2001 2002 St.dieđ. nr. 33 35 Lassedieđáhus St.dieđáhussii nr. 55 (20002001) Sámepolitihka birra 12 Kultuvra 12.1 Sámi guovddážat ja máŋggaatnoviesut Sámi guovddážat dahje máŋggaatnoviesut leat doahpagat mat siskkildit máŋgga lágan visttiid, báikkálaš kulturviesuid rájes stuorát sámi kulturguovddážiid rádjai. Ráđđehusas lea dat oaidnu ahte sámi guovddážiid ja máŋggaatnoviesuid vuoruheapmi ferte adnojuvvot min álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid oskkáldas čuovvoleapmin. čujuhuvvo dán oktavuođas artihkkalii 27 ON-konvenšuvnnas 1966 siviila ja politihkalaš vuoigatvuođaid birra. Visttit leat positiivvalaččat váikkuhan sihke sámi gillii ja kultuvrii, ja báikkálašbirrasa barggolašvuhtii ja ássamii. Ráđđehus dovddasta ahte dálá ruhtadanortnegiiguin gollá guhkes áigi viiddidit sámi guovddážiid nugo adnojuvvo leamen dárbu. Hoahpuhan dihtii investeremiid seahtá okta vejolašvuohta leat ahte huksen osohahkii ruhtaduvvo priváhta loanahemiiguin, ja ahte dáid máksimii ávkkástallojuvvo ee. daid váriin maid láigoboađut addet. Ráđđehus ovdeha ahte viesut galget leat vuohkkasat ja ahte dain lea mearálaš standárda. Mađe muddui dát sámi guovddážat dahje máŋggaatnoviesut jáhkkojuvvojit arvvosmahttit šaddama ja barggolašvuođa báikegottiin, de sáhttá stuorát báikkálaš ja guovlluguovdasaš oasseruhtadeapmi leat áigeguovdil, vrd. fylkkagieldda nannejuvvon rollain báikkálaš gárgedanoassádallin. 12.1.1 Vuoruheamit Gieldadoaibmagotti eanetlohku čujuha B.árvalusastis S. nr. 5 (20012002) B.árvalussii S.nr. 5 (20002001) mas eanetlohku bivdá departemeantta árvvoštallat doarjaga julevsámeguovddážii árranii. Eanetlohku lea áican ahte Gielda- ja guovlodepartemeanta ii ane iežas sáhttit juolludit ruđaid iežas budjeahtas. Eanetlohku ávžžuha ahte Gielda- ja guovlodepartemeanta ovttasbarggus guoskevaš departemeanttaiguin geahččala gávdnat čovdosa mii váfista huksenceahki II. Sámi kulturviesuide lea addojuvvon doarjja Girko- ja kultuvradepartemeantta kapihttala 320 bokte, poasta 73 Riikkagottálaš kulturviesut. Sámi projekta masa lea 2002s addojuvvon doarjja dán poasttas lea Nuortasámi dávvirvuorká Njávdámis. Sámi projeavttat maid Girko- ja kultuvradepartemeanta lea bidjan áigeguovdilin maŋŋil 2005, leat Sámi dáiddadávvirvuorká/Sámiid Vuorká-Dávvirat Kárášjogas ja ája sámi guovddáš Gáivuonas. Lea meannuduvvon Sámedikki Sámi kulturviesuid čoahkkeplána ođđa vuoruheami ektui, man Sámedikki dievasčoahkkin lea mearridan geassemánu 3. 1999 (ášši 21/99). Mearrádus vuoruhanlistta birra lei ovttajienalaš. Lassin bajábealde namahuvvon projeavttaide lea maiddái Várdobáiki sámi guovddáš Evenáššis biddjojuvvon vuoruhuvvon viessun. Dát lea ášši mas sámiide, Sámedikki bokte, lea addojuvvon duođalaš vejolašvuohta vuoruhit áššis mii váldosaččat guoská sámi veahkadahkii. Deaŧalaš lea ahte Sámedikki vuoruheapmi čuvvojuvvo mii gusto Girko- ja kultuvradepartemeantta kapihttalii 320, poasta 73 Riikkagottálaš kulturviesut. 12.2 árran julevsámi guovddáš árran julevsámi guovddáš gárvánii ja váldojuvvui atnui suoidnemánus 1994. Guovddážis leat dál sierra doaimmat nugo julevsámi dávvirvuorká, ealáhusguovddáš ja julevsámi mánáidgárdi ja skuvlastoáigeortnet. Seammás leat máŋga sámi institušuvnna nugo Sámediggi ja NRK Sámi Rádio bidjan doaimmaideaset ollásit dahje osohahkii guovddážii. Lassin leat viesus sámiguoski doaimmat Budejju allaskuvlla, Hábmera joatkkaskuvlla ja gielddalaš álbmotgirjeráju olis. árran lea leamaš čeahppi álggahit doaimmaid guovddážii. Sullii 40 olbmo barget viesus. árran lea mávssolaš barggaheaddji Divtasvuona suohkanis, muhto lea dál gáržásis go váilot areálat kantuvrraide, vuođđočájáhussii ja sámegiela oahpahuslanjaide. Golut viiddideapmái mii ovddaldastá guovddáža areáladárbbuid, leat rehkenastojuvvon gártat 11 milj. kr. Sámediggi, Nordlándda fylkkagielda, Divtasvuona suohkan ja SND (Stáhta ealáhusja guovlobáŋku) leat veahkehan 2,1 milj. kr huksenceahki II muddui 1 lassin dan 4 milj. kr 36 St.dieđ. nr. 33 2001 2002 Lassedieđáhus St.dieđáhussii nr. 55 (20002001) Sámepolitihka birra maid árran ieš lea váldán loatnan. Ráđđehus lea dárkkistuvvon budjeahtas 2002 evttohan 5 milj. kr juolludusa ollašuhttit árran julevsámi guovddáža huksenceahki II muttu 2.