0030 Oslo, Norwaŧ ¶ 010-839 3100 Email:Tämä 0-2 lk ¶ 10.00 Konferens lekkâm nuorâirääđi sj. Laura-Maija Niittyvuopio ¶ 10.00 Paaneelsavâstâllâm säminuorâi identiteetist ¶ 10–15-ihásiih: ¶ 10.30 Ij vajesaahân –lihâstâs aktivisteh Veeti Nevala já Seida Sohrabi ¶ 106. ECRI avžuut, ete Suomâ virgeomâhááh riemih toimáid vâi sämikulttuur já taan ucceeblovo merhâšume kieđâvušeh škovlâmáttááttâsâst nuuvt ete aneh ävkkin ECRI almos politiik kyeskee avžuuttâs nr 10, mii kuáská rasism já näliolgoštem vuástálistâm škoovlâst já škoovlâ vievâst. Lasseen ECRI avžuut, ete Suomâ virgeomâhááh riemih toimáid sämiaalmug kyeskee almos tiäđu lasseetmân eenâblovo kooskâst om. taan aalmugân čuosâttum kampanjai vievâst, moh lasetteh tiäđu. ¶ 10. ALKU-haavâst váldoo vuotân haldâttâsohjelm ulme säämi kulttuurjiešhaldâšem tur-viimist, ILO 169-sopâmuš ratifistem máhđulâžžântohâmist sehe tave-eennâmlâš sä-misopâmuš ratifistem máhđulâžžântohâmist. ¶ 10. Magarijd tiervuođâid vuolgâttiččih párnái kulttuuraašijn merideijee rävisulmuid? ¶ 10. Magarin uáináh säminuorâi sajattuv Suomâst love ive keččin? ¶ 10. Moh láá tehálumoseh koččâmâšah sämmilij puátteevuođâst? ¶ 10. Palhâšumelävdikodde ¶ 10. Sárnuh-uv puoh sämmiliih sämikielâ? ¶ 10. Sämikulttuur hiäjusmittem syeje vijđedem kuoskâđ čäcilaavâ miäldásávt puohháid sämmilijd kyeskee sierânâslavváid ¶ 10. Sämitigeh movtijditeh staatâid ohtsâšpargoost sämitigijguin algâttiđ tave-eennâmlâš sämisopâmuš tooimânpieijâm čielgim staatâi koskâsâš ohtsâšpargo kyeskee čuávdusijn. Sämitigeh movtijditeh staatâid aalmuglâš čuávdusáid ILO 169 sopâmuš vuoiŋâst já avžuutteh Suomâ já Ruotâ ratifistiđ áášánkullee sopâmuš. Suomâst, Taažâst já Ruotâst lii sierânâs ovdâsvástádâs sämikielâ siäilumist já oovdedmist ellee kiellân meid sämikuávlu ulguubeln. Sämitigeh avžuutteh áášánkullee staatâid rähtiđ sämikuávlun ollâtääsi škovlim fällee pirrâs, vâi säminuorâin lii máhđulâšvuotâ šoddâđ sämikielâ äššitobden. ¶ 11.00 SDP värisaavâjođetteijee Eero Vainio: Soováášvuotâ já soováášmettumvuotâ Suomâst ¶ 1. 10–13-ihásiih ¶ 11.30 Koijâdâllâm uásálisteid ¶ 11. Árvuštâllâm Kištoiävtuttâsah arvuštâlluvvojeh nomâttemmin. Palhâšumelävdikodde väljee kyehti (2) kovosân asâttum vátámâšâid pyeremustáá tevdee kovosiävtuttâs lonestemnáál. Palhâšu-melävdikoddeest lii vuoigâdvuotâ hilgođ puoh iävtuttâsâid tâi lonestiđ tuše oovtâ pargo. ¶ 11. Kištoiävtuttâsah árvuštâlluvvojeh nomâttemmin. Vyeitten väljejuvvoo pyeremustáá noomân asâttum vátámâšâid tevdee iävtuttâs. Kišto uárnejeijest lii kuittâg vuoigâdvuotâ nuuvt haalijddijn leđe valjiihánnáá vyeitten maiden iävtuttâsâid. ¶ 11. Komitea avžuut, ete talle ko sopâmušstaatâ uđâsmit sämitiggeest adelum laavâ, tot lasseet sämitige meridemvääldi sämmilij kulttuurjiešhaaldâšmân lohtâseijee aašijn, mieldiluhâmáin vuoigâdvuođâid, moh kyeskih eennâm já luánduvaarij kiävtun sämmilij ärbivuáválávt asâttem kuávluin. ¶ 11. Sämikuávlu já ärbivuáválij iäláttâsâi eellimvuáimálâšvuođâ turvim ¶ 12.00 Peivimäälis Raavâdviäsu Galla ¶ 122. Suomâ vuáđulaahâ lii tubdâstâm sämmilij sajâttuv Suomâ algâaalmugin já tähidâm sijjân sierânâs kulttuurlâš já kielâlâš vuoigâdvuođâid. Vuoigâdvuođâi tubdâstem ij kuittâg lah ulâttum eennâmomâstem- ige puásuituáluvuoigâdvuođáid, veikkâ OA julgáštuš algâaalmugij vuoigâdvuođâin já ILO sopâmuš nr 169 čielgâsávt adeleh vuoigâdvuođâid täin kuávluin. Olmoošvuoigâdvuotváldálâš huámášit, ete Suomâ valmâštâlmeh ILO sopâmuš nr 169 ratifisistmân láá pištám jo paijeel 20 ihheed. Tehálâš koččâmuš lii sierânâstooimah, maid sämmilij ekonomâlij já kulttuurlij algâaalmug-vuoigâdvuođâi visásmittem váátá. Aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuot-lahâasâttem mield sierânâstooimah pyehtih leđe agâstâllum koččâmušâst leijee tiileest toin iävttoin, ete toh láá olmâ koskâvuođâst ulmemiäldásâš tuhhittettee uulmijd. Olmoošvuoigâdvuotváldálâš tiäddut, ete ratifisistemproosees ij koolgâ anneeđ nollátiäivásemspellân, mast tuše nubbe uásipeeli vuáittá, peic meid väldiaalmug eennâmkevttimvuoigâdvuođâid já vuoigâdvuođâ hárjuttiđ iäláttâsâid kalga väldiđ vuotân. ¶ 123. Olmoošvuoigâdvuotváldálâš avžuut Suomâ ratifisistiđ ILO sopâmuš nr 169 já tubdâstiđ sämmilij eennâmkevttimvuoigâdvuođâid já vuoigâdvuođâ hárjuttiđ ärbivuáválâš puásuituálu. Eres lahâuđâsmittemtáárbui kieđâvuššâm váátá ennuv oovtâstpargo sierâ ministeriöi kooskâst. Taat meid tovâččij älkkeebin ráđádâlmijd sämiovdâsteijeiguin, main kalga leđe merhâšittee uási ratifisistemprosessist. Iävtuttâs ovdâskode já sämitige ohtsâš ratifisistempargojuávhu vuáđudmist lii tuođâi-uv kuorâttâllâm árvusâš. Meccihaldâttâslaavâ uđâsmittem fáálá meid máhđulâšvuođâ kavnâđ innovatiivlâš čuávdusijd oovdâst leijee koččâmuššáid. Joođoost leijee ráđádâlmijn tave-eennâmlâš sämisopâmuš ááigán uážžumân tiädutteh, ete sämmilâškoččâmuš lii staatâi raajijd rastaldittee já ráđádâlmijn sättih tiäduttiđ mieđetteijee vuáháduvvâid já máhđulâšvuođâid oovtnálásittum aldanemvuáhán ¶ 12 euroa/eläkeläinen tai opiskelija ¶ 12 eurod/iäláttâhlâš tâi uáppee ¶ 12. Komitea avžuut, ete ko sopâmušstaatâ miäruštâl, kiäst lii jienâvuoigâdvuotâ sämitige vaaljâin, tot addel ääšimiäldásâš tiädduáárvu sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotân, mii kulá sii sajâttâhân Suomâst, sii vuoigâdvuotân meridiđ jieijâs jeessânvuođâst já vuoigâdvuotân toos, ete sij iä pággusuddâludduu. ¶ 12. Meddâlvarrim kepidem já maasâdvarrim lasettem sämikuávlun ¶ 12. Palhâšumeh ¶ 12. Palhâšumeh Iävtuttâsâi lonestemsumme lii 500 eurod/pargo. ¶ 13.00 Pargojuávhuh: Soováášvuotâ draama vuovijguin ¶ 13.00 Paaneel čuákánkiäsu já savâstâllâm ¶ 13. Kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâi olášume ubâ enâmist ¶ 13. Kišto uárnejeijee uážžu puoh vuoigâdvuođâid kuulmâ vuossâmužžân sajadum iävtuttâsân. Uárnejeijest lii meiddei vuoigâdvuotâ rievdâdiđ tâi leđe kevtihánnáá noomâ. ¶ 13. Kišto uárnejeijee uážžu puoh vuoigâdvuođâid lonestum iävtuttâssáid. Uárnejeijest lii še vuoigâdvuotâ rievdâdiđ iävtuttâs vuávájeijee luuvijn tâi leđe kevtihánnáá kovvoos. ¶ 13. Kišto uárnejeijee uážžu puoh vuoigâdvuođâid vuáittám iävtuttâsân. Uárnejeijest lii meiddei vuoigâdvuotâ rievdâdiđ tâi leđe kevtihánnáá noomâ. ¶ 13. Komitea avžuut, ete sopâmušstaatâ váldá taan ohtâvuođâst vuotân Aalmugijkoskâsâš pargoseervi almossopâmuš nr 169, mon sopâmušstaatâ lii čonâdâttâm ratifisistiđ. Lasseen komitea avžuut, ete sopâmušstaatâ riämá ääšimiäldásâš toimáid vâi suoijâl sämmilij ärbivuáválâš puásuituáluiäláttâs. ¶ 14.00 Juávhui puátusij keččâm ¶ 143 s. ¶ 14. Kišto kyeskee máhđulijd koččâmâšâid kalga toimâttiđ šleđgâpostáin säämi kulttuurkuávdášhaavâ proojeekthovdâ Juha Guttormân čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. 15.10.2009 tme 16.00 räi. Vástádâsah koččâmâššáid vuolgâttuvvojeh koijâdeijee almottem šleđgâpostâčujottâsân 21.10.2009 räi. ¶ 14. Kišto kyeskee máhđulijd koččâmâššáid västid säämi kulttuurkuávdášhaavâ proojeekthovdâ Juha Guttorm, puh. 0400-142518 já šleđgâpostâ Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ 14. Kišto kyeskee máhđulijd koččâmâššáid västid säämi kulttuurkuávdášhaavâ proojeektvuá-vájeijee Marja Männistö, puh. 050- 3641 378 já šleđgâpostâ Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . ¶ 14 Komitea avžuut meid, ete sopâmušstaatâ tuođâlávt visásmit sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs palvâlusâi finnimvuođâ sämmiláid sii päikkikuávlust. Lasseen komitea avžuut, ete sopâmušstaatâ huápput máttááttâs- já kulttuurministeriö iävtuttem, sämikielâ oovdedmân já suoijâlmân uáivildum iäláskittemohjelm olášuttem, meid juávkkuviestâdmijn, škovliimist, sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâin já kulttuur syergist. ¶ 14. Säämi parlamentaarlâš rääđi pehtilis toimâ ¶ 15.00 Peivi nohá ¶ 15.11. Vuosmuu säämi riijkâpeivivalmaa, Isak Saba, šoddâmpeivi. Isak Saba šoodâi ive 1875 Vaarjâg Uunjaargâst, Taažâst. ¶ 15.11. Vuossâmuu säämi riijkâpeivialmaa Isak Saba (Sápp Issát) šoddâmpeivi ¶ ”15.-16.10 lii ollâtääsi čuákkim, mast linjejeh biodiversiteet suojâlem uulmijn ive 2020 räi. Suomâst ij vaidâlitteht lah oovtâgin minister pääihi alne staatârääđist tábáhtum nubástusâi tiet. Algâaalmugáid lii hirmâd tehálâš, ete aalmugijkoskâsii artikla 8(j)-pargojuávhu joođhâ várás lii noonâ toorjâ já pargojuávhu maaŋgâihásii pargo-ohjelm ovdeduvvoo ain,” Pertti Heikkuri linjee. ¶ 15.8. Säämi liipu tuhhiittempeivi ¶ 15. Kišto kyeskee almottâs olgosadeluvvoo čuávvoo aavisijn; Á vvir, Lapin Kansa, Enontekiön Sanomat, Inarilainen já Sompio. Lasseen almottâs lii luuhâmnáál Sämitige päikkisiijđoin www.samediggi.fi ¶ 15. Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs sajattuv, juksâmvuođâ já sämmilâš siskáldâs ovdedem ¶ 16.00 Peivi nohá ¶ 16-20-ihásiih: ¶ 162 s. ¶ 16) Heiviitteh CBD-almossopâmuš 9. uásipeličuákkim tuhhiittem rijjâtátulijd Akwé: Kon –ravvuid sämikuávlu eennâmkevttim vuáváámist já stivriimist sehe väldih vuotân ravvuid eennâmkevttim stivriimân lohtâseijee lahâasâttem uđâsmitmist. ¶ 16. Sämmilij pyereestvaijeem já uásálâšvuođâ ovdedem ¶ 18.00 Aalmugpeeivi konsert Saijoos auditoriost ¶ 18.8. Sämirääđi vuáđudempeivi ¶ 18.8. Sämirääđi vuáđudempeivi; Sämirääđi vuáđudui virgálávt Sämmilij 2. konfereensâst 18.8.1956 Kárášjuuvâst. ¶ 18 euroa/aikuinen ¶ 18 eurod/rävisolmooš ¶ 1900-lovo algâ lâi lädijduttem äigi. Maaŋgah päärnih monâttii sämikielâ tááiđu škovlâpaaihijn. Päärnih pessii eelliđ päihistis tuše harvii já ohtâvuotâ sämikielâlâš pirrâdâhân hiäjusmij. Sämikielâ sárnum kieldui maaŋgâin ohtâvuođâin. Sämikielâ já -kulttuur lijjii uáli uhkevuálásiih 1900-lovo pelimuddoost. Sämisiärváduv ornijdem já sämioovtâstpargo jođettii sämikulttuur sajattuv puárránmân, sämikielâ sajattuv ovdánmân já lahâasâttem ovdánmân. Sämikielâlâš máttááttâs algâttui vuáđuškoovlâin já vuossâmuš säämi kielâlaahâ tuhhiittui ive 1992. Lädijduttemproosees kuođij jieŋâlis luodâ sämisiärvádâhân já jođettij sämikielâi uhkevuálásâžžân šoddâdmân. Tuše suulân vááijuv peeli Suomâ sämmilijn sárnu sämikielâ eenikiellân. ¶ 1900-lovo pelimudo maŋa aalmuglâštoimâ lasânij. Servitooimâ oinii vyehhin paijeentoollâđ sämmilâšvuođâ sehe vuástálistiđ lädijduttemviggâmušâid.  Suomâst tuáimá tääl vuálá 30 sämiservid. Seervih tuáimih maaŋgâin sierâ sektorijn. Uási seervijn oovded tiätu kuávlu sämmilij, sämikielâ, sämmilij kulttuur teikâ sämi-iäláttâsâi sajattuv pyeredem.  Sämiseervij tooimâ ruttâdeh el. sämitige kulttuurmeriruuđâst. Sämitaaiđâreh láá vuáđudâm jieijâs staatâ raajijd rastâldittee seervijd:  čälleeh (Sámi Girječálliid Searvi 1979), taaiđâreh (Sámi Dáiddačehpiid Searvi 1979), musijkkáreh (Sámi Musihkkáriid Searvi 1982) já teatterrähteeh ¶ 1970-lovvoost nuorttâsämikielâ tile puárránškuođij, ortografia vuáhádui já vuossâmuš aabis almostui. Siämmái aaigij jurgâluvvojii nuorttâsämikielân vuossâmuuh kirholiih teevstah já rukoseh sehe maŋeláá Johannes evaŋgelium. Tai jurgâlusâi šoddâm tyehin lii lamaš Suomâ ortodoksâlâš kirkkokode jyehim kuulmâ pispekoodán ive 1980, mast Tave-Suomâ uážui jieijâs pispe. Skopets muštâl, et Oulu pispekode metropoliitta Leo lii lamaš rađejalgejeijee nuorttâsämikielâ kirholâš teevstâi jurgâlusâi ááigánfinniimist, ko sun tuárjui rukkooskirjij, vajâldeijee lavlui sehe liturgia kiirjij jurgâlem. ¶ 1.Akseli Pulkkinen Suáđigil škovlâ 3.18 2 ¶ 1. ALKU-haavâ lahâaasâtmist já haavâ puáhtám nubástusâin haaldâšmân já staatâtoor¬jâvuáhádâhân kalga orniđ sämitiggelaavâ § 9 miäldásijd ráđádâlmijd, čielgiđ haavâi vaikuttâsâid sämikielân já säämi vuáđulavâlâš kulttuurjiešhaaldâšmân. ¶ 1. Almos toimâttâh hoittáá ekonomia-, pargojuávkku- já eres almoshaaldâšmân kullee aašijd. ¶ 1. Anette Kosonen Vuáču škovlâ 1.28 5 ¶ 1. Annukka Hirvasvuopio-Laiti (Hirvas-Niillasa Heaikka Annukka) ¶ 1. Čevetjävri: Henri Kekäle, Lilja Ljetoff já Henry Haataja, 22.02 ¶ 1) ete sun jieš teikâ aainâs-uv ohtâ suu vanhimijn teikâ ááhust já äijihist lii oppâm sämikielâ vuossâmuu kiellân; teikâ ¶ 1) et sun jieš tâi aainâs-uv ohtâ suu vaanhimijn 1. Giehtaruohtasa nieiddat (kooveest) Käresavonist, lávdástâlmidiskuin ´Gea mu gávttis´ já ´Ándde luohti´, stivrejeijen Anna-Reetta Niemelä já Taina Syväjärvi. ¶ 1. Heaika Näkkäläjärvi 1.vsk. Heta škovlâ 1.35 5 ¶ 1. Hetta: Heaika Näkkäläjärvi, Juhan-Tuomma Mäkitalo já Jouna Näkkälä, 11.24 ¶ 1. Hilbes Ucjuuvâst, lávdástâlmijnis ´Buncce luohti´, stivrejeijen Niilo Rasmus. ¶ 1. ILO 169-sopâmuš ratifisistem ¶ 1. kerroksen pohjaluonnos 15.6.2009 ¶ 1. Kii lah já kost puáđáh? ¶ 1. Kii lii sämmilâš ? Lii-uv sämmilâšvuotâ miäruštâllum? ¶ 1. Kii tun lah já kost puáđáh? ¶ 1. Kišto uáivilin lii kavnâđ säämi kulttuurkuávdážân, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân, ton uáivil já tooimâ kovvejeijee noomâ. ¶ 1) kulluuttâs ¶ 1 lii almostittum ive 2011. Ubâ ráiđu almostittoo aanaar- já tavesämikielân. ¶ 1 meriáigásâš anarâškielâ kielâpargee ¶ 1 meriáigásâš nuorttâsämikielâ kielâpargee ja ¶ 1 meriáigásâš tavesämikielâ kielâpargee ¶ 1. nanodeh ain sämikielâlâš škovlim, eromâšávt nuuvt, ete ovdedeh systemaatlâš politiik já kuhes áigáduv ruttâdemvuávám, ¶ 1. palkinto ¶ 1. Printtilasâliijne vuávámkišto uáivilin lii kavnâđ säämi kulttuurkuávdáš Sajos toimâttâh¬vistij já luokkavistij lassáid heŋgâstittee lasâliijnij kovos (nk. printtikovos), mii spejâlist kuávdáá uáivil já luándu. ¶ 1. Stárat Kärigâsnjaargâst, lávdástâlmijnis ´Galggašiigo dain ballat´, stivrejeijen Magnus Vuolab. ¶ 1. Suomâ ortodoksâlâš kirho kirholâščuákkim kolgâččij kieđâvuššâđ uđđâsist koččâmâš nuorttâsämmilij tiätumere uážžumân kirholâščuákkimân. – Saahâ lii uhkevuálásâš nuorttâsämikielâst, ige kirkkokode ovdâsvástádâs pyevti sirdeđ tuše uccâ Laapi ortodoksâlâš servikode ärdei oolâ. Kalga meiddei nanodiđ oovtâstpargo nuorttâsämmilâškoččâmâšâin sehe Taažâ ortodoksâiguin já Murmansk ortodoksâlâš pispekuddijn. ¶ 1. Sämikuávlu kieldâi laseuási máksoo fasta, siämmáástuárusâš palvâlemtárbuvuáđustâslâš lasseen sämikielâlij palvâlusâi turviimân puoh sämikuávlu kieldáid. Uási kalga mäksiđ Aanaar kieldân pajedum uássin, ko kieldâ kalga palvâliđ kuulmáin jieškote-uv sämikieláin já Ucjuv kieldân pajedum uássin stuorrâ palvâlemtáárbu tiet. ¶ 1. Sämitiggeest lii joođoost párnáikulttuurkuávdáš-proojeekt. Maid tot parga? ¶ 1. Sämmilijn lii aalmugin OA ive 1966 jiešmeridemvuoigâdvuođâ kyeskee sopâmuš vuossâmuu artikla mield vuoigâdvuotâ meridiđ jieijâs poolitlâš tiileest, ovdediđ ekonoomlâš, sosiaallâš já kulttuurlâš ovdánemes sehe haldâšiđ jieijâs luánduvaarijd já -tiettuumijd, ige mongin tiileest uážu väldiđ meddâl sii áigápuátun kullee tehálâš resurssijd. Sämmilijd kalga kuullâđ já sii kalgeh peessâđ uásálistiđ aašij loppâprosessáid, moh vaikutteh njuolgist sämmiláid, já staatah kalgeh uuccâđ sämmilij rijjâ já muuneeld almottum miettâm puoh taggaar toimáid, moh kyeskih sämmilijd. ¶ 1. The Slap Anarist, lávdástâlmidiskuin ´Čuovo mu´ já ´Njoara mirkkuid eatnamii´, juávhu jieijâs stivrim. ¶ 1) ucâmušâst uáivildum kuávlu alda vyeimist leijee västideijee luuvijd; ¶ 1. Aanaar: Ante-Johan Magga, Ole-Juhan Kemi já Jon-Erik Näkkäläjärvi, 11.46 ¶ 2008 arkkitehtkišto ¶ 2008          arkkitehtkišto ¶ 2009 eidusâš vuávám ¶ 2009          eidusâš vuávám ¶ 2010–2011 huksim ¶ 2010–2011  huksim ¶ 2012 kulttuurkuávdáš toimâmin ¶ 2012          kulttuurkuávdáš toimâmin ¶ 20.-22.5. virkkuus čáittusijnis “Njuovvan” (njuovvâm). Tábáhtusân uásálistii paijeel 1100 nuorrâd já párnážid 126 juávhust, main Avveel vyeliškoovlâ kulmâ nieidâ já nelji kaandâ lijjii nuorâmusah. ¶ 20-ihásâš ¶ 210 x 297 cm, korrâ loheh ¶ 2. 13–18-ihásiih ¶ 22.12.2014 klo 09.00 alkaen ¶ 22) Olášuteh sierâ haldâttâhsuorgij já čanosjuávhui oovtâstpargon rahtum toimâvuávám Suomâ uhkevuálásij luándutiijpâi tile pyeredem várás. Pyeredeh tiätuvuáđu luándutiijpâi suojâlem, tipšom, ovdii tilán macâttem, tutkâm já čuávvum čuosâttem várás. Lasetteh almos tiäđu luándutiijpâi merhâšuumeest uássin mii eenâm luándu maaŋgâhámásâšvuođâ. Tärkkilisteh kove miäccáás luándutiijpâi uhkevuálásâšvuođâst. ¶ 23-ihásâš ¶ 2.3. Suomâ Sämitige vuáđudempeivi ¶ 2.3. Suomâ sämitige vuáđudempeivi (virgálâš lekkâmeh 2.3.1996) ¶ 26.11.2012, tme 9.45 rääjist, Säämi kulttuurkuávdáš Sajos, Aanaar ¶ 2688Tämä 2688Tämä sähköpostiosoite on 26.8. Ruotâ Sämitige vuáđudempeivi ¶ 26.8. Ruotâ Sämitige vuáđudempeivi (virgálâš lekkâmeh 26.8.1993) ¶ 26. čohčâmáánu lii Euroopkielâi peivi - tave-, aanaar- já nuorttâsâmikielân ¶ 27-ihásâš ¶ 28.11.2014 Anarist, Sajosist, uárnejui vuossâmuš Euroop rääđi seminaar sämmilijn. ¶ 28.11.2014 Anarist, Sajosist, uárnejui vuossâmuš Euroop rääđi seminaar sämmilijn. ¶ 28.11.2014 Inarissa, Sajoksessa, järjestettiin ensimmäinen Euroopan neuvoston seminaari saamelaisista. ¶ * 298 m2 (kukkodâh 18,5 m x kobdodâh 17 m) ¶ 2. Áđat Avveel luvâttuvâst, lávdástâlmijnis ´Liekkas´, stivrejeijen Katri Kittilä. ¶ 2. Ánnámáret Ensemble ¶ 2. Bulljarággát Ucjuv luvttuvâst, lávdástâlmijnis Váimmu biegga, stivrejeijen Niilo Rasmus. ¶ 2) ete sun lii oommâm suhâčonâstuvâidis peht sämikulttuur já paijeentoollâm ohtâvuođâ toos já lii taggaar ulmuu maajeeldpuáttee, kote lii merkkejum viäruttâs teikâ aalmugkirjetuálu várás rahtum virgeomâhâšäššikiirján lappalâžžân; teikâ ¶ 2. Hetta: Ellen-Maarit Juuso, Iina-Maria Juuso já Marielle Labba, 13.48 ¶ 2. Iina-Marja Juuso 2. vsk. Heta škovlâ 1.20 4 ¶ 2. ja 3. palkinto ¶ 2) Kielâpalhâšume njuolgâdusah ¶ 2. Kirholâšhaldâttâs kalga tuárjuđ já kenigittiđ tavekuávlu pargeid kielâ oppâmân, já tot kalga orniđ vuávájum máttááttâs nuuvt et pargeeh opâččii ucemustáá sárnuđ nuorttâsämikielâ iberdetteht, luuhâđ tom njyebžilávt sehe haldâšiđ kirholijd vuáđusaanijd já kielâ vuáđutááiđuid. ¶ 2. Kišto uárnejeijen tuáimá Sämitigge. ¶ 2. Laseuásán, mii máksoo sämikuávlu kieldáid sämikielâlii aalmuguási vuáđuld, siskálmittoo kenigâsvuotâ sämikielâlij palvâlusâi orniimân. ¶ 2. Maid lah paorgâm tađe ovdil ko tuu väljejii nuorâičällen? ¶ 2. Makreta Pyhäjärvi Suáđigil škovlâ 1.31 5 ¶ 2. Mane sämmilijd ovdâsteijee orgaan nommâ lii Saamelaiskäräjät, veikkâ saahâ ij lah keerrivlájádâsân ige riehtijotemân kullee orgaanâst? ¶ 2. Mane vuolgih fáárun sämipolitiijkán? ¶ 2. Maren Elle Mäkitalo Käresavvoon škovlâ 2.37 1 ¶ 2. Mii lii Tijdâlamppu? ¶ 2) moos sämmilij vuoigâdvuođâ algâaalmugin tááhust tergâdijd kuávluid ucâmuš kuáská; ¶ 2) Ovdedeh máttáátteijei tievâsmittemškovlim iäláánšlajâtubdâmist já luándu maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee koččâmušâi pedagogiikâst. Ovdedeh uđđâ tiätuteknologia vievâst slajâtubdâm já killeel ovdánem šoddâdem (ml. sämimáttááttâsâst já ton oppâmateriaalpyevtitmist luándu maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee ärbivuáválii tiäđu sehe ton suojâlem já áárvustanneem). ¶ 2. riemih jotelávt toimáid vâi suojâleh já ovdedeh anarâš- já nuorttâlâškielâ, moh láá eromâšávt uhkevuálásiih kielah, eromâšávt nuuvt ete uárnejeh pisovâš kielâpiervâlijd, ¶ 2. Ruávinjargâ: Sarelle Porsanger, Fanny Seppänen já Reija Tapiola, 22.19 ¶ 2 saje sierânâsvuáđustâssáid: ¶ 2. Spildi Avelist, lávdástâlmijnis ´Mu iežan´, stivrejeijen Katri Kittilä. ¶ 2. Suáđigil: Teemu Valle, Makreta Pyhäjärvi já Aleksanteri Pulska, 12.14 ¶ 2. Sämikielâ toimâttâh olášut säämi kielâlaavâ (laahâ 1086/2003, asâttâs 108/2004) miäldásijd pargoid. Tot ana huolâ laavâst uáivildum jurgâlusâi tooimâtmist jieškote-uv virgeomâháid já lájádâssáid, iššeed virgeomâhijd já lájádâsâid sämikieltáiđusâš tuulhâi hahâmist sehe eres säämi kielâlaavâst uáivildum pargoin sehe čuávu säämi kielâlaavâst asâttum mittomerij olášume já taha táárbumield alguid sämikielâ kevttim oovedmân. ¶ 2. Säämi kielâlaavâ 1086/2003 kalga nuávdittiđ ALKU-haavâ valmâštâlmist já haavâ olášutmist. ¶ 2. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem ¶ 2. teddilâs ¶ 2. tiädus ¶ 2. uđâđum tiädus ¶ 2. VJN, Vuohču juoigalas nieiddat Vuáčust, lávdástâlmidiskuin ´Lásse-áddjá´ já ´Inker-áhkku´, stivrejeijen Marja Magga já Mathis Ole Vars. ¶ 2. Ärbitiätu lii tehálâš uási sämikulttuur já -identiteet. Sämmilijn lii vuoigâdvuotâ siäiluttiđ, suojâliđ já ovdediđ jieijâs kulttuuräärbi, ärbitiäđu já kulttuurolgospyehtimhaamijd toid kullee rähteevuoigâdvuođâidiskuin. Staatah kalgeh oovtâst sämmilijguin olášuttiđ pehtilis tooimâid tai vuoigâdvuođâi tuubdâstmân já suoijiimân. Ärbivuáválâš säämi symbolij kevttim ij koolgâ leđe loválâš sämmilij mietâmâšâttáá, já taid kalga kevttiđ tuše sämmilij jieijâs tuhhiittem uáiviláid. ¶ 2. uđâđum tiädus ¶ 30.8. klo 19.00 Lapin kamariorkesteri: Oopperakonsertti ¶ 3100 Email:Tämä sähköpostiosoite on 3106Gsm: 040 726 3106Gsm: 040 726 3. 18–29-ihásiih ¶ 34-ihásâš ¶ : +358 16 672713 Aanaar kieldâst lii maaŋgâpiälásâš falâldâh ijâstâllâm- , purâdem- já ohjelmpalvâlusirâttâsâid. Lasseen Aanaar lii tobdos ollâtásásii kietâtyejipáájáin já -galleriain. Lasetiäđuid tavelappilâš miälduspalvâlusâi fállein finniivetteđ Pohjois-Lapin Matkailu Oy já Inarin Lapin Matkailu ry nettisiijđoin. ¶ 35) Ovdedeh luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem sehe sämmilij kulttuur já ärbivuáválij iäláttâsâi tááhust killeel luándumađhâšem já luándu virkosmittemkiävtu staatârääđi luándu virkosmittemkiävtun já luándumaađhâšmân kyeskee prinsiipmiärádâs (VILMAT) já Suomâ mađhâšemstrategia 2020 miäldásávt. ¶ 3-6 lk ¶ 37. Komitea avžuut, ete uásipeeli ¶ 37) Nanodeh luándu maaŋgâhámásâšvuođâ tááhust killeel kuávluikevttim suunnâttâllâm máđhâšemkuávdái pirrâ ovdâmerkkân nuuvt, ete kuávdásmiteh mađhâšempalvâlusâid luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turvim uáinust. ¶ 3) eres sämmilij vuoigâdvuođâ algâaalmugin hettee kuávlui kevttimhaamijd ucâmušâst uáivildum kuávluin já ton alda. ¶ 3) ete aainâs-uv ohtâ suu vanhimijn lii merkkejum teikâ ličij puáhtám taan laavâ mield merkkejuđ jienâvuoigâdvuođâlâžžân säämi parlament teikâ sämitige vaaljâin. ¶ 3. Gaccepat Kärigâsnjaargâst, lávdástâlmijnis ´Guoktelogiovcci´, stivrejeijen Magnus Vuolab. ¶ 3) Iänuduv luvâttuv uáppei já paješkovlâlij juávkku Iđitroađđi ruttij keččeid fáárun riämáskittee tuáškumáid pitáinis ”Bisan”. Lávdástem lâi stivrim Berit-Ellen Juuso. ¶ 3. Jon-Erik Näkkäläjärvi Aanaar škovlâ 2.12 5 ¶ 3) Kielâpalhâšume tuávváš já vyeitteeh ive 2004 rääjist ¶ 3. Kišto lii áávus puohháid. Kišto palhâšumelävdikode jesâneh iä pyevti uásálistiđ kiišton. ¶ 3. Kišto lii puohháid áávus. ¶ 3. Kristiina (Tiina) Aikio ¶ 3. Käresavvoon-Hetta: Britt-Inger Ruotsala, Susan Löf já Maren Elle Mäkitalo, 16.22 ¶ 3. Lah jođetteijen meid Unna Junná- párnái TV-ohjelmijn. Maggaar pargo tot lii? ¶ 3. Maid säämi jiešhaldâšem uáivild? ¶ 3. Mane halijdih nuorâičällen? ¶ 3. Marielle Labba 9lk. Heta škovlâ 1.35 4 ¶ 3. Mii iäruid lii tuáváduvâin ´lappalainen´ já ´saamelainen´? ¶ 3.olášutteh lasetooimâid vâi visásmiteh ruotâ- já sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâspalvâlusâi finnim, ¶ 3. Pauliina Kumpula Vuáču škovlâ 3.01 1 ¶ 3. Pispekode já servikode tääsist kolgâččij smiettâđ nuorâpargo ovdedem. Nuorâ nuorttâsämmilijn kolgâččij ravkkâđ mielâkiddiivâšvuođâ kirholij aašij kuáttá já šoddâdiđ kirho pargeid nuorttâsämmilij jieijâs juávhust. ¶ 3. Ruodja Kärigâsnjaargâst, lávdástâlmijnis ´Facebook´, stivrejeijen Magnus Vuolab. ¶ 3. Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh valmâštâl já olášut lävdikode kieđâvuššâm aašijd. Tot västid sämikielâlâš oppâmateriaal vuáváámist, valmâštâlmist já jyehimist, säminuorâi taaidâtábáhtus orniimijn, almostit sämimáttááttâs lovottuvâid já tuálá ohtâvuođâ sämimáttááttâs uárnejeijee kieldáid já škovláid sehe máttááttâs haaldâšmân. Toimâttâh valmâštâl já olášut meiddei säämi škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan čuákkimij aašijd já uáslist säämi máttááttâshaldâšem tave-eennâmlâš ohtsâšpaargon. ¶ 3. Sämitiggelaavâ já -asâttâs uđâsmittem sehe sämmilâšmiäruštâllâm rievdâdem ¶ 3. Sämitiigán kalga sirdeđ sämikuávlu eennâmkodde-ohjelm rähtim sehe škovlim, luán-duriggoduvâi, pirrâs já jotoluv muneldistem- já vuávámpargoid. ¶ 3 § Sämmilâš ¶ 3. Sämmiliih láá maaŋgâi suhâpuolvâi ääigi iällám luándust já haahâm tast áigápuáđus, já sist lii sierânâs mättim luándu suoijâlmist já kevttimist. Sämmilij ärbitiätu miäđušt jiešmeidlist noonâ já pištee ovdánmân. Sämmilij sierânâskoskâvuotâ luándun tuálá siste sehe kenigâsvuođâ já ovdâsvástádâs pirrâs kelijdeijee vuotânväldimist sehe ärbitiäđu sirdemist puátteid suhâpuolváid. ¶ 4-1. Virge uccii oovce olmožid. Pirâsčällee pargon láá el. ruukilaavâ olášutmân já biodiversiteetsopâmuš olášutmân lohtâseijee pargoh. Pirâsčällee tuáimá oovdânpyehten iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikoddeest. ¶ 4. Kištoäigi álgá 18.1.2010 já nohá 17.3.2010 tme 16.00, mon räi nommâiävtuttâsah kalgeh leđe sämitiggeest tai njuolgâdusâi 5. saajeest mainâšum čujottâsâst. Kištoääigi maŋa puáttám iävtuttâsah iä valduu vuotân. ¶ 4. Kištoäigi lii 20.2.2011 – 31.3.2011. Kištoiävtuttâsah kalgeh leđe Sämitiggeest digitaallâš vuárkkán 31.3.2011 tme 16.00 räi njuolgâdusâi 6. saajeest mainâšum čujottâsâst. Meriääi-gi maŋa puáttám iävtuttâsah iä valduu vuotân. ¶ 4. Kištoäigi lii 8.10. – 9.11.2009. Kištoiävtuttâsah kalgeh leđe Sämitiggeest 9.11.2009 tme 16.00 räi njuolgâdusâi 5. saajeest mainâšum čujottâsâst. Meriääigi maŋa puáttám iävtuttâsah iä valduu vuotân. ¶ 4. Kuávluhaldâšemvirgeomâhááh kalgeh ráđádâllâđ já rähtiđ ohtsâšpargoost sämikuáv-lu já sämikulttuur kyeskee strategiaäššikiirjijd. ¶ 4. Maid uávilduvvoo, ko lii saahâ ´sämikielâst´, veikkâ sämikielah láá maŋga? ¶ 4. Mii nuorâičällee toimâkován kulá? ¶ 4. Mii on Sämitige tehálumos pargo? ¶ 4. Moh láá tuu pargokielah párnáikulttuurkuávdáš-haavâst já Unna Junnáást? ¶ 4. Pipliaseervi ornim evaŋgeliumteevstâi jurgâlemproojeekt kolgâččij uážžuđ valmâšin nuuvt jotelávt ko máhđulâš. ¶ 4. Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume olesmiärálávt ¶ 4) Tábáhtus laiđiisteijeeh musijkkár-čájáttellee Niillas Holmberg já čájáttâssajetaiđuu uáppee Heli Huovinen keesijn tábáhtus tave- já aanaarsämikielân. ¶ 4. Tuupa Records Oy - sämikielâlâš muusik love ive hárjánmáin ¶ 4. Vuoigâdvuotâ aitârdiđ, kevttiđ já ovdediđ jieijâs kielâ lii ohtâ vuáđusteijee olmoošvuoigâdvuođâin. Sämmilijn lii vuoigâdvuotâ kevttiđ jieijâs kielâ já et sun šadda iberduđ jiejâs kieláin. Sämmiliih kalgeh jiejah hoittáđ kielâs sämitige pehti. Staatah kalgeh olášuttiđ aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš kenigâsvuođâidis sämikielâ háárán. ¶ 520 puásujid -čáitálmâs teemah luptâneh nomâlâssân sämikielâ eromâšvuođâst já ton tehálii ohtâvuođâst luándun. Čepis čuovâkuvviimijnis já innovatiivlijd tekniikaid kevttimáin Briceño fáálá keččeid sehe visuaallii et kielâlii tulkkum sämikulttuurist. Čáitálmâs šadda aldasáid čyeđeest jieškote-uv čuovâkooveest, moh láá čuákkejum viiđâ jieškote-uv kovejuávkun. Koveh kovvejeh sämmilijd já sii pirâstittee arktâsii luándutile – tuodâr-, vyevdi- já jävrienâduv, muottuu, poccuid já kuovsâkkâsâid – moh lääččih jieijâs hástusijd sämmilij argâpiäiván, mut fäällih meid eromâš kulttuurlii já kielâlii inspiraatiokäldee taan Euroop Union áinoo algâaalmugân. ¶ 52. ECRI movtijdit Suomâ virgeomáháid juátkiđ tooimâs sämikielâi iäláskitmân já avžuut, ete tađe várás škovliitteh tuárvi máttáátteijeid. ECRI avžuut, ete Suomâ virgeomâhááh riemih lasetoimáid vâi visásmiteh tom, ete sämikielâid máttáátteh sehe sämikuávlust ete ton ulguubeln. ECRI avžuut, ete Suomâ virgeomâhááh värideh tuárvi ekonomâlijd já olmoošresurssijd taaid viggâmušáid. ¶ 58 kištoiävtuttâssâd. ¶ 5) Čevetjäävri škoovlâ juávkku láávlui já leu´ddij nuorttâsämikielân. Lávdástem lâi stivrim Seija Sivertsen. ¶ 5. Joikukotsamo ¶ 5. Katais haldâttâsohjelm sämmilâškirjiimij olášume olesmiärálávt ¶ 5. Kiišton kalga uásálistiđ poostâ pehti vuolgâtmáin nommâiävtuttâs já uásálistee ohtâvuođâtiäđuid čujottâsân Saamelaiskäräjät, Angelintie 696, 99870 Inari. Kirjekooverttân merkkejuvvoo tubdâldâh “Nimikilpailu” . Pelettisvuođâ turviimân uásálistee ohtâvuođâtiäđuh ađai nommâ, čujottâs, puhelinnummeer já šleđgâpostâčujottâs lahtojeh iävtuttâsân sierânâs, toppum kirjekooverttâst, mii liäkkoo árvuštâllâm nuuhâm maŋa já kišto loppâpuáttus čielgâm maŋa. Eres vuovvijn toimâttum iävtuttâsah hilgojuvvojeh. ¶ 5. Kiišton kalga uásálistiđ poostâ pehti vuolgâtmáin nommâiävtuttâs já uásálistee ohtâvuođâtiäđuid čujottâsân Saamelaiskäräjät, Angelintie 696, 99870 Inari tâi kevttimáin äššialmaa teikâ pyehtimáin nommâiâvtuttâs persovnlávt ovdeláá mainâšum čujottâsân. Nommâiävtuttâs sistetuállee toppum kirjekooverttân merkkejuvvoo tubdâldâh "Nimikilpailu" . Pelettisvuođâ turviimân uásálistee ohtâvuođâtiäđuh ađai nommâ, čujottâs, puhelinnummeer já šleđgâpostâčujottâs lahtojeh iävtuttâsân sierânâs, toppum kirjekooverttâst, mii liäkkoo árvuštâllâm nuuhâm maŋa já kišto loppâpuáttus čielgâm maŋa. Eres vuovvijn toimâttum iävtuttâsah hilgojuvvojeh. ¶ 5. Kirkkokodde kolgâččij pieijâđ joton proojeekt nuorttâsämikielâlâš kaastâ-, hävdidem-, pääihipasottem- já ehidâspalvâlussteevstâi jurgâlmân. ¶ 5. Maggaar lii táválâš pargopiäivád? ¶ 5. Maid Sämitigge lii finnim ááigán? ¶ 5. Mii lii pyeremus já tehálumos párnáikulttuurpargoost? ¶ 5. Mon ennuv láá sämmiliih? ¶ 5. riemih toimáid vâi lasetteh tiettim Suomâ kuávlulâš já ucceeblohokielâin já lasetteh soováášvuođâ tai kuáttá, sehe puoh škovlimtaasij almos máttááttâsvuáváámij ete juávkkuviestâdemniävui vievâst. ¶ 5. Sämimáttááttâs máttáátteijei pálkkátmân uáivildum staatâtorjui (L1998/635; nubás-tus 1998/1186, 43 § 2 mom) haldâšem kalga sirdeđ Sämitige pargoid. Staatâtorjuu pirrâdâhân kalga jođettiđ sämimáttááttâs ollásávt máttááttâs uárnejeijee škoovlâ soi-jimpäikkikoddeest peerusthánnáá. ¶ 5. Sämipárnáin já -nuorâin lii vuoigâdvuotâ sárnuđ já oppâđ jieijâs kielâ, ovdediđ jieijâs kulttuur já identiteet. Staatah já sämitigeh kalgeh oovtâst vuáđudiđ párnáid já nuoráid čokkânemsoojijd tegu ornijdâh- já nettičokkânemsoojijd meiddei väldikudijraajij paijeel. Sämipárnáin já -nuorâin lii vuoigâdvuotâ finniđ olesmiärásâš tiervâsvuođâ- já sosiaalpalvâlus, mii vuáđuduvá sii jieijâs kielân já kulttuurân, já toorjâ- já išetooimâid oovdeddijn kalga väldiđ vuotân sii etnisâš, kulttuurlâš, kielâlâš já uskoldâhlâš tuávááš. Sämitigeh áiguh oovtâst staatâiguin västidiđ Suomâ, Taažâ já Ruotâ pärniäššiváldálijguin ohtsâštave-eennâmlâš raapoort hástusáid. Staatah kalgeh olášuttiđ taid vuoigâdvuođâid, moh párnáin já nuorâin láá aalmuglâš vuoigâdvuođâ já aalmugijkoskâsâš riehtistandardij mield. ¶ 5. Äššikirjij macâttem Iävtuttum kovos toimâttuvvoo kišto uárnejeijei poostâ pehti šleđgâlâš vuárkkán CD tâi DVD- skiärust tâi muštosäägist. Vuorkkimpiergâsist uážžuh leđe tuše kyhti tiätuvuárhá, main láá ovdeláá mainâšum kyevti stuárusij paaneellasâliijnij printtimtiätuvuárháh mitto-kaavasi 1:1. Tiätuvuárhái noomâst sehe vuorkkimpiergâsân čaallum kalga leđe iävtuttâs tahhee nommâmerkkâ. Tuhhiittettee vuorkkimhäämih láá .bmp, .tiff, .png já .pdf. Palhâšumelävdikodde árvuštâl iävtuttâsâid printtimtiätuvuárháin printtejum A3 stuárusijn čapisvielgispriintijn. Priintij teknisâš kvaliteet lii árvuštâllâmaggâ, ko valmâš lasâliijnijd lii ulmen olášuttiđ njuolgist printtimtiätuvuárháin. ¶ 600 000 euro staatâtoorjâ juáhásij sämikuávlu kieldâi kooskân čuávuvávt: ¶ 60-sajasâš raavâdviäsu lii tergâdis uási čuákkim-, kongres- já kulttuurtábáhtusâi ornim. Saijoos toimâ lii aalgâst, nuuvt ete tooimâ innovatiivlâš oovdedmân láá šiev máhđulâšvuođah. ¶ * 60 ulmui (sali vuáđuhäämist); 23 sajed jurbâ parlamentpeevdist já 12 sajed "virgeulmui" peevdijn ađai kuuđâ luokkâhámásâš peevdist sehe 25 sajed keččeerááiđust ađai teatterhäämist (=keččeestoovlih pevdittáá). Keejâ vuáđusáárgus siijđo vyeliuásist. ¶ 6.2. Sämmilij aalmugpeivi. Kuovâmáánu 6. peeivi 1917 tollui Taažâ Truádimist vuosmuš sämičuákkim, moos lijjii čokkânâm sehe tave- já maadâsämmiliih. Talle jieškote-uv kuávlui sämmiliih porgâškuottii ohtsâš aalmuglâš ašijguin. ¶ 6.2. Säämi aalmugpeivi ¶ 63. Komitea avžuut, ete sopâmušstaatâ: ¶ 67) Ucedeh iäláttâstooimâst, tego lavŋepyevtittâsâst já ruukitooimâst, šaddee ekosysteempalvâlusâi hiäjusmem, om. luándu já virkosmittemkiävtu sehe sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi tááhust háitulijd pirâsvaikuttâsâid, eromâšávt čácádâh- já eres luáštuid nuuvt, ete pehtiliteh toimâsyergi jieijâs, pyeremus teknologia vievâst olášuttum pirâssuojâlemtooimâid. ¶ 68 s. ¶ 6–9-ihásiih: ¶ 6. Heli Aikio já Heikki Nikula ¶ 6. Lii-uv sämmilijn ennuv väldikudij raajijd rastaldittee oovtâstpargo já mii lii ton ulme –jieijâs staatâ? ¶ 6. Maht sämmilâšpárnái kulttuur iärrán syemmilâšpárnái kulttuurist? ¶ 6. Mii lii sämikuávlu? ¶ 6. Mii nuorâirääđi lii? ¶ 6. Nuorttâsämmiliih kalgeh jiejah suogârdâllâđ, mii lii ortodoksâlâšvuođâ merhâšume nuorttâlâšaalmugân já ton identiteetân. Jis ortodoksâlâšvuođâst lii merhâšume, te kalgeh nuorttâsämmilih jiejah virkosmuđ aalmug siste. Mihheen ulguupiälááš peeli ij pyevti paggiđ nuorttâsämmilijd čuávvuđ jieijâs ihečuođijd puáris kirholâš ärbivyevi, ige mihheen ulguubeln puáttee ruttâsumme pyevti pyerettiđ jieijâs moovtâ já táátu servâđ já toimâđ jieijâs kirho peeleest. ¶ 6. Persovntiäđuh kieđâvuššojeh tuše nommâkišto ohtâvuođâst, iäge toh luovâttuu ovdâskulij. Nommâiävtuttâs vuolgâttâm ulmui puoh persovntiäđuh tuššâduvvojeh kišto nuuhâm maŋa. ¶ 6. Persovntiäđuh kieđâvuššojeh tuše nommâkišto ohtâvuođâst, iäge toh luovâttuu ovdâskulij. Puoh tiäđuh hevâttuvvojeh kišto nuuhâm maŋa. ¶ 6. Sämikielâi iäláskittemohjelm olášuttem algâttem ¶ 6. Sämitiigijn lii kenigâsvuotâ toimâđ nuuvt, et kihheen ij olgoštuu suhâpele, seksuaallâš sundášume tâi etnisâšvuođâ keežild. Säämi nisonijn já -almain kalgeh leđe siämmáálágáneh máhđulâšvuođah, vuoigâdvuođah já kenigâsvuođah puohâin ohtsâškoddesuorgijn. Nisonijn já almain kalgeh leđe siämmáálágáneh máhđulâšvuođah uásálisteđ miärádâstoohâmorgaanâi tooimân já sij kalgeh leđe mieldi vaikutmin vijđáht ohtsâšpaargon ohtsâškode puoh suorgijn. ¶ 6. Säämi kielâlaavâ § 31 miäldásâš ruttâdempargoh sirdojeh sämitige haaldâšmân. ¶ 6. Vuávámpsrgo postâdem Vuorkkimpiergâs mield vuolgâttuvvoo iävtuttâs tahhee nommâ já ohtâvuođâtiäđuh toppum čoođâoinuuhánnáá kirjekooverttâst. Kirjekoovert oolâ merkkejuvvoo iävtuttâs tahhee nom-mâmerkkâ. Vuárháh já toppum kirjekoovert vuolgâttuvvojeh čujottâsân Saamelaiskäräjät, Angelintie 696, 99870 Inari. Kirjekooverttân merkkejuvvoo tubdâldâh “Printtikilpailu” . CD- tâi DVD-vuárhá tâi muštosäägi oolâ merkkejuvvoo kištoiävtuttâs tahhee nommâmerkkâ (ij rievtis nommâ). Siämmáá nommâmeerhâ kalga merkkiđ meiddei toppum koovert oolâ. Pelettesvuođâ turviimân toppum kirjekooverttâst lamaš uásálistee ohtâvuođâtiäđuh liäkkojeh árvustâllâm nuuhâm maŋa ko kišto loppâpuáttus čiälgá. Eresnáál toimâttum iävtuttâsah šaddeh hilguđ. Tuše pápárân sargum hammiittâsah já/tâi iä-teddilemkärvis pyevtittâsah še šaddeh hilguđ, tuše digitaallâš teddilemkärvis amnâstuvah váldojeh árvuštâllâmnáál. ¶ 75. Sierânâsraportistee avžuut, ete Tave-enâmeh juátkih já pehtilitteh viggâmušâidis vâi sämiaalmugij jiešmeridemvuoigâdvuotâ sehe tááláást pyereeb vaikuttemmáhđulâšvuođah olášuveh sii kyeskee miärádâsrähtim uásild. Taam ulme puáhtá mottoom muddoost juksâđ kevttimáin tááláást pehtilub kuullâmvuáháduvâid, main visásmiteh, ete sämmiláid njuolgist vaikutteijee miärádâsâid ij uážu porgâđ nuuvt, ete ij lah sii rijjâtátulâš já tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš. Lasseen staatah kolgâččii oovtâst sämitigijguin kuorâttâllâđ tiätu kuávlui raijim nuuvt, ete sämitigge toimâččij tai raajij siste vuosâsajasâš teikâ áinoo miärádâsrähten aainâs sämmilijd kyeskee koččâmušâin, meid sämmilij eennâmkuávluid, kielâid, ärbivuáválâš iäláttâsâid já kulttuurijd lohtâseijee aašijn. ¶ 76. Sierânâsraportistee avžuut, ete Tave-enâmeh já eromâšávt Ruotâ tovâččii tárbuliih uđâsmitmijd, main visásmiteh sämitiggij – sämiaalmugij alemus ovdâstemorgaanin – ovdiist stuárráb jiečânâsvuođâ staatâ lájádâsâi já virgeomâhái háárán. Ulmen lii sämitige jiečânâs miärádâstoohâmvääldi lasettem. ¶ 77. Tave-enâmeh kolgâččii orniđ sämitiggijd kelijdeijee ruttâdem, mon vievâst toh pyehtih pehtilávt olášuttiđ jiešhaaldâtlijd pargoidis. Eromâšávt kolgâččii orniđ ovdiist eenâb ruttâdem sämitiggij jieš sierrim, ovdedem já olášuttem projektáid já alguid. Staatah kolgâččii ovdediđ heivejeijee monâttâllâmtaavijd ohtâvuođâtolâmân sämitigijguin vâi taat ulme olášuvá. ¶ 78) Stivrejeh tave meccikuávlui já suojâlemkuávlui eennâmkevttim sehe luándumaađhâšmân já luándu maaŋgâhámásâšvuotân vuáđuduvvee iäláttâstooimâ nuuvt, ete movtijditeh maaŋgâhámásâšvuođâ turvim já sierâ intressij oohtânheiviittem. Ovdedeh tuodârkuávlui eennâmkevttim olesváldálii suunnâttâllâm Akwé: Kon –ravvui vievâst nuuvt, ete puásuituálu já eres eennâmkevttim ruossâlâsvuođah kiäppáneh já háituliih vaikuttâsah tuodârluándun kiäppáneh. ¶ 79) Ovdedeh puásuituálu kuáttumjuurrâm já kuáttuminventistmijd kuátumij kyeddimnaavcâ turvim tiet oovtâstpargoost palgâsijguin, nuuvt ete väldih vuotân áášán kyeskee tutkâmtiäđu, sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu já eres puásuituálun lohtâseijee tiäđu. Movtijditeh palgâsijd rähtiđ maaŋgâulmemiäldásijd puásuituáluvuáváámijd. Juátkih puásuikuátumij tile čuávvum já ovdedeh kuátumij inventistemvuovijd. ¶ 7. Kiišton puáhtá uásálistiđ enâbáin-uv ko ovttáin iävtuttâssáin já taid puáhtá vuolgâttiđ siämmáá kirjekooverttâst. ¶ 7. Kuávluhaldâšemvirgáduvváid ráhtoo sämikielâlâš palvâlemohtâdâh sämikuávlun. ¶ 7. Láá-uv puoh sämmiliih puásuituálleeh, mon kove távjá finnee ovdâmerkkân mađhâšem tieđettemkirjáin? ¶ 7. Lii-uv Suomâst, Ruotâst, Taažâst já Ruošâst haldâttâsâi tääsist tábáhtuvvee sämiaššijd lohtâseijee oovtâstpargo? ¶ 7 lk – luvâttâh ¶ 7. Maht nuorâirääđi puáhtá toimâinis ovdediđ säminuorâi sajattuv Suomâst? ¶ 7. Mii lii Skuáppu? ¶ 7. Olmooštiäđuh kieđâvuššojeh tuše kišto ohtâvuođâst, iäge toh luovâttuu ovdâskulij. ¶ 7. Staatah kalgeh tubdâstiđ já tuhhiittiđ sämmilij omâstem- já kevttimvuoigâdvuođâid jiejâs enâmáid. Tooimâid sämikuávluin ij ei koolgâ olášuttiđ kuávlu sämmilij muuneeld almottem mietâmâšâttáá. Sämmiliih kalgeh finniđ oles sajanmáávsu jo-uv enâmin tâi eres ášálâš sajanmávsoin. Sajanmáávsun kalgeh kuullâđ meiddei puáttei suhâpuolvâi vuoigâdvuođâmoonâtmeh. Staatah kalgeh macâttiđ enâmijd, moiguin toh láá ávhástâllâm, tast maŋa ko toi kevttim lii nuuhâm. Staatah kalgeh tubdâstiđ sämmilij vuoigâdvuođâ uásán ávhástâllâmáárvust mineraaláid tâi eres riggoduvváid, maid väldih eennâm vyelni tâi vuoigâdvuođâ eres resurssáid, maid staatah iäigádušeh sämmilij aassâm tâi mudoi kevttim kuávluin. Páiháliih sämisiärváduvah ferttejeh rahttâttâđ kuáhtáđ hástušijd, moh šaddeđ sii kuávlui luánduvarijguin ávhástâlmist. ¶ 7. Aalmuglâš artikla 8(j) -pargojuávhu iävtuttâsâi olášuttem ¶ 83. Suomâ kolgâččij pehtilittiđ tooimâidis vâi čielgiiččij já turviiččij sämmilij eennâmkuávluid já luánduvaarijd kyeskee vuoigâdvuođâid juridilávt. Suomâ kolgâččij eromâšávt visásmittiđ sämmilij hárjuttem puásuituálu sierânâssajâttuv turvim ko váldoo vuotân ton iäláttâs merhâšume sämmilij kulttuurân já áárbán. ¶ 84. Lahâaasâtliih já haldâtliih mekanismeh, moh taheh máhđulâžžân luánduvaarij ävkkinanneem sämikuávlust, kolgâččii leđe hiäivulij aalmugijkoskâsij noormâi miäldásiih, meid talle, ko toh kyeskih tai tooimâi vaikuttâsâi čuosâttâhhân leijee algâaalmugsiärváduvâi ääšimiäldásâš kuullâm sehe rijjâtátulâš já tiätun vuáđuduvvee munemietâmâs, vaikuttâsâi keeppidmân tárbulijd tooimâid, sajanmäksimijd já hiäđui jyehim. ¶ 84) Luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee sämmilij ärbivuáválii tiäđu vuotânväldim tiet juátkih pargo ILO algâaalmugáid kyeskee almossopâmuš ratifisistemiävtui selvâttem várás haldâttâsohjelm ulme miäldásávt sehe tuálvuh loopân Tave-eennâmlii sämisopâmušân kyeskee ráđádâlmijd. Artikla 8 (j) –pargojuávhu loppâraportist oovdânpuohtum tooimâi olášuttem juátkih, vuáđustâllâm suujâi tiet tooimâid tärhisteh já tievâsmiteh uđđâ artikla 8(j)-pargojuávhust já toimâiävtuttâsâid pyehtih čuávvumpargojuávkun tuhhiittemnáál. ¶ 85) Ráhtádâteh väldiđ kiävtun CBD-almossopâmuš uásipeličuákkim tuhhiittem indikaattorijd, moh kyeskih kielâlii maaŋgâhámásâšvuotân, sämikuávlu eennâmkevttim já ärbivuáválij iäláttâsâi tilán já ovdánmân sehe ärbivuáválij tiäđu, innovaatioi já vuáháduvâi tilán já ovdánmân. ¶ 85. Tave-enâmeh kolgâččii sämitigijguin ráđádâlmáin koordinistiđ tooimâid, moiguin viggeh estiđ šoŋŋâdâhnubástus háitulijd vaikuttâsâid sämmiláid. Siämmást kolgâččii visásmittiđ, ete uđâsmuvvee energiakäldei kiävtu ovdedem várás rähtee tooimâin, tego pieggâvuáimáttuvâi rähtimist, ij alnees lah háituliih vaikuttâsah sämmilij iäláttâssáid. ¶ 86. Tave-enâmeh kalgeh viggâđ toollâđ puásuituálukuávlui piätuelleepopulaatioid tagarijn taasijn ete palgâseh piergejeh, já piätuellei tovâttem vahâgijd kalgeh sajanmäksiđ puásuituálleid olesmiärálávt. ¶ 87. Sierânâsraportistee avžuut, ete Tave-enâmeh já sämitigeh pehtiliteh ohtsâš viggâmušâidis sämikielâi iäláskitmân já nanodeh sämikielâi- já kulttuur škovlimohjelmijd. Staatah kalgeh tállân orniđ sämitiggijd kelijdeijee ruttâdem, mon vievâst tai uulmij juksâmân pyehtih olášuttiđ oovtâst sooppum tooimâid. Staatah kalgeh meid lasettiđ sämitáiđusij máttáátteijei finnimvuođâ já lohomere. Lasseen staatah kolgâččii viggâđ nanodiđ sämikielâi kevttim tuámuštoovlist já eres virgeomâhijguin ášástâldijn já ain pyerediđ almos palvâlusâi finnimvuođâ sämikielâiguin. ¶ 88. Staatah já sämitigeh kolgâččii oovtâst ovdediđ já olášuttiđ tooimâid almos tiäđu lasseetmân sämiaalmugijn mediast já stuorrâ aalmug kooskâst. Tággáár tiäđu lasettem kolgâččii ovdediđ eres lasseen vuáđu- já koskâtääsi škoovlâi sehe ollâopâttuvâi škovlimohjelmijn. ¶ 8. Algâaalmugjulgáštus olášuttem Suomâst ¶ 8 euroa/lapset ¶ 8 eurod/párnááh ¶ 8. Kiišton puáhtá uásálistiđ enâbáin-uv ko ovttáin iävtuttâssáin, mut jieškote-uv kovvoos printtimamnâstâh kalga leđe sierânâs cd- tâi dvd-vuárhást tâi muštosäägist, veikkâ toh vuolgâttuuččii-uv oovtâ kirjekooverttâst. ¶ 8. Kuulmâ eennâm sämitigeh páhudeh, et oovtâgin sämmilij aassâm enâmist iä lah vuáháduvah, moh váldáččii sämitige fáárun budjetistem- tâi ruttâdempaargon sämitárbui várás tâi olášuttiđ sämitige jieijâs ášij tehálâšvuođâoornig. Sämitigeh páhudeh, et jiešmeridemvuoigâdvuotâ, vuoigâdvuotâ asâttiđ aašijd jieijâs tehálâšvuođâoornigân já ráđádâllâmvuoigâdvuotâ aašijn, main lii njuálgu merhâšume sämmiláid algâaalmugin, láá merhâšittee aalmugijkoskâsâš vuoigâdvuođah. Táid prinsiipâid kalgeh staatah tubdâstiđ já olášuttiđ meiddei budjet rähtimist já sämičuásáttuvâi ruttâdmist. ¶ 8. Maht säminuorâi sajattâh puáránij Suomâst nuorâirääđi mield? ¶ 8. Mane lii tárbu sierânâs säämi kielâvuoigâdvuođáid, mane kielâ siäiluttem lii tehálâš? ¶ 8. Mii jieijâs kielân já kulttuurân lohtâseijee lii sämmilâšpárnáid fálusist? Televisiost, radiost, kiirjijn, aavisijn, neetist? ¶ 8. Nommâiävtuttâs kalga leđe sämikielâlâš, mielâstubbooht tave-, aanaar- tâi nuorttâsämikielâlâš. Iävtuttâs puáhtá agâstâllâđ meid suomâkielân. ¶ 8. Sämitigge iävtut, et sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ruttâdem-, kocceem- já staatâtoorjâpargoh sirdojeh sämitiigán sämitige iävtuttâs miäldásávt. ¶ 8. Sämiääših luptâneh távjá uáinusân olmoošvuoigâdvuođâkoččâmâššân. Mii merhâšuumijd lii OA:st já Euroop rääđist, aalmugijkoskâsijn já kuávlulijn olmoošvuoigâdvuođâsopâmušâin sämmiláid? ¶ 9.00 Kähvi ¶ 9.00 Puáttim já kähvi ¶ 9.10. Taažâ Sämitige vuáđudempeivi ¶ 9.10. Taažâ Sämitige vuáđudempeivi (virgálâš lekkâmeh 9.10.1989) ¶ 9.11. Säämi Parlament (Sámi Parlamenta) vuáđudempeivi ¶ 9.11. Säämi parlament vuáđudempeivi (Suomâst adelui asâttâs Säämi parlameentâst 9.11.1973) ¶ 9.8. OA algâaalmugij peivi ¶ 9.8. OA aalmugijkoskâsâš algâaalmugij peivi ¶ 98 s. ¶ 99870 Inari ¶ 9. ALKU-haavâ kalga kieđâvuššâđ vuáđulahâváljukoddeest. ¶ 9. Kovosân asâttum vátámâšah ¶ 9. Maggaar aššijd ááiguh kiddiđ eromâš huámášume nuorâičällen? ¶ 9. Maht táálái sämmilâšpárnái eellim, maailm já sierah spiekâsteh ááhui já äijihij pärnivuođâ maailmist? ¶ 9. Maid uáivilduvvoo, ko lii saahâ uhkevuálásijn kielâin (endangered languages)? ¶ 9. Noomân asâttum vátámâšah ¶ 9. Sämikuávlu, ulmui eellimpiirâs já eellimvyehi láá kuáhtám stuorrâ nubástusâid majemui ihelovoi ääigi. Siämmást tiäđulâšvuotâ tast, et sämmiliih láá ohtâ maailm algâaalmugijn lii šoddâm tobdosin. Lii-uv sämmilâš identiteet ađai sämmilij ibárdâs alnestis nubástum? ¶ 9. Sämikulttuur já ärbivuáválij iäláttâsâi syeje olášume ¶ 9. Sämitigeh tiädutteh, et tave-eennâmlâš sämisopâmušâst lii stuorrâ merhâšume säämi ohtsâškoddeovdánmân, já siämmást páhudeh huolâst, et toimâ tave-eennâmlâš sämisopâmuš pyerrin ij láh ovdánâm sämiministerij já sämitige saavâjođetteijei koskâsâš sopâmuš miäldásávt, vrd. roovvâdmáánu 14. peeivi 2007 peividum pevdikirje. Siämmást Sämitigeh čujotteh ton positiivlâš paargon, maid puoh staatah porgii OA algâaalmugjulgáštâs finniimân áigá. Sämitigeh avžuutteh sämiministerijd já sämitige saavâjođetteijeid jotelumos vyevi mield juátkiđ tave-eennâmlâš sopâmušproosees čuávumáin ive 2007 roovvâdmáánu sopâmuš. ¶ Ááhui já äijihij maailm lâi vátávub. Mudoi-uv tot suhâpuolvâ lâi sitkásub já nanosub šlaajâ. Puurgah já puolâšeh iä lah sierâid häittidâm já pargoid-uv sii uásálistii tegu liččii sierâdâm. Párnáin lâi eenâb mielâkuvviittâs sierâdiđ ko mihheen valmâšijd ij lamaš ige maiden uđđâgin puáhtám käibidiđ ovdâmerkkân sierâi háárán. Jieijâs mielâkuvviittâs já aašij čokkiistâllâmtáiđu lâi párnáin-uv čuuvtij riggásub ko tááláá ääigi. Ááhuh já äijiheh lijjii mieldi jyehi argâpeeivi elimist já ubâ suuhâ uásálistij párnái šoddâdmân. Nuuvtpa hyelhih šoddii uápisin já siärvuslâšvuođâ lâi kyeddee vyeimi. Tááláš maailm lii váduhub já mašinistum. Tááláá ääigi páárnážân máttááttuvvojeh tovlááh sierah, ko toh iä lah velttidhánnáá uáppáh sijjân. Sämmilâšpárnááh láá maaŋgâkulttuurliih, sij äässih meiddei kaavpugijn já tobbeen sämikulttuurân šoddâm ij lah jiešmeidlist čielgâs. Talle Unna Juná-uv merhâšume stuáru. ¶ Ááhupiämmu ¶ ááigán 1.1.2013 – 31.5.2014. ¶ Áámmátlávt puásuituálu hárjutteijei koskâahe lii eivi paijaanmin (tääl nyevt 47 ihheed) já siämmást puásuituállei olesmeeri vuállán. Puásuituálu puátteevuođâ uhkedeh hiäjus kannatteijeevuotâ, sämmilij meddâlvarrim sämikuávlust, šoŋŋâdâhnubástus sehe šaddee piätumeeri. ¶ Áámmátlávt puásuituálu hárjutteijei koskâahe lii eivi paijaanmin (tääl nyevt 47 ihheed) já siämmást puásuituállei olesmeeri vuállán. Puásuituálu puátteevuođâ uhkedeh hiäjus kannatteijeevuotâ, sämmilij meddâlvarrim sämikuávlust, šoŋŋâdâhnubástus sehe šaddee piätumeeri. ¶ Áámmát peeleest lam pajeolmooš. Syeinimáánust 2008 moonnim suátiviehân Avelân, já tobbeen peessâm maŋa puáttee ive uđđâivemáánu aalgâst juáđhám puásuipargoid. ¶ a) čuávu já árvuštâl romani- já sämipárnái vuoigâdvuođâi vuotânväldim aalmuglâš vuáváámijn já ohjelmijn; ¶ ”ađa” vuoitij Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištottâllâm ¶ ”ađa” vuoitij Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištottâllâm ¶ ”ađa” vuoitij Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištottâllâm ¶ ”ađa” vuoitij Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištottâllâm ¶ adda vuáimán 30.4.2014 ¶ Adjágas ovtâstit musikkistis tavesämmilii juáigus já modernijd muusiklâš iivnijd. Juávhu majemuš almostittem lii album Mánu rávdnji (2009), mon ovdedij juávhu deebyytskiärru Adjágas (2006). Adjágas lávdástâlâi Vancouver olympialij kulttuurohjelmist já lii uáli pivnohis juávkku nuuvt päikkienâmist Taažâst, ko aalmugijkoskâsávtuv. ¶ Aernie-gierkieh, aajeh-gierkieh ¶ Agneta Broberg ¶ AHR (KHO) linjij ruukilaavâ heivitmist sämikuávlust ¶ AHR (KHO) linjij ruukilaavâ heivitmist sämikuávlust ¶ Áigi ¶ Aikio Anne-Kirste ¶ Aikio Antti ¶ Aikio Esko ¶ Aikio Kristiina ¶ Aikio Laila ¶ Aikio Leena ¶ Aikio Maria Sofia ¶ Aikio Marjaana ¶ Aikio Niila-Matti ¶ Aikio Pasi ¶ Aikio Pekka ¶ Aikio-Puoskari Ulla ¶ Aikio, Suvi Somby-Rasmus, ¶ Áillohaš - Auringon poika/Beaivvi bárdni Inarissa Sajoksessa 7.4. klo 19 PERUTTU ¶ Áillohaš - Auringon Poika Sajoksessa 7.4.2014 ¶ AIL ( tavesämi-,aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân) ¶ Ailu Valle ¶ * Ailu Vall e (Ucjuv Kaamâsmohheest meddâl; räp-artist, kote ráppá tavesämikielân) ¶ Aimo Guttorm ¶ Aimo Guttorm väljejui Sämitige lahâčällee viirgán ¶ Aimo Guttorm väljejui Sämitige lahâčällee viirgán ¶ - Aitârpargee 27 160,50 € ¶ Ajankohtaista ¶ a. Kišto čuávdá 10-jeessânsâš palhâšumelävdikodde, moos kulá ohtâ ovdâsteijee jyehi kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatiost (ohtsis 8 ovdâsteijed) sehe ovdâsteijee Seenaat-kiddoduvâin já kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto vuáittám vuávájeijee¬juávhust. ¶ a) Kišto čuávdá 10-jeessânsâš palhâšumelävdikodde, moos kulá ohtâ ovdâsteijee jyehi kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatiost (ohtsis 8 ovdâsteijed) sehe ovdâsteijee Seenaat-kiddoduvâin já kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto vuáittám vuávájeijeejuávhust. ¶ a. Kišto palhâšumelävdikodden tuáimá já ton puáttus čuávdá Sajos koskâpuddâsâš ohtsâštoimâorgaan, mast láá ovdâstum puoh Sajos fastâ kevtteeorganisaatioi ovdâsteijeeh tievâsmittum Halo Arkkitehdit Oy ovdâsteijein. Ohtsâštoimâorgaan jesâneh láá: Liisa Holmberg, Aune Musta, Erkki Sirniö, Vuokko Joki, Rauna Rahko, Ristenrauna Magga, Kari Torikka já Jouko Lappalainen. ¶ Ákku áásá Pakšvuonâ riddoost, já Ánná iälá távjá tobbeen. Ááhu muštâlusâi já Ááná já Saammâl savastâlmij pehti puáhtá máttááttâllâđ mielâkiddiivávt aanaar sämikielâ. Kirje mainâsij paaldâst siämmáá lehâstuvâst kavnojeh puoh uđđâ säänih já tai sujâttemhämih. Nuuvtpâ uáppee ij taarbâš usâškyettiđ saanijd nube sijđoin, veikkâ tieđust-uv kirje loopâst kavnojeh-uv puoh pitái säänih alfabeetlâš ornigist. Maŋeluppoost ive 2013 ääigi almostuvá taan kiirján lahtâseijee hárjuttâskirje. Hárjuttâsâi pehti uáppee nanosmit já kiärdud oppum aašijd. Luuhâmpitái loopâst lii ain pitá fáádán heivejeijee laavlâ, mon ulme lii sehe movtijdiđ uáppeid já išediđ mušteđ saanijd pyerebeht. ¶ Ákkum (eeji enni) lâi nuorttâsämmilâš. Sämmilâšvuotâ ij lah oinum mii perruu aargâst, mut ave mield lam tubdâškuáttám mielâkiddiivâšvuođâ áášán já tondiet vuolgim-uv fáárun tipšođ sämmilij aašijd. ¶ a. Kovvoos puáhtá rähtiđ sárgusist, čuovâkooveest tâi mast peri. Kovos puáhtá leđe kiärdoo tâi ohtâlâs, ko peri lopâliih pyevtittâsah láá adelum lasâlijnemitoi stuárusiih. ¶ Akwé:Kon ohjeiden suomennos ¶ Akwe:Kon pargojuávhu saavâjođetteijee Heikki Paltto já Meccihaldâttâs spesiaalvuávájeijee Juha Sihvo. Kove: Pentti Pieski ¶ Akwé: Kon -pargojuávkku ¶ Akwé: Kon - ravvuid nuávditmáin puáhtá tubdâđ háitulâš vaikuttâsâid algâaalmugáid já hemâdâsâid puáhtá minimistiđ. Ravvui mield kalgeh haavâ valmâštâlmân uásálistiđ algâaalmug ovdâsteijeeh já pargoost kalga väldiđ vuotân täsiáárvu já jieškote-uv suhâpuolvâi táárbuid. Algâaalmug ovdâsteijeid kalga adeliđ tuárvi resurssijd, vâi sij pyehtih uásálistiđ haavâ valmâštâlmân. Algâaalmugsiärvusân kalga tieđettiđ valmâštâllâm puohâin muddoin, sierâlágán mediain já siärvus kiävttám kielâiguin. Haavâst kalga kirjiđ algâaalmug uáinuid já huolâid já taid kalga kohtâliđ vuoigâlávt. Algâaalmug ovdâsteijeeh kalgeh uásálistiđ haavâ pirâslâš-, kulttuurlâš já sosiaallâš vaikuttâsâi árvuštâlmân. ¶ Akwé: Kon -ravvui heiviittem lii valmâštâllâm Meccihaldâttâs já sämitige vuáđudem ohtsâš pargojuávkku, moos sämitigge lii nomâttâm jesânijd. Pargojuávhu jesâneh láá ärbivuáválii tiäđu haldâšeijeeh já pargojuávhust láá ovdâstum jieškote-uv ahejuávhuh já suhâpeleh sehe kuávlu palgâsij puásui-išedeh. Pargojuávhu saavâjođetteijen lii toimâm sämitige II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto. ¶ Akwé:Kon –ravvui heiviittem Suomâst ¶ Akwé: Kon -ravvuuh ¶ Akwé: Kon -ravvuuh kiävtun Suomâst ¶ Akwé:Kon ravvuuh láá tuhhiittum biodiversiteetsopâmuš 5. uásipeličuákkimist. Akwé:Kon ravvuuh láá vuosâsajasávt monâttâllâmvyehi tâi proosees, mon pehti torvejuvvojeh sämmilij vai-kuttemmáhđulâšvuođah hoittám já kevttimvuávám rähtimist já occojeh vyevih, moi pehti puáhtá coggâđ negatiivlijd vaikuttâsâid sämikulttuurân. Sämitige tiäđui mield lii Meccihaldâttâs vuossâmuš virgeomâhâš ubâ mailmist, mii heivit täid ravvuid. ¶ Akwé:Kon ravvuuh suomâkielân ¶ A lack of women for the men. ¶ alanedeh alme vuástá; ¶ Alatorvinen Johanna ¶ albbas ¶ Aldaivij uáli tehálâš pargon uáinám sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilij vuoigâdvuođâi ovdedem. Sämikulttuur puátteevuotân lii tehálâš sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilij kielâ já kulttuur siäilum já ovdánem. Lahâasâttâs kalga tähidiđ sämmilij vuoigâdvuođâid jieijâs kielân já kulttuurân aassâmsaajeest peerusthánnáá. ¶ Aldapurrâmâš poccust -tábáhtus 3.4.2013. Kove: Jan Erik Paadar ¶ Aldapurrâmâš poccust -tábáhtus 3.4.2013. Lávdástellen ärbipurrâmâšâi taaiđâr Lea Magga (čižetbeln), kievkkânmiäštár Kimmo Palokangas raavâdviäsu Gallast (uálgisbeln) já tilálâšvuođâ jođetteijee Hooteel Kollehovi kievkkânmiäštár Heikki Nikula. Kove: Jan Erik Paadar. ¶ Aldapurrâmâš Poccust -tábáhtusâst 3.4.2013. Kove: Jan Erik Paadar ¶ Aldapurrâmâš poccust -tábáhtus lávdástellee, aanaarlâš Aune Portti mälistij tábáhtusâst kumppâsijd.  5.4.2012. ¶ Aldapurrâmâš poccust -tábáhtus Sajosist 3.4.13. Kove: Jan Erik Paadar ¶ Aldapurrâmâš poccust -tábáhtus Aanaar Puásui -kulttuurohhoost 3.4.13. Kove: Jan Erik Paadar ¶ Aldapurrâmâš poccust -tábáhtus Aanaar Puásuiohhoost Saijoos Dolla-salist 5.4.2012. ¶ Aldapurrâmâš poccust -tábáhtus aanaarlâš ärbipurrâmâšâi taaiđâr Aune Portti, syemmilâš pegâlmâs kokkâ Markus Maulavirta já eŋgâlâš pegâlmâs kokkâ Valentine Warner sehe Heikki Nikula Hooteel Kollehovist.5.4.2012. ¶ aldasijngin; sämmiliih iä ubâ tiättámgin et liččii Aldatipšoolinjâš: Marjo Semenoff (nuorttâsämikielâ) ¶ áldu = niŋálâs puásui ¶ Aleksanteri Kenan škovlâ: Riinamari Mustonen (tavesämikielâ) ¶ Aleksanteri Kena škovlâ, Soađegilli: Riikka Yliriesto (tavesämikielâ) ¶ Aleksanteri Kena škovlâ, Suáđigil kirkkosijdâ: Juho Yliriesto (tavesämikielâ) ¶ Aleksanteri Kena škovlâ, Suáđigil ks: Teemu Hietala (tavesämikielâ) ¶ Aleksanteri Kena škovlâ, Suáđigil: Saku Puotiniemi (tavesämikielâ) já Miikka Ämmälä (tavesämikielâ) ¶ Aleksanteri Kena škovlâ, Suáđigil: Tuija Vaarala (tavesämikielâ) ¶ Aleksi Syrjä ¶ Alemus haldâttâhriehti (AHR) adelij 25.6. ¶ Alemus haldâttâhriehti (tavesämikielân) ¶ Alemus riehti (tavesämikielân) ¶ Algâalgâst mun lam vuálgus Avelist, mut majemuid kulmâ ive lam aassâm Maadâ-Suomâst, vistig ive Helsigist, já tääl pajeláhháá kyehti ive Imatrast. Luuvâm tääl nube ive mađhâšem áámmátollâškoovlâst já valmâštuum muádi ive keččin restonomân. Hárjuttâm eromâšávt lávlum já motomin meid tánssám, puzzâpáálu spellâm já čäällim, sehe mađhâšâdâm mielâstân – nuuvt ennuv ko uáppeebudjet suává. Viehâ stuorrâ uási astoääigist tuálvu meid tutortoimâ, mast lam lamaš mieldi taan ive, já ihejorgálduvâst must šadda viehâ tuođânálásávt mii škoovlâ mađhâšem ohtâduv uđđâ váldututor. ¶ ( Algâkirje Koulun biologia ja maantieto 5, Otava 2007) ¶ (Algâkirje: Koulun biologia ja maantieto 6, Otava 2008) ¶ (Algâkirje: Koulun biologia ja maantieto 6, Työkirja, Otava 2009) heiviittuvvojeh já jieŋŋâlmittojeh oppum ääših. Vuáđupargopitái lasseen pargokirjeest láá pargopitáh, moi toohâm váátá jiešráđálii kuorâttâllâm, juurdâpuátusij toohâm já oppum aašij heiviittem. Täärhist tiäđuidâd já táiđuidâd –uásist ferttee árvuštâllâđ jieijâs mättim já kiärduđ oppâpaje siskáldâs. ¶ Algâttim čohčuv 2010 luokamáttáátteijeeoopâid Kuovdâkiäinust Säämi Ollâškoovlâst. Lijjim aaibâs vises, et jiem lah tuárvi sämmilâš Ollâškoovlân. ¶ Algâaalmug ¶ Algâaalmugáid kyeskee aalmugijkoskâsiih sopâmušah já julgáštušah ¶ Algâaalmugáid kyeskee aalmugijkoskâsiih sopâmušah já julgáštušah ¶ Algâaalmugijd kyeskee julgáštus ¶ Algâaalmugijd kyeskee julgáštus ¶ Algâaalmugij elleekovekuávdáá, Skábma ulmen lii tuárjuđ sämikielâ já kulttuur sehe adeliđ sämmilij já eres algâaalmugij jieijâs jienâ já kove oinuđ já kulluđ maailm eres kuávluin. Tooimâ ulmen lii luptiđ sämi- já algâaalmugij jieijâs elleekove- já televisiopyevtittâs taggaar táásán, ete tot puáhtá faallâđ pargo já áigápuátu-máhđulâšvuođâid kuávlu nuorâ ulmuid. Kuávdáá pargoh láá sämmilâš elleekove,  tv- já mediairâttâsâi tuárjum, sämielleekuuvij já tv-ohjelmij pyevtittem, škovliittâs vuávám, sämielleekuuvij markkânistim, kuávlu markkânistim, algâaalmugij elleekovearkkâdâhhân já tiätupaŋkkin toimâm sehe Skammâkoveh -elleekovejuuhlij ornim. ¶ Algâaalmugij jieijâs foorum OA-vuáháduvâst ¶ Algâaalmugij muusikfestivaalâ Ijâttis Ijjâ uárnejuvvoo puáttee ive porgemáánu 21.-23. peeivij. ¶ Algâaalmugij muusiktábáhtus Riddu Riđđu ¶ Algâaalmugij maailmsiärvádâh ¶ Algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođah láá luptânâm 1980-lovo rääjist jieijâs kategorian aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâi pirrâduvâst. Merhâšitteemusah algâaalmugij vuoigâdvuođâid torvejeijee äššikirjeh láá ive 2007 Ovtâstum aalmugij (OA/UN) almosčuákkimist tuhhiittum julgáštus algâaalmugij vuoigâdvuođâin (United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples) já Aalmugijkoskâsâš pargo-ornijduv ILO algâ- já hiäimuaalmugijd kyeskee sopâmuš (ILO-convention no 169 concerning indigenous and tribal peoples in independent countries), mii tuhhiittui ILO almosčuákkimist ive 1989. Sopâmuš tuhhiittem merhâšij jorgálduv algâaalmugij vuoigâdvuođâi oovdedmist já tast lii lamaš stuorrâ merhâšume meiddei Tave-enâmij sämmiláid. Tave-enâmijn lii Taažâ ratifisistám sopâmuš. Suomâ já Ruotâ láá rahttâttâm sopâmuš ratifisistmân jo kuhháá. ¶ Algâaalmugij sajattuv láá nanodâm eidu tääl gloobaal tääsist algâaalmugij maailmkonferens loppâäššikirje tuhhiittem mield. Loppâäššikirje prinsiipeh láá meid maailmráávhu ovdedeijee ääših. Algâaalmugeh pyehtih kevttiđ vuoigâdvuotâ- já vižijčuávdimvuáháduvâid siärváduvâidis siste mutâ meid vijđásubbooht ohtsâškoddeest. Staatah čonâdâteh konsultistiđ já rähtiđ oovtâstpargo algâaalmugijguin sii jieijâs parlamentaarlij orgaanij peht. Oovtâstpargo ulmen lii finniđ algâaalmug rijjâtátulâš, munetiätun vuáđuduvvee tuhhiittem mii ihánis proojeekt tuhhiitmân, mii čuosât sii ärbivuáválávt asâiduttem eennâm- já čäcikuávloid teikâ eres resursáid. Meid mii aalmuglii tääsi čuávduseh sämiaašijn kuávdoo ekonomâlii epivisesvuođâ kalgeh leđe čielgâ saavah tast, ete algâaalmugij, Suomâst sämmilij, sajattuv nanodem lii meid linjáást tai gloobaal prinsiipijguin já oovded ohtsâšibárdâs (já torvolâšvuođâ) sämmilij já staatâ kooskâst. ¶ Algâaalmugij uásálistemvuođâ kalga turviđ tave ¶ Algâaalmugij uásálistemvuođâ kalga turviđ tave ¶ Algâaalmugij vuoigâdvuođah láá kuávdášlâš sajattuvâst Säämi parlamentaarlâš rääđi pargoost. Sämitigeh láá lamaš aktiivlávt mieldi oovdedmin moonnâm ive (2007) OA almosčuákkimist tuhhiittum algâaalmujulgáštâs. Parlamentaarlâš rääđi ovdâsteijeeh láá meiddei uásálistám OA algâaalmugašij pisovâš foorum (UN Permanent Forum on Indigenous Issues) čuákkimáid SPR vuáđđudmist, 2000-lovo aalgâ rääjist. ¶ , algâaalmugij vuoigâdvuođâid kieđâvuššee aalmugijkoskâsijn ¶ Algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu kyeskee biodiversiteetsopâmuš 8j artiklan lohtâseijee Akwé:Kon -ravvuuh láá valdum keččâlemkiävtun Pänituoddâr meccikuávlu hoittám já kevttimvuávám tärhistem ohtâvuođâst. ¶ Algâaalmugjulgáštuš ¶ Algâaalmugjulgáštuš lii valdum muáddi staatâ lahâaasâtmân, mutâ iänááš uássin staatah láá annaam julgáštuš tuše mooraallávt kenigitten. OA algâaalmugraportistee professor James Anaya lii árvuštâllâm suu raportist OA almosčuákkimân algâaalmugjulgáštuš olášuttem já merhâšume. OA almosčuákkim miärádâsâin láá lavâliih kenigâsvuođah. Anaya mield julgáštuš čáittá maailmvijđosâš ohtsâšibárdâs algâaalmugvuoigâdvuođâi siskáldâsâst ja kenigâsvuođâ ovdediđ olmoošvuoigâdvuođâid OA sopâmušâi miäldásávt. Motomeh julgáštuš uásisyergih tego olgooštmettumvuotâ, kulttuur koskâmettumvuotâ, omâdâh já jiešmeridemvuoigâdvuotâ láá šoddâmin uássin aalmugijkoskâsâš táválii vuoigâdvuođâ noormâ. Julgáštuš meid vuáđuduvá maaŋgáid staatâi ratifisitem olmoošvuoigâdvuotsopâmušáid, moh láá staatâid lavâlávt kenigitteeh. ¶ Algâaalmug kielâ máttááttâs adeluvvoo sämikuávlu ulguubeln siämmái vuáđustâsâiguin ko el. enâmânvärrejeijei kielâi máttááttâs. Enâmânvärrejeijei kielah láá távjá stuorrâ maailmkielah, tegu espanja-, eŋgâlâs-, punjabi- tâi arabiakielâ. Máttááttâs lii máhđulâš finniđ enâmustáá 2,5 okkotiijme já tot lii vuáđumáttááttâs tievâsmittee jieijâs eenikielâ tâi päikkikielâ máttááttâs, mon tiijmeh tuállojeh táválávt eres škovlâpeeivi maŋa tâi škovlâpeeivi majemui tiijmij ääigi. Kielâ mattááttâs sajattâh škovlâpargoost lii hiäju já taam máttááttâs finnee tuše muálu-uási sämikuávlu ulguubeln ässee sämipárnáin já -nuorâin. Máttááttâs ááigánfinnim lii vaigâd, ko sämikielâ máttááttâs sämikuávlu ulguupiäláid škovláid, rehtoráid já máttááttâsvirgeomâháid lii uđđâ já omâs äšši. Sämivanhimeh já páihálâš škovlâvirgeomâhááh láá motomijn päikkikuudijn viggâm ovdediđ máttááttâstilálâšvuođâ, mut tot lii táálái njuolgâdusâi vuáđuld máhđuttem, páhuduvvoo raportist. ¶ Algâaalmug päikkieennâmlâš lahâaasâtmist ¶ Algâaalmugääših ovdáneh pirâshaldâttâsâst ¶ Algâaalmugaašijd láá kieđâvuššâm OA-vuáháduvâst koskâpuddâsâš pargojuávhuin jo luuvijd iivijd. Ive 2000 algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođâi kieđâvuššâm várás vuáđudui pisovâš algâaalmugaašij foorum ´The United Nations Permanent Forum on Indigenous Issues/ PFII´. Ton vuossâmužžân saavâjođetteijen tooimâi Taažâ sämmilâš Ole Henrik Magga (kaskoo kooveest). Sämmiliih láá uásálistám aktiivlávt foorum tooimân ton aalgâ rääjist. ¶ Algâaalmugaašij pisovâš foorum tuáimá OA ekonomia- já sosiaalrääđi (Economic and Social Council, ECOSOC) raavâadeleijee orgaanân. Foorum pargon lii luptiđ savâstâlmân algâaalmugij ekonomia- já sosiaallâš ovdánem, kulttuur, pirrâs, škovlim, tiervâsvuođâ já olmoošvuoigâdvuođâid kyeskee aašijd já adeliđ tain avžuuttâsâid OA:n. ¶ Alguid sämitige noomâ já saavâjođetteijee pargonomâttâs rievdâdmist toovâi sämitige jeessân Asko Länsman. Alguu sämitige noomâ rievdâdmist Länsman agâstâl toin, et tááláš nommâ čuujoot tuámustovlin. ¶ Alguid sämitige noomâ rievdâdmist Säämi Parlamenttân já saavâjođetteijee pargonomâttâs rievdâdmist presidenttân vuolgâttuvvojeh täärhib valmâštâlmân. ¶ ÁLGU – Sämikielâi etymologâlâš tiätuvuáđu . Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš (Kotus) (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Álgu- Saamelaiskielten sanojen alkuperä - Sámegielaid sániid álgovuolgga (tavesämikielâ) ¶ ALIAS -spellâ lii vuorâsulmui spellâ, maid párnááh-uv pyehtih spellâđ. ¶ Alit Boazu ¶ A little Story Telling festival in Inari 21.10.2014/ Uhca Máinnastán - festivála Anáris 21.10.2014 ¶ Alkuperäiskansojen elokuvakeskus ¶ Alkuperäiskansojen elokuvakeskus Skábma ¶ Alkuperäiskansojen elokuvakeskus Skábma ja Saamelaisalueen yritysneuvonta jakavat vihjeitä elokuvantekoon ¶ allánaddet almmi vuostá; ¶ Allianssi jyehim tubdâstâs vuáđustâsah: ¶ "Allsamiske mötet" 27.-28.6.12. ¶ "Allsamiske mötet" -čuakkim Sajosist 27.-28.6.12. Čuákkim kähvipuddâ. ¶ Almai lâi nisonis tiäddám ¶ Almolâš juhlepeivi. Puáhtá liputtiđ jieškote-uv enâmij jonsahpeeivi mield. ¶ Almoot jieijâd iävtukkâs! ¶ Almoot jieijâd iävtukkâs! Ovtâskâsolmooš, juávkku tâi siärvádâh Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst puáhtá toohâđ jieijâs iävtuttâs ive 2010 palhâšume uážžost. Iävtuttâs palhâšume uážžost já enâmustáá 1-2 sijđo kukkosâš kirjálâš vuáđustâllâm kalga toimâttiđ majemustáá 1. čohčamáánu 2010 čujottâsân: ¶ Almoot oovtmielâlávt čuávvoo: ¶ Almosčuákkim čokkân 27.6.2014 Anarist. Stivrâ páácá tääl kesipuudân já čokkân čuávuváá keerdi porge-čohčâmáánust. ¶ Almosčuákkim meridij jienâiguin17-3 tuhhiittiđ sämitiggelaahân iävtuttum nubástusâid. Anu Avaskari já Pentti Valle kuođijn miärádâsân spiekâsteijee uáivil. Čuákkimist lâi meddâl ohtâ ovdâsteijee. ¶ Almosčuákkim tuhhiittem sämmilâšmiäruštâllâm: ¶ Almosčuákkim tuhhiittij čielgiittâs, mii lahtoo ratifisistemäššikirjijd, mii kuáská eromâšávt almossopâmuš artikkâlân 14. Artikkâl 14 kieđâvuš enâmân já čáácán lohtâseijee vuoigâdvuođâid. Haldâttâspiäláduvah láá tuhhiittâm čielgiittâs já haldâttâs oovdânpyehtim vuáđđusijd. Haldâttâs oovdânpyehtim Ilo 169-sopâmuš ratifisistmist adeluš ovdâskoodán skammâmáánu aalgâst. ¶ Almosčuákkim tuhhiittij lasseen ovtâskâsčuággásijd sektorkuáhtásijd uulmijd já tai budjetijd el. hiäđukocceem, kielâlij vuoigâdvuođâi, sierânâsprojektij já Saijoos palvâlemohtâduv uásild. ¶ Almossopâmuš, mii kieđâvuš jyehilágán nisonij olgooštem meddâlistem ¶ Almostittee: ¶ (almostittum lávloi luuvijn) ¶ (almostittum lávloo luuvijn) ¶ Almos tiätu ¶ Almos tiätu ¶ Almos toimâttâh ¶ Almos toimâttâh ¶ Almos toimâttuvâst láá haldâšemhoovdâ, kulttuurčällee, lahâčällee, sosiaal- já tiervâsvuođâčällee, pirâsčällee, nuorâičällee, ekonomiačällee, haldâšemčällee já toimâttâhčällee virgeh sehe sämiohtâduv vuávájeijee virge. Viirgij toimâkoveh láá miäruštâllum Sämitige pargo-oornigist . Sämitige čuákkim puáhtá vuáđudiđ táárbumiled eres-uv viirgijd. ¶ Almos toimâttuv ohtâvuođâst lii vala Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâdâh. Almos toimâttuvâst pyehtih leđe eres-uv pargeeh. Haldâšemhovdâ tuáimá almos toimâttuv hovdân. ¶ Almos toimâttuv pargon lii hoittáđ sämitige ekonomia-, pargojuávhu- já eres almoshaldâšem kyeskee aašijd sehe aašijd, moh iä lah meridum eres toimâttuvâi hoittámnáál. ¶ Almottâs jienâvuoigâdvuođâst ¶ Almottâtmeh_2009 ¶ Almottâtmeh 7.9. räi: ¶ Almottâtmeh já lasetiätu: ¶ Almottâtmeh láá puáttám nuuvt suoppâinviestân já njuárustemkiišton, mii uárnejuvvoo koskoho 28.03. ko muusikkejâlmâsân-uv, mii uárnejuvvoo tuorâstuv. Muusikkejâlmâsâst tuámáreh väljejeh säminuorâi ovdâsteijeid aalmuglâš Sounds -tábáhtusân Tuurkun. ¶ Almottâtmeh majemustáá 24.1.2014. ¶ Almottâtmijd Säminuorâi taaiđâtábáhtusân kalga vuolgâttiđ majemustáá vástuppeeiviv 2.3.2012. ¶ Almottâttâm konfereensân nohá vástuppeeivi 2. roovvâdmáánu. ¶ Almottâttâmluámáttâh ¶ Almottâttâmluámáttuv ilmoittautumislomake 2010. ¶ Almottâttâm Säminuorâi taaiđâtábáhtusân aalgij ¶ Almottâttâm Säminuorâi taaiđâtábáhtusân aalgij ¶ Almottâttâm säminuorâi taaiđâtábáhtusân aalgij ¶ Almottâttâm säminuorâi taaiđâtábáhtusân aalgij ¶ Almottâttâm Säminuorâi taaidâtábátusân lii álgám ¶ Almottâttâm Säminuorâi taaidâtábátusân lii álgám ¶ Almottâttâm Säminuorâi taaidâtábátusân lii álgám já nohá 5.3. Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo kyevtipiäivásâš tábáhtussân Ruávinjaargâst nuorâitáálu Mondest cuáŋuimáánu 7.–8. peeivi. Tábáhtus teeman lii muusik. Čuávu nettiuđđâsijd ¶ Almottâttâm Säminuorâi taaidâtábátusân, mii uárnejuvvoo Vuáčust njuhčâmáánu 26. peeivi, lii álgám. Tábáhtus teeman lii teatter já uánihiselleekove. Almottâttâm teatterkištodmân nohá 2.3. já elleekovefestivaalân 13.3. Tärhibeh tiäđuh almottâtmist täst: ¶ Alnetoollâm já pargojuávhu jieijâs siijđoh ¶ Alnetoollâm já pargojuávhu jieijâs siijđoh ¶ Alnetoollâm já pargojuávhu jieijâs siijđoh ¶ Amerikan intiaani Jack Gladstone tulee vierailulle Inariin ¶ Amerik –oppâkirje já oppâmvihko láá jurgâlâm anarâškielân Ilmari Mattus. Oppâkirje kieđâvuš Maadâ- já Tave-Amerik já tot lii jurgâlum suomâkielâlii Koulun maantieto -rááiđust. Lasetiäđuh täst . ¶ Amerik Oppamvihko stivree vuavalašvuođa eennantieđalaš taaiđui, kaarta kevttim, lovottuvai, diagraamai ja aigikyevdilis amnasij ibbeerdman ja heivitman. Oppamvihkoost laa para- ja juavkkupargopitah sehe vihkopargopitah, moh vaattih sieralagan tiatukaldei kevttim. Lasseen laa arvuštallampargopitah ja internetpargopitah. ¶ ámi sohka sieluin mielain ¶ Amoc ¶ Amoc räppää inarinsaameksi Ijahis idjassa ¶ * Amoc (sämmilii räp-muusik eeči) ¶ Anarâšah ¶ Anarâškielâ, čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Anarâškielâ, čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Anarâškielâ kiđđâaabis almostui ¶ Anarâškielâ kiđđâaabis almostui ¶ Anarâškielâ kielâjurgâleijee virge ¶ Anarâškielâ kielâjurgâleijee virge ¶ Anarâškielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Anarâškielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Anarâškielân ¶ Anarâškielâ servi ry ¶ Anarâškielâ, sänikirjeh ¶ Anarâškielâ, sänikirjeh ¶ Anarâškielâ vieres kielân ¶ Anarâškielâ vieres kielân ¶ Anarâškielâ aabis finnij pargokirje ¶ Anarâškielâ aabis finnij pargokirje ¶ Anarâškielâ aabis iskâdâllâmversio almostui ¶ Anarâškielâ aabis iskâdâllâmversio almostui ¶ Anarâšah - Siijđoid lii pyevtittâm Sämimuseo Siida - Saamelaismuseosäätiö ohtsâšpargoin Anarâškielâ servi rs:in Máttááttâsministeriö uásiruttâdâssáin. ¶ Anarâšâi identiteet iärut sii syemmilij lasseen meid eres-uv sämmilijn, tave- já nuorttâsämmilijn, veikkâ sij iänááš identifististeh-uv jieijâs sämmiláid. Jieijâs juávhu meerhah láá aainâs-uv kielâ, aassâmkuávlu, suhâtiäđulâšvuotâ já káárvuh. ¶ Anarâšâi káárvuh ¶ Anarâšâin láá lamaš kuálástem, miäcástem já maŋeláá meid šiiveettuálu várás oovtâst kuulmán pajasávt aassum sajeh. Anarâšah láá meid toollâm já tuálih ain-uv poccuid. Anarâšâi varriistâllâm kuávdásmittui Aanaarjäävri čácáduv alda. Anarâšâi tälvipäikki lâi távjá siseennâm meecijn, moh lijjii suáijááh já kuávlust lijjii puáldimmuorah já puásuikuáttumeh. Kesipääihih lijjii luándulávt jaavrij ađai šiev kyeličaasij paaldâst. Varriistâllâm siäilui motomijn anarâšperruin ain 1950-lovo räi. ¶ Anarâš- já nuorttâlâškielâi máttááttâs toorjân láá almostum kuohtuid kieláid ohtsis nelji sierâlágán poster. Posterih aneh sistees kuuvijd já noomâid argâpihtâsijn já káárvuloosijn, heŋkselijn sävnitakkijd. Posterih láá uáivildum máttááttâs toorjân kielâpiervâláid, peivikiäččusoojijd já sämikielâlijd luokkaid. ¶ Anarâš- já tavesämikielâ vuáđumáttááttâs várás láá almostum uđđâ oppâmateriaaleh. Anarâškielâlâš nube luoka matematiik kiđđâuási Lohosierâ 2, kiđđâ lii jotkâ ovdil almostittum kuulmâ kiirján. Tavesämikielâlâš máttááttâsân almostuvvii vittâ uđđâ miäldusluhâmuš já ohtâ uđđâsisteddilâs Bluppe-rááiđust . ¶ Anarâškielâ ¶ - anarâškielâ ¶ anarâškielâ ¶ Anarâškielâ čuolmâ lii uccâ kielâjuávkun tijpâlâš: mättee já aktiivliih ulmuuh láá uccáá. Siämmáš olmooš šadda leđe politijkkár, máttáátteijee, toimâtteijee, kulttuurpargee, lahâalmai, taaidâr, kielâtotkee, párnáitipšoo, nuorâipargee jna. ¶ Anarâškielâ eenikielâ uáppeeh finnejeh čuávuvâžžân kieđâidis Petter Morottaja čáállám 2. luoka oppâkirje, maid vyerdip teddilâsâst kiđđuv 2014. Lasetiäđuh sämitige almostittem anarâškielâlijn oppâmateriaalijn täst. ¶ Anarâškielâ: Henna Aikio ¶ Anarâškielâ já anarâškielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Anarâškielâ já kulttuur láin vala motomijd luuvijd iivijd tassaaš tuođâlii lappumuhke vyelni. Anarâšah láá kuittâg uážžum kulttuurtátuinis ovdánem jorgettiđ já kielâ iäláskiđ. Uásild iälááskmân lii vaikuttâm meid majemui aaigij tábáhtum status puáránem sämisiärváduvâin já syemmilâš kulttuureellim merhâšittee toorjâ. Anarâšah láá meiddei ibbeerdškuáttám, et stuorrâ uási ovdâsvástádâs kielâ já kulttuur siäilumist lii sist alnestis. Kielâ siäilu, ko tot kiävttoo. ¶ Anarâškielâ kielâjurgâleijee. ¶ anarâškielâ kielâjurgâleijee virge ¶ Anarâškielâlâš čohčâluuhâmpaje aabis, mii almostui ive 2011, lii tääl finnim olssis kyeimi ¶ Anarâškielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Anarâškielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Anarâškielâlâš rappar Amoc ¶ Anarâškielâ lii oinum muu elimist ubâ elimân ääigi nuuvt kielâ keežild ko puđâldâs já pargo pehti. Pärnivuođâpäihistân Väävlist kuullim jyehi peeivi anarâškielâ, maid puásuialmai-kuálásteijeeiäččám sáárnui nuuvt siämmáá šiljopirrâsist aassâm ákku- já äijihruhijnân ko muu huolhijgijn-uv. Pääihist kuullâm já oppâm kielâ luuhim lase škoovlâst já oppâm lii jotkum onnáá peeivi räi, ko uđđâ anarâškielâliih säänih šaddeh ubâ ääigi. ¶ Anarâškielâ lii ucceeblohokielâ, mii lâi kuhe uhkevuálásâš ton sárnoi vänivuođâ keežild. Tääl uáinám anarâškielâ puátteevuođâ čuovâdin eidu ive 1997 vuáđudum anarâškielâ kielâpiervâl áánsust sehe meid ton keežild, et kielâ máttááttuvvoo meiddei rävisulmuid, kiäh velttidhánnáá iä lah ain madduidis peeleest anarâšah. Aanaar sämimuseo Sijdâ, mast lam porgâm maaŋgâid keesijd, joođeet jieijâs uásild tiäđu aanaarsämmilâšvuođâst já kielâst. Oskom já tuáivum, et anarâškielâ áárvustanneem lii lasanâm já et tävjibeh meiddei tiäđušteh tááláá Suomâst sarnum kuulmâ jieskote-uv sämikielâ, main ohtâ lii anarâškielâ. ¶ Anarâškielâlijn čepimus čällen väljejui Avveel pajetääsi 7. luoka uáppee Iina Kyrö . ¶ Anarâškielâ máttááttâs aalgij vuáđuškoovlâ pajetääsist tijmemáttááttâssân ive 1976. Aanaar kieldâ vuáđudij máttáátteijee virge anarâškielâ máttááttâs várás ive 1986. Jieškote-uv amnâsij sämikielâlâš máttááttâs aalgij ive 2000. Tááláá ääigi anarâškielâ lii máttááttâsvuávám mield sehe viereskielân et eenikielân vuáđumáttááttâsâst já luvâttuvâst. Pajeuáppetutkosijn lii anarâškielâ iskos puáhtám čođâldittiđ sehe eenikielâst et viereskielân ive 1998 rääjist. Säämi máttááttâskuávdáš, mii lii nube tääsi oppâlájádâs, uárnee uánihiskuursâid anarâškielâst. Ollâopâttâhmáttááttâsâst lii máhđulâš čođâldittiđ almosoopâid, já jotkâoopâid. Lasseen anarâškielâ kuursah uárnejuvvojeh šleđgâlâš ohtâvuođâigun kááidusmáttáttâssân. ¶ Anarâškielân: ¶ - anarâškielân ¶ Anarâškielân heiviittum Miina Seurujärvi ravvuid mield. ¶ anarâškielân: Iiris Mäenpää ¶ anarâškielân: Iisakki Mattus ¶ Anarâškielân lii almostum čaabâ- já párnáikirjálâšvuotâ jurgâlussân vittânubáloh ihheed já anarâškielân čaallum nubáloh kirjed. Ohtâ majemustáámainâšum kiirjijn lii finnim aalmugijkoslâsâš IBBY-palhâšume (The International Board on Books for Young People). ¶ anarâškielân: Tanja Kyrö ¶ Anarâškielân aalgij 2007 almostuđ meiddei uđâslostâ Kierâš , mii almostuvá ohtii ohhoost sehe šleđgâlâš häämist et pävirversion. ¶ Anarâškielâ ravvimjuávkku sänilistoh (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Anarâškielâ sárnoi meeri lii lamaš ain ucce, tuše motomeh čyeđeh. Tááláá ääigi anarâšah láá sämitige lovottuv mield s. 300. Sämitiggevaaljâin 2003 jienâstemvuoigâdvuođâliih anarâškielâ vuosâkielân oppâm anarâšah lijjii 269. Mut ko fáárun lohhojeh toh sämmilâšmiäruštâllâm miäldásiih anarâšah, kiäi vanhimijn nubbe tâi ohtâ ákku tâi äijih lâi oppâm vuosâkielân anarâškielâ, lii jienâstemvuoigâdvuođâlij meeri tiäđust-uv čuuvtij stuárráb. ¶ Anarâškielâ seervi vuáđudem anarâškielâ Kielâpiervâl algâttij tooimâs 1997. Ton uáivilin lii vuáháduttiđ vuálá škovlâahasáid párnáid anarâškielâ. Kielâpiervâl jottáám párnááh láá taan räi suullân50. Kielâpiervâltooimâ áánsust puovtij Aanaar vyelitääsist algâttiđ máttááttâs anarâškielân. ¶ Anarâškielâ servi ¶ Anarâškielâ servi lii almostittám aalgâ rääjist Anarâš -loostâ, mii ruttâvänivuođâ keežild puáhtá almostuđ tuše kulmii ivveest. Lostâ viggá älkkeht luvâttettee kielâ já mielâkiddiivâš aartâi iššijn luptiđ mielâkiddiivâšvuođâ anarâškielâ kevttimân. Uási loostâ numerijn almostuvá kalenterân. ¶ anarâškielâ - suomâkielâ ¶ Anarâškielâ aabiseh láá kárvánâm kuuloold: vuossâmuš anarâškielâ aabis lâi kirkkohiärrá Edvard Wilhem Borg toimâttâm Anar sämi kiela aapis kirje , mii teddilui Oulust ive 1857. Kirjeest valdui uđđâsistteddilâs paijeel 100 ihheed maŋeláá ive 1983. ¶ Anarâškielâ Aabis lii puohâin aaigijn vuosmuš. Ton kietâčalluu lii čáállám Matti Morottaja (Kuobžâ-Saammâl Matti) já kuvvim Daniel Gelencsér. Aabis vuosmuu uási materiaal valmâštui eidu škovlâive älgidijn já tot luávdá čohčâlohopaje. ¶ Anarâšlavluuh ¶ Anarâšmááccuh ¶ Anarâšmááccuh lii jieijâs aalmugjuávhu pyeremustáá uáinojeijee tubdâldâh. Ton päikkikuávlu lii Aanaarjäävri piirâs. Mááccuh kuárroo távjá čapis läđđest já ton hervâiivneh láá ruopsâd, fiskâd já ruánáá. Mááccuhmalli lii alda Suáđigil Vuáču maali. Taid iärut nubijnis iänááš puddiistuvâin, moh anarâšmáccuhist kiävttojeh hervâläđđei roobdâin. ¶ Anarâš Matti Morottaja toohâm nommâiävtuttâs Sajos lii väljejum säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto vyeitten. Sajosist šadda siämmást säämi kulttuurkuávdáá nommâ. Sajos lii aanaarsämikielâ já tot uáivild taggaar toorjâsaje tâi orroomsaje, mast puáhtá tulâstâllâđ kuhebijd-uv aaigijd. Morottaja uážžu vuáittuiävtuttâsâst 1 000 euro stuárusii palhâšume. ¶ Anarâš pivtâstem ¶ Anarâš pivtâstem, ¶ Anarist 1.10.2013 Sämitigge/ škovlim- já oppâmateriaallävdikodde ¶ Anarist 11.4.2014                                     Sämitigge ¶ Anarist 14.10.2014 Sämitigge/ škovlim- já oppâmateriaallävdikodde ¶ Anarist 14.11.2013 Sämitigge ¶ Anarist 16.9.2014 Sämitigge ¶ Anarist 17–18.8.2012 uárnejum Ijâttes ijjâ -algâaalmugij muusiktábáhtus kolliistelleimeeri lasanij oppeet. ¶ Anarist 1.8.2013 Sämitigge ¶ Anarist 25.9.2014 Sämitigge ¶ Anarist 9.5.2012 ¶ Anarist/ Helsigist Pirita Näkkäläjärvi ¶ Anarist láá ain rahtum säämi kietâtyejeh já oonnum toh ävkkin mađhâšem koskâvuođâst, mast ovdâmerkkân láá maaŋgah kietâtyejigalleriah já –käävpih sehe pargopáájáh. Iärun kietâtyejikaavpij já Saijoos pargopáájái koskân lii, ete Sajosist mađhâšeijee piäsá jieš uásálistiđ tyeje vaalmâštmân já máttáá iberdiđ ton áárvu. ¶ Ancestor of the Sun´s sons. ¶ Anders Fjellner (1795–1876) ¶ Anders Fjellner šoodâi olgon Ruotâ Härjedalenist čohčâmáánu 18. peeivi 1795 sämmilâš perrui. Suu äijih jaamij ko Anders lâi vala páárnáš, mut huolhijdis iššijn sun poostij škovliidâttâđ já čođâlditij 1800-lovo aalgâbeln paapâoopâid Uppsala ollâopâttuvâst. ¶ And in the winter we live in iglu ¶ And in the winter we live in iglu ¶ aneh sistees kuuvijd já noomâid argâpihtâsijn já káárvuloosijn, heŋkselijn sävnitakkijd. Posterih láá uáivildum máttááttâs toorjân kielâpiervâláid, peivikiäččusoojijd já sämikielâlijd luokkaid. ¶ Angelintie 696 ¶ Angelintie 696, ¶ Angelit ¶ Angelit ensimmäistä kertaa Ijahis idjassa Inarissa ¶ (a) njálmálâš ärbi já olgospyehtim, mieldi luhâmáin kielâ aamnâsttâs kulttuuräärbi niävvun; ¶ Anna Idström ja Hans Morottaja ¶ Anna-Katariina Feodoroff ¶ Anna-Katariina Feodoroff (2011) ¶ Anna-Liisa Väyrynen ¶ Anna Lumisalmi ¶ Ánnámáret Ensemble ¶ Anna Morottaja ¶ Anna Morottaja (Ilmari Mattus), Ulla Magga (Ellen Pautamo), Petter Morottaja (Marja-Liisa Olthuis), Erkki Lumisalmi (Vladimir Feodoroff), Merja Fofonoff (Tiina Sanila-Aikio), Kaarina Vuolab-Lohi (Bigga-Helena Magga), Ailu Valle (Anna-Liisa Väyrynen) ¶ Anna Morottaja (Petter Morottaja, Marja-Liisa Olthuis), Ellen Pautamo (Kaarina Vuolab-Lohi, Ailu Valle), Erkki Lumisalmi (Tiina Sanila-Aikio, Merja Fofonoff) ¶ Anna Maaria Nuutinen, Pirja Tolvanen ¶ Anna Maaria Nuutinen, Pirja Tolvanen, ¶ Anna Näkkäläjärvi-Länsman ¶ Anna Näkkäläjärvi-Länsman anna.nakkalajarvi-lansman(at)minedu.fi p. 0295 330 856 ¶ Anna Näkkäläjärvist vs. kulttuurčällee ¶ Anna Näkkäläjärvist vs. kulttuurčällee ¶ Anna oikea käyttäjätunnus ja salasana, jotka oikeuttavat sinut pääsemään ylläpitoliittymään. ¶ Anneli Länsman ¶ Anne Länsman proojeektpargen ¶ Anne Länsman proojeektpargen ¶ - Anne-Maria Magga täst ¶ Anne-Maria Näkkäläjärvi, ¶ Anne-Marte Labba- värijeessân Sammeli Salonen ¶ Anne Nuorgam ¶ Anne Nuorgam , Heikki Paltto ¶ Anne Nuorgam (Ilmari Tapiola), Klemetti Näkkäläjärvi (Ulla Magga), Tiina Sanila-Aikio (Pertti Heikkuri), Heikki Paltto (Yrjö Musta), Rauni Äärelä (Petra Magga-Vars), Nihkolas Valkeapää (Pirita Näkkäläjärvi), Pentti Valle (Tauno Haltta) ¶ Anne Nuorgam (väärrin Ilmari Tapiola) ¶ Anni-Helena Ruotsala ¶ Anni Koivisto ¶ Anni Näkkäläjärvi: koverááiđuh ¶ Anni-Saaran sämimááccuh lii pyeremus, vááimuvuálááš já uáli tehálâš piivtâs. ¶ Annukka Hirvasvuopio-Laiti já Heikki Nikula 14.1.2012. ¶ Annukka Hirvasvuopio-Laiti já Heikki Nikula lávdástâláin Sajosist 23.1.2012. ¶ a. Nommâkištoin occoo säämi kulttuurkuávdážân uánihis, pehtilis, mielânpäccee já iäruttuvvee sämikielâlâš noomâ, mii kovvee kulttuurkuávdáá ¶ a) Nommâkištoin occoo säämi kulttuurkuávdážân uánihis, pehtilis, mielânpäccee já iäruttuvvee sämikielâlâš noomâ, mii kovvee kulttuurkuávdáá ¶ - Ante Aikio täst ¶ Ante-kaandâ eeči huksee jyehi täälvi muotâteatter Skammâkoveh-elleekovefestivaal várás. Teatter huksejuvvoo jieŋâst já muottust. Taan tove Ante haalijd leđe mieldi huksimpargoin. ¶ Antoine de Saint-Exupéry ¶ Antti Aikio 050 434 1523 / 010 839 3189 ¶ antti.aikio(at)samediggi.fi ¶ Antti Heikkuri ¶ Antti Heikkuri (2011) ¶ Antti-Oula Juuso ¶ Anu Avaskari ¶ Anu Avaskari , Nilla Tapiola, ¶ Anu Magga ¶ Anu Magga anu.magga(at)samediggi.fi p. 050 567 2204 ¶ anu.magga(at)samediggi.fi ¶ anu.magga(at)samediggi.fi unna-maari.pulska(at)samediggi.fi ¶ Anu Magga Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Anu Magga Unna-Maari Pulska ¶ Anu Magga                                  Unna-Maari Pulska ¶ Áppes – Min meahci máidnasat ¶ Áppes, Min meahci máidnasat. ¶ Ára ¶ Arâšoddâdempaargon, maid pargeh sämikuávlust já ton ulguubeln, uccii ovdedempargo vievâst sämmilii arâšoddâdempargoviehân tagarijd pargomaalijd, moh išedeh já tuárjuh pargovievâ mättim soddâdempargoost nuuvt, ete sämipárnái kielâliih já kulttuurliih vuoigâdvuođah olášuttuuččii. ¶ Architectural competition entries selected for the next round (1.9.2008) ¶ Are found fells of silver and gold ¶ Arkistonhoidon kurssi ¶ - arkkâduv já kirjerááju hoittám, ¶ Arkkitehtkišto 2. muddo čovdâs 3.12.2008. Kišto iävtuttâsah láá toimâttum nommâmerháin, et taam muddoost juátkiđ väljejum tahhei noomah iä lah tiäđust. Kulttuurkuávdáá eidusâš vuávám algâttuvvoo uđđâivemáánust 2009 já huksimpargoh älgih kiđđuv 2010. Vuáváámij mield táálu váldoo kiävtun ive 2012 ääigi. ¶ Arkkitehtkišto iävtuttâsâst väljejuvvojii nube rieggei ¶ Arkkitehtkišto iävtuttâsâst väljejuvvojii nube rieggei ¶ Arkkitehtkišto Säämi kulttuurkuávdáá vuáváámist ¶ Arkkitehtkišto Säämi kulttuurkuávdáá vuáváámist ¶ Arkkitehtuuri ¶ Arkkitehtuurikilpailu järjestettiin kaksivaiheisena. Kilpailun ensimmäinen vaihe käytiin idealuonteisena kilpailuna kulttuurikeskuksen arkkitehtonisen ja toiminnallisen konseptin löytämiseksi, ja siihen jätettiin 58 ehdotusta. Kilpailun toiseen vaiheeseen, joka alkoi 1.9.2008 ja päättyi 3.10.2008, palkintolautakunta kutsui ensimmäisen vaiheen pohjalta kuusi ehdotusta. Toiseen vaiheeseen kutsutuille kilpailijoille lähetettiin ehdotuskohtainen arvostelu ja suunnitelman kehittämisohjeet. Lisäksi ehdotuksista mitattiin molemmissa vaiheissa pinta-ala- ja laajuustiedot sekä laskettiin rakennuskustannukset. Toisen vaiheen ehdotustaan kehitellessään kilpailijoilla oli mahdollisuus neuvotella anonyymisti kilpailun järjestäjän nimeämien kustannuslaskijoiden kanssa. Toisessa vaiheessa ehdotukset olivatkin ilahduttavasti tiiviimpiä ja rakennuskustannuksiltaan halvempia. ¶ Arkkitehtuurikilpailun arvostelupöytäkirja ¶ Arkkitehtuurikilpailun tulokset ¶ Arkkitehtuurkištodem iävtuttâsah láá uáinimnáálá ¶ Arkkitehtuurkišto puátuseh ¶ - arkkitehtuurlâš hämikielâ. ¶ Arktâlâš kuávlu ráđádâllâmkodde ¶ Arktâlâš kuávlu ráđádâllâmkodde ¶ Arktâlâš tuávvášjuávkku ¶ Arktisii ráđádâllâmkode jeessân ¶ Árrangeađggit ájageađggit ¶ Artikla 8(j) ¶ Artikla 8(j) ¶ Artikla 8(j):n toimeenpano ¶ Artikla 8(j) olášuttem ¶ Artikla 8(j) olášuttem tuávváš Suomâst ¶ Artikla 8(j) olášuttem tuávváš Suomâst ¶ Artikla 8(j) olášuttem ¶ Artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort ¶ Artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort. ¶ Artikla 8(j) tooimânpieijâm Suomâst juátkoo ¶ Artikla 8(j) tooimânpieijâm Suomâst juátkoo ¶ Artikla 8(j) tooimânpieijâm Suomâst juátkoo ¶ Artikla 8(j) aalmugijkoskâsii maaŋgâihásii pargo-ohjelmist láá meridâm väldiđ anon indikaattorijd kielâlii maaŋgâhámásâšvuođâ tiileest já ovdánmist; algâaalmugij ärbivuáválij kuávlui eennâmkevttim nubástusâst já ovdánmist sehe ärbivuáválij iäláttâsâi hárjuttem tiileest já ovdánmist. Indikaattorij ulmen lii selvâttiđ artikla 8(j) suojâlem ärbivuáválii tiäđu tile. Aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávkku lii algâttâm tooimâid indikaattorij kiävtun väldim várás. ¶ Artikla 8 váátá, ete ucceeblovokielâláid lii finnimnáál jieijâskielâlâš škovlim ovdâ-, vuáđu-, nube tääsi já ollâškovlâmáttááttâsâst sehe visásmittiđ kuávlulij kielâi teikâ ucceeblovokielâi tyehin leijee historjá já kulttuur máttááttâs. ¶ Artiklai 9 já 10 mield ucceeblovokielâ kalga pyehtiđ kevttiđ riehti-, haldâttâh- já virgeomâhâšášástâlmist. Staatah kalgeh meid visásmittiđ, ete staatâst láá ucceeblovokielâliih juávkkuviestâdemniävuh (artikla 11). ¶ Artikla kuáská Suomâst sämmilijd. Sopâmuš artikla 10 (c) kenigit sopâmušuásipeelijd suojâliđ já movtijdittiđ biologilij resurssij vuáválii kevttim ärbivuáválij kulttuurlij vuovij miäldásávt, moh heivejeh suojâlem já pištee kevttim vátámâššáid. ¶ Artistij vistádâh ¶ Artistij vistádâh ¶ Artistij vistádâh, backstage , lii uáivildum iänááš artistij várás. Artistij vistádâhân kullojeh meid maskimviste já veeskir. Vistáduvvâst lii pevdijuávkku 6 ulmui, sohvá já tv sehe riššo já hiivsig. Maskimvisteest láá kuttâ maskimsaje, riššo já hiivsig sehe pivtâsskaapih (kj. kove vyelni). Viäskárist lii sieminkievkkân, kost lii jieŋâskäppi, čääci sehe mikrouvnâ. Auditorio Dolla lii aaibâs vistáduv paaldâst. ¶ Artistij vistádâh heivee meid juávkkupargotilen uccâ čuákkimáid. Auditorio Dollast kongres teikâ seminaar tuálleeh värideh maŋgii vistáduv seminaarsárnoi vuoiŋâstemtilen. Vistádâhân puáhtá finniđ raavâdviäsupalvâlusâid. Tiilámijd kalga rähtiđ muuneeld. ¶ * Artistviste ¶ ARTISTVISTE (siemin kievkkân já maskimtile) ¶ Arto Pohjanrinne ¶ Arto Pohjanrinne (Elle Aikio), Nihkolas Valkeapää (Ulla Magga), Marjo Semenoff (Mervi Semenoff), Pentti Valle (Laila Aikio), Katja Magga (Heikki Hirvasvuopio), Heidi Eriksen (Pentti Morottaja), Pekka Pekkala (Marja Selkälä) ¶ Arttijeff Inka-Saara ¶ – árvuštâllâđ sämikielâi tile já ton pyereedmân toohum tooimâid puohâi kuulmâ Suomâst sarnum sämikielâ uásild já ¶ Árvuštâllâmkomitea ¶ Árvuštâlloo, et sämmiliih liččii ohtsis 60-100.000, main suullân 40-60.000 Taažâst, 15-20.000 Ruotâst, 9.300-10.000 Suomâst já suullân 2.000 Ruošâst. Sämiaalmug tärkkilis lohomeeri ij lah tiäđust. ¶ Ášástâllâm Laapi PI-toimâttuvvâst ¶ asâttâs avisij torjust toovâi máhđulâžžân vuossâmuu keerdi ohtsâškodálâš torjuu mieđettem sämikielâlâš aavisamnâstuv pyevtitmân. Toorjâ lii mieđettum asâttâs vuáimánšoddâm maŋa ¶ asâttâs avisij torjust toovâi máhđulâžžân vuossâmuu keerdi ohtsâškodálâš torjuu mieđettem sämikielâlâš aavisamnâstuv pyevtitmân. Toorjâ lii mieđettum asâttâs vuáimánšoddâm maŋa ¶ Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh muusik- já eres kulttuursyergi tubdâm já škovlim, šiev vuáruvaikuttâstááiđuh, maaŋgâpiälásâš kielâtáiđu, šiev atk-tááiđuh sehe nahcâ porgâđ jiešráđálávt, jiečânâs já njyebžilávt (meid eehid- já oholoppâpargoh). ¶ Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Kielâpargee lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán já pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V/II – IV/IV mield (vuáđupälkki 2079,95-2425,08 eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. ¶ Asko Länsman ¶ Asko Länsman , Anne  Nuorgam , Arto  Pohjanrinne , Veikko Porsanger , ¶ Asla Järvensivu ¶ Aslak Holmberg ¶ Aslak Holmberg, Elli-Marja Hetta ¶ Aslak Holmberg, Elli-Marja Hetta ¶ Aslak Holmberg - värijeessân Martta Alajärvi ¶ Aslak Paltto ¶ Aslak Paltto, 15 000 € ¶ Aslak Satokangas ¶ Aslak Satokangas (2011) ¶ Aslak-Uula Länsman ¶ a) toh jiečânâč enâmijn ässee hiäimuaalmugeh, a) uápistum kollim Siijdâst, 2 t ¶ Audio: Annukka Hirvasvuopio-Laiti ¶ Audio: Matti Morottaja, Ilmari Mattus, Aune Kuuva, Kirsti Ranta ¶ Audio: Seija Sivertsen, Erkki Lumisalmi, Aulikki Lumisalmi, Tiina Sanila, Sonja Sanila ¶ Auditorio Dolla ¶ Auditorio Dolla ¶ Auditorio Dolla. ¶ AUDITORIO DOLLA 195-260 ulmui, 298 m2. ¶ Auditorio Dolla heivee konsert- já kongressalin. Auditorio Dollast lii alaneijee kejâttâh já simultaantulkkummáhđulâšvuotâ viiđâ kielân. Dolla lii tavesämikielâ já meerhâš tuulâ. Auditorio Dolla puáhtá mutteđ VUÁĐU-, SEMINAAR- teikâ MINIháámán tilálâšvuođâ luándu mield. ¶ * Auditoriost juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. Čuákkimfaalâdmijd kalga tiiláđ muuneeld. ¶ AUDITORIO VIJĐODÂH: ¶ Auktorisistum kielâjurkâleijeeh, Máttááttâshaldâttâs (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Auktorisistum kielâjurkâleijee tuđhos , Máttááttâshaldâttâs (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Aula ¶ Aula stuárudâh lii suulân 307 m2. ¶ Aulatiileest láá stuorrâ lasâskaapih (s. 12,5 m), main láá fiijnâ sämityejeh uáinimnáál. Aulast piäsá Duodji Shop káávpán, čuákkimviistáid, raavâdviäsu Gallan, sämikirjeráájun sehe Säämi máttááttâskuávdáá máttááttâstiilijd. ¶ , Aune Musta ¶ , Aune Musta ¶ Aune Musta, toimâttâsjođetteijee, Duodji Shop, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , puh. 0400-637178, www.samiduodji.com ¶ - Auttaja-Aslak – toimâ, Kärigâsnjargâ 26 613,75 € ¶ - Auttaja-Aslak – toimâ, Ucjuuhâ 27 492,75 € ¶ Avaskari Anu ¶ Avelist Njellimân jottee maađij kolgâččij forgâbalij tivvoođ vuáđulávt. Tááláš maađij lii muálkkáá, hyenes oornigist já iänááš uásild luávdihánnáá čievrâmaađij. Sämitigge taha maađijhaldâttâsân alguu Njellim maađij vuáđulâš tivomist. Aalgâ vuolgâttuvvoo tiättun meiddei Täsivääldi President kanslian. Ääšist meridij Njellimist koskoho 24. kesimáánu čokkânâm sämitige tievâsčuákkim. ¶ a) visásmit, ete suhâpeleuáinu lii väldivirdásmittum puoh sämmilijd kyeskee politijkkáráid já ohjelmáid, ¶ Avoimet virat ¶ Av-tekniikka ¶ AV-TEKNIKKÁREH; Väridemnáál jienâ- já/teikâ čuovâteknikkáreh. AV-teknikkár tarbâšuvvoo el. ¶ * Av-teknikkár Janne Lappalainen ¶ * Av-teknikkár Joonas Saari ¶ AV-teknikko ¶ Av-teknikko ¶ Av-teknikko Janne Lappalainen ¶ Av-teknikko Joonas Saari Puh 040-5347738 Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Ávus lasâliijnij kovvoos vuávámkištoin uccui säämi kulttuurkuávdáš Sajosân ollâtásásâš já mučis, táálu vuoiŋân já tilán suáppee uuniik paaneellasâlijnekovos (printtikovos), mii lááčá táálu vistijd jiešnálásâšvuođâ já tubdâttetteevuođâ. Lasâlijnekovos tâi -kovoseh kalgeh meiddei kuvviđ Sajos uáivil, ton tooimâ luándu já sämmilâš jiešnálásâšvuođâ. Lasâliijneh tarbâšuvvojeh iänááš toimâttâhvistij laasâin. ¶ Ávus nommâkištoin uccui säämi kulttuurkuávdážân sämikielâlâš, mielâstubbooht tave-, aanaar- tâi nuorttâsämikielâlâš nommâ, mii koolgâi leđe uánih, pehtil, mielânpäccee já iäruttuvvee já mii koolgâi almottiđ kulttuurkuávdáá ¶ Ávus uuvsâi uápástum Sajos-rieggeeh kiäsuttii páihálijd já mađhâšeijeid. 4.4.2012. ¶ Avžuuttâs ¶ avžuuttâsâin ¶ Avveel: Hotelli Ivalo , Ivalontie 34, 99800 Ivalo, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , puh: +358 (0) 16 688 111. Avveel kuávdáást, Avveeljuv riddoost lii hooteel, kost láá 95 stk kyevti ulmuu hooteelvisteh já 3 sieminsviitti. Hotelli Ivalost lii raavâdviäsu já jieijâs reeisuohjelm. Anarist lii mätki Hotelli Ivalon 39 km (35 minuttid). ¶ Avveel: Hotelli Kultahippu . Avveel kuávdáást, Avveeljuv riddoost lii hooteel, kost láá 30 hooteelvisted. Hotelli Kultahipust lii raavâdviäsu. Koskâ Anarist Hotelli Kultahippun lii 39 km (35 minuttid). ¶ Avveel luvâttâh: Anna-Katariina Feodoroff (nuorttâsämikielâ), Aaro-Juhana Fofonoff (nuorttâsämikielâ), Petteri Feodoroff (nuorttâsämikielâ), Mira Rauhala (tavesämikielâ), Nora Pieski (tavesämikielâ), Janrik Magga (tavesämikielâ) já Rauna Saijets (tavesämikielâ) ¶ Avveel luvâttâh: Gabriela Satokangas (tavesämikielâ), Matias West (tavesämikielâ) já Sunna Kokkonen (tavesämikielâ) ¶ Avveel luvâttâh: Juulienna Näkkäläjärvi (tavesämikielâ) já Sarita Kämäräinen (tavesämikielâ) ¶ Avveel luvâttâh: Milla Moilanen (aanaarsämikielâ), Arla Magga (tavesämikielâ) já Essi Ranttila (tavesämikielâ) ¶ Avveel luvâttâh: Niina Aikio (aanaarsämikielâ) já Ninjaana Näkkäläjärvi (tavesämikielâ) ¶ Avveel luvâttâh: Ville-Riiko Fofonoff (nuorttâsämikielâ), Mari Guttorm (tavesämikielâ) já Sunna Nousuniemi (tavesämikielâ) ¶ Avveel paješkovlâ: Ante Taskinen (aanaarsämikielâ) já Anne Olli (tavesämikielâ) ¶ Avveel paješkovlâ: Janrik Magga (tavesämikielâ) ¶ Avveel paješkovlâ: Leevi Olli (tavesämikielâ) ¶ Avveel paješkovlâ: Sara Nuorgam (tavesämikielâ) ¶ Avveel pajetääsi: Áilu Arianaick (tavesämikielâ) ¶ Avveel pajetääsi: Jolanda Magga (tavesämikielâ) ¶ - Avveel tavesämikielâlii juávkkupeerâpeivikiäju tooimâ turvim 15 621,30 € ¶ Avveel tulvesuojâlem- äššitobdeepargojuávkku ¶ Avveel tulvesuojâlem- äššitobdeepargojuávkku ¶ Avveel vyeliškoovlâ ¶ Avveel vyeliškoovlâ 3-6 luokkalij Gonagasa gollit já stáluid silbbat palhâšuvvoo eromâš taaidâlâšvuođâs keežild. Tapio mielâst kirje heivee teddilemnáál eromâšávt uánihis muštâlusâi áánsust. ¶ Avveel vyelitääsi sämikielâlij luokai máttáátteijei Bigga-Helena Magga já Maarit Niittyvuopio stivrim Bohccostallit-juávhu čájáttâs nommâ lâi Čuoikkaid konsearta (Čuoškâi konsert). Juávhust lávdástii Ida Grønmo, Sunna Vihervirta, Anna Tervahauta, Fasku-Oskal Magga, Vilho-Simon Mäkinen, Jan-Kristian Magga, Ellenoora Haataja, Sandra Salminen já Lassi-Olavi Mäkinen. ¶ a) Vyeitteeiävtuttâs tahhee palhâšuvvoo 1 000 euroin. ¶ a. Vyeitteeiävtuttâs tahhee palhâšuvvoo 1 000 euroin. Nubbân puáttám iävtuttâs lonestuvvoo 200 euroin já kuálmádin puáttám 100 euroin. ¶ Badjeskuvlla matematihkka ¶ Badtsetji baernieh lin dovletje ¶ Bálkášumit/ Palkinnot 2014 ¶ Barents nissoonairâseh čokkânii Sajosist 15.3.12. ¶ Barents-tuávvášjuávkku ¶ Beaivvážat, mánut ja násttit ¶ Beaivváš Sámi Teahterin näytelmä 24.9.2013 ¶ Beaivvas-teatteri esittää "Almmi riika" -näytelmän 14.3.2013 ¶ Beaivváš-teatter Sajosist ¶ Beaivvi áhkubat –juávhu čáitáldâs lii muusikteatter já tast láá mieldi Sunna Valkeapää, Anniina Kitti, Gabriela Satokangas, Rauna Saijets, Maria Saijets, Inger-Elle Suoninen, Mari Guttorm já Sunna Nousuniemi. Juávkku väljejui säminuorâi ovdâsteijen väldikodálâš tábáhtusân Vuáčust 26.3. uárnejum säminuorâi taaidâtábáhtusâst. Tábáhtus tuámárin toimáin caittâleijee-toimâtteijee Irene Länsman já teatteripargo uáppee Heli Huovinen. ¶ ´Beaivvi áhkubat´ oovdâst säminuorâid riijkâ tääsist ¶ ´Beaivvi áhkubat´ oovdâst säminuorâid riijkâ tääsist ¶ Beaivvi bártniid nana nálli! ¶ Beaivvi bártni soagŋu jiehtanasaid máilmmis ¶ Bearralat, Cimcâheh, Ciim´ciǩ ¶ BEGIN:VCARD VERSION:2.1 TEL;PREF;WORK;VOICE;ENCODING=QUOTED-PRINTABLE: TEL;WORK;FAX;ENCODING=QUOTED-PRINTABLE: N:Klemetti;Näkkäläjärvi;;; FN:N=E4kk=E4l=E4j=E4rvi Klemetti ADR;WORK;POSTAL;ENCODING=QUOTED-PRINTABLE:;;;;;; EMAIL;INTERNET: NOTE;ENCODING=QUOTED-PRINTABLE: URL;WORK:http://www.samediggi.fi TITLE:Saavâjođetteijee ORG:Samediggi - Saamelaiskäräjät REV:2014-12-24T09:59:47Z MAILER: Joomla! vCard for Samediggi - Saamelaiskäräjät END:VCARD ¶ Berit Marit Hætta ivnekuvijgijn ¶ Beyond the easternmost star ¶ Biejjie-baernien såangoe Jeahnaj eatnamisnie ¶ Biejjieh, askh jih naestieh ¶ Bigga-Helena Magga ¶ Bikká-Márjá Puoskari 2008 ¶ Bildetema -kovesänikirje ¶ Binna Bánna-ohjelm kuulah Yle Säpmi kanavast jyehi vuossaargâ tme 15.30 já uđđâsist koskohoi tme 09.00. Jis jieh pyevti kuldâliđ Sämiradio vuolgâttâsâid, láá ohjelmeh kuullâmnáál oho ääigi internet-čujottâsâst: ¶ Binna Bánna párnái radio ¶ Binna Bánna párnái radio ¶ Binna Bánna-párnái radio-ohjelm kullui vuossâmuu keerdi vyesimáánu 8. peeivi 2002. Vuolgâttâs kukkodâh lâi 30 minuttid já Binna Bánna toimâttuvvoo kuulmâ sämikielân. Tast láá tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâliih uásih, moi tooimâtmist párnááh láá aktiivlávt mieldi. Ohjelmijn čuájá ennuv sämikielâlâš párnái muusik. ¶ Biodiversiteetpargojuávhu jeessân ¶ Biodiversiteetpargojuávhust láá olášuttem toorjân ráhtám virgeomâháid já čanosjuávhuid kenigittee toimâohjelm . Toimâohjelm lii vyeimist ihán 2020 já ton olášuttem čuávuh já ovdedeh biodiversiteetpargojuávhust. Sämitigge lii uásálistâm toimâohjelm valmâštâlmân. ¶ Biodiversiteetpargojuávkku ¶ Biodiversiteetsopâmuš 12. uásipeličuákkim lii algâttâm ¶ Biodiversiteetsopâmuš 12. uásipeličuákkim lii algâttâm ¶ Biodiversiteetsopâmuš ¶ biodiversiteetsopâmuš ¶ Biodiversiteetsopâmuš 5. uásipeličuákkim lii tuhhiittâm iävtutátulijd Akwé:Kon -ravvuid . Ravvuuh láá valmâštâllum staatâi já algâaalmugij oovtâstpargon. Ravvuuh láá uáivildum vuotânväldimnáál algâaalmugij, tegu Suomâ sämmilij, päikkikuávlust olášuttemnáál šaddee tagarij haavâi vuáváámist sehe vuáváámij já ohjelmij valmâštâlmist já vaikuttâsâi árvuštâlmist, moh pyehtih vaikuttiđ sämikulttuurân, -iäláttâssáid já kulttuuráárbán. ¶ Biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) kenigit sopâmušuásipeelijd suojâliđ algâaalmugij biodiversiteetân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu. Artikla meerrid, et sopâmušuásipeleh kalgeh jieijâs aalmuglii lahâasâttâs mield kunnijâttiđ, suojâliđ já paijeentoollâđ biologilii maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kiävtu tááhust merhâšittee algâaalmugij já ärbivuáválii eellimhäämi omâsteijee páihálâšsiärvusij tiäđu, innovaatioid já vuáválâšvuođâid, sehe ovdediđ já vijđediđ toi heiviittem taan tiäđu innovaatioi já vuáválâšvuođâi omâsteijei luuvijn já iššijn sehe ruokâsmittiđ taan tiäđu, innovaatioi já vuáválâšvuođâi kiävtust finnejum aavhij täsipiälásii jyehim. Artikla syeijee Suomâst sämmilij luándukiävtun lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu. ¶ Biodiversiteetsopâmuš haldâttâhčällee Braulio Ferreira de Souza Dias muštâlmin biodiversiteet suojâlem merhâšuumeest ¶ Biodiversiteetsopâmuš olášutmân kyeskee miärádâsah já avžuuttâsah adeluvvojeh uásipeličuákkimist, mii tuálloo kyevti ive kooskâi. Uásipeličuákkimân artikla 8(j):n kyeskee aašijd valmâštâl aalmugijkoskâsâš pargojuávkku, Ad Hoc Working Group on Article 8(j) and related provisions .  Ovdebáá keerdi pargojuávkku čokkânij ive 2013 roovvâdmáánust Montrealist. Pargojuávhu pargo stivree uásipeličuákkim tuhhiittem artikla 8(j) maaŋgâivvááš pargo-ohjelm. Pargojuávhu paargon uásálisteh staatâi já algâaalmugij ovdâsteijeeh. Sämitigge uásálist pargojuávhu čuákkimáid uássin Suomâ staatâ delegaatio já Suomâ vest uássin Euroop Union delegaatio. Euroop Union hämmee ohtsii uáivil čuákkimmiärádâssáid já saavâjođetteijee-eennâm ráđádâl jeessânenâmij peeleest kuávdásmittum häämist čuákkimmiärádâsâin. Suomâ raportist sopâmuš olášutmist biodiversiteetsopâmuš čäällimkoodán. Viiđâd eennâmraapoort adelui vyesimáánust 2014. ¶ Biodiversiteetsopâmuš ratifisistâm staatâi 12. uásipeličuákkim lii 6.-17.10.2014 Pyeongchangist, Maadâ-Koreast. Suomâ sämitiggeest čuákkimân uásálisteh aalmuglii artikla 8(j)-pargojuávhu saavâjođetteijee, sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikode saavâjođetteijee Nilla Tapiola já sämitige jeessân Pertti Heikkuri. ¶ biodiversiteetsopâmuš siijđoin ¶ Biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim meridij juátkiđ aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhu mandaat já asâttij pargojuávkun uđđâ pargoid. Čuávuváá aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhu čuákkim tuálloo 2015. ” Uásipeličuákkim miärádâsah uáivildeh tom, ete aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhust láá puátteevuođâst ennuv pargoh. Veikâ pargojuávkku lii vuáđudum koskâpuddâsâžžân, te tot lii keevâtlávt ubâ sopâmuš fastâ uási. Suomâst uásipeličuákkim miärádâsah uáivildeh lase pargo biodiversiteetpargojuávkun sehe aalmuglii artikkâl (8j)-pargojuávkun, mon puátteevuotâ já jotkâ kieđâvuššojeh taan čoovčâ” Näkkäläjärvi tiädut. ¶ Biodiversiteetsopâmuš syeji ovdán ¶ Biodiversiteetstrategia 2013-2012 ¶ Biodiversiteetstrategia 2013-2012 ¶ Biodiversiteet tile pyeredem várás láá Suomâst ráhtám aalmuglijd biodiversiteetstrategiaid. Biodiversiteetstrategia olášuttem stivree Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim aalmuglii strategia já toimâohjelm 2006-2016 olášuttem já čuávvum ovdedeijee pargojuávkku (nk. Biodiversiteetpargojuávkku ). Sämitige oovdâst pargojuávhust sämitige saavâjođetteijee. Oovdeb, ive 2006 rääjist ihán 2016 räi vyeimist lamaš strategia koolgâi uđâsmittiđ biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkimij já EU miärádâsâi tiet. Strategia uđâsmittem valmâštâllâm algâttii jo ive 2010. Sämitigge uásálistij strategia valmâštâlmân nuuvt, ete vaikuttij haldâttâsráđádâlmáid, artikla 8(j)-pargojuávhust,  biodiversiteetpargojuávhust, adelij ciälkkámušâid já ráđádâlâi strategiast virgeomâháiguin. ¶ Biodiversiteettoimâohjelm ¶ Biologia já eennâmtiätu ¶ Biologia já eennâmtiätu ¶ Biologiija ¶ Biologilâš maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš šoodâi vuáimán Suomâst ive 199 4. Sopâmuš olášuttem ij koce olmoošvuoigâdvuođâin spiekâstmáin sierânâs komitea. Sopâmuš olášuttem čuávum já sopâmuš ovdedem várás staatah (uásipeleh), moh láá ratifisistâm sopâmuš, tuálih kyevti ive kooskâi uásipeličuákkimijd. Sopâmuš olášuttem čuávuh staatâi raportij peht. Suomâst sopâmuš olášuteh luándusuojâlemlahâaasâtmist sehe staatârääđi tuhhiittem biodiversiteetstrategia já tom tuárjoo toimâohjelm vievâst . Sopâmuš olášuttem ovdedeh sierâ čanosjuávhui ovdâsteijei nk. biodiversiteetpargojuávkku sehe ton vuálásâš artikla 8(j)-äššitobdeepargojuávkku. ¶ Biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee OA almossopâmuš (The United Nations Convention on Biological Diversity CBD) lehâstui vuáláčäällimnáál OA pirâs- já ovdedemkonfereensâst (UNCED) Rio de Janeirost ive 1992. Suomâ lii ratifisistám biodiversiteetsopâmuš ive 1994. Biodiversiteetsopâmuš ulmen lii eennâmpáálu ekosysteemij, ellee- já šaddošlaajâi sehe toi ärbitahhei maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem, luánduriggoduvâi pištee kevttim sehe luándu geenivaarij kiävtust finnejum aavhij vuoigâdvuođâlâš jyehim. ¶ Biras- ja luonddudiehtu ¶ Birit Anni Magga ¶ b. Iävtuttâsâst kalga väldiđ vuotân noomâ čäällimhäämi já ettâm. Nommâ kalga leđe älkkeht ettâmnáál já sujâttemnáál jieškote-uv kielân. Lii tuáivuttettee et tot suápá meid aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun. ¶ b) Iävtuttâsâst kalga väldiđ vuotân noomâ čäällimhäämi já ettâm. Nommâ kalga leđe älkkeht ettâmnáál já sujâttemnáál jieškote-uv kielân. Lii tuáivuttettee et tot suápá meid aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun. ¶ b. Jis maŋgâ uásálistee láá iävtuttâm siämmáá noomâ, juáhhoo palhâšume sii kooskâ. ¶ b) Jos useampi osallistuja on ehdottanut samaa nimeä, palkinto jaetaan heidän kesken. ¶ b. Kovvoos vuávámkištoin occoo säämi kulttuurkuávdáá luándun suáppee kovvoos, mii čáittá kulttuurkuávdáá - kulttuurlâš uáivil já merhâšume, - säämi jiešnálásâšvuođâ, - sämikuávlu luándu - tooimâ várás läjidum imago (sämmilâš, ärbivuovvijd vuáđuduvvee, aktiivlâš, puát-teevuotân keččee já siärvuslâš. Ohtsii nomâtteijen lii “luándulâš já ellee sämi¬kult-tuur” ). ¶ * Blueray-čuojânâs ¶ * Blueray-čuojânâs, DVD/VHS-kuálusčuojânâs ¶ Bluppe-rááiđust almostittum uđđâ tavesämikielâliih kirjeh Bluppe mállásat, Bluppe ja albbas, Bluppe ja ealga, Bluppe ja guovžžačivggat já Bluppe ja goddesáhpánat heivejeh miäldusluhâmužžân sehe sämikielâlii ete eenikielâ já vieres kielâ máttááttâsân. Tai lasseen almostui uđđâsisteddilâs ovdil loopân vuobdum Bluppe ja miessi -kirjeest. Uđđâ kirjeh lii ruotâkielâst jurgâlâm Hannu Kangasniemi. Kielâ tärhistem lii toohâm Jovnna Ánde Vest. Bluppe –kirjeh lii algâalgâlávt čáállám Inga Borg. Lasetiäđuh täst. ¶ * Blu-ray -čuojânâs, DVD/VHS-kuálusčuojânâs ¶ Boazodoalli Čalmmiiguin/Poromiehen silmin ¶ boazu ¶ Bođuid bártnit ledje dolin ¶ Bohccostallit ¶ Bohccostallit –juávkku Avelist oovdâst säminuorâid Oulust ¶ Bohccostallit –juávkku Avelist oovdâst säminuorâid Oulust ¶ Bohccostallit –juávkun kijttoseh Oulust ¶ Bohccostallit –juávkun kijttoseh Oulust ¶ (b) oovdânpyehtee taiđuuh; ¶ Bovdehus Kåčč Povdim Kutsu 06.02.2010 ¶ b) Palhâšumelävdikoddeest lii saavâjođetteijee já värisaavâjođetteijee sehe čällee já išedeijee. ¶ b. Palhâšumelävdikodde väljee koskâvuođâstis saavâjođetteijee já värisaavâjođetteijee sehe váldá olssis čällee. ¶ b. Palhâšumelävdikode čällen toimâv proojeekthovdâ Juha Guttorm já proojeektvuá-vájeijee Marja Männistö. ¶ Briceño kolliistâllâm Suomâst tuárjui Caracas ambassaadâ já suu povdij kulttuurkyessin Suomâ olgoašijministeriö viestâdem- já kulttuuruásádâh. Kolliistâllâm Säämi orniistâlmijd koordinistijn Sijdâ-museo já Sämitigge. Čáitálmâs olášittui oovtâstpargoost Briceño, Suomâ Caracas ambassaadâ já B.O.D.-Corp Banca kulttuurkuávdáá kooskâ já maaŋgâi irâttâssponsorij torjuin. ¶ Briceño lii šoddâm tobdosin maailm algâaalmugijd já sii kulttuurlijd sierânâsjiešvuođâid sehe luándutile vyerkkejeijee koveráiđuiguin, main tobdosumos Amerik imeleh lii ovdâstâm Venezuela Venetsia Biennaalist já jottáám pirrâ maailm OA suojelusâst. Amerik imeleh lâi ive 2010 kiđđuv meid Aanaar Sijdâ-museost já Hanko Rintamamuseost. ¶ B RONSA (pronssi) "Ääigi tehálâžân" ¶ b) toh jiečânâč enâmijn ässee aalmugeh, moh b) tuhhit konkreetlijd tooimâid ulmenis lasettiđ säminisonij ovdâstem pooliitlâš já almos elimist sehe sämisiärváduvvâst ete ubâ ohtsâškoddeest, ¶ Budjetive puáđuh já staatâtorjuuh láá miäruštâllum lemin ubâlâžžân 6,615 miljovn eurod. Sämitige budjetist puáđuh láá 9,36 % eenâb ko ive 2014 budjetist. Puáđui šoddâm čielgejeh válduášálávt sämitige vaaljah já tai sierânâsruttâdem. ¶ Budjet mield 480 000 euro meriruuđâ uážžu kevttiđ staatâtorjuu mäksimân Sämitige peht sämikuávlu kieldáid sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân puoh sämikieláid, sehe 120 000 euro meriruuđâ sämikielâlij peivitipšopalvâlusâi turviimân. Staatâtorjuu kiävttu vuáđuduvá Sämitige já sämikuávlu kieldâi koskâsii sopâmušlattiimân. Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemprojekteh ¶ Buriid juovllaid ja lihkolaš ođđa jagi! ¶ bussá ¶ b) visásmit, ete romani- já sämipárnáin, meid sämikuávlu ulguubeln ässee sämipárnáin, lii vuoigâdvuotâ kulttuursensitiivlâš škovlim- já tiervâsvuođâhuolâttâspalvâlusâin jieijâs kieláin; ¶ Bändi čuojât rock-muusik vijđásumosávt sarnum sämikielân tavesämikielân . Bändi nyettee já sännee puoh pitáidis jieš. Nuottiimist västid iänááš kitarist Oula Guttorm, ko oppeet sannim uáiviovdâsvástádâs lii synistist Milla Pulskaast. Puoh jesâneh láá kuittâg mottoom náálá uásálâžžân nuottim- já sannimpargoost. Jieijâs pitái lasseen juávkku lii čuojâttâm ráiđustis motomijd cover-pittáid, tegu tobdos sämiartist Mari Boine pittáid Alla hearrá guhkkin Oslos (Ollâ hiärrá kukken Osloost). Siämmáá pittáást rahtum versio kávnoo še juávhu vuossâmuu oleskukkosâš albumist Álás eana (Pietittes eennâm). ¶ Bändi lii jottáám čuojâttemmaađhijn aktiivlávt sämieennâm lasseen še Maadâ-Suomâst já olgoenâmijn-uv . Veikkâ kuldâleijeeh iä ovttuu ibbeerd sämikielâlâš sanniimijd, te musikkân láá kuittâg almolávt lijkkum, já juávhu muusik lii soittum koskâttuvâi še Suomâ väldikodálijn radiokanavijn. Maaŋgâihásâš aktiivlâš čuojâttemmađhâšem maŋa bändi meridij toollâđ ive 2010 pajeláhháá ive kukkosii poođhâ. Poođhâ maŋa bändi maacâi maasâd ellee ulmui kirjijd ovttáin ruáškáámáin já eelij muádi oho kukkosâš Euroop turneest. Tääl (ive 2012) bändi valmâštâl čuojâttemmaađhij lasseen nube oleskukkosâš albumis, mii kolgâččij puáttiđ olgos ive 2013 aalgâbeln. ¶ Bäändi nommâ lâi aalgâst Häkämyrkytys , mii kuittâg muttui SomByn jesânij molsâšume ohtâvuođâst. Nommâmolsâšumán lohtâsij še miärádâs čuojâtškyettiđ muusik tuše sämikielân. Bändi čuojâttij algâaaigijn sämikielâlâš lavlui lasseen syemmilâš tobdos pittáid, main uási sij lijjii jurgâlâm sämikielân. Kielâmiärádâs vuáđuld nommâ Häkämyrkytys ij orroom lemin hiäivulâš ubâlâšvuođâ juurdâštijn. Nuuvtpa uđđâ noomâ ovdedem vuolgij joton já nommân meridui väldiđ SomBy. SomBy-nommâ joođeet madduidis nieidâi päikkikuávlun já historján. Tovláá ääigi nieidâi päikkisiijdâ Vuáču suulâin lâi stuorrâ kuávlu, mon kočodii suomâkielân Sompion. Puáris káártást lâi merkkejum siämmáš vijđes kuávlu noomáin Sompio-By mast valdui kiävtun uánádâs SomBy. Uánádâs keežild loppâuási B-puustav čálloo styeresin, já meid tondiet, et nommâ ij siähán säämi suhânoomáin Somby . ¶ b) Aanaarjäävri ruossâlistem/Muotâkamuvmokkemätki, 2 t ¶ čagge = puásuičuurâ, mast láá puoh omâsteijes poccuuh iälu ¶ cáhket ceakko stállenjárggat ¶ Čáitáldâh lii draamaatlâš – mii sehe palaskit et makkut, iätá Marry Ailonieidâ Somby. – Čáitálduv uáivilin lii čäittiđ vyestimielâlâšvuođâ luándu pilledem vuástá. Staainâh-čáitálduvâst láá mieldi kufittáreh já stááluh sehe kufittárij jievjâ lukkopuásui Staainâh. ¶ * Čáitálmâsseermah: 1-uáság 10 eur/pv, 3-uáság: 30 eur/pv ¶ * Čáitálmâssermâ; Oovtâuáság sermâ:10 eurod/pv, 3-uáság sermâ: 30 eurod/pv ¶ Čáitálmâs uáinusânpieijâm lii táváliist spiekâsteijee; keččeid hiämáskitij aainâs 40 sämmilii potretist šaddee já ollâgâsân siäinán lebbâneijee čuovâkovemosaiik. Mosaiikist sämmiliih láá sehe ärbivuáválijn et argâkáárvuin. Meid čoođâuáinojeijee akryyltuálbusáid teddilum kyevti- já kuulmâkiärdásiih muottuu já poccuid kovvejeijee koveh lijkkuustuttii keččeid. Čáitálmâs majemuu ráhtus videolágán kuovsâkkâsprojektio já tyehin čyeijee juáigus movtijdittii keččeid. Ulmuuh kijttâlii Briceño taaidâlii čiäppuduv korrâsávt. Säämi luánduenâduvah já sämimuusik lijjii venezuelalijd eksootliih já maagisiih, “tagareh maid sij iä lamaš uáinám ige kuullâm kuássin ovdeláá” . Sämikielâ sierânâsjiešvuođah hiämáskittii maŋgâsijd: “Jiem pyevti oskođ, et sämikielâst láá poccui 520 jieškote-uv säännid, ko jieš jiem tuubdâ ko kyehti: puásui já Petter” , kullui keččei juávhust. ¶ Čaittâleijeeh: Milla Pulska, Salla-Mari West, Ida Länsman ¶ * Čájáttâssaje: 270 m2 (kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 16 m) ¶ * Čájáttâssaje: 84 m2 (kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 4,5 m). ¶ * Čájáttâssaje s. 50 m2 (kobdodâh 12 m x jieŋŋâlvuotâ 4 m). ¶ * Čájáttâssaje: 136 m2 (kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 8 m). Kj. vuáđukove. Kove Maaŋgâtooimâsali lii kiävtust sierâväärridmist. ¶ * Čájáttâssaje: 200 m2: kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 12,5 m. ¶ Čájáttelleeh: Beaivváš-teatter fastâ čájáttelleeh Egil Keskitalo, Áilloš já Svein B. Olsen, eres čájáttellen lává Sarakka Gaup já Leammuid Biret Ravdna. ¶ Čálliidlágádus: www.calliidlagadus.org ¶ Čalluid, main lii čällee nommâ, ahe já ohtâvuođâtiäđuh, kalga toimâttiđ majemustáá 2. roovvâdmáánu 2009 räi. Kištočalluuh vuolgâttuvvojeh čujottâsân: ¶ čallui tarkkum já Aanaar kuávlun heiveiittem: Matti Morottaja ¶ Čalluuh iä macâttuu, pic toh siäiluttuvvojeh Sämitige arkkâduvâst. Säämi párnáikulttuurkuávdáá ulmen lii toimâttiđ kirje čäällimkišto teevstâin ive 2010. Kirje kuvvim várás puáhtá čalluid lahteđ meiddei aartân suáppee čuovâkuuvijd tâi sárgusijd. Kiišton uáslisteeh pyehtih tevdiđ mieldičuávvoo love čallui almostitmân. Vuálá 18-ihásiih kalgeh pivdeđ huolâtteijee mietâmâš. ¶ Čálusijn párnááh já nuorah oovdânpyehtih jieijâs uáimuid tâi tuoivuid puátteevuođâst, tast maggaar maailmist sämmiliih eellih 20 ive keččin. Kirjeest puoh teevstah láá ovttáin Suomâst sarnum sämikielân (aanaar-, nuorttâ-, já tavesämikielâ) já suomâkielân. Säämi párnáikulttuurkuávdáš ja nuorâilävdikodde -haahâ lii almostittám párnái já nuorâi teevstâid jyehimnáál čälleid, sämipárnáid já nuoráid, já toid oovtâstpargopeelijd, moh pargeh párnái já nuorâi ašijguin. Mu Sápmi jagi 2030/ Minun Sápmi vuonna 2030/ Muu Säämi ive 2030/ Muu Sää´mjannam ee´jjest 2030 . ¶ Camilla Busck-Nielsen (riehtiministeriö) ¶ Čannee almottâtmijd šleđgâpostáin 25.9.2013 räi Anu Maggan. Škovlimpeeivij uásálistemmeeri lii räijejum. Vuossâmuuh 16 almottâttâm ulmuuh peesih škovliimân fáárun. ¶ cd ¶ CD-1:Anarâškielâ salmajuávku ¶ CD-2:Anarâšlavluuh ¶ CD-kiirjijd árvuštâlâi Sämitige škovlim- já oppâateriaaltoimâttâh. Kilbišjäävri škoovlâ diačáitálmâs Olbmot ovdal min finnij enâmustáá plus-meerhâid. Kirje lii uáli kreatiivlâš, tot leehâst uđđâ oovdânpyehtimvuovijd já taha historjá oppâmist mielâkiddiivâš. Tast láá ennuu fiijnâ koveh, šiev já taaidâlâš ideah já čuálččáás iivneh. Spontaanlâš já mielâkiddiivâš oovdânpyehtim, mon lii lamaš vissásávt hitruu porgâđ! Oovdânpyehtim heivee teemamateriaalân historjá máttááttâsân. Miinusân puáhtá mainâšiđ kirje noomâ, mon ferttee molsođ, ko siämmáánommâsâš hirtorjá kirje lii juo lemin! ¶ - Čevetjávrálâš Jouni Moshnikoff lâi ohtâ mii oovtâstpargokuoimijn Suomâbeln. Sun puovtij mijjân oppâmateriaalâid já mij lep še kolliistâllâm maŋgii Čevetjäävrist. Máttááttâlâim sämikielâlijd lavluid, muštâlijm nuorttâsämmilâš mainâsijd já majemui iivij lep tuoijum še ennuv nuorttâsämmilâš tuojijd, muštâl Zoja. ¶ Čevetjäävri škovlâ: Anna-Katariina Feodoroff (nuorttâsämikielâ) ¶ Čevetjäävri škovlâ: Hannele Fofonoff (nuorttâsämikielâ) ¶ Čevetjäävri škovlâ: Juuso Fofonoff (nuorttâsämikielâ) ¶ Čevetjäävri škovlâ: Petteri Feodoroff (nuorttâsämikielâ), Leena Fofonoff (nuorttâsämikielâ) ja Aaro Juhana Fofonoff (nuorttâsämikielâ) ¶ Čevetjäävri škovlâ: Ville-Riiko Kalevi Fofonoff (nuorttâsämikielâ) ¶ Čevetjäävrist šaddaaš nuorttâsämmilâš Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto Aanaar Lemmest väljejuin oovtmielâlávt sämitige värisaavâjođetteijen vaaljâpajan 2012–2015. Sanila-Aikio, kote väljejui vuossâmužžân värisaavâjođetteijen, lii sämitiggeovdâsteijen vuossâmu paajees. Paltto, kote väljejui nubben värisaavâjođetteijen, čokkái sämitige stiivrâst jo ovdebáá vaaljâpaajeest. ¶ Čevetjäävri vyelitääsi uáppeeh lávdásteleh lekkâmjuhleviehân. ¶ Ceäggõ tuõddâr čokkõ laagg, ¶ čielgee sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs olášume já iävtuid sämikuávlu ulguubeln. Raapoort kärttee vyeimistorroo máttááttâs kyeskee njuolgâdusâid já virgeomâhâšmiärádâsâid. Lasseen raportist tahhojeh iävtuttâsah máttááttâstile oovdedmân. ¶ Čielgejum váldu-uáivil lasseen fáálá kulttuurkuávdáš vijđes, uđđâáigásâš já ollâtásásâš ohtsâškevttimvistij (čuákkim-, auditorio-, maaŋgâtoimâ- já lavdastâllâmsajeh sehe studiovisteh) áánsust eromâš máhđulâšvuođâid orniđ áinoošlajâsâš pirrâsist maaŋgâmuđušijd čuákkimijd, konfereensâid já tábáhtusâid. ¶ Čielgejum váldu-ulmees lasseen kulttuurkuávdáš fáálá vijđes, uđđâáigásij já ollâtásásij ohtsâš-kevttimviistij (čuákkim-, auditorio-, maaŋgâtoimâ- já lávdástâllâmsoojijd sehe studiosoojijd) áán¬sust eromâš máhđulâšvuođâid orniđ áinoošlajâsâš pirrâsist maaŋgmuđušijd čuákkimijdt, konfe¬reensâid já tábáhtusâid. ¶ Čielgiittâs árvuštâl mommit sämikielâlâš palvâlusah láá finniimist sämikuávlu kieldâin, sämikuávlu staatâ virgeomâháin, sämikuávlu ulguupiäláin staatâ já almossiärváduvâi virgeomâháin sehe sämiorganisaatioin já sämiseervijn. Čielgiittâs tuálá siste meiddei vijđes toimâiävtuttâsâid laavâ pyereeb olášutmân. ¶ čiermih = ½ -1 ½ -ihásâš puásui ¶ Čiivšâ čivgâ čii ¶ City-sämmilâš Ruávinjaargâst ¶ ciäggõ njaargõ ru´vddõ raaddõ ¶ Ciälkkámušah ¶ ciälkkámuš ¶ Ciälkkámušâst kiddejuvvoo huámášume meiddei toos, et iänááš uási sämiaalmugist páácá puohâi säämi kielâvuoigâdvuođâi ulguubel ton keežild, et sij äässih säämi kielâlaavâ válduášálâš heiviittemkuávlu, ađai sämikuávlu ulguubeln. ¶ Ciälkkámušpivdem mield smiettâmuš vuáđuld ráhtoo ministeriö virgealmaipargon iävtuttâs stiivrâ iävtuttâssân kuálástuslaahân suullân ive keččin. ¶ c. Kovvoos symboliikka ij taarbâš agâstâllâđ, mut ton uážžu porgâđ, jis vuávájeijee nuuvt haalijd. Agâstâllâm ij kuittâg vaikut lävdikode lopâlii miärádâstohâmân. ¶ c. Lävdikodde puáhtá valjiđ koskâvuođâstis pargováljukode. Lävdikodde já ton máhđulâš pargováljukodde pyehtiv táárbu mield kevttiđ pargostis äššitobdeid. ¶ c) Lävdikode iššeen tuáimá 4-jeessânsâš pargováljukodde. Lävdikodde já ton pargováljukodde pyehtiv táárbu mield kevttiđ pargostis äššitobdeid. ¶ CM/ResCMN(2012)3 ¶ c. Nommâiävtuttâsâid kalga agâstâllâđ. ¶ c) Nommâiävtuttâsâid kalga agâstâllâđ. ¶ ”Čohčâ lii lamaš uáli čoovgâs já ráđádâlmeh láá lamaš hástuliih já ráđádâlmeh láá toollum nuuvt sämitige já staatâ kooskâst ko staatârääđi siste-uv. Saavâjođetteijeeh ráđádâllii loopâ räi vâi sij finniiččii sämmilijd nuuvt šiev ráđádâllâmpuáttus ko máhđulâš. Sopâmuš ratifisistmist lii koččâmuš áárvuin, sämmilij historjást, sämikulttuur ärbivuovijn já puoh enâmustáá sämikulttuur puátteevuođâst. Miärádâs lii vissâsávt lamaš maŋgáid sämitiggejesânáid vaigâd já meid munjin-uv. Muu jieččân uáivil toos, ete meridim várugávt iävtuttiđ almosčuákkimân sopâmuš ratifisistem vuáđudui majemuu muddoost finnejum lasattâssáid, čielgiittâsân já haldâttâs oovdânpyehtim vuáđđusijd, moh adeleh šiev vuáđu sopâmuš olášutmân. Oskom, ete ILO-sopâmus ratifisistem lááčá iävtuid toos, ete sämipárnááh já nuorah uážuh šoddâđ ráávhust vajesavâittáá já olgoštemttáá, sárnuđ sämikielâ já hárjuttiđ sämi-iäláttásâid tááláást pyereeb maailmist” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi čiälgá. ¶ Čohčâmáánu 2008 ¶ Čohčâmáánu 2009 ¶ Čohčâmáánu 2010 ¶ Čohčâmáánu 2011 ¶ Čohčâmáánu 2012 ¶ Čohčâmáánu 2013 ¶ Čohčâmáánu 2014 ¶ Čohčâmáánust 2007 joođoost lamaš internetsiijđoi uđâsmittempargo puátusin Sämitige päikkisiijđoh láá 2.5.2008 rääjist neelji kielân: suomâkielân, tavesämikeilân, aanaarsämikielân já eŋgâlâskielân. Nuorttâsämikielâlâš siijđoh almostittojeh vyesimáánu ääigi ko teknisâš iästuh láá finnejum meddâl. ¶ Čoheh čielgijn, čoroh čuumâin ¶ čohkat čilggiin, čorut čearuin ¶ CommDH(2012)27 ¶ Conference Statement From the Second Northern Dimension Parliamentary Forum 22.-23.2.2011 ¶ Čoovčâ puásuipargoh älgih čohčâmáánust. Ko lii muáttám já čácáduavah jiäŋŋum, te poccuuh čuákkejuvvojeh kardijd pygálusâi várás. Talle poccuuh lohhojeh já njuovvâmpoccuuh sierrejuvvojeh. Pygálusâi maŋa álgá poccui kuáđuttem. Talle sijdâ jurgâluvvoo ain taggaar kuávlun, mast lii šiev kuáttum. Koskâtäälvi motomijn kuávluin puásuialmaah pivdeh riävskáid kuáđuttem kooskâst, jis kuáttumtile lii nuuvt pyeri, et páácá äigi riävskápiivdon. ¶ COP 12 čuákkim juátkoo 15.-16.10 ollâ tääsi oosijn. ¶ COP 12 čuákkim miärádâsah artikkâl 8(j) olášuttem várás ¶ COP 12 čuákkim miärádâsah artikkâl 8(j) olášuttem várás ¶ COP 12-čuákkim válduteema lâi biodiversiteet já killeel ovdánem. Stuorrâ hástusin lii, maht biodiversiteet suojâlem váldoo uássin OA killeel ovdánem já kievhivuođâ meddâlistem uulmijd. ¶ Copy right: ¶ c. Palhâšumelävdikodde puáhtá pargostis kevttiđ táárbumield äššitobdeid. ¶ c) puásuituálukollim ¶ c) pyereed oovtâstpargo Ruotâ já Taažâ haldâttâsâiguin eres lasseen aašijn, moh kyeskih škoovlâi máttááttâsvuáváámijd, máttáátteijei škovlimân, máttáátteijei materiaal pyevtitmân já mediasiskáldâs pyevtitmân sämipárnái várás; ¶ c) riämá toimáid vâi visásmit, ete säminisonáid fäälih ääšimiäldásijd sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâid, mieldi luhâmáin enijhuolâttâs já ¶ (c) sosiaalliih vuáháduvah, rituaaleh já juhletilálâšvuođah; ¶ Čuákkimân uásálisteh lasseen ovdâsteijeeh Ruotâ já Taažâ sämitiggeest uássin jieškote-uv staatâ delegaatio. ¶ Čuákkimân uásálistii ovdâsteijeeh Ruotâ já Taažâ sämitiggijn. Sämitigeh tollii ohtsii čuákkim artikla 8(j) tooimânpieijâmist jieškote-uv staatâst. Čuákkimist soppui ete sämitigeh tiätásmitteh oovtâstpargo artikla 8(j) tooimânpieijâmân.  Ohtâsâš iävtuttâs tolvuu säämi parlamentaarlâš rääđi kieđâvuššâmnáál čuávvoo kiiđâ. ”Lam ilolâš, ete uážžup ohtsâštave-eennâmlâš oovtâstpargo joton 8(j)-aašijn. Suomâ sämitigge lii viggâm ovdediđ oovtâstpargo ääšist jo ovdil-uv, mutâ äigi ij lamaš talle toos vala vaalmâš. Artikla 8(j) já ärbivuáválii tiäđu syeji lahtoo meid tave-eennâmláš sämisopâmušân já säämi parlamentaarlâš rääđi tooimâ oovdedmân. Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j)-pargojuávkku iävtuttij el. sui generis (áinoošlajâsâš)- vuáháduv rähtim tiilijn, main ärbivuáválii tiäđu haldâšeijee aalmug áásá maaŋgâ sierâ staatâ kuávlust. Mij kolgâp-uv vuáijuđ SPR:st eidu sui generis- vuáháduv rähtimân”, Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Čuákkimân uásálistii sämmiliih meid Taažâst já Ruotâst. Suomâ sämitige ovdâsteijeeh lává savâstâllâm Taažâ já Ruotâ sämitige ovdâsteijeiguin sämmiláid tehálij aašij oovdedmist čuákkimmiärádâssáid. “Lii tehálâš, et aalmugijkoskâsijn čuákkimijn jieškote-uv enâmij sämmiláid kávnoo äigi ohtsâšpalaveráid já –suogârdâlmáid. Sämmilij ovdâstâslâš orgaanâi tááhust lii tehálâš leđe mieldi miärádâstoohâm kuávdážist, mudoi mij monâttep vaikuttemmáhđulâšvuođâ” , tiäduttává Näkkäläjärvi já Tapiola. ¶ * Čuákkimfaalâdmeh. Kalga tiilááđ muuneeld. ¶ * Čuákkimfaalâdmeh: Luuvâ lase. ¶ * Čuákkimfaalâdmeh. Luuvâ lase. ¶ Čuákkimiiđeedpittá, 10,50 eur/olmooš ¶ * Čuákkimiiđeedpittá tuše tiilámáin ¶ Čuákkimij nuuhâm maŋa sämitige ovdâsteijeeh uápásmuvvii biodiversiteetmuseon (Biodome), mii kovvee Kanada jieškote-uv luándutijpâid já tai elleid. ¶ Čuákkimij ohtâvuotân puáhtá valjiđ maaŋgâlágánijd faalâdmijd. Purâdem puáhtá tiiláđ meid čuakkimviistijd.  Galla-raavâdviäsu lii kulttuurkuávdáá vuossâmuu keerdist, aula já čuákkimviistij ohtâvuođâst. ¶ - čuákkimišedeijee/av-teknikkár palvâlusah 4 t ¶ - čuákkimišedeijee/av-teknikkár palvâlusah 4 t ¶ ČUÁKKIMIŠEDEIJEE: Finnimnáál meid čuákkimišedeijeeh. ¶ - čuákkimišedejee/av-teknikkár palvâlusah 1 t ¶ ”Čuákkimist iiđij, ete Taažâ, Suomâ já Ruotâ láá olášuttâm artikkâl 8(j) váhá eresnáál ijge oovtâstpargo lah velttidhánnáá lamaš tuárvi. Sämmilij oovtâstpargo pyeredem já artikkâl 8(j) olášuttem tiet ličij hirmâd tehálâš, ete artikkâl olášuttem tohhuuččij šiev oovtâstpargoost sämitigijguin väldimáin vuotân, ete sämmiliih láá ohtâ aalmug neelji staatâ kuávlust”, Pertti Heikkuri muštâlij. ¶ Čuákkimist kieđâvuššii meid biodiversiteetsopâmuš ruttâdem. ”Savâstâlâim sopâmuš budjetist kuhháá. Tääl aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhu budjet ij lah uássin ubâ sopâmuš budjet. Lattim taha máhđulâžžân meid tom, ete puoh staatah iä uásálist pargojuávhu koloi luávdimân. Sämmilijd lii tehálâš, ete pargojuávhu ruttâdem váldoo uássin biodiversiteetsopâmuš olesbudjet, ko tot lááčá jotkuuvâšvuođâ já tiädut ubâ aalmugijkoskâsii siärvus ovdâsvástádâs turviđ algâaalmugij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu siäilum” Nilla Tapiola já Pertti Heikkuri tiäduttává. ¶ Čuákkimist kieđâvuššii meid biodiversiteet tile. Huolâstuttee lii, ete biodiversiteet kiävhu ain, eromâšávt merâluándu já kooraalkáárguh. Čuákkimist tuhhiittii kyehti uđđâ vijđes arktâlii merâkuávlu merâluándus peeleest mávsulâš kuávlun. Mieldi láá jo ovdil nomâttum oovce Ruošâ kuávlučaasij mávsulâš kuávlu. ”Meerâi suojâlem eromâšávt arktâlii kuávlust lii merhâšittee mutâ hirmâd hástulâš šoŋŋâdâhnubástus, merâjieŋâ suddâm já aalmugijkoskâsii pooliitlii já ekonomâlii tile tááhust. Arktâlii merâluándu turvim lii eromâš merhâšittee maaŋgáid arktâlijd algâaalmugáid ja suojâlem kalgeh ovdediđ ain. Tot, maht taid mávsulijd merâkuávluid suojâleh, páácá čuávdimnáál puátteevuođâst”, Pertti Heikkuri já Nilla Tapiola uáiniv. ¶ Čuákkimist kieđâvuššui OA algâaalmugij pissoo foorum avžuuttâs väldiđ kiävtun biodiversiteetsopâmuš tooimânpieijâmist teermâ algâaalmug já páihálâšsiärvus tááláá algâaalmug- já páihálâšsiärvus saajeest. Suomâ tuárjui terminologia nubástittem pissoo foorum iävtuttâs mield uđđâ biodiversiteetsopâmuš miärádâssâin. EU-jeessânstaatah iä lamaš ääšist oovtmielâliih. Čuákkim ij pastam rähtiđ ääšist ¶ ”Čuákkimist láá ovdâstittum algâaalmugovdâsteijeeh pirrâ maailm. Kulmâ eennâm sämitiggijn lii tárguttâs toollâđ čuákkimijd já suogârdiđ tom, maht sämitigeh pyehtih lasettiđ oovtâstpargo artikla 8(j) olášutmist sehe tave-eennâmlii ete aalmugijkoskâsii tääsist” Nilla Tapiola suogârd. ¶ Čuákkimist meridii toollâđ jieŋŋâlis savâstâllâm teemâst ”kuávlulii ohtâvuođâ hástuseh já máhđulâšvuođah juohhum ärbivuáválii tiäđu suojâlmist ärbivuáválii tiäđu nanodem várás já sopâmuš kuulmâ ulme juksâm várás soovâdvuođâst luánduin.” ¶ Čuákkimist meridui iävtuttiđ, ete sämmilij oovtâstpargo-orgaan säämi parlâmentaarlâš rääđi (SPR) tovâččij prinsiipmiärádâs artikkâl 8(j):st já ton olášutmist. ”Lep sooppâm ete virgeulmuuh rähtih iävtuttâs säämi parlâmentaarlii rááđán tast, maht artikkâl kalga tulkkuđ já olášuttuđ oovtâstpargoost sämitigijguin já maht oovtâstpargo staatâguin, EU:in já sämitigijguin artikkâl 8j-aašijn kalgeh orniđ. Mii ohtsâš ibárdâs lâi, ete tággáár prinsiipmiärádâs lii tergâdis já noonâ saahâ meid staatáid” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Čuákkimist tohhui iävtuttâs uđđâ artikla 8(j) olášuttem maaŋgâihásâžžân pargo-ohjelmân. Maaŋgâihásâš pargo-ohjelm stivree biodiversiteetsopâmuš čäällimkode já sopâmušuásipeelij tooimâ. Čuákkimist valmâštâllui strategia biodiversiteetsopâmuš artikla 10(c) lahtemân artikla 8(j)-pargojuávhu paargon. Artikla 10(c) suoijâl táválii luándukevttim, maid hárjutteh kulttuurlâš vuovij miäldásávt pištee vuovvijn. Čáukkim iävtut, et artikla 10(c) olášutmân ráhtojeh ravvuuh já et aalmugliih biodversiteetstrategiah tuárjuh pištee táválii luándukevttim. Puoh tooimâid artikla 8(j) olášutmân kalga valmâštâllâđ já olášuttiđ oovtâstpargoost algâaalmugijguin. “Táválii luándukevttim suojâlem lii tehálâš meid ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân. Suomâst artikla 10(c) suojâlem luándukevttim lii sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi pištee luándukevttim. Suomâst artikla 10(c) olášuttem lii pááccám huámmášhánnáá já mij šoddâp iävtuttiđ, et uđâsmittum Suomâ biodiversiteetstrategiast kieđâvuššoo sämmilij pištee luándukevttim turvim” , Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Čuákkimist tollui tematlâš savâstâllâm biodiversiteetsopâmuš artiklai 8(j) já 10 (c) ovtâstumesoojijn. Artikla 10 (c) suoijâl ärbivuáválii luándu pištee kevttim. Čuákkim iävtut uásipeličuákkimân ete tot tuhhiittiččij toimâohjelm táválâš luándukevttim suoijâlmân tievâs oovtâstpargoost algâaalmugijguin. ”Suomâst artikla 10(c) kuáská eromâšávt säämi puásuituálu já eres ärbivuáválijd iäláttâsâid. Lii tehálâš ete sehe ärbivuáválâš tiätu ete táválâš pištee luándukevttim torjuu. Suomâst artikla puátá oovdân eromâšávt säämi ärbivuáválâš kuáttumjuurrâmvuáháduv turviimist”, Paltto muštâlij. ¶ Čuákkimkähvi, 5,50 eur/olmooš ¶ * Čuákkimkähvi já teejâ ¶ Čuákkimmiärádâsah ¶ Čuákkim ohtâvuođâst láá maaŋgah staatâi, aalmugornijdumij já totkei uárnejum miäldustábáhtusah. Suomâ lii fáárust orniimin kyehti miäldustábáhtus. ”Miäldustábáhtusah láá uáli teháliih, ko tain finnee tiäđu keevâtlii ”sinoruotâstääsi” tooimâst luándu maaŋgâhámásâšvuođâ tile pyeredem várás já šiev vuáttámušâid já vuáháduvâid. Eromâšávt ekosysteempalvâlusâi roolist kuávluikevttim vuáváámist lii ävkki sämitiigán já tuálvup taid šiev vuáháduvâid miäldán meid Suomân” Heikkuri já Tapiola tiäduttává. ” ¶ Čuákkimpaketteh ¶ Čuákkimpovdiittâs ¶ Čuákkim puáhtá čuávvuđ ¶ Čuákkim puáhtá čuávvuđ meid čuákkimsalist. ¶ Čuákkim puoh miärádâsah láá ¶ * Čuákkimtiileest juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah ¶ * Čuákkimtilán finnimnáál purâdempalvâlusâid ko tiiláá muuneeld ¶ Čuákkim tollui aalmugijkoskâsii áimujotolâhseervi (IATA)-válduviäsust. Čuákkimân uásálistij viijđes juávkku sopâmuš ratifisistem staatâi ovdâsteijeid, tárkkojeijeid sehe algâaalmugij ovdâsteijeid ¶ Čuákkimviistán finnimnáál purâdempalvâlusâid muuneeld tiiláámáin. ¶ Čuákkimvisteest juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. ¶ Čuákkimvisteest juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. Čuákkimviste 2=Násti. Čuákkimviste 1=Silba . Čuákkimviste 1+2 ovtâstittum=Silbanásti. ¶ Čuákkimvisteest juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. Vuáđukooveest vyelni Čuákkimviste 2=Násti. Čuákkimviste 1=Silba. Čuákkimviste 1+2 ovtâstittum=Silbanásti. ¶ ČUÁKKIMVISTE NÁSTI 15 ulmui, 35 m2 ¶ Čuákkimviste Násti (stuárráb) ¶ Čuákkimviste Násti (stuárráb) ¶ ČUÁKKIMVISTE SILBA 10 ulmui, 25 m2 ¶ Čuákkimviste Silba heivee uccâ čuákkimân teikâ juávkkupargotilen. Čuákkimviste Silba lii kuávdáá vuossâmuu keerdist, čuákkimaula ohtâvuođâst. Čuákkimvisteest lii uáinus Aanaarjáávrán já válduluodân. Čuákkimviste puáhtá ovtâstittiđ stuárráb čuákkimviste Nástin, kuás finnee saje 25 ulmui (50 m2). Silba lii tavesämikielâ já tot meerhâš siilbâ. Silbâ lii ohtâ sämityeje amnâsijn. Siilbâst ráhtojeh el. čiiŋâid. ¶ ČUÁKKIMVISTE SILBANÁSTI 25 ulmui 50 m2 (ovtâstittum tile Silbast já Nástist) ¶ Čuákkimviste Silbanásti (ovtâstittum) ¶ Čuákkimviste Silbanásti (ovtâstittum) ¶ Čuákkimviste Silba (ucceeb) ¶ Čuákkimviste Silba (ucceeb) ¶ Čuákkimviste Sisti ¶ Čuákkimviste Sisti ¶ - čuákkimviste väridum 8 tiijmán ¶ - čuákkimviste väridum 4 tiijmán ¶ - čuákkimviste väridum 8 tiijmán ¶ Čuákkimviste Násti (vuáđusárgusist Čuákkimviste 2, stuárráb viste) heivee juávkkupargotilen teikâ uccâ čuákkimij táárboid. Čuákkimviste Násti lii kuávdáá vuossâmuu keerdist, čuákkimaula ohtâvuođâst. Čuákkimviste Násti stuorrâ lasâseeini čoođâ lii fiijnâ uáinus Juvduujuuhân já Aanaarjáávrán. Čuákkimviste Násti puáhtá ovtâstittiđ ucceeb, 10 ulmuu čuákkimviste Silban, kuás finnee saje 25 ulmui (50 m2). Násti lii tavesämikielâ já tot meerhâš tääsni. ¶ ČUÁKKIMVISTE SISTI 16-20 ulmui 40 m2 ¶ Čuákkimviste Sisti heivee pargoujuávkkutilen 15-20 ulmui. Sisti lii kuálmád keerdist. Sisti lii tavesämikielâ já meerhâš šišne. ¶ ” Čuákkim äššilistoost láá sämmilijd uáli tergâdis ääših. Puoh tergâdumos äššin lii biodiversiteetsopâmuš terminologia muttem. Sopâmušâst algâaalmugijn sárnuh algâsiärvus-termáin. Algâaalmugeh láá kuhháá vaattâm, ete uásipeličuákkimist meriduuččij väldiđ kiävtun algâaalmug-teermâ algâsiärvus saajeest. Äšši lii valmâštâllum viehâ kuhháá. Terminologia muttem lii motomáid staatáid mottoom suujâst tuođâi vaigâdis äšši. Tot muštâl tast, ete vala-uv puoh staatah iä haalijd tubdâstiđ algâaalmugijd já sii sierânâsvuoigâdvuođâid. Suomâ já eres tave-enâmeh láá tuárjum pehtilávt terminologia muttem, mast lam uáli tuđâvâš. Ráđádâlmeh láá ääšist vala koskân,” Klemetti Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Čuákkim äššilistoost lâi vuáttámušâi muštâlem artikla 8(j)- pargojuávhust já eromâšávt tast, maht algâaalmugeh láá uásálistâm biodiversiteetsopâmuš tooimânpieijâmân. EU- saavâjođetteijeestaatâ Liettua muštâlij čuákkimân EU sahâvuárust eromâšávt tast, maht artikla 8(j) lâi tooimânpieijum Suomâst. Čuákkimân muštâlui aalmuglii biodiversiteetstrategiast sehe vuáđudum aalmuglii 8(j)-pargojuávhust, mon saavâjođetteijen tuáimá sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. ¶ Čuákkim aalgâst sämitige saavâjođetteijeeh taheh kejâstuv jieijâs já stiivrâ tooimân ovdebáá almosčuákkim maŋa tábáhtum aašijn. Čuákkim äššilistoost lii sämitige toimâvuávám-budjet tuhhiittem ihán 2015. Sämitige stivrâ lii tuhhiittâm toimâvuávám-budjet oovdânpyehtimnáál almosčuákkimân čuákkimistis 12.12.2014. Äššilistoost láá meid tieđettemääših sehe värijeessân nomâttem sämitige nuorâirááđán. ¶ Čuákkim aalgâst sämitige saavâjođetteijeeh taheh kejâstuv jieijâs já stiivrâ tooimân ovdebáá almosčuákkim maŋa tábáhtum aašijn. Čuákkim äššilistoost lii sämitige toimâvuávám-budjet tuhhiittem ihán 2015. Sämitige stivrâ lii tuhhiittâm toimâvuávám-budjet oovdânpyehtimnáál almosčuákkimân čuákkimistis 12.12.2014. Äššilistoost láá meid tieđettemääših sehe värijeessân nomâttem sämitige nuorâirááđán. ¶ čuâlmma čuâlmain, leädggad ääirain, ¶ Cuáŋuimáánu 2008 ¶ Cuáŋuimáánu 2009 ¶ Cuáŋuimáánu 2010 ¶ Cuáŋuimáánu 2011 ¶ Cuáŋuimáánu 2012 ¶ Cuáŋuimáánu 2013 ¶ Cuáŋuimáánu 2014 ¶ Čuárvi - sarvi ¶ čuávdus peic iävtuttij OA ¶ Čuávuvâš biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim COP 13 meridui orniđ Meksikost Los Cabos kaavpugist skammâmáánust  2016. Meksiko markkânistij uáli fijnáht čuávuváá COP 13 –uásipeličuákkim. ”Meksiko haalijd orniđ čuávuváá uásipeličuákkim, tastko Meksiko luándu maaŋgâhámásâšvuotâ lii hirmâd riges. Meksiko lii čonâdâttâm killeel ovdánmân já biodiversiteet suojâlmân. Šoŋŋâdâhnubástus coggâm já biodiversiteet hiäjusmem láá ääših, maid kalgeh tipšođ ájáttâlhánnnáá. Biodiversiteet stuárráámus uhke lii kievhivuotâ,”  minister Abud muštâlij tieđettemtilálâšvuođâst 15.10.2014 Meksiko pirâssuojâlemuulmijn. ¶ Čuávuvâš Säminuorâi taaiđâtábáhtume uárnejuvvoo Máárjápeiohhoost tuorâstuv 14.3. Hetta škovlâkuávdáást Iänuduvâst. Tábáhtume teeman lii teatter. Hettast välljejuvvoo säminuorâi ovdâsteijee Helssigân Nuori Kulttuuri 2013 tábáhtumân, mii tolluu Helssigâst vyesimáánust. ¶ Čuávvon láá vuossâmuuh veerstah Fjellner kuhes tivtâstuvâst, moh muštâleh Piäiváá kaandâ suáŋŋummääđhist jietânâsâi mailmân. Fjellner algâalgâlâš kielâ lâi maadâsämikielâ, mast tihtâ lii jurgâlum tavesämikielân (Harald Gaski), anarâškielân (Ilmari Mattus) já eŋgâlâskielân (Tr. John Weinstock). ¶ Cugu ¶ Cugu (tavesämikielâlâš párnái sijđo) ¶ čujottâssáin: ¶ Čuovâkoveh Saijoos tábáhtusâin ive 2012. Uđđâsumos kove pajemužžân. ¶ Čuovâkovvejeijee Antonio Briceñost lii uccâ mainâsâš jyehi 40 sämmiliist, kiäid sun kuvvij. ¶ Čuovâkovvejeijee oovtâstpargokuoimijdiskuin. Kooveest čižetpeln: B.O.D-Corp Banca -paaŋki soijimuásáduv jođetteijee Pedro Rendón Oropeza, čuovâkovvejeijee Antonio Briceño, paaŋki irâttâsovdâsvástádâsuásáduv värisaavâjođetteijee Milagro González, ambassaadâ ovdâsteijee Mikko Pyhälä, Sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari, paaŋki stiivrâ saavâjođetteijee Víctor Vargas Irausquín já María Beatriz Hernández. ¶ Čuovis čuákkimviste Silbanásti lasâseeini čoođâ lii fiijnâ uáinus Juvduujuuhân já Aanaarjáávrán. Čuákkimviste lii ovtâstittum čuákkimviste Silbast já Nástist. Čuákkimviste lii kuávdáá vuossâmuu keerdist, čuákkimaula ohtâvuođâst. Silbanásti lii tavesämikielâ já meerhâš almai puáhháá silbâpuálluid. ¶ Cuovkanan speajal - Cuovkkânâm speeijâl ¶ Čuovviittâstooimâtärhisteijee Elisa Suutala Laapi läänihaldâttâsâst joođeet sämmilij škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan taan vaaljâpaje loopân (-2011) räi. Värisaavâjođetteijen väljejui luokamáttáátteijee Rauni Äärelä Suáđigilist. ¶ Čäcilaahâ ¶ Čäcilaavâst, mii tääl lii ovdâskoddeest kieđâvuššâmnáál, valdojeh sierânâslaavâst vuossâmuu keerdi vuotân sämmilij vuoigâdvuođah sämitige iävtuttem vuovvijn. Lahâiävtuttâsâst páhuduvvoo, et čäcihuksim ij uážu tovâttiđ ucceest stuárráb hemâdâs sämikulttuurân, vuosâsajasávt sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi syeji lii täst tehálâš. ¶ Čäcituáluproojeekt meerhâš ovdâmerkkân šalde, puáđu, čäcipoccee já kaabel huksim čácádâhân, čäcivyeimi ävkkin anneem, čácáduv heiviittâllâm sehe čääsi väldim. ¶ cäkka´tte šuârmm miâr vuâstta. ¶ Čällee Sanna-Kaisa Juvonen (Meccihaldâttâs) ¶ Čällee Suvi Juntunen (sämitigge) ¶ Čässiheh - sisnakengät ¶ cäähih ciägu stälinjaargah ¶ Čäällimkiišton pyehtih uáslistiđ 10–29-ihásiih säminuorah, kiäh iä lah almostittám čaabâkirjálâš kirje tâi jieškuástádâs. Kiišton puáhtá uásálistiđ enâmustáá 4 siijđo tevstáin, mut kištodemteevstah pyehtih leđe uánihuboh-uv. Čallui stijlâšlaajâ lii rijjâ já kiellân pyehtih leđe sämikielah já suomâkielâ. ¶ Čäällimkiištoost láá kulmâ rááiđu. Kištodeijee ráiđu miärášuvá ave mield. Rááiđui pyeremusah palhâšuvvojeh Sämitige Nuorâilävdikodde-haavâ ornim säminuorâi konfereensâst Suáluičielgist 16. roovvâdmánnu 2009. Lasseen konfereensâst puáhtojeh uáinusân čäällimkištoost finnejum puátuseh. Tuámárin čäällimkiištoost toimâv Rauna Paadar-Leivo já Mikkal Morottaja. ¶ Čäällimkišto sämipárnáid já – nuoráid ¶ Čäällimkišto sämipárnáid já – nuoráid ¶ Čäällimkodde ¶ Čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Čaalâ puáhtá leđe juurdâ, tuoivâ tâi ulme tast, mon tiileest sämmiliih eellih já láá pajeláhháá kyevtlov ive keččin. Maid sämmiliih pargeh já maggaar mailmist sämmiliih eellih ive 2030? ¶ Dálvit dáppe buolašbiekkat, ¶ DANNY 50 vuotta Showelämää - kiitoskiertue Sajokseen su 12.10.2014 klo 19.00. ¶ * Dataprojektor ¶ * Dataprojektor 1280 x 800 ¶ * Dataprojektor 1920 x 1200 / WXGA 700 ¶ * Dataprojektor 2500, 16:9 ¶ * Dataprojektor 2500; 16:9 ¶ dat lea gierdan doddjokeahttá ¶ Dávgi – Urfolksmagasin ¶ Davvi Girji OS: www.davvi.no ¶ Davvi-matka -seminaari järjestetään Sajoksen auditoriossa tiistaina 1.4.2014 alkaen klo 14 ¶ DAVVI Maaŋgâtieđâlâš ollâooppâtlâš škovlimhaahâ 2010-2013 Laapi ollâopâttâh uárnee DAVVI oopâid (190 op) oovtâst Säämi máttááttâskuávdáin. ¶ Davvisámegiella vieris giellan ¶ Davvisamegillii ¶ DD Prográmma TT Ohjelm 26032009 ¶ Dearrva dutnje, ráfi ruohtas! ¶ Dearvva dutnje, sitkes sohka! ¶ Deavvašvuođadiehtu ¶ * Design House Idoli , Ukonjärvi, 99800 Ivalo, puh. +358 40 0197181, +358 40 5692011, email: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Äijihjäävri maadâriddoost lii Design House Idoli, kuus lii čuákkejum fiijnâ čáitálmâs 11 syemmilii tááláá njunošhämmejeijei pyevtittâsâin. Kollim pištá 2 - 2,5 t já tot siskeeld DVD-fiilmâ čájáttâs idolijn, uápástum čájáttâs, suptâviini & herskupittá -falâlduv Helmi-lasâkuáđist sehe máhđulâšvuođâ uástiđ teikâ tiilááđ design-pyevtittâsâid, moh láá čáittusist. ¶ Dievdu lei nissonis deaddán ¶ Digitaallâš oppâmateriaalpyevtittem ¶ Diplomi Gielladahku | Kielâtaho | Ǩiõlltuâjj | Kieliteko 2011 (PDF) ¶ Diplomaathäämist: 10 ulmui ¶ Diplomaathäämist: 15-20 ulmui ¶ Diplomaathäämist: 15 ulmui ¶ Diplomaathäämist: 25 ulmui (kove paajaabeln) ¶ Diplomaathäämist: 44 ulmui ¶ Diploom 20121 ¶ Direct Request (CEACR) - adopted 2012, published 102nd ILC session (2013) ¶ Divvun.no Sämikielâ njuálguluuhântyejipiergâseh ¶ * DJ palvâlusah el .Dj Stuorraguoika ¶ (d) luándun já maailmubâlâšvuotân lohtâseijee tiätu já vuáháduvah; ¶ Doaibmalatnjafuolaheaddji/Toimâsajehuolâtteijee/Tuåimmpäi´ǩǩteevvai/Toimitilahuoltajaa ¶ Dobbelis davimus nástti ¶ Dokumentah ¶ Dokumenteh ¶ Dokumentelleekove Kuun metsän Kaisa (Máánu meeci Kaisa) lii tivtâlâš tođhos nuorttâsämmilij pegâlmâs mainâsmuštâleijee Kaisa Gauriloff já sveitsilâš čällee Robert Crottet eellimpištee ustevvuođâst. Elleekooveest kiesâseh oohtân Kaisa muštâlem pegâlmâs mainâseh já nuorttâsämmilij kolgâmušpuudah talle ko nubbe maailmsuáti muutij maailm. Kaisa Gauriloff lii elleekove stivrejeijee madârákku. ¶ Dokumentelleekove tárguttâssân lii lehâstiđ puásuialmaa aargâ tooid, kiäin ij lah toos mihheen máhđulâšvuođâid. Táálááš piätumeeri puásuituálukuávlust lii toohâm vaigâdubbon já muttán puásui-almaa aargâ, ko piäđu koddem poccui meeri lii lasanâm uáli jo ennuv majemuu kyevti ive ääigi. Tain hiävuin iänáá uási tavveen toovât ketki. Ketki lii lamaš ollásávt rávhuiduttem ellee jo 30 ihheed. Do-kument kieđâvuš puásuialmaa uáinust puoh tom, mii luándust tábáhtuvá. Tile lii tääl nuuvt kriittâlâš, ete puásuialmaah väätih keeđhi olesrávhuiduttem lopâttem, vai viältáččii stuorrâ vahâgijd. ¶ Dokumentit ¶ * Dokumentkamera ¶ * Dokumentkamera * Videoráđádâllâmpaddimpiergâs ¶ * Dokumentprojektor ¶ * Dokumentprojektor * Info-tv -vuáhádâh MiniPC * Blueray-čuojânâs ¶ Dokumenttielokuvien käsikirjoituskurssi ¶ DOLLAGADDI-SALI 70-140 ulmui, 117 m2. ¶ Dollagáddi-sali čáitálmâstilen. ¶ Dollagáddi-sali heivee meid cocktailtilálâšvuođáid. ¶ Dollagáddi-sali puáhtá kevttiđ meid juávhui purâdemtilen. ¶ Dollagaddi-sali muttoo meid peivimäälissalin. ¶ Doosent, FT Marja-Liisa Olthuis Hovdâ                           Anni-Siiri Länsman ¶ Doosent, FT Marja-Liisa Olthuis                                                   Hovdâ Anni-Siiri Länsman marja-liisa.olthuis(at)oulu.fi                                                       anni-siiri.lansman(at)oulu.fi ¶ Dubpelen noerhtemes naestiem ¶ Duodji ¶ Duodjikirpputori ja duodjimarkkinat joulukuussa Sajoksessa ¶ Duodji Shop ¶ Duodji Shop ¶ Duodji Shopissa kirjan julkistamistilaisuus 1.2.13 klo 19 ¶ Duodji shop: vu-vá tme 10-17 ¶ Duolva Duottar ¶ Duottar leabbá duoddar duohkin, ¶ d) váldá vuotân komitea almos huámášume nr. 11 (2009) algâaalmugij párnáin já sii almossopâmuš miäldásâš vuoigâdvuođâin (CRC/C/GC/11); já e)ratifisist ILO almossopâmuš nr. 169 jiečânâs enâmij algâ- já hiäimuaalmugijn. ¶ d) visásmit, ete päikkiviehâvääldi uhren leijee säminisonijn lii peessâm torvopaaihijd já palvâlussáid, moh västideh sii táárbuid ¶ d. Vuávájeijee kalga vuáváđ oovtâ (1) kovvoos, mast šleđgâlâš vuárhást láá kyehti printtimtiätuvuárhá nuuvt, et nubbe kalga heiviđ 600 mm x 2090 mm já nubbe 600 mm x 2390 mm alosáid paaneellasâlijnijd. ¶ Daatema lij nyjsenæjjemes diedteme ¶ eadni ¶ Eadni lei njamahan guoddámis ¶ eahccá datte eatnamiiddis: ¶ Eai du vuoitte vašálaččat, ¶ Eai leat doarut dorrojuvvon, ¶ eai leat vieljain varat vardán ¶ Eanadállu (tavesämikielâlâš spellâ) ¶ Eará materiálat ¶ Eatnandiehtu ¶ ECRI avžuut, ete Suomâ virgeomâhááh riemih toimáid vâi sämikulttuur já taan ucceeblovo merhâšume kieđâvušeh škovlâmáttááttâsâst já viggeh lasettiđ tiettim sämiaalmugist eenâblovo kooskâst el. kampanjai vievâst, moh lasetteh tiäđu. ECRI movtijdit Suomâ virgeomâháid čuávvuđ säämi kielâlaavâ já sämmilij eenikielâlâš máttááttâs kyeskee vuoigâdvuođâ olásume. ECRI avžuut, ete virheomâhááh riemih tárbulâš toimáid vâi visásmiteh tai vuoigâdvuođâi tuđâttettee olášume oovtâstpargoost sämmilâš ovdâsteijeiguin. ¶ ECRI saavâjođetteijee Christian Ahlund. Kove: Sandro Weltin  © Euroop Rääđi ¶ - Editistempiergâseh ¶ * Editistemtile 3 stk x 5,5 m2 ¶ * Editistemtile 3 stk x 5,5m2 ¶ - eehidpeivikähvi já njálgá liäibustâh ¶ * Eehidpeivikähvi já teejâ viežžâmpeevdist já njálgá kähvileibi ¶ Eenikielâ ¶ Eenikielâ já čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Eenikielâ kuálmád luoka oppâkirje Gollegiellan 3 lii ráhtám Kaaren Kitti. Rähtee lii uđâsmittâm kirje iänááš teevstâi uásild. Kirje vuáđuduvá sämmilâš mainâstemärbivuáhán já sämikielâlâš kirjálâšvuotân. ¶ Eenikielâ lii ulmuu čälihánnáá historjá ¶ Eenikielâlijn tuše motomeh mättih luuhâđ já čäälliđ nuorttâsämikielâ. Čäällimtááiđu sij láá oppâm čäällimkuursâin. Ive 1991 álgám nuorttâsämikielâ máttááttâs keežild iänááš uási Čevetjäävri škoovlâ uáppein máttih luuhâđ já čäälliđ. Lii kuittâg huámášittee, et iänááš uási uáppein láá eenikielâs peeleest suomâkielâliih, já sij láá oppâm nuorttâsämikielâ vieres kiellân. Tanen kielâ mättim lii ucce. Nuuvtpa tile lii tot, et eenikielâliih iä määti čäälliđ já toh, kiäh mättih čäälliđ, mättih kielâ tuše uccáá. Nuorttâsämikielâlâš kielâpargeid ličij pargo fálusist valjeest ovdâmerkkân oppâmateriaal rähtimist. ¶ Eenikielâ táiđu lii tegu vyehi, mast čalmeh čääŋŋih siskáluvâi tegu kođosist. Jyehi puolvâ taha kođosân jieijâs váárvu ohtân čalmen. Kođos šaddá siämmáá nanosin ko ton rašemuš čalme lii. Mii madduuh tarbâšii savâstâllâđ koskânis jo ton tovláá rääjist, ko uážudii olssis áigápuáđu meccipivdoin. Ulmuuh kolgii mättiđ jieškote-uv toimâinis valdâttâllâđ enâmijd, vâi nubbe meiddei ličij táiđám toho, kost salâselleeh lijjii vuottum. ¶ Eenikiellâm sämikielâ ¶ Eenikiellâm sämikielâ ¶ eeni peln anarâš já eeni päikkisijdâ Njellim lii ain lamaš tergâdis saje ¶ Eennâm- já meccituáluministeriö lii pivdám sämitiggeest ciälkkámuš kuálástuslaavâ olesuđâsmittem valmâštellee pargojuávhu smiettâmušâst. ¶ Eennâm- já meccituáluminister kollij Saijoos 28.1.2014 já teivâdij sämitige stiivrâ. ”Minister Koskinen lâi pivdám teivâdem já sun halijdij savâstâllâđ eromâšávt sämitiggelaavâ uđâsmitmist, Meccihaldâttâslaavâ uđâsmitmist sehe sämitige oovtâstpargoost Meccihaldâttâssáin ” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Eennâm- já meccituáluminister Koskinen teivâdij sämitige stiivrâ ¶ Eennâm- já meccituáluminister Koskinen teivâdij sämitige stiivrâ ¶ - eennâmkodálâš sosiaallâš vaikuttâsâi miäruštâllâm já pyereestvaijeemstrategilâš pargo sehe ¶ Eennâmkode oovtâstpargojuávkku (EOJ (MYR)) ¶ Eennâmmittetedemlájádâs kárttápalvâlus. Päikkinoomah meid tave-,aanaar- já nuorttâsämikielân. (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Eennâmtiätu ¶ Eennâmtuáluirâtteijei iäláttâslájádâs (Mela) kuálásteijei já puásuituállei ráđádâllâmkodde ¶ Eennâmtuáluirâtteijei iäláttâslájádâs (Mela) kuálásteijei já puásuituállei ráđádâllâmkodde ¶ Eennâmtuálu poođij sämikuávlun 1700-lovvoost já eromâšávt Ucjuv já Aanaar kuávlust kuálástem- já pivdokulttuur uássin. ¶ Eennâmtuálu poođij sämikuávlun 1700-lovvoost já eromâšávt Ucjuv já Aanaar kuávlust kuálástem- já pivdokulttuur uássin. ¶ Eeva-Liisa Rasmus power point - oovdânpyehtim (eŋgâlâškielân) ¶ Egil Olli ¶ E-girji (tavesämikielâ) ¶ - ehidâsmäälis (kuobârmääli, poccuusteikkâ já laapi leibivuástá), ij siskeeld juhâmušâid ¶ Eidusâš kulttuurtoorjân juohhui ohtsis 122 500,00 eurod, mast 31 000,00 kulttuurtábáhtussáid já 64 500,00 eurod sämiseervij toimâtoorjân. Sämikielâlâš almostittemtoimâ torjui 15 000,00 euroin. ¶ Eidusâš kulttuurtoorjân mieđettuvvojii ohtsis 81 780 €, seervij toimâtoorjân 60 000 € já almostittemtoorjân 20 380 €. ¶ Eidu uđâsmittemnáál leijee oovtviärdásâšvuođâlaavâst iä kieđâvuš njuolgist sämmilij vuoigâdvuođâid. Laavâ ulmen lii ovdediđ já turviđ oovtviärdásâšvuođâ olášum. Laahâ kiäldá olgoštem el. etnisâš algâpuáttim já kielâ vuáđuld (6 §). Laavâ § 7 mield lavváin iä eesti tagarijd sierânâstooimâid, moi ulmen lii tuotâášálâš oovtviärdásâšvuođâ juksâm olgooštmist šaddee hááitui estimân teikâ keeppidmân (positiivlâš sierânâskohtâlem).  Laavâ 4 § mield virgeomâhááh kalgeh rähtiđ oovtviärdásâšvuođâvuávám etnisâš oovtviärdásâšvuođâ olášutmân. ¶ Eidu vuáđudum Queer Sápmi seervi ovdâstáin seminaarist seervi saavâjođetteijee Tobias Poggats Ruotâst já värisaavâjođetteijee Stina Roos Suomâst. Stina Roos avžuuttij sämitige pyerediđ tooimâs seksuaalucceeblovoi vuoigâdvuođâi oovdedmân. Poggats muštâlij jieijâs savâstis Queer Sápmi seervist já ton pargoost. Poggats skeŋkkij Suomâ sämitiigán sämmilij seksuaalucceeblovoin muštâleijee ráhtusijd. ¶ Eija Ahvo ja Susanna Haavisto esiintyvät Sajoksessa 14.2.13 ¶ Eila Tapiola ¶ Eila Tapiola (2011) ¶ ei sua voita vainolainen, ¶ Ekologinen perinnetieto saamelaisten kotiseutualueella – hankkeen ohjausryhmä ¶ Ekologinen perinnetieto saamelaisten kotiseutualueella – hankkeen ohjausryhmä ¶ ekonomâlâš, kulttuurlâš já poolitlâš ekonomâlâš tile peeleest já moi sajattâh miärášuvá Ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmus ¶ Ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi komitea ¶ Ekonomiačällee ¶ * Elektronlâš vielgiskággá stuárudâh: 4,88 m x 4,88 m ¶ * Elektronlâš vielgiskággá stuárudâh: 5 m x 12,5 m * Lostâdâhtavlu ¶ * Elektronlâš vielgiskággá stuárudâh: 5 m x 12,5 m * Ränis & vielgis tuávváškäägis 6 m x 18 m ¶ Elen Ánne Sara, orjâlâškielâ ¶ Elinkeinot ¶ Elisa Suutala joođeet škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan ¶ Elisa Suutala joođeet škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan ¶ Ella Näkkäläjärvi ¶ Ella Näkkäläjärvi (2011) ¶ Ella Näkkäläjärvi (2011) Mun lam 17-ihásâš já aasâm Iänuduv Näkkälist. Jođám Iänuduv luvâttuv vuossâmuu ive. Lijkkuum lihâdiđ olgon, luuvâm já moottoom verd tuoijuum. Iäččám lii pajeolmooš já eellip puásuituálust. Tuubdâm čuuvtij mielâkiddiivâšvuođâ sämmilâšvuotân já ton kulttuuráid. Mun lam ovttuu mieldi vyesimiärkkumijn já täviv pygálusâin. Mist láá päikkipoccuuh ain motomin. Mii päikkiulmuuh iä sáárnu sämikielâ, mut iberdeh kale mottoomverd. Servim sämitige nuorâirááđán mielâkiddiivâšvuođâ keežild, mut jotteemmääđhih láá kuheh, ege must ij lah vala vyeijimkorttâ. ¶ Ella Sare anarâškielâlâš Anarâš pivtâstem -kirjeest almostittui nubbe teddilâs. Kirje siskeeld uápistem anarâš pivtâstem vaalmâštmân. Vuossâmuu teddilâs, mii almostui ive 2012, vuobdui rotoi loopân. ¶ Ella Sarre ¶ Ella Sarre čäällim Anarâš pivtâstem -kirje oovdânpuahtá ja uápásmiđ anarâšâi pihtâsijd, maallijd ja pargovuovijd anarâšâi jieijâs eenikielân. Tiervâpuáttim uápásmiđ uđđâ kiirján Sajosân vuossaargâ 17.12.2012 tme 16, kuás kirje almostittem tábáhtuvá já kirje čällee lii pääihist muštâlmin kirjeest. Lasetiäđuid finniih täst. ¶ Elle Aikio ¶ Elleekove já dokument ¶ Elleekove já dokument ¶ Elleekovetaiđust já dokumentijn lii šoddâm vyehi mainâstiđ sämikulttuurist já ton ärbivuovijn sehe kuvviđ väldikulttuurij tooimâi vaikuttâsâin sämikulttuurân já ovtâskâs sämisuvváid. Ohtsâškodálâš olgospyehtim lii noonâ uási sämmilâš elleekove- já dokumenttaiđuu. ¶ Elleekovetaiđust já dokumentijn lii šoddâm vyehi mainâstiđ sämikulttuurist já ton ärbivuovijn sehe kuvviđ väldikulttuurij tooimâi vaikuttâsâin sämikulttuurân já ovtâskâs sämisuvváid. Ohtsâškodálâš olgospyehtim lii noonâ uási sämmilâš elleekove- já dokumenttaiđuu. ¶ Ellen-Máret Juuso kirje lii meiddei “keččei jiellâh” Hettaast. Tapio mielâst kirjeest lii šiev maainâs, fiijnâ koveh já ruopsis läigi. Kirjeest lii tehálâš teema: “ohtuunâsvuotâ ij lah suámi, mut mainâs uccâ kiäđháš kávná kuittâg ustevijd!” Stuárráábij párnái kiirjijn palhâšuvvoo Aanaar vyeliškoovlâ 6. luoka Vierccain vuitui. “Kirjeest lii ruop-sis läigi. Tom lii älkkee luuhâđ já tast láá tuođâi-uv fiijnâ koveh. Hitruus muštâluš mon piäsá povvâstiđ.” ¶ Ellen Marie Vars ¶ Ellen Pautamo, ellen.pautamo(at)samediggi.fi ¶ Ellen Pautamo, Kaarina Vuolab-Lohi ¶ Ellen Pautamo, Kaarina Vuolab-Lohi ¶ Elli-Marja Hetta ¶ Elli-Marja Hetta- värijeessân Laura-Maija Niittyvuopio ¶ Eloa ikkunassa ¶ Elokuvakerho Filbmari aloittaa toimintansa Sajoksessa 2.2.2014 ¶ Elokuvakeskuksen suunnittelijan sijaisuus haettavana ¶ Elokuvakeskus ¶ Elokuvakeskus yhteystiedot ¶ Elsa Laula lâi jo ovdeláá vaikuttâm aktiivlávt sämmilâš servitooimâ älgimân. Sun lâi ive 1904 Ruotâst vuáđudum vuossâmuu sämiseervi, Wilhelmina-Åsele sämiseervi, saavâjođetteijee. Servi tooimâi aktiivlávt eres lasseen puásuisämmilij já eennâmviljâleijei ruossâlâsvuođâi čuávdimist já vaikuttij sämmilij škovlâtile ornim komitea aasâtmân. Komitea pargo puátusin vuáđuduvvojii Ruotân sierânâs noomaadškoovlah (nomadskola), moi máttááttâsâst iä kuittâg sämiseervij vátámâšah ennuskin valdum vuotân. ¶ Elsa Laula Renberg – sämmilâš ovtâspargo enni ¶ Elsa Laula Renberg vaikuttij aktiivlávt sämiseervi šoddâmân meid Taažâst, kost vuáđuduvvojii vittâ sämiseervi iivijn 1906-08, toh-uv Ruotâ vyevi náálá maadâsämikuávluin. Finnmark kuávlust sämiseervih vuáduduvvojii ennuv 1910–lovvoost. Servitooimâ lasseen viggii Taažâ já Ruotâ sämmiliih 1900–lovo aalgâst vyeijiđ ašijdis meiddei aavisijguin. Ive 1904 Finnmarkist vuáđudum aavis Sagai Muittaleagje (Saavâi muštâleijee) paasij historján vuossâmuu sämmilâš riijkâpeivialmaa Isak Saba (Sápp-Issát) finniimist Taažâ Stuorrâtiigán kyevti čuákkimpajan (1906-1912). ¶ Email: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ e-mail: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ – Emme vaadi sellaisia ratkaisu-ja, jotka syrjivät suomalaisia, rikkovat kansalaisten perusoikeuksia tai asettavat suomalaiset ja saamelaiset muuten vastakkain. Emme vaadi yksityisten omistamia maita itsellemme, kuten joskus on väitetty. Näitä pelkoja on turha viljellä, painotti saamelaiskäräjien puheenjohtaja. ¶ Enâdâhalmossopâmuš ¶ Enâmustáá historjásiijđoh láá čaallum tain, kiäh enâmustáá láá soođijn koddám ulmuid. Mii eenikielâ sämikielâ ij algâaalgâst ubâ tubdâmgin suáti sääni. Mut ko maailm rávhuttisvuotâ pyevtittij suáttin Sáámán, te mii madduuh karttii luoihâttiđ tien väivis sääni syemmilijn. Sääni sáámán tuálá siste meiddei ustevlâšvuođâ ige muštâl tuše tom et mottoom máttá pyereest sárnuđ sämikielâ. Veikâ sämikielâ ij stuorrâ lohomerijguin pyevtigin šiärráđ, et nuuvt já nuuvt maaŋgah čyetimiljovneh tom sárnuččii, te luándu já šooŋâi tubdâmuššáin, sáámánvuođáin já olmoošvuođáin mitteddijn mii eenikielâ lii siämmáá kejittis riggodâh ko täsnialme. Unnuužup sämikielâ vala puáttee puolváid-uv meiddei nuuvt et anneep tom sehe sárnum- já čäällimkiellân! ¶ Eŋgâlâskielân: ¶ - eŋgâlâskielân ¶ Englantilainen InChoir, Sámikoarra ja OpeKuoro esiintyvät yhdessä 4.2.13 ¶ enni ¶ Enni lâi njomâttâm kyeddimis ¶ Ensimmäinen hakukierros on avoinna 15.tammikuuta- 28.helmikuuta 2015 välisenä aikana. ¶ ”Ep lah kuássin iberdâm toimâđ oovtâst ohtân aalmugin. Onne viggâp vuossâmuu keerdi čoonnâđ - - - sämmilijd kuáimásis”, páhudij sämmilâš ovtâspargo ennin kočodum nissoonornijdume aktiiv Elsa Laula Renberg Truándim čuákkim lehâstemsavâstis. Tááláá ääigi sämmiliih ávudeh ohtsii aalmugpeeivi siämmáá ääigi. Juhletilálâšvuođâin ulmuuh sárnuh jieškote-uv kielâiguin já čiŋâdeteh páiháláid máccuháid, mut juhlepeivi, lippu já aalmuglâšlaavlâ láá jyehi saajeest siämmááh. ¶ (epostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ) ¶ Eres ¶ Eres iäláttâsah ¶ Eres kuuvijd lii váldám Sergey Gavrilov ¶ * Ereslágán paddimmikrofoneh ¶ Eres materiaal ¶ Eres materiaal ¶ Eres puátteevuođâ vuáváámeh láá eres lasseen orniđ om. nuorttâlâšnuoráid kuáhtáámijd já aktivisistiđ sii ornijduđ. Nuorttâlâšnuorâin ij lah eidu tääl maggaargin ornijdume ige uárnejum toimâ. Nuorâirääđi uáiná-uv tehálâžžân iäláskittiđ nuorttâsämikielâ já kulttuur, uážžumáin nuorttâlâšnuorâid oohtân. ¶ Eres valjiimeh: ¶ Eres ärbivuáválâš säämi vookaalmuusikstijlâ ovdeláá máinâšum stiijlâi lasseen lii vuolie, mii lii maadâsämmilij ärbivuáválâš muusik. Maadâsämmilâš kuávlu olá Ruotâst já Taažâst maaŋgâid čuođijd kilomeetterijd näpikiärdu máddáábel. ¶ Ergikunâgâsvuájui palhâšumij jyehimtilálâšvuođâst 1.4.2012. ¶ Eriksen Heidi ¶ Erityisiä suojatoimia saamelaislasten oikeuksien turvaamiseksi ¶ Erkki Alanen ¶ Erkki Gauriloff (nuorttâsämikielâ) ¶ Erkki Lumisalmi nomâttui sämitige ovdâsteijen uđđâ Nuorttâlâškulttuursiättusân (Kolttakulttuurisäätiö). Sämimuseosiäđus (Saamelaismuseosäätiö) táátui kiđđuv paateent- já registerhaldâttâsâst love Nuorttâlâškulttuursiättus vuáđđudmân. Lope siättus vuáđđudmân poođij roovvâdmáánust 2008. Siättus uáivilin lii tuárjuđ já ovdediđ nuorttâsämikulttuur sehe alnetoollâđ já jođettiđ nuorttâlâškulttuurkuávdáá, mii lii Čevetjäävrist. ¶ Erkki Lumisalmi ovdâsteijen Nuorttâlâškulttuursiättusân ¶ Eromâšávt čuávvup säämi kielâlaavâ olášume. Säämi kielâlaahâ täähid sämmiláid vuoigâdvuođâ kevttiđ jieijâs kielâ ko sij ášásteleh sämikuávlu viergeomâháin. Sämitige pargo puávtáččij kristallistiđ nuuvt, et mii pargon lii toimâđ sämmilij pyerrin já mij toimâp sämmilij ovdâskodden. ¶ E-skuvla.no (tavesämikielâ) ¶ Esteettömyys ¶ Etnonyym ´ lappalainen´ kevttui čuođijd iivijd sämmilijd kyeskee puárásub tukâmušâst já mätkikirjálâšvuođâst já tot lii-uv ulguupiälái ulmui sämmilijn kiävttám nomâttâs. Etnonyym ´ saamelainen´ lii šoddâm almolâžžân 1950-lovo rääjist. Ton vuáđđun lii puohâin sämikielâin tiättojeijee já sämmilij jieijâs kevttim nomâttâs. Tavesämikielân saamelainen lii ´ sápmelaš ´, aanaarsämikielân ´ sämmilâš ´ já nuorttâsämikielân ´ sä´mmlaž ´. Sämmiliih tobdeh távjá, et lappalais-nomâttâs lii hälbideijee. ¶ Etsi ¶ Etusivu ¶ EU-Komissio hyväksyi Pohjoinen-ohjelman ¶ EU-Komissio tuhhiittij Tave ohjelm ¶ EU-Komissio tuhhiittij Tave ohjelm ¶ Euroopan Neuvoston historiallinen seminaari oli menestys ¶ Eurooplâš enâdâhalmossopâmuš šoodâi Suomâst vuáimán ive 2006. Sopâmuš enâmustáá uáinojeijee vaikuttâs lii lamaš Eurooplâš enâdâhpalhâšume mieđettem. Sopâmuš olášuttem koceh äššitobdeekomitea já ministerkomitea. Suomâst sopâmuš lii olášuttum el. luándusuojâlemlaavâst. Enâdâhalmossopâmuš 5 artiklast jieškote-uv sopâmušpeeli čonâdât el. tubdâstiđ lahâaasâtmistis, ete enâduvah láá ulmui pirrâduv merhâšittee uási, ohtâsâš kulttuur- já luánduäärbi maaŋgâhámásâšvuođâ olgospyehtim já identiteetis vuáđu, lääččiđ já olášuttiđ sierânâstooimâi vievâst enâduvsuojâlmân, -tiipšon já –vuáváámân čyeccee enâdâhpolitiik sehe siskálmittiđ enâdâhvuotânväldimijd kuávlu- já kaavpugvuávámpolitiikân sehe kulttuur-, pirrâdâh-, eennâmtuálu-, sosiaal- já ekonomiapolitiikân já eres toimâohjelmáid. Sopâmušuásipeleh pyehtih väldiđ kiävtun monâttâlmijd, moi miäldásávt aalmug, páihálâš já kuávluvirgeomâhááh já eres äššiomâhááh pyehtih uásálistiđ taam enâdâhpolitiik miäruštâlmân já olášutmân. Artiklast 9 sopâmušuásipeleh movtijditeh staatâi raajijd rastâldittee páihálâš- já kuávluoovtâstpargo já táárbu mield valmâštâleh já olášuteh ohtsijd enâdâhohjelmijd. ¶ Euroop olmoošvuoigâdvuotsopâmuš ¶ Euroop rasism já soováášmettumvuođâ vástásâš komissio ¶ Euroop rasism já soováášmettumvuođâ vástásâš komissio ¶ Euroop Rääđi historjálâš seminaar lâi miänástus ¶ Euroop Rääđi historjálâš seminaar lâi miänástus ¶ Euroop Rääđi kuávlulâš kielâid já ucceeblohokielâid kyeskee eurooplâš vuáđukirje valdui uássin Suomâ lahâasâttâs ive 1998. Vuáđukirje oovded ucceeblohokielâi sajattuv já syeje. Euroop Rääđi aalmuglâš ucceeblovoi suojâlem kyeskee raamialmossopâmuš lii ratifisistum Suomâst ive 1998. Sopâmuš váátá et staatah suojâleh aalmuglâš ucceeblovvoid já adeleh máhđulâšvuođâ sii kulttuurij ovdánmân. ¶ Euroop Rääđi ministerkomitea ¶ Euroop rääđi ministerkomitea avžuuttij ive 2004 kuávlulijd kielâid tâi ucceeblohokielâid kyeskee eurooplâš vuáđukirje heivitmist Suomâst, et Suomâ "riämá eromâšávt tállán toimáid visásmittiđ tuođâlâš lappumvaarâ vuálásij aanaar- já nuorttâsämikielâi eellimtohálâšvuođâ" . ¶ Euroop Rääđi olmoošvuoigâdvuođâváldálâš lii jiečânâs Euroop Rääđi vuálásâš instituutio. Váldálii pargon lii ovdediđ tiäđulâšvuođâ já olmoošvuoigâdvuođâi kunnijâttem Euroop Rääđi 47 jeessânenâmist. Váldálâš kolliistâl Euroop Rääđi jeessânenâmijn já čielgee staatâ olmoošvuoigâdvuođâtile. Váldálâš addel kolliistâlmijnis raapoort avžuuttâsâidiskuin staatâ olmoošvuoigâdvuođâtile pyereedmân. ¶ Euroop Rääđi olmoošvuoigâdvuođâváldálâš Nils Muiznieks kolliistâlâi Suomâst 11.–13.6.2012. Olmoošvuoigâdvuođâváldálâš lii adelâm onne kolliistâllâm keežild ráhtám raportis Suomâ staatân avžuuttâsâidiskuin. Váldálâš kuáhtái kolliistâllâm ääigi Suomâ staatâ njunnoos, jieškote-uv ministeriöi ovdâsteijeid já Suomâ sämitige saavâjođetteijee, Klemetti Näkkäläjärvi. Váldálâš avžut Suomâ ratifisistiđ ILO 169-sopâmuš algâaalmugij vuoigâdvuođâin. ¶ Euroop rääđi olmooš-vuoigâdvuotkomissaar ¶ Euroop rääđi olmoošvuoigâdvuotsopâmuš tuhhiittui ive 1950 já šoodâi vuáimán ive 1953. Sopâmuš lii tievâsmittum já rievdâdum lasepevdikirjijguin. Sopâmuš kuáská Euroop Rääđi jeessânenâmáid. Euroop rááđán kuleh 47 staatâd, main 28 Euroop union jeessânenâmid. Euroop rääđi lii poolitlâš já olmoošvuoigâdvuotservi. ¶ Euroop Rääđi olmoošvuoigâdvuođâváldálâš avžut Suomâ pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Euroop Rääđi olmoošvuoigâdvuođâváldálâš avžut Suomâ pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Euroop Rääđi sopâmušah ¶ Euroop rääđi, sämitigeh já olgoašijministeriö uárnejeh seminaar ”Sämmiliih – aalmug, kulttuur já kielah já Euroop rääđi” säämi kulttuurkuávdáš Sajosist 28.11.2014. ¶ Euroop rääđi, sämitigeh já olgoašijministeriö uárnejeh seminaar ”Sämmiliih – aalmug, kulttuur já kielah já Euroop rääđi” säämi kulttuurkuávdáš Sajosist 28.11.2014. ¶ Euroop rääđi uđâsvuárkká ¶ Euroop Rääđi uđđâseh seminaarist ¶ Euroop Rääđi vajesaavâ vuástásâš kampanja ¶ Euroop Union lii čonnâsâm arktâsii tiätunadelemistis vuárusavâstâllâmân algâaalmugijguin. Vuárusavâstâllâm lii toollum olgokoskâvuotâkomissaar Catherine Ashtonáin suu Suomâst kollim ohtâvuođâst ive 2011. ¶ Europarlamiänttár Nils Torvalds lii koččom Suomâ Sämitige toollâđ čuákkim Brysselân já uápásmiđ EU tooimân. ¶ Eva Biaudet ¶ Evaŋgellâš-luterilâš kirkko ¶ Evankellâš-luterilâš kirho kirholâščuákkim - sämmilij ovdâsteijee (topâlduvâi siste väriovdâsteijeeh): Veikko Guttorm (Pentti Valle, Anu Avaskari) ¶ Evankellâs-luterilâš kirholâščuákkim ¶ Evankellâs-luterilâš kirholâščuákkim ¶ (e) ärbivuáváliih kietâtyejitááiđuh. ¶ Facebookist ¶ Falâldâhpivdem teikâ väridem pyehtivetteđ rähtiđ tain luámáttuvváin. ¶ Falâldâhpivdemäššikirje ollásávt ¶ Falâlduvâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ toppum kirjekooverttist 14.8.2009 tme 16.00 räi Sämitige toimâttâhân Angelintie 696, 99870 Inari. Kooverttân kalga merkkiđ čujos ”Saamelais-kulttuurikeskuksen ravintola”. Falâlduvah iä vuástávalduu šleđgâlávt. ¶ Fax +358 (0)16 671 323 ¶ Fennoskandian vihreä vyöhyke - työryhmä ¶ Fennoskandian vihreä vyöhyke - työryhmä ¶ - Feodorit juuđij ennuv táálái Kantalahti já Piäccám kooskâ já oopâi pyereest nuorttâsämmilij kielâi suomânijd. Láá siäilum viehâ lyetittittee käldeeh tast, että Feodorit jurgâlij ortodoksâ-lâš rukosijd já evaŋgelium luuhâmpittáid sämikielân, muštâl kirkkohiärrá Skopets. – Saahâ lâi tuođânálásávt oovtâ äkkil- tâi kieldâsämikielâ suomânijn, mon tallaa ääigi iberdii še Paččveileve nuorttâsämmiliih. – Lii vaidâlittee, et Feodorit jurgâlusah iä lah siäilum onnáá peeivi räi, pááhud Skopets. ¶ Feodoroff Anna-Katariina ¶ Feodoroff Veikko ¶ Feodoroff Vladimir ¶ Feoforoff Veikko ¶ Festivaal algâaalmugkyessi Veronika Usholik Gubernator juávhoinis puátá Anarân Siberiast, Tsukotka njaargâst, mon lasseen tábáhtusâst peessâp navdâšiđ syemmilâš-senegalâš Sila Fato- juávhu movtijdittee musikkist. Lasseen ohjelmist láá sämimuusik konserteh, párnái ohjelm, ärbivuáválâš juoigâm, anarâš livđe, nuorttâlâš leu´dd, nuorttâlâškatrill, sämimuusik klubiehideh sehe ubâ eehid pištee sämityeje markkâneh. ¶ Festivaalâ lii uárnejum ive 2004 rääjist já ovdebijn iivijn vyesimáánu loopâst. Festivaalâ ohjelmvuávám piso siämmáálágánin. Ohjelmist puátá leđe mieldi sehe säämi já eres algâaalmugij muusik. Lasetiäđuh: www.ijahisidja.fi . ¶ Few men were there before ¶ FiBLUL stivrâ ¶ Fiktiivlâš video nuorâ sämmilâšnisonijn láávust, mast tuulâ saajeest lii-uv tietumaašin, mätkipuhelin, sohvá já mikrouvnâ. ¶ Fil lis. Klemetti Näkkäläjärvi (Juvá Leemit) rähtim čielgiittâs ´Säämi kielâlaavâ olášume iivijn 2004-2006´, lii almostum kirjen. Čielgiittâs árvuštâlâi vijđáht ive 2004 vuáimán puáttám uđđâ säämi kielâlaavâ olášume Suomâst. Čielgiittâs valmâštui moonnâm ive loopâst já tääl tot lii almostittum masa 400 sijđosâš kirjen. ¶ Filosofia tuáhtár Marja-Liisa Olthuis Hovdâ Anni-Siiri Länsman ¶ Fin-99870 INARI, Finland ¶ Fjellner muštâlij, et lâi kuullâm juáigustiivtâid jieškote-uv kuávluin Sämieennâm, maid lâi merkkim pajas. Maajeeldpuáttee suhâpuolváid pyeremustáá siäilum Biejjie-baernie–tihtâ lii stiijlâ, kukkoduv já siskáldâs peeleest nuuvt čeepiht čaallum, et ulmuuh iä osko lemin ton puttásávt njálmálâš aalmuglâšärbivyevi. Fjellner peegij lemin movtigis já tärhis kuldâleijee já čepis mainâsteijee. Taah ääših láá uásild vaikuttâm maaŋgâi sämikulttuur totkei uáivilân tast, et tihtâ lii ärbivuáválâš juáigustihtâ, mut meiddei kirječällee táiđučááitus. ¶ Fjellner tooimâi pappânvihkâm maŋa vistig jottee särnideijen Jukkasjäävrist já Kärisavonist. Muštâluvvoo, et sun lâi nuuvt ucce, et särnistoovlist-uv ferttij čuážžuđ peeŋkâ alne. Pargoos lasseen Fjellner vuájui aalmuglâšromanttisâš jurdui vaikuttâsâst meiddei säämi aalmugärbivuáhán, tegu juáigusij, myytij, legendai já lavlui muušton merkkiimân. Sun jurgâlij jieijâs nuurrâm já kirjim sämikielâlâš teevstâid nuuvt, et iärásijn-uv ko sämikielâlijn lâi máhđulâšvuotâ uápásmuđ toid. ¶ * Flyygel konsertij várás ¶ Fofonoff esitti Kuolan saamelaisen perinteisen leudden ´Änn-Vää´sǩ nijdd´, MusInk oman kappaleensa ´Mahđuttemest mahđulas´ ja Duljárat Sofia Jannokin kappaleen ´Goaskin´. Tiedote kaikista stipendin saajista tässä: ¶ Fofonoff Katri ¶ Fofonoff Merja ¶ Fofonoff Sergei Kp. ¶ Folklore-teatteri Aurora Borealis alkuperäiskansavieraaksi Ijahis idjaan ¶ Foorum iävtuttij, et sosiaal-já tiervâsvuođâkyeimivuotân valduuččij uđđâ uási, mii kuáská ärbivuáválij iäláttâsâiturvim já ovdedem. “Taat lii uáli tehálâš iävtuttâs. Ärbivuáválij iäláttâsâi hiäjuskannattemvuotâ já iäláttâsâi hárjuttemiävtui hiäjunem lii jođettâm motomijn algâaalmugsiärvusijntuođâlijd vädisvuođáid. Ovdâmerkkân Kanadast, ko nuárjunähkikävppi lii EU kieldimkeežild uccom, te miäcásteijee tienâstääsi lii hiäjusmâm já maŋŋgah láá karttâmluoppâđ iäláttâsâst. Taat lii jođettâm sosiaallijd vädisvuođáid tegu alkoholismânjá jobá jiešsurmijd” Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Foorum vaađâi almosciälkkámušâstis, et tave ooláádmudo já algâaalmugij koskâsii oovtâstpargo kalga lasettiđ já jieŋâlmittiđ. Pirâskyeimivuođâst foorum avžuuttij staatâid turviđ algâaalmugij vuoigâdvuođâid uđâsmuvvee energia oovdeddijn. Lasseen luánduriggoduvâiguin ávhástâldijn kalga kiddiđ eromâš huámášume algâaalmugij vuoigâdvuođáid já kulttuurlijd já pirâslijd vaikuttâssáid. “Lam uáli tuđâvâš ko almosciälkkámuš vátámâššân lâi, et uđâsmuvvee energiahamijguin já luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm ij uážu äštiđ algâaalmugij vuoigâdvuođâid. Meid Ruošâ staatâ tuhhiittij mieldičuávvoo hammiimijd. Pieggâvyeimimuorâstuvah láá jieškote-uv sämmilij asâttem kuávluid áštám puásuituálu. Luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm, tego oljo poorám, eromâšavt Ruošâst lii áštám maaŋgâi algâaalmugij áigápuáđu já kulttuur jotkâšume. Tuáivumield almos¬ciälkkámuš váldoo vuotân Ruošâ energiapolitiijkâst.” Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Forgâ Euroop union ráhtusruttâráájust tiätu meiddei sämikiel ¶ Forgâ Euroop union ráhtusruttâráájust tiätu meiddei sämikiel ¶ From his father got strong sinews ¶ From his mother gained good sense. ¶ Fysihkka ja kemiija ¶ Gáldu Resource Centre for the Rights of Indigenous Peoples: Sámigiella - an Arctic nature language (video) ¶ Gáldu Resource Centre for the Rights of Indigenous Peoples: The Sámi Language ¶ Gállábártniid máttarmáddui. ¶ Gállá gándda lávgon ja biebman ¶ Galla-ravintolan uusi kesämenu ¶ Galla-raavâdviäsu stuorrâ laasâi čoođâ lii fiijnâ uáinus Juvduujuuhân já uásild meid Aanaarjáávrán. Saijoos raavâdviäsu Galla palvâl kongres- já tábáhtusäššigâsâid, Saijoos pargovievâ já kuávdáá äššigâsâid. Gallast láá 60 äššigâssaijeed já maaŋgâtoimâsali Dollagáddi, mii lii raavâdviäsu paaldâst, puáhtá ovtâstittiđ raavâdviäsun, kuás čokkámsajeh láá 140. ¶ geavgŋáid, guoikkaid, goatniliid. ¶ geresskálla máđii miel. ¶ giđđudeaddji guovssahasat, ¶ Gielladahku | Kielâtaho | Ǩiõlltuâjj | Kieliteko diplomi 2010 (PDF) Gielladahku | Kieliteko vuođuštusat | vuáđustâsah | vuâđđjurddi | perustelut (PDF) Gielladahku | Kielâtaho | ǩiõlltuâjj | Kieliteko. Gárri | Kääri | Kää´rr | Kaara (PDF) ¶ Giellagas-instituut , Oulu ollâopâttâh Válduamnâsin sämikielâ já sämikulttuur. Uálgiamnâsoopah el. sämikielâ vieres kiellân, sämikielâ tulkkum já aanaarsämikielâ. ¶ goddi čuđiid, garrogávppiid, ¶ Go gállis gietkamis čievččai ¶ Goh gaalla gierhkemassem tjiektji ¶ Gold sparkles, silver glimmers ¶ Gollegiellan 3 ¶ Golli giilá, silba šiilá ¶ GOLLI (kolle) "Stuorrâ miärádâssáid" ¶ gollin čuvget čáhcelottit, ¶ golli siste guollebivdit ¶ Gos lea Nora gielká? (tavesämikielâlâš mááinâs) ¶ Gratinistum känileibi 14,50 eurod ¶ Gratinistum luosâleibi 14,50 eurod ¶ Greenland Eyes -elokuvafestivaali Sajoksessa 20.-24.11.2014 ¶ Greenland Eyes –elokuvafestivaali, Sajos 20.-24.11.2014, elokuvaesittelyt ¶ groomõ teâuddõ jääu´rid, jie´ggid. ¶ Gsm: 050 364 1378 ¶ gsm: 050 382 5179 ¶ Gsm +358 (0)40 187 99 09 ¶ Gsm +358 (0)50 461 7585 ¶ Guekieh giltieh mojjesisnie ¶ Guhkkin davvin Dávggaid vuolde ¶ Gullie giltie, silpe sjiltie ¶ Guolli ¶ guolli ¶ Guoros sorbmi - Kuárus sorme ¶ ”Gurut guvlui Heahtás”/”Vasemmalle Hetasta” -näytelmä lauantaina 18.10 Sajokseen ¶ Guttorm Helena ¶ Guttorm Kirsti ¶ Guttorm lii hoittám áávusorroo virge ton rääjist, ko Heikki J. Hyvärinen paasij iäláttâsân. Guttorm vuoitij jienâstmist vuoigâdvuođâtiettuu kandidaat Siiri Jomppas jienâiguin 11-9. Viirgán uccii puohnâssân nelji ulmuu, main ohtâ kiäsádâdâi kištoost ovdil valjim. ¶ Guttorm Sari ¶ Guttorm Veikko ¶ Guttorm Vesa ¶ Gösta Knutsson ¶ Gaalla-baerniej maadth-maadtoe. ¶ Gaalles baerniem laavkojamme bøypmedehteme ¶ hadde: 10,00 € ¶ hadde: 11,00 € ¶ hadde: 12,00 € ¶ hadde: 13,00  € ¶ hadde: 14,00 € ¶ hadde: 15,00 € ¶ hadde: 15.00 € ¶ hadde: 17,00 € ¶ hadde: 18,00 € ¶ hadde: 19,00 € ¶ hadde: 2,00 € ¶ hadde: 20,00 € ¶ hadde: 20.00 € ¶ hadde: 22,00 € ¶ hadde: 23,00 € ¶ hadde: 25,00 € ¶ hadde: 27,00 € ¶ hadde: 3,00 € ¶ hadde: 35,00 € ¶ hadde: 4,00 € ¶ hadde: 5,00 € ¶ hadde: 6,00 € ¶ hadde: 6.00 € ¶ hadde: 6,50 € ¶ hadde: 7,00 € ¶ hadde: 7.00 € ¶ hadde: 8,00 € ¶ hadde: 9,00 € ¶ hadde: á 5,00 €. ¶ Hadde ive 2013: xx eur. ¶ Hadde ive 2013: xx eur/olmooš ¶ Haettavana kaksi päätoimista ja vakinaista kielenkääntäjän virkaa ¶ Hahâpargojuávhu saavâjođetteijen tuáimá spesiaalvuávájeijee Mikko Cortés Téllez máttááttâs- já kulttuurministeriöst já jesânin pajetärhisteijee Maria Biskop máttááttâs- já kulttuurministeriöst, jođetteijee Johanna Suurpää riehtiministeriöst, haldâttâsčällee Hanna Kiiskinen sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst, proojeekthovdâ Petra Magga-Vars sämitiggeest sehe čuovviittâstooimâtärhisteijee Kari Torikka Laapi kuávluhaldâttâsvirgáduvâst. ¶ Hahâäigi lii 6 mánuppaje já haavâ meriáigásâžžân proojeekthovdân pálkkááttui hum.kand. Hanna Mattila 28.3.2011 rääjist. SáFá ovdâčielgiittâshaavâ uáivilin lii čielgiđ kielâkuávdáá vuáđudem- já ruttâdemiävtuid. Ulmen lii rähtiđ čielgiittâs ohtsâštave-eennâmlii sämikielâ tutkâm- já áámmát/reesuurskuávdáá vuáđđudmân já rähtiđ Interreg -jotkâruttâdemucâmuš kuávdáá keččâlemhaavâ várás. Ovdâčielgiittâshaavâ olesbudjet lii 45 385 € já válduruttâdeijeeh láá Interreg IV A Pohjoinen, Troms fylkeskommune, Länsstyrelsen Norrbotten já Taažâ sämitigge. ¶ Haldâšemčällee ¶ Haldâšemčällee ¶ Haldâšemhovdâ ¶ Haldâttâhhoovdâ meriäigásii virge uuccâmnáál ¶ Haldâttâhhoovdâ meriäigásii virge uuccâmnáál ¶ Haldâttâhhovdâ Juha Guttorm toolâi lekkâmsaavâs. ¶ Haldâttâs ¶ Haldâttâs eehidškoovlâst uásiväldeeh soppii, ete pargo algáaalmugij kyeskee ILO-sopâmuš ratifisistemestui meddâlistem várás juátkoo riehtiministeriö jođettâsâst eres ovdâsvástádâsministeriöi já sämitige koskâsâs ohtsâspargon. Poliitlâš linjám vättee sämmilâšašijn meridem várás, já eromâšávt ko meridiđ sämmilâšsopâmušâst ráđádâlmáin pajaneijee koččâmušain, ráhtoo sierâ sämmilâšašij ministerjuávhu. ¶ Haldâttâshovdâ Juha Guttorm, lahâasâttâsjođetteijee Sami Manninen, sämitige stiivrâ jeessân Petra Magga-Vars, saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, riehtiminister Anna-Maja Henriksson sehe stiivrâ jesâneh Anu Avaskari já Asko Länsman Helsigist 13.9.2011. ¶ Haldâttâsneuvos Mirja Kurkinen Suomâ riehtiministeriöst muštâlij konfereensân, et sämikielâid kyeskee iäláskittemohjelm jotonpieijâm valmâštâlloo tääl ministeriöin já ääšist kolgâččij puáttiđ miärádâs vala taan kiiđâ ääigi. Čuovviittâstooimâtärhisteijee Kari Torikka Laapi kuávluhaldâttâsvirgáduvâst, kote ovdâstij konfereensâst Suomâ máttááttâsministeriö, páhudij, et sämikielâ máttááttâs meid sämikuávlu ulguubeln lii máhđulâš. – Máttááttâs ornim váátá kuittâg vaanhimijn eromâš aktiivlâšvuođâ já joba máttááttâs orniimân uásálistem. ¶ Haldâttâsohjelm čoonnâs nanodiđ puásuituálu ovdedem já njyebžilittiđ puásuituálu vaahâgsajanmäksimvuáháduv. Kuálástus uásild haldâttâsohjelm čoonnâs olášuttiđ tárbulijd tooimâid vajâldeijee kyelinaalij suoijâlmân. ¶ Haldâttâsohjelm čoonnâs uđâsmittiđ aalmuglii biodiversiteetstrategia, pištee ovdánem ohjelm já olášuttiđ uhkevulážij luándutiijpâi toimâvuávám. Biodiversiteetstrategia olášutmist čoonnâs haldâttâs turviđ säämi kulttuurlii vyevi já äärbi kevttiđ luándu. “Sämikulttuur táárbuid haldâttâs tuárju tai linjiimijguin olesváldálávt. Aalmuglii pištee ovdánem strategia uássin lii sämmilij jieijâs pištee ovdánem strategia. Aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávkku lii ráhtám vijđes iävtuttâs uđđâ biodiversiteetstrategian sämikulttuur kyeskee toimân. Uhkevulážij luándutiijpâi toimâvuáváámist lii haldâttâs čonâsâm čielgiđ máhđulâšvuođâid uđâsmittiđ puásuituálulaavâ, ton olášuttem sehe puásuituálu toorjâhaamijd nuuvt, et toiguin puávtáččij pyerediđ uhkevuálážij já čalmeestanettettee luándutiijpâi tile já siämmást olášuttiđ biodiversiteetsopâmuš algâaalmugijd kyeskee kenigâsvuođâid (artiklah 8j já 10c). Linjiimeh láá sämikulttuur já sämmilâšpuásuituálu tááhust tuođâi pyereh. Sämitigge lii porgâm já parga ain-uv korrâsávt pargo tai strategiai já ohjelmij valmâštâlmân já olášutmân” Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Haldâttâsohjelm Interneetist. ¶ Haldâttâsohjelmist asâttuvvoo ulmen ILO 169-sopâmuš ratifisistem. Veikkâ ILO 169-sopâmuš ratifisistem lii lamaš Suomâ ulmen jo kuhháá, te kuássin ovdeláá äšši ij lah kirjejum haldâttâsohjelmân. “Haldâttâsohjelm ulme tuárju tave-eennâmlii sämisopâmuš jotkâráđádâlmijd” uáiná saavâjođetteijee Näkkäläjärvi. Sämitige toohâm iävtuttâsah eennâmkevttim stivrimvuáháduv uđâsmitmân šoddii meid kirjejuđ haldâttâsohjelmân. Haldâttâs čoonnâs ovdediđ eennâmkevttim stivrejeijee lahâasâttâs čielgâsmitmáin já uásálistmáin algâaalmugijd kyeskee aalmugijkoskâsii oovtâstpaargon algâaalmugij tuođâlii suojâlem naanoodmân. “Linjim tuárju meiddei biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) olášuttem. Artikla 8(j)-pargojuávkku loppâraportistis iävtut eennâmkevttim stivrejeijee lahâasâttâs ovdedem” čielgee Näkkäläjärvi ääši tuávváá. ¶ Haldâttâsohjelmist láá valdum vuotân sämitige toohâm iävtuttâsah säämi kulttuurjiešmeridem oovdedmân já ton resurssistmân. Haldâttâsohjelm čoonnâs ovdediđ säämi kulttuurjiešmeridem já ton toimâmiävtuid. “Taat lii tuođâi tehálâš linjim. Haldâttâsohjelm šadda pyehtiđ lase máhđulâšvuođâid sämitiigán já kirjiimij olášuttem váátá noonâ sämitige resussistem” Näkkäläjärvi uáiná. ¶ ”Haldâttâsohjelmist lijjii spiekâstâhlii äŋgiris ulmeh sämiaašij oovdedmân. RAP lii čonâdâttâm tai olášutmân jo moonnâm vaaljâkampanjastis já tiäđust-uv meid haldâttâsráđádâlmijn. Tääl ulmeh láá olášuumin puohnáál já tot čáittá, ete RAP:n puáhtá lyettiđ. Tom, maid mij lopedep, viggâp meid olášuttiđ” paahud RAP saavâjođetteijee, piäluštâsminister Carl Haglund. ¶ Haldâttâsohjelm maŋa lii čielgâm et nuuvt Suomâ ko ubâ Euroop-uv ekonomiatile lii hiäjusmuumin ovdiist. Näkkäläjärvi mielâst ekonomiakriisâ ij uážu hiäjusmittiđ puoh hiäjumus sajattuvâst orroo, Euroop áinoo algâaalmug ađai sämmilij, sajattuv vala ovdiist. - Suomâ kalga tevdiđ aalmugijkoskâsijd já haldâttâsohjelmân kirjejum kenigâsvuođâidis säämi aalmug já sämikielâ kuáttá. ¶ Halijdiččim oppâđ tavesämikielâ vâi puávtáččim sárnuđ tom jieččân párnáid. Siämmáá lii ärbivuovijguin. Lii fiijnâ ko ärbivyevih láá siäilum nuuvt pyereest! Ijhân sämmilâšvuotâ iänááš ulmuin oinuu argâpeeivist ollágin mut ko sämmiliih čokkâneh oohtân stuorrâ juávkkun, te ärbivyevih iteh uánisân jyehi ucceeb-uv luámist. Muu mielâst sämmilâšvuotâ lii fiijnâ äšši já puohah sämmiliih kolgâččii ruokkâdávt čäittiđ, et sij láá sämmiliih. ¶ Hallintojohtaja Kalevi Yliniemi, Kainuun hallintokokeilu ¶ Hallintojohtaja Olli Muttilainen, Oikeusministeriö ¶ hallintopäällikkö ma.Puh: 010 839 Hallitus kokoontui Inarissa 23.4.2014. Kokouksen asialistalla oli lausuntoja, nimeämisiä ja henkilöstöpoliittisia asioita. ¶ Halonen Terhi ¶ Haltta Tauno ¶ Haltta Tauno, sj. ¶ hammiittâsâst haldâttâs oovdânpyehtimân kieldâi vuáđupalvâlusâi staatâuásivuáháduv uđâsmitmân. Iävtuttâs mield sämikuávlu kieldâ laseuási meriduuččij njuolgist aalmugtiätuvuáháduv tiäđoid vuáđuduvvee sämikielâlâš aalmuguási vuáđuld. Laseuási kevttim ij oovdânpyehtimist lah vaattum kevttiđ tárguttâssáid, moh ovdedeh sämikielâlij palvâlusâi finnim turvim. ¶ Hankesuunnitelma 15.5.2007 ¶ Hanna Oksanen ¶ Hannu Kangasniemi ¶ hannu.kangasniemi(at)samediggi.fi ¶ hannu.kangasniemi(at)samediggi.fi, 010-839 3115 ¶ Hannu Kangasniemi já Sämitige oppâmateriaalpargeeh ¶ Hannu Kangasniemi, oppâmateriaalčällee ¶ Harald Gaski 2003: Biejjien baernie/ Sámi Son of the Sun/ Beaivvi bárdni. Davvi Girji OS: www.davvi.no . Tihtâveerstah kirjeest láá almostittum Gaski já Davvi Girji luuvijn. ¶ * Hardware + Software ¶ Hárjuttellee ¶ Harkinnassa alkuperäiskansan asemaa koskeva puitelaki ¶ Harrastajateatteri IValoiset ja Kaamasen Kotitarveorkesteri Sajoksessa la 15.11.2014 klo 15.00. alkaen ¶ Hástuseh ¶ Hatanpään puistokuja 30 C 92 ¶ Haukipudas luvâttâh: Olá-Mihkku Länsman (tavesämikielâ) ¶ Haukipudas paješkovlâ: Máren-Elle Länsman (tavesämikielâ) ¶ Haukiputaa luvâttâh: Heija Länsman (tavesämikielâ) ¶ Haukiputaa paješkovlâ: Ola Mihkku Länsman (tavesämikielâ) ¶ Healing Sounds 14.1.2012 Saijoos váldusalist. ¶ Heather Amery ¶ - heđâlmeh já jieŋâčääci finnimnáál ubâ čuákkimpeeivi ¶ - heđâlmeh já jieŋâčääci finnimnáál ubâ peeivi ¶ Heidi Eriksen ¶ * Heikki ja Kaija Paltto , 99885 Lemmenjoki, puh. +358 (0)16 673 413 tai +358 (0)40 7569 075, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Heikki já Kaija Paltto fääliv juávhoid máhđulâšvuođâ feeriđ Laapi luándu el. kole toidemáin. Kollim pegâlmâs tuáijár, Kaija Palto ateljei addel muušton päccee ferimijd kuossijd. Palto kollimsaje lii Njurgoiluovtâst, Lemmest, 45 km Anarist Kittâl kuávlun. ¶ * Heikki ja Kaija Paltto , 99885 Lemmenjoki, puh.+358 (0)16 673 413 tai +358 (0)40 7569 075, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Heikki já Kaija Paltto fääliv čuákkimjuávhoid máhđulâšvuođâ feeriđ Laapi luándu el. kole toidemáin. Meid kollim pegâlmâs tuáijár, Kaija Palto ateljei addel muušton päccee ferimijd jyehi mađhâšeijei. Palto saje lii Njurgoiluovtâst, 45 km Anarist Kittâl kuávlun. ¶ Heikki Paltto ¶ Heikki Paltto, II värisaavâjođetteijee ¶ Heikki Paltto váldutoimâlii saavâjođetteijee sajasâžžân ¶ Heikki Paltto váldutoimâlii saavâjođetteijee sajasâžžân ¶ Heikki Paltto (väärrin Yrjö Musta ) ¶ Heikki Paltto (äššitobdee) ¶ Heikkuri Pertti ¶ Heivee tilálâšvuođáid, main tarbâšuvvojeh koskâstuárusâš čájáttâssaje já kejâttâh. Kj. vuáđukove uálgisbeln. ¶ heiviittuvvojeh já jieŋâlmittojeh oppum ääših. Vuáđupargopitái lasseen pargokirjeest láá tagareh pargopitáh, moi porgâm váátá suogârdâllâm, juurdâpuátusij toohâm já oppum aašij heiviittem. Täärhist tiäđuidâd já táiđuidâd –uásist puáhtá árvuštâllâđ jieijâs mättim já tain puáhtá kiärduđ uási siskáldâs. ¶ Helander Inga ¶ Helander Marjukka ¶ , Helena Määttä ¶ , Helena Määttä ¶ Helena Valkeapää, Seija Guttorm ¶ Heli Aikio, Ilmari Aikio, Onni Aikio, Unto Aikio, Rauni Mannermaa já Lyyli Vehmasaho ¶ heli.huovinen(at)samediggi.fi ¶ Helsigist 28.10. toollum čuákkimist oovdânpuohtui sämitige toimâ škovlimpolitiik syergist já oppâmateriaal rähten. Škovlimčällee Ulla Aikio-Puoskari mainâstij el., ete sämitigge čuávu máttááttâs rähtimáin ihásávt sämimáttááttâs lovottuvâid, almoost máhđulâšvuođâi mield máttááttâsraportijd, uárnee ihásávt Nuorâ Kulttuur -tábáhtusân lohtâseijee säminuorâi taaiđâtábáhtus já almostit sämikulttuurist tieđetteijee materiaal škoovlâi várás ( Oktavuohta -nettilostâ ). Lasseen sämitigge iššeed máhđulâšvuođâi mield vanhimijd, virgeomâhâid já škovlim uárnejeijeid sämimáttááttâsân lohtâseijee aašijn já juáhá ihásávt stipendijd sämikielâ uáppeid. ¶ Helsigist aalmuglâsteatterist já uđđâ muusiktáálust 24.-26.5. uárnejum Teatris-tábáhtus lii uási väldikodálâš Nuorâ Kulttuur (Nuori kulttuuri) –tábáhtus, mon teemah molsâšudeh ihásávt. Puáttee ive teema lii tanssâ já toos kullee tábáhtus nommâ lii Moves. Säminuorâi taaiđâtábáhtus kulá uássin Nuorâ Kulttuur-tábáhtusâi rááiđun já tobbeen väljejuvvojeh ihásávt säminuorâi ovdâsteijeeh väldikodálâš tábáhtussáid. ¶ Helsig kaavpugtáálu juhleliputtem säämi aalmugpeivi 6.2.2008. ¶ Helsig ollâopâttuv säämi tutkâmuš ¶ Heroic Epic, Utopia and Prayer – the Son of the Sun, the Daughter of the Sun and the Sámi ¶ Heta paješkovlâ: Berit-Anne Juuso (tavesämikielâ), Mira Kärki (tavesämikielâ) já Emma Eira (tavesämikielâ) ¶ Heta paješkovlâ: Ellen-Maarit Juuso (tavesämikielâ) ¶ Heta paješkovlâ: Juhán-Tuommá Magga (tavesämikielâ) já Iina-Marja Juuso (tavesämikielâ) ¶ Heta paješkovlâ: Marianne Ketola (tavesämikielâ), Morten Labba (tavesämikielâ), Juhan-Tuomma Mäkitalo (tavesämikielâ), Nils-Matti Näkkäläjärvi (tavesämikielâ) já Nea-Maria Valkeapää (tavesämikielâ) ¶ Heta paješkovlâ: Niki Kumpulainen (tavesämikielâ), Anni-Sofia Löf (tavesämikielâ) já Fiia Kimmel (tavesämikielâ) ¶ Heta paješkovlâ: Paulus Näkkäläjärvi (tavesämikielâ), Marielle Labba (tavesämikielâ), Jouna Näkkälä (tavesämikielâ) já Saija Alamattila (tavesämikielâ) ¶ Hetta Elli-Marja ¶ Hetta Jouko ¶ Hetta Jouko, vsj. ¶ Hetta Martti ¶ Hettaast koskoho já tuorâstuv 13.-14.3. toollum taaiđâtábáhtus válduteeman lâi teatter, mii nuávdit välkikodálâš Nuorâ Kulttuur- tábáhtus njuolgâdusâid. Sämitábáhtusâst lii lasseen ihásávt eromâš sämiteema. Taan ive tot lohtui Nils-Aslak Valkeapää (Áillohaš) šoddâm 70-ivváášmerkkâihán. Nuorâ taaidâreh uásálistii Áillohaš jiegâst uárnejum kovetaaiđâkiišton ohtsis 165 taaiđâráhtusáin já tiivtâčäällimkiišton ohtsis 46 tave- já aanaarsämikielâlâš tivtáin. ¶ * Hiivsigeh ¶ Hila ja Jena ákku ráhtá pivdum čuuvčást jyehilágán. ¶ Hilbes-bändi Ucjuuvâst já The Slap Anarist peessâv ovdâstiđ säminuorâid väldikodálâš Sounds –tábáhtusân vyesimáánust. Säminuorâi ovdâsteijeeh väljejuvvojii Sajosist tuorâstuv 29.3. toollum säminuorâi taaidâtábáhtusâst. Sajos paijeel 400 jiegâ auditorio lâi aaibâs tievâ ubâ tuorâstuvpeeivi já tobdoh tilálâšvuođâst pajanii čuuvtij loopâ kuávlun monâdijn. Meid tábáhtus vuossâmuš peivi oláttij uárnejeijeid pivnohisvuođâinis: njuárustem- já njuárustemviestâkoišton uásálistii suullân 100 párnážid já nuorrâd. ¶ Hilbes –juávkku (kooveest) lávdástij tábáhtusâst pitá, ”Bunce luohti” mon nuotâst já stivriimist västidij Niilo Rasmus já saanijn Niilo Rasmus, Nilla-Ánte Länsman já Hansa Korpi. ¶ Hilbes Ucjuuvâst já The Slap Anarist ovdâstává säminuorâid Tuurkust ¶ Hilbes Ucjuuvâst já The Slap Anarist ovdâstává säminuorâid Tuurkust ¶ Hilkka Kukkonen ¶ Hirvasvuopio Heikki ¶ Hirvasvuopio-Laiti,  Aslak Paltto,  Veikko  Feodoroff,    Berit-Ellen  Juuso  ja Jouko  Hetta ¶ Historjá ¶ Hitruu1 Ááhu kuuvl ¶ Hitruu1 Pargokirje čohčâ (p. 1-16) ¶ Holmberg Aslak ¶ Holmberg Liisa ¶ Hooteel Kollehovi ¶ Hooteel Aanaar ¶ hopeoina Lapin virrat, ¶ * Hotelli Inari , Inarintie, 99870 Inari, puh. +358 (0)16 671 026, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Aanaar markkânist, Aanaarjäävri riddoost lii hooteel-raavâdviäsu, kost láá 37 stk kyevti ulmuu hooteelvisteh já vistáduvah. Hotelli Inarist lii ijâstâllâmsaje ohtsis 100 ulmui. Hotelli Inari lii 500 meetter keejist Sajosist. Hotelli Inarist lii raavâdviäsu. Puoh hooteel visteh já raavâdviäsu láá tivvojum eidu. ¶ * Hotelli Kultahovi , 99870 Inari, puh. +358 (0)16 511 7100, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Aanaar Kultahovi lii hooteel-raavâdviäsu Juvduujuv riddoost, kost Perinnehotelli peln láá 29 stk kyevti ulmuu hooteelvisteh 60 ulmui já ive 2007 huksejum Luhtihotellist 19 vistádâhhâd 40 ulmui. Hotelli Kultahovist lii ijâstâllâmsaje ohtsis 100 ulmui. Hotelli Kultahovist lii raavâdviäsu. Hooteel lii 300 meetter keejist säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. * Lomakylä Inari , Inarintie 23, 99870 Inari, puh. +358 (0)16 671 108, šleđgâpostâ: info@lomakylä-inari.fi . Lomakylä Inari lii Aanaar markkânist Aanaarjäävri riddoost. Luámusiijdâst láá 40 stk 4-6 ulmuu kámpáh, main uási lii kiävtust meid tälviääigi. Lomakylä Inari lii 1 km keejist Sajosist. ¶ * Hotelli-Ravintola Inari lii kaskoo Aanaar markkân, 500 meetterid Sajosist. ¶ * Hotelli-Ravintola Kultahovi , lii Saijoos paaldâst, Juvduujuv riddoost. ¶ Hovdâ Jari Rajanen já pajetärhisteijee Anssi Pirttijärvi oovdânpuovttijn čuákkimân máttááttâs- já kulttuurministeriö haldâttâhsyergi äigikyevdilis aašijd, el. arâšoddâdem kyeskee lahâasâttem uđâsmittem, kieldâi staatâuásivuáháduv uđâsmittem já sämikielâ iäláskittemohjelm ovdánem staatârääđi kieđâvušmân. Ulmen lii, ete staatârääđi tovâččij prinsiiplii miärádâs sämikielâ iäláskittem toimâohjelmist vala taan ive ääigi. ¶ Hovdâ Jorma Kauppinen oovdânpuovtij čuákkimân ovdâ- já vuáđumáttááttâs oppâvuávám vuáđustasâi uđâsmittem já uđâsmittem äigitaavlu. Máttááttâshaldâttâs lii toohâm máhđulâžžân uđâsmittem ávus kommentistemmáhđulâšvuođâ päikkisiijđoinis . Virgálâs ciälkkámušrieggee uđđâ vuáđustâsâin uárnejuvvoo čohčuv 2014. Staatârääđi lii tuhhiittâm vuáđumáttááttâs uđđâ tijmejuávu ive 2012. Uđđâ vuáđustâsâi já tijmejuávu miäldásijd máttááttâsvuávámijd lii tárguttâs väldiđ anon čohčuv 2016. ¶ http://sogku.fi/live. ¶ https://www.facebook.com/#!/events/346338025481564/ ¶ http://www.cbd.int/convention/wg8j.shtml ¶ http://www.cbd.int/doc/?meeting=WG8J-07 ¶ http://www.myspace.com/sombyfinland http://www.rovaniemi.fi/suomeksi/Palveluhakemisto/Nuoret/Nuorisotilat.iw3 ¶ http://www.om.fi/Etusivu/Ajankohtaista/Pohjoismainensaamenkielipalkinto ¶ http://www.samediggi.fi/ ¶ http://www.samiteahter.org/ ¶ http://yle.fi/sapmi/ ¶ Huám! Sajos väljee čuákkimviste juávhu stuáruduv mield. ¶ * Huám; visteest iä lah laasah. ¶ Huksimhaahâ já arkkitehtuurkištodem: táluhovdâ Tanja Rytkönen-Romppanen, Seenaat-kiddoduvah, puh. 040-573 7006 www.senaatti.fi ¶ Huolâlii já tärhis árvuštâllâm puátusin meridij palhâšumelävdikodde oovtmielâlávt kulluuttiđ nommâmeerhâid “Eloa ikkunassa” já “Riskuna” vuávámkišto vyeitten já lonestiđ täid pargoid njuolgâdusâi miäldásávt á 500 eurod. Kišto njuolgâdusâi mield palhâšumelävdikodde puovtij valjiđ kyehti (2) kovosân asâttum vátámâšâid pyeremustáá tevdee iävtuttâs lonestemnáál. Tast lâi meid njuolgâdusâi mield vuoigâdvuotâ hilgođ puoh iävtuttâsâid tâi lonestiđ tuše oovtâ pargo. ¶ * Huolâttâssiisâmoonnâm njuolgist auditorio čájáttâssajan. Uuvsâ kobdodâh 2,2 m. ¶ * Huolâttâssiisâmoonnâm (uuvsâ kobdodâh 2,2 m) njuolgist váldusali čájáttâssajan. ¶ huolâttiđ sämmilijd já sämikuávlu kyeskee äššikiirjij finniimist digitaallâš háámán ¶ Huovinen Heli ¶ Hyvää joulua ja onnellista uutta vuotta! ¶ Hyvää saamelaisten kansallispäivää kaikille ¶ Hänninen Heidi ¶ Härjijuhleh 2011 ¶ Härjijuhleh 2011 ¶ haaldâšlâš tooimah ¶ Haavâ jođetteijee Anne-Maria Magga muštâlij ete haahâ čuákkee ohtsâšpaargon vittâ sämikielâ já oovce äššitobdeepargoin tuáimee kielâpargee, kiäh ovdâsteh puoh haavâ kielâid. Lasseen Suomâ já Taažâ sämitiigijn láá muáddi haldâttâspargee haavâst. – Säämi Kielâkäldee ij návt lah oovtâ fyysilâš sajan sajostittum kuávdáš, peic kielâohtsâšpargo Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitiigij kooskâst. Uđđâ pargeeh pargeh sämitiigij čäällimkuudijn, muštâlij Magga. ¶ Haavâ olášuttem vuáváá Sämitige nomâttem 6-jieggâsâš nuorâin čuákkejum pargojuávkku. Lasseen pargojuávhu tooimâst lii mieldi máttááttâsministeriö nomâttem äššitobdeejeessân. Haavâst tuáimá vala proojeektpargee. Pargojuávkku valmâštâl sämitiigán iävtuttâs muorâilävdikode ráhtusist, valjiimist sehe tooimâ siskáldâsâst. Nuorâilävdikode vuáđudem naanood säminuorâi máhđulâšvuođâid vaikuttiđ jieijâs kyeskee aššijd já tađe mield vuoigâdvuođâi oovdedmân, moiguin puáhtá suojâliđ já ovdediđ jieijâs kulttuuräärbi. ¶ Haavâ stivrimjuávhu jeessân Irja Seurujärvi-Kari páhudij, et lii kijtolâš kielâiäláskittem toimâohjelmiävtuttâs kárvánmist. – Tehálumos kielâ iäláskittem luhostuumân lii positiivlâš vuoiŋâ, almolâš táttutile já ohtsâš visio, páhudij Seurujärvi-Kari. ¶ Haavâ stivrimjuávhu saavâjođetteijen tuáimá pajejođetteijee Sakari Karjalainen máttááttâs- já kulttuurministeriöst já jesânin pajetärhisteijee Katri Santtila máttááttâs- já kulttuurministeriöst, Olgoašijčällee Suvikki Silvennoinen olgoašijministeriöst, jođetteijee Johanna Suurpää riehtiministeriöst, pajetärhisteijee Panu Artemjeff sisašijministeriöst, fiinaansčällee Annika Klimenko ruttâministeriöst, ráđádellee virgealmai Hillevi Lönn pargo- já iäláttâsministeriöst, ráđádellee virgealmai Viveca Arrhenius sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst, jođetteijee Jorma Kauppinen Máttááttâshaldâttâsâst, värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari sämitiggeest (tavesämikielâ), värisaavâjođetteijee Erkki Lumisalmi sämitiggeest (nuorttâsämikielâ), rehtor Yrjö Musta sämitiggeest (aanaarsämikielâ), ollâopâttuvlehtor Marja-Liisa Olthuis Oulu ollâopâttuvâst (Giellagas –instituut), Martti Laiti City Sámit ry:st, uásáduvjođetteijee Kimmo Granqvist Päikkeennâm kielâi tutkâmkuávdáást, spesiaaläššitobdee Kurt Torsell Suomâ Kieldâlittoost sehe pajeäššialmai Antti Arjava Suomâ Kulttuurruttâráájust. Stivrimjuávhu pissoo äššitobden nomâttui ucceeblohováldálâš Eva Biaudet. ¶ haavâ tuávááš já kišto njuolgâdusah ¶ haavâ tuávááš já kišto njuolgâdusah ¶ Haavâ váldu-ulmen lii ovdediđ já rähtiđ toimâmmaali sämikulttuurkuávdáš Sajos finnodâtooimân. Čuákkimohjelmeh ovdeduvvojeh nuuvt, et tooimâst lii ävkki ubâ sämikuávlun nuuvt vijđáht ko máhđulâš. Haavâ ulmen lii ovdediđ meid uđđâ sämiteemalâš tábáhtusâid, ko tain lii positiivlâš vai-kuttâs kuávlu iäláttâstooimân já eellimtilán. Haavâst movtijdittojeh kulttuur- já luándumaađhâšmân mielâkiddiivâšvuođâ tobdee ulmuuh riemmâđ irâtteijen já palvâlusâi pyevtitteijen Sajos puáttee äššigâšjuávhoid. Markkânistemtooimah láá eres lasseen finnodâhmaađhâšmân lohtâseijee mee-suh, aktiivlâš vyebdim, uápásmemmaađhij ornim sehe sosiaalâš media. ¶ Idiomisanakirja ¶ Ietnie lij guedtiemassem njammehtamme ¶ Ihán 2013 lijjii asâttâm kuttâ váldu-ulme: sämitiggelaavâ uđâsmittem, ILO 169-sopâmuš ratifisistem, tave-eennâmlâš sämisopâmuš, sämikielâi iäláskittemohjelm já biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) olášuttem, uáiviminister Jyrki Katais haldâttâsohjelm sämikirjiimij ovdedem sehe sämitige pargoviehâpooliitlij ohjelmij tuhhiittem. Váldu-uulmijd olášuttii válduoosijn sämitige eidusii tooimân mieđettum meriruuđáin. Váldu-uulmijn sämitige pargoviehâpoolitliih ohjelmeh láá tuhhiittum já artikla 8(j) olášuttem lii pehtilittum. Eres váldu-uulmeh iä budjetive ääigi ovdánâm suuijâi tiet, moh iä lamaš sämitiggeest kiddâ. ¶ Ihe ¶ Ihe 2012 ¶ Ihe 2013 ¶ ihekirjemiärádâs ¶ - iiđeedkähvi já njálgá liäibustâh ¶ - iiđeedkähvi já sálttáá liäibustâh ¶ * Iiđeedpeivikähvi já teejâ viežžâmpeevdist já sálttáá kähvileibi ¶ Ii iđit vel - Ij iiđeed vala ¶ II Kielâjurgâleijee – Anja Vest , toimâpäikki Aanaar ¶ iilvâs ¶ Iiskâm peessâđ luuhâđ Oulu talhâstieđâlâš tieđâkoodán, ko tuáhtár áámmát lii lamaš muu peivinaaveer pajetääsi rääjist. Tuáivum meiddei, et puávtáččim puátteevuđâst ovtâstittiđ sämikielâ meid jieččân paargon. Lam iiloost, et máátám sämikielâ já puávtám kevttiđ tom rijjâ kuás peri halijdâm. Halijdiččim sirdeđ taam siämmáá tobdo já rijjâvuođâ meiddei puáttee puolváid, assiiba sij sämikuávlust tâi ton ulguubeln. ¶ Iisko-Jouni Hetta ¶ Iisko Palojärvi mield pajas čáállâm ¶ II värisaavâjođetteijee ¶ II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto ¶ Ijahis idja 2009 - yleisöennätys Inarissa ¶ Ijahis Idja 2012 -muusikfestivaal čuovâkoveh láá Ijahis Idjan -päikkisiijđoin teikâ Saijoos päikkisiijđoin Ijahis Idja 2012 vuárhást. Sirdâšuđ. ¶ Ijahis idja 2013 -musiikkitapahtumassa kävijäennätys ¶ Ijahis idja - algâaalmugij muusiktábáhtus ¶ Ijahis idja järjestetään elokuussa yhdettätoista kertaa ¶ Ijahis idjan 10-vuotisjuhlien pääesiintyjä on Niko Valkeapää ¶ Ijahis Idjan ennakkolipunmyynti alkaa torstaina 3.7. ¶ Ijahis Idjan ennakkolipunmyynti on alkanut ¶ Ijahis idjan lasten ja nuortenpäivän ilmoittautuminen päättyy 31.5.2013 ¶ Ijahis Idja rikkoi kävijäennätyksensä sateisesta säästä huolimatta ¶ Ijahis idja rikkoi kävijäennätyksensä sateisesta säästä huolimatta ¶ Ijahis idjassa jälleen yleisöennätys ¶ Ijahis idjassa kävijäennätys 10-vuotisjuhlavuonna ¶ Ijahis idja uárnejuvvoo porgemáánust ohtnubálovváád keerdi ¶ Ijahis idja uárnejuvvoo porgemáánust ohtnubálovváád keerdi ¶ Ijahis idjaa voi seurata suorana netissä ¶ Ijâttes iijâ pivnohumos tábáhtus lâi Ijâttes ijjâ -konsert, mon váldulávdástelleeh Sofia Jannok ja Nanook láin kuldâleijeid mielâsiih. Ijâttes ijjâ -konsert lâi máhđulâš čuávvuđ še YLE Sápmi live stream vuolgâttâssân interneetist. Vuolgâttâs lâi tuođâi piivnoh já ulmuuh pirrâ maailm uásálistii Ijâttes iijân vuolgâttâs pehti. ¶ Ijâttes iijâ paarnij- já nuorâipiäiván almmottâttâm aldasáid 250 pärnnid já nuorâd ¶ Ijâttes iijâ paarnij- já nuorâipiäiván almmottâttâm aldasáid 250 pärnnid já nuorâd ¶ Ijâttes iijâ uárnejeh oovtâstpargoost Anára Sámisearvi ry, Sämitigge, Säämi máttááttâskuávdáš, Yle Sápmi, Laapi taaiđâtoimâkodde, Hooteel Kollehovi sehe Saijoos raavvâdviäsu. ¶ Ijâttes iijâ uárnejeh oovtâstpargoost Anára Sámisearvi ry, Sämitigge, Säämi máttááttâskuávdáš, YLE Sápmi, Aanaar kieldâ, Taiđuu ovdedemkuávdáá Laapi toimâsaje já Hooteel Kollehovi. ¶ Ijâttes ijjâ-algâaalmugij muusiktábáhtus peesâi staatâtorjuu pirrâdâhân ko kulttuur- já valastâllâmminister Paavo Arhinmäki mieđettij 10-ivváášpurdos juhloo festivaalân 10 000 eurod kulttuurtorjuu.  Torjuuh mieđettuvvojeh Veikkaus-vuáitturuuđâin. Ijâttes iijâ lasseen torjuu pirrâdâhân šoodâi love eres uđđâ tábáhtus. ¶ Ijâttes ijjâ algâaalmugij muusiktábáhtus uárnejuvvoo Anarist porgemáánust. Ton ubâ ohjelm lii almostittum. Ohjelm lii oppeet maaŋgâpiälásâš já tot puáhtá oovdân eromâšávt nuorttâlâš já anarâš muusik- já tanssâärbivyevi. Tábáhtus váldulávdástellee lii maailm tobdosumos sämmilâžžân kočodum Mari Boine juávhoinis. ¶ Ijattes ijjâ – algâaalmugij muusiktábáhtus: www.ijahisidja.fi ¶ Ijâttes Ijjâ -festivaal álgá vástuppeeivi 15.8.2014 jo ärbivyehhin šoddâm paarnij- já nuorâipeivijn, kuus láá almottâttâm paijeel 240 pärnnid já nuorâd pirrâ sämieennâm. ¶ Ijâttes Ijjâ -festivaal álgá vástuppeeivi 15.8.2014 jo ärbivyehhin šoddâm paarnij- já nuorâipeivijn, kuus láá almottâttâm paijeel 240 pärnnid já nuorâd pirrâ sämieennâm. Peivi álgá škovlâlijd uáivildum muusikpargopájáiguin, moi stivrejeijen tuáimih taan ive algâaalmugkuosij lasseen el. kárášjuuvâst puáttee jyeigee Johan Anders Bær, anarâš ráppájeijee Amoc, SomBy-juávhust uápis artisteh Juho Kiviniemi já Oula Guttorm sehe Aila-duost uápis Jessika Lampi já Heli Aikio. Säämi párnáikulttuurkuávdáš Mánnu pelestis uárnee vástuppeeivi säminuoráid uáivildum "Stááluh mii kulttuurist" -pargopáájá Sämimuseo Siijdâst. Paarnij já nuorâi muusikpargopáájáid almottâttâm lii nuuhâm jo kidduv, mutâ Mánnu uárnim páájáid kiergân vala almottâttâđ. Lasetiäđuid Mánnu páájáin finnee párnáikulttuurkuávdáá toimâjođetteijest  Petra-Biret Magga-Varsist p. 040 7325 503. ¶ Ijâttes ijjâ lii áinoo sämimuusikfestivaal ubâ Suomâst já tast lii kuuloold šoddâm ohtâ puoh merhâšittee Tave-Laapi kesitábáhtus. Moonnâm ive loveivvááš juuhlijd toollâm festivaalân sehe ton miäldustábáhtussáid uásálistij kyevti peeivi ääigi ulâttâsmeeri, ohtsis 2800 olmožid. Ive 2014 Ijâttes iijâ ohjelmân kuleh nuuvt ärbivuáválii sämimuusik taiđârij lávdástmeh, pajaneijee sämiartistij konserteh, párnái ohjelm, algâaalmugkuosij muusik sehe sämimuusikân vuáijoo klubiehideh. Ohtâ festivaal konsertijn uárnejuvvoo Saijoos auditoriost, mutâ mudoi tábáhtus olášuttoo olgon, tego táválávt. Festivaal ohjelm visásmittoo algâkeesist já tot almostittoo tievâslâžžân kesimáánu ääigi el. tábáhtus jieijâs nettisiijđoin čujottâsâst www.ijahisidja.fi ¶ Ijâttes ijjâ lii algâaalmugij muusikfestivaal, mii uárnejuvvoo Anarist sämikulttuurkuávdáá Sajosist 16-18.8.2013. Tot oovdânpuáhtá sämimuusik lasseen meid eres algâaalmugij muusik já kulttuur. Kyevtipiäivásâš tábáhtus čuággán párnái- ja nuorâipeeivist pargopájáiguin já párnáikonsertijguin, muusikseminaarist, jieškote-uvlágán konsertijn sehe sämimuusikân vuáijum klubi-ehidijn. Ive 2013 Ijâttes iijâ fáddá lii ”Suhâpuolvah”, mon vuáđujuurdân lii pyehtiđ jieškote-uv suhâpuolvâi ovdâsteijee sämimuusik taidârijd oohtân sehe toimâđ eres ahasij sämmilij kulttuurlâš kuáhtámsaijeen. Tábáhtus lii áinoo sämimuusikfestivaal ubâ Suomâst já ohtâ puoh merhâšittee Tave-Laapi kesitábáhtusâin. ¶ Ijâttes ijjâ rockáá, juáigá, lávlu, tánssáá já ráppáá porgemáánust ¶ Ijâttes ijjâ rockáá, juáigá, lávlu, tánssáá já ráppáá porgemáánust ¶ Ijâttes ijjâ stuárui oppeet ¶ Ijâttes ijjâ stuárui oppeet ¶ Ijâttes ijjâ-tábáhtusân staatâtorjuu ¶ Ijâttes ijjâ-tábáhtusân staatâtorjuu ¶ Ijâttis iijâst kuullâp taan ive čuudâlavluu Tuvast ¶ Ijâttis iijâst kuullâp taan ive čuudâlavluu Tuvast ¶ Ijâttis iijâ váldutábáhtus lii Ijâttis iijâ –konsert, mii uárnejuvvoo lávurduv 23.8. Tast kuullâp Adjágas muusik lasseen algâaalmugkuosij muusik, ärbivuáválij säämi vookaalmusikšlaajâi lávdástelleid sehe säämi räp Amocist já Ailu Valleest já ennuv eres-uv sämimuusik. ¶ Ijâttis iijâ váldutábáhtus lii Ijâttis ijjâ! –konsert, mii uárnejuvvoo lávurduv 20.8. Tast kuullâp Igor Koshkendei lasseen säämi jienâčeepi Wimme Saari, sämikielâlâš räppäjeijee SlinCraze Maasist, SomBy, Niillas Holmberg, aanaarlâš The Slap já ärbivuáválijd jyeigeid ohtsâštave-eennâmlii Jyeigei seervist sehe ennuv eres sämimuusik. ¶ Ijâttis ijjâ – algâaalmugij muusiktábáhtusâst Anarist kuullâp taan keesi Tuva čepimussáid čuudâlávloid kullee Igor Koshkendei. Koshkendei lii aalmugijkoskâsávt tobdos já sun lii jieijâs päikkienâmist Tuvast uážžum uáli ollâ khoomeyzi-arvunoomâ. Sun haaldâš puoh khoomei-stiijlâid já lii vuáittám Koskâ-Aasia Grand Prix III –kišto. ¶ Ijâttis ijjâ – algâaalmugij muusiktábáhtus uárnejuvvoo Aanaar markkânist káávcád keerdi 19.–21.8.2010. Festivaal lii vuáháiduttám sajattuvâs tehálumosin sämimuusig oovdânpyehtee tábáhtussân Suomâst. Festivaal teeman lii taan ive Eatnama jienat – Eennâm jienah, mii juátká Ijâttis ijjâ tábáhtus algâaalmugteema. Teema spejâlist algâaalmugij eromâš ohtâvuođâ enâmân já tom, maht sii muusig paijaan pirâstittee luándust. ¶ Ijâttis ijjâ, mii uárnejuvvoo čiččâd kerd, škáájá Aanaar kirkkosiijdâst 20.–22.8.2010. Festivaal lii vuáháduttám sajattuvâs tehálumosin sämimuusiktábáhtussân Suomâst. Festivaal teeman taan ive lii algâaalmugij oohtânkulluuvâšvuotâ. Algâaalmugeh puátih Anarân kuulmâ sierâ nannaamist já kulttuurij kuáhtám lii áinoošlajâsâš festi-vaal historjást. ¶ Ijâttis Ijjâ muusikfestivaalâ porgemáánust 2009 ¶ Ijâttis Ijjâ muusikfestivaalâ porgemáánust 2009 ¶ Ijâttis ijjâ –tábáhtus uárnejeh oovtâst Anára Sámisearvi, Sämitigge, Säämi máttáátâs¬kuávdáš, Sämiuseo Sijdâ, Aanaar kieldâ, Giellagas-instituut já Aanaar servikodde. ¶ Ijâttis ijjâ –tábáhtus uárnejeh oovtâstpargoost Anára Sámisearvi, Sämitigge, Säämi máttááttâskuávdáš, Sämimuseo Sijdâ, Aanaar kieldâ, Säämi párnáikulttuurkuávdáš já Giellagas-instituut. ¶ Ij heivi vuálá 3-ihásiih. Speellâst láá uccâ tiiŋgah. ¶ ij tuu vuei´tõ vâjjlažžatõ ¶ I Kielâjurgâleijee ¶ I Kielâjurgâleijee – Irma Laiti , toimâpäikki Aanaar, ¶ Šiljopiirâs ¶ Ilkka Heikkinen (pirâsministeriö) ¶ Illoos alne possum Aanaar šapšâ 21,00 eurod ¶ Ilmari Mattus, jođetteijee ¶ Ilmari Tapiola ¶ Ilmari Tapiola , Annukka ¶ Ilmari Tapiola, sj. ¶ Ilmari Tapiola (sj), Ari-Heikki ¶ Ilmastonmuutoksen ¶ Ilmoittautuminen Ijahis idjan lasten- ja nuortenpäivään päättyy 31.5.2014 ¶ ILO 169-sopâmuš ¶ Ilo almossopâmušnr 111 ¶ ILO almossopâmuš nr 111 olgooštmist, mii tábáhtuvá pargomarkkânijn já áámmát hárjuttem ohtâvuođâst ¶ ILO sopâmuš (1989) miäruštâl et sopâmuš pirrâdâhân kuleh ¶ ILO-sopâmuš mield kalga máttááttâsohjelmijd já škovlimmáhđulâšvuođâid vuáváđ já olášuttiđ ohtsâšpargoost algâalmugáin. – Uđđâ máttááttâslaavâ vuáimán puáttim ohtâvuođâst ive 1999 lasanij sämitige vaikuttemväldi já ovdâsvástádâs eres lasseen sämiuáppeid kyeskee máttááttâsvuáváámij vaalmâštmist sirdâšui sämitiigán. Sämitigge ráđádâl máttááttâsvuáváámijn máttááttâsministeriöin (Kunnskapsdepartement), mii tuhhit taid. ¶ ILO sopâmuš njunošjuurdân lii turviđ algâ- já hiäimuaalmugáid vuoigâdvuođâ jieijâs identiteet já eellimvyevi siäilutmân. Algâaalmugijd iä innig viigâ suddâdiđ válduaalmugân čuovviittâs noomâst, mon jurdui ILO ive 1957 tuhhiittum ovdebâš sopâmuš vala viigâi. Ive 1989 sopâmuš viggá ovdediđ algâaalmugij jiejâs kielâi já kulttuurij siäilum já adeliđ aalmugáid olssis eenâb vaikuttemvääldi jieijâs kyeskee aašijn. ¶ ILO-sopimuksen ratifioinnin kannalta koko oikeushistoriallinen oikeusministeriön tilaama laaja selvitystyö on ollut turhaa. ILO-sopimus lähtee siitä, että alkuperäiskansan maaoikeudet tulee vahvistaa joka tapauksessa, oli alkuperäiskansalla sitten ollut oikeushistoriallisesti todettuja maaoikeuksia tai ei, totesi OT Kaisa Korpijaakko-Labba. Korpijaakko-Labba kritisoi erityisesti vuonna 2006 valmistuneen oikeusministeriön tilaaman tutkimushankkeen toteuttamista ja tutkimusten tuloksia. ¶ ILO-sopimuksen ratifiointi edellyttää poliittisia ratkaisuja ¶ ILO äššitobdee-komitea ¶ ilves ¶ Ima Aikio-Arianiackin ja Miro Mantereen runokonserttikiertue Sajoksessa 21.5. ¶ Inari Event Lapland, Inarintie 38, 99870 INARI, Puh. +358 (0)40 179 6069 Skype: inari.event, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , www.visitinari.fi Ijâstâllâmväärridmeh, ohjelmpalvâlusah, fievridemeh, uápistemeh, čuákkimtileh, piergâslaiguuttem. ¶ * Inari Event Lapland , Inarintie 38, 99870 Inari, puh. +358 (0)40 777 4339, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Inari Event lii oles palvâlem ohjelmpalvâlusirâttâs já mäđhiuárnejeijee, mast láá maaŋgâpiälásiih ohjelmeh čuákkim- já kongresjuávhoid já piergâslaiguuttem. Inari Event safaritáálu lii Saijoos paaldâst, Hooteel Kollehovi ohtâvuođâst. ¶ * Inari Event Lapland , 99870 Inari, puh. +358 (0)40 777 4339, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Inari Event lii oles palvâlem mäđhiuárnejeijee. Inari Event fáálá maaŋgâpiälásijd sämikulttuurân lohtâseijee ohjelmijd, ijâstâllâm, fievridem já kongrespalvâlusâid. Inari Event vyebdimsaje lii kaskoo Aanaar markkân, K-Kuukkeli puotâ. ¶ * Inari Event Lapland , Inarintie 38, 99870 Inari, puh +358 (0)40 777 4339, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Inari Event lii aanaarlâš oles palvâlem čuákkim- já kongresmäđhiuárnejeijee, mon palvâlusah láá finnodâhmaađhij vyebdim já ornim lasseen Anarist, Suáluičielgist, Tave-Laapist já Tave-Taažâst ijâstâllâm-, purâdem- já ohjelmpalvâlusah. Inari Event toimâsaje lii Aanaar markkânist Hotelli Inari paaldâst. * Saariselän Keskusvaraamo, Saariseläntie 1, 99830 Saariselkä, puh +358 (0)16 554 0500, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Saariselän Keskusvaraamo uárnee säämi kulttuurkuávdáš Saijoos čuákkim- já kongresjuávhoid ijâstâlmijd, puurâdmijd, ohjelmpalvâlusâid, fievridemijd já čuákkimtiilijd. Saariselän Keskusvaraamo toimâsaje lii Suáluičielgist. ¶ Inarilaisen Aune Kuuvan konsertti Sajoksessa ¶ * Inarin Hopea , 99870 Inari, puh.+358 (0)16 671 333, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Inarin Hopea lii Juvduujuv riddoost, Siijdâ puotâ, Sajosist 200 meetter keejist. Kollečeppi Matti Qvick vaalmâšt puoh pyevtittâsâid jieš páájáást. Páájá pyevtittâsah vuáđuduveh oovtâkiärdánis čielgâ já putes häämikielân, šiev áámmáttááiđun já ihečuođij puáris čiŋŋâfáddáid. ¶ Inarin Ijahis idja tarjoaa saamelaiskulttuurin koko kirjon ¶ Inarin kirkonkylään Juutuanjoen rannalle rakennettava Saamelaiskulttuurikeskus tulee olemaan Suomen saamelaisten hallinnon ja kulttuurin keskus. ¶ * Inarin Porofarmi, Kittiläntie 1445, 99870 Inari, puh. +358 (0)50 066 6444, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Inarin Porofarmi lii faallâm muušton päccee ferimijd sämmilâšvuođâst já puásuituálust jo paijeel 20 ive ääigi. Jo nube puolvâst tuáimee peerâirâttâs lii 14 km Aanaar markkânist Kittâl kuávlun. Kove: Timo Halonen. ¶ Inarinsaamen kielityöntekijä/kääntäjä ¶ INARIPuh. Indigenous Rights-holder Workshop ¶ In english ¶ Info: Anna Näkkäläjärvi, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , 010 893 3103 ¶ info(at)samediggi.fi ¶ * Info-tv -vuáhádâh ¶ Ingá, Ánne já Niiles peessih riipân já kárvudeteh sämimáccuháid. Kárvudâttâm ij lah kuittâg meendu älkkee, pic tärhis pargo, moos taarbâš iše. ¶ Inga Borg ¶ Inga-Briitta Magga ,  Jouni Alakorva ¶ Inga Guttorm ¶ Inga Helander ¶ Inga Helander (2011) ¶ * Inger-Anni Äärelä. ¶ Inger Haldis Halvari ¶ Ingrid Inga Klemetti Näkkäläjärvi Egil Olli Ruotâ sämitigge Suomâ sämitigge Taažâ sämitigge ¶ Inka Saara Arttijeff 050 441 6150 / 010 839 3185 ¶ inka-saara.arttijeff(at)samediggi.fi ¶ Inker-Anne Magga ¶ Inker-Ánne Magga ¶ Inker-Marja  Hetta, Jouko Hetta , ¶ International Centre for Reindeer Husbandry ICR ¶ Internetsiijđoin kávnojeh tääl vuáđutiäđuh Sämitiggeest já ton tooimâst. Siskáldâs lasettuvvoo sijđoid ubâ äägi, uđđâ materiaal lasseen sijđoid lii uáivilin pieijâđ meiddei ovdebij ivij raportijd, ciälkkámušâid jna. ¶ Internetsiijđoi uđâsmittempargo uáivilin lâi teknisâš jiešvuođâi já olgohäämi uđâsmittem lasseen uđâsmitteđ meiddei siskáldâs västidiđ onnáápeeivi táárbuid. Tuáivup, et uđđâ siijđoh palvâleh sämmilij lasseen meiddei media, virgeomâhijd já eres čanosjuávhuid tolebáást pyerebeht, iätá Sämitige haldâšemhovdâ Juha Guttorm. ¶ Interreg IV A Pohjoinen lii EU-ohjelm, mii tuárju raajijd rastaldittee oovtâstpargo ohjelmpaajeest 2007–2013. Ohjelm ulmen lii väldikode raajijd rastaldittee oovtâstpargo pehti tuárjuđ ekonomâlâš já sosiaallâš ovdánem sehe nanodiđ kištodemnaavcâ já oohtânkulluuvâšvuođâ ohjelmkuávlust. Ohjelm tuálá siste Tave-Ruotâ, Tave-Suomâ já Tave-Taažâ sehe sämikuávluid. Ohjelm ruttâd raajijd rastaldittee haavâid neelji jieškote-uv prioriteetkuávlust, main SáFá -ovdâčielgiittâshaahâ kulá uásiohjelmân 4. Räjittis ovdánem – Säämi. Interreg IV A Pohjoinen ohjelm haldâttâsvirgeomâhâžžân taan ohjelmpaajeest tuáimá Norrbotten läänihaldâttâs. ¶ Interreg Tave- ohjelm ¶ Intrique ¶ Inversiopäivät 2013 Sajoksessa ¶ iõrvõ Tu´nne, si´tkkes sokkõ ¶ * Irdon (akustilâš muusik tavesämikielân) ¶ Irene Länsman, Penu, Niillas Holmberg, Terhi Koivisto, Mihkku Laiti já Ritva Torikka Unna Juná kuvviimijn Ucjuuvâst. Kove: Yle Sámi radio /Onneli Halonen. ¶ Irja Seurujärvi-Karin Puhe (Englanniksi) ¶ Irja Seurujärvi-Kari sahâvuáru ollásávt säämi kielâpolitiikâst lii täst Irja Seurujärvi-Kari sáhkavuorru giellaoktasašbarggus 28102008 . ¶ Irmeli Moilanen ¶ irmeli.moilanen(at)samediggi.fi ¶ Isak Mikal (Mikkel) šoodâi Per Sabbasen já Britha Aikio čiččâmpärnisâš perruu nubben nuorâmužžân. Suu eeči lâi kävppijâs, šiiveettuállee já kyelipivdee, já tane peerâ suuitij-uv aassâđ vuohâsubbooht ka maaŋgah eres perruuh. Tastoo Saba šoddâmpäikki lii tiivvum já tast lii rahtum uási Várjjat Sámi Musea (Vaarjâg Säämi museo) čáitálmâs. ¶ ~ Isak Saba ¶ ~Isak Saba ¶ Isak Saba (1875-1921) ¶ Isak Saba šoodâi 15.11.1875 Uunjaargâst Vaarjâgist. Sun lâi Taažâ Stuorrâtige jesânin kyehti paje (1906-1912) pargeipiäláduv ovdâsteijen. ¶ Išepargee ¶ Išeruuđâ finnim ulmuin rahtum tievâslâš listo lii Sämitiggeest, tot ana sistees meid luándulii ulmuu nommâtiäđuid. Nommâtiäđuid luovâttep pivdem vuáđuld. ¶ is Free Software released under the GNU/GPL License. ¶ Island täsiárvukuávdáá jođetteijee ¶ ISÄLTÄ POJALLE -jouluinen konsertti Sajoksessa tiistaina 9.12.2014 klo 19.00. ¶ Itella Posti almostit já uárnee Sämikulttuur -postâmerkkâaarkâ siämmáá peeivi Helsigist, mon tilálâšvuođâst lii mieldi meid aarkâ kuuvijd vuávám sämitaaidâr Merja Aletta Ranttila. ¶ Item 3 "Climate change, biocultural diversity and livelihoods: the stewardship role of indigenous peoples and new challenges" 22.4.2008. ¶ Item 7 "Indigenous Languages" 24.4.2008 ¶ Ittáážist jiem tieđe, mut halijdiččim siäiluttiđ kulttuur meid máhđulijd párnáidân, vâi sij liččii ávusuboh; tyestiluboh já eenâb ovdâskulij viggeeh ko maid mun jieš lam. Nuorttâsämmilâš kulttuur hástusin uáinám kulttuur imago uđâsmittem sehe mielâkiddiivâšvuođâ lasettem tai epistäđis mediaseksuaallâšvuođâ aaigij! Jieš lam finnim taggaar kove, et mii kulttuur lii uási historjákiirjijd, ij täst já tääl eeleev. Puárásubboid merideijeid kesimáin táátum, lyeštiđ halulijd nuorâid väälditoppiittâhân kiddâ, tobbeen toh nubástusah puátih, nuorâvuođâ vildâ vuoimijn pehtilittum häämist! ¶ Ivaloiset teatterčáitáldâh 2.2.2012. ¶ Ivaloiset teatterčáitáldâh 2.2.2012 Saijoos váldusalist. ¶ Ivaloiset voitti tällä Votkaturistit-näytelmällään Staalon Teatterifestivaalien harrastajateatterisarjan syksyllä 2011. Näytelmä johdattaa katsojat hilpeälle 70-luvulle ja vieläkin hilpeämmälle matkalle Leningradiin. Mukana reissulla ovat jobbarit, kommarit, porvarit, ryyppärit,  veteraanit ja viettelijät - niin kuin niillä matkoilla tuppasi olemaan - romantiikan ruusukin kukkii aivan omalla tavallaan piskuisessa turistijoukossa. Votkaturistit on kaikessa koruttomuudessaan iskenyt jo lähes neljäkymmentä vuotta suoraan suomalaisiin sydämiin. Se hellyttää, naurattaa, herättää nostalgisia muistoja. Se on täydellinen kesäteatterinäytelmä. Ohjaaja: Ritva Savela. ¶ Ivaloisten teatteriesitys Tukkijoella Sajoksessa ke 24.10.12 klo 18.30 ¶ Ive 1917 historjállii čuákkim čuákánkoččon lâi nissoonjornijdume ´Brurskanken samisk kvindeforening´, mon njunosist tooimâi aktiivlâš vaikuttutteijeenissoon Elsa Laula (1877-1931). Elsa Laula lâi algâaalgâst Ruotâ sämmilâš, já ko te naajâi Tomas Renbergijn Taažân, tubdui suhânoomáin Laula Renberg. Suu säänih čuákkim lehâstemsahâvuárust loptejii pyereest uáinusân ive 1917 čuákkim uáivil: ”Ep lah kuássin iberdâm toimâđ oovtâst ohtân aalmugin. Onne viggâp vuossâmuu keerdi čoonnâđ - - - sämmilijd kuáimásis”. Čuákkim ohtân čuávumuššân uárnejui Ruotâ Östersundist jo puáttee ive (1918) väldikodálâš sämičuákkim, mon kuávdášlâš äššin luptânii škovlâkoččâmâšah. Taažâst siämmáá västideijee väldikodálâš sämičuákkim uárnejui Tiänu kieldâst ive 1919. ¶ Ive 1948 tuhhiittum OA olmoošvuoigâdvuođâi almosmaailmlâš julgáštu š lii aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuođâi vuáđu. Puoh maailm staatah láá keevâtlávt tuhhiittâm tom. Veikâ julgáštuš ij lah staatâsopâmuš, tast lii riehtiopâlâš kenigitteevuotâ ko ton vuáđuld láá ovdedum aalmugijkoskâsiih sopâmušah olmoošvuoigâdvuođâi pyereedmân. Julgáštuš ij kieđâvuš sierâ algâaalmugij já ucceeblovoi vuoigâdvuođâid, mutâ täähid puoh aalmugjuávhoid siämmáá vuoigâdvuođâid já kenigâsvuođâid sehe täsiárvusijd máhđulâšvuođâid eelliđ jieijâs kulttuur miäldásávt olgoštemttáá já mielâväldittáá. ¶ Ive 1970 ratifisistem jyehilágán näliolgoštem meddâlistmân kyeskee aalmugijkoskâsâš almossopâmuš suoijâl ovtâskâs ulmuid etnisâš tuávvážân vuáđuduvvee olgooštmist. Sopâmuš olášuttem kocá näliolgoštemkomitea. ¶ ) ive 1976. Sopâmuš olášuttem kocá ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi komitea (TSS-komitea). Suomâ lii ratifisistâm sopâmuš valjimiävtulii pevdikirje ohtâgâsväidimijn já tot š ¶ Ive 1986 vuáđudui Anarâškielâ servi ry. mon pargon lii ovdediđ anarâškielâ kielâpiervâl-, lostâ- já kirjetoimáin sehe tiätujyehimáin. Seervi virgálâš kielâ lii anarâškielâ já puoh toimâ tábáhtuvá tain kieláin. ¶ Ive 1990 almostui anarâškielân tavesämikielâst jurgâlum Aabis 2-kiđđâaabis. ¶ Ive 2006 aalgâst sämikielâ haldâšemkuávlu vijđánij Tivtâsvuonâ (Divttasvuotna) kieldân, mii lii juulevsämikielâ kuávdáš. Ive 2008 toos seervâi meiddei Snåsa (Snåasa), mon puáhtá toollâđ ohtân maadâsämikielâ ärbivuáválijn kuávluin. Ive 2010 haldâttâskuávlun seervâi Lavangen (Loabát) kieldâ. ¶ ive 2007 ¶ . Ive 2007 komitea lii avžuuttâm Suomân, ete Suomâ olášut puoh tárbulijd tooimâid, main visásmiteh, ete meccičuoppâmeh já eres tooimâ, maid ovtâskâs ulmuuh tääl hárjutteh sämikuávlust, iä raijii sämmilij vuoigâdvuođâ paijeentoollâđ já ovdediđ sii ärbivuáválâš kulttuur já eellimtäävi, eromâšávt puásuituálu, iäge sii ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi kevttim. ¶ Ive 2007 SSN lâi orniimin stuárráb Kavnâdem-čokkânem. Talle ennuv säminuorah Suomâst, Ruotâst, Taažâst já Ruošâst čokkânii savâstâllâđ säminuorâi puátteevuođâst sämipolitiikâst já -oovtâstpargoost. Servi lii uásálistám maŋgáid eres-uv aalmugijkoskâsáid seminaaráid, meid sämisiärváduv ulguubeln. Ovdâmerkkân ive 2012 SSN ornij oovtâst Sämitige nuorâiraađijn já Suomâ olgoministeriöin New York UNPFII:n (United Nations Permanent Forum for Indigenous Issues) ohtâvuođâst uálgitábáhtus nuorâi vaikuttemmáhđulâšvuođâin. ¶ Ive 2009 poođij Ruotâst vuáimán meid uđđâ almolâš kielâlaahâ. Laahâ naanoot ruotâkielâ sajattuv eennâm váldukiellân. Laavâ mield lii virgeomâháin kenigâsvuotâ suojâliđ já ovdediđ meid sämikielâ, eres ucceeblovokielâid já seevvimkielâ. Laahâ tiäddud meid, et puohâin, kiäh kuleh aalmuglii ucceeblohon, kalga leđe máhđulâšvuotâ oppâđ, ovdediđ já kevttiđ ucceeblovokielâ. ¶ ive 2010 ¶ Ive 2010 teeman oohtânkulluuvâšvuotâ ¶ Ive 2011 adelum ¶ Ive 2011 teeman Eatnama jienat – Eennâm jienah ¶ Ive 2011 uđâsmittum luándusuojâlemlaavâ 16 § mield sämikuávlu aalmuglâš- já luándumeecijn kalga turviđ sämmilij kulttuur paijeentoollâm já ovdedem iävtuid. Kuávlu vuáđutdijn kalga ton suojâlem eromâš uulmijd já aalmuglâšmeecist meid kuávlust jottei hiäđuid väldiđ ääšimiäldásávt vuotân. ¶ Ive 2012 vuossâmuuh sämikielâliih oppâmateriaaleh láá almostum. Vuáđumáttááttâs 9. luoka ohtsâškoddetiäđu tavesämikielâlâš táiđuvihko Servodat dál 9, dáidogihpa lohtâs siämmáánommâsii ovdeláá almostittum oppâkiirján. Luvâttuv oppâkirje Giela geainnut 1 meerhâš aalgâ vuossâmuu tavesämikielâlâš eenikielâ oppâkirjerááiđun. ¶ Ive 2013 nuuhâm SaKaste- proojeekt puátuseh láá tääl puohâi kiävtust neetist. Proojeekt ovdedempargo puátusin ráhtojii raavâkirjeh säämi puárásij- já arâšoddâdempaargon. ¶ Ive 2014 algâaalmugij muusiktábáhtus Ijâttes ijjâ uárnejuvvoo toos vuáhádum ääigi porgemáánu pelimuddoost Anarist, Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Festivaal tábáhtuspeeivih láá 15–17.8.2014 já tábáhtus taanivvááš teema lii “Jávrebiekkat” . ¶ Ive 2015 algâaalmugij muusiktábáhtus Ijâttes ijjâ uárnejuvvoo toos vuáhádum ääigi porgemáánu pelimuddoost Aanaar markkânist. Festivaal tábáhtuspeeivih láá 14–16.8.2015 já tábáhtus, mii uárnejuvvoo kyevtnubálovváád keerdi, teema lii Vildáás tuoddâreh. ¶ Ive 2015 algâaalmugij muusiktábáhtus Ijâttes ijjâ uárnejuvvoo toos vuáhádum ääigi porgemáánu pelimuddoost Aanaar markkânist. Festivaal tábáhtuspeeivih láá 14–16.8.2015 já tábáhtus, mii uárnejuvvoo kyevtnubálovváád keerdi, teema lii Vildáás tuoddâreh. ¶ Ive 2015 Ijâttes iijâst kuullâp nuotâid vildáás tuoddârijn ¶ Ive 2015 Ijâttes iijâst kuullâp nuotâid vildáás tuoddârijn ¶ Ive 2015 Ijâttes iijâ uárnejeh oovtâstpargoost Anára Sámisearvi ry, Sämitigge, Säämi máttááttâskuávdáš, YLE Säämi, Aanaar kieldâ, Sämimuseo Sijdâ, Taiđuu ovdedemkuávdáá Laapi toimâsaje já Hooteel Kollehovi. Lasetiäđuh tábáhtusâst láá el. tábáhtus facebook- siijđoin sehe festivaal jieijâs nettisiijđoin čujottâsâst: www.ijahisidja.fi ¶ Ive 2015 säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo Ucjuuvâst já ton väldikodálâš teeman lii muusik. Sämmilâš paldâlâsteemast tieđetteh maŋeláá. Suáđigil tábáhtusân lohtâseijee kovekišto palhâšumeh juáhhojeh škoovlâi kiđđâjuuhlijn. ¶ Ive 2015 Säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo Ucjuuvâst njuhčâmáánu 25.- 26. peeivi. Válduteeman lii muusik väldikodálii SOUNDS –teema miäldásávt. Sämmilâš teeman uárnejeh teatterpargopáájáid, moiguin sundedeh jo ive 2016 tábáhtusân. ¶ Ive 2015 teeman lii suhâpuolvâi kuáhtám. Sierâ suhâpuolvâi koskâsâš vuáruvaikuttâs lii toimâm vuovijn, mii ana ävkkin sämisiärváduv. Ucâmušâst kolgâččij puáttiđ oovdân, maht sierâ suhâpuolvah (ahejuávhuh) váldojeh vuotân tooimâin, moi várás kulttuurmeriruttâ occoo. ¶ Ive majemuš sämitige čuákkim tolluš juovlâmáánust. Talle äššilistoost lii el. sämitige budjet-toimâvuávám tuhhiittem ihán 2015. ¶ Ive vuossâmuuh uđđâ oppâmateriaaleh almostuvvii ¶ Ive vuossâmuuh uđđâ oppâmateriaaleh almostuvvii ¶ IV Kielâjurgâleijee – Kirsti Guttom , toimâpäikki Ucjuuhâ ¶ I värisaavâjođetteijee ¶ iäccá kuittâg enâmijdis. ¶ Iäláskittemohjelm kalga toollâđ siste iävtuttâsâsid, moh kyeskih sämikielâi tutkâm já kielâhuolâttâs, sämikielâ máttááttâs já sämikielâlâš škovlim, sämikielâlâš kulttuur tuárjum, sämikielâlâš peivitipšo já kielâpiervâltooimâ sehe eres tagarijd ohtsâškodde-eellim uásisuorgijd, main nanoduvvoo sämmilij vuoigâdvuotâ tuođâlávt aitârdiđ já ovdediđ kielâs já kulttuuris väldikodálávt. Pargojuávkku kalga väldiđ vuotân sämikielâi tile já ovdánem meid eres-uv Tave-enâmijn. ¶ Iäláttâsah ¶ iäláttâsâi ovdedemtooimah ¶ Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikodde ¶ Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikodde ¶ Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikodde (14) ¶ Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikodde - eidusiih jesâneh (topâlduvâi siste värijesâneh): ¶ Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikodde valmâštâl iävtuttâsâid, alguid já ciälkkámušâid sehe eres peleväldimijd, moh kyeskih sämmilij iäláttâsâid, sämikuávlu pirrâs já sämmilij vuoigâdvuođâid. Lävdikodde ráhtá ihásávt čielgiittâs Sämitige čuákkimân sämmilij sierânâsvuoigâdvuođâi olášuumeest já sii kyeskee lahâasâttâstooimâi ovdánmist. ¶ Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikode aašij valmâštellen já oovdânpyehten tuáimá Sämitige lahâčällee. ¶ Iännám pehti lam finnim mielâkiddiivâšvuođâ musikkân, moin lam pargeldâm ubâ eellimavveem. Mun lam lávlum já juoigâm eres vuáččulij nieidâiguin, mut innig jiem njálmám leehâst, pic tuše suáitám. Piano lam suáittám uccânieidii rääjist já juuttim vuáđuškovlâaaigij pianosuáittimtiijmijn Suáđigilist 100 kilomeetter keččin. Vuáđuškovlâaaigij vuáđudijm siijdâ nieidâiguin bäändi. Tastoo monnii muddoost suáitiškuođijm sämikielâlâš muusik já ko čuákánpieijâm hámášui, te mii suáittim musikkist šoodâi sämikielâlâš rock. Bäändi nommâ lii SomBy, mii puátá 1800-lovo káártást, mast lohá Vuáču pehti Sombio-by. Suobbâd lii lamaš vijđes kuávlu já toollâm siste maaŋgâid siijdâid, main uási paccii Loka tulvâdemáldá vuálá. ¶ Iänudâh ¶ Iänuduv já Suáđigil nuorah vyelgih väldikodálâš tanssâtábáhtusân ¶ Iänuduv já Suáđigil nuorah vyelgih väldikodálâš tanssâtábáhtusân ¶ Iänuduv kieldâ: ¶ Iänuduv kieldâ škoovlâin sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs adeleh ohtsis 61 uáppei. Uáppeemeeri lii kiäppánâm oovdeb škovlâivveest 15 uáppein. Meid Iänuduvvâst já Ucjuuvâst adeleh káidusmáttááttâs eres kuávluid enâmist. ¶ Iänuduv kieldâ sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi já peivitipšo turviimân ohtsis 81 504,40 eurod: ¶ Iänuduv kieldâ (tavesämikielân) ¶ Iänuduv-Kuovdâkiäinu mááccuh ¶ Iänuduv-Kuovdâkiäinu maaccuhmalli lii puoh enâmustáá hervejum. Herviimân kiävttojeh läđđee oolâ stellejum ivnáás päädih jieškote-uv suuvâ já perruu ärbivyevi mield. Herviimeh láá kubduuh já olluuh. Sehe nisonij et almai kapereh kuárrojeh ollâgubbon ko eres maalih. ¶ Iänuduv kyelituáluráđádâllâmkodde ¶ Iänuduv luvâttâh: Anne-Maret Labba (tavesämikielâ) já Niko Näkkäläjärvi (tavesämikielâ) ¶ Iänuduv luvâttâh: Emma Eira (tavesämikielâ), Mira Kärki (tavesämikielâ) já Lars-Aslak Tornensis (tavesämikielâ) ¶ Iänuduv luvâttâh: Juhán-Tuommá Magga (tavesämikielâ) ja Kiia Näkkälä (tavesämikielâ) ¶ Iänuduv luvâttâh: Mari Keskitalo (tavesämikielâ) ¶ Iänuduv luvâttâh: Rosa-Máren Magga (tavesämikielâ) já Mareena Keskitalo (tavesämikielâ) ¶ - Iänuduv paješkoovlâ Gollegielagat –juávku čáitáldâs Gollegiella – sámegiella ?!?, mast kieđâvuššui sämikielâ sajattâh já kevttim palvâlusâin. Čáitáldâs stivrijn Anne-Mari Kukkonen já Berit-Ellen Juuso. ¶ Iäru eres sämikieláid lii nuuvt styeres, et ránnjákielâi-uv iberdem váátá hárjuttâllâm. Tondet ovdâmerkkân ohtsâš máttááttâs já oppâmateriaal eres sämmilŋâšjuávhuiguin ij lah máhđulâš. Vyelni ovdâmeerhah motomij saanij iäruin. ¶ Iäruh ¶ - Iäskán 1800-lovo loopâbeln Ruošâ ortodoksâlâš kirkko jurgâlitij evaŋgelium já rukkooskirje kieldâsämikielân, mii lii ohtâ ain ellee Kuáládâhnjaargâ sämikielâin. Nuuvtpa ortodoksâlâš usko lii šoddâm nuorttâsämmiláid uápisin jo masa 500 ihheed tassaaš Trifon Piäccámlii ääigi. Siämmái aaigij sij ožžuu kuullâđ še ortodoksâlâš rukosijd sijjân iberdettee sämikielân. Moovtâ Feodorit vuolgij já toovâi tom máhđulâžžân. ¶ iä tuu vyeiti vajaliihkin, ¶ Iävtuittáá stuárráámus äšši lii tot, et tääl säminuorah pyehtih jieijah vaikuttiđ vuoigâdvuođáidsis já toi olášumán. Lasseen säminuorâin lii tääl kanava, mon pehti sij pyehtih adeliđ virgálijd ciälkkámušâid já toohâđ alguid. Nuorâirääđi taha máhđulâžžân meid tom, et säminuorah pyehtih leđe čuuvtij aktiivlubbooht mieldi sämitige tooimâst já miärádâstohâmist nuorâid kyeskee aašijn. ¶ Iävtukkâs asâttem ¶ Iävtukkâs sämitige valjáid pyehtih asâttiđ ucemustáá kulmâ jienâvuoigâdvuođâlâš sämmilii majemustáá 31 peeivi ovdil vaaljâtoimâttâs algâttem. Iävtukkâs aasâtmist tieđettuvvoo almolâš kulluuttâssáin. Iävtukkâsasâttâllâm várás kalga tevdiđ vaaljâlävdikode nanodem luámáttuv. Vaaljâlävdi¬kodde kieđâvuš iävtukkâsâi vaaljâtohálâšvuođâ, ráhtá já naanood sijjân kyeskee iävtukkâsluvâttâllâm já almostit ton ájáttâlhánnáá. ¶ Iävtutátuliih Akwé: Kon – ravvuuh láá Suomâst uáivildum sämikuávlu eennâmkevttim vuáváámist já pirâsvaikuttâsâi árvuštâlmijn västideijee virgeomâhâžân, lahâasâtteijeid, árvuštâllâm tahheid, YVA -haavâst västideijeid, kaavai rähteid, Meccihaldâttâsân, lopevirgeomâháid, sämitiigán já nuorttâlâšâi sijdâčuákkimân sehe sämisiärvusáid. ¶ Iävtut jeessân sämitige nuorâirááđán 2012-2013 ¶ Iävtut jeessân sämitige nuorâirááđán 2012-2013 ¶ Iävtut jeessân sämitige nuorâirááđán 2014-2015 ¶ Iävtut jeessân sämitige nuorâirááđán 2014-2015 ¶ Iävtuttâsâin, moi tahheeh lijjii sehe syemmiliih já olgoeennâmliih, lâi palhâšemlävdikode mield aldanum kulttuurkuávdáá arkkitehtoonlâš čuávdus mangáin jieškote-uvlágán movdijdittee vuovvijn. Palhâšemlävdikodde lii meridâm koččođ kišto 2. muudon, mii tuálloo 1.9. - 3.10.2008, kuttâ iävtuttâs. Kištodeijeid adeluvvojeh iävtuttâskuáhtásiih jotkâvuávámravvuuh tast, maht pargoid kolgâččij ovdediđ. ¶ Iävtuttâs sämikielâ iäláskittem toimâohjelmân luovâttui ministeráid ¶ Iävtuttâs sämikielâ iäláskittem toimâohjelmân luovâttui ministeráid ¶ Iävtuttâs sämitige čuákkimij stream-vuolgâtmist lii toohâm sämitige nuorâirääđi. ”Lam ilolâš, ete säminuorah láá lamaš aktiivliih. Tääl pyehtip stream-vuolgâttâssáin juksâđ meid Aanaar ulguubeln já sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilijd já čuákkimij čuávvum šadda älkkeebin. Stream-vuolgâttem lasseet tuáivu mield tiäđu sämitige tooimâst vijđásubboht-uv” saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi kommentistij miärádâs. ¶ - Iävtuttim lävdikoodán puáris nuorttâsämmilij, ruošâkielân almostittum mainâsij jurgâlem nuorttâsämikielân já pivdim sist iše toi almostitmân. Mainâseh lijjii algâaalgâst nuurrum jo ive 1977 já almostittum ruošâkielâlâš kirjen ive 1990. ¶ já ¶ já eellim elimâm 16 vuossâmuu ihheed Ucjuuvâst, suomânieidâ uáivičohheest tassaaš, ko värrejim Tamperen luuhâđ. Ožžum saje Tampere olgosadelemtááiđu sierânâsluvâttuvâst, mast uáivilâm lii lamaš ovdediđ muusik, kirjálâšvuođâ já čaittâlem táiđuidâm nuuvt pyerrin ko máhđulâš, vâi puávtáččim paijeentoollâđ já ovdediđ jieččân kulttuur. Varrim sämikuávlust meddâl merhâšij tiäđust-uv stuorrâ nubástus elimân. Stuárráámus äšši varriimist lâi kuittâg tot, et ibbeerdškuottim pyerebeht, maid sämmilâšvuotâ munjin meerhâš. Motomin ferttee moonnâđ olgoláá vâi uáiná. ¶ Ja go geassebeaivváš gollut ¶ Já ko kesipiäiváš páštá meecijn, ¶ já lam šoddâm masa 25 ihheed tassaaš anarâšperruu nuorâmužžân, moos jieččân lasseen kuleh eeči, enni sehe stuorrâuábbi já -viljâ. Pärnuvuottân já nuorâvuottân lam viättám Čevetjävrmaađij pellâst uccâ sijdiist, mon nommâ lii Vävli. Tobbeen muu vaanhimeh äässih ain-uv. Tááláá ääigi muu kiäinu lii tuálvum asâstâllâđ Avelân, kost muu viljâ já uábbi-uv aassâv. ¶ já lam vuálgus Lemmest Aanaar kieldâst. Tääl mun aasâm Lemmest, vaanhimijdân lunne. Lam 25 ihásâš. ¶ Janakkala luvâttâh: Heini Kaartokallio (tavesämikielâ) ¶ Janne Lappalainen ¶ janne.nakkalajarvi(at)samediggi.fi ¶ Janne Näkkäläjärvi ¶ Janne Näkkäläjärvi 046 921 6840 / 010 839 3191 ¶ Janne Näkkäläjärvi ja Aslak Nils  Tomas Juuso ¶ Janne Näkkäläjärvi , sj. ¶ já nomâttij vááimusjuávkun saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já väärrin Heikki Paltto. Pištee ruukitooimâ viärmádâh lii Sitra proojeekt. Pištee ruukitooimâ viärmáduv váldu-ulmen lii ovdediđ pištevub ruukitooimâ iävtuid Suomâst, ij pyerediđ ruukij almos toimâiävtuid. Pištee ruukitooimâ viärmáduv vááimusjuávhu pargon lii el. ovdediđ Suomân heivejeijee pargopiergâsijd eenâb ovdâsvástádâslâš já pištee ruukitooimâ máhđulâžžân tohâmân. Oovtâstpargočonâdâttâm vuáđuduvá laavâi nuávditmân já jesâneh, kiäh láá tom vuáláčáállám, čonâdâteh sämmilij sierânâsvuoigâdvuođâi kunnijâtmân. ¶ já toos kullee pargokirje. Lasseen almostuvvii uđđâsisteddilâsah anarâškielâlâš kietâtyejikirjeest ¶ javascripttuki päälle nähdäksesi javascripttuki päälle nähdäksesi já viiđâdluokkaliih uđđâ oskolduv oppâkirje ¶ jávri seabbá jávrri lahka, ¶ já aabis čohčâluuhâmpaje pargokirjeest ¶ Jeessân ¶ Jeessân: ¶ Jesâneh: ¶ Jeäla tuäraid tuärrõvuättam, ¶ jeäla viilljeez võõr vuârdtama ¶ jeä'n'n ¶ Jieččân puátteevuotâ lii ucánjáhháá epičielgâs, jiemge tieđe vala mii tobbeen lii. Kenski toos kuleh peerâ já párnááh, sehe pargo. Tast kuittâg lam vises, et šoodâm porgâđ vala talle-uv sämikulttuur pyerrin ovdâmerkkân sierâlágán projektijn. Almolávt juurdâštijn uáinám sämmilij puátteevuođâ čuovâdin, ko jis mij rooččâp ton oovdân tääl, te turvip ton siäilum. ¶ jieggâkirjeest; teikkâ3) et aainâs-uv ohtâ suu vaanhimijn lii Jiehtese lea jiehteme ¶ Jieijâs kielâ lii uási olmožin šoddâm já olmožin orroom. Eenikielâ lii uási mii olmoošvuođâ, mon sajan ij pyeti puáttiđ mihheen. Eenikielâ lii puoh oppâm vuáđu já siämmást vuáđulumosij tobdoi já jurdâččem kielâ. ¶ Jieijâs kiäinuh ¶ Jieijâs staatâ ij lah realistlâš ulme, ige toos ubâ vigguugin. Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigeh pargeh oovtâstpargo ohtsii Säämi parlamentaarlâš rääđi pehti. Oovtâstpargo ulmen lii pyerediđ sämmilij sajattuv. Rääđi saavâjođettâs puátá taan kiiđâ Suomâ sämitiigán. Rääđi lii eres lasseen valmâštâlmin tääl ohtsii šoŋŋâdâhpoolitlâš ohjelm. Porgâp oovtâstpargo eres lasseen sämikielâ kyeskee aašijn, moi várás lii asâttum ohtsâš säämi kielâlävdikodde. Meid säminuorâin lii oovtâstpargo parlamentaarlâš rääđi pehti. Ruošâ sämmiliih uásálisteh oovtâstpaargon servijdis pehti. ¶ Jiella-juávhu jesâneh kárvudeteh peeskân já luukân vâi sist puáhtá väldiđ kuuvijd uđđâ CD-skiäru lookán. ¶ Jiella-juávhu jesâneh: Niilo já Jenna Rasmus ¶ Jiem tiäđustkin pyevti västitiđ puohâi sämmilij peeleest, mut muu mielâst sämmilâš identiteet lii nanosmum já kiävrum. Sämmilij čiävláávuotâ jieijâs madduin já ruokkâdvuotâ čäittiđ, et lii sämmilâš lii lasanâm. Tiäđulâšvuotâ jieijâs madduin já kulluumist maailm algâaalmugsiärvádâhân tuárju sämmilâš identiteet já oohtânkulluuvâšvuođâ. Sämmiliih láá aktiivlávt mieldi algâaalmugij oovtâstpargoost já kulttuurlonottâsâst. ¶ ”Jiem uáini mihheen estuid toos, ete mane sämitigge ij puávtâččij väridiđ kuávdáást toimâtiilijd kyevti olmožân. Sämikielâi iäláskittemohjelm olášuttem, sämitige jieijâs tooimâ ovdedem já ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâi ohtsâšpargo uđđâsist ornim sättih pyehtiđ sämitiigán nuorttâlâškielân já nuorttâlâškulttuurân lohtâseijee uđđâ viirgijd”, Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Jienâirekinistem algâttuvvoo vaaljâi aalgâtmist viiđâd oho vuossaargâ. Sämitige jesânin šaddeh toh 21 olmožid, kiäh láá vaaljâin uažžum enâmustáá jienâid toin iävttoin, et sii juávhust láá ucemustáá kulmâ jeessân jieškote-uv sämikuávlu kieldâst (ohtsis 12). Lasseen täin kieldâin šadda väljejuđ ohtâ värijeessân jieškiäst-uv (ohtsis 4). Vaaljâlävdikodde naanood vaaljâi puáttus čuákkimistis, mii tuálloo kuálmád peeivi jienâirekinistem aalgâtmist. ¶ jienâstemvuoigâdvuođâlâžžân säämi parlament tâi * Jienâtarkkuuttâh 26,5 m2; 4,3 m x 6,5 m ¶ * Jienâtävistem * Paddimmáhđulâšvuotâ ¶ * Jieŋâčääci ¶ Jieškote-uv ahasijn čokkânâm juávhuh: ¶ Jieškote-uvlágáneh kietâtyejeh jieškote-uvlágán táárbun ¶ jieškote-uv uásitooimah oovtâst taheh tuáimee já čapo oleslâšvuođâ ¶ Jis halijdah leđe fáárust Saijoos Kulttuurohjelmpaaŋkist, vääldi ohtâvuođâ Sajosân, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. teikâ suáiti numerân 010 839 3109. Teikâ teevdi kulttuurpyevtitteeijeeluámáttuv. ¶ Jis haahâ toovvât negatiivlijd vaikuttâsâid algâaalmugân, kalgeh haavâst västideijee já algâaalmugij ovdâsteijeeh sooppâđ linásmittee tooimâin negatiivlâš vaikuttâsâi minimistmân. Haavâ olášume kalga čuávvuđ oovtâst algâaalmug ovdâsteijeiguin. ¶ Jis jo šodâdijn tuu vaanhimeh muštâleh tunjin, et lah sämmilâš, lassaan sämmilâšvuođâ merhâšume tunjin ave mield já ko puárásmuuh, te toolah tom áárvust tađe-uv eenâb. Ton sajan jis kuulah 20-ihásâžžân lemin sämmilâš, jiehke lah tom kuássin ovdeláá kuullâm jiehke tiättám, lii tuu čuuvtij váigâdup oppâđ iberdiđ já peessâđ siisâ, maid lii leđe sämmilâš. Jieš lam oppâm kyehti kielâ já kyehti kulttuur paldluvâi, virgálii sämmilâšmiäruštâllâm mield mun lam peellin syemmilâš já peellin sämmilâš. Must lii Suomâ passâ, mii lii šiev vaaluut maailmist jođedijn, ko syemmiliih tuállojeh áárvust. Mut ko moonâm OA čuákkimân New Yorkân já ko must koijâdeh kii lam, te muštâlâm lemin sämmilâš – jis muu iä jo tuubdâš pihtsijn. ¶ Jis lah perustum oppâmateriaalpargoin, te vääldi ohtâvuođâ Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâhân. Lasetiäđuid finniih oppâmateriaalčällest. ¶ jis tun toolah kollekielâd, ¶ Jjeessân ¶ joet joikaa, korvet kaikaa, ¶ Johan Jernsletten - Sverre Hatle ¶ Johan Kitti ¶ Johanna Alatorvinen ¶ Johanna Alatorvinen, markkânistemhovdâ, Säämi kulttuurkuávdáš Sajos, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , puh 010 839 3109, www.sajos.fi ¶ Johanna Njaita ¶ Johan Turi lii kirjeest i. 1910 Muštâlušah sämmilijn (Muitalus sámiid birra) kuvvim sämmilij aalmugärbivyevi já eromâšávt puásuisämmilij aalmugärbivyevi. Aalmugärbivyevi mield sämmiliih algii pivdeđ kuudijd já paimândiđ taid tom maŋa puásujin. Talle ko lijjii finnim puoh lojesumos kuudijd kiddâ te taid kevttii hokâttâsellen já návt šoddâdii puásuisiijdâid já algii eelliđ toiguin pirrâ ive já jotteeđ siämmáánáál ko sämmiliih tááláá ääigi taheh. Talle sämmiliih asâiduttii sii kuávluid ohtuunis. ¶ Johan Turi: Vuossâmuš olgosadaldâh ´Muittalus samid birra´ 1910; Suomâkielân jurgâlum kirjen 1979 ´Kertomus saamelaisista´, WSOY, Porvoo 1979. Suomâkielân jurgâlâm Luobbâl Saammâl Saammâl/ Samuli Aikio. ¶ John Trygve Solbakk 2006 (ed.): The Sámi People – A Handbook. ¶ John T. Solbakk 2006 (ed.): The Sámi People – A Handbook. ¶ John T. Solbakk & Aage Solbakk 1999: - dasgo eallin gáibida min soahtái já mii boahtit – mii boahtit dállán!/ - selve livet kalder os til kamp og vi kommer – vi kommer straks! ¶ johtaja, hallintopäällikkö Johtti girjerádju/Jottee kirjerááju – proojeekt stivrimjuávkku ¶ * Joiku-Kotsamo , šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Sämmilâš puásuituálupeerâ fáálá maaŋgâpiälásijd ohjelmpalvâlusâid Suáluičielgist; puásui-, husky- já moottorkiälkkásafarijd. Joikun Kota 150 ulmui Urruáivist, Suáluičielgi taavaabeln. ¶ Jomppanen kieliasiainneuvottelukuntaan ¶ Jomppanen Siiri ¶ Jonsahpeivi ¶ Jonsahpeivi. Puáhtá liputtiđ jieškote-uv enâmij jonsahpeeivi mield. ¶ Joođijd, määtklaid määnõ čuâvat, ¶ Joomla! ¶ Joonas Saari ¶ Joonas Saari, kovvejeijee-čyeppee ¶ jos fal gáhttet gollegielat, ¶ jos veâl määttak kå´llõkiõlad, ¶ Jotkâucâmuš starttâruuđâst (tavesämikielân) ¶ Jouko Hetta ¶ Jouna Näkkälä ¶ Jouni Aikio ¶ Jouni West, 9 375 € ¶ Juáhhoo škovláid já kirjeráájoid. Ij lah vyebdimnáál! ¶ Juáigus ¶ Juáigus ana ulmuu nuorrân. ¶ Juáiguseh láá uássin aargâ rutiinijd já sosiaallâš tilálâšvuođâid. Puásuituálust juáigusáin láá kovŋim piäđuid já lááččám koskâvuođâ ellee, mon paimândeh, já ulmuu kooskân. Juáigusijguin máttáátteh nuorâb suhâpuolvâ ulmuin já hiäimuvuotâvuáháduvvâst, luándust, paaihijn, puásuituálutaavijn já ellein. Juáigusij fáádáh šaddeh siärváduv merkkâulmuin, historjálâš tábáhtusâin, puásuituálust, luándupirrâsist já ellein. Juáiguseh čäittih sosiaallâš vuáháduv já kulttuurlâš jotkuuvâšvuođâ. Ovdâmerkkân párnái juáiguseh láá variaatioh vanhimij juáigusijn, moh láá pelestis variaatioh sii jieijâs vanhimij juáigusijn. Ko párnááh láá šoddâm, juáigus lii adelum tego ristânoomâ häämist vistig oovtkiärdánis nuottân maŋeláá riggodum olmoošjuáigusin. Taat ärbivyehi lii masa lappum Suomâ sämmilij juávhust. ¶ Juáiguseh láá uássin aargâ rutiinijd já sosiaallâš tilálâšvuođâid. Puásuituálust juáigusáin láá kovŋim piäđuid já lááččám koskâvuođâ ellee, mon paimândeh, já ulmuu kooskân. Juáigusijguin máttáátteh nuorâb suhâpuolvâ ulmuin já hiäimuvuotâvuáháduvvâst, luándust, paaihijn, puásuituálutaavijn já ellein. Juáigusij fáádáh šaddeh siärváduv merkkâulmuin, historjálâš tábáhtusâin, puásuituálust, luándupirrâsist já ellein. Juáiguseh čäittih sosiaallâš vuáháduv já kulttuurlâš jotkuuvâšvuođâ. Ovdâmerkkân párnái juáiguseh láá variaatioh vanhimij juáigusijn, moh láá pelestis variaatioh sii jieijâs vanhimij juáigusijn. Ko párnááh láá šoddâm, juáigus lii adelum tego ristânoomâ häämist vistig oovtkiärdánis nuottân maŋeláá riggodum olmoošjuáigusin. Taat ärbivyehi lii masa lappum Suomâ sämmilij juávhust. ¶ Juáigusijn iä lah ain säänih, talle nuottâ já jienâkevttim láá kuávdâháást. Viestârsämmilâš stijlâ juoigâd lii olgospyehtim peeleest vuáimálub já jienâkevttim molsâšuvá jotelubbooht ko nuorttâsämmilâš juoigâmstiijlâst. ¶ Juáigusijn iä lah ain säänih, talle nuottâ já jienâkevttim láá kuávdâháást. Viestârsämmilâš stijlâ juoigâd lii olgospyehtim peeleest vuáimálub já jienâkevttim molsâšuvá jotelubbooht ko nuorttâsämmilâš juoigâmstiijlâst. ¶ Juáigus lii finnim nuotâs luudij, juuvâi já piegâi jienâst ¶ Juáigus lii ilo. ¶ Juáigus lii muštemvyehi, ohtsâšilo já vyehi čäittiđ rähisvuođâ. ¶ Juáigus lii poccuu nuottâ ¶ Juáigus lii uánidám kuhes sevŋis tälvi-iijâid, ¶ Juáigus uulât olgoláá ko säänih, aldeed já ovtâstit hiäimuid, skipárijd já olmoošsuhâpuolvâid. ¶ Juátkojeijee ¶ Juávhu stivrejeijeeh, mattáátteijeeh Bigga-Helena Magga já Rauna Mätäsaho láin ilolávt oláttum jieijâs juávhu miänástume keežild. Taansâ juurdâ vuolgij jakutialii Sykkys –tanssâjuávhu čáittusist Ijâttis Ijjâ –tábáhtusâst Anarist 2010. ¶ – Juávkkupeerâpeivikiäčču Miessi lii ovdâmerkkâ tast, maht uccâ resurssijguin já meritiätulâš pargoin puáhtá uážžuđ ááigán merhâšittee tavvoid sämikielâi oovdedmân, iätá säämi kielârääđi saavâjođetteijee Erkki Lumisalmi . Sämikulttuur eellimiähtu lii sämikielâi siäilum puáttee suhâpuolváid já kielâ lii sämikulttuur tehálumoš já kuávdášlumos uási, tot lii sämikulttuur vááimus. Párnáiguin porgâdijn lii uáli tehálâš kevttiđ systemaatlávt sämikielâ váldukielâ noonâ sajaduvâst peerusthánnáá – Miessi pargeeh láá luhostum taam pargoost ovdâmerhâlávt, kijttâl Lumisalmi . ¶ Juávkkupeivikiäčču Miessi lii toimâm Iänuduvâst 10 ihheed já ton ääigi Miessi lii tipšom ivijmield aldasáid 40 sämipárnážid. Iänuduv kieldâ kulá sämikuávlun já kieldâ sämikielâlâš aalmug lii tobbeen uccâ ucceeblohhoon. ¶ Juávkku toovâi skiärrudemsopâmuš ive 2008 Tuupa Records Oy skiärrufinnoduvváin. Juávkku lii almostittám EP-skiäru Čáhppes lasttat 2008 (Čapis loostah), single Ii iđit vel 2009 (Ij iiđeed vala) sehe oleskukkosâš skiäru Álás eana 2010 (Pietittes eennâm). Ive 2008 almostum EP-skiärust lijjii vittâ lavluu. EP almostittem maŋa juávhu mielâstumvuotâ lassaanškuođij já ive maŋa skiäru almostitmist bändi vuoitij kiđđuv 2009 sämmilij euroviisun-uv nobdum laavlâkišto Sámi Grand Prix pittáin Ii iđit vel. Mielâstumvuotâ uážui joođhâ, ko bändi peesâi jotkâkiišton vala siämmáá čoovčâ Hollandin, kost tollui Euroop ucceeblohokielâi laavlâkišto liet . Juávkku vuoitij siämmáin pittáin taan-uv kišto. Mielâstumvuotâ uážui ain-uv joođhâ, ko bändi palhâšui maŋeláá čohčuv Suomâ sämitige kulttuurpalhâšuumijn, mon sijjân mieđettij tallaš kulttuurminister Stefan Wallin. Siämmáá ive juovlâmáánust juávhu nieidáid mieđettui vala ive suáđigillâštaho-palhâšume. Siämmái aaigij juávkku almostitij vuáitulâš pittáást vala single. Tot luptânij Suomâ virgálâš singleliiston sajan 9. Siämmáá ääigi juávkku valmâštâlâi vuossâmuu oleskukkosâš skiärus Álás eana , mii almostui 2010 ive aalgâst. ¶ Juha Guttorm, haldâttâhhovdâ, Sämitigge, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , puh 010 830 3102, www.samediggi.fi ¶ Juha Magga, Saara Ketola  ja Tuomas Aslak Juuso ¶ Juha Magga, Saara Ketola  ja Tuomas Aslak Juuso ¶ Juhâmohe almosciälkkámuš 2005 kávnoo: suomâkielân , tavesämikielân ¶ Juhani Nousuniemi, västideijee pyevtitteijee ¶ juhca jávrriin, jalgadasain, ¶ Juhlepeeivi pajalâssân láá Irene Länsman teatterlávdástem, Heli Aikio lávlum anarâškielâliih lavluuh já Anna Näkkäläjärvi-Länsman soololávdástem. ¶ Julgáštušah ¶ Julgáštuš laiđiittâsuásist aainâs páhudeh, ete algâaalmugeh láá kuáhtám historjá ääigi epivuoigâdvuođâlâšvuođâ, mii lii iästám sii turviimist já oovdedmist jieijâs kulttuur já hiäjusmittám sii vuoigâdvuođâid. Anaya meid tiädut, ete algâaalmugjulgáštuš čuákkee taid olmoošvuoigâdvuođâid, moh algâaalmugijn liččii koolgâm leđe uássin olmooškode. Algâaalmugjulgáštuš ulmen lii tivvoođ taid historjálijd puástuvuođâid. ¶ Julgáštuš tehálumoseh artiklah kyeskih algâaalmugij jiešmeridemvuoigâdvuotân, vuoigâdvuotân jieijâs kielân já kulttuurân, staatâi ovdâsvástádâsân algâaalmugkulttuurij turviimist, algâaalmugij vuoigâdvuotân luánduvaarijn sehe julgáštuš kiäldá jyehilágán viggâmušâid suddâluttiđ algâaalmugijd. ¶ Julkaisija: Saamelaiskäräjien koulutus- ja oppimateriaalitoimisto 2009 ¶ Julkaisut ¶ Juntunen Suvi ¶ Juoigâmärbivyehi lii kuittâg ain-uv uhkevuálásâš. Pargoeellim, meddâlvarrim sämikuávlust já kielâmolsom láá vaikuttâm sämmilij juávhust juoigâm kulluumân já kiävtun. ¶ Juoigâmärbivyehi lii kuittâg ain-uv uhkevuálásâš. Pargoeellim, meddâlvarrim sämikuávlust já kielâmolsom láá vaikuttâm sämmilij juávhust juoigâm kulluumân já kiävtun. ¶ Juoigâmärbivyehi, mii sämmilâšärbivyevist lii lamaš nanos, päsiškuođij meddâl Veiko ääigi. Ovdil juoigâm kuulâi argâpiäiván já masa juáhážân pieijui jieijâs juáigus. Sunjin ij lah innig pieijum jieijâs juáigus, veikkâ ovdâmerkkân suu eejist lâi jieijâs juáigus. ”Riävtui tovle pieijui juáigus juáhážân, mut taan ääigi ij innig. Tot juoigâmkulttuur tuše paasij meddâl.” Veikko muštâl, et čokkimpargoin juoigâm ij kuullâm ollágin, mut pygálusâin tađe-uv eenâb. Pygálussáid pottii ulmuuh jieškote-uv palgâsijn, já eromâšávt puoh čepimusah jyeigeeh juoigii. ¶ Juoigiid searvi ¶ Juovlâiääigi tiervâttâsah maaŋgâ jieškote-uv kielân , meid tave-, aanaar- já nuorttâsâmikielân (liŋkkâ staatârääđi jurgâlus- já kielâpalvâlusâi sijđoid) (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Juovlâmáánu 2008 ¶ Juovlâmáánu 2009 ¶ Juovlâmáánu 2010 ¶ Juovlâmáánu 2011 ¶ Juovlâmáánu 2012 ¶ Juovlâmáánu 2013 ¶ Juovlâmáánu 2014 ¶ Jurbâjávráá siijdâst iä mainâseh nuuvâ. Mainâseh šaddeh tast, ko Virkkuuvääri škoovIâ uáppeeh sierâdeh já pargeldeh škoovIâst já škoovIâ ulguubeln. Maggaar lii párnái škovIâihe? Tom tiätá ko Iohá Virkkuuvääri Iuuhâmkirje! Čoovâ Iuuhâmpittáin myerjih Iäddih, ruške áIgá já viijmâ muáttá. Čohčâpaje nohá juovIâčuoImân, mon iälššáás párnááh čuávdih. ¶ jurgâlâm: Iisak Mattus ¶ jurgâlâm: Ilmari Mattus ¶ Jurgâlâm: Isak Mattus ¶ jurgalâm Kaisa Tapiola-Länsman ¶ jurgâlâm: Katri Fofonoff ¶ Jurgâlâm: Kaarina Mattus ¶ jurgâlâm: Marja-Liisa Olthuis ¶ Jurgâlâm Matti Morottaja ¶ jurgâlâm: Matti Morottaja ¶ jurgâlâm orjâlâškielâst: Ilmari Mattus ¶ jurgâlâm: Pia Nikula ja Anne-Marie Kalla ¶ jurgâlâm suomâkielân Otto Manninen ¶ jurgâlâm: Ilmari Mattus ¶ Jurgâleijeeh ja tuulhah ¶ Jurgâlempalvâlusah ¶ (jurgâlum Ilmari Mattus 2009) ¶ (Jurgâlum suomâkielâlâš kirjeest " Koulun ¶ - Juridiset selvitykset eivät ratkaise ILO-sopimuksen ratifioinnin esteitä. Ratifiointi on mahdollista ainoastaan hyväksymällä positiivisen diskriminoinnin periaate, totesi kansainvälisen ihmisoikeusasiain neuvottelukunnan puheenjohtaja Nils Torvalds. Positiivisella diskriminoinnilla pyritään todelliseen yhdenvertaisuuteen. Hän piti ratifioinnin viivyttelyä vaarallisena globalisaation ja kaupallistumisen edetessä kiivasta tahtia. Yhteinen etu saa yhä useammin väistyä yksityisen edun tieltä. – Nopea ratkaisu ILO-sopimuksen ratifioimiseksi olisi nyt viisautta ja asiat vain mutkistuvat viivyttelyn jatkuessa, hän totesi. Torvaldsin mielestä mm. Metsähallituksen tulisi pidättyä myymästä lisää palstoja, koska se synnyttää vain uusia ongelmia. ¶ Jussakka ¶ Jussa Seurujärvi ¶ juucâ jaavrijn, jolgâdâsâin, ¶ Juurdâ sämikielâlijn párnái ohjelmijn lâi kuittâg nanosin sämmilij mielâin. Ive 2005 NRK, SVT já YLE algâttii ráđádâlmijd ohtsijn párnáiohjelmijn. Yleisradio kiäsádâđâi oovtâstpargoost ovdil ko ohjelmeh šoddii tuottân. Ive 2006 aalgâst NRK já SVT algâttáin ohtsijd sämikielâlijd párnái TV-vuolgâttâsâid Taažâst já Ruotâst. ¶ Juuso, Anne-Mariet Labba, ¶ Juuso Per Oula ¶ Juuso Tuomas Aslak ¶ Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi, juátká sämitige saavâjođetteijen eidu álgám vaaljâpaje ääigi. Vaaljâpaje juátkoo ive 2015 loopâ räi. Näkkäläjärvi väljejui saavâjođetteijen jienâiguin 12-9 Sämitige vuossâmuš tievâsčuákkimist Anarist säämi kulttuurkuávdáš Sajosist 15.2. Vyesti-iävtukkâssân lâi nuorttâsämmilâš Tiina Sanila-Aikio. ¶ Juvvá Lemeha, Klemetti Näkkäläjärvi sáhka sámi álbmotbeaivve doaluin Anáris 6.2.2010 ¶ Juvvá Lemeha ođđajagisáhka sámi radios 31.12.2011 ¶ Juvvá Lemeha sáhka 10.11: sámi parlamentarihkkáriid konfereanssaid julggaštusaid olláhuvvan ¶ Juvvá Lemeha sáhka 15.10.2013, Norgga Sámediggi rahpandoalut ¶ Juvvá Lemeha sáhka 28.8.2013 Ruoŧa Sámediggi rahpan ¶ Juvvá Lemeha sáhka, árbediehtoseminára 22.3. ¶ Juvvá Lemeha sáhka Eurohpá ráđi semináras 28.11.2014 Anáris ¶ Juvvá Lemeha sáhka Lars Leevi Laestadius semináras Durdnosis ¶ Juvvá Lemeha sáhka Meahcceráđđehusa vuovdevahku oalgedáhpáhusas ¶ Juvvá Lemeha sáhka Sámeparlamentarihkkáriidkonferánsas 10.11.2011 ¶ Juvva Lemehá sáhka Sámi allaskuvlla 25 jagi ávvosemináras ¶ Jyehi iiđeed vuossâmuš kielâ, maid sáárnum, lii sämikielâ. Pargoost radiost kiävtám iänááš uási ääigist sämikielâ. Mudoi sämmilâšvuotâ uáinoo muu argâpeeivist tast, et stuorrâ uási ääigist mana poccuiguin. Eromâšávt čohčâtäälvi, mii lii hoppuus pygálusäigi. Pasâttâssân pááccám astoääigi viätám päikkikuávlust sehe Ruotâst já Taažâst, säminuorâi tábáhtusah ko kelijdeh. Já ain ko tábáhtuvá miinii stuárráábijd,te pakkaam sämimááccuh laavkân, ko ijhân tom táválii tevkis lädimááccuh lah šoddâm kuássin skappuđ! ¶ Jyehilágán nisonij olgoštem meddâlistem kieđâvuššee almossopâmuš ¶ Jyehilágán näliolgoštem meddâlistem kyeskee aalmgugij-koskâsâš almossopâmuš ¶ Jyeigee: Nils Heikki Paltto ¶ Jyeigee, sämitige stiivrâ jeessân Petra Magga-Vars muštâlij juoigâm merhâšuumeest nuuvt sanij-guin ko juáigusijguin-uv: “Juáigus čáittá sämikulttuur. Juáigus siskáldâsâst puáhtá čielgâsávt uáiniđ páihálii kulttuur almoonmijd já oppâđ madârvanhimij historjást. Juáigus sajattâh ij lah Suomâst tuárvi pyeri. Juáigus taarbâš eenâb torjuu, resurssistem já uáinusistorroom ubâ Suomâst. Škoovlah kolgâččii väldiđ juáigus máttááttâsvuámij uássin, vâi juáigusist finniiččij ohtsâškoodán luándulii uási” . ¶ Järjestys ¶ Järjestäjälle ¶ järvi järven tuolla puolen, ¶ jäsen ¶ jävri šiärráá jäävri alda. ¶ jääu´rõ špelkka jääu´rõ veâlgga. ¶ Jaapaanlâš kuástideijee Genziro Ito halijdij almostittiđ kirje jaapaanlâš párnáid, kiäh monâttii kyehti ive tassaaš eennâmtuárgástâsâst já ton tovâttem tulvepáárust sii omâháid. Sun uusâi heivejeijee maainâs, mii puávtâččij lohđuttiđ párnáid sii kuáhtám sooroost. ¶ Káártáh ¶ - káhvástâllâm aktiviteetpääihist ¶ Kahwanake mohawkijd (Kanien: keha'ka) ovdâstâm Charles Patton adelij čuákkimân ärbivuáválii mohawk-sivnádâs já lavlui ustevvuođâ lavluu ¶ ”Kaikki maisemat” Tanssin, valon ja äänen kylätarina – esitys Sajoksen pääsalissa maanantaina 28.4. klo 19.00. ¶ Kaisa Tapiola ¶ Kaisa Tapiola 2011 ¶ kaisa.tapiola(at)samediggi.fi ¶ kaisa.tapiola-lansman(at)samediggi.fi ¶ Kaisa Tapiola-Länsman ¶ Kaksi saamelaisnuorten ryhmää Oulun MOVES – tapahtumaan ¶ Kaksivaiheinen kilpailu herätti kiinnostusta ¶ kala ¶ kalamiehet meren, järven ¶ Kalender ¶ Kalenteri ¶ Kalevalaservi já Sämiarkkâdâh orniv Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist puohháid ávus seminaar Kost lii Sämieennâm? 2.11.2012 tijme: 12.00 rääjist. ¶ Kállá kaandâ lávgum já piemmâm ¶ Kállápaarnij maddârmaddui. ¶ Kalle Varis ¶ Kalottiakatemian keskiössä suvereniteetti ja pohjoinen resurssigeopolitiikka ¶ Kalusteiden ja tekstiilien tarjouskilpailuaika päättynyt ¶ * Kálvudâh: čuákkimpeevdih já čuákkimstoovlih 10 ulmui. ¶ * Kálvudâh: čuákkimpeevdih já čuákkimstoovlih 15 ulmui, sieminkievkkân  (keraamisâš hellá, čääci, tiskámmaašin, jieŋâskäppi). ¶ * Kálvudâh: čuákkimpeevdih já -stoovlih 25 ulmui, luvâldellee pevdi, ilddee já sieminkievkkân (čääci, jieŋâskäppi, tiskámmaašin, kähvivuoššâmpiergâs). ¶ Kamarisinfoniakonsertti "Kvaliteettia Keski-Euroopasta" pe 6.9.13 ¶ - Kameratäsideijee ¶ Kammuuh - kengät ¶ kamuvsyeinih = syeinih, moh kiävttojeh sovskammuin ¶ Kangasniemi Hannu ¶ Kansainvälisen työjärjestö ILO:n Alkuperäis- ja heimokansojen oikeuksia koskevan yleissopimuksen (nr. 169) ratifiointi Suomessa edellyttää poliittisia ratkaisuja. Ratifioinnin esteitä ei poisteta oikeushistoriallisilla tutkimuksilla, joilla on pikemminkin pitkitetty sopimuksen voimaansaattamista Suomessa. Saamelaiskäräjien järjestämässä ILO-sopimusta ja saamelaisten maaoikeuksia käsitelleessä seminaarissa Inarissa todettiin yleisesti, että Suomen hallituksen tulisi viimein tehdä asiassa poliittisia päätöksiä, eikä enää jatkaa toinen toistaan seuranneiden ja vuosia kestäneiden selvitysten tekemistä. ¶ kansalliset tuet - asiantuntijaverkosto ¶ Kansanjuhla/Avoimet ovet Sajjoksessa keskiviikkona 4.4. ¶ Kapasiteet: 70-140 ulmui ¶ Karen Marie Eira Buljo ¶ Kari Meløy ¶ Kari Tapion muistokonsertin liput myynnissä Duodji Shopissa ma 10.2.2014 lähtien ¶ Kari Tapion muistokonsertin liput ovat myynnissä ¶ Karjalan Satakieli ¶ Karl Nickul 1970: Saamelaiset kansana já kansalaisina. Suomalaisen kirjallisuuden seuran toimituksia 297. Helsig. ¶ Kárttá: sämikuávlu ¶ Kárttá: sämikuávlu eennâmkevttim Meccihaldâttâs haldâšem eennâmkuávluin ¶ Kárttá: sämikuávlu eennâmkevttim Meccihaldâttâs haldâšem eennâmkuávluin ¶ Kárvudât peri návt ¶ Kárvudât peri návt ¶ Kati Eriksen ¶ Katja Magga ¶ Katri Santtila (máttááttâs- já kulttuurministeriö) ¶ Katso kuvia ¶ "Kaukana Pohjoisessa - Matka luontoon kuvin ja sävelin" -konsertti Sajoksessa marraskuussa ¶ Kaukaa alta seitsentähden ¶ * Kavrâsuohâd, kärjilpiirakah, manevuojâ, jogurt, vorâs sämpyláh, čuopâstuvah, vuástá, vuojâ, kurkkâ já toomaat, mysli, vorâs säppi, kähvi/teejâ já vorâs liäibustuvah. ¶ Keejâ almottâs, luámáttuvah já uuccâmravvuuh. ¶ Keejâ mytologâlâš uánihisvideo sämmilij algâpuátimist ¶ Keejâ Nuorâi väldikodálii Teatris-tábáhtus uuđâssiijđo tast! ¶ Keejâ Saijoos sajaduv. ¶ Keejâ täst. ¶ Keejâ uánihisvideo anarâš Eero puđâldâsâin ¶ Keejâ uánihisvideo Anni-Saarast já sämimáccuhist ¶ Keejâ uánihisvideo citysämmilâš Helgaast kiän uábbi puátá kolliistâllâđ. ¶ Keejâ uánihisvideo madduidis mäccee nuorâ pajeulmust ¶ Keejâ uánihisvideo muotâteatterist ¶ Keejâ uánihisvideo njuámmilist ¶ Keejâ uánihisvideo nuorâ sämmilâšnisonijn láávust ¶ Keejâ uánihisvideo nuorttâsämikielâ tiileest ¶ Keejâ uánihisvideo nuorttâsämmilâš kaperist ¶ Keejâ uánihisvideo nuorttâsämmilâš ärbivuáválii lávlumvyevist ¶ Keejâ uánihisvideo ohtsâštave-eennâmlii kirjerájuautost. ¶ Keejâ uánihisvideo peeskâst (possuunähkituurhâst) ¶ Keejâ uánihisvideo Piilvist kote aalgât säämi kulttuur oopâid ¶ Keejâ uánihisvideo sämimáccuhân kárvudâtmist. ¶ Keejâ uánihisvideo sämmilij parlameentâst, Sämitiggeest ¶ Keejâ uánihisvideo tast maid čuuvčást puáhtá rähtiđ ¶ Keejâ uánihisvideo tavesämikielâ puustavijn ¶ Keejâ uánihisvideo tavesämmilâš juáigusist. ¶ Keejâ uánihisvideo Tiänu luosâpuáđust ¶ Keejâ uánihisvideo vuovdâkuoškâlii Nijlâsist ¶ Keejâ uánihisvideo aanaarsämikielâ tiileest ¶ keejâ video ¶ Keejâ vuáđusárgus (pdf). ¶ (Keejâ vaaljah) ¶ Keejâ Yle Säämi uđđâs já kuuvijd taan liiŋkâst! ¶ Keessiv 2007 valmâštuvvim Kuovdâkiäinu säämi ollâškoovlâst, mast čođâldittim kuulmâ ive journalistlinjá bachelori já lasseen sämikielâ approbatur. Valmâštume maŋa lam iänááš porgâm YLE sämiradiost Anarist sämikielâlij tv-uđđâsij toimâtteijen. Lasseen lam freelanceristám Kiirunast SVT uđâsreportterân já meid galdu.org-nettisiijđoi peivideijen. Majemuš stuárráb proojeekt nuuvâi kiđđuv 2008: talle uárnejim sämmilij uásálistem Arctic Winter Games 2008 tábáhtusân Yellowknifân, lijjim Säämi juávhu Chef de Mission. ¶ Keevi ečiriijâd -tieđettemčáálus (tavesämi-,aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân) ¶ Keittiön tila- ja toimintaluonnos 14.6.2009 ¶ * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh 190 ulmui (9 čokkámráiđud) já 5 saje luvâldelleid ¶ * Kejâttâh: Kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui + täsilättest pođoistoovlih 234 ulmui + 6 saje luvâldelleid. Sajeh ohtsis 430 ulmui. ¶ * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 254 ulmui (12 čokkámráiđud). Kejâttâh vuáđuhäämist, maaŋgâtooimâsali čájáttâssaijeen. ¶ * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 254 ulmui (12 čokkámráiđud) já 6 saje luvâldelleid. ¶ * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui (9 čokkámráidud) + täsilättest 116 pođoistovlid (4 stovlirááiđu) já 4 saje luvâldelleid. Čokkámsajeh ohtsis  310 ulmui. * Čájáttâssaje: 43 m2 (kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 2,5 m). Heivee seminaaráid, main ij lah tárbu stuorrâ čájáttâssajan. Kj. vuáđukove. Maaŋgâtooimâsali lii kiävtust sierâväärridmist. ¶ Ke´rres kuâlkkân tä´lvvkeei´n mie´ldd. ¶ kerrisskaalâ maa ij mield. ¶ Kerttu Vuolab ¶ Kerttu Vuolab čäällim já kuvvim párnáikirje "Kulmâ skipárâš" almostuvá jaapaan- já eŋgâlâskielâlâš teddilâssân. Almostittemtilálâšvuotâ tuálloo Säämi kulttuurkuávdáást Sajosist 7.5.2013 tme 12.00. Tilálâšvuotâ lii áávus puohháid, kiäh láá ääšist perustum. ¶ Kesimáánu 2008 ¶ Kesimáánu 2009 ¶ Kesimáánu 2010 ¶ Kesimáánu 2011 ¶ Kesimáánu 2012 ¶ Kesimáánu 2013 ¶ Kesimáánu 2014 ¶ Kesto 45 minuuttia. Teatteri-ilmoitus on ollut Lapin Kansassa pe 10.2.2012. ¶ kestänyt on vainolaisten ¶ Kestävän kaivostoiminnan verkoston ydinryhmä ¶ Kevtteeh ¶ Kiđđâtäälvi vittáduvvojeh kodden pááccám čiermiheh tuoddârist já siämmást sarvah käldejuvvojeh, vâi toh liččii puáttee täälvi späiliheh já kevttimnáál niestipuásujin. Kiđđuv puásuialmaah kärttih aassâđ kámppáin mánuppoojijd já kuáđuttiđ jiejâs čage, ko korrâ cuoŋŋui ääigi poccuuh pyehtih jotteeđ kuhás jieijâs čaggeest já mostâđ nube čaagan. Iälu ferttee távjá čokkiđ ollásávt, vâi ráánjáh pyehtih keessim mostâm poccuidis meddâl. Siämmáánáál ferttee eelliđ ráánjái čaggeest kesimin jieijâs poccuid meddâl. Pargopeeivih älgih talle tooláá iđedist já noheh maŋŋeed eehid. ¶ Kiđđâaabis iskâdâllâmversio almostittoo puáttee ive aalgân. Anarâškielâ aabis lii meeri valmâštuđ čohčuv 2009 kyehtin kirjen, čohčâ- ja kiđđâaabisin. ¶ Kiđđuv 2008 toovâim skiärurähtimsopâmuš Tuupa Records -skiärrufinnoduvváin já siämmáá kiiđâ vyesimáánust mist almostui EP-skiärru Cáhppes Lasttat, mast láá vittâ mii jieččân ráhtám pitá. Mij lep jottáám suáittimmaađhijn ennuv Laapi lääni kuávlust já moddii meid váhá mäddiláá-uv. Tääl mij rähtip uđđâ biisijd puáttee oleskukkosii albumân, et must mana muusikrähtimân ennuv äigi, mut ij tot häittid, ko rähistâm čääliđ biisij saanijd já nuottiđ muusik. Ton pargoost uážžu polttođ jieijâs tobdoid já jurduid já rähtiđ maidnii uđđâs ulmui kuullâmnáál. ¶ Kiđđuv 2012 väljejui uđđâ nuorâirääđi. Spiekâstâhlávt tuše ive toimâm vuossâmuš nuorâirääđi toovâi iävtuttâs nuorâirääđi noomâtmist. Uđđâsist nomâttem suijân lâi, et nuorâirääđi toimâpajeh joteh kietluvâi sämitige já eres lävdikudij toimâpojijguin. ¶ Kiđđuv piärguh sälttejuvvojeh keesi várás já heŋgejuvvojeh olgos piegâ já piäiváápaštuu kuškâdemnáál. Poccui kuáđuttem pištá vyesimáánu räi. Tälviv šooŋah vaikutteh puásuialmaa pargomiärán. Jis lii hyenes kuáttumtile, te poccuuh lihâdeh táváliist eenâb. Ucceeb-uv poccui hemâdem toovvât talle stuorrâ vaahâg já lasepargo. ¶ Kielâ ¶ kielâašijčällee ¶ Kielâašij ráđádâllâmkodde ¶ Kielah ¶ kielâhäämi tärhistem maŋa. ¶ "Kielâ iäláskitmân sihtejeijee tooimâin kalga anneeđ mielâst, et sämmilij vuáđulavâlâš vuoigâdvuotâ jieijâs kielân já kulttuurân kuáská ubâ eennâm. Eromâš huámášume kalga kiddiđ toos, et puohâin sämipárnáin lii puigâ máhđulâšvuotâ oppâđ jieijâs kielâ já kulttuur ubâ väldikoddeest." Riehtiminister Anna-Maja Henriksson tiäduttij jieijâs sahâvuárust sämikielâ já maorikielâ iäláskittemseminaarist 13.09. táárbu läjidiđ pissoo toimâmmaali sämikielâi iäláskitmân. ¶ Kielâ- já jurgâlempalvâlusah ¶ Kielâ- já jurgâlempalvâlusah ¶ Kielâjurgâleijee ¶ Kielâjurgâleijeeh ¶ Kielâjurgâleijeeh išedeh táárbumield virgeomâhijguin ášástâldijn tárbulij sämikielâlâš äššikirjij jurgâlmist. ¶ Kielâjurgâleijee – Leena Aikio , toimâpäikki Ucjuuhâ, ¶ Kielâjurgâleijee Maria Sofia Aikio , toimâpäikki Ucjuuhâ, ¶ Kielâ kuáddá sistees aalmug ohtsii historjá já kulttuur, ärbivyevi já vuáttámuš já tot lahta tááláá sárnoo oohtân tolebij suhâpuolvâiguin. Siämmást tot lii merhâšitteemus oohtânčannee sierânâs enâmijn assee siämmáá kielâ sárnoiguin. Sämmiláid jieijâs kielâ lii šalde staatâi raajij paijeel. Jieijâs kielâ lii aarničukke, mii lii tievâ tiäđu já vuáttámuš, oles kirjerááju, tegu sämmilâš kirječŋällee Kerttu Vuolab lii távjá páhudâm. Jyehi kielâ lii sajanmäksimettum. ¶ Kielâkuávdáš ij vuáđuduu aalgâst fyysilâš instituution peic tot tuáimá proojeekt ääigi jieškote-uv staatâ sämitige ohtâvuođâst. Proojeekt ääigi vuáháduttep kuávdáá tooimâ já visásmittep ton ruttâdem sehe toimâmyenster. Proojeekt ulme lii oovtâst sämitigijguin sämikielâi nanodem já ovdedem nuuvt, et jieškote-uv kielâ ohtâgâslâš táárbuh, háástuh já naavcah váldojeh vuotân sehe sämikielâi iäláskittem já turvim puátteevuođâst. ¶ Kielâkyeimi ¶ Kielâkyeimi 1 ¶ Kielâkyeimi 1 Pargokirje ¶ Kielâkyeimi lii anarâškielâ oppâkirje, mii tuálá siste luvâttuvtääsi anarâškielâ vieres kielâ kuursâi 1–2 máttááttâsubâlâšvuođâid. Kirje fáddápirrâseh láá taanáigásiih, mut kiessih siisâs puáris anarâš kulttuur. ¶ Kielâlávt anarâšah kuleh sämikielâ nuorttâkieláid, veikkâ sijjân lii masaba hiälpub iberdiđ uárjikieláid kullee tavesämikielâ ađai orjâlâškielâ ko nuorttâkieláid kullee nuorttâsämikielâ ađai nuorttâlâškielâ. Jiejah sij kevttih sääni ´kielâ´ almottiđ suomânij tâi kielâhaamij koskâsijd iäruid: anarâškielâ, aanaarkielâ. ¶ -kielâlaavâst já eres sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâin tieđettem. ¶ Kielâ máttááttâsâst ¶ Kielâmovdijdittee ¶ Kielâpalhâšume keigejuvvoo jyehi nube ive já palhâšume summe lii 12 500 eurod. Onne 22 peeivi skammâmáánu keigejui palhâšume tave-eennâmlii ministerčuákkimist Tukholmast. ¶ Kielâpalhâšume mieđettuvvoo ovtâskâsulmuid (meid juávkku) tâi siärváduvváid (meid servi, lájádâs) moh láá mávsulávt toimâm merhâšittee vuovvijn sämikielâ oovdedmân tâi siäilutmân. Palhâšume puáhtá mieđettiđ om. Kirjálâš, njálmálâš tâi eres áánsuin, moh sajaduveh vijđáhit jieškote-uv toimâsuorgijd. Palhâšume puáhtá jyehiđ maaŋgâi vyeittei kooskâ. ¶ Kielâpalhâšume mieđettuvvoo tääl kuuđâd keerdi čohčuv 2014 sämiaašijn västideijee ministerij já sämitigij saavâjođetteijei ihásâš čuákkimist Helsigist. Ovtâskâsulmuuh, organisaatioh, lájádâsah já virgeomâhááh Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst pyehtih toohâđ jieijâs iävtuttâs ive 2014 palhâšume uážžon. Vuolgât iävtuttâsis já toos lohtâseijee kirjálijd vuáđustâsâid, kukkoduv peeleest enâmustáá 1-2 siijđo, majemustáá vyesimáánu 30. peeivi 2014. Árvuštâllâmkomitea väljee kielâpalhâšume vyeittee. ¶ Kielâpalhâšume sämikielâ oovdedmist, mii juáhhoo jyehi nube ive, mieđettuvvoo ovtâskâs ulmui tâi siärvádâhân Taažâst, Ruotâst, Suomâst tâi Ruošâst. ¶ Kielâpalhâšume ulme ¶ Kielâpalhâšume ulme Kielâpalhâšume ulmen lii išediđ sämikielâ ovdedmist tâi siäilutmist Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst. ¶ Kielâpalhâšume ulmen lii išediđ sämikielâ ovdedmist tâi siäilutmist Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst. ¶ Kielâpalhâšume Sámi Siida-siärván já uumajasämikielâ máttáát ¶ Kielâpalhâšume Sámi Siida-siärván já uumajasämikielâ máttáát ¶ Kielâpargeeh adeleh meid ravvuid sämikielâ kyeskee koččâmušâin. ¶ Kielâpargee lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán já pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V/II – IV/IV mield (vuáđupälkki 2 051,23 – 2 391,60 eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Toimâsaje lii sämitige monnii toimâsaajeest tâi sopâmuš mield eres saajeest. ¶ Kielâpargee pargoid kuleh kielâtipšom, kielâovdedem, terminologia¬pargo, normâdem, sehe tieđettem- já ravvimpargo. Kielâpargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát-/reesuurskuávdáá vuáđudemprojektân. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. ¶ Kielârääđi addel oovtâst sämikielâ toimâttuvváin vaaljâpojijmield muštâlus sämikielâ kielâlâš vuoigâdvuođâi olášuumeest já ovdánmist. Sämitigge raahtij laavâ olášuumeest ive 2007 vuáđučielgiittâs Säämi kielâlaavâ olášume iivijn 2004-2007 . Kielârääđi já sämikielâ toimâttuv pargon lii säämi kielâlaavâ ovdedem já kocceem lasseen pyerediđ sämikielâ sajattuv já luptiđ sämikielâ status ohtsâškoddeest. Kielâ kommunikaatioáárvu táálášoht¬sâš-koddeest lii pyeredum muáddilov ihheed tassaaš jotonpieijum kielâhuolâttâs- já terminologia¬pargoin, main viggoo ereslasseen tarvettiđ uđâssaanijd kielân ton jieijâs ráhtus miäldásâžžân. Sämikielâ kielâhuolâttâs- já ravvimpargoid lii Suomâst tipšom Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš ive 2011 loopâ räi. Ive 2012 aalgâst Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáá organisaatio muttui já nommân šoodâi Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáiš. ¶ Kielârääđi jesâneh vaaljâpaajeest 2012-201:5 ¶ Kielârääđi pargon lii ereslasseen alnetoollâđ já ovdediđ Suomâst kevttum sämikielâid, adeliđ ravvuid já avžuuttâsâid kielâ- já nommâduvhuolâttâsân sehe terminologian lohtâseijee aašijn, ovdediđ kielâ tutkâmuš, jyehiđ tiäđu sämikielâin já uásálistiđ tave-eennâmlâš kielâohtsâšpaargon. Lasseen säämi kielârääđi addel oovtâst sämikielâ toimâttuvváin vaaljâpojijmield muštâlus sämitiigán sämikielâ kyeskee lahâasâttâs heivitmist sehe sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi olášuumeest já kielâtile ovdánmist. ¶ Kielârääđist lii tehálâš poolitlâš rooli sämikielâlâš vuoigâdvuođâi koccen já sämikielâi ovdedeijen oovtâst sämitige čäällimkoddeest tuáimee sämikielâ toimâttuvváin. ¶ Kielâ siäilu ¶ kielâ: suomâkielâ ¶ Kielâtipšom ¶ Kielâtoimâttâh huolât asâttâsteevstâi jurgâlmist sämikieláid. Ennuv jurgâluvvojeh še čuákkimij äššikirjeh tegu čuákkimpovdiittâsah, äššilistoh, pevdikirjeh, muštâlusah, vuáváámeh já budjeteh. Eres äššikirjeh, moh jurgâluvvojeh, láá jieškote-uv virgeomâhái luámáttuvah já olgosadalduvah, almottâsah, kulluuttâsah já tiäđáttâsah. Lasseen jurgâluvvojeh virgeomâhâšmiärádâsah, lopeääših, tegu pirâsteknisiih äššikirjeh sehe tieđettemčáluseh, koolbah, viärmádâhsiijđoh já oskoldâhliih teevstah, tegu rukoseh. ¶ – Kielâtoimâttâh jurgâl válduášálávt äššikiirjijd, iätá kielâtorvočällee Siiri Jomppanen . Freelance -jurgâleijeeh huolâtteh táválávt kuhebijn jurgâlusâin, tegu čaabâ- já tiätukirjálâšvuođâ teevstâin já oppâmateriaalâin, juátká Jomppanen . ¶ Kielâtoimâttâh koordinist jurgâlemtooimâ já tagarijn tábáhtusâin, main kielitoimâttuv jurgâlemtile pokkâšuvá, stivrejuvvoo tiilájeijee väldiđ ohtâvuođâ freelance-jurgâleijeid. Kielâtoimâttâh tuálá luvâttâllâm tain sämikielâ jurgâleijein já tuulhâin, kiäh láá adelâm love ohtâvuođâtiäđuidis almostmitmân. Sii ohvuođâtiäđuh kávnojeh meiddei Sämitige päikkisiijđoin čujottâsâst www.samediggi.fi – Dokumeentah – Jurgâleijeeh já tuulhah. ¶ Kielâtoimâttuv pargon lii el. čuávvuđ já olášutteđ säämi kielâlaavâst asâttum sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâid. Kielâjurgâleijei lasseen parga kielâtoimâttuvâst säämi kielâtorvočällee já säämi kielâašijčällee, kiäh västidává el. kielâpoolitlâš aašij valmâštâlmist já hoittáv teve-eennâmlâš säämi kielâohtâsâšpaargon lohtâseijee aašijd. ¶ Kielâtorvočällee ¶ kielâtorvočällee, ¶ kielâ tärhisteijee: Matti Morottaja ¶ Kielâtärhistem: Matti Morottaja ¶ Kielâvuoigâdvuođah ¶ Kielâvuoigâdvuođah tarbâšuvvojeh turviđ kielâ oppâm-, kevttim- já ovdedemmáhđulâšvuođâid já táválii argâeellim iävtuid. Máhđulâšvuođâttáá ovdâmerkkân jieijâs kielâ škovlâmáttááttâsân kielâ ij ovdán já ton sárnoo páácá jieijâs kielâst luuhâm- já čäällimtáiđuttemmin. Návt lii keevvâm ovdil vuáđuškoovlâ toimân kansaškoovlâ áigáduvâst škoovâ jottáám sämmilâšsuhâpuolváid. Luuhâm- já čäällimtáiđu láá iävtuh ovdâmerkkân kirjálâšvuođâ šoddâmân. Kielâvuoigâdvuođah tarbâšuvvojeh meiddei iähtun táválii argâelimân, mast jieijâs kielâ ij taarbâš hepâniđ, čiehâđ ige molsođ nuubán. ¶ Kielâvuoigâdvuođâi váilum joođeet kielâ- já kulttuurmolsomáid, mii lii tábáhtum meiddei Tave-enâmijn. Maaŋgah tagareh sämmiliih, kiäh iä lah innig oppâm vanhimijdis tâi suuvâs algâkielâ, láá maŋeláá iäláskittám kielâs. Kielâvuoigâdvuođah tarbâšuvvojeh meiddei ovdebij suhâpuolvâi ääigi tovâttum vahâgij tivomân: monâttum kielâ uđđâsist oppâm máhđulâšvuotân. ¶ Kieldâráhtuslaahâ ¶ Kielenelvytysilta Sajoksessa 16.4.2012 ¶ Kielenelvytysseminaari ja kirjan julkaisutilaisuus 7.2.2013 ¶ Kielipalhâšume mieđettuvvoo ovtâskâsulmuit tâi siärvádâhân, kiäh láá porgâm ansulávt toimâmáin merhâšittee vuovvijn sämikielâ oovdedmân já siäilumân. Palhâšume puáhtá mieđettiđ ovdâmerkkân kirjálijn, njálmálijn tâi eres áánsuin, moh sajaduveh uáli vijđáht jieškote-uv toimâsuorgijd. ¶ Kielitoimâttuv adelem jurgâlusâst piärroo máksu suomâkielâst sämikielân teikâ nubujkejij 65 eurod siijđost 2000 merkkâd, moos iä kuulâ koskâmeerhah. Kielitoimâttuv eres palvâlusah láá tulkkumpalvâlusah já eres kielâliih palvâlusah. Palvâlemmáávsuh láá ovdebáá keerdi pajejum ive 2005. Täärhib čielgiittâs palvâlemmáávsuin kávnoo täst: Jurgâlempalvâlusah . ¶ Kietâčällee Inga Guttorm lii máttáátteijee, kote lii porgâm maaŋgâid iivijd tavesämikielâlii algâmáttááttâsâst Ucjuuvâst. Kirje kovvejeijee, Salli Parikka (Wahlberg), lii kuvvim maaŋgâid párnáid já nuoráid uáivildum kiirjijd (www.salliparikka.com). Máccoo Minna Saastamoinen lii tatavesämikielâ táiđusâžžân palvâlâm oppâkirjekuástideijeid meiddei Taažâst. ¶ Kietâruotâs meccikuávlu, Malla luándumeeci já Saana luándusuoijâlemkuávlui hoittám já kevttim vuávámproojeekt oovtâstpargojuávkku ¶ Kietâruotâs, Tarvantovääri já Pöyrisjäävri meccikuávluh sehe uásild Pulju meccikuávlu ¶ Kietâtyeji ¶ Kietâtyejipáájáh láá uási Saijoos kulttuurlii siskáldâspyevtittâs ovdedem. Kietâtyejipáájái tárguttâs lii l asettiđ sämituojij tubdâm já ton pehti levâttiđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. Kietâtyejipáájáid olášutteh oovtâstpargoost Sajosist leijee Duodji Shop -kavppijn. ¶ Kietâtyejipáájást saksalâš 26-ulmuu juávkku/A German group of 26 people joined to the Handicraft workshop at Sajos. ¶ Kietâtyejipáájást äššigâšah uážžuh valjiđ jieškote-uv kietâtyejimolsoiävtuin sii mielâstuttee já rähtiđ tyeje olssis mätkimušton nuuvt ete stivrejeijee iššeed. Kietâtuojij rähtim paaldâst kietâtyejistivrejeijee maainâst sämituojij historjást já ärbivuovijn sehe jieijâs kietâtyejivuovijn. ¶ Kiiđâ luuhâmpaje álgá uđđâvuođpeeivist já rakettijguin. Piäiváš oppeet itá já kuuloold kiđđâ aldan. Kiđđâpaje lii tievâ juuhlijn já maađhijn. Láá ristijááh Taažâst já kiđđâjuhleh siijdâst. Ij koolgâ vájáldittiđ kuhes kävppimääđhigin! ¶ Kii puáhtá finniđ pahlhášume? ¶ Kii puáhtá finniđ pahlhášume? Kielâpalhâšume mieđettuvvoo ovtâskâsulmuid (meid juávkku) tâi siärváduvváid (meid servi, lájádâs) moh láá mávsulávt toimâm merhâšittee vuovvijn sämikielâ oovdedmân tâi siäilutmân. Palhâšume puáhtá mieđettiđ om. Kirjálâš, njálmálâš tâi eres áánsuin, moh sajaduveh vijđáhit jieškote-uv toimâsuorgijd. Palhâšume puáhtá jyehiđ maaŋgâi vyeittei kooskâ. ¶ Kiirján láá nuurrum paijeel 400 anarâškielâlâš idiomid – eđâlduvâd, moh láá vuáhádum anarâškielân já moi merhâšume ij ovttuu lekkâs saanij algâalgâlâš merhâšume pehti. Idiomih láá čielgejum suomâkielân já merhâšume čielgiimân adeluvvojeh ovdâmerkkâcelkkuuh, main eđâlduvah kiävttojeh. ¶ Kijssá - kiisa, arkku ¶ Kilbišjäävri škovlâ: Aslak Kalttopää (tavesämikielâ) ¶ Kilbisjäävri škovlâ: Ingasofia Kalttopää (tavesämikielâ) ¶ Kilbisjäävri škovlâ: Lars-Aslak Tornensis (tavesämikielâ), Sinituuli Kalttopää (tavesämikielâ) ¶ Killeel ovdánem čonâsem lii almos toimâčonâsem, kost servi, ornijdume teikâ priivaatolmooš čonâdât nubástuttiđ tooimâs killeel ovdánem prinsiipij mield. ¶ Kilpailutehtävä oli poikkeuksellisen kiinnostava ja haastava, koska siihen sisältyi monia viime aikojen kansainvälisessäkin arkkitehtuurikeskustelussa esillä olleita aiheita, kuten sijaintipaikan erityisiä luonto-, maisema- ja ilmasto-olosuhteita heijastavan paikallisuuden ja saamelaisen kulttuuriperinteen omaleimaisuuden ilmentäminen, sekä ekologisesti mielekkään rakentamistavan tavoittelu. ¶ Kilpisjärven kehittäminen väärillä raiteilla ¶ ki ordeijee kuovsâkkâsah, ¶ Kirholâščuákkim vuáđudij kiđđuv 2008 sämipargo čällee virge, mon soijimsaijeen lii Oulu pispekode tuámukapittâl. Sämipargo čällee virge lii oleskirho virge, mon pargon lii sämmilij kirholâš pargo já sierâlágán projektij koordinistem sehe Baareents kuávlu sämmilij kirholâš ohtâvuođâi tipšom. Sämipaapâ virgesaje lii Aanaar servikoddeest, mut suu pargokuávlun lii ubâ sämikuávlu. Sämmilij paapâ pargon lii palvâliđ sämikuávlu servikuudijd já faallâđ sämikielâlijd kirholâš palvâlusâid. ¶ Kirhoost lii lamaš čoođâ historjá stuorrâ merhâšume sämmiláid já sämikielâ kiävtun. Ovdil almolâš oppâkenigâsvuođâškoovlâ ääigi aalmugmáttááttâsâst västidij kirkko já sämikielâlâš kirjálâšvuotâ uážui aalgâ kirholijn teevstâin. Onnáá peeivi sämikielâ kulá luándulâš uássin kirho tooimâ. Kirholijd toimâttâsâid tegu kastuu, vihkâm já hävdidem puáhtá toimâttiđ aanaar- já tavesämikielân. ¶ Kirho virgálijd kiirjijd, tegu immeelpalvâluskirje já toimâttâsâi kirje, riemmii jurgâliđ sämikielân 1990-lovvoost já toh valmâštuvvojii 2002. Tavesämikielâlâš salmâkirje almostui ive 1993. Tavesämikielâlâš Uđđâ Testament jurgâlus almostui ive 1998. Tavesämikielâlâš Puáris Testament jurgâlempargo aalgij ive 1998 já pargo juátkoo ain. Párnái Ráámmát lii almostittum tavesämi- já aanaarsämikielân. Aanaarsämikielâlâš salmâkirje almostui ive 1993 já uásih Kirkkokietâkirjeest ive 2000. Meid Katekismus lii jurgâlum aanaar- já tavesämikielân. Tuámukapittâl vuáváámijn lii Kirkkokietâkirje jurgâlen aanaarsämikielân. ¶ Kirjálâšvuotâ ¶ Kirjautuminen ¶ Kirjebussi ¶ Kirje čallee lii oppam tuoijum enistis saami arbivuavalaš oppamvyevi mield. Sun lii tuoijum puohlagan samituojijd, já tooimai meiddei tavja kuursai mattaatteijen. Taal Ella Sarre lii čokkim eellimaigistis čoggašum ja haaham maalijd, taaiđuid ja pargovuovijd anaraškielalaš kirjen. Suu eenist puoh maalih ja mitoh lijjii uaivist, sun ij kiavttam paappar maalij sargumangin. Taal puaris maalih, pargovyevih ja tyeijikiela raaijoo kirjalaš haaman. ¶ Kirje čielgee maht kalga láávu já peljikuáđi ceggiđ, maht kalga aarrân já sajostuulâ toohâđ, maht puáhtá luándu amnâsijd anneeđ ävkkin. ¶ Kirječällee já musijkkár Isak Samuel Hætta Taažâ Masist valjij 10 pyeremus tavesämikielâlijn tiivtâin. Kirječällee já kielâmiäštár Ilmari Mattus valjij neelji anarâškielâlâš tiivtâst oovtâ pyeremussân. Sämitigge juáhá nuoráid palhâšumijd vâi nuorah movtijdittojeh juátkiđ sämikielân čäällim. ¶ Kirje finnee uástiđ Duodji -käävpist Sajosist já sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst, info(at)samediggi.fi. Lasetiäđuid täst. ¶ Kirjeh láá finniimist Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst já toh juáhhojeh škovláid nuuvtá. ¶ Kirjekišto puátuseh säminuorâi taaidâtábáhtus 2008 ¶ Kirjekišto puátuseh säminuorâi taaidâtábáhtus 2008 ¶ Kirje láá čáállám Marjaana Aikio, Helmi Länsman, Maarit Magga já Elen Anne Sara. Kirje sárgusijd lii sárgum Tania-Maria Moilanen já graafisii vuávám lii ráhtám Svea Päiviö. Giela geainnut 2 lii jotkâ ive 2012 almostum siämmáánommâsâš vuossâmuu kuursâ oppâkiirján. ¶ Kirje lii čáállám Teija Linnanmäki já kuuvijd lii sárgum Riitta Ahonen. Sämitigge lii kuástidâm kirje já tom finnee uástiđ Sajosist Sámi Duodji -käävpist tâi Sämitige škovlim-já oppâmateriaaltuáimáttuvâst info(at)samediggi.fi. Kirje puáhtá uástiđ meiddei Sámi Duodji nettikäävpist. Lasetiäđuid finniih täst. ¶ Kirje mainâsij paaldâst siämmáá lehâstuvâst kavnojeh puoh uđđâ säänih já tai sujâttemhämih. Nuuvtpâ uáppee ij taarbâš usâškyettiđ saanijd nube sijđoin, veikkâ tieđust-uv kirje loopâst kavnojeh-uv puoh pitái säänih alfabeetlâš ornigist. Maŋeluppoost ive 2013 ääigi almostuvá taan kiirján lahtâseijee hárjuttâskirje. Hárjuttâsâi pehti uáppee nanosmit já kiärdud oppum aašijd. Luuhâmpitái loopâst lii ain pitá fáádán heivejeijee laavlâ, mon ulme lii sehe movtijdiđ uáppeid já išediđ mušteđ saanijd pyerebeht. ¶ Kirje puáhtá tiiláđ Sämitige Aanaar toimâsaajeest . ¶ Kirjerááju palvâl sämikuávlu kieldâkirjeráájuid sämikielâlij palvâlusâi oovdedmist já pyevtitmist. Aanaar sämikirjerááju tooimâst lii kuávdášlâš aldasâš oovtâstpargo Laapi eennâmkoddekirjeráájoin já ton ohtâvuođâst tuáimee Suomâ säämi sierânâskirjeráájoin. Ohtâsâš ulmen lii ovdediđ sämikielâi sajattuv Suomâst kirjerájutooimâ vievâst. ¶ Kirje teevstah já pargopitáh vuáđuduveh aabisrááiđu čällee Inga Guttorm ovdil almostum siämmáánommâsâš aabbis tevstáid. Kirje kuvvim lii toohâm Salli Parikka Wahlberg. Kirje lii finniimist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst Sajosist Anarist. Sämitige almostittem oppâmateriaaleh kávnojeh täst. ¶ Kirkkohiärrá muštâl, et Suomâ ortodoksâlâš kirkkokode kirholâščuákkimist ive 2004 pajanij uáinusân koččâmâš nuorttâsämmilij tiätumere uážžumân kirholâščuákkimân. Savâstâllâm maŋa čuákkim hilgoi alguu kesimáin toos, et nuorttâsämmilij uási kirkkokode jeessânmeereest lii ucceeb ko ruotâ- já ruošâkielâlij meeri já et sijjân-uv kolgâččij uážžuđ siämmáid vuoigâdvuođâid. Jis täin stuárráámusâin ucceeblohokielâjuávhuin liččii tiätumereovdâsteijeeh kirholâščuákkimist, te ucoččij eres ovdâsteijei meeri merhâšitteht. – Jieš tuárjum sämmilâštiätumere, ko sämmilij uásild lii saahâ algâaalmugist ige tuše kielâucceeblovvoost, já lasseen nuorttâsämikielâ lii uhkevuálásâš kielâ já vaarâst lappuđ maailm káártást, iätá Skopets. – Tondiet toos kalga leđe ereslágán jurdâččemvyehi ko eres kielâjuávhoid, já porgâđ puoh máhđulii kielâ já kulttuur siäilumân. ¶ Kirkkohiärrá Skopets osko, et nuorttâsämikielâ já kulttuur siäiluv puáttee suhâpuolváid – nuorttâsämmiliih láá čoođâg lamaš uáli čeepih, kielâliih já sävris cevzeeh. Nuorttâsämmiliih äässih tääl pirrâ Suomâ, já maaŋgah sist láá pyereest škuávlejum. ¶ Kirkkohiärrá Skopets tuáivu še, et mottoom peeivi Avveel paapâ já kanttor soojijd oceh tavveen šoddâm, kielâ mättee já Suomâst teologâlâš škovlim uážžum nuorâ nuorttâsämmiliih. – Pállu lii tääl tiäđust-uv servikode já kirkkokode njunnooš já merideijee orgaanij kieđâin – nuorâ, movtigis, kirho paargon vihkuudâttâm servikodáliih kávnojeh tobbeen, kost nuorâipaargon piäijojeh resursseh. Máhđulâšvuođâin še láá jieijâs rääjih – ubâ Suomâ ortodoksâlâš kirkkokoddeest láá jesâneh tuše muáddi tuhháát eenâb ko ovdâmerkkân Ruávinjaargâ luterilâš servikoddeest. Nuorttâsämikielâlâš nuorah láá pelestis kirkkokoddeest tuše motomeh – teologia lohheeh iä ollágin, iätá Skopets. ¶ Kirkkonjaargâst uárnejuvvoo meid Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) tievâsčuákkim skammâmáánu 9. peeivi. Säämi parlamentaarlâš rääđi lii Tave-enâmij sämitigij oovtâstpargo-orgaan. Säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkimpovdiimist huolât Säämi parlamentaarlâš rääđi ohtsâš stivrâ já povdim äššilistoidiskuin vuolgâttuvvoo majemustáá 2 oho ovdil čuákkim. Povdiimist kalga oovdânpyehtiđ, magareh ääših iävtuttuvvojeh kieđâvuššâmnáál čuákkimist. ¶ Kirkkopeeivij váldutoimâkodde čokkânij 6.-7. porgemáánust Anarist. Toimâkodde hammiistâlâi peeivij seminaarij arttân eres lasseen sämmilij kirholâš eellim suogârdâllâm tääl já puátteevuođâst, säämi kontekstuaallâš teologia sehe Ruošâ sämmilij historján já tilán uápásmem. Kirkkopeeivij valmâštâlmân kullen finnij prinsiiptoimâkodde valmâšin ”Aanaar sopâmuššân” nomâttum äššikirje, mast miäruštâlluvvojeh kirkkopeeivij ornim prinsiipah. Äššikirje mield uárnejuvvojeh kirkkopeeivih noonâ ohtsâšpargoin Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämmilijguin. ¶ Kirsti Länsman, toimâtteijee ¶ Kirsti Palto vuossâmuš roomaan Guhtoset dearvan min bohccot (Kuáđuttus tiervân mii poccuuh) lâi Finlandia-iävtukkâssân ive 1986. Nils-Aslak Valkeapää tihtârááhtus Beaivi, áhčážan (Piäiváš, iäččám), 1988 vuoitij Tave-enâmij rääđi kirjálâšvuođâpalhâšume ive 1991. ¶ Kirsti Palto vuossâmuš roomaan Guhtoset dearvan min bohccot (Kuáđuttus tiervân mii poccuuh) lâi Finlandia-iävtukkâssân ive 1986. Nils-Aslak Valkeapää tihtârááhtus Beaivi, áhčážan (Piäiváš, iäččám), 1988 vuoitij Tave-enâmij rääđi kirjálâšvuođâpalhâšume ive 1991. ¶ kissa ¶ kissá ¶ Kišto čuávdá 10-jeessânsâš palhâšumelävdikodde, moos kulá ohtâ ovdâsteijee jieškote-uv kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatiost (ohtsis 8 ovdâsteijed) sehe ovdâsteijeeh Seenaat-kiddoduvâin já kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto vuáittám vuávájeijeejuávhust. Lävdikodde lii nomâttâm jieijâs koskâvuođâst 4-jeessânsâš pargováljukode árvuštâllâđ puáttám nommâiävtuttâsâid sehe valmâštâllâđ palhâšumelävdikoodán iävtuttâs kišto vyeitteeiävtukkâsâin. ¶ Kištodempargoi čaittâlem ¶ Kištodemrááiđuh: ¶ Kišto lii áávus puohháid Suomâ, Euroop Union já ton haahâmlahâasâttâs pirrâdâhân kullee enâmij aalmugjesânáid, jieškuás-uv vyeimist orroo sopâmušâi já laavâi miäldásávt. Aainâs-uv oovtâst iävtuttâs tohâmân uásálistám pargojuávhu jesânist kalga leđe vuoigâdvuotâ porgâđ arkkiteht ámáttist jieijâs enâmist. ¶ Kišto lii uáivildun vuosâsajasávt tekstiil- tâi graafisâš vuáváámân uápásmâm ulmuid, mut meid iäráseh pyehtih uásálistiđ rijjâ kiišton. Uáslistee kalga kuittâg tärkkilávt väldiđ vuotân kiišto¬paargon asâttum teknisijd vátámâšâid, ko ulmen lii lasâliijnij olášuttem njuolgist lonestum pargoi vuáđuld. ¶ Kišto-ohjelm lahtoseh / Kilpailuohjelman liitteet ¶ Kišto-ohjelm lokkesijđo / Kilpailuohjelman kansilehti ¶ Kištoost iä lamaš aheraijiittâsah. Meriááigán pottii 27 jieškoteuvlágán kirje, main kulmâ lijjii tavesämikielâliih, Power Point –ohjelmáin rahtum cd-kirjeh. Tavesämikielâliih pävirkirjeh lijjii 17, aanaarsämikielâliih 4 já nuorttâsämikielâliih 3. ¶ Kištottâlmist juáhhojii ohtsis kulmâ palhâšume, ohtâ iävtuttâs lonestui já oohtân mieđettuvvojii kyehti kunneemainâšume. ¶ Kistuuh - kintaat ¶ Kitti Kaaren ¶ Kiäh algâaalmugeh láá? ¶ kiäh vuoigâdvuođâlâš sajattuvâst peerusthánnáá láá Kiälhástâlmist skiärrudemsopâmušân ¶ kiäváid, kuoškâid, kuánilijd. ¶ Kiävu hoittám- já kevttimvuávám ¶ Kiävu hoittám- já kevttim-vuávám- proojeekt oovtâstpargojuávkku ¶ Kiävu hoittám- já kevttim-vuávám- proojeekt oovtâstpargojuávkku ¶ Kiävu luándumecci ¶ klemetti.nakkalajarvi(at)samediggi.fi ¶ Klemetti Näkkäljärven puhe kulttuuri- ja kestävä kehitys seminaarissa ¶ Klemetti Näkkäläjären puhe 10.11:Saamelaisparlamentaarikkojen konferenssien julistusten toteutuminen ¶ Klemetti Näkkäläjärven avauspuhe Arktisessa seminaarissa Inarissa 22.9.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven konferenssin avajaispuhe 15.4. (suomeksi) ¶ Klemetti Näkkäläjärven lippupuhe tähtitorninmäellä 6.12.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven muistio hallitusohjelman valmistelua varten ¶ Klemetti Näkkäläjärven power point-esitys artikla 8(j)-työryhmän loppuseminaarissa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe 16.10.2009, nuorten seminaari ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe 6.2.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe aineettoman kulttuuriperinnön suojelusopimuksen ratifioimisesta ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Akwé:Kon infotilaisuudessa (suomi ja pohjoissaame) 2.2.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe artikla 8(j)-loppuseminaarissa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Barentsin ympäristöministerikokouksessa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Delos-työpajassa 1.7.2010 (eng.) ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe eduskunnan ympäristövaliokunnalle 23.4.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe EN ihmisoikeusvaltuutetulle 12.6.2012 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe erämaalaki 20 vuotta - seminaarissa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe erävaelluksen SM-kisoissa 26.8.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe EU komission varapresidentti Catherine Ashtonille (englanniksi) ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe EU-parlamentaarikoille 2.4.2013 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Euroopan Neuvoston seminaarissa 28.11.2014 Inarissa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Gollegiella-palkinnon luovutustilaisuudessa 12.11.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe ILO 169-sopimuksen ratifioinnista ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe itsemääräämisoikeuden toteutumisesta 15.4.2010 (suomeksi) ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Itä-Inarin saamenkielisen paikannimistön julkistamistilaisuudessa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe kansainvälisen ihmisoikeusasian neuvottelukunnan kokouksessa 4.6.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Kemi-Tornion AMK:n valmistujaisjuhlassa 21.12.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe koltansaamen kielen ja kultturin konferenssissa Inarissa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Korundin modernin saamelaistaiteen näyttelyn avajaisissa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Lars Leevi Laestadius-seminaarissa Torniossa 21.2. ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Metsähallituksen lakiuudistuksen avajaisseminaarissa 17.2.2011 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Mieli 2009 päivien seminaarissa 5.2.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe, moninaisuuspäivä 20.8.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe maailmanperintötilaisuus 20.8.09 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe maa- ja metsätalousvaliokunnalle POLURA-laista 18.1.2011 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe maa- ja metsätalousvaliokunnalle saamelaiskäräjälaista ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe maankäyttöseminaarissa 28.5.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Nagoyan pöytäkirjan ratifiointia käsittelevässä seminaarissa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Pallaksella ministeri Lehtomäen järjestämässä tilaisuudessa 12.5.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe perinteisestä tiedosta (suomeksi ja pohjoissaameksi) ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe perustuslakivaliokunnalle 18.4.2013 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe perustuslakivaliokunnalle 7.10.2014 saamelaiskäräjälain uudistuksesta ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe perustuslakivaliokunnalle kuntarakenneuudistuksesta ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe petofoorumissa 5.5.2014 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe presidentti Evo Moraleksen vierailun yhteydessä Kaarajoella 21.5.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Presidenttifoorumissa 21.5.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe presidenttifoorumissa 23.11. Suomi ja arktiset alueet ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe puhemies Eero Heinäluomalle ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Regional Innovations seminaarissa 28.2.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe ruhtinas Albertin ja ruhtinatar Charlenen vierailun yhteydessä (eng.) ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe suomalais-ugrilaisten kansojen maailmankongressissa 5.9.2012 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe suomeksi saamelaiskäräjien kokouksessa 9.2.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Suomen Kanadan suurlähettilään tilaisuudessa 12.11.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe syyttäjälaitoksen seminaarissa 4.4.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saame ja Lapin yliopisto-seminaarissa Rovaniemellä ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaisen aineettoman kulttuuriperinnön suojelusta Suomessa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaisen parlamentaarisen neuvoston kokouksessa 14.4.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaiskulttuurikeskuksen peruskiven muuraustilaisuudessa 10.6. ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Saamelaiskäräjien avajaisissa 29.3.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaiskäräjien avajaisissa inarinsaameksi ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaiskäräjien vaalikauden avajaisissa (pohjoissaameksi) ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaiskäräjien vaalikauden avajaisissa suomeksi ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaisnuoret Suomessa - seminaarissa ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Saamelaisnuorten taidetapahtumassa 27.3.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaisparlamentaarikkojen konferensissa 10.11.2011 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaisparlamentaarikkojen konferensissa (suomeksi ja pohjoissaameksi) ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamelaisten kansallispäivän juhlissa Inarissa 6.2.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe saamen kielten elvyttämistä käsittelevässä seminaarissa Helsingissä ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe Saariselällä sosiaali- ja terveyspäivillä 18.9.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe taidenäyttelyn avajaisiin 11.6.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe tulevaisuusfoorumissa 19.4.2010 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe valtioneuvoston iltakoulussa 12.12.2012 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe valtiosihteeri Johanssonin vierailulla Inarissa 15.5.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe YK:n alkuperäiskansojen pysyvässä foorumissa 22.4.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven puhe YK:n alkuperäiskansojen pysyvässä foorumissa 24.4.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven päätöspuhe maaoikeusseminaarissa 17.4.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärven tervehdys Norjan saamelaiskäräjien avajaisissa norjaksi 15.10.2013 ¶ Klemetti Näkkäläjärven tervehdys saamelaisnuorten konferenssiin (suomi ja pohjoissaame) ¶ Klemetti Näkkäläjärven tervehdys WHO:n tutkimuskeskuksen avajaisissa 24.10.2014 ¶ Klemetti Näkkäläjärven Utsjoen lohiriehan avauspuhe 12.7.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärv i ¶ Klemetti Näkkäläjärvi , ¶ Klemetti Näkkäläjärvi ¶ Klemetti Näkkäläjärvi juátká Sämitige saavâjođetteijen ¶ Klemetti Näkkäläjärvi juátká Sämitige saavâjođetteijen ¶ Klemetti Näkkäläjärvi, Juvá Leemit já Tiina Sanila-Aikio. ¶ Klemetti Näkkäläjärvi kieđâvušâi savâstis Suomâ sämmilij sajattuv já tiäduttij savâstis seminaar historjálii merhâšume já Euroop Rääđi sopâmušâi já sopâmij kocceem merhâšume sämmiláid. ”Tuáivum, ete taat seminaar joođeet aaibâs uđđâlágán vuáruvaikuttâsân sämmilij, virgeomâhái já Euroop rääđi kooskâst- já luándulávt – pyehtip rähtiđ uđđâ toimâtaavijd ovdediđ Euroop rääđi tooimâ já sämmilij vuoigâdvuođâid. ” Näkkäläjärvi pahudij. ¶ Klemetti Näkkäläjärvi rahpansáhka Arktalaš semináras Anaris 22.9.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi sáhka 13.10.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi sáhka 16.10.2009 nuoraid konfereanssas ¶ Klemetti Näkkäläjärvi sáhka 20.8.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi sáhka 6.2.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi sáhka dáiddačájáhusa rahpamii 11.6.2009 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi sáhka Gollegiella-bálkkašumi geigendilálašvuođas 12.11.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi sáhka Sámi Parlamentarihkáriid konferánsas 29.10.2008 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi's speech on Arctic Governance in SCPAR meeting ¶ Klemetti Näkkäläjärvi's speech on Saami Language revitalization ¶ Klemetti Näkkäläjärvi saahâ ¶ Klemetti Näkkäläjärvi saahâ olmoošvuoigâdvuođâváldálâžân 12.6.2012 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi saahâ staatârääđi eehidškoovlâst 12.12.2012 ¶ Klemetti Näkkäläjärvi, saavâjođetteijee ¶ Klemetti Näkkäläjärvi , saavâjođetteijee (sämitigge) ¶ Klemetti Näkkäläjärvi (väärrin Ulla Magga ) ¶ (Klikkaa animaatiota nähdäksesi ison karttakuvan) ¶ Ko anarâš kielâpiervâltooimâ puátusin šoddii anarâškielâliih luokah, te lâi velttidmettum pyevtittiđ meiddei eenikielâlâš algâmáttáátâs várás materiaal. Ovdeláá pyevtittum materiaaleh lijjii čäällimvyevis peeleest puárásmâm, ige taid innig puáhtám kevttiđ tagarin máttááttâsâst. Matti Morottaja kietâčäällimpargo puátusin almostittoo tääl digitaalteddilâssân Muu aabis, čohčâ-kirje. ¶ (kočodum) ¶ koddee čuu ijd, karokaavpijd, ¶ kodde = vittádhánnáá puásui ¶ ko´ddičuuđid, kårrõ kaau´pid, ¶ kohoo kohti ilman kantta, ¶ Koijâd falâlduv jieijâd juávkun. ¶ Ko keesi puátá, te Ilmar kandâinis Rainein cegâttává Tiänun ärbivuáválii luosâpuáđu. Puáđu ceeggâdmist lii korrâ pargo. ¶ Kokonaisbudjetista noin 39 MEUR tulee EU-Komissiolta . ¶ Kokous- ja tapahtumapalvelut ¶ Kokous- ja tapahtumapalvelut ¶ Ko käälis kietkâmist čievčâi ¶ KOLE JÁ PROONSI KEVTTIM SÄÄMI TYEJEEST Petteri já Sami Laiti Samekist muštâláin, ete suái kevttiv säämi tyejeest kole tuše tiiláámist. Kole puáhtá kuáivuđ meid sämikuávlu enâmist. Proonsi Laitih kevttiv el. niijbij heervâtmist, proonsi suái iävá keevti čiiŋâi vuáđuamnâsin. ¶ kole siste kuálásteijeeh ¶ kolgâččij juátkiđ sämitiggijn ráđádâlmáin meritiätulijd tooimâid, moiguin viggeh tuárvi ruttâdem já sämikielâi iäláskittemohjelm pehtilis olášuttem vievâst estiđ sämikielâi lappum almolâs elimist tááláást eenâb, já kolgâččij investistiđ ääšimiäldásâš škovlimtoimáid, moiguin visásmiteh, ete sämmiliih uážžuh tááláást pyerebeht sämikielâlijd almos palvâlusâid; ¶ kolgâččij pyerediđ ucceeblovoi, meid lohomiärálávt ucemus ucceeblovoi, ovdâsteijei máhđulâšvuođâid vaikuttiđ tuođâlávt miärádâsrähtimprosessin; kolgâččij orniđ lasetorjuu ucceeblovoi juávkkuviestâdemniävvuid, eromâšávt ruošâ- já sämikielâláid viestâdemniävvuid, vâi áášánkullee ucceeblohokielâh liččii ääšimiäldásávt mieldi teddilum já šleđgâlâš juávkkuviestâdemniävvuin; kolgâččij lääcciđ haldâttâhân sierânâs vuáháduv, mon pargon ličij toollâđ ohtâvuođâ sämitiigán puoh sämmilijd kyeskee ašijguin já oohtânheiviittiđ čielgâ haldâttâs peleväldimij ovdedem sämmilij tááhust merhâšittee koččâmušâin; ¶ kolgâččij riemmâđ ääšimiäldásâš toimáid eromâšávt ollâtääsi škovlim, áámmátškovlim já ääšiomâhái palvâlusânväldimvuáháduvâi nubástittem uásild, vâi finniiččii lasettuđ aalmuglâš ucceeblovoid kullee ulmui mere virgálâš pargomarkkânijn, staatâhaldâttuv mieldiluhâmáin ¶ kolgâččij riemmâđ ääšimiäldásâš toimáid, moiguin visásmiteh, ete aalmuglâš ucceeblovvoid kullee ulmuid kyeskee ereslágán kuullâmvuáháduvvâid já –monâttâlmijd tievâsmiteh já uárnejeh uđđâsist vâi puávtâččij faallâđ čielgâ viestâdemkanavaid, já ¶ Ko lii saahâ ´ sämikielâst ´ čujottuvvoo táválávt puohháid sämikielâ haamijd. Ovdâmerkkân ive 2003 vuáimán šoddâm Säämi kielâlaavâ njuolgâdusah kyeskih puohâid kuulmâ Suomâst sarnum sämikielâid, aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielâ . Laavâ 3 §:st páhuduvvoo, et laavâst uáivilduvvoo ” kevttum kielâ tâi válduášálâš čuásáttâhjuávhu vuáđuld sämikielah láá aanaarsämikielâ, nuorttâsämikielâ tâi tavesämikielâ”. ¶ Ko lii saahâ Sämikielâst ij uáivilduu tuše oovtâ kielâ. Sämikielâhäämih láá ohtsis love, main oovce sárnoo ain-uv Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ kuávluin. Sämikielah kuleh uralilâš kielâjuávhu syemmilâš-ugrilâš suárgán já toh láá nuorttâmeerâsyemmilâš kielâi aldemuuh hyelkkikielah. Nuorttâmeerâsyemmilâš kielâin stuárráámusah láá suomâkielâ já eestikielâ. Sämikielah pelestis juáhhojeh uárji- já nuorttâsämikieláid. Uárjisämikielah láá maadâ-, ume-, pittáám-, juulev- sehe tavesämikielâ já nuorttâsämikielah láá aanaar-, nuorttâ-, äkkil-, kildin- já tarjesämikielâ. ¶ Kollekielâ 2010 ¶ Kollekielâ – árvuštâllâmkomitea ¶ Kollekielâ árvuštâllâmkomitea ¶ Kollekielâ – árvuštâllâmkomitea čällee Brita Stina Sjaggo Samediggi Box 90 SE-981 22 Giron/Kiruna Sweden ¶ Kollekielâ-kielâpalhâšume ulmen lii vaikuttiđ sämikielâ oovdedmân tâi siäilumân Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst. Stuáruduvâs peeleest 12 500 euro árvusâš palhâšume puáhtá jyehiđ maaŋgâi vyeittei kooskâ. Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004. ¶ Kollekielâ – tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume juohhui niäljád keerdi 22. skammâmáánu 2010 sämiaašijn västideijee ministerij já sämitigij saavâjođetteijei ohtsâšškovliittâsâst Tukholmast. ¶ Kollekielâ – Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume ulmen lii išediđ sämikielâ ovdedem já siäilum Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst. ¶ KOLLEKIEL – Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo neäljád keerdi skammâmáánust 2010 sämmilâšaašijn västideijee ministerij ja sämitigij saavâjođetteijei kuáhtáámist Tukholmast. Palhâšume mieđettuvvoo ovtâskâsulmuid tâi siärváduvváid Taažâst, Ruotâst, Suomâst tâi Ruošâst sämikielâ oovdedmân. ¶ Kollekielâ - Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume mieđettuvvoo tääl kuuđâd keerdi. Ovtâskâsulmuuh, organisaatioh, lájádâsah já virgeomâhááh Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst pyehtih toohâđ jieijâs iävtuttâs ive 2014 palhâšume uážžon. Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004. ¶ Kollekielâ – Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume juáhhoo čohčuv 2008. Iävtuttâs palhâšume uážžost já enâmustáá 1-2 siijđo kukkosâš kirjálâš vuáđustâllâm kalga toimâttiđ majemustáá 13. kesimáánu 2008. Lasetiäñuh.. ¶ Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume ¶ Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume ¶ KOLLEKIEL – Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume 2010 ¶ KOLLEKIEL – Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume 2010 ¶ Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo čohčuv 2012 ¶ Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo čohčuv 2012 ¶ Kollekielâ - Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo kuuđâd keerdi ¶ Kollekielâ - Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo kuuđâd keerdi ¶ Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume ¶ Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume ¶ Kolle kildá, silbâ šiälgu ¶ Kolle - kulta ¶ Ko´llen čue´vve čää´zzõlåådda, ¶ Kollen čyevih čäcilodeh, ¶ Kollepäddi ¶ Koltankielen opetus, oheismateriaali ¶ Koltankieli; muut ¶ Koltankieliset oppimateriaalit ¶ Koltansaamen kielen ja kulttuurin konferenssi 14.-15.6.12 ¶ Koltansaamen koulukielioppi - ¶ Kolttakino tulee 29.3 Inarin Sajokseen ¶ Kolttakulttuurikeskuksen hallitus ¶ Kolttien asuttamisen 60-vuotisjuhlat Sevettijärvellä ¶ Ko mii ain lâim šohânâssân eeni kuáhtust, te jo kulâškuođijm iännám suommân já suu sárnumryytmâ. Jo ovdil šoddâm olmooš havâškuot olssis eenikielâ tááiđu. Eres tááiđuid mii hárjuttâlškyettip iäskán tast maŋa ko lep šoddâm. Mut eenikielâ mii oppâp kuullâđ jo eeni kuáhtust. Eenikielâ šuoŋâ, intonatiiv já ryytmâ šohânâš peeljih kulâškyeteh jo ovdil šoddâm. Párnáá ááicuin kulo já tobdo ovdánškyeteh toimâđ jo šohânâššân. Čalmeh uáiniškyeteh iäskán šoddâm rääjist. Ko olmooš kuuikát taan mailmân, te suu njuoskâ liške áiccá kolmâs siämmást. Kuuloold njune lekkâs apseđ haajâid já njama njomâdijn njadeškuot njuohčâmist mielkki. ¶ ( komissio lii Euroop Rääđi vuálásâš orgaan, mon pargon lii toimâđ  rasism, etnisâš olgoštem já soováášmettumvuođâ vuástá olmoošvuoigâdvuođâi oovdedmân.) ¶ ( komissio lii Euroop Rääđi vuálásâš orgaan, mon pargon lii toimâđ  rasism, etnisâš olgoštem já soováášmettumvuođâ vuástá olmoošvuoigâdvuođâi oovdedmân.) ¶ (komissaar pargon lii ovdediđ tiettim já kunnijâttem olmoošvuoigâdvuođâi kuáttá Euroop rääđi jeessânenâmijn) ¶ (komissaar pargon lii ovdediđ tiettim já kunnijâttem olmoošvuoigâdvuođâi kuáttá Euroop rääđi jeessânenâmijn) ¶ Komitea avžuut sopâmušstaatâid olášuttiđ puoh tárbulijd tooimâid, moiguin visásmiteh, ete meccičuoppâmeh já eres toimâ, maid ovtâskâs peleh tääl hárjutteh sämikuávlust, iä raijii sämmilij vuoigâdvuođâ paijeentoollâđ já ovdediđ sii ärbivuáválâš kulttuur já eellimtäävi, eromâšávt puásuituálu, iäge sii ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi kevttim. ¶ Komitea avžuut Suomâ visásmittiđ sämikielâi iäláskittemohjelm pehtilis olášuttem turviimáin ohjelm olášutmân tuárvi resurssijd sehe lasseetmáin máttáátteijei mere. Komitea meid avžuut Suomâ visásmittiđ máttááttâs finnimvuođâ sämikieláid sämikuávlust já ton ulguubeln, vâi pyehtih siäiluttiđ, suojâliđ já ovdediđ sämmilij kulttuur. ¶ Komitea avžuuttâsâid noreh sämitige päikkisijđoid talle ko toi jurgâlusah valmâštuveh. Suomâ čuávuvâš meriäigiraapoort almossopâmuš olášutmist adeluvvoo skammâmáánust 2019. Komitea pivdá Suomâ raportistiđ tast, mooid toimáid tot lii riemmâm tai avžuuttâsâi olášuttem várás. ¶ Komitea avžuuttij Suomâ huáputtiđ ILO 169-sopâmuš ratifisistemproosees. Komitea avžuuttij Suomâ väldiđ kiävtun hiäivulijd tooimâid, moiguin pyehtih västidiđ šoŋŋâdâhnubástus pyehtim negatiivlijd vaikuttâssáid sämmilij eennâmkuávlun já resurssáid.  Komitea mield Suomâ kalga viggâđ sämmilij tiätun vuáđuduvvee munemietâmâšân ovdil ko ovtâskâs finnoduvváid adeluvvoo vuoigâdvuotâ ávhástâllâđ sämikuávlu luánduresurssijguin. Sämmilij vuoigâdvuotâ omâstiđ eennâm já ávhástâllâđ luánduresurssijguin kalga tähiduđ tárbulii lahâaasâtmáin já haldâttuvváin. ¶ Komitea ive 2007 adelem avžuuttâsah láá tääbbin ¶ Komitea kieđâvušâi avžuuttâsâinis sämikulttuur tááláá tile Suomâst TSS-sopâmuš čuovâst já adelij maaŋgâid sämmilijd kyeskee avžuuttâsâid. Komitea oonij loppâjuurdâpuáttusijnis positiivlâžžân, ete staatârääđi lii tuhhiittâm toimâohjelm sämikielâi iäláskittem várás. ¶ Komitea loppâjuurdâpuáttuseh já avžuuttâsah (eŋgâlâskielân) ¶ Komitea pargon lii kocceeđ sopâmuš olášuttem. Suomâ lii adelâm meriäigiraapoort sopâmuš olášutmist ive 2011. ¶ Komitea pivdá Suomâ tieđettiđ sämmilij  áámmátlâš škovliimist já maht tot lii ovdedâm sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi hárjuttem. Komitea meid pivdá Suomâ čäittiđ mon vijđáht tot lii váldám vuotân sämmilij enâmân vuáđuduvvee iäláttâsâid já eellimvyevi ko lii olášuttâm ereslágánijd projektijd já ereslágánijd tooimâid sämitiggijn vâi visásmit sämmilij peessâm ärbivuáválijd iäláttâssáid já moin vuovijguin taah ulmeh láá juksum. ¶ Ko mun lam sämmilâš, te tot lii stuorrâ uási muu identiteet. Šoddim toos, jiemge puávtáččii jurdâččiđ jieččân eellim sämmilâšvuođâttáá. Ko algâttim oopâid Juhâmohheest, te tot lii nanodâm čuuvtij muu sämmilâšvuođâ, ko kuulâm sämikielâ piäiválávt já lam peessâm siisâ sämituojijd. ¶ Konfereensâ nubbe peivi lii uáivildum säminuoráid. Lavurduv 17. roovvâdmáánu säminuorâi konferenspiäiván pyehtih uásálistiđ 20 ovdemustáá almottâttâm säminuorrâd. Uásálisteeh kalgeh leđe 18–29-ihásiih. Tuáivumield uásálisteeh láá pirrâ Suomâ já sijjân kuástiduvvojeh ijâstâlmeh já puurâdmeh. Nuorah uásálisteh puohháid rijjâ tilálâšvuotân vástuppeeivi 16. roovvâdmáánu sehe pargopáájáid, moh uárnejuvvojeh lávurduv 17. roovvâdmáánu. ¶ Konfereensâst láá kuullâmnáál äigikyevdilis sahâvuáruh ¶ Konfereensâst láá kuullâmnáál äigikyevdilis sahâvuáruh ¶ Konfereensâst lijjii luvâldelleeh, jieškote-uv teemai äššitobdeeh já meid juávkkupargeldem já paaneelsavâstâllâm. Eehidohjelmist lâi vuossâmužžân ”Sämimááccuh fashion-show” mast oovdânpuáhtojii jieškote-uv kuávlui sämimáccuheh já nube eehid lâi rockbändi SomBy suáittimin. Konferens majemuu peeivi tollui historjállâš, vuossâmuš Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitigij nuorâiorgaanâi ohtsâščuákkim. Čuákkimist čallui konferens almosciälkkámuš, vuávájui oovtâstpargo já valmâštâllui aalgâ SPR:n tave-eennâmlâš nuorâi lävdikoddeest. ¶ Konfereensij já seminaarij pehti lep juksâm ovdánemlaavhijd já toi vievâst lep uážžum ááigán koŋkreetlâš puáđusijd. Ovdâmerkkân čohčuv 2011 Suomâ sämitige vuálásâš nuorâirääđi ornij Suáluičielgist ohtsâštave-eennâmlâš säminuorâi konferens, mii čokkij oohtân suullân 100 säminuorrâd. Konfereensist kieđâvuššojii äigikyevdiliih sämiääših eres lasseen paneelij já pargopáájái pehti. Siämmáá konfereensist uážui aalgâ säminuorâi ohtsâš nuorâilävdikodde, mast láá ovdâsteijeeh jyehi neelji enâmist. Laura-Maija muštâl, et sun vuárdá uđđâ nuorâilävdikode tooimâ algâttem já tađe mield oovtâstpargo. Vuossâmuš čuákkim lii čohčuv 2012. ¶ Konferens fáddán lii soováášvuotâ sehe säminuorâi identiteet. Konferens eehidohjelmin lii sämimuusik. ¶ Konferens huáput tave-eennâmlâš sämisopâmuš já ILO-sopâmuš ¶ Konferens huáput tave-eennâmlâš sämisopâmuš já ILO-sopâmuš ¶ Konferens lii áávus já nuuvtá puohháid mielâkiddiivâšvuođâ tobdeid. Almottâtmeh majemustáá 30.9.2011; henriikka.mikkola(at)samediggi.fi. Tuáivuttep puohâid halulijd pyereest puáttám Nuorâi konfereensân Suáluičiälgán! ¶ Konferens lii juohum teemai mield. Tuorâstuv teeman láá “ärbivuáválâš tiätu” já “tuurism” . Toho láá puátimin jieškote-uv suorgij spesiaalmätteeh toollâđ saavâid. Tuorâstuveehid uárnejuvvoo mááccuh-muotičájáttâs, mast uáinip jieškote-uvlágánijd sämimáccuhijd. Vástuppeeivi fáddán lii “mááccuh já ton uđâsmem” . Fáádán láá väridum sárnooh, sehe sajeh já äigi juávkkusavâstâlmáid. Vástuppeiveehid lii väridum muássáás oovtâstoromân já läävdi oolâ kuárŋee Somby. Lávurduv lii nuorâirääđi čuákkim. ¶ Konferens lii mávsuttem já tot lii áávus puohháid kiäh láá perustum. ¶ Konferens lii uási Sämitige Nuorâilävdikodde-haavâ. Haavâ ulmen lii säminuorâi uásálistem- já vaikuttemmáhđulâšvuođâi pyeredem. Vaikuttemmáhđulâšvuođâid lasseetmáin tuárjoo nuorâi jieštátulâš tooimâ já nanoduvvoo nuorâi uásálâšvuođâ säämi jiešhaldâšem olášutmist. Haavâ ulmen lii asâttiđ Sämitiigán nuorâilävdikode já nuorâiašijčällee. Tai toimâiguin viggoo finniđ áigá säminuoráid máhđulâšvuođâ vaikuttiđ já uásálistiđ miärádâstohâmân sehe nanodiđ sii sämmilâš kulttuurtuáváá já identiteet. ¶ Konferens ohjelm šoodâi tave-eennâmlâš ohtsâšpaargon kullee aašijn tegu säämi kielâohtsâšpargoost, säminuorâi tave-eennâmlâš ohtsâšpargoost sehe Suomâ, Ruotâ já Taažâ pärniäššiváldálij ohtsâšpargoproojeekt puátusijn. Säämi kulttuuroho ohtsâš teema, algâaamugij ärbitiätu, lâi meiddei konferens teeman. ¶ Konferens-tábáhtus, mii uárnejuvvoo vástuppeeivi 16. roovvâdmáánu, lii puohháid uásálisteid rijjâ já nuuvtá. Tilálâšvuotâ lii uáivildum säminuoráid, merideijeid, Sämitige jesânáid, virgeomâháid, seervij ovdâsteijeid, totkeid já puohháid, kiäh tobdeh mielâkiddiivâšvuođâ áášán. Tilálâšvuođâst kuullâp sahâvuáruid jieškote-uv uáinimčievâin. ¶ Konferens tuálloo Kirkkonjaargâ Thon hotellâst. Konferens álgá skammâmáánu 10. peeivi tme 9.00 já nohá tme 18.00. Konferensmáláseh álgih tme 19.00. Vástuppeeivi 11. peeivi vyelgib pááikán. Säämi parlamentaarlâš rääđi ohtsâš stivrâ västid konferens valmâštâlmist já orniimist. ¶ Konferens vuosâsajasâš čuásáttâhjuávkkun láá nuorttâsämmiliih Suomâst, Taažâst já Ruošâst, mut meid puohah, kiäh tobdeh mielâkiddiivâšvuođâ sämikulttuurân já ton ohtâvuođâst pargeldeijeeh láá tiervâpuáttám. Ohjelm čokkân luvâlduvâin, main äššitobdeeh kieđâvušeh nuorttâsämikielâ já kulttuur iäláskittem jieškote-uv uáinimčievâst. Konferens kiellân láá nuorttâsämikielâ, suomâkielâ, tárukielâ já ruošâkielâ. ¶ Kongresáid, škovliittâssáid, luvâlduvváid já tilálâšvuođáid, main tarbâšuvvojeh valjeest čokkâmsajeh keččeid. ¶ Kongres- já tábáhtuspalvâlusah ¶ Kongres- já tábáhtuspalvâlusah ¶ Kongres- já tábáhtuspalvâlusâi tileh láá kulttuurkuávdáá vuossâmuu keerdist, aula já čuákkimviistij ohtâvuođâst. ¶ Konkreetliih tooimah: ¶ Konsertist muštástâlloo Valkeapää eellimpargo já karrieer. Konsert, mii uárnejuvvoo 70-ivváášjuhleive kunnen, puáhtá oohtân juávhu juoigeid já musijkkárijd, kiäiguin Valkeapää poorgâi elimis ääigi kuhháá oovtâstpargo. Konsertist kulloo meid sämijuoigei uđđâ suhâpuolvâ. ¶ – Konsert lii Adjágas vuossâmuš Suomâst. Ijâttis ijjâ -festivaalorganisaatio lii ilolâš, ko uážžu vuástáväldiđ tábáhtusân návt merhâšittee sämmilâšmuusikjuávhu já et sii muusik kuullâp viijmâg-uv Suomâ sämikuávlust, rámmoo festivaaljođetteijee Anna Näkkäläjärvi. ¶ Konsert lii muusik já visuaallâšvuođâ vaikutteijee ubâlâšvuotâ. Salist oohtânsuddâluveh Nils-Aslak Valkeapää juoigah, čuovâkoveh sehe suu tiivtah. Konsert taaiđâlâš jođetteijen tuáimá nuotâsteijee já musijkkár Seppo Paroni Paakkunainen. Eehid lávdástellen Áillohaš Doahkki; Paroni Paakkunainen, Esa Kotilainen, Ilpo Saastamoinen, Matti Kontio, Eerik Siikasaari já Rune Leskinen sehe Inga Juuso, Johan Anders Bær já Niko Valkeapää. Lasseen oláttâskyessin "Áilu veerdih" .Konsert uárnejeh oovtâstpargoost Maailm muusik kuávdáš/ Etnosoi!, Taiđuu ovdedemkuávdáš/ Laapi kuávlutoimâsaje já Sämitigge / Sämimuusikkuávdáš. ¶ Kooskâi pargo lii päädialnväzzim ko kalga siämmáá-áigásávt viggâđ ovdediđ sämikulttuur já ton jieškote-uv intresjuávhuid olesváldálávt. Sämitige poolitlâš jođettem já poolilij uulmij ovdedem lii vátávâš, ko läävhih láá uánihááh já byrokratia ráttáh láá hitáseh. Luhhoost kuittâg tievâsčuákkimist lii stuorrâ oovtmielâlâšvuotâ tast, maht sämitige tooimâ já sämmilij sajattuv puáhtá ovdediđ. Sämitige poolitlâš toimâ taha vaigâdubbon kuittâg tot, et sämitiggeest iä tooimâ jieijâs poolitliih piäláduvah iäge jieškote-uv juávhuin lah poolitliih ohjelmeh. Demokratia já jienâsteijei tááhust taat lii probleem, ko jienâsteijeeh iä velttidhánnáá tieđe jieijâs valjim ulmuu pooliliist linjáást. Ko piäláduvah iä lah, iäge pooliliih ohjelmehkin, te politiik älkkeht persovnluvá já árvuštâllâm čuácá ulmuid, ij politiik tohâmân. ¶ Kooveest anar âšah Heli Huovinen ja Heikki Nikula. Heli tooim âi säminuor âi taaid âtábáhtus jođetteijen já musijkkár Heikki Nikula tábáhtus tuámárin. Taaid âtábáhtus uárnejui Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist kuov âmáánust 2012. ¶ (Kooveest Anna Piätárist čohčuv 2008) ¶ Kooveest Aslak Holmberg já Unna-Maari Pulska. ¶ Kooveest Binna Bánnan toimâtteijee Irene Länsman pargostis. ¶ Kooveest čižetbeln má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala, stiivrâ jeessân Anna Morottaja, II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto, I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, eennâm- já meccituáluminister Jari Koskinen, stiivrâ jeessân Ilmari Tapiola já má. lahâčällee Kalle Vari ¶ Kooveest čižetbeln sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, ráđádâllee virgeolmooš Eija Lumme, ráđádâllee virgeolmooš Marina von Weissenberg já luándusuojâlemhovdâ Ilkka Heikkinen Cop-12 čuákkim salist tuhhitmin artikkâl 8(j):n kyeskee miärádâsâid. Sali lâi teeltan rahtum já algâčoovčâ puolâšij tiet čuákkimtile lâi melgâd koolmâs já arktâsiih čuákkimpihtâseh lijjii tárbuliih ¶ Kooveest čižetbeln uálgisbel Veikko Feodoroff, Heikki Paltto, Tiina Sanila-Aikio, sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, olgominister Erkki Tuomioja, kulttuurlävdikode saavâjođetteijee Tauno Haltta, säämi máttááttâskuávdáá vs. rehtor Janne Näkkäläjärvi, minister sierânâsišedeijee Tarja Kantola, má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala, minister diplomaatišedeijee Tarja Kangaskorte já sämitige má. lahâčällee Kalle Varis. ¶ Kooveest čižetroobdâst uálgisroobdân Johannes Koskinen, Marjo Timonen,  Seppo Tiitinen, Eero Heinäluoma, Jari Leppä, Pirkko Mattila, Kimmo Sasi, Markus Lohi, Mauri Pekkarinen, Klemetti Näkkäläjärvi, Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto. Kove: Johanna Alatorvinen. ¶ Kooveest (čiž) nuorttâsämikielâlâš kirkkolaavlâjuávkku sämitige lekkâm juhleimmeelpalvâlusâst Ucjuuvâst kiđđuv 2008. Nube kooveest (uálg) Kuáláduv sämmilâš Nina Afanasjeva, kiäst lii nuorttâlâšnissoon kappeer. Umogáást lii pajalist tiänulâš mááccuh. Koveh Ulla Isotalo. ¶ Kooveest Ida Helander já Aletta Lakkala . ¶ Kooveest Ilmari Mattus já Petra Kuuva Anarâškielâ seervi 20-ive juhleest Anararist ive 2006. Kove Matti Morottaja. ¶ Kooveest kamuvsyeinivierâ puunnjâm já kuovlâlem valmâš vierân. Kamuvsuoinijn finnee lieggâ, koške já njaalgâhajâsijd ´suhháid´ kammuu siisâ. ¶ Kooveest Kokkos Elle-Maari kovetaaiđâkiišton uásálistum taaiđârááhtus, mii palhâšui ohtân pyeremusâin. ¶ Kooveest láá Säämi Kielâkäldee pargeeh, stivrimjuávhu jesâneh já Suomâ já Taažâ sämitiigij njunnošeh. Uđđâ kielâpargeeh teivâdii vuossâmuu keerdi Sajos parlamentsali Soljust uárnejum haavâ lekkâmtilálâšvuođâst. ¶ Kooveest Laapi ortodoksâlâš servikode kirkkohiärrá Viacheslav Skopets. ¶ Kooveest musijkkáreh Annukka Hirvasvuopio-Laiti já Anna Näkkäläjärvi, kiäin kuohtuin lii sämimááccuh tälvikárvoid kullee ullolijne. Kove Ulla Isotalo 2006. ¶ Kooveest: Maarit Magga, Petra Biret Magga-Vars, Risten Elle Gaup-Juuso, Saara Näkkäläjärvi, Erkki Lumisalmi ¶ Kooveest Natalia Vaskova áhuinis Zoja Nosovain. ¶ Kooveest nuorâirääđi saavâjođetteijee Laura Niittyvuopio. Kove lii váldám Unna-Maari Pulska. ¶ Kooveest nuorttâsämmilâš nieidâ Sara Wesslin. ¶ Kooveest OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi sierânâsraportistee, professor James Anaya Ruávinjaargâst. Kove: Sára Márjá Magga. ¶ Kooveest Petra Biret Magga já Anna Näkkäläjärvi tolâmin párnái muusikpargopáájá. ¶ Kooveest Rosa-Máren Magga, Elli-Marja Hetta, Anni Koivisto já Anne Halonen. Anna-Katariina Feodoroff, Leena Niittyvuopio, Karen-Anni Hetta, Sari Sarre, Laura Niittyvuopio já Unna-Maari Pulska. ¶ Kooveest Ruotâ ovdebáá vaaljâpaje sämitige stiivrâ saavâjođetteijee Lars Ándde Bær, Suomâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, Täsivääldi President Tarja Halonen já Taažâ sämitige saavâjođetteijee Egil Olli. Kove: Ulla Isotalo, sämitige vaaljâpaje lekkâmeh Ucjuuvâst njuhčâmáánust 2008. ¶ Kooveest Ruotâ sämitige nuorâilävdikoodán kullee Helena Partapuoli. Kove lii váldám Laila Stenberg. ¶ Kooveest: Sierânâsraportistee Anaya Ruávinjaargâst ohtsâškooveest Taažâ sämitige saavâjođetteijee Egil Ollijn, Suomâ sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Karijn já Ruotâ sämitige saavâjođetteijee Lars Ándde Bærijn. ¶ Kooveest SomBy Anarist kiđđuv 2008 skiäru almostittem maŋa. Milla kuálmád čižetpeln. ¶ Kooveest Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitige jesâneh já Ruošâ sämmilij ovdâsteijeeh Ruávinjaargâst roovvâdmáánust 2008 uárnejum parlamentaarlâš rääđi tievâsčuákkimist. Kaavnah lase tiäđuid parlamentaarlâš rääđi tooimâst Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitigij päikkisiijđoin. Sämitigeh vuárutteleh rääđi saavâjoođeetmân já čäällimkode pargoi tipšomân lohtâseijee aašijn. ¶ Kooveest Suomâ sämitige värisaavâjođetteijee Heikki Paltto, hahâjođetteijee Anne-Maria Magga já Taažâ sämitige já SPR saavâjođetteijee Egil Olli. ¶ Kooveest Susanna Maggaast lii Iänuduv-Kuovdâkiäinu sämimááccuh (čiž) já Rauna Rahkoost tiänulâš sämimááccuh. Kove Ulla Isotalo, sämitige lekkâmeh Ucjuuvâst 2008. ¶ Kooveest sämitige jesâneh Jouni Ilmari Jomppanen já Petra Biret Magga säämi parlamiänttárij konfereensâst Ruávinjaargâst roovvâdmáánust 2008. Kuohtuin sunnust lii pajalist Iänuduv-Kuovdâkiäinu mááccuh. Nube kooveest iänuduvlii almaa mááccuh helmi. Koveh Ulla Aikio-Puoskari. ¶ Kooveest sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já nuorttâlâšâi ovdâolmooš Veikko Feodoroff ¶ Kooveest sämitige saavâjođetteijee säämi aalmugpeeivi juuhlijn kuosijd vuástáváldám Pekka Aikio, kiäst lii pajalist Suáđigil Vuáču mááccuh. Tiervâttemvuárust kirječällee Ima Aikio-Arianaick fiskis tiänulii máccuhist. Kove Ulla Isotalo. ¶ Kooveest sämitige vaaljâpajan 2012–2015 väljejum jesâneh, kiäh ovdâsteh puoh Suomâ sämmilij kielâ- já kulttuurjuávhuid. Kooveest kaskoo sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi (Juvá Leemit), kiän čižetpeln 1. värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio já uálgispeln 2. värisaavâjođetteijee Heikki Paltto. ¶ Kooveest: Säämi kielâtahopalhâšume 2011. Tuoijum tuáijár Matleena Fofonoff. ¶ Kooveest tanssâteatterjuávkku Spektrolihtat Kärigâsnjaargâst ¶ Kooveest: Tavesämikielâ kielâpiervâl stivrejeijee Katja Magga, Mitro Hetta já Johanna Kumpula Vuáču tavesämikielâ kielâpiervâlkerhoost. ¶ Kooveest teatterkišto tuámáreh Erkki Hetta, Issát Sámmol Hetta já Pauliina Feodoroff addelmin macâttâs já stivrim Avveel Bohccostallit -juávkun. ¶ Kooveest Tuomas-Aslak Juuso, Sara Wesslin já Sauli laiti. ¶ Kooveest Taažâ sämitige värisaavâjođetteijee Laila Susanne Vars, Suomâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já Ovtâstum Aalmugij algâaalmugij vuoigâdvuođâi sierânâsraportistee, professor James Anaya. Kove: Sára Márjá Magga. ¶ Kooveest Ucjuv luvâttuv pajeuáppeeh kiđđuv 2008. Eereeb vielgis mááccuh puoh eres máccuheh ovdâsteh tiänulâš sämimááccuh maali. Kove Ulla Aikio-Puoskari. ¶ Kooveest Ucjuv škovlâliih monâmin Sirmá škoovlân máttáátteijeinis Nilla Tapiolain. ¶ Kooveest váiluh luvâttuv uáppee Anne Olli sehe stivrejeijeeh Marjaana Aikio já Teija Sonkkila. Čuovâkove: Anni Näkkäläjärvi. ¶ Kooveest vuossâmuš Nuorâirääđi. Tyehiraddalâsâst čižetpeln Lasse Lehtola, Antti Heikkuri, Anna-Katariina Feodoroff, Elli-Marja Hetta, Nils-Heikki Paltto, Ella Näkkäläjärvi, Aleksi Syrjä já Saara-Maria Salonen. Ovdâraddalâsât Inga Helander, Heli Huovinen já Aslak Satokangas. ¶ Kooveest Anna-Katariina Feodoroff. ¶ Koovest ovtâskâssaje Outi Pieski máálám tavlust. ¶ Koskâääigi rääjist sierâ staatah algii šoddâđ sämmilij asâiduttem aassâmkuávluin já staatâi perustem čuosâi kuuloold meid tavas já tave resurssij peht. 1500-lovo loppâbeln räi sämmiliih ellii masa áinon jieijâs kuávluin. Syemmilii já sämmilii aassâm rääjjin lâi nk. ”Laapi já Läädi rääji”, mii juuđij tááláá sämikuávlust mäddiláá. Historjáčällee Kyösti Julku lii miäruštâllâm laapi já läädi rääji räjiuurâid. Rääji vuáđudui sämisiijdâi já syemmilâš pitejái raajijd.  Rääji ij uážžum rastaldittiđ. Rääji ij kuittâg siäilum vyeimist uáli kuhháá, peic Kustaa Vaasa 1600-lovvoost (1673 já 1695) adelem aassâmplakateh lopâttii rääji já algâttii uđâsaassâm sämmilij aassâmkuávluid. Varrim tuorjuu sosiaallâš já ekonomâlâš helppimijn. ¶ kosket, könkäät, suvannot. ¶ Koskoho 28. peeivi lii olgotábáhtus Sajos pirrâsist. Ohjelmist lii om. njuárustâllâmviestâčuoigâm várvusavehijguin, sehe njuárustemkišto. Ehidist lii kulttuurohjelm Sajos auditoriost. ¶ Koskoho 4.4.2012 tijme 11–17 uárnejuvvoo ubâ aalmug juhle, kuás säämi kulttuurkuávdáš Sajosist uuvsah láá áávus já tábáhtusah ubâ peeivi ääigi. Aalmugjuhleest lii kähvikuásuttem. Peeivi ääigi Sajos kevtteeorganisaatioh oovdânpyehtih jieijâs tooimâ. Lasseen ohjelmist láá muusik- já teatterčáittuseh, uápistum tálurieggeeh, párnáid uáivildum ohjelm ja kähvikuásuttem. ¶ Koskoho kišto palhâšumeh juáhhojii taidetábáhtus lekkâmijn ehidist. Palhâšumijd jyehimin (kooveest) tábáhtus laiđiisteijee Heli Huovinen, valastâllâmuási jođetteijee Aslak Paltto já Aanaar škoovlâst puáttee 3-6 lk rááiđu vyeitteejuávkku. ¶ Koskoho nuorah kištodeh njuárustmist já njuárustemviestâčuoigâmist kuulmâ jieškote-uv ahasáid uáivildum rááiđust. Njuárustem- já njuárustemviestâkišto uárnejeh oovtâstpargoost Säämi máttááttâskuávdáá luándu- já mecciuápislinjáá uáppeeh sehe Inarin yritys já Anára Sámi searvi aktiiveh. Kišto jođetteijen tuáimá Aslak Paltto. ¶ Kost lii Sämieennâm? – Seminaar já eehidkonsert Sajosist 2.11.2012 ¶ Kost lii Sämieennâm? – Seminaar já eehidkonsert Sajosist 2.11.2012 ¶ Ko sämmilâš ášástâl sämikuávlu staatâ já kieldâi virgáduvâin, finnodâhlájádâsâin já toimâsoojijn, lii sust vuoigâdvuotâ sierânâs vátámušâttáá kevttiđ sämikielâ. Virgeomâhâš kalga anneeđ huolâ vuoigâdvuođâi vuáválâšvuođâlâš olášuumeest. Ucjuuvâst, mii lii Suomâ áinoo sämmilâšeenâblovo kieldâ, sämikielâ já suomâkielâ lává virgálávt masa siämmáá-árvusâš sajattuvâst. ¶ Ko säämi kulttuurkuávdáást kalga šoddâđ päikkilágán, makkuutteijee já mon puáhtá älkkeht aldaniđ já mii lii kiäsutteijee sämmilij já eres-uv juávhui kuáhtám- já teivâdemsaje já ko kuávdáš vala huksejuvvoo aanaarsämmilij ärbivuáválii já tááláá-uv aassâmkuávlu kuávdoo, áánsáš säämi kulttuurkuávdáš nommânis Sajos uáli pyereest. Nommâ symbolisist säämi kulttuurkuávdáá merhâšume sämmiláid aldažin já áárvustoonnum saijeen. ¶ Ko tarbâšâh sämikielâ jurgâleijee tâi tuulhâ, kaavnah sii ohtâvuođâtiäđuid vuoluupiäláá liiŋkâst. ¶ kote lii merkkejum tuodâr-, mecci- tâi (Koulun biologia, Sisävedet, Otava 2010) ¶ Koulutussuunnitelma ¶ Ko váldoo vuotân haldâttâs áigumuš ratifisistiđ ILO almossopâmuš nr 169 kolgâččij riemmâđ jotelis toimáid, moiguin piejih joton orostâm ráđádâlmijd sämikuávlu eennâmvuoigâdvuođâin já algâtteh uđđâsist konstruktiivlâš vuárusavâstâllâm sämitiggijn, vâi áášán kullee vuoigâdvuođâlâš epivisesvuotâ šadda čuávduđ; ¶ Kovegalleria ¶ Koveh: Alexis Escamez ¶ koveh: Cara Knuutinen ¶ Koveh: Daniel Gelencsér ¶ Koveh: Hannu Kangasniemi ¶ Koveh: Ilmari Mattus ¶ Koveh: Johanna Ruotsalainen ¶ koveh: Jukka Lemmetty ¶ Koveh kalgeh leđe Sämitige toimâttuvvâst majemustáá ohhoost 12. ¶ Koveh: Lee Rodgers ¶ Koveh: Liisa Helander ¶ Koveh: Merja Aletta Ranttila ¶ koveh: Merja Aletta Ranttila ¶ Koveh Mika Saijets. ¶ Koveh: Petra Kuuva ¶ Koveh Saijoos vihkjáin já Sämitige lekkâmijn sehe kulttuurehidist 3.4.2012. Lasseen taan vuárhást láá koveh Saijoos lekkâmáid lohtâseijee Aalmugjuhleest/Ávus uuvsâin, mii tollui 4.4.2012. ¶ koveh: Sirpa Mänty ¶ koveh: Sirpa Seppänen ¶ Koveh: Tanja Severikangas ¶ koveh: Timo Lagerkrans ¶ Koveh: Ulla Isotalo ¶ . Kove: Inga-Briitta Magga ¶ . Kove: Inga-Briitta Magga. ¶ Kove: Inga-Briitta Magga ¶ Kove: Inga-Briitta Magga. ¶ Kove: Johanna Alatorvinen ¶ Kove: Johanna Alatorvinen ¶ Kovemateriaal čujottâsâst: ¶ Kovemateriaal já arkkitehtuurkištodem pevdikirje lii uáinimnáálá meiddei Sämitige päikkisiijđoin www.samediggi.fi ¶ Kove nuorttâsämikielâ já kulttuur konfereensâst Anarist kesällä 2012. ¶ Kove: Pinja Pieski 2014 ¶ Kove: Pirita Näkkäläjärvi. Almostittum kovvejeijee luuvijn. ¶ . Kove: Rauno Pietarinen ¶ Kove: Säminuorah Kirkkonjaargâst 2011. Kove Sametinget, Karasjok ¶ Kove: Sämitige čuákkim ¶ Kove: Sämitige organisaatio ¶ Kove sämitige tievâsčuákkimist uđđâ säämi kulttuurkuávdáš Sajosist kesimáánust 2012. Kove Solju-nommâsâš sali lii vuávájum eromâšávt sämitige tievâsčuákkimij várás. Solju lii tavesämikielâ já uáivild silbâ já/ tâi kollesoljo, maid nisoneh kevttih sämimáccuháin. Solju-sali seeini čiiŋât Outi Pieski vuávám taaidâtyeji, mon fáddá puátá soljoost. Kove Unna-Maari Pulska. ¶ . Kove: Sämitigge. ¶ . Kove: Sämitigge ¶ . Kove: Sämitigge ¶ ”. Kove: Sämitigge ¶ . Kove: sämitigge ¶ . Kove: sämitigge. ¶ Kove: sämitigge ¶ Kovesänikirje ¶ Kove: Säämi parlamiänttáreh Kirkkonjaargâst 2011. Kove Sametinget, Karasjok ¶ Kove: Säämi parlamiänttáreh Ruávinjaargâst 2008 ¶ Kove Tanja Sanila. ¶ Kove: Tanja Sanila ¶ Kove: Tiina Aikio ¶ Kove: Tuupa Records/Jussi Isokoski já Nillas Holmberg raahtijn uđđâ skiäru vyesimáánust 2013. Uáppásm paddiimist rahtum studiomuusikvideon. ¶ Kovetaaiđâ ¶ Kovetaaiđâkištoost palhâšui ohtsis 12 nuorâ taidârid, main vittâ finnejii vala eromâšmainâšume. Stiipeend já eromâšmainâšume finnejii Olavi Hetta Vuáčust, Aino-Marja Lampela Tiärmášist, Emil Eliasson Kilbisjäävrist, Elen Ánne Juuso Käresavonist já Elle-Maari Kokkonen Anarist. Stipendijguin palhâšui Elle Raudasoja Ucjuuvâst, Pinja já Alisa Pieski Kärigâsnjaargâst, Jasmin Nuorgam Avelist, Sara Keränen Avelist, Rosamaria Mattila Käresavonist já Anette Kosonen Vuáčust. ¶ Kove: Ulla Isotalo ¶ Kove: Unna-Maari Pulska ja Sara Wesslin. ¶ Škovlim ¶ škovlimčällee ¶ Škovlim já oppâmateriaallävdikodde ¶ Škovlim já oppâmateriaallävdikodde ¶ Škovlim já oppâmateriaallävdikodde (14) ¶ Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh ¶ Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh ¶ Škovlim uáinusist algâaalmugfoorum uálgitábáhtusâst ¶ Škovlim uáinusist algâaalmugfoorum uálgitábáhtusâst ¶ Ko aassim Kárášjuuvâst, te luvâškuottim tavesämikielâ. Tääl aasâm Kuovdâkiäinust já luuvâm tavesämikielâ lasseen sämikulttuur. Lam toimâm kyehti ive Ruošâ säminuorâi seervi “Sami Nurash” saavâjođetteijen. Lam ain-uv mieldi seervi tooimâin, mut tääl tooimâm värisaavâjođetteijen. Poorgâm ennuv Ruošâ säminuorâi seervist já suogârdâllâp távjá sämmilij puátteevuođâ. Lasseen poorgâm Ruošâ sämitiggeest. Astoäägi must lii vyehin tuoijuđ sämituojijd. ¶ KP-sopâmuš ¶ KP-sopâmuš 27 artikla mield tain staatâin, main láá aalmugliih, oskoldâhliih teikâ kielâliih ucceeblovoh, tágáráid ucceeblovoid kullee ulmuid ij uážu kieldiđ vuoigâdvuođâ oovtâst eres juávhu jesânijguin navdâšiđ jieijâs kulttuurist, tubdâstiđ já hárjuttiđ jieijâs oskolduv teikâ kevttiđ jieijâs kielâ. Artikla tuurvâst sämmilij vuoigâdvuođâ navdâšiđ oovtâst juávhoinis jieijâs kulttuurist. ¶ Krista Oinonen (olgoašijministeriö) ¶ Kristiina Aikio lii vuáčulâš sämiartist. Kristiina lii lávlum 25 ihheed, main juáigus 8 ihheed.  Tiina Aikio lii almostittâm maaŋgâid skiärruid, el. Ále Mana já Sapmi Vaimmus. Tiina Aikio láávdást Sajosist oovtâst suu čuojâldittein teikâ stuárráábijn juávhuin sopâmuš mield. ¶ Kristín Ástgeirsdóttir ¶ Kristina Winther Poulsen ¶ Kuábbáá-uv siijdâst lii jieijâs nuorttâlâšrääđi, mon sijdâčuákkimeh väljejeh jieijâs koskâvuođâst siämmáá kukkosii pajan ko luáttámušalmaa-uv. Nuorttâlâšraađij pargon lii išediđ nuorttâlâšâi luáttámušalmaa aašij hoittáámist addelmáin uáinuidis ohtsijn aašijn. Stuorrâ, prinsiipliih linjiimeh kuittâg kieđâvuššojeh sijdâčuákkimijn. Táválávt luáttámušalmai lii nube siijdâst já väriluáttámušalmai nube siijdâst. Väriluáttámušalmai väljejuvvoo nuorttâlâšraađij jesânij koskâvuođâst. ¶ kuáđuttem = poccui kocceem ¶ Kuálásteijeeh: Ilmari já Raine Tapiola ¶ kuálásteijeesämmilâžžân eennâm-, viärukyeddim- tâi Kuálástem ¶ Kuálástem lii lamaš já lii ain tergâdis uási sämmilij kulttuur já merhâšittee iäláttâs. Ucjuuvâst kuálástem merhâšume lii lamaš eromâš styeres. Vuossâmuuh kirjáliih mainâšumeh Tiänu kuálástemkulttuurist láá maŋeskoskâääigist. Luosâ lii pirrâ aaigij lamaš Tiänu sämmilijd tergâdumos saalâskyeli sehe meid máksuniävvu. ¶ Kuálástem lii tergâdis sämikulttuur uási eromâšávt Ucjuuvâst já Anarist. Kuálástem ij lah ohtuunis kannatteijee iäláttâs, peic kuáláástmân kuleh maŋgii puásuituálu teikâ mađhâšempalvâlusah. Jyehi sämisuuvâst, mii háárjut kuálástem, láá sii ärbivuáváliih kyelisajeh, tiätu suuvâi naavdâšmist láá jieijâs jäävrih, luovtah teikâ juhâuásih. Puoh tobdeh jieijâs já iärásij kuávluid já pisoh jieijâs navdâšemkuávluin. Kyelipiivdon kulá sämmilâš árvumaailm, kuávlu iä lijgekuáláást já huolâtteh tast, ete meid puáttee iivijn láá tuárvi kyeleh kuálástemnáál. Kuálástemärbivyevist lii tergâdis siärvuslâsvuođâlâš olleemvuotâ sehe kuálástem jieijâs sämikielâlâš terminologia. ¶ Kuálástem lii tergâdis sämikulttuur uási eromâšávt Ucjuuvâst já Anarist. Kuálástem ij lah ohtuunis kannatteijee iäláttâs, peic kuáláástmân kuleh maŋgii puásuituálu teikâ mađhâšempalvâlusah. Jyehi sämisuuvâst, mii háárjut kuálástem, láá sii ärbivuáváliih kyelisajeh, tiätu suuvâi naavdâšmist láá jieijâs jäävrih, luovtah teikâ juhâuásih. Puoh tobdeh jieijâs já iärásij kuávluid já pisoh jieijâs navdâšemkuávluin. Kyelipiivdon kulá sämmilâš árvumaailm, kuávlu iä lijgekuáláást já huolâtteh tast, ete meid puáttee iivijn láá tuárvi kyeleh kuálástemnáál. Kuálástemärbivyevist lii tergâdis siärvuslâsvuođâlâš olleemvuotâ sehe kuálástem jieijâs sämikielâlâš terminologia. ¶ Kuálmád sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Kirkkonjaargâst 10.11.2011. Konferens julgáštusâst kieđâvušeh sämmilij oovtâstpargo ovdedem, sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume sehe avžuutteh staatâid ratifisistiđ ILO-169 sopâmuš algâaalmugij vuoigâdvuođâin. Konferens mield miäruštâllâm tast, kiäid tuálih sämmilâžžân, kalga vuáđuduđ sämmilij jieijâs já ohtsâš  ibárdâssân ääšist. ¶ Kuálmád tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum uárnejuvvoo Ruošâst ive 2013. ¶ kuáluskoveh já teatterpittá Säminuorâi ¶ Kuástideijeeh: ¶ Kuástideijee huámášuttem ¶ kuati.fi oovdânpyehtimvideo ¶ kuáttumeennâm = eennâm, mast puásui kuátu ¶ Kuávdáá pargoh láá iärásij juávhust kielâtipšom, kielâ ovdedem, terminologiapargo, kielâ normâdem, nommâdâh- já päikkinommâdâhpalvâlus. ¶ Kuávdáást láá vittâ sämikielâ: maadâ-, juulev-, tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâ. Jieškote-uv kielâst láá kielâpargeeh já kielâjuáhuseh. Taah tuáimeeh čokkâneh savâstâllâđ sämikielâ koččâmušâin nuuvt, et sämikielâi koskâsâš ohtsâšpargo lassaan já nanosmuu. Proojeekt ääigi kielâkuávdáá tooimâ heiviittep já lahtep tááláás instituutioi ovdâsvástádâssuorgijd, tooimâ já ruttâdem tááhust. Lasseen proojeekt ääigi kuulmâ staatâ sämitigeh čuávdih maht kielâkuávdáš ruttâduu pisovávt já vuáđudeh pisovâš kielâkuávdáá ive 2014, ko proojeektäigi nohá. Kielâkäldee lekkâsij Anarist 20.2.2013 já tast láá algâttâm ohtsiš ovce kielâparged. ¶ ”Kuávdáást lii čielgâsávt nuorttâlâšsiärváduv toorjâ. Munjin lâi uáli älkkee uásálistiđ čuákkimân tastko sämitige almosčuákkim lii asâttâm vaaljâpaje oovtâ ulmen tuárjuđ puoh vuoimijguin nuorttâlâškulttuurkuávdášproojeekt Čevetjáávrán. Siämmáá ohjelmist sämitigge lii čonâdâttâm lasettiđ kieldâkuávdái ulguupiälásij kuávlui eellimvyeimi. Nuorttâlâškulttuurkuávdášprojektist lii sämitige oles toorjâ”, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi mainâstij. ¶ Kuávdášlâs almostitmeh ¶ Kuávdášlâs luáttámuštooimah ¶ Kuávdoo Aanaar markkân, Juvduu riidon já Aanaarjäävri paaldân pajaneijee säämi kulttuurkuávdáá keđgijuálgán muvrájui meetaalpuureeh, mon siste lijjii eres lasseen vuáđukirje (nelji jieškote-uv kielâversio; suomâkielâlâš, aanaarkielâlâš, nuorttâkielâlâš já tavekielâlâš), šlaantah, moh tääl láá kiävtust, Anarist almostuvvee uđđâsumoseh páihálâšaaviseh (Inarilainen, Ávvir, Lapin Kansa já Pohjolan Sanomat) já ärbivuáváliih sämmiliih, Sámi Duodji -pyevtittâsmerháin riäidudum tyejeh. ¶ Kuávluhaldâšem uđâsmittemhaavâst láá kuittâg valmâštâllum sämikielâ, sämimáttááttâs já sä-mikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi staatâtorjuid kyeskee haaldâšlâš nubástusah, moh šaddeh olášumes maŋa merhâšitteht jo-uv hiäjusmitteđ jo ááigán finnejum sämmilij jiešhaldâšem tâi estiđ säämi jiešhaldâšem ovdánem. Sämmilij sajattâh já vuoigâdvuođah jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaaldâšmân šaddeh hiäjusmuđ já sämmilij jiejiâs jiešhaldâšem ovdánem orostiđ, joba maŋasmoonnâđ ALKU-haavâ olášume ohtâvuođâst. ¶ Kuávlulijd já ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplâš vuáđukirje šoodâi vuáimán Suomâst ive 1998. Sopâmuš ulmen lii suojâliđ uccâ kielâid moh láá lappuumin, maid sopâmušstaatâi aalmugjesâneh ärbivuáválávt kevttih staatâinis. Vuáđukirje ij návt kuáská ovdâmerkkân enâmânvärrejeijei kieláid. Sopâmuš olášuttem čuávvu äššitobdeekomitea, mii addel avžuuttâsâidis Euroop Rääđi ministerkomitean. Komitea addel avžuuttâsâid jeessânstaatáid sopâmuš olášutmân. ¶ Kuávlulijd já ucceeblovokieláid kyeskee sopâmuš ¶ Kuávlulijd já ucceeblovokieláid kyeskee vuáđukirje ¶ Kuávluovdedem stivrejeijee laavâ mield sämitigge ráhtá Laapi eennâmkoddeohjelm sämikulttuuruási. Eennâmkoddeohjelm stivree eennâmkode kuávluovdedem já aasât mittomeeri eennâmkode oovdedmân. Laapi eennâmkoddeohjelm lii uđâsmittum Laapi littoost Lappi-sopâmušâst. Sämitige stivrâ tuhhiittij čuákkimistis sämikulttuuruási. Uásist lii uáinus ihán 2040 sehe sämikulttuursopâmuš. Sämitigge lii asâttâm kuttâ strategisâš valjim sämikulttuur oovdedmân eennâmkoddeohjelm toimâpaje ääigi 2014-2017. Valjiimeh láá:  eellimvuáimáliih ärbivuáváliih iäláttâsah já ärbivuáválâš tiätu, Tä´lvvsijdd – ellee nuorttâlii kulttuur kuávdáš, palvâlemrááhtus tuáimen, sämikulttuur miäldásâš škovlimpäälgis, kielâ já kulttuurlâš rigesvuotâ sehe párnái já nuorâi Säämi. ¶ kue'll ¶ Kuhes kooskâi tiet sämimáttááttâs pargei teivâdmijd lii lamaš vaigâd orniđ kieldâraajij rasta. Tain máttááttâstooimâ pargoviehâškovlimprojektáin lii máhđulâš sajanmäksiđ meriruuđâ raamij siste meid uásálistei mätkikoloid. ¶ Kuhes kooskâi tiet sämimáttááttâs pargovievâ já arâšoddâdempargovievâ teivâdmijd lii lamaš vaigâd orniđ kieldâraajij rasta. Taan máttááttâstooimâ pargoviehâškovlimprojektist lii máhđulâšvuotâ sajanmäksiđ meriruuđâ raamij siste meid uásálistei mätkikoloid. ¶ Kuhes kooskâi tiet sämimáttááttâs pargovievâ já arâšoddâdempargovievâ teivâdmijd lii lamaš vaigâd orniđ kieldâraajij rasta. Taan máttááttâstooimâ pargoviehâškovlimprojektist lii máhđulâšvuotâ sajanmäksiđ meriruuđâ raamij siste meid uásálistei mätkikoloid. Sämimáttááttâs pargoviehâškovliimân puáhtá almottâttâđ šleđgâpoostâ peht teikâ puhelimáin Moilas Irmelin (irmeli.moilanen(at)samediggi.fi / 050-5691255) vuossaargâ 24.11.2014 räi. Almottâttâm lii čannee. Škovlim ruttâd Máttááttâshaldâttâs. ¶ Ku´kken tâ´vven juu´se vue´lnnõ, ¶ Kukkodâh: 0,44 ¶ Kukkodâh: 1,04 ¶ Kukkodâh: 1,05 ¶ Kukkodâh: 1,23 ¶ Kukkodâh: 1,25 ¶ Kukkodâh:1,30 ¶ Kukkodâh: 1,40 ¶ Kukkodâh: 1,52 ¶ Kukkodâh: 2,05 ¶ Kukkodâh: 2,12 ¶ Kukkodâh: 2,13 ¶ Kukkodâh: 2,18 min. ¶ Kukkodâh: 2,20 ¶ Kukkodâh: 2,37 ¶ Kukkodâh: 2,42 ¶ Kukkodâh: 3,11 ¶ Kukkodâh: 3,30 ¶ Kukkodâh: 3,40 ¶ Kukkodâh: 3,45 ¶ Kukkodâh: 3,50 ¶ KukkolanBussit ¶ Kukkonen Hilkka ¶ Kukse - kuksa, juomakauha ¶ Kuldâliđ nuorâid, adeliđ sijjân vaikuttemmáhđulâšvuođâ! Muštevetteđhân toimâđ nuuvt, et sämmilâšpárnái-uv kielâliih já kulttuurliih vuoidâdvuođah olášuveh. Párnáid já nuoráid mielâsijd vuáttámušâid já puuđâldmijd tuárjoo tooimâ, te meddâlvarrimgin ij lah nuuvt oskottettee puátteevuođâst! ¶ Kuldâl já láávlu anarâškielân ¶ Kuldâl já láávlu nuorttâsämikielân ¶ Kuldâl já láávlu tavesämikielân ¶ Kuljetukset Dannyn konserttiin Ivalo-Sajos-Ivalo nyt varattavissa ¶ kulkijalle kuudan hohtaa, ¶ Kulmâ skipárâš - kirje jaapaan- já eŋgâlâskielân ¶ Kulmâ skipárâš - kirje jaapaan- já eŋgâlâskielân ¶ Kulma skipáraš ¶ * Kulmâ sohvájuávhu já sohvápeevdih ¶ Kulmâ uđđâ anarâškielâlâš oppâkirje almostum ¶ Kulmâ uđđâ anarâškielâlâš oppâkirje almostum ¶ kultakieltäs jos vain vaalit, ¶ kultakimalteessa keinuu, ¶ kultasotkat soutaa, soiluu ¶ Kulttuur ¶ Kulttuurčällee ¶ Kulttuurčällee toimâsaje lii čäällimkode váldutoimâsaajeest sämikulttuurkuávdáš Sajosist, Anarist. Kulttuurčällee váldupargon lii toimâđ kulttuurlävdikode oovdânpyehten já čällen. Siäđusmiäldásii tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vááttám škovliittâs já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Pargo miänástuvvee tipšom išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos sehe šiev säämi kulttuureellim já haldâttâhtooimâ tubdâm. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV/IV-II mield (vuáđupälkki kooskâst 2 437,04 – 2 540,57 eurod/mp). Ucâmušâid lahtosijguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 19.8.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Kulttuureehid joođeet Ánne Kirste Aikio já juhle lekkâmsaanijd ciälkká rehtor Liisa Holmberg. Taaidâreh Marja Helander já Outi Pieski muštâlává tuojijnis, moh láá uáinimnáálá Sajoist. Mieldi láá še staatâ taaidâtyejitoimâkode värisaavâjođetteijee Veli Granö sehe Saijoos lasâliijnij vuávájeijeeh Tytti Bräysy já Anna-Leena Pyylampi. ¶ Kulttuureehid muusikist västidij el. Ánnamaret Ensemble. ¶ Kulttuureehid ohjelmist lávdásteleh čajáttellee Irene Länsman, anarâškielâlâš lávlumjuávkku Koškepuško, anarâškielân lávloo Heli Aikio já nuorttâsämikielân leu’ddejeijee sämitige 1. värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio. Tavesämikielâlâš muusik oovdânpyehtih Wimme Saari, Ánnamáret Ensemble, Anna Näkkäläjärvi-Länsman, rap-musijkkár Áilu Valle já Annukka Hirvasvuopio-Laiti. ¶ Kulttuurehidist lâi meid sämmilâš teatter. Kooveest čájáttâlmin Irene Länsman já Anna Näkkäläjärvi-Länsman. ¶ Kulttuurehidist Tiina Sanila-Aikio, Liisa Holmberg já Juha Guttorm adeleh kukáid kulttuurkuávdáá nommâkišto vyeittei Matti Morottajan sehe lasâlijnekišto vyeitteid Tytti Bräysyn sehe Anna-Leena Pyylampin. ¶ Kulttuurenâdâh ¶ Kulttuuri ¶ Kulttuurien kohtaaminen Sajoksessa ¶ Kulttuurikeskuksen kaksi pääkäyttäjää ovat Saamelaiskäräjät ja valtion oppilaitoksena toimiva Saamelaisalueen koulutuskeskus. Lisäksi keskukseen tulee tiloja Inarin kunnan kirjastotoimelle, saamelaisyhdistyksille ja Lapin lääninhallitukselle. Kulttuurikeskuksen bruttoala eli kokonaispinta-ala on 4 670 neliömetriä. Rakennuksen valmistuttua siellä työskentelee 64 henkilöä.  Kokous-, neuvottelu-, kirjasto- ja mediatilat tulevat palvelemaan huomattavasti suurempaa käyttäjämäärää. Rakennushankkeen kustannusarvio on noin 11,5 miljoonaa euroa. Lapin lääninhallitus on myöntänyt hankkeelle 5 milj. euron EU-rahoituksen.  Kulttuurikeskuksen rakennuttaa Senaatti-kiinteistöt. Varsinainen suunnittelu aloitetaan tammikuussa 2009 ja rakennustöihin päästään keväällä 2010. Suunnitelmien mukaan rakennus otetaan käyttöön vuoden 2012 aikana. ¶ Kulttuurimäärärahat 2008 ¶ Kulttuurituottajat ja ohjelmapalveluyrittäjät ¶ kulttuur já jieijâskielâlâš máttááttâs. ¶ kulttuur já jieijâskielâlâš máttááttâs. ¶ Kulttuur- já valastâllâmminister Paavo Arhinmäki muštottij tast, et mailmist jáámá ohtâ kielâ kyevti oho kooskâi. – Maailm suullân 6000 kielâst joba 90 % lii vaarâst lappuđ. Tot meerhâš maailm kiävhum já oovtâpiälásâžžân šoddâm já maailm algâaalmugij kieláid čoggâšum tivrâs kulttuurtiäđu lappum, páhudij Arhinmäki. Sun tähidij, et haldâttâs tuárju jieijâs kulttuurpolitiikâst meid sämmilij kulttuur siäilum. – Sämikielah já kulttuureh láá majemui iivij ääigi čielgâsávt nanosmum, páhudij Arhinmäki. ¶ Kulttuurjiešhaldâšem kenski enâmustáá uáinojeijee uási lii palvâlusâi ruttâdem. Ruttâdep jyehi ive sämikielâlâš já kulttuurimiäldásij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ornim sämikuávlu kieldâin. Sämitigge tuárju meid säämi servi- já kulttuurtooimâ. Lasseen sämitigge pyevtit já ruttâd sämikielâlâš oppâmateriaal. Sämitigge lii Suomâ áinoo sämikielâlâš oppâmateriaal pyevtitteijee, ađai pargo lii tehálâš. ¶ Kulttuurkuávdáá huksit já oomâst Seenaat-kiddoduvah já ton bruttovijđodâh lii suullân 4 800 m². Huksimhaavâ budjet lii suullân 12 miljovn eurod, mast EU-ruttâdem uási lii 5 miljovn eurod. Kulttuurkuávdáá huksim álgá kiđđuv 2010 já tot kolgâččij valmâštuđ ive 2012 aalgâ räi. ¶ Kulttuurkuávdáá huksit já oomâst Seenaat-kiddoduvah já ton bruttovijđodâh lii suullân 4 800 m². Huksimhaavâ budjet lii suullân 12 miljovn eurod, mast EU-ruttâdem uási lii 5 miljovn eurod. Kulttuurkuávdáá meeri lii valmâštuđ ive 2012 aalgâ räi. ¶ Kulttuurkuávdáá šiljopiirâs heivee ereslágán olgotábáhtussáid, ovdâmerkkân messutilálâšvuođâi olgouásáduvâi já muusikfestivaalij táárboid. ¶ Kulttuurkuávdáš pyereed meiddei merhâšitteht máhđulâšvuođâid levâttiđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. Säämi kulttuurkuávdáš šadda leđe aalmuglávt já aalmugijkoskâsávt-uv mielâkiddiivâš já kiäsutteijee maaŋgâkulttuurlâšvuođâ kuáhtámsaje. ¶ kulttuurlâš siskáldâspyevtittem já ¶ - kulttuurlâš uáivil já merhâšume, ¶ - kulttuurlâš ulme já merhâšume, ¶ Kulttuurlävdikodde ¶ Kulttuurlävdikodde (15) ¶ Kulttuurlävdikodde - eidusiih jesâneh (topâlduvâi siste värijesâneh): ¶ Kulttuurlävdikodde lii sämitige stiivrâ vuálásâš toimâorgaan, mii valmâštâl sämitige iävtuttâsâid, alguid sehe ciälkkámušâid, moh kyeskih sämmilij jiegâlâš kulttuur. Kulttuurlävdikode pargon lii meridiđ staatâtorjuu (säämi kulttuurmeriruttâ) jyehimist sehe čuávvuđ já kocceeđ mieđettum torjui kevttim. Lävdikodde kalga rähtiđ ihásávt sämitige čuákkimân čielgiittâs säämi kulttuurmeriruuđâ kevttimist já toohâđ iävtuttâs staatâ budjetân ihásâš säämi kulttuurmeriruuđâst. ¶ Kulttuurlävdikode aašij valmâštellen já oovdânpyehten tuáimá kulttuurčällee. ¶ Kulttuurmeriruttâ 2013 tave-eennâmlij sämiseervij tuárjumân ¶ Kulttuurmeriruttâ 2013 tave-eennâmlij sämiseervij tuárjumân ¶ Kulttuurminister Wallin vuolgâttij kirjálii tiervâttâs seminaarân. Kirdeejasko eestij kulttuur- já va-lastâllâmminister määđhi Levin. Minister Wallin muštâlij tietimist Suomâst ellee ruotâkielâlâžžân, maggaar lii eelliđ kielâucceeblovvoost. Jieččân tuáváá keežild puávtám pyereest jurdâččiđ, maht tist oro ko piäluštvetteđ jieijâd vuoigâdvuođâid. Minister Wallin čaalij, et sun lii eromâš ilolâš tast, et säminuorah láá nuuvt aktiivliih sämikulttuur aaitârdmist já oovdedmist. “Haldâttâs puáttee ive bud-jetiävtuttâsân kulá meiddei sämikielâlii oppâmateriaalmeriruuđâ luptim. Lasattâsâin mainâšuvvoo, et sämikielâlij oppâmateriaalruuđâin kalga čuosâttiđ tuárvi ennuv ruuđâid meid nuorttâ- já aanaar-sämikielâlâš oppâkirjijd.” , Wallin čaalij ¶ Kulttuurohjempaŋkki ¶ Kulttuurolgospyehtim ¶ Kulttuurolgospyehtimij suojâlemsopâmuš ¶ Kulttuurolgospyehtimij suojâlemsopâmuš lii Suomâst šoddâm vuáimán ive 2007. Kulttuurolgospyehtimij suojâlemsopâmuš ulmen lii suojâliđ já ovdediđ kulttuurij maangâhámásâšvuođâ (1 artikla). Sopâmuš mield kulttuur-olgospyehtimij maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já ovdedem váátá puoh kulttuurij, meid ucceeblohon kullee ulmui já algâaalmugij kulttuurij oovtviärdásâšvuođâ já kunnijâttem tubdâstem (2 artikla). Sopâmušuásipeleh kalgeh riemmâđ toimáid kulttuurolgospyehtimij suojâlmân já turviimân (6 artikla). Suojâlemsopâmuš miäruštâl, ete kulttuurolgospyehtimeh láá ovtâskâsulmui, juávhui já siärváduvâi kreatiivlâšvuođâ puátusin šoddâm olgospyehtimeh, main lii kulttuurlâš siskáldâs ( 4 artikla). ¶ -kulttuur puátteevuotân sehe sämi-iäláttâsâi háárjutmân. Šoŋŋâdâhnubástus, globalisaatio já ekonomâlâš perustem arktâsâš kuávlu kuáttá pyehtih meid stuorrâ hástusijd. Sämmilij vuoigâdvuođah iä olášuu vala aalmugijkoskâsij sopâmušâi vááttám vuovijn, tego aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuođâi olášume koccee orgaaneh láá huámášuttâm. Suomâst láá meid sierâlágán seervih já juávhuh, moh vuástálisteh sämmilij vuoigâdvuođâid já sierâlágán mediain láá ennuv sämmilâšvuástásiih čälimeh. ¶ Kulttuurpyevtitteijee ¶ Kulttuurseminaar ¶ kulttuurtooimah ¶ Kulttuurtorjui jyehim 2009 ¶ Kulttuurtorjui uuccâm ¶ Kulttuurtorjui uuccâm ¶ Kulttuurtorjui uuccâm 2009 ¶ Kulttuurtorjui uuccâm 2009 ¶ Kulttuurtorjun ¶ Kulttuurtutkâm uáinimčievâst Sämieennâm lii saijeen maaŋgâmeerhâšlâš ja muttuustellee tuávádâh, mon puáhtá tarkkuustâllâđ maaŋgâ uáinimčievâst. Seminaarist jieškote-uv syergi totkeeh suogârdeleh saje tuáváduv ovdâmerkkânis Sämieennâm. Sämieennâm puáhtá leđe kielâst, juoigust, tyejeest, muštoin, jurduin, taaidâtuojijn tâi ulmuin kukken eennâmtieđâlâš Sämienâmist. Seminaarist almostittoo Kalevalaseervi 91. ihekirje Sämieennâm - Kulttuurtieđâlâš uáinimčievah (SKS). Kirjeest kärttejuvvoo sämitutkâm tááláš tile vorâs uáinimčievâin, maid fäälih iänááš uđđâ suhâpuolvâ totkeeh. Seminaarin lii rijjâ peessâm já tot lii suomâkielâlâš. ¶ kultaa metsät, meret, rannat, ¶ Kunneemainâšume já stiipeend finnij meid kärigâsnjargâlij nuorâi Gangstajunkkát hiphop-juávkku (kove vyelni) tanssáin Trift Shop. Taansâ lâi stivrim Ville Köngäs, tot movtijdittij keččeid, tánssájeijein lâi šiev rytmi, sij tánssájii pyereest oohtân já koreografia lâi mudágávt hástulâš. ¶ Kunneemainâšume já stiipeend finnim Giehtaruohttasa mánát (Kietâruotâs párnááh) –juávhu (kove vyelni) lâi stivrim Käresavvoon škoovlâ máttáátteijee Taina Syväjärvi. Taansâst lâi liähtu já tast oinui sämmilâš kulttuur. Lasseen juávhust lâi šiev ohtâvuotâ keččeid já lávdástem lâi makkuutteijee. ¶ Kuorâttâllâmmiäldásii staatâtorjuu koskâsâš kriiteer lii ovdediđ já paijeentoollâđ maaŋgâpiälásâš taaiđâ- já kulttuurfalâlduv, nanodiđ väldikodálávt jieškote-uv taaiđâsuorgijd, ovdediđ aalmugjesânij täsiárvusâš já oovtviärdásâš uásálâšvuođâ já uásálistem kulttuurân. ¶ Kuorokonsert maŋa tábáhtus juátkoo Saijoos šiljoost olgofestivaalin, kost Mari Boine lasseen lávdásteh el. kárášjuvâlâš Felgen Orkester, mii čuojât já juáigá tavesämikielâlâš poprock. Eehid maaŋgâpiälásumos konsertist västid Tuupa Houseband maaŋgáin artistijguin. Tuupa konsert artiseh láá Ailu Valle, Amoc, Tiina Sanila-Aikio, Ulla Pirttijärvi Länsman, SomBy sehe Niillas Holmberg. Ärbivuáválii juáigusist, livđest já leu´ddist peessâp navdâšiđ Petra Magga-Vars, Matti Morottaja, Tiina Sanila-Aikio sehe Johan Anders Baer ”Jävripiegah”- konsertist. Lasseen tábáhtusâst láávdást aanaarlâš Aila-duo, kote vuoitij ive 2014 Sámi Grand Prix-lávlumkišto anarâškielâlâš Naharij kandâ -pitáin. ¶ Kuorrâs ollásávt sämiparlamenttârij vuossâmuu konferens almosciälkkámušân, Juhâmohe julgáštâsân, já tiäddut taan julgáštâs vuáđu tehálâšvuođâ, ¶ kuõškid, keâuŋsid, sâvvõnid. ¶ Kuovâmáánu 2008 ¶ Kuovâmáánu 2009 ¶ Kuovâmáánu 2010 ¶ Kuovâmáánu 2011 ¶ Kuovâmáánu 2012 ¶ Kuovâmáánu 2013 ¶ Kuovâmáánu 2014 ¶ Kuovâmáánu 6. peeivi 1917 tollui Taažâ Truándimist vuossâmuš sämmilij čuákkim, kuus lijjii čokkânâm tave- já maadâsämmiliih. Čuákkim tuálloo sämmilij tave-eennâmlâš ovtâspargo algân. ¶ Kuovdâkiäinu pessijâštuáluh ¶ ) Kuovdâkiäinust já tanssâmáttáátteijee Merja Leinonen Suáđigilist. Tuámmáreh kijttii Eanodaga powerdancers –juávhu (kove vyelni) pyereest valmâštâllum taansâst, mii finnij keččeid fáárun. Koreografia lâi maaŋgâpiälálâš já eromâšávt sämilippu, mii šoodâi tánssájeijei pihtâsijn taansâ loopâst, finnij kijttosijd. Taansâ lâi stivrim Rosa Pietikäinen já tast tánssájii Britt-Inger Ruotsala, Susan Löf, Anni-Sofia Löf, Kristen Anne Ruotsala, Petra Ikonen já Sofia Kallionlähde. ¶ Kustannus-Puntsi 1997: www.puntsi.fi ¶ Kustula Arvi ¶ Kutsu Yhdenvertaisuuskonferenssiin 14.-15.8.2013 ¶ kuuđâd raportis ¶ Kuulâm mielâstân uáinuid sämmilijn já jurduid sämitige já sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv oovdedmân. Muu fättee šleđgâpostáin ( Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ), puhelimáin (+358 50 524 2109) já  muu blogi pehti. ¶ Kuulmâ staatâ kuávluin ässee nuorttâsämmiliih čokkânii kesimáánust 2012 nuorttâsämikielâ já kulttuur iäláskittem sehe sajattuv kieđâvuššee konfereensân Aanaar Sajosân, kost kuáhtáim nuorttâsämikielâ mättee já ovdedeijee Zoja Nosova. ¶ Kuulmâ staatâ sämitigeh teivâdii Pyeongchangist, Maadâ-Koreast biodiversiteetsopâmuš 12. uásipeličuákkim ohtâvuođâst. Teivâdem fáddán lijjii oovtâstpargo lasettem biodiversiteetsopâmuš olášuttem tiet sehe ääših, maid kieđâvušeh COP-12 čuákkimist. ¶ Kuulumisia YK:n alkuperäiskansojen pysyvän foorumin täysistunnosta ¶ Kuuva Aune ¶ Kuuva Petra ¶ kuuvijd sárgum: Stephen Cartwright ¶ Kuuvijn 1) Ailu Valle räppäi movtigis kuldâleijeid tábáhtus loopâbeln, ko tobdoh lijjii čovgâsumos muddoost ovdláhháá puáđusij almottem. 2) Hilbes-bäändi Erke-Ovllá Eriksen mieldieelij kitarist virgees uáli vuáđulávt. ¶ Kuuvijn Leammuid Biret Rávdná/ Čuovjis uárbimpeeli, Sarakka Gaup/ Ruopsis uárbimpeeli já Áilloš/ Kieddikeš ákku. Koveh: Beaivváš/ Stainnak/ Mienna. ¶ Kuuvijn ruošâkielâlâš algâalgâlâš kirje já tääl almostittum nuorttâsämikielâkielâlâš kirje. Kirje lii finniimist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst, säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist. Kirje uđđâ kuvvim lii toohâm Merja Aletta Ranttila. ¶ Kuuvijn ruošâkielâlâš algâalgâlâš kirje já tääl almostittum nuorttâsämikielâlâš kirje. Kirje lii finniimist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst, säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist. ¶ Kuuvijn Ruotâ sämitige stiivrâ saavâjođetteijee Sara Larsson, Taažâ sämitige värisaavâjođetteijee Laila Susanne Vars já Suomâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. Koveh: Sára Márjá Magga. ¶ Kuuvijn Suomâ sämitige jesâneh Tuomas Aslak Juuso já Asko Länsman sehe värisaavâjođetteijee Erkki Lumisalmi. Koveh: Sára Márjá Magga. ¶ Kuvamateriaalia ja arkkitehtuurikilpailun pöytäkirja ovat ladattavissa klo 15 jälkeen: http://www.samediggi.fi/index.php?option=com_content&task=view&id=266&Itemid=299 ¶ Kuva: Ulla Isotalo ¶ Kuva: Ulla Isotalo. ¶ Kuvia ¶ kuvvim: Antoine de Saint-Exupéry ¶ kuvvim: Berit Marit Hætta ¶ kuvvim: Cara Knuutinen ¶ kuvvim: Erkki Alanen ¶ kuvvim: Erkki Tanttu ¶ kuvvim: Hannu Lukkarinen ¶ kuvvim: Harald Sonesson ¶ kuvvim: Inga Borg ¶ kuvvim: Jorma Happonen ¶ kuvvim: Jorma Happonen já Jorma Suonto ¶ kuvvim: Jorma Happonen já Riitta Pouttu ¶ Kuvvim: Juha Isak Koivisto, Anneli Lappalainen, Nils Johan Porsanger ¶ kuvvim: Karen Marie Eira Buljo ¶ kuvvim: Petra Kuuva ¶ – kuvvim puásuituálust ellee ulmui ihásijn pargoin ¶ kuvvim: Sylvi Rasmus ¶ Kuvvim, tuáijim já lokke: Mika Kolehmainen ¶ "Kvaliteettia Keski-Euroopasta" -kamarisinfoniakonsertti pe 6.9.2013 ¶ kyeddidkuávlu = kuávlu, mast áálduh šoddâdeh ađai kyeddih ¶ kyedittem = vuássááh šaddeh ulmuu kocceemvuálážin ¶ Kyehti eres Suomâst sarnum sämikielâ láá aanaar- já nuorttâsämikielâ (sää´mkiõll). Taid kuohtuid sárnuh eenikielânis suullân 300 olmožid. ¶ Kyehti nissoon uážžuv kielâpalhâšume Kollekielâ 2010 ¶ Kyehti nissoon uážžuv kielâpalhâšume Kollekielâ 2010 ¶ Kyehti säämi nissoon, Máret Sárá já Lajla Mattson Magga, lává kuábáš-uv já jieškote-uvnáál rooččâm sämikielâ oovdedmân já siäilutmân. Tääl suoi peessâv jyehiđ tave-eennâmlii kielâpalhâšume Kollekielâ 2010. ¶ Kyehti uđđâ tavesämikielâlâš matematiik kirje almostuvvii ¶ Kyehti uđđâ tavesämikielâlâš matematiik kirje almostuvvii ¶ kyeli ¶ Kyelituálu ovdedemruttârááju stivrâ ¶ Kyelituálu ovdedemruttârááju stivrâ ¶ Kyevtuásásâš Áppes lii lamaš kiävtust juo suullân 20 ihheed já ton rähteeh láá Helena Valkeapää, Seija Guttorm já Aletta Ranttila. Tääl almostum teddilâs lii oornig mield niäljád já ton teevstah láá mottoom verd uđâsmittum. ¶ Kyrö Tanja ¶ - kähvi já njálgá liäibustâh ¶ * Kähvi já teejâ teikâ pajalâš ¶ * Kähvi já teejâ teikâ pajalâš ¶ Kähvikuásuttemkeežild táttup almottâttâđ seminaarân 29.11.2010räi čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . ¶ Kähvikuásuttem, mon ohtâvuođâst kirječällee-máttáátteijee-historjáčällee Matti Lehtola muuštâš Aanaar postâhistorjá tábáhtusâid. ¶ Kähvipuddâ, raavâdviäsu Lyeme, Sajos ¶ * Kähvi, teejâ já jieŋâčääci ¶ Käldeeh: ¶ Käldeeh já liiŋkah: ¶ Käldee: Jouste, Marko, ”Suomen saamelaisten musiikkiperinteet”, Suomâ muusik historjá: Aalmugmuusik, 273-307, Asplund ye. ¶ Käldee: Sämitiggevaaljâin já säämi parlament vaaljâin nuurrum lovottuvah ¶ Käldee: Sämitiggevaaljâin já säämi parlament vaaljâin nuurrum lovottuvah ¶ kärdi = äiđi, mast poccuuh kieđâvuššojeh ¶ Kärigâsnjargâlij nuorâi tanssâteatterjuávkku Spektrolihtat já Avveellij nuorâi Bohccostallit teatterjuávkku väljejuvvojii ovdâstiđ säminuorâid väldikodálâš Teatris-festivaalân. Iänuduv Hettaast toollum Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst palhâšui meid nuorâ kovetaaidârijd sämmilij tobdosumos taaidâr Nils-Aslak Valkeapää –teemain uárnejum kovetaaiđâkištoost. ¶ Kärigâsnjaargâ já Avveel juávhuh väljejuvvojii ovdâstiđ säminuorâid väldikodálâš Teatris-tábáhtusân ¶ Kärigâsnjaargâ já Avveel juávhuh väljejuvvojii ovdâstiđ säminuorâid väldikodálâš Teatris-tábáhtusân ¶ - Kärigâsnjaargâ škoovlâ sämiluokai (1-6) Áilegas nuorat –juávku čáitáldâs Bihcabáhcatmeahcis, mast tehálâš teeman luptânij luándu nuáskum. Čáitáldâs stivrij Maarit K. Pieski. ¶ Kärigâsnjaargâ škovlâ: Christer Rasmus (tavesämikielâ) ¶ Kärigâsnjaargâ škovlâ: Jarkko Länsman (tavesämikielâ) ¶ Kärigâsnjaargâ škovlâ: Laura Pieski (tavesämikielâ) ¶ Kärigâsnjaargâ škovlâ: Matias West (tavesämikielâ) já Nora Pieski (tavesämikielâ) ¶ Kärigâsnjaargâ škovlâ: Niiles West (tavesämikielâ) ¶ Kärigâsnjaargâ škovlâ: Pinja Pieski (tavesämikielâ) ¶ ´ Käräjät ´-nomâttâs puátá puáris ´ kansankäräjät ´-nomâttâsâst, mii uáivild monnii aalmugjuávhu ovtâspargo- tâi hiäđukocceemorgaan. Kansankäräjät lii ruotâkielân ´ folktinget ´, verdid ovdâmerkkân ´Svenska Finlands folkting – suomenruotsalaiset kansankäräjät´, mii lii Suomâst tuáimee, ruotâkielâlâš aalmug poolitlâš ovtâspargo-orgaan, www.folktinget.fi . ¶ Käyttäjätunnus ¶ Käytä isyysvapaasi -esite nyt myös saameksi ¶ Kaabi Joovnâ tile stivrâ ¶ Kaalduáivi, Paištuoddâr já Myeđhituoddâr meccikuávluh ¶ kå´llkimaldõõzzâst kue´llšiilli ¶ "Kå´llmuõrâž" -kirje lii almostittum algâaalgâst ive 1990 ruošâkielâlâš teddilâssân. Zoja Nosova luuvâi kirje mainâsijd nuorttâsämikielân páádán, mast pargojuávkku Katri Fofonoff, Eino Koponen, Jouni Moshnikoff, Tiina Sanila-Aikio já Seija Sivertsen huolâttii mainâsijd nuorttâsämikielâ tááláá čäällimvuáhán. Kirje uđđâ kuvvim lii toohâm Merja Aletta Ranttila. ¶ Kaamâs: Kaamasen Kievari, 99910 Kaamanen, Puh. +358 16 672713, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . 20 miinut vyeijimmääđhi keejist Anarist. Kaamâsjuv riddoost, kámpáh, vistáduvah, raavâdviäsu, ohjelmpalvâlusah, piergâslaiguuttem. ¶ Kaamosjazz-konsertti Sajoksessa la 23.11.2013 ¶ Kaamosjazz-kuljetukset Sajokseen Saariselältä ja Ivalosta la 23.11.13 ¶ - Kaaresuvanto škoovlâ Buoidagat –juávku čáitáldâs Gos boagán, gos liidni ?, mast tehálâš koččâmâšah lijjii ulmui koskâvuođah, rehálâšvuotâ já addâgâsânadelem. Čáitáldâs stivrij Anna-Reetta Niemelä. ¶ kaass ¶ Lágádusfuolaheaddji/Lájádâshuolâtteijee/Strooite´lteevvai/Laitoshuoltajaa ¶ Lahâasâttem, mii stivree máttááttâs ¶ Lahâčällee ¶ Lahâčällee virgesajasâšvuođâ 1.10.2013 – 31.7.2014 koskâsâš ááigán. Lahâčällee váldupargon lii toimâđ sämmilij vuoigâdvuođâid kyeskee aašij valmâštâllen já oovdânpyehten sämitige haldâttâsâst. ¶ Lahâaasâtmist ¶ Lahcaa peljikuobârmääli algâmäällin 9,90 €/ váldupurrâmuššân 13,40 € o pihtemleibi já vuojâ ¶ * Lahjatalo Näkkäläjärvi Oy. Kävppi Aanaar kuávdáást, kost lii vijđes valjiittâs mätkimuštoid já lähjitävirijd. *Njurgoiluovtâst Kammigalleria , Artstudio Kikka Laakso, Lemmenjoentie 650 A, Lemmanjoki. Kammigalleriast puáhtá uápásmuđ Kikka Laakso čuárvipáájá pyevtittâsân, kieđâiguin rahtum poccuučuárvičiŋŋáid, taaiđâtiŋgáid já uáináh maht čuárvi sojá meid uđđâ hammiimân. Kammigalleria siskiist kávnojeh meid maaŋgah persovnliih kieđâiguin rahtum detaljih já čáittusist lii pisovâš ärbivyehi- já puásuikietâtuojij čáitálmâs. ¶ Láhkasánit (suoma-sámi) – Lahâsäänih (suomâkielâ-tavesämikielâ) . Sämitigge 2005. Huám! Täärhisthánnáá lahâsäänih. ¶ Lahtos 1 čuákánkiäsutavlustâh ¶ Lahtos 2: Tuávvášmateriaal: utkevuoigâdvuotâčielgiittâs ¶ Lahtos 3 Tuávvášmateriaal Čielgiittâs Akwé: Kon –ravvui koskâvuođâst Suomâ lahâaasâtmân ¶ Lahtos 4 Muštottemčáálus Akwé: Kon ravvui koskâvuođâst Yva-lahâaasâtmân ¶ Lahtos 5: Muštottemčáálus Akwé: Kon ravvui heivitmist eennâmkevttim- já huksimlaavâ olášutmist ¶ Lahtos 6: Elina Helander-Renvall já Inkeri Markkula (2011): Luándu maaŋgâhámásâšvuotâ já sämmiliih ¶ Lahtos 7 Proojeektvuávám sämikielâlij sajenoomâi nuurrâm- já vuorkkimprojektin ¶ Lahtos 8 Tuávvášmateriaal, Ärbivuáválii tiäđu suojâlem sämikuávlust ¶ Lahtoseh: Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto ohjelm já kišto árvuštâllâmpevdikirje sehe majemuuh hammiittâskoveh já – sárguseh arkkitehtuurikišto vuáittám ađa (oođâ) –nommâsâš iävtuttâsâst ¶ Lahtoseh: Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto ohjelm já kišto árvuštâllâmpevdikirje sehe majemuuh hammiittâskoveh já -sárguseh arkkitehtuurikišto vuáittám ađa (oođâ) -nommâsâš iävtuttâsâst.  Lahtosáid puáhtá uápásmuđ Sämitige päikkisiijđoin tâi tige váldutoimâttuvâst Aanaar Rivdulist, čujottâs Angelintie 696. ¶ Lahtoseh: Säämi kulttuurkuávdáá tekstiilvuávámhammiittâsah ¶ Lah-uv perustum oppâmateriaalpargoin? ¶ Lah-uv perustum oppâmateriaalpargoin? ¶ Laila Aikio ¶ Laiti Ilmari ¶ Laiti Inka ¶ Laiti Irma ¶ Laiti Martti ¶ Laitoshuoltaja ¶ Laitoshuoltaja Pirkko Pieski ¶ * Lájádâshuolâtteijee Pirkko Pieski ¶ Lajla Mattson Magga lii kuhes ääigi porgâm máttáátteijen já tentaattorân maadâsämikielâst. 1984 almostui suu vuossâmuš kirje, Maahke ryöknie, já tast maŋa sun lii čáállám maŋgâ oppâkirje já párnáikirje moh láá almostittum. Tääl sun lii mieldi juávhust mii kalga uđđâsist jurgâliđ ráámmát maadâsämikielân já siämmást sun meiddei parga maadâsämikielâ kielâoppâkirjijn. Suu stuárráámus pargo kielâsyergist lii porgân sänikirjijguin Åarjelsaemien-daaroen baakoegärjä/Sydsamisk-norsk ordbok (Knut Bergsland mielčállin) já Norsk-sydsamisk ordbok/ Daaroen-åarjelsamien baakogærja. ¶ Lajla Mattson Magga lii ubâ eellimääigis porgâm korrâsávt maadâsämikielâ oovdedmân já tot pargo toovvât suu tehálâš kielâmovtijditten já árvulâš vuástávälden Kollekielâ palhâšume vuástávälden, čáálá árvuštâllâmkomitea agâstâlmijnis. ¶ Lajla Mattsson Magga: ¶ Lajla Mattsson Magga lii šoddâm 1942 Kall-nommâsii siijdâst, Jämtlandist Ruotâst, mut lii kuhháá jo aassâm Kuovdâkiäinust Taažâst. Ollâopâttâhääigi rääjist lii maadâsämikielâ ovdedem, siäiluttem já máttááttâs lamaš kuávdážist suu ámmátlaš já priivaat elimist. Lajla Mattson Magga lii kuhháá toimâm kielâsyergist já sun lii ereslasseen porgâm čaabâ- já tiätukirjálâšvuođáin, jurgâlusaiguin, máttááttâssáin. Sun lii čokkim kielâmateriaal já päikkinoomâid já meiddei adelâm olgos maadâsämikielâ sänilistoid. ¶ * Lake&Snow Inari, Monipalvelu Tapani Lappalainen, puh. +358 (0)16 671 108, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Lake & Snow Inari uárnee reeisuid Aanaar kuávlust keessiv já tälviv. Keessiv käärbisruossâlistem Aanaarjäävri alne uđđâ katamaraanáin Äijihkiäđgán, tiilám-ruossâlistmeh já kuálástemreeisuh Aanaarjäävri alne sehe reeisuh kiäinujotolâhmuávloiguin. Tälviv moottorkiälkkáreeisuh já tälvivuoggâreeisuh. Palvâlusah meid filmâjuávhoid. ¶ Lakimiessihteeri ¶ lakimiessihteeri ¶ Lam 17 ihheed tassaaš Lappeenrantaast šoddâm nuorttâsämmilâš nieidâ. Elimâm vuossâmuid mánuppoojijd aassim perruinân Imatrast, kost ive 1994 loopâst varrijm tááláá päikkisiijdân Čevetjáávrán. Tääbbim lam čođâldittám vuáđuškoovlâ eenikielâinân nuorttâsämikielân, tain oosijn main tot lii lamaš máhđulâš. Tääl (2011) lam škoovlâst Avveel luvâttuvâst, kost nuorttâsämikielâ paaldâst lam luvâškuáttám meid tavesämikielâ. ¶ lamaš eres-uv ulmuuh ko sij jiejah.´ ¶ Lamek ¶ Lam finnim mielâkiddiivâšvuođâ sämipolitiijkán uássin voorâärbin. Iäččám tooimâi sämitige ovdedeijee säämi parlameentâst já muu pääihist savâstâllui ennuv sämmilijd kyeskee aašijn. Jo nuorrân munjin lâi čielgâs et halijdâm ovdediđ sämmilij sajattuv já vuoigâdvuođâid. Moonim Oulu ollâopâttâhân luuhâđ sämikielâ já kulttuur já kulttuurantropologia, moh láá adelâm munjin šiev vuáđu jieččân poolitlâš paargon. Mun toimim oopâi ääigi aktiivlávt säämi uáppeiseervist já maŋeláá jieččân päikkikuávlu sämiseervist. Mielâkiddiivâšvuotân uásálistiđ politiijkán vaikuttij meiddei tot, et mun lam finnim noonâ torjuu já movtijdittem jieččân perrust já sämmilijn ¶ ”Lam ilolâš, ete almosčuákkim tuárjui Ilo 169-sopâmuš ratifisistem. Sopâmuš ratifisistem iävtuh iä lamaš sämmilij tááhust tagareh, ko liččijm tuáivum, mutâ taat lii áinoošlajâsâš máhđulâšvuotâ. Jiem osko, ete liččijm puáhtám peessâđ pyereeb ráđádâllâmpuáttusân. Jis sämitigge ličij hilgom ratifisistem, sáttá leđe ete mahđulâšvuotâ ličij monâttum suhâpuolvái ááigán. Lii hirmâd tergâd, ete čielgiittâsâst Suomâ staatâ čonâdât olášuttiđ Ilo 169-sopâmuš kenigâsvuođâid ollásávt” II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij. ¶ “Lam ilolâš tast, et váldálâš lii váldám munnuu savâstâlmist já sämitige toohâm iävtuttâsâin huámášuumijd já avžuuttâsâid jieijâs raportân. Anam eromâš tehálâžžân tom, et váldálâš avžuuttij Suomâ staatâ kuorâttâllâđ tuođâlávt sämitige toohâm iävtuttâs vuáđudiđ Suomâ ovdâskode já Sämitige ovdâsteijei ohtsii pargojuávhu valmâštâllâđ Ilo-sopâmuš ratifisistem. Tuáivum, et váldálii viestâ váldoo kuorâttâllâmnáál staatârääđist ko tot savâstâl taan čoovčâ Ilo-sopâmuš ratifisistmist” , saavâjođetteijee muštâlij. ¶ Lam jottáám vuáđuškoovlâ já tast maŋa oppim oppâsopâmuššáin pajeolmožin Säämi máttááttâskuávdáást. Máttáátteijen lâi iäččám, já teoriaohhoid juuttim Aanaar Tuáivunjaargâst. Tobbeen peesâi uápásmuđ eres nuorâ pajeulmuid, kiäh lijjii meid vuálgus sämikuávlust. ¶ Lam pajeuáppee ihemalli 2003, mon maŋa lam valmâštum meid aaibâs olmâ ámáttân – kokkân. Jieččân pargoost halijdâm finniđ säämi purrâmâškulttuur aaibâs uđđâ sfäärijd, tastko počâšâm steikkuu. Vuáváám já ovdedâm uđđâ jurduid sihtiimáin olesváldálii naavdâšmân. Puátteevuođâst halijdiččim uápásmittiđ sämmilijd medium piärgu smaakân já ráhtusân… Sehe čäittiđ, et porkkan ij máállás pilled! ;) ¶ Lam pelisämmilâš, tegu iänááš uási Ruošâ sämmilijn. Tast peerusthánnáá lam ain annaam jieččân sämmilâžžân, jiemge riävtui puávtáččii jurdâččiđ jieččân eellim sämmilâšvuođâttáá. Nabdemist muu eellim ličij hiälpub, ko tääl must mana ennuv äigi já naavcah tehálij sämiašijguin, sierâlágánijn čuákkimijn já teividmijn. Liijká lijkkuum jieččân elimân eidu tääl já eidu tágárin, já tuubdâm sämmilij aašijd tehálâžžân. Lii mielâkiddiivâš já tehálâš iberdiđ, et pyehtip rievdâdiđ puátteevuođâ jieččân resurssij vievâst, já et pyehtip toohâđ pyereeb puátteevuođâ puáttee suhâpuolváid. ¶ Lam šaddaaš Vuodâsjäävrist, Iänuduvâst. Lam šoddâm tavesämmilâš puásuituálukulttuurâst. Ubâ muu peerâ lii uásálistám moinnii vuovvijn já uásálist ain-uv puásuipargoid. Säämi tyejiärbi lii muu perrust meid nanos. Munjin lii uáli tehálâš, et sämimáccuhâm lii kuárrum munjin aldaš olmooš já lam luholii sajattuvâst ko suvâstâm lii tyejitáiđu. Lam škovlim peeleest kulttuur-antropoloog (FT) sehe lasseen lam vala čođâldittám sämikielâ já sämikulttuur aaleeb jotkâtutkos (FL). Ovdil tááláá pargo lam porgâm totken maaŋgâin jieškote-uv ollâopâttuvâin já tutkâmlájádâsâin. Totkeeškovliimist lii lamaš stuorrâ ävkki tááláá saavâjođetteijeepargoost, ko taat pargo váátá uáli ennuv čäällimpargo, tutkâmpuátusáid uápásmem já vijđes äššiolesvuođâi haldâšem. Tutkâmčuásáttâhhân lii lamaš já lii ain-uv ärbivuáválâš säämi puásuituálu, toos lohtâseijee terminologia já pirâskoskâvuotâ. ¶ Lam šoddâm kuuđâ ulmuu perrui nubben puárásumos pärnin. Mij kulmâ párnáá juuđijm aanaarsämikielâlii peivikiäju já oopâim tobbeen kielâ, ko iäččám ij lah oppâm sämikielâ. Tääl tááiđuh láá jo ucánjáhháá ruástum, mut haalu toollâđ kielâtááiđu lii nanos. ¶ Lam šoddâm puásuituállee- já kuálásteijeeperrui, et sämmilâšvuotâ uáinoo meid tast, maht hárjuttep puásuituálu já ávhástâllâp poccuu jieškote-uv materiaalâiguin sehe maggaar purrâmâš puurrâp. Mist lii jieččân vyehi leđe sämmilâš, mut ij lah lemin tuše ohtâ vyehi leđe taggaar. Virgáliih miäruštâlmeh sämmilâšvuođâst láá kale kavnuumist Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigij nettisiijđoin, mut nuuvtko tain uáiná, te sämmilâšvuotâ miäruštâlluvvoo jyehi enâmist ucánjáhháá eresnáál. ¶ ”Lam tuđâvâš sämitige čuákkim tuhhiittem toimâohjelmân. Ohtsávt tuhhiittum toimâohjelm vuáju sämmiláid tehálumos aašij ovdâskulij tuálvumân já oovdedmân, já šadda stivriđ sämitige tooimâ taan vaaljâpaje ääigi ive 2015 räi”, iätá sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. ¶ ” Lam uáli ilolâš ete ministerist lâi asto teivâdiđ sämitige já puigâ perustem savâstâllâđ sämitiggijn sämiaašijn. Minister poođij Anarân njuolgist Tromssast ”Arctic Frontiers” - konfereensist. Mist lâi uáli lieggâ já šiev savâstâllâm sämmilij vuoigâdvuođâsajâttuvvâst já arktâlâš koččâmušâin. Minister muštâlij mijjân meid Arctic Frontiers - konfereens tubdâmušâin. Saavâstis minister lâi váldám oovdân algâaalmugkoččâmušâid, mast lam uáli ilolâš” sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Lapin alueellinen liikuntaneuvosto ¶ Lapin alueellinen liikuntaneuvosto ¶ Lapin Kansan ¶ Lapin kulma kuumottavi ¶ Lapin matkailuparlamenttia voi seurata myös netin välityksellä ¶ Lapin sotilassoittokunnan Ruska - Ruški konsertti Sajoksessa 4.9.2014 ¶ Lapin sotilassoittokunnan Valakonsertti Sajoksessa to 12.2.2015 klo 19.00 ¶ Lapin taidetoimikunta ¶ Lapin työhyvinvointiverkoston tilaisuus Sajoksessa tiistaina 7.10.2014 ¶ lappâd ¶ Lappalainen Janne ¶ Lappiliih iäláttâsah puásuipargojuávkku ¶ Lappiliih iäláttâsah puásuipargojuávkku ¶ Lars-Ánte Kuhmunen ¶ Lars-Jona Valkeapää ¶ Lase... ¶ * Lasečuákkimtileh (Maaŋgâtooimâsali, Parlamentsali, 2 x ráđádâllâmsaje) ¶ Lase koveh "Allsamiske mötet" -čuákkimist 27.6.12. ¶ Lase suu váldám kuuvijd kaavnah tääbbi . ¶ Lase sämitige stiivrâ čuákkimmiärádâsah Avelist 21.11.2008: ¶ Lasetiäđih täst. ¶ Lasetiäđuh ¶ Lasetiäđuh: ¶ Lasetiäđuh:  ¶ Lasetiäđuh 6.7.2009 tme 16.00 räi proojeektpargee Marja-Riitta Lukkarist Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Lasetiäđuh Euroop rääđist ¶ Lasetiäđuh festivaaljođetteijee Anna Näkkäläjärvist, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , 0408400383 já tábáhtus internetsiijđoin čujottâsâst www.ijahisidja.fi . ¶ Lasetiäđuh festivaaljođetteijee Anna Näkkäläjärvist, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , puh. +358108393148 já tábáhtus viärmádâhsiijđoin čujottâsâst www.ijahisidja.fi. ¶ Lasetiäđuh: hannu.kangasniemi(at)samediggi.fi, 050-3641 385. Tiervâ puáttim! ¶ Lasetiäđuh haavâst já Sajosist 20.-21.2.2013 uárnejum algâttemseminaarist: ¶ Lasetiäđuh Ijâttes ijjâ-tábáhtusâst: ¶ Lasetiäđuh já almottâtmeh: ¶ Lasetiäđuh já almottâttâmravvuuh. ¶ Lasetiäđuh Juha Guttorm, haldâttâshovdâ, p. 010 839 3102 ¶ Lasetiäđuh: kielâtorvočällee Siiri Jomppanen, puh 010 839 3111, ovdânommâ.suhânommâ@samediggi.fi ¶ Lasetiäđuh: kielâtorvočällee Siiri Jomppanen. puh 010 839 3111, ovdânommâ.suhânommâ@samediggi.fi ¶ Lasetiäđuh konsertist: ¶ Lasetiäđuh: Kuávluhovdâ Elina Stolt, Meccihaldâttâs, 0400 398 983 ¶ Lasetiäđuh: Pia Ruotsala, sosiaal- já tiervâsvuođâčällee, Sämitigge, 040-7262688, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Lasetiäđuh: Proojeektpargee Anne Länsman, anne.lansman(at)samediggi.fi , 010 83 93 134 ¶ Lasetiäđuh SámiSosterist. ¶ Lasetiäđuh seminarâst: ¶ Lasetiäđuh seminaarist: ¶ Lasetiäđuh Suomâbeln politiikääših:  klemetti.nakkalajarvi(at)samediggi.fi keevâtlâš orniimeh: siiri.jomppanen(at)samediggi.fi já outi.paadar(at)samediggi.fi ¶ Lasetiäđuh Suomâbeln Sämitige saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi ¶ Lasetiäđuh Säminuorâi konfereensist: ¶ Lasetiäđuh säminuorâi taaidâtábáhtusâst täst. Čuávu nettisiijđoid. ¶ LASETIÄĐUH: Sämipappâ Tuomo Huusko, tuomo.huusko(at)evl.fi, p. 040 7338153; Pispekoddedeekaan Niilo Pesonen, niilo.pesonen(at)evl.fi, p. (08) 5358 556, 044 755 5556; Váldutoimâkode saavâjođetteijee Jouni Ilmari Jomppanen, p. 0400 295588. ¶ Lasetiäđuh Sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâčällest ¶ Lasetiäđuh Säämi kulttuurkuávdáást: ¶ Lasetiäđuh: Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi ¶ Lasetiäđuh: saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi ¶ Lasetiäđuh: Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, Sämitigge, puh. 050 524 2109, ovdânommâ.suhânommâ@samediggi.fiLuándusuojâlemjođetteijee Ilkka Heikkinen, pirâsministeriö, puh. 040 506 1172, ovdânommâ.suhânommâ@ymparisto.fi ¶ Lasetiäđuh: Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , +358505242109 ¶ Lasetiäđuh: Saavâjođetteijee Näkkäläjärvi (050-5242109) ¶ Lasetiäđuh: tooimâstivrejeijee Petra B. Magga-Vars puh. 040-732 55 03 ¶ Lasetiäđuh: totkee Suvi Kivelä, Sämiarkkâdâh, puh. 050 562 3676, sleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Lasetiäđuh täst. ¶ Lasetiäđuh taaiđâtábáhtusâst täst . ¶ Lasetiäđuh: Ucceeblohováldálâš Johanna Suurpää, p. 1604 3445, 050-396 0140 ¶ Lasetiäđuh: Vaaljâlävdikode pargo uásild vaaljâlävdikode saavâjođetteijee ¶ Lasetiäđuh: www.ijahisidja.fi ¶ Lasetiäđuh: www.interregnord.com ¶ Lasetiäđuh: www.samediggi.fi > Olgosadalduvah > Oppâmateriaal ¶ Lasetiäđuh aalmugpeeivi ohjelmist sehe Sámi Grand Prix-juoigâm raađhâkištoost: ¶ Lase tiäđuh biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j):st ¶ Lasetiäđuh:  Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, 0505242109 ¶ Lasetiäđuid addel haldâttâsneuvos Mirja Kurkinen, puh 09-1606 7621 ( Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ). ¶ Lasetiäđuid addel Sämikulttuurkuávdáá markkânistemhaavâ proojeekthovdâ Marja Männistö, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , puh 010 839 3109. ¶ Lasetiäđuid addel Sämitige haldâttâshovdâ já palhâšumelävdikode čällee Juha Guttorm p. 0400–142 518, palhâšumelävdikode saavâjođetteijee Janne Näkkäläjärvi p. 040-7599 427 sehe palhâšumelävdikode värisaavâjođetteijee Eija Leivo p. 040–8304 886 ¶ Lasetiäđuid finnee Rauna Rahkos ¶ Lasetiäđuid finniih täst. ¶ Lasetiäđuid haldâttâshovdâ Juha Guttormist . ¶ Lasetiäđuid oppâmateriaalâin, pyevtittemvuáváámijn já ruttâdmist addel Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh Anarist. ¶ Lasetiäđuid pargoost addeleh proojeekthovdâ Marko Marjomaa 050 438 2484 já kielâtorvočällee Siiri Jomppanen 050 493 9018. ¶ Lasetiäđuid pargoost addel haldâttâshovdâ Juha Guttorm, puh. 010 839 3102. ¶ Lasetiäđuid pargoost addel haldâttâshovdâ Juha Guttorm, puh. 010 839 3102. Sämitiigán já säämi kulttuurkuávdáš Sajosân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh. 010 839 3106. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi . ¶ Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh. 010 839 3106.Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Lasetiäđuid pargoost addel muusikkuávdáá vuávájeijee Anna Näkkäläläjärvi-Länsman, puh. 010 839 3148. Sämitiigán já Säämi muusikkuávdážân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Lasetiäđuid pargoost addel Sämitige má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala p. 010 839 3106. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. ¶ Lasetiäđuid pargoost adelává kielâašijčällee Anne-Maria Magga puh. 010 839 3119 já kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh. 050 493 9018. ¶ Lasetiäđuid Säminuorâi taaidâtábáhtusâst kaavnah täst. ¶ Lasetiäđuid Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst šleđgâpostáin čujottâsâst ¶ Lasetiäđuid tilálâšvuođâst addel sämitige kielâtorvočällee Siiri Jomppane n säämi kielâtaho-palhâšume uásild sehe ubâ seminaaruásild saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi . ¶ Lasetiäđuid uážžuvetteđ nuuvt haalijddijn nuorâičällest. ¶ Lasetiäđuid uážžuvetteđ nuuvt haalijddijn nuorâičällest, +358 50 382 51 79. ¶ Lasetiäđuid uážžuvetteđ vuáláčällest. ¶ Lasetiäđuid sämikulttuurkuávdáš Saijoos ohtsâštiilijn, moh láá laiguttemnáál, uážuh Saijoos päikkisiijđoi Čuákkimpalvâlusah- já Tileh -siijđoin. ¶ Lasetiätu kirjerájutooimâst, ¶ Lasetiätu Sämitiggeest. ¶ - Lasettiđ almos tiäđulâšvuođâ artikla 8(j):st, ton kenigâsvuođâin já tooimânpiejâmist ¶ Lasseen komitea avžuut, ete sopâmušstaatâ kávná ääšimiäldásâš čuávdus koččâmâšân eennâmoommâstmist já –kiävtust sämikuávlust nuuvt, ete ráđádâl ääšist puoh uásipelijguin, sämitige mieldiluhâmáin sehe ratifisist jotelávt jiecânâs enâmij algâaalmugijd já hiäimuaalmugijd kyeskee ILO almossopâmuš Nr 169. ¶ Lasseen komitea avžuut sopâmušstaatâ – ráđádâlmáin ääšist puoh uásipelijguin, sämitigge mieldiluhâmáin – kavnâđ ääšimiäldásâš čuávdus koččâmušân eennâmoomâstmist já –kiävtust sämikuávlust sehe ratifisistiđ huápust jiečânâs enâmij algâ- já hiäimuaalmugijd kyeskee ILO almossopâmuš N:r 169. ¶ Lasseen konfereensâst savâstâlloo säminuorâi kuáhtám hástusijn já máhđulâšvuođâin sämisiärváduvâst já onnáá peeivi Suomâst. Konfereensâ ääigi kuullâp-uv jurduid rävkkee sahâvuáruid. Konfereensâ teeman lii Nuorâ! – Kii tuu aašijn meerrid? Uáivilin lii hokâttâllâđ säminuorâid uásálistiđ jieijâs kyeskee aašij oovdedmân. ¶ Lasseen Lilja Ljetoff Čevetjäävrist uážui sierânâsmainâšume nuorttâsämmilâš leu´dd mättimist já aanaarlâš Slap-juávhu soolist Elle Kokkonen sierânâsmainâšume muusiklâš pargoost. ¶ Lasseen nuorâipoolitlâš äššikirjij tááláá tiileest puátá muštâliđ máttááttâsministeriö nuorâiohtâduv hovdâ Olli Saarela. Sämitige tiervâttâs konfereensân puáhtá Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. ¶ Lasseen stivrâ kieđâvušâi sämikuávlun čuosâttum malmâuuccâm- já máhđulijd ruukiprojektijd. Sämitige stivrâ ij tuhhit ruukij vuáđudem sämikuávlun. Sämitigge meridij pivdeđ ráđádâlmijd ääšist ruukifinnoduvâiguin. Torvolâšvuođâ- já kemikaalvirgádâh (TUKES) ij lah toimâm laavâ mield, ko lii ruukivirgeomâhâžžân mieđettâm väridemalmottâsâid já eres ruukilaavâ miäldásijd luuvijd, ige tot lah oovtâgin čuavdusist linjám, ete love miäldásâš toimâ hiäjusmitáččij sämikulttuur hárjuttemiävtuid, veikâ sämitigge lii šištemettumávt ciälkkámušâinis tuođâštâm, ete love miäldásii tooimâst lii merhâšittee háittu sämikulttuurân. ¶ Lasseen sämitige čuákkim lii asâttâm čuávuváid uulmijd ärbivuáválâš tiäđu suoijâlmân: ¶ Lasseen säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkim meridij avžuuttiđ jieškote-uv Sämitiigijd uásálistiđ tave-eennâmlâš sämikielâ tutkâm- já áámmát/reesuurskuávdáá keččâlemprojektân. Sämitigeh usálisteh haahân toin iävttoin, et toos mieđettuvvoo EU Interreg ruttâdem tâi toos kávnoo eres ruttâdemkäldee. Lasseen oovtâstpargoiähtun lii et jyehi eennâm sämitigeh uážžuh ruttâdem já kielâáámmátlijd haavâ várás. ¶ Lasseen ton pargon lii lasettiđ tiäđulâšvuođâ algâaalmugij aašijn, pyevtittiđ taid kyeskee dokumeentâid/materiaal já jođettiđ algâaalmugijd kyeskee aašijd OA-vuáháduv kieđâvuššâmnáál. ¶ Lasseen Ucjuv tábáhtusâst uárnejuvvojeh sierâlágáneh pargopáájáh. Pargopáájái fáddán láá kreatiivlâš puđâldem, silbâtyejeh, kovekieđâvuššâm, muusik ja sämimááccuh. ¶ Lasse Lehtola ¶ Lasse Lehtola (2011) ¶ Lasse Lehtola (2011) Mun lam tággáár 17-ihásâš puásuialmaa algâ. Mun aasâm Solojäävrist, mii lii suullân 15 km Anarist Kittâl kuávlun já tot lii tággáár uccâ siijdâš, jis taam tagarin puáhtá nabdeđ. Muu perrui kuleh kyehti uábi, kiäh lává must puárásuboh já tastoo enni já eeči. Oopâm tääl Säämi máttááttâskuávdáást Tuáivunjaargâst puásuituálu já tääl lii monâmin nubbe ihe já ohtâ lii vala taam kiiđâ (2011) maŋa. Škoovlâ maŋa ličij juurdâ riemmâđ puásuipargoid. Puđâldâsah láá aainâs kuálástus já meecist jotteem. ¶ Laura-Maija Niittyvuopio ¶ Laura-Maija Niittyvuopio (Aslak Holmberg), Saara-Maria Salonen (Heli Huovinen), Elli-Marja Hetta (Nils-Heikki Paltto), Lauri Semenoff (Lasse Lehtola), Niila Rahko (Inga Helander) ¶ Laura-Maija osko jieijâs vuáttámušâi vuáđuld, et puátteevuotâ lii čuovvâd, ko puohâin láá siämmááh vuolgâsajeh já almolávt puohâin lii lamaš mielâkiddiivâšvuotâ porgâđ oovtâstpargo säminuorâi oovdân. Laura-Maija iätá et lii šiev merkkâ, ko mielâkiddiivâšvuotâ kávnoo jyehi kuávlust. Tot täähid tom, et oovtâstpargo luhostuvá já šadda jotkuđ. Ko oovtâstpargo vuáháduvá, te tast šadda pissoo já luándulâš uási säminuorâi tooimâ. ¶ Laura-Maija tiäddud, et oovtâstpargo lii tehálâš meid tondiet, et ko áásá eres staatâin, te puáhtá verdidiđ tilálâšvuođâid koskânis staatâi kooskâ já máhđulávt še tađe mield asâttiđ tedduid staatáid, jis siämmááh ääših láá hoittájum eresnáál nube staatâst. Tilálâšvuođâid viärdádâlmáin puáhtá väldiđ myenster pyerebeht hoittájum áášijn já ovdediđ jieijâs staatâst sämmilij aašijd. ¶ Laura Niittyvuopio ¶ laura.niittyvuopio(at)gmail.com ¶ Lausunnot ¶ Lausunto ¶ Lausunto hallituksen esitysluonnoksesta sosiaali- ja terveyshuollon järjestämislaiksi ¶ Lausunto luonnoksesta ahmakannan hoitosuunnitelmaksi ¶ Lausunto luonnoksesta laiksi porotalouden ja luontaiselinkeinojen rakennetuesta ¶ * Lávdástemlyevi ¶ Lávloo kirjerááju -ohtsâšlávlumtilálâšvuođâ ovdâlávlon Anneli Aikio Sämikirjeráájust. 27.7.12. ¶ Lávloo kirjerááju -ohtsâšlávlumtilálâšvuođâst lávlojii sämikielâlijd lavluid já juáigusijd. Ovdâlávlon Anneli Aikio já Tuija Guttorm sehe Heli Aikio já čuojâlditten lâi Unna-Maari Pulska. 27.7.12. ¶ Lávloo kirjerááju - sämikielâlij lavlui ohtsâšlávlumtilálâšvuotâ Saijoos aulast Aanaarohoi ääigi 27.7.12. ¶ lávlumjuávkku: Matti Morottaja, Ilmari Mattus, Aune Kuuva ja Kirsti Ranta ¶ * Lávlumvistááš 5,5 m2; 2 m x 2,6 m ¶ Lávurdâh-eehid klubieehid uárnejuvvoo oppeet hooteel Kollehovist, kost musikkist västid DJ Oula. Tábáhtus lii máhđulâš čuávvuđ lávurduv uásild Säämi máttááttâskuávdáá olášuttem livestream-nettivuolgâttâs peht. ¶ Lávurduv festivaal ohjelm álgá Saijoos auditoriost Fossekallen- kuoro konsertáin. Fossekallen acappella kuoro puátá Neidenist já tast láá aldá kulmâlov moovtâ syemmilâš, taazâlâš já ryeššilâš kuorolavlod. Ijâttes iijâst kuoro oovdânpuáhtá el. nuorttâlâš leu´dd jiešlágán vuovvijn. ¶ Lávurduv lii vuárust markkânpeivi já vyebdeeh čokkáneh Saijoos aulan pirrâ sämieennâm. Markkâneh láá šiev saje uápásmuđ sämituojij majemuid uđđâ pieggáid já uástiđ juovlâskeeŋgâid. ¶ Lávustâllâm já luánduamnâseh ¶ Layout: Anni Näkkäläjärvi ¶ layout: Anni Näkkäläjärvi ¶ Layout: Hannu Tikkanen ¶ Layout: Linda Länsman, Hannu Kangasniemi ¶ Layout: Matjas Jumisko ¶ layout: Rannveig Persen ¶ Layout: Minna Moshnikoff ¶ * Leeibih, vuojâ, juhâmuššân čääci já säppi ¶ Lehtola Lasse ¶ Lehtolantie 1 ¶ Lehtola Raija ¶ Lekkâmtilálâšvuođâst kullui meid taažâsämmilii Elin Kåven muusikčááitus, mii valmâštâlâi keččeid shaamaanrumbuinis luándualdasii tobdoid ovdil luáštádâttâm čáitálmâssali arktâsii sämipirrâsân. “Maid imâšijd? Maht muu usteveh pyehtih leđe tääbbin Caracasist, nubebeln maailm?” , imâštâlâi Suomâ já Taažâ rääjist Kárášjuuvâst šáddááš Kåven, ko ooinij uápis muáđuid sämimosaiikist. ”Antonio lii luhostum iberdiđ sämikulttuur váimus ollásávt. Ko poottim čáitálmâsviistán, te must oroi aaibâs tegu liččim puáttám pááikán”, muštâlij Kåven lihâstumläädist jođedijnis čáitálmâs čoođâ. Tilálâšvuođâst lijjii fálusist rovvá Pia Sovio-Pyhälä ráhtám herskupitáh Suomâst, eres lasseen puásuisalami já sälttiluosâ ruvâšleibijn. ¶ Lemmeerogge ¶ Lemmee aalmuglâšmecci ¶ * Lemmenjoen Lomamajat ; Ahkuntupa, Lemmenjoentie 1030, 99885 Lemmenjoki, puh. +358 40 7554306, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Lemmenjoen Lomamajat fáálá káámpást aassâm, purâdem- já ohjelmpalvâlusâid Lemmest. Uápástum reeisuid Rovâdâs-koržán, kolletoidemohjelmijd já kuálástemreeisuid. Ahkuntupa lii Njurgoiluovtâst, Lemmest, 45 km Anarist Kittâl kuávlun. ¶ Lemmest tuáimá sämitige váldutoimâlâš saavâjođetteijen  25.4.2014 - 26.5.2014 koskâsii ääigi. Sämitige stivrâ lii čuákkimistis 5.3.2014 mieđettâm váldutoimâlâš saavâjođetteijei Klemetti Näkkäläjärvin pälhittes virgerijjâvuođâ áášánkullee ááigán. ¶ ”Lep váldám jo vyehin čokkâniđ kuulmâ staatâ sämitigijguin aalmugijkoskâsijn čuákkimijn. Lii eromâš tehálâš, ete sämmilijn ohtân aalmugin lii ohtsâš uáinu.” Klemetti Näkkäläjärvi mainâstij. ¶ Les Sámi en Finlande ¶ Leu´dd ađai nuorttâlâšlaavlâ lii ärbivuáválâš nuorttâsämmilij lávlumvyehi. Leu´ddiđ puáhtá maid peri já kost peri. Fiilmâst uápásmup Eljisân sehe suu áijubân Heenan já sunnuu koskâvuotân leu´ddân. ¶ Leu´ddejeijeeh: Elias Moshnikoff, Henna Mäki ¶ Levyjen julkistamistilaisuudet la 23.6. Sajoksessa ¶ Ličij tuođâi fiijnâ mättiđ kielâ pyerebeht-uv já muu váhá vääivid, et kielâ iä sárnum mii pääihist, ko lijjim ucce. Lam motomijd keerdijd algâttâm škovlâääigi sämikielâ tiijmijd, mut kielâ oppâm ij lah luhostum vuárdámušâi mield. Ovdâmerkkân luvâttuvâst máttááttâs uárnejui káidusmáttááttâssân televisio pehti, já tom lâi väädis čuávvuđ, ko ohtâvuotâ potkânâdâi ubâ ääigi. Nuorttâsämikielâ tiijmijn lii kuittâg lamaš tommittáá ävkki, et oskomield uássin toi keežild must lii lamaš älkkep oppâđ ruošâkielâ, mii lii mii škoovlâst págulâš kielâoppâ aainâs motomij kuursâi verd. Nuorttâsämikielâst já ruošâkielâst ko láá mottoom verd tuođâi siämmáásullâsiih säänih, já motomeh pustaveh. Ryešilijd pustávijd oppim-uv tuše muádi tiijmest. ¶ Lieggâ juovlâtiervâttâs ¶ Lieggâ juovlâtiervâttâs ¶ Lieggâ juovlâtiervâttâs! Lämmin joulutervehdys! Liekkus juovladearvvahus! Rämmsallaž Rosttvid! Happy Christmas! Schöne Feiertage! Joyeux Noël ! Head jõuluaega! Buon Natale! ¶ Lieggâ leeibih fállojeh salatáin. Ucemustáá 10 olmožid/juávkku. Purrâmušâid puáhtá finniđ laktoosttáá já gluteenttáá. ¶ lii adelâm vyeimi ko mielâ lii šlunde já pargo lussâd. ¶ – Lii ilo adeliđ saavâjođettem tiileest, mast sämiääših láá puátimin eromâš tarkkum čuásáttâhhân OA:st, páhudij Ruotâ sämitige saavâjođetteijee Sara Larsson parlamentaarlâš rääđi čuákkimist Ruávinjaargâst 14.4. ¶ lii lamaš meid kuhháá párnáiguin pääihist ¶ lii lamaš skipárin vijđes meccikuávluin, ¶ Liiŋkah ¶ Liiŋkah: ¶ liiŋkâst. ¶ Liipuh uuvsâst: ¶ lii ráhtám nuorâbin rap-muusik suomâkielân já tavesämikielân taidârnommáin Aziz ¶ Liisa Holmberg ¶ lii sämmilâš musijkkár já Tampere ollâopâttuvvâst valmâštum muusiktotkee/etnomusikologi (FM). Annukka Hirvasvuopio-Laiti lii meddâl Vuáču kuávlust já áásá tääl perruinis Ucjuuvâst. Annukka lii sämmilâš etno/maailmmuusiik čájáttâllee Vilddas-juávhu lávloo. Sun lii čájáttâllâm puohlágán muusik, klassiklâš musikkist heavymuusikân, mutâ suu aldemuu muusikšlaajân sun noomât aalmugmuusikân vuáđusteijee muusik já lávlumstiijlah. Tavesämmilâš ärbivyehimuusik, juáigus, lii alda suu vááimu. Annukka lii porgâm lávlum paaldâst el. muusikmáttáátteijen, luvâldâllen, čájáttâllen já Sämitige Säämi muusikkuávdáá proojeetvästideijen. Annukka Hirvasvuopio-Laiti tuálá meid luvâldâlmijd sämmilâš musikkist já kulttuurist suomâkielân, tavesämikielân já eŋgâlâskielân. ¶ “Lii tehálâs et staatârääđi adelij noonâ torjuu ILO 169-sopâmuš ratifisistemprooseess juátkimân já haldâttâsohjelm sämmilâškirjimij olášuttem. Ohtsâspargo muttoo älkebin, ko staatârääđi rähtee sämmilâšašij ministerjuávhu. Ministerjuávhu vuáđudem meerhâš meiddei tom, ete staatârääđi ana sämmilâskirjimij olášuttem čuuvtij tehálâžžân” Näkkäläjärvi tiädut. ¶ “Lii tehálâš teivâdiđ já peessâđ savâstâllâđ sämitigijguin nuuvt aašijn, moh kieđâvuššojeh čuákkimist ko meid tast, ete maht jieškote-uv sämitigeh já staatah olášuteh artikkâl 8(j). Veikâ sämitigijguin lii rahtum ennuv oovtâstpargo, oovtâstpargo kalga ain lasettiđ eromâšávt artikkâl 8(j) olášutmân kuulân” Nilla Tapiola muštâlij. ¶ ”Lii vaidâlittee ete väidimproosees lii pištám návt kuhháá. Sämitigge lii iävtuttâm, ete Tukes heiviittiččij Ruávinjaargâ haldâttâhrievti miärádâs lopevuáháduvvâstis toos räi, ko AHR:st finniiččii ääšist linjim. Tukes ij lah návt toohâm. Tääl ruukivirgeomâháá toimâ lii tovâttâm paijeelmiärášii vääivi love occei, sämitiigán, virgeomâháid já palgâsáid. Tuáivum, ete miärádâs mield oovtâstpargo Tukesáin ovdániččij tagarin, maid lahâasâtteijee lii uáivildâm. Sämitigge lii kiärgus oovtâstpaargon ruukilaavâ kenigâsvuođâi tevdim várás”, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi linjee. ¶ ”Lii velttidmettum, ete kavnâp kuávdáá huksiimân já tooimâ paijeentolâmân jotelávt pisovâš ruttâdem. Nuorttâlâškulttuur turvim váátá jotelis tooimâid”, Haltta tiäduttij. ¶ lii vuáđuškoovlâ 7. luokan uáivildum biologia oppâkirje, mii kieđâvuš Suomâ sisčaasij iälánijd já eellimpirrâsijd. Mieldi lii meid Nuorttâmeerâ-uási, mast puáhtá uápásmuđ Nuorttâmeerâ sierânâsjiešvuođáid já šlaajáid. Jyehi lovo loopâst lii čuákánkiäsu já pargopitáh. ¶ Lii väädis sierriistâllâđ, maid sämmilâšvuotâ muu elimist meerhâš. Tot lii identiteet, uáinu alnestis já ubâ persoon, sehe meiddei eellimvyehi. Mun lam čiävláá jieččân madduin já madârvaanhimjn já munjin lii tehálâš sirdeđ puátteevuođâst jieččân párnáid-uv tom siämmáá riges kulttuuräärbi, mii lii mijjân párnáid-uv sirdum. Mun lam lamaš luholâš, ko eeči sáárnui perrust sämikielâ já tast šoodâi munjin nubbe eenikielâ. ¶ - Lijjim kuursâi máttáátteijen, mut tot ij lamaš nuuvt oovtkiärdánâš, ko nuorttâsämikielâst ij lamaš Ruošâst kirjekielâ. Teddilum oppâmateriaaleh iä lamaš ollágin. Skáppojim oppimateriaalâid Suomâbeln, kost toh lijjii mottoomver finniimist, muštâl Zoja. ¶ Liŋkkâ Suomâ meriäigiraportáid ¶ Liŋkki avžuuttâssáid ¶ Liŋkki Euroop Rääđi seminaar you tube vuárháid:  (eŋgâlâškielân ¶ Liŋkki seminaar ohjelmân ¶ Liŋkki Sämitige pargoviehâpoolitlijd äššikirjijd, mooid kuleh täsiárvu- já oovtviärdásâšvuođâvuáváámeh sehe pargoviehâpoolitlâš ohjelm. ¶ Linjâšautofinnoduvah: Tilausliikenne Kukkola, Avveel. Eskelisen Lapin Linjat, Ruávinjargâ. Tilausliikenne Lauri Tammela, Avveel. ¶ Linkit ¶ Linkkâ Antonio Briceño päikkisijđoid ¶ Linkkejä: ¶ Linnanmäki Teija ¶ Lippu já Säämi suuvâ laavlâ tuhhittuvvojii Sämmilij 13. konfereensâst Årest 1986. Aalmuglâšlavluu melodia tuhhiittui Sämmilij 14. konfereensâst Helsigist 1992. ¶ Lippupeeivih ¶ Lippu tuhhiittui sämmilij virgálâš symboolân sämmilij 13. tave-eennâmlâš konfereensâst Årest 15. porgemáánu 1986. Siämmást tuhhiittui meiddei nubbe aalmuglâš symbool: Sámi soga lávlla/ Säämi suuvâ laavlâ. ¶ Lipunmyynti ¶ Lipunmyynti Nils-Aslak Valkeapään juhlakonserttiin on alkanut ¶ Liput Sajoksessa ¶ Lisätietoa: www.interregnord.com ¶ Lisätietoja ¶ Lisätietoja työstä antaa oppimateriaalisihteeri Hannu Kangasniemi hannu.kangasniemi(at)samediggi.fi, puh. 010 839 3115. Saamelaiskäräjien toimintaan voi tutustua nettiosoitteessa www.samediggi.fi . ¶ Lisätiätu čuákkimist já ton miärádâsâin (eŋgâlâskielân): ¶ Lisää... ¶ Lisää tapahtumia / More events ¶ * Live-editistemtile 10 m2; 4,7 m x 2 m ¶ Live-stream: http://sogku.fi/live. ¶ lohe sáárgus: Laila Aikio ¶ Lohkoleaika ¶ Lohkoleaika -räiđu lii jurgâlum Sanoma Pro Matikka -nommâsâš rááiđust. Ubâ räiđu almostuvvoo meiddei anarâškielân. Taan räi anarâškielân lii almostum kulmâ vyeliškoovlâ oppâkirje. Lasetiäđuid finniih täst. ¶ Lohosierâ ¶ Lohosierâ 1, kiđđâ ¶ Lohosierâ 1, čohčâ ¶ Lohosierâ 2, kiđđâ ¶ Lohosierâ 2, kiđđâ lii jurgâlum WSOY Matikka-rááiđust, mii almostittoo ubbân anarâškielân. Tavesämikielâlâš Lohkoleaika –nommâsâš jurgâlus rááiđust lii jo škoovlâi kiävtust. Lohosierâ 2 – kirje lii jurgâlâm Iiris Mäenpää. Lasetiäđuh täst. ¶ Lohosierâ 2, čohčâ ¶ Lohosierâ -nommâsâš matematiik oppâkirjeh láá jurgâlum Sanoma Pro Matikka -rááiđust. Ubâ räiđu jurgâluvvoo anarâškielân. Vuosmuš sämikielâlâš jurgâlusah tain Sanoma Pro Matikka-kiirjijn almostuvvii ive 2011. Tavesämikielâlâš kirjerááiđust váiluh vala 5. já 6. luokái kiđđâkirjeh, moh almostuveh ive aalgâst. Anarâškielâlâš čohčâluuhâmpaje matematiikkirje Lohosierâ 1, čohčâ almostui ive 2011. Lasetiäđuid finniih täst. ¶ Lohosierâ - oppâmateriaal lii jurgâlum WSOY kirjerááiđust Matikka ¶ Looveest lii hitruus já ivnáás säminuorâi juhle, ko sämimáccuhijguin čiŋâdâttâm säminuorah almostuveh Ruávinjaargâ kááđukován! Puoh tábáhtussáid lii rijjâ páássâm. ¶ Loppâraapoort : Akwé: Kon –ravvui heivitmist Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttimvuávám rähtimist (suomâkielân, tavesämikielân já eŋgâlâskielân) ¶ Loppâäššikirje ¶ Loppuun >> ¶ Los Sámis en Finlandia ¶ * Los Selibatos (juávkku nuhtán kompromissijd) ¶ * Lostâdâhtavlu ¶ Lostâmediatiäđáttâsah: ¶ Love koččâmâššâd Sämitige saavâjođetteijei ¶ Love koččâmâššâd Sämitige saavâjođetteijei ¶ Love tävjimustáá toohum koččâmâššâd ¶ Love tävjimustáá toohum koččâmâššâd ¶ Luámáttuvâid puáhtá meiddei printtiđ Sämitige internetsiijđoin ¶ Luámáttuvâid puáhtá meiddei printtiđ Sämitige viermisiijđoin čujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Luándu já piirâs ¶ Luándu já piirâs ¶ Luándukevttim ¶ Luándukirje 1 ¶ Luándukirje 1 Pargokirje ¶ Luándukirje 2 ¶ Luándukirje 2Pargokirje ¶ - Luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlmân já pištee kevttimân kyeskee meridum tooimâid olášuteh pehtilávt nuuvt, ete kunnijâteh aalmugjesânij eennâmomâstem- já haldâšemvuoigâdvuođâid, maid vuáđulaavâ ana sistees sehe jyehiulmuu vuoigâdvuođâid sehe nuávditteh jyehi aalmugjeessân ovdâsvástádâs luándu maaŋgâhámásâšvuođâ siäilutmist já kunnijâteh sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu ¶ Luándu maaŋgâhámásâšvuotâ lii sämikuávlust riges, mutâ tot tego subarktâlâš luandu, lii meid háváduvvee. Tavveen enâduv jiešvuođah kovvejeh vijđes tuodârpajoseh já mäddiláá vijđes čácáduvah já meecih. Kuávlu räđđejeijee luándutiijpah láá tuodârjolgâdâs já laajišvyevdi sehe jeegih. Máddáá kuávlust šaddeh meid kuolgâmecci já puáris algâvyevdih. Sämikuávlust láá puoh Suomâ stuorrâpiäđuh, uđđâsumosin iilvâs. Kuávlust pessejeh maaŋgah uhkevuálásiih já meid táváliih loddešlaajah.  Sämikuávlu maaŋgâpiälásâš šadolâšvuotâ já iäláneh láá faallâm sämmiláid reesuursvuáđu kulttuur já iäláttâsâi várás. ¶ Luándu maaŋgâhámásâšvuotâ lii sämikuávlust riges, mutâ tot tego subarktâlâš luandu, lii meid háváduvvee. Tavveen enâduv jiešvuođah kovvejeh vijđes tuodârpajoseh já mäddiláá vijđes čácáduvah já meecih. Kuávlu räđđejeijee luándutiijpah láá tuodârjolgâdâs já laajišvyevdi sehe jeegih. Máddáá kuávlust šaddeh meid kuolgâmecci já puáris algâvyevdih. Sämikuávlust láá puoh Suomâ stuorrâpiäđuh, uđđâsumosin iilvâs. Kuávlust pessejeh maaŋgah uhkevuálásiih já meid táváliih loddešlaajah.  Sämikuávlu maaŋgâpiälásâš šadolâšvuotâ já iäláneh láá faallâm sämmiláid reesuursvuáđu kulttuur já iäláttâsâi várás. ¶ Luándusuojâlemlaahâ ¶ Luándusuojâlemlaavâ vuáđuld vuáđudem luándu- já aalmuglâšmeecih sämikuávlust: ¶ Lue lisää... ¶ Luholâš uđđâ ive! ¶ Luholâš uđđâ ive! ¶ luitet albmát lávllodemiin ¶ Lumisalmi Erkki ¶ Lumone t ¶ Lunastus ja kunniamaininnat ¶ Luođii Saijoos kongrestieđettemlostii (suomâ-eŋgâlâskielâ), 2 Mt ¶ Luođii Saijoos säämi-suomâ -tieđettemlostii, 2,8 Mt ¶ Luokkahäämist: 10 ulmui ¶ Luokkahäämist: 15 ulmui ¶ Luokkahäämist: 25 ulmui ¶ Luokkahäämist: 70 ulmui ¶ * Luonto-Loma Prosafaris , Suáluičielgi. Aldasáid 30 ive hárjánem ohjelmpalvâlusâi pyevtitmist Suáluičielgist. Aanaar Juvduujuuvâst kuoškâlyeštimmoheh kumipuárreiguin. Tälviv moottorkiälkkásafareh, čuoigâmmoheh, puásuisafareh, huskysafareh já muotâkamuvmoheh. Meid kuhes safareh Jieŋâmeerân já Ruošân. Keessiv kuoškâlyeštim kumikárbáiguin, kaanootmoheh já vandârdem. Fievridem 16-sajasii uccâbussáin. ¶ Luosâkappelleibi 14,50 eurod ¶ Luosâ muvrâponnepáánust 19,80 eurod ¶ Luuhâmkirje ¶ Luuhamkirje, eenikielâ sijđomateriaal ¶ Luuhâmkirje Hárjuttâskirje ¶ luuhâm tavesämikielâ Kuovdâkiäinust. ¶ Luuvâ Falâldâhpivdem ¶ Luuvâ Irja Seurujärvi-Kari oles saavâ täst: Statement by Irja Seurujärvi-Kari on Saami language, Culture and Youth 15.4.2010 ¶ Luuvâ Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi saavâ ollásávt Saami People´s right to self-determination in Finland K Näkkäläjärvi 150410 . ¶ Luuvâ Juvá Leemit saavâ ollásávt konfereensâst 10.11.2011: Ärbivuáválii tiäđu suojâlem hástuseh (suomâ- já tavesämikielân) ¶ Luuvâ Juvá Leemit saavâ ollásávt säämi parlamiänttárij konferens julgáštusâi olášume (suomâ- já tavesämikielân) ¶ Luuvâ lase ¶ Luuvâ lase Laapi kuávluhaldâttâhvirgáduvvâst . ¶ Luuvâ lase täst . ¶ Luuvâ riehtiminister Anna-Maja Henrikssonin saavâ sämitige ornim sämikielâ já maorikielâ iäláskittemseminaarist Helsigist 13.09.2011 ollásávt täst. ¶ Luuvâ sierânâsraportistee James Anaya saavâ 15.4. toollum konferens lekkâm ohtâvuođâst täst: OPENING STATEMENT OF THE SPECIAL RAPPORTEUR JAMES ANAYA 15042010 ¶ Luuvâ Sounds 2012-tábáhtustoimâttâs čalluu Hilbes-juávhust täst . ¶ Luuvâ saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi lehâstemsahâvuáru sämikielâ já maorikielâ iäláskittemseminaarist Helsigist 13.09 ollásávt täst. ¶ Luuvâ ubâ tiäđáttâs eŋgâlâskielân ¶ Luuvâ ubâ tiäđáttâs já ohjelm täst: Koltansaamen kielen ja kulttuurin konferenssi Sajoksessa 14.-15.06.2012 ¶ Luuvâ ubâ tiäđáttâs suomâkielâlâžžân ¶ Luuvâ ubâ tiäđáttâs suomâkielân ¶ Luuvâ uđđâs Anarist toollum Säminuorâi tááidâtábáhtusâst täst . ¶ Luvâttâhlaavâ 6 § mield máttááttâskiellân puáhtá leđe sämikielâ. Laavâ 8 § mield eenikiellân máttáátteh uáppee máttááttâskielâ mield suomâ-, ruotâ- teikâ sämikielâ. Máttááttâsvuávám tuhhiittem kulá luvâttâhlaavâ 11 § mield škovlim uárnejeijei. Máttááttâsvuávám kalga tuhhiittiđ sierâ el. sämikielâlâš máttááttâs várás. ¶ Luvâttâllâm ihán 2011 mieđettum budjetruuđâin almostittum oppâmateriaalijn kávnoo täst . ¶ Luvâttuv eenikielâ máttááttâsâst tiädutteh sämikielâ já –kulttuur lasseen kirjálâšvuođâ já ton tulkkum. Uáppeeh uáppih čäälliđ maaŋgâlágánijd teevstâid já kuuloold meid uđđâ vuovijd já uáinuid teevstâi analysistmân já tulkkuumân. ¶ Luvâttuv tavesämikielâ eenikielâ máttááttâs várás lii almostum uđđâ oppâkirje Giela geainnut 2. Kirje lii uáivildum eenikielâ já kirjálâšvuođâ oppâamnâs nube kuursâ máttááttâsân. Kuursâ uáivitiäddu lii teevstâi ráhtusijn já merhâšuumijn. Kirje čuávu luvâttuv eenikielâ väldikodálâš máttááttâsvuávám. ¶ Luvleli biejjien jih asken ¶ lyeštih almaah lávlustâlân ¶ Lyeve alne páihálâš ärbipurrâmâšâi taaiđâr Aune Portti, pegâlmâs kookah Markus Maulavirta já Valentine Warner sehe ¶ Lyseonpuisto luvâttâh, Ruávinjargâ: Aletta Lakkala (tavesämikielâ) ¶ Lyseonpuisto luvâttâh, Ruávinjargâ: Inga Maaret Aikioniemi (tavesämikielâ) ¶ Läđđee - verka ¶ Lähiajan tapahtumia/ Upcoming events : ¶ Lähiruokaa porosta -ruokatapahtuma ¶ Lähiruokaa porosta- ruokatapahtuma ke 3.4.13 ¶ Lähiruokaa ravintola Gallasta Inarin Poroviikolla ¶ Länsman Anneli ¶ Länsman Anni-Siiri ¶ Länsman Asko ¶ Länsman ´Eallimis mielde - Elämässä mukana´-projektin ohjausryhmään ¶ Länsman Inger ¶ Länsman Sisko ¶ Länsman aalgât pargostis 9.2.2009 já lii tast meriáigásávt 31.5.2009 räi. Suu toimâsaje lii algâmuddoost Ruávinjaargâst. ¶ Lävdikodde meerrid staatâ pudjetist (válduluokka 33, sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö) sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi tuurvâstmân čujottum staatâtorjuu kevttimist. Tot valmâštâl sämitige čuákkimân kuhheeb äigipaje vuávám sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâ¬palvâlusâi pyevtitmist já addel ihásávt sämitige čuákkimân já Laapi läänihaldâttâsân čielgiittâs sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi tuurvâstmân čujottum staatâtorjuu kevttimist. Lävdikodde västid já ana huolâ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdážân meridum sämiaalmug palvâlemtáárbui huámášume käibideijee tárbulij pargoi hoittáámist. ¶ Lävdikodde västid lasseen Säminuorâi taaidâtábáhtusâst (Sámenuoraid dáiddadáhpáhus). Tot lii párnái já nuorâi taaidâ- já kulttuurkavalgaad, mii uárnejuvvoo ihásávt ohtsâšpargoin sämikuávlu kieldâiguin já sämiservijguin. ¶ Lävdikodeh ¶ Lävdikodeh kalgeh ovdâstiđ nuuvt pyereest ko máhđulâš Suomâ sämmilij kielâlâš já kuávlulâš juávhuid sehe šiev äššitubdâmuš toimâsyergistis. Lävdikudij pargoin lii meridum sämitige pargo-oornigist. Lävdikodeh hoittájeh jieijâs toimâsuárgán kullee tieđettem. ¶ Lävdikodeh tuáimih stiivrâ vuálásâžžân, valmâšteleh toimâsuárgásis kullee aašijd já taheh miärádâsâid suárgásis kullee vaarij jyehimist já kevttimist. ¶ Lävdikode kieđâvuššâm aašijd valmâštâl já olášuttá škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh. Lävdikode oovdânpyehten tuáimih škovlimčällee (škovlimpoolitlâš ääših), oppâmateriaalčällee (oppâmateriaalääših) já oppâmateriaalvuávájeijee (Säminuorâi taaidâtábáhtus). ¶ Lävdikode kieđâvuššâm aašijd valmâštâllâv já olášuttev sosiaal- já tiervâsvuođâčällee já Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâduv vuávájeijee. ¶ - Lävdikode nuorttâsämikielâ juávus algâttij-uv jurgâlemproojeekt já ruttâdij še mainâskirje almostittem, muštâl Zoja. Kirje toimâttij já loopâst almostitij Suomâ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh. "Kå´llmuõrâž" -nommâsâš puáris nuorttâsämmilijd mainâsijd sistetuállee kirje almostui nuorttâsämikielâlâš teddilâssân ive 2012 aalgâst. ¶ Lävdikode pargon lii ovdediđ sämiuáppei vuoigâdvuođâid jieijâs kielâ já jieijâskielâlâš máttááttâsân sehe sämimáttááttâs sajaduv Suomâ škovlâvuáháduvâst. Tot parga sämimáttááttâsân lohtâseijee kuávlulâš, aalmuglâš já tave-eennâmlâš ohtsâšpargo. Lävdikodde meerrid staatâ budjetist (váldu¬luokka 29, máttááttâsministeriö) sämikielâlâš oppâmateriaal já sämimáttááttâs oovdedmân čujottum staatâtorjuu kevttimist. Tot valmâštâl sämitige čuákkimân oppâmateriaalpyevtittâs ihásâš já kuhheeb aigipaje vuáváámijd já addel ihásávt sämitige čuákkimân já máttááttâshaldâttâsân čielgiittâs oppâmateriaaltilálâšvuođâst já staatâtorjuu kevttimist. ¶ Lävdikoodán kuleh iivijn 2012- 2015 tah jesâneh já värijesâneh: ¶ Lävdikoodán kuleh tah jesâneh já värijesâneh: ¶ Lävdikoodán toimâpaajeest 2012 - 2015 kuleh jesâneh já värijesâneh: ¶ Lävdikudij saavâjođetteijeeh já värisaavâjođetteijeeh kalgeh leđe sämitige eidusâš jesâneh. Sii lasseen jyehi lävdikoodán kuleh vittâ eres jeessân sehe juáhážân persovnkuáhtásâš värijeessân. ¶ Laahâ Meccihaldâttâsâst ¶ Laahân čaallum miäruštâllâm lohtâs Sämitige valjáid. Olmooš, kote tiävdá ovdeláá mainâšum kriteerijd lii jienâstemvuoigâdvuođâlâš já sust lii meiddei vuoigâdvuotâ leđe iävtukkâssân Sämitige vaaljâin. ¶ Laahân láá iävtuttâm tagarijd nubástusâid, maid sämitigge ij lah ciälkkámušâstis 18.12.2013 tuárjum, mon keežild sämitigge koolgâi kieđâvuššâđ laahân iävtuttum nubástusâid. Riehtiministeriö mield lahâiävtuttâs iä tuálvu ovdâskode kieđâvušmân nuhtán sämitige torjuttáá. Uáiviminister  Alexander Stubb haldâttâsohjelmist paahud, ete Suomâ ratifisist ILO 169-sopâmuš, jis sämmilâšmiäruštâlmist peessih oovtmielâlâšvuotân. ¶ Laapi etikuávdáš "Návt kiävtáh etinummeer 112 Suomâst" (tavesämikielân) ¶ Laapi IPI-kuávdáá ráđádâllâmkodde ¶ Laapi IPI-kuávdáá ráđádâllâmkodde ¶ Laapi kamariorkester "Musikaalisävelmiä" konsert Sajosist 26.11.2012. ¶ Laapi keerrivriehti (tavesämikielân) ¶ Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh ¶ Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh ¶ Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh lii nanodâm 20.2.2014 já 10.3.2014 Sämitige já sämikuávlu kieldâi toohâm sopâmušâid sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi já peivitipšo turviimân čujottum staatâtorjui kiävtust ive 2014. ¶ Laapi kuávluhaldâttâhvirgáduvvâst sämikielâlijd já sämikielâ máttááttâs kyeskee aašijd hoittá máttááttâstooimâ pajetärhisteijee Kari Torikka, puh. 0400-188 472. ¶ Laapi lito luosâpargojuávkku ¶ Laapi lito stivrâ ¶ Laapi litto áigu jurgâlittiđ Euroop union ráhtusruttârájuohjelmij tieđettemčálusijd meiddei tave-, aanaar- já nuorttâsämikielân. Tääl Laapi litto ocá jurgâleijeid já táttu jurgâlemfalâlduvâid. Eenâb tiätu ääšist ¶ Laapi litto mieđettij Sämitiigán EU-kuávluovdedemruttâráájust ruttâdem pelnubihásii markkânistemhaavân. Haavâ oovtâstpargokyeimih láá Aanaar kieldâ, Sijdâ, Säämi máttááttâskuávdáš sehe kuávlu 15 mađhâšemirâtteijed. ¶ Laapi litto (tavesämikielân) ¶ Laapi läänihaldâttâs 1994 ¶ Laapi läänihaldâttâs 1995 _____________________________________ ¶ Laapi läänihaldâttâs 1995 ¶ Laapi läänihaldâttâs 1996 ¶ Laapi ollâopâttuv kesiškoovlâ kurssâliih ohtsâškooveest Saijoos Solju-salist 6.6.12. Kove: Sanna Konola/Laapi ollâopâttâh. ¶ Laapi ollâopâttuv aalmugijkoskâsâš kesiškovlâ Sajosist 6.6.2012. Fáddán Kulttuurmuorâstâh. Kove: Sanna Konola/Laapi ollâopâttâh ¶ Laapi ollâškovlâkonsern ráđádâllâmkodde ¶ Laapi ollâškovlâkonsern ráđádâllâmkode jeessân ¶ Laapi ortodoksâlâš servikodde vuáđudui ive 1950. Tom ovdedij Piäccám servikodde, mii lopâttui soođij maŋa. Ortodoksâlâš kirhoh láá Čevetjäävrist, Njellimist já Avelist. Čevetjäävrist já Njellimist lii meid hävdieennâm. Avveel Kiđđâjäävrist lii vala ortodoksâlâš rukkoosviste ađai tsasouna. ¶ Laapi ortodoksâlâš servikode kirkkohiärrá Viacheslav Skopets ana nuorttâsämikielâ sajattuv nanodem ortodoksâlâš kirho tooimâst tehálâžžân. – Nuorttâsämikielâ piäluštmân tarbâšuvvojeh tooimah še kirhoost, sun iätá. ¶ Laapi pyecceitipšompirrâduv vajoidittem äššigâsohtsâštoimâkodde ¶ Laapi pyecceitipšompirrâduv vuáđutiervâsvuođâhuolâttâs ohtâduv stivrimjuávkku ¶ Laapi pyecceitipšompirrâduv vuáđutiervâsvuođâhuolâttâs ohtâduv sämikielâliih palvâlusah ¶ Laapi pyecceitipšompirrâduv vuáđutiervâsvuođâhuolâttâs ohtâduv sämikielâliih palvâlusah ¶ Laapi pyereestvaijeempargojuávkku ¶ Laapi pyereestvaijeempargojuávkku ¶ Laapi ruáváástkodde ¶ Laapi sosiaalpargo já sosiaalsyergi máttááttâs- já tutkâmkuávdáá stivrimjuávkku ¶ Laapi vádulâšpargojuávkku ¶ laavâ ¶ Laavâ 50 § mield love ij koolgâ mieđettiđ jis love miäldásâš toimâ ohtuu teikâ oovdâst eres västideijee luvijguin teikâ kuávlui eres kevttimhamijguin merhâšitteht hiäjusmitáččij sämikuávlust iävtuid hárjuttiđ ärbivuáválijd sämi-iäláttâsâid teikâ mudoi paijeentoollâđ já ovdediđ sämikulttuur; ¶ Laavâ mield kieldah, main láá vuálá 20 000 ässed, kalgeh selvâttiđ ovtâstum vâi pyehtih turviđ palvâlusâid. Laavâ 4 §  aasât kieldâjuávu muttem iävtuid. Laavâ mield talle ko muteh kieldâjuávu sämikuávlust, kalgeh väldiđ vuotân sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođâid sehe sämmilij vuoigâdvuođâ algâaalmugin paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kultuur sehe sämmilij kielân já kulttuurân kyeskee jiešhaldâšem. Laahâ kenigit kieldâid selvâttiđ ovtâstummáhđulâšvuođâid. Laavâ 4g §  mield selvâttemkuávlust puáhtá spiekâstiđ sämmilij kielân já kulttuurân kyeskee vuoigâdvuođâi turvim tiet. ¶ Laavâ mield sämmiláin uáivilduvvoo ulmuu, kote tuálá jieijâs sämmilâžžân, toin iävttoin: ¶ Laavâst säämi máttááttâskuávdáást asâtteh oppâlájádâs pargoin. Máttááttâskuávdáá pargon lii laavâ 1 § mield lasettiđ eromâšávt sämiaalmug áámmátlâš máttu, orniđ sämikuávlu iäláttâseellim táárbuid västideijee škovlim já ovdediđ kuávlu pargolâšvuođâ sehe siäiluttiđ já ovdediđ sämikulttuur. Oppâlájádâs kielah láá suomâkielâ já sämikielâ (2 §). Škovlim puáhtá orniđ sämikuávlust já ton ulguubeln (4 § ). ¶ ma 12.01.2015, 09:00 ¶ Mááccuh - puku ¶ Máárjápeivi ¶ Máárjápeivi, mii lii sämmilij ärbivuáválâš juhlepeivi. Puáhtá ávudiđ jieškote-uv enâmij Máárjápeeivi mield. ¶ Maccâp čohčuv škoovlâi älgim maŋa puáttee kiiđâ taaidâtábáhtus teemaid, moh láá teatter já elleekove. ¶ Madâräijiheh láá tovle ¶ Madetoja muusikluvâttâh, Oulu: Unna-Maari Pulska (tavesämikielâ) ¶ Mađhâšempalvâlusâid ¶ Mađhâšeijee puáhtá rähtiđ jieijâs äigitaavlu raamij siste tane- teikâ cimcâhkietleppriggee, puásuičuárvičevečiiŋâ, njuškompäädi, särgimuorâiguin kuuđđum čeveliijne já puásui näähkist seehâ ađai šišneseehâ já jieškote-uvlágánijd puásuitähti- ja -čuárvituojijd. Kietâtyejipáájáh olášuttojeh Saijoos čuovis válduaulast máávsu vuástá. Juávhuh kalgeh väridiđ jieijâs pargopáájáäigi, vâi sijjân puáhtá táárbu mield orniđ lasemáttáátteijeid. Saijoos kietâtyejipáájáh olášuttojeh ááigán 17.6. - 12.8.2013 argâpeeivij tme 11-17. ¶ Ma esittelijä ¶ Magga Anu ¶ Magga Bigga-Helena ¶ Magga Ellen Ulla Maarit ¶ Magga Katja ¶ Magga Maarit ¶ Magga Petra ¶ Magga Petra Biret ¶ Magga Ristenrauna ¶ Magga Ulla-Maarit ¶ Magga Ulla, vsj. ¶ Magga-Vars Petra ¶ Magga-Vars Petra Biret ¶ Magreta Sara ¶ magreta.sara(at)samediggi.fi ¶ má haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala 010 839 3106, pia.ruotsala(at)samediggi.fi  ¶ Má háliist láá mánutteveh, ¶ má. Hannele Sieppi ¶ Máhđulâšvuotâ porgâđ säminuorâiguin jieijâs päikkikuávlust hokâttâlâi korrâsávt. ¶ Maht finniim sämikielâ máttááttâs? ¶ Maht kalga nanodiđ nuorttâsämikielâ kirhoost? ¶ Maht talle ličij máhđulâš nanodiđ nuorttâsämikielâ Suomâ ortodoksâlâš kirkkokoddeest? Skopets mielâst puávtáččij algâttiđ kuuđâ čuávuvâš tooimâst: ¶ Maid nuorah jurdâččeh jiejâs elimist já sämmilâšvuođâstis? Mii lii sämikielâ sajattâh škoovlâst, mediast, kirhoost, ohtsâškoddeest, paaihijn, ulmui mielâin? Moh láá já maid pargeh sämitigeh? Maht já kost sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođah láá torve-jum? Maid tuálá siste tuávádâh ´säämi muusik´? Kiäh láá säämi muusik tahheeh, kovetaaidâreh, kirječälleeh, elleekove rähteeh? Mane sämimááccuh kevttimist sárnoo nuuvt ennuu? Mii lii puigâ sämityeji? Vástádâsâid täid koččâmâššáid puáhtá uuccâđ Oktavuohta-siijđoin, mii kávnoo sämitige päikkisiijđoin www.samediggi.fi . ¶ Maid nuorah jurddâččeh jieijâs elimist já sämmilâšvuođâstis? Mii lii sämikielâ já sämikulttuur saje škoovlâst, mediast, kirhoost, pääihist, ulmui mielâin? Moh láá já maid pargeh sämitigeh? Maht já kost sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš rievtih láá torvejum? Kiäh láá säämi musikkáreh, tyejimiäštáreh, kovetaidâreh, kirječälleeh, filmârähteeh? Manen sämimááccuh kevttimist lii nuuvt ennuu saahâ? Mii lii puigâ sämityeji? Vástádâsah täid koččâmâššáid lii máhđulâš uuccâđ täin siijđoin tâi siijđoin, moid tah siijđoh laiđiisteh. ¶ Maikkula škovlâ, Oulu: Ante Veijola (tavesämikielâ) ¶ Maikkula škovlâ, Oulu: Bikka Veijola (tavesämikielâ) ¶ Mainâseh láá väljejum kirjeest ”Inarinlappalaista kansantietoutta”, A.V.Koskimies 1886 ¶ ..Mainâšem lii tárguttâs tiäduttiđ sämmilij juávkkutuhhiittem já adeliđ toos ääšimiäldásâš tiädduáárvu laavâ tulkkuumist väldimáin vuotân juátkoo aalmugijkoskâsâšvuoigâdvuođâlii ovdánem já olmoošvuoigâdvuotorgaanij avžuuttâsâid algâaalmugij vuoigâdvuođâsajattuv háárán já OA:ij algâaalmugjulgáštuš  tehálumosijd artiklâid algâaalmugij jiešmeridemvuoigâdvuotân, jeessânvuotân já kulttuur suojâlmân kuulân… ¶ Mainâskirje nuorttâsämikielân ¶ Maistraat sämikielâg luámáttuvah maistraat toimâsuárgán lohtâseijee aašijn (tavesämikielân) ¶ Majebaargâ 3.4. kulttuureehid já koskoho 4.4. aalmugjuhle täärhib ohjelmist tieđettuvvoo maŋeláá. ¶ Majemuš puddâ ¶ Majemuš puddâ ¶ majemustáá 14.3.2014. ¶ Má. kielâašijčällee ¶ ma. kielenkääntäjä ¶ MAKSI-häämi 430 ulmui ¶ Malla luándumecci ¶ Mánáid kulturguovddáš joatká vihtta jagi - Lasten kulttuurikeskus jatkaa viisi vuotta ¶ Mannu mie´cc Kaisja/Kuun metsän Kaisa/Kaisa´s Enchanted Forest ¶ Ma. oovdânpyehtee ¶ má. Pia Ruotsala ¶ ma.Puh: 010 839 máraideaddji mearaide. ¶ Máret Sárá: ¶ Máret Sárá lii olmooš kote lii tuostâm kuorrâđ jieijâs kiäinuid. Sun lii ubâ eellimääigis lamaš njunosist sehe aktiivlâš pedagoogân, journalistân já čällen mut meiddei kielâpoolitlávt. Máret Sárá vijđes toimâ sämikieláin toovvât suu árvulâš Kollekielâ palhâšume vuástávälden, uáivild árvuštâllâmkomitea. ¶ Máret Sárá lii šoddâm 1947 já sun lii šaddaaš Pissojuuvâst Leevnjâ kieldâst, Taažâst. Sun lii oles ääigi porgâm äŋgirávt tavesämikielâ oovdedmân já naanoodmân. Sun lii porgâm máttáátteijen, kirječällen, journalistân, puásuituáluhaldâttuv raavâadeleijen já kirjelájádâs jođetteijen já sust lii lamaš njunoštoimâ maaŋgâin seervijn já politiiklâš tooimâst. Sämikielâ ovdedem lii lamaš ovttuu kuávdážist suu pargoelimist já eres peruštuumijn já sun lii lamaš šiev já noonâ uápisteijee nuuvt áámmátolmožin ko nissoonpiälušteijen-uv. ¶ Mari Boine ¶ Mari Boine konsertoi elokuussa Ijahis idjassa ¶ Mari Boine konsert älgimin Saijoos váldusalist 1.2.2013. Kove: Marja Männistö ¶ Marita Lukkari ¶ Marja Helander ¶ Marja Helander; ¶ Marja Helanderin ja Outi Pieskin taideteokset Sajoksessa ¶ Marja Helander já Outi Pieski Sajosân rähtim taaidâtyejeh almostittojeh já oovdânpuáhtojeh majebargeehid 3.4. tme 20 älgee säämi kulttuurehidist. Taaidâtuojijd oovdânpuáhtá staatâ taaidâtyejitoimâkode värisaavâjođetteijee Veli Granö. Outi Pieski já Marja Helander lává mieldi tilálâšvuođâst. Pieski tyejeh láá stellejum Sajos parlamentsali Sooljon já Helander tyejeh Sajos sämikirjeráájun já váldu-uuvsâ paajaabel. ¶ Marja Helander já Outi Pieski Sajosân rähtim taaidâtyejeh almostittojeh kulttuurehidist 3.4. ¶ Marja Helander já Outi Pieski Sajosân rähtim taaidâtyejeh almostittojeh kulttuurehidist 3.4. ¶ Marja Helander kyevtiuásásâš tyeji lii stellejum Sajos sämikirjeráájun. Tyeje Vuossâmuš uási čokkân 30:st onnáápeeivi sämmilijd kovvejeijee čuovâkooveest, moh láá kovvejum jieškote-uv kuávlust Suomâ. Ulmuuh láá juohum tyejeest aassâmsaje, ahejuávhu já eenikielâ mield. ¶ Marja-Liisa Olthuis ¶ marja-liisa.olthuis(at)oulu.fi anni-siiri.lansman(at)oulu.fi ¶ marja-liisa.olthuis(at)oulu.fi                                         anni-siiri.lansman(at)oulu.fi ¶ - Marja-Liisa Olthuis täst. ¶ Marja Selkälä ¶ Marjatta Magga ¶ Marjatta Palismaa ¶ Marjo Semenoff ¶ Marjukka Helander ¶ marjukka.helander(at)samediggi.fi, tel. 010 839 3103 ¶ Markkânij ääigi Raavâdviäsu Lyemeest lii faallâmnáál markkânpurâdem ucceeb já stuárráb niälgán. ¶ Markkânij ääigi Raavâdviäsu Lyemeest lii faallâmnáál markkânpurâdem ucceeb já stuárráb niälgán. Vala kiergân almottâttâđ vyebden suámsurtorin teikâ markkânáid! Lasetiäđuh já almottâtmeh: šleđgâpoostâ peht Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. teikâ puhelimáin +358 50 382 5179. ¶ Markkânij ääigi tme 13.00 čuojât orjâlâškielâlâš folk-rock juávkku Ravggon. ¶ markkânistemhovdâ Johanna Alatorvinen 010 839 3109, johanna.alatorvinen(at)samediggi.fi ¶ * Markkânistimhovdâ Johanna Alatorvinen ¶ markkinointipäällikkö ¶ Marko Marjomaa ¶ Marko Marjomaa power point - oovdânpyehtim (eŋgâlâškielân) ¶ Martta Alajärvi ¶ ma.suunnittelija ¶ Matematiik ¶ Materiaaleh ráhtojeh škovlim- já oppâmateriaallävdikode tuhhiittem puovtâdemvuávám mield, mut jis tust láá šiev iävtuttâsah já ideah te taid kannat aainâs pyehtiđ oovdân. ¶ Materiaalpaaŋki oovdânpyehtim ¶ Matikka ¶ Mátkkálažžii manoheabit, ¶ Matleena Fofonoff käsityö | duodji | tyeji | tuâjj (PDF) ¶ Máttááttâshaldâttâs lii mieđettâm sämitiigán staatâtorjuu máttááttâstooimâ pargoviehâškovlim várás ivvijd 2014–2015. Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh koordinist škovlim já tuáimá ornijdummeen, mii haaldâš staatâtorjuu. Oulu ollâopâttuv Giellagas-instituut västid máttááttâsâst. Oovtâstpargokyeimmin máttááttâsâst tuáimih meid Vaasa ollâopâttuv Kielâlávgum já maaŋgâkielâlâšvuođâ kuávdáá sehe Taažâ Kuovdâkiäinust tuáimee Säämi ollâškoovlâ äššitobdeeh. ¶ Máttááttâs- já kulttuurministeriö 2.3.2012: ¶ Máttááttâs- já kulttuurministeriö čuujoot 24. čohčâmáánu toohâm miärádâsâs Ovdâskode vuáđulahâváljukode smiettâmâšân (PeVM 1/2010 vp – K 1/2009 vp), mast váljukodde vaađâi, et haldâttâs riämá pehtilittum toimáid sämikielâ iäláskitmân. Váljukode mield eromâš huámášume kalga kiddiđ uhkevuálásij aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ siäilum turviimân. Staatârääđi asâttij čielgiittâsâstis Suomâ olmoošvuoigâdvuođâpojitiijkâst (2009) ulmen sämikielâ iäláskittemohjelm rähtim. ¶ Máttááttâs- já kulttuurministeriö ive 2010 asâtem pargojuávkku luovâttij iävtuttâsâs sämikielâ iäláskittemohjelmân máttááttâsminister Jukka Gustafssonin já kulttuur- já valastâllâmminister Paavo Arhinmäkin vástuppeeivi 2.3. Iävtuttâs toimâohjelmân vuálgá tastoo ciälkkámušrieggei. Lopâlâš iävtuttâs staatârááđán ráhtá máttááttâs- já kulttuurministeriö ko lii vistig ráđádâllâm ääšist sämitiggijn. ¶ Máttááttâs- já kulttuurministeriö lii meridâm algâttiđ sämikielâ iäláskittemohjelm vuávámn. Ministeriö lii asâttâm sämikielâ iäláskittemohjelm rähtee stivrimjuávhu já pargojuávhu. Aalgâ puohâid kulmâ sämikielâ já ubâ eennâm kyeskee iäláskittemohjelm jotonpiejâmân toovâi sämitigge. ¶ Máttááttâs- já kulttuurministeriö lii pivdám sämitige nomâttiđ jeessân já värijeessân  äššitobdeepargojuávkun, mon pargon lii valmâštâllâđ Unesco immateriaallii kulttuuräärbi suojâlemsopâmuš olášuttem já miäruštâl sopâmuš heiviittemsyergi Suomâst. Sämitigge lii toohâm ive 2010 alguu máttááttâs- já kulttuurministeriön sopâmuš ratifisistmist já lii lamaš nanosávt valmâštâlmin já tuárjumin sopâmuš ratifisistem. Pargojuávhu asâtteh neelji ihán. Stivrâ nomâttij pargojuávkun Klemetti Näkkäläjärvi. ¶ Máttááttâs- já kulttuurministeriö mieđettij Sämitiigán staatâtorjuu sämmilii elleekove tuárjumân. Lii tárguttâs, ete sämmiliih elleekoveh láá mieldi ive 2015 Berliini elleekovejuuhlijn (Berlinale). ¶ Máttááttâs- já kulttuurministeriö aasât sämikielâ iäláskittemohjelm vuávájeijee pargojuávhu pargon: ¶ máttááttâs- já tutkâmuštoimâ ¶ Máttááttâslovottuvah ¶ Máttááttâsminister Gustafsson oonij sämikielâ puátteevuođâ stuorrâ hástusin áigápuáturáhtus rievdâm, kielâmolsomovdánem já meddâlvarrim sämikuávlust. – Tiileest, mast jo 70 % sämipárnáin já -nuorâin äässih eres saajeest ko sämikuávlust, taarbâš uđđâ tooimâid eromâšávt jieijâs kielâ máttááttâs uážžumân. Gustafsson oonij tehálâžžân sämikielâ máttááttâs ornim ubâ enâmist. – Tuáimee káidusohtâvuođâid kevttee máttááttâs ävkkinkevttim lii tehálâš tobbeen, kost sämikielâ aldamáttááttâsân iä lah máhđulâšvuođah, páhudij Gustafsson. Máttááttâs- já kulttuurministeriö aalgât taan kiiđâ ääigi čielgiittâspargo sämikielâ káiđusmáttááttâs tohâmist máhđulâžžân. ¶ Máttááttâsministeriö lii nomâttâm jieijâs ovdâsteijen pajetärhisteijee Anna Mikander (väriovdâsteijen pajetärhisteijee Seija Rasku). Máttááttâshaldâttâs ovdâsteijen lii ovdedemhovdâ Jorma Kauppinen (väriovdâsteijen Leena Nissilä) já Laapi läänihaldâttâs čuovviittâstooimâtärhisteijee Elisa Suutala (väriovdâsteijen čuovviittâstooimâtärhisteijee Kari Torikka). ¶ Máttááttâsneuvos Leena Nissilä puovtij tiervuođâid mattááttâshaldâttâsâst já muštâlij el. cuáŋuimáánust asâttum vuáđumáttááttâs tijmejuáhupargojuávhu pargoost. Máttááttâsministeriö lii adelâm pargojuávkun ääigi keesi 2010 räi, mon maŋa lii meerrin pieijâđ joton väldikodálâš máttááttâsvuávám vuáđustâsâi uđâsmittem. Ovdebâš máttááttâsvuávámuđâsmittem valmâštui ive 2004. ¶ – máttááttâsneuvos Maija Innola puh, 09 160 77051 ¶ Máttááttâstooimâ pajetärhisteijee pargon lii: - Sämikielâ já sämikielâlii máttááttâs ovdedem - Sämikuávlu kieldâi máttááttâs ovdedem, stivrim, čuávvum já árvuštâllâm - Uáppei vuoigâdvuođâtorvo ¶ Máttááttâstooimâ pargoviehâškovlim uárnejuvvoo neelji kyevtpiäivásâš aldamáttááttâspaje ääigi Anarist Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist nuuvt, ete vuossâmuš čokkânem lii 14.–15.11.2014, nubbe já kuálmád čokkânem kiđđuv 2015 já majemuš aldamáttááttâsteivâdem lii čohčuv 2015. Škovlimpeeivih šaddeh teorialuvâldâlmijn já stivrejum pargopáájáporgâmpeeivijn. Ulmen lii sehe sämimáttááttâsâst tuáimee máttáátteijei viärmádâttâm ete teoreetlii tiäđu, máttáátteijei jieijâs hárjánem já joskis tiäđu ovtâstittem. Pargopáájáporgâmpeeivij ääigi pyevtitteh kirjálii materiaal, mon vuáđuld almostiteh proojeekt loppâpuátusin sämimáttááttâs idea- já raavâkirje. Raavâkirje almostiteh sämi- já suomâkieláid. ¶ Máttááttâstooimâ pargoviehâškovlim uárnejuvvoo neelji kyevtpiäivásii aldamáttááttâspaje ääigi Anarist Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Vuossâmuš čokkânem lii kuovâmáánust 2015, nubbe kiđđuv 2015 sehe kuálmâd já niäljâd čokkânem čohčuv 2015. ¶ - Máttááttâsvuávámpargoi lasseen sämitige pargoid kulá sämikielâlâš oppâmateriaal tuárjumvuáháduv haldâšem já ovdedem, muštâlij Valle. Keevâtlâšvuođâst tot uáivild oppimateriaalvaarij haldâšem já jyehim, materiaalpargo čuávvum já pedagooglâš stivrim. ¶ - máttááttâsvuávám vuáđđusij uđâsmittem ¶ Máttááttâs vääivid puohâin máttááttâs suorgijn stuorrâ vááijuvvuotâ oppâmateriaalâin já máttáátteijein. Materiaalâi rähteeh láá meendu uccáá . ¶ Máttáátteijee já čällee ¶ Máttáátteijei materiaaleh ¶ Máttáátteijei materiaaleh ¶ - Máttáátteijei tievâsmittemškovliittâs - Aalmugijkoskâsâš oovtâstpargo ¶ Máttárádját mis leat dovle ¶ Matti Leinonen, Teuvo Nyberg, Simo Veistola já Sanna Jortikka, sämikielân: Ilmari Mattus, sárguseh: Jorma Happonen ¶ Matti Morottaja ¶ Matti Morottaja, ¶ Matti Morottaja čáállám já Tanja Severikangas kuvvim anarâškielâ kiđđâaabis Muu Aabis, kiđđâ lii almostum. Kirje lii jotkâ ovdil almostittum čohčâaabisân já toos kullee pargokiirján. Meid kiđđâaabisân lii puátimin pargokirje. ¶ Matti Morottaja čáállám já uŋgárlii Daniel Gelencsér kuvvim Muu aabis, čohčâ -čohčâaabis lii uáivildum 1. luoka čohčâluuhâmpaje anarâškielâ eenikielâ oppâkirjen. Maŋeláá kiirján kárván kiđđâuási já hárjuttâskirje. ¶ Matti Palosaari, Jyrki Uusi-Viitala já ¶ Matti Palosaari, Päivi Vehmas já Olavi Vestelin ¶ Mattus Ilmari ¶ Mattu saa´nid ¶ Max Mackhé ¶ Mearas gáissát govaset gehččet ¶ Mearoe-gaejsieh guelmiedahkem giehtjieh ¶ meattá ¶ "Meccihaldâttâs áigu arvâlhánnáá kevttiđ taam pargovyevi meid puátteevuođâst" , Sanna-Kaisa Juvonen loppeed. ¶ Meccihaldâttâs Akwé:Kon - juávkku ¶ Meccihaldâttâs haaldâš sämikuávlu staatâ eennâm- já čäcikuávluid. Meccihaldâttâs haldâšem vyelni lii suulân 90 % sämikuávlu eennâm- já čäcivijđoduvvâst. Kuávlust s. 80 % lii eresnáál suojâlum jo-uv luándusuojâlemlaavâ teikâ meccikuávlulaavâ vuáđuld. ¶ Meccihaldâttâs haalijd väldiđ vuotân sämmilij kulttuur hárjuttem iävtuid nuuvt pyereest ko máhđulâš. – Ravvui keččâlem Pänituoddâr hoittám já kevttimvuáváámist lii Meccihaldâttâsân tehálâš. Merhâšittee iäru ovdebáá vuávámpaargon lii tot, et árvuštâllâm tahhoo ubâ vuávámproosees ääigi, ko ovdeláá árvuštâllâm čuosâi valmâš vuávám vaikuttâssáid sämikulttuurân, muštâl kuávluhovdâ Elina Stolt. Sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv já sämikuávlu eennâmkevttim vuávám oovdedmân Akwé:Kon -ravvuin lii stuorrâ vaikuttâs. – Jis Pänituoddâr hoittám já kevttimvuávám valmâštâllâm luhostuvá pyereest, te Akwé:Kon -ravvui heiviittem puáhtá väldiđ uássin eres hoittám já kevttimvuáváámij rähtimáid já meiddei luánduriggodâhvuáváámij ráhtimáid, suogârdâl sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi.Pänituoddâr hoittám já kevttimvuávám tärhistem valmâštâllâm pištá aainâs taan ive já táárbumield pargo juátkoo puáttee ive. Iävtutátuliih ravvuuh láá nomâttum toi olesváldálii luándu tiäddudmân mohawkkielâ eđâlduvváin Akvé:Kon, mii uáivild puoh aašijd luomâkoddeest. ¶ Meccihaldâttâs Iänuduv oovtâstpargojuávkku ¶ Meccihaldâttâs Iänuduv oovtâstpargojuávkku ¶ Meccihaldâttâs lii adelâm 14.3. ravvuu säämi tyejiäärbi amnâsij hahâmist luándusuojâlemkuávlui ulguupiäláin kuávluin, maid Meccihaldâttâs haaldâš. ¶ Meccihaldâttâslaahân iävtutteh merhâšittee nubástusâid. Laahân iävtutteh väldiđ sämikulttuur hiäjusmittemkiäldu sehe oovtâstpargokenigâsvuođâ sämitiggijn já nuorttâlâšâi sijdâčuákkimáin sämikuávlu eennâmkevttim vuáváámist. Iävtutteh, ete meccituálutooimâ rievdâdeh finnodâhhân nuuvt, ete tast ličij kevttimvuoigâdvuođâsopâmušâiguin ohtuunisvuoigâdvuotâ meccituálu háárjutmân staatâ haldâšem meccituálukuávluin. ¶ Meccihaldâttâs Laapi ráđádâllâmkodde ¶ Meccihaldâttâs Laapi ráđádâllâmkodde ¶ Meccihaldâttâslaavâ § 4 mield luánduvaarij pištee hoittám já kevttim merhâšittee uássin Meccihaldâttâs kalga tuárvi väldiđ vuotân biologisâš maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já ulmemiäldásâš lasettem já Meccihaldâttâs haldâšem luánduvaarij hoittám, kevttim já suojâlem kalga heiviittiđ oohtân sämikuávlust tienuuvt, ete sämmilij kulttuur hárjuttem iävtuid torvejeh. ¶ Meccihaldâttâslaavâ olesuđâsmittem lii joođoost já laavâ sämmilijd kyeskee aašij várás eennâm- já meccituáluministeriö lii asâttâm pargojuávhu, mon toimâpaje nohá kuovâmáánu loopâst. ¶ Meccihaldâttâslaavâ sämmilij kyeskee ceehij uđâsmittem valmâštâllee pargojuávhu jeessân ¶ Meccihaldâttâs (tavesämikielân) ¶ Meccihaldâttâs Ucjuv oovtâstpargojuávkku ¶ Meccihaldâttâs Ucjuv oovtâstpargojuávkku ¶ Meccihaldâttâs Aanaar já Suáđigil oovtâstpargojuávkku ¶ Meccihaldâttâs Aanaar já Suáđigil oovtâstpargojuávkku ¶ Meccikárvoid kuleh vala piegâst já puurgâst syeijejeijee lukkâ já kamâspidoh. Nähkipuuvsah kiävttojeh sehe juhlekárvun et lieggâ syeijin kolmâ šooŋâin. Lasseen jyehi sämimááccuhmaalin kuleh tiätulágáneh, eres pivtâskerdijn siämmáánáál hervejum kistuuh já jieijâs kuávlu vaacah. Vaacâin já vuoddun kiärduh jieškote-uv maalin kullee hervâiivneh. Almai vuoddui vuáđuivne lii iänááš vielgâd já nisonij ruopsâd. Párnái vuodduuh čuáldojeh kezibân ko rävisulmui vuodduuh. ¶ Meccikuávlulaahâ ¶ Meccikuávlulaavâ 1 § mield meccikuávluid vuáđudeh kuávlui meccikuávluluándu siäiluttem tiet, sämikulttuur já luánduiäláttâsâi turvim tiet sehe luándu maaŋgâpiälásâš kevttim já ton iävtui ovdedem tiet. ¶ Meccikuobârmääli 8,90 €/12,50 € ¶ Meccirääđi ¶ meddâl Anarist já áásá tääl Ruávinjaargâst ¶ meddâl Anarist, uáppá Vaasast já parga Helsigist. ¶ meddâl Čevetjäävrist ¶ Media ¶ Medialinjâš: Sunna Kitti (tavesämikielâ) ¶ Median lii väridum náhđulâšvuotâ toohâđ koččâmâšâid rähteid já kuástideijei. Tilálâšvuođâst kuásuttuvvoo käähvi. ¶ meendu muávroo meerâ siis. ¶ meerâin, merâriddoin, ¶ Meerâst kááisáh kuvijdis keččih ¶ mehciid, mearaid, mearragáttiid, ¶ Meid nuorttâsämikielâ lii iäláskittum maaŋgânáál. Nuorttâsämikielâlâš kielâpiervâlkeččâlâddâm algâttui Čevetjäävrist ive 1993. Toimâ jotkui ive 1997 rääjist kieldâ já tastoo sämitige EU-haavâi vievâst. Kielâpiervâltoimâ potkânij 2000-lovvoost já algâttui kieldâlâš peivitipšon uđđâsist čohčuv 2008 Avelist. Nuorttâsämikielâ máttááttuvvoo vuáđuškoovlâst já tot lii uccâ uáppeejuávkun máttááttâskielân. ¶ Meid párnááh láá tiervâpuáttim markkânáid! Säämi párnáikulttuurkuávdáš Mánnu uárnee párnáid tyeji- já puđâldempáájá tme 10.00–12.00. Páájáást valmâšteh širottâsâid ärbivuáválijn materiaalijn. ¶ Meid Suomest tahhojii alguuh sämikielâlijn párnái TV ohjelmijn jo 90-lovvoost eres lasseen Yleisradio haldâttâsrááđán. Yleisradio kuittâg västidij talle, et sämikielâlâš párnái ohjelmáid iä lamaš ruuđah ige vuolgâttâsäigi. ¶ - Meid sämisiärváduvah jiejah kalgeh rooččâđ korrâsávt sämikielâi naanoodmân, páhudij Seurujärvi-Kari. Eenâb ko peeli maailm 7000 kielâst láá algâaalmugij kielah. Eenâbloho maailm uhkevuálásâš kielâin láá algâaalmugij kielah. ¶ Meid taid kiäh láá jo kuáđđám taam maailm ¶ Meid taan ive teemah lává kyehti: tanssâ já kove ellest. Tanssâteema lii väldikodálâš já Suáđigilist väljejuvvojeh säminuorâi ovdâsteijeeh Nuorâ Kulttuur – siättus ornim SOTTIISIMOVES –tábáhtusân Tamperen. Sämmilâš teeman lii kove ellest. Kovekištoost lává kyehti aherááiđu: nuorâbeh sárguh teikâ máálájeh, puárásub aherááiđu nuorah uásálisteh čuovâkovekiišton. Koveh, moh uásálisteh kiišton láá uánimnáálá Suáđigil taaiđâtábáhtusâst. ¶ Meksiko pirâsminister Juan José Guerra Abud ¶ MELA (tavesämikielân) ¶ melu täyttää järvet, jängät ¶ Menišjávrálâš Eero juurdâš moottorkiälhástâlmist kaskoo keesi. ¶ Menišjävri: Hotelli Korpikartano , Meneskartanontie 71, 99870 Inari, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , puh. +358(0) 40 456 0789. Hotelli Korpikartano lii Menišjäävrist, Lemmee aalmuglâšmeeci alda. Ijâstâllâmsaje hotellist lii s. 46 ulmui: 10 stk kyevti ulmuu viste, 2 stk oovtâ ulmuu viste já 10 stk 2-9 ulmuu viste. Hooteel raavâdviäsu palvâl tiilámjuávhoid. Jieijâs reeisuohjelm. 35 km Anarist Kittâl kuávlun, 80 km Avveel kirdemkiedist. ¶ “Merhâšittee lii, ete algâaalmugeh iä ennuvgin lah ovdâstum staatâi delegaatioin. Taažâ, Suomâ já Ruotâ láá spiekâstuvah täst. Stuárráámus uáši algâaalmugijn láá ovdâstum aalmuglâšseervij já viärmáduvâi vievâst. Lii tuođâi tergâd, ete algâaalmugeh láá ovdâstum seervij peht uásipeličuákkimist, mutâ lii kuittâg hirmâd vaidâlittee, ete sii ovdâsteijeeh iä valduu uássin staatâi delegaatioid. Tot, ete sämmiliih láá ovdâstum staatâi delegaatioin maainâst staatâi čonâdâttâmvuođâst algâaalmugvuoigâdvuođâi oovdedmân já uásálâsvuođâ turviimân. Suomâ ij meid toohâm artikkâl 8(j):n lohtâseijee aašijn čuákkimmiärádâsâid, main staatâst já sämitiggeest ij lamaš ohtsâš uáinu. Anam taam tuođâi šiev já konstruktiivlâš äššin” , Klemetti Näkkäläjärvi linjee. ¶ meriáigásáid já olesáigásáid virgekoskâvuođáid 28.12.2011 rääjist. ¶ Meriáigásâš proojeekthovdâ ¶ Meriáigásâš proojeekthovdâ ¶ meriáigásâš já olespiäiválâš virgekoskâvuotân 4.6. – 31.8.2012 koskâsâš ááigán säämi kulttuurkuávdáš Sajosân Anarân. ¶ meriáigásâš já olespiäiválâš virgekoskâvuotân 4.6. – 31.8.2012 koskâsii ááigán. Äššigâšrävvejeijee pargon lii tipšođ Sajos infočuágástuv, huolâttiđ čuákkimsajeväärridmijn, jotteemkocemist sehe čuákkim- já tábáhtusorniimijn sehe vala oovdânpyehtiđ Sajos táállun. ¶ meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 1.12.2014-28.2.2015 koskâsii ääigi säämi kulttuurkuávdáš Sajosân Anarân. ¶ meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 28.12.2011 rääjist. Lájádâshuolâtteijee pargon lii huolâttiđ Sajos viistij piäiválii čurgiimist já vala táárbu mield išediđ čuákkimij já tábáhtusâi keevâtlijn orniistâlmijn, moh tobbeen uárnejuvvojeh. ¶ meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 28.12.2011 rääjist. Sajos toimâsajehuolâtteijee huolât vahtâmiäštárpalvâlussáid, infosaje tipšomân, čuákkimij já tábáhtusâi orniistâlmáid kullee pargoin sehe táárbu mield čurgiimist. ¶ Merja Fofonoff, nuorttâsämikielâ ¶ Merja Nillukka ja Mika Aikio ¶ merkkejum tâi ličij puáhtám merkkejuđ Mervi Korhonen, kuástidemhovdâ Kustannusosakeyhtiö Otava ¶ mie´ccid, miârid, jäu´rrõ reeddaid, ¶ , mieđeet meerhâ säämi tuáján, mast puáhtá tubdâđ puigâ sämityeje. Sámi Duodji ry jesânin peesih tuše čepis tuáijáreh. Jesâneh seervist láá suulân 300. Säämi tyejiärbivyevist eromâšávt anarâš- já nuorttâlâš ärbivyevih láá uhkevuálásiih. ¶ , mieđeet meerhâ säämi tuáján, mast puáhtá tubdâđ puigâ sämityeje. Sámi Duodji ry jesânin peesih tuše čepis tuáijáreh. Jesâneh seervist láá suulân 300. Säämi tyejiärbivyevist eromâšávt anarâš- já nuorttâlâš ärbivyevih láá uhkevuálásiih. ¶ miehet laskee lauleskellen ¶ mield uássin ohtsâškodálâš palvâlemtooimâ pyevtittiđ palvâlusâid sämikielân. Ohtsâštave-eennâmliih sämikielâliih tv-uđđâseh, Ođđasat, algii ive 2002 aalgâst. Taid pyevtitteh ohtsâšpargon Suomâ Yle Säämi Radioin, Taažâ NRK Säämi Radioin já Ruotâ SVT Sápmijn. Čohčuv 2013 Yleisradio algâttij jieijâs sämikielâlij tv-uđđâsij vuolgâttem väldikode viermist. Yle Sápmi pyevtit Suomâ áinoo sämikielâlâš párnáiohjelm, Unna Junná. ¶ mield uássin ohtsâškodálâš palvâlemtooimâ pyevtittiđ palvâlusâid sämikielân. Ohtsâštave-eennâmliih sämikielâliih tv-uđđâseh, Ođđasat, algii ive 2002 aalgâst. Taid pyevtitteh ohtsâšpargon Suomâ Yle Säämi Radioin, Taažâ NRK Säämi Radioin já Ruotâ SVT Sápmijn. Čohčuv 2013 Yleisradio algâttij jieijâs sämikielâlij tv-uđđâsij vuolgâttem väldikode viermist. Yle Sápmi pyevtit Suomâ áinoo sämikielâlâš párnáiohjelm, Unna Junná. ¶ (*Miessi lii tavesämikielâ já uáivild vyesi.) ¶ mii álgá 18.8.2014 já nohá 14.11.2014. Škovlimčällee toimâsaje lii čäällimkode váldutoimâsaajeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist, Anarist. Škovlimčällee tuáimá škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuv hovdân já škovlim- já oppâmateriaallävdikode oovdânpyehten já čällen. ¶ mii álgá 8.8.2014 já nohá 7.8.2015. Kulttuurčällee toimâsaje lii čäällimkode váldutoimâsaajeest sämikulttuurkuávdáš Sajosist, Anarist. Kulttuurčällee váldupargon lii toimâđ kulttuurlävdikode oovdânpyehten já čällen. ¶ Miika Lehtinen, Hilkka Fofanoff, Raija Lehtola, Zoja Nosova ¶ Miika Lehtinen, Hilkka Fofanoff, Raija Lehtola, Zoja Nosova ¶ Mii ohtâvuođâid? ¶ Mii ohtâvuođâid? ¶ Mii perruu iäláttâs lii puásuituálu já iäččám lâi áárvust oonnum já čepis pajeolmooš. Iäččám jaamij täpitormelávt porgemáánust 2009. Mij párnááh lep uccevuođâ rääjist jottáám pygálusâin já kiđđuv išedâm kuáđuttempargoin. Ovdil eeji jäämmim juurdâ tavas päcimist já puásuipargoi juátkimist oroi lemin kukken. Kuittâg juurdâ poccui vyebdimist já iäláttâs looppâtmist oroi tegu luovâččij uásist jieijâs eellim já leggističij eeji já madâreejij eellimpargo hukás. Talle toohim miärádâs, et oopâi maŋa ááigum maccâđ tavas pisovávt já juátkiđ mii perruu eellimvyevi. Uássin taam miärádâs lii lamaš meid oppâsaje já áámmátváljim. Ärbivuáválii iäláttâs paaldâst lam uáinám tehálâžžân valmâštuđ máttáátteijen sämikuávlun já adeliđ toin lain jieččân pargonaavcâid sämipárnái- já nuorâi pyerrin. Eromâš tehálâš lii, et párnáin já nuorâin lii máhđulâšvuotâ luuhâđ päikkikuávlust já uážžuđ máttááttâs jieijâs eenikielân. ¶ , mii pyevtit sämikielâlijd uđđâsijd sehe teddilum loostân ete viärmán. ¶ , mii pyevtit sämikielâlijd uđđâsijd sehe teddilum loostân ete viärmán. ¶ Mij nuorah kuáhtájep jyehi peeivi uáli ereslágánijd reaktioid roobdâst roobdân, mii vuáđuduvá ennuv mii etnisiteetân. Ereslágánvuotâ lii vyeimivääri, mutâ tot puáhtá leđe meid nuáđi. Sämitige nuorâirääđi pargo hástuseh tiäduttuveh mii ohtsâškoddeest, kost säminuorah kalgeh čielgiđ sii kulttuur já tuávváá. Viggâp-uv pyehtiđ väldiaalmug tiätun eenâb sämmilâšvuođâst ofelašpargo peht. Palhâšume addel lasemerhâšume paargon maid porgâp. Ton merhâšume tiäduttuvá jo tuše táin, ete tiettip, ete mii pargo annoo áárvust já tot huámmášuvvoo meid väldikodálii tääsist. Lasseen palhâšume addel oskottetteevuođâ já uáinus, mii iššeed finniđ mii jurduid, ciälkkámuššáid já puoh pargoid stuárráb tiädduáárvu. Pyehtip-uv tuše čiävláht kijtteđ já komerdiđ. Täst lii pyeri juátkiđ." ¶ Mij vaattâp politiik, mon vuolgâsaijeen láá sämmilij vuoigâdvuođah algâaalmugin já mii spiekâst tááláá olgošteijee ráhtusijn. Nuuvt staatâ puáhtá turviđ sämmilij kielâi, kulttuurij já iäláttâsâi siäilum já ovdánem aalmugvuoigâdvuođâ mield. Mij uáinip, et tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem puáhtá ovdediđ uđđâ oornig, mast sämmilijn lii máhđulâšvuotâ uásálistiđ já vaikuttiđ miärádâstohâmân sii kyeskee aašijn puohâin taasijn Tave-enâmijn. ¶ Mikkel Näkkäläjärvi ¶ * Mikrofoneh ¶ * Mikser já kieđâvuššâm ¶ Milla Pulska ¶ MINIHÄÄMI 195 ulmui ¶ Ministereh: sämikielâi turvim lii tehálâš aalmuglâš haahâ ¶ Ministereh: sämikielâi turvim lii tehálâš aalmuglâš haahâ ¶ Ministeriöt ja järjestöt yhdessä saamelaisten yhdenvertaisuuden asialla ¶ Ministerjuávhu sierânâsišedeijee Malin Brännkärr, 040-5347727 ¶ Minister uápásmui kollim ohtâvuođâst meid Iänuduv luándun já pivdokulttuurân. Iänuduv puásuisämmiliih já sämitigge skeŋkkejii piäluštâsministerân vyesi, mast lâi šleđgâlâš čevepäddi. Iänuduv puásuisämmiliih láá skeŋkkim Monaco furstâ Albertân vyesi talle ko sun lii kollim Iänuduvâst ive 2012. Minister Haglund puásui kuátu siämmáá Jauristuoddâr siijdâst ko furstâ Albert puásui. Säämi máttááttâskuávdáá vs. rehtor Janne Näkkäläjärvi huolât teknisijd ornimijd nuuvt, ete piäluštâsminister puáhtá čuávvuđ poccus kuáttum päikkitäturáin. ¶ Minna Lehtola, Heidi Gauriloff já Hannu Pessa. ¶ Minna Lehtola saahâ suomâkielân ¶ Minna Lehtola, värisaavâjođetteijee - värijeessân Anna-Katariina Feodoroff ¶ mist lii stuorrâ Säämieennâm. ¶ Mittomerihadde (alv 0) 12 milj. € ¶ Mittomerihadde (alv 0)       12 milj. € ¶ Mittomeriäigitavlu ¶ Miäcásteijeeleibi 14,00 eurod ¶ Miärádâsah ¶ -miärádâsâi olášutten jieijâs pargoid kullee aašijn ¶ Miärádâs ij mute uásipeelij kenigâsvuođâid ige eres sopâmušteevstâ. Tiilijn, main ovdâmerkkân čujotteh njuolgist sopâmušteekstân, pyehtih kevttiđ ain teermâ algâ- já páihálâšsiärvus.  Miärádâs finnij meid toi algâaalmugij torjuu, moh lijjii ovdâstum čuákkimist. Suomâ staatârääđi lii jo ovdil linjim, ete biodiversiteetsopâmuš arikkâl 8(j) kuáská Suomâst tuše algâaalmug sämmilijd.” Algâaalmugeh iä lah meid halijdâm, ete terminologia muttem jođettičij biodiversiteetsopâmuš lekkâmân, ko tot ličij kuhes proosees já puávtâččij jođettiđ algâaalmugij tuođâlij sajattuv hiäjusmitmijd-uv. Miärádâs meerhâš meid tom, ete biodiversiteetsopâmuš pevdikiirjij uásipeleh kieđâvušeh meid ääši já merideh, väldih-uv terminologia kiävtun. Biodiversiteetsopâmušâst lává kyehti pevdikirje: Cartagena biotorvolâšvuođâpevdikirje já Nagoya pevdikirje geenivaarijn. Ko sopâmuš uásipeleh láá oovtmielâliih terminologia muttemist, te oskom, ete terminologia muttem lii tai pevdikiirjij uásipeličuákkimist tuše teknisâš miärádâs. ” Näkkäläjärvi juátká. ¶ ”Miärádâs lii historjálâš. Algâaalmugeh láá vuárdám paijeel 20 ihheed ete biodiversiteetsopâmušâst tubdâsteh algâaalmugijd jieijâs aalmugin. Miärádâs symbollii merhâšume lii styeres. Ko biodiversiteetsopâmuš aigijnis valmâstâllii, ohtâ iävtuttâs lâi kevttiđ Ilo 169-sopâmuš miäldásii terminologia ađai algâ- já hiäimuaalmugijd, mutâ toos ij lamaš kyedittem. Sopâmuš valmâštâllâmmuddoost lâi kuittâg oovtčielgiitlávt čielgâs, ete artikkâl 8(j) kuáská algâ- já hiäimuaalmugáid, veikâ tekstâ ij tagarin šoddâmgin sopâmušân. Miärádâs lâi tergâd Suomân já čielgâsmit tile. Miärádâs meerhâš meid tom, ete biodiversiteetsopâmuš ovdán.  Terminologia muttemist láá ráđádâllâm kuhháá EU siste já uásipeličuákkimist. Suomâ pirâsministeriö já sämitige oovtâstpargo lii lamaš ääšist šiev já Suomâ lii porgâm korrâsávt terminologia muttem várás. Tot puovtij šiev puáttus,” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi ilodij. ¶ Miäruštâlmeh ¶ Miäruštâlmist mainâšum Säämi parlament ( Sámi Parlamenta ) lii tááláá Sämitige ovdedeijee, vaaljâiguin väljejum sämmilij ovdâstemjuávkku. Tot tooimâi iivijn 1973-1995. ¶ m. Kove: Suomâ sämitigge. ¶  MMM, YM, Sämitigge ¶ Moh láá tave-eennâmli pyereestváijeemstaatâ stuárráámusah hástuseh sämmilâšuáinimčievâst? Ääši kieđâvušeh 24.8.2011 teve-eennâlmlii aalmugtiervâsvuođâkonfereensâst Tuurkust. Fáádán lohtâseijee ovdâsaavah fäällih refleksiivlijd sämmilâšuáinimčievâid sehe sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi pyevtitmijd, tiervâsvuođâovdedem já sämmilij tiervâsvuođâtile kyeskee kuávdášlâš koččâmâšasâttâlmáid tiäddutmáin eromâšávt kulttuurlii perspektiiv. ¶ moh spiekâsteh čielgâsávt eennâm eres Monacon ruhtinaspari vieraili Marianpäivillä ¶ monimuotoisuuden kannalta haitalliset ¶ , mon toimâsaje lii sämitige säällimkoddeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Aanaar markkânist. ¶ mooštak maaddâr maddji saa´nid: ¶ Morales toi puheenvuorossaan ilmi sukupolvien välisen kommunikaation merkityksen kielen ja kulttuurin säilymisen kannalta. Hän painotti kaikenikäisten yhteisön jäsenten huomioinnin olevan keskeistä kielen säilyttämiseen pyrkiviä toimia suunnitellessa. Morales totesi Espinosan ja Seurujärvi-Karin tavoin, että laadukkaan opetuksen puute on yleistä alkuperäiskansojen parissa maailmanlaajuisesti ja lisäsi edelleen, että henkilökohtaisen kulttuuriperinnön tuntemus on vahvuus myös edistettäessä kulttuurienvälistä avarakatseisuutta ja ymmärrystä. ¶ Morottaja Anna ¶ Morottaja Anna, sj. ¶ Morottaja Pentti ¶ Morottaja Petter ¶ Moshnikoff Jouni ¶ mostâđ = čage mostâm nube čaagan ¶ Motomijn asâttâsâin anarâšah mainâšuvvojeh sierâ. Tágáreh láá Säämi kielâlaahâ (2004) já Laahâ Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáást . ¶ Motomijn sämikuávlu palgâsijn purâtteh poccuid tälviv teikâ syeini kiävttoo paaimândmist iššeen. Suijân lasepuurâtmân láá lamaš el. kuáttumkuávlui pieđgânem, meccičuoppâmeh já eres kištottellee eennâmkevttimhäämih, moh láá ucedâm kuáttumij mere.  Válduoosijn poccuuh poreh ain luándukuáttumijn. Keevâtlávt ubâ sämikuávlu lii lamaš já lii ain poccui kuáttumist. Veikâ puásuituálust kevttih tááláá ääigi muávloid já moottorkiälháid iššeen, poccuu, luándu já šoŋŋâduv tubdâm lii uáli tergâdis uási puásuituállei áámmátááiđu. Puásuituálu paijeentuálá sämikielâ já ráhtá luándulijd sämikielâ kevttimpirrâsijd. Sämikielâst lii uáli tárkká já valjaas puásuituálun já luándun lohtâseijee terminologia. ¶ Motomijn sämikuávlu palgâsijn purâtteh poccuid tälviv teikâ syeini kiävttoo paaimândmist iššeen. Suijân lasepuurâtmân láá lamaš el. kuáttumkuávlui pieđgânem, meccičuoppâmeh já eres kištottellee eennâmkevttimhäämih, moh láá ucedâm kuáttumij mere.  Válduoosijn poccuuh poreh ain luándukuáttumijn. Keevâtlávt ubâ sämikuávlu lii lamaš já lii ain poccui kuáttumist. Veikâ puásuituálust kevttih tááláá ääigi muávloid já moottorkiälháid iššeen, poccuu, luándu já šoŋŋâduv tubdâm lii uáli tergâdis uási puásuituállei áámmátááiđu. Puásuituálu paijeentuálá sämikielâ já ráhtá luándulijd sämikielâ kevttimpirrâsijd. Sämikielâst lii uáli tárkká já valjaas puásuituálun já luándun lohtâseijee terminologia. ¶ MOVES –tanssâtábáhtusâst ¶ Muáđuinis mojeh čyevih ¶ Mudoi sämitige saavâjođetteijee ¶ - Mudoi vuárusavâstâllâm lii pááccám uccen, Näkkäläjärvi maainâst. Lam tuođâi ilolâš tast, ete Nils Torvalds lii pivdám mii Brysselân já sun lii vuossâmuš europarlamiänttárin tuođâi oovdedmin vuárusavâstâllâm EU já algâaalmugij koskân. Taat tuáimá muu mielâst šiev ovdâmerkkân EU-komission tast, ete tot kalga väldiđ vuárusavâstâllâm algâaalmugijguin tuođâlávt. ¶ Mu giella 5-6 ¶ Muistio opetusministeri Henna Virkkuselle 290509 ¶ muittát máttarmáttuid sáni: ¶ Mun jiem riävtui määti jurdâččiđ jieččân kuussân eres sajan tâi moonnân eres ámáttân ko puásuituálun, ko toos lii šoddâm aaibâs uccâkandii rääjist kiddâ. Puátteevuođâst tuáivuččim, et sämmilâšvuotâ puáđáččij eenâb uáinusân já kielâ kulluuččij eenâb jieškote-uv ahasijn, ko tuše puárásub ulmuin. Aainâs aanaar- já nuorttâsämikielâ oppâm kolgâččij finniđ eenâb škovláid já jyehilágán oppâmaterialân eenâb ruuđâ. Aanaarsämikielâlijd máttáátteijeid kolgâččij meiddei eenâb finniđ škovliittâsân. Puátteevuođâst ááigum sárnuđ jieš-uv aanaarsämikielâ puohâi ulmuiguin kiäi tiäđám mättiđ aanaarsämikielâ, amas alnaangin huánániččii kielâ mättim. ¶ ”Munjin lâi puoh tehálumos, ete sämitigge toovâi čuávdusis stuorrâ jienâi eenâblovvoin já sämitigge čaaitij vyeimis já háálus ovdediđ sämmilij vuoigâdvuođâid. ILO 169-sopâmuš lii hirmâd tergâd meid nuorttâlâššáid já nuorttâlâšâi sijdâčuákkim lii lamaš fáárust sopâmuš ratifisistemprosessist já nuorttâlâšâi vuoigâdvuođah láá tubdâstum čielgiittâsâst. Oskom, ete sopâmuš ratifisistem naanood nuorttâlâšâi sijdâčuákkim sajattuv.” I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio paahud. ¶ Munjin sämmilâšvuotâ meerjhâš ennuv. Kiävtám mááccuh mielâstubbooht ko čapis lädikáárvu, ko mááccuh lii vuohâsub, muččâdup já mii lii tehálâš, tot muštâl kost muu suuhâ puátá já mii mun lam. Lam meiddei annaam jieččân eenâb sämmilâžžân ko syemmilâžžân. Sämmilâšvuotâ lii ovttuu lamaš uáli nanos mii perruu argâpeeivist veikkâ sämikielâ sárnum lâi máhđulâš tuše pääihist, uárbimpelijguin, viljâpelijguin já ááhu lunne. ¶ Mun kal kuorâm madâräijihâm ¶ Mun kal kuorâm madâräijihâm ¶ Mun lam 18-ihásâš säminuorâ, vuálgus Lemmee Äivihjäävrist. Iännán peln lam Aikio suuvâst. Mun lam šoddâm kyevtkielâlii perrui. Muu eenikielâ lii tavesämikielâ, mon lam oppâm siämmáá-áigásávt suomâkieláin. ¶ Mun lam 19-ihásâš Iisko-Jouni Hetta ađai Iisko já aasâm Vuáčust (2008) ¶ Mun lam 19-ihásâš já vuálgus Vuáčust, mii lii Suomâ mädimus sämisijdâ. Tääl aasâm Kuovdâkiäinust, mast jođám sämikielâlii ollâškoovlâ, Sámi allaskuvla, já sihtiim sämikielâlâš luokamáttáátteijen. Kiđđuv 2008 valmâštuvvim Ucjuv sämiluvâttâvâst. ¶ Mun lam 27-ihásâš nuorâalmai Avelist. Lam šoddâm já aassâm ubâ ave Avelist. Vuáđuškoovlâ maŋa lijjim uánihis ääigi pargoost Helsigist, mon maŋa maccim päikkikuávlusân. Huksimsuárgán moonnim paargon 18-ihásâžžân já aiccim, et lijkkuum paargon. Ko lijjim porgâm maŋgâ ive, te meridim škovliittâttâđ šnikkárin. Škovlim paaldâst huksejim jieččân perrui táálu Kiđđâjáávrán. Perrui kuleh ávuskyeimi Marika já suu nieidâ Milja. Astoäägi viätám iänááš luándust moottorkiälháin vyejimáin, kárbáin jotemáin já kuáláástmáin. ¶ Mun lam algâaalgâst vuálgus Kaamâsist, mut tain aaigijn jiem mušte riävtui maiden, ko lijjim nuuvt ucce vala talle. Luuvâm viššâlávt nube ive Ucjuv sämiluvâttuvâst. Muu eenikielâ lii sämikielâ, suomâkielâgis oppim keččâmáin televisost Muumijd. Viigâm korrâsávt kiergâniđ porgâđ maaŋgâlágánijd aašijd, tâi iänááš tagarijd aašijd, moh Ucjuuvâst láá fálusist. Lijkkuum eres lasseen čalâččiđ jyehilágánijd teevstâid ja kođđeeđ. ¶ Mun lam Anni Koivisto, ucjuvlâš, masa 17-ihásâš säminuorâ (2008) ¶ Mun lam forgâ kyevtlove ahasâš anarâšnuorâ, lam aassâm tääbbin ubâ ave já vala tuáistáážân aainâs puudâ, ij lah vala huáppu meddâl. Pajeuáppen čaallim kiđđuv 2010 já tääl lam toollâm koskâive reissim ja pargo várás. Škoovlân ličij uáivil moonnâđ puáttee ive, mađhâšem suárgán. ¶ Mun lam Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi. Lam vuálgus Iänuduvâst, Vuodâsjäävri siijdâst. ¶ Mun lam lamaš tavesämikielâlii peivikiäjust Anarist já jottáám sämikielâlii vuáđuškoovlâ vyelitääsi Menišjäävrist já pajetääsi Anarist. Tääl lam luhâmin Säämi máttááttâskuávdáást, Tuáivunjaargâst puásuituáluirâtteijen já vuárupoojijn Avveel luvâttuvâst. Muu ulmen lii čođâldittiđ tutkosijd täin oppâlájádâsâin. ¶ Mun lam Milla Elmiina Pulska (2008) ¶ Mun lam Niillas Holmberg (2008) ¶ Mun lam Niina Siltala (js. Aikio). Lam šaddaaš Avelist já muu suuhâ lii vuálgus Ijjäävrist. ¶ Mun lam Olga Egorova já lam 24 ihásâš. Šoddim já rávásmuvvim Ruošâst Murmansk kaavpugist. Ko lijjim páárnáš, te viettim ennuv ääigi ááhu já äijih lunne Loparskajast, mii lii 60 kilomeetter keččin Murmanskist. Muu ákku lii šaddaaš Luujäävrist já äijih Varzinost. ¶ Mun lam Satu Aikio (2008) ¶ Mun lam šoddâm 5.11.1990 Ruávinjaargâst. Ton rääjist lam aassâm sämikuávlu ulguubeln. Mii pääihist láá kuittâg ovttuu sárnum ´päikkikiellân´ tavesämikielâ, et lam máttám kielâ nuuvt kuhe ko peri muštám. Lasseen lam finnim sämikielâ máttááttâs vuáđuškoovlâst. Muštám ain ko tot lâi ucánjáhháá oomâs ko jieččân enni máttááttij já adelij päikkiliävsuid. ¶ Mun lam šoddâm nuorttâsämikielâ já kulttuur kooskâst: eeči lii sárnum ovttuu nuorttâsämikielâ já nuuvtko ettim, te puásuipargoin lam šoddâm leđe mieldi. Katril lam šoddâm tánssáđ pirrâ Suomâ já ucánjáhháá olgoenâmijn-uv. Sämikielâ ja kulttuur láá munjin teháliih já luvâttuv maŋa halijdiččim-uv luuhâđ nuorttâsämikielâ máttáátteijen já varriđ oppâi maŋa maasâd Čevetjáávrán. Tâi jis jiem aaibâs mattáátteijen, te aainâs halijdiččim porgâđ mahtnii kielâ já/tâi kulttuur syergist. ¶ Mun lam uccâ kandii rääjist jurdâččâm riemmâđ puásuialmajin já aassâđ tavveen. Sämmilâšvuotâ, poccuuh já Säämi láá munjin teháliih. Taam keežild lam-uv halijdâm juátkiđ madâräijihijdân äärbi, puásuituálu já oppâđ puásuialmaa ámáttân. Puásuipargoi lasseen puđâlsâssáidân lii kuullâm ovttuu valastâllâm. Vuáđuškovlâaaigij čuoigâm já almosvalastâllâm lijjii mielâsiih. Tááláá äägi speelâm salibandy. ¶ Mun lan ubâ nuorâvuottân lihâdâm jyehináál já lamaš kištočyeigee 22-ive räi. Muu uásálistem čuoigâm sämimiäštárkištoid 12-ihásâžžân toovâi munjin máhđulâžžân iberdiđ jo talle, et sämmiliih äässih neelji jieškote-uv enâmist. Tälviv miäštárkištoh uárnejuvvojeh čuoigâmist já njuárustmist, keessiv njuárustem lasseen meid kaččâmist. ¶ Muođuineaset mojit čuvget ¶ muohtaborggat meariheamit, S ¶ muotâpuurgah merettemeh. ¶ Muotâteatter ¶ muštáh maddârijdâd sääni: ¶ Muštâleijee: Kirsti Länsman ¶ Muštâleijee: Siiri Magga Miettunen (YLE Arkkâdâh) ¶ Muštâlusah, mainâseh, tiivtah, koveh, ¶ Muštâlusive sämitiggeest lijjii joođoost 7 sierâ projektijd, main sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus- haahâ nuuvâi ive 2013. ¶ Musta Yrjö ¶ Mušte, nube tušes tiŋgâ lii nube aarni já retro lii tääl onnáá vyehi! ¶ Must láá kyehti eenikielâ: tavesämikielâ já suomâkielâ. Puávtám sárnuđ sämikielâ piäiválávt pääihist já skipárijdânguin savâstâldijn. Sämmilâšvuotâ meerhâš luándust eellim, poccuiguin, kuálástem, kuullâm jieijâs juávkun. Maailmist jođedijnân puávtám muštâliđ jieččân lemin sämmilâš já ovdâstâm čiävlán neelji jieškote-uv eennâm ulmuid, oovtâ aalmug, veikkâ-uv uáli maaŋgâhámásii taggaar. ¶ Must láá poccuuh, et puásuipargoid mana še ennuv äigi. Keessiv jođám vyesimiärkkumijn já lam lamaš tääl meiddei muávloin čokkimpargoin mieldi muádi keesi ääigi. Čohčuv já tälviv láá oppeet pygálusah já njuovvâmpargoh. Pirrâ ive láá jyegimuđušiih puásuipargoh. Poccuuh láá munjin teháliih, ko toh lahteh muu madârvaanhimáid já meid sämmilâšvuotân. Ige tot lah tuše pargo pic eellimvyehi. ¶ Muštoot staatâid tast, moi kuávluin sämmiliih ääsih, et ain láá lemin ennuu aalmugijkoskâsâš vuoigâdvuođâlâš kenigâsvuođah, moh iä lah tuárvi pyereest olášuttum, já et staatah kalgeh pieijâđ ovdâsajan kenigâsvuođâi olášuttempargo, ¶ Muštottemčáálus sämi- já maorikielâi kielâiäláskittemseminaarist 13.9.2011 ¶ Muštottemčáálus sämi- já maorikielâi kielâiäláskittemseminaarist 13.9.2011 ¶ Muttilainen myönsi oikeusministeriön menetelleen virheellisesti sen käynnistäessä maaoikeuksia selvittänyttä tutkimushanketta. – Vaikka katsottaisiinkin, ettei neuvotteluvelvollisuutta lain mukaan olisi ollut, ei näin keskeistä hanketta, eikä muutakaan alkuperäiskansan asemaan olennaisesti vaikuttavaa tointa olisi tullut käynnistää ilman neuvotteluja saamelaisten kanssa. Maaoikeuskysymyksen ratkaiseminenkaan ei onnistu ilman eri osapuolten yhteistoimintaa ja vakavaa huomioon ottamista, totesi Muttilainen. Hän kritisoi myös väitettä, jonka mukaan ILO-sopimus voitaisiin ratifioida ilman enempiä lisätoimia. –Oikeusministeriön näkökulmasta sopimuksen ratifiointi edellyttää lainsäädäntöratkaisuja, hän totesi. ¶ Muu eenikielâ lii suomâkielâ, já máátám-uv nuorttâsämikielâ tuše motomijd celkkuid, mut iberdâm kale kielâ ucánjáhháá eenâb ko maid sáárnum. Ettâm luhostuvá viehâ pyereest, jis luuvâm sämikielâ jiänusin pápárist. Lam-uv majemuid vittâ ive ráhtám tyelittälli nuorttâsämikielâlijd ortodoksâlijd rukkoosohjelmijd YLE Sämiradion ejijnân kanttor já Sämitige jeessân Erkki Lumisalmijn. Tain lam selvânâm, ko iäččám lii čáállám munjin valmâšin puoh, maid lii kolgâm luuhâđ. Lam lamaš meiddei mieldi lávlumin lávlumjuávhust kulmii Helsigist uárnejum nuorttâsämikielâlii immeelpalvâlusâst. ¶ Muu eenikielâ lii suomâkielâ, mut máátám meiddei sämikielâ. Luuhim tom vuáđuškoovlâst oovce ihheed, koskâmiärálávt kyevtist neelji tiijmán ohhoost. Škoovlâst oppim kielâ ennuv: kuullum sämikielâ iberdâm pyereest já táárbu mield pastam sämikielân sárnuđ-uv. Tast lii ävkki, ko jotá sämikuávlust. Aainâs Kietâruottâsist šadda jotteeđ mottoomverd huolhij lunne puásuipargoid uápásmuumin, já Kärigâsnjaargâst lam lamaš puásuireŋgân. ¶ Muu hobby ¶ Muu lasseen perrui kuleh enni, eeči sehe stuorrâviljâ já uccâviiljâš. Puásuituálu lii tehálâš iäláttâs mii perrust já lam-uv viljâinân lamaš uccevuođâ rääjist mieldi puásuipargoin. ¶ Muu mielâst lii tuođâi tehálâš, et rähtip lavluidân sämikielân, ko toin lain pyehtip sämmilijn uđđâ peelijd uáinusân válduaalmug uáinimnáál, luptip säämi kulttuur positiivlávt uáinusân já ovdedep tom. Sämmilâšvuotâ lii muide-uv ko poccuuh, juoigâm, tullâpiällást káhvástâllâm, kuáđist šleđgâttáá aassâm já eres stereotypiaid. Sämmilâšvuotâ puáhtá leđe rock, sämmilâšvuotâ puáhtá leđe jyehilágán váldálâš – mii nuorah tuše kolgâp tuostâđ leđe sämmiliih já porgâđ tom maid halijdep. ¶ Muu nommâ lii Haanu Heeihâ Aaslâk Antti, Aslak Antti Paltto (2008) ¶ Muu nommâ lii Johanna Njaita já lam 22-ihásâš. Puáđám Ruotâst maadâsämikuávlust uccâ siijdâst, mon nommâ lii Hemavan. Tot lii kyevtilov kilomeetter keččin Tärnabyst. Lam jieš umesämmilâš, mut lam luuhâm maadâsämikielâ vuossâmuu luoka rääjist Tärnaby sämiškoovlâst. Škoovlâst ij lamaš umesämikielâ máttáátteijee, et ep puáhtám luuhâđ jieččân kielâ. Umesämikielâ lii uáli uccâ já uhkevuálásâš kielâ já ton sárnooh iä lah maŋgâ. ¶ Muu päikkikuávlust iä lah meendugin maŋgâ ulmuu, kiäh sárnuh almolávt sämikielâ. Munjin kielâ lii uáli tehálâš já tuáivum, et tot nanosmuvá puátteevuođâst. Oskom, et puátteevuotâ niävttá pyerrin ton tááhust, et sämikielâ naanoodmân uážžup ennuv resurssijd. Onnáá peeivi maaŋgah nuorah viggeh nanodiđ kielâs, mut čielgâsávt tarbâšep eenâb. Oskom já tuáivum, et nahcip nanodiđ sämikielâ vala-uv eenâb puátteevuođâst. Oskom nuuvt, ko sämmilijn lii nuuvt noonâ oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo, veikkâ mii lep-uv juohum neelji sierânâs enâmân. ¶ "Muu ruottâseh uáinojeh nanosávt čiiŋâin, moi fáádáh šaddeh tave luándust, ärbivyevist já kulttuurist. Rähisvuotâ tave luándun ovtâstittum kietâtyejitááiđun finnee muu rähtiđ sämifáddásijd čiiŋâid uđđâáigásâš vuovijn, ärbivuovijd kunnijâtmáin" , maainâst sämmilâš čiŋŋâčeppi Johanna Labba päikkisiijđoinis. Nube kooveest lii Silba Design rähtim soljo. ¶ Muusik ¶ Muusikláávdástmeh, oovdânpyehtimeh já párnái ohjelm Saijoos Aalmugjuhleest 4. cuáŋuimáánu ¶ Muusikláávdástmeh, oovdânpyehtimeh já párnái ohjelm Saijoos Aalmugjuhleest 4. cuáŋuimáánu ¶ Muusik: Matti Kurkela miäđuštij urguigijn ¶ Muusik: ”Meecist kavnim njuámmil” (trad.) Ilmari já Tauno, Hannikainen, Radio-ork., HELSIG ¶ Muusikohjelm lekkih Ánnámáret Ensemble, Annukka Hirvasvuopio-Laiti, Heli Aikio já Ailu Valle tállán uuvsâi lekkâm maŋa. Ánnámáret Ensemblest lávdásteleh Anna Näkkäläjärvi-Länsman (laavlâ já klarinet), Johanna Juhola (haidar), Katri Kittilä (piano), Janne Lappalainen (buzuki já kiitaar) já Ilkka Heinonen (kontrabasso). Annukka Hirvasvuopio-Laiti juáigá tavesämikielân já Heli Aikio lávlu anarâškielân. Ailu Vale ohjelm čokkân tavesämikielâlâš rap-musikkist. ¶ Muusikpargopáájái maŋa paarnij- já nuorâipeivi juátkoo Ijâttes Iijâ Tásnáážiih -konsertijn, mii uárnejuvvoo Saijoos oovdâst . Pärnijuávhui lávdástemij lasseen konsertist kuullâp algâaalugkuosij muusik sehe pargopáájái puátusijd. Ijâttes Iijâ Tásnáážiih -konsert uárnejuvvoo Saijoos oovdân rahtum festivaalkuávlust tme: 13.00-15.15 já tot lii puohháid áávus nuuvtá konsert. Uárnejeijeeh tuáivuh sajan stuorrâ kuldâleijeejuávhu. ¶ Muusik: Pentti Kusmin, jurgâlus: Birit Vuolab ¶ Muusikšoddâdempeeivih čuággáneh teoriamáttááttâsâst, ereslágán hárjuttâsâin, juávkkupargoin sehe savastâllâmoosijn. Máttááttâs lii suomâ- já tavesämikielân. Tulkkum eres sämikieláid uárnejuvvoo táárbu mield. Škovlim lii uásálisteid mávsuttem. ¶ Muusikstudio ¶ Muusiktábáhtus puáđuseh ¶ Muusiktoimâ sämikielâlii máttááttâs- já šoddâdempargoost– škovlimpeeivih ¶ Muusiktoimâ sämikielâlii máttááttâs- já šoddâdempargoost– škovlimpeeivih ¶ Muusiktoimâ sämikielâlii máttááttâs- já šoddâdempargoost– škovlimpeeivih Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist 4-5.10.2013 ¶ Muu Säämi ive 2030 ¶ Muu Säämi ive 2030 -čäällimkiišton uásálistám párnái já nuorâi teevstah láá almostittum kirjen. Kirje lii almostittám Säämi párnáikulttuurkuávdáš já nuorâilävdikodde -proojeekt. ¶ Muu Säämi ive 2030 -kirje almostum ¶ Muu Säämi ive 2030 -kirje almostum ¶ Muu vuosmuš kietâčaalâvihko ¶ MUU AABIS čohčâ ¶ Muu aabis, čohčâ ¶ MUU AABIS kiđđâ ¶ Muu Aabis lii ivnáás algâ anarâškielâ algui oppâmân. Čohčâaabisist pustaveh uáppojeh tavekuávlu ellei, ulmui, pargoi já puđâldâsâi pehti. Matti Morottaja čáállám Muu Aabis čohčâ lii kuvvim uŋgarlâš Daniel Gelencsér, kote Anarist asâdijn uápásmui páihálii kulttuurân. ¶ Muu aabis, pargokirje čohčâ ¶ Muvrâponnepáánust šaddo-, rapuellee-, kyeli- teikâ puásuipaella 26,00 eurod ¶ Myllytulli škovlâ, Oulu: Linda Akujärvi (tavesämikielâ) já Anton Valle (tavesämikielâ) ¶ Myllytulli škovlâ, Oulu: Roope Akujärvi (tavesämikielâ) ¶ Myllytulli škovlâ: Sunna Karjalainen (tavesämikielâ) ¶ Myyntilaskutus ¶ Mäkinen Sinikka ¶ Mättim nanodem já tiäđupyevtittem ¶ Määli já saalaat 8,50 eur/olmooš ¶ * Määli- teikâ saalaatpevdi ¶ Määräaikainen toimistosihteeri ¶ Määttä Helena ¶ Maadâsämikielân: ¶ Maaddârääjjõ mee´st lie tuu´lõ ¶ Maahisweb - Siijđoid lii pyevtittâm Sämimuseo Siida - Saamelaismuseosäätiö ¶ Maahisweb - Sämimuseo Siijdâ párnáisiijđoh ¶ Maa- ja metsätalousministeriön valtiosihteeri Jouni Lind korosti puheessaan käytännönläheisten ratkaisujen löytämistä, jotta konflikteilta vältyttäisiin ja ryhmien ja elinkeinojen intressejä voitaisiin yhteensovittaa. – Yhtenä ajatuksena ministeriöiden välisessä yhteistyössä on ollut sellaisen puitelain säätäminen, jolla alkuperäiskansan asemaa vahvistettaisiin, kertoi Lind. Hän arvioi muutosten ja uudelleenarviointien koskevan erityisesti Metsähallituksen roolia. ¶ Maalih ja tiervâttâsah ¶ Maaŋgah sämmiláid lahâaasâtmist torvejum vuoigâdvuođah, ovdâmerkkân vuoigâdvuotâ finniđ máttááttâs eenikielân (máttááttâskielân sämikielâ) láá čoonnum virgálâš sämikuávlun. Meid iänááš uási eres kielâlâš vuoigâdvuođâin, moh láá miäruštâllum Säämi kielâlaavâst, láá čoonnum sämikuávlun. ¶ Maaŋgah sämmiliih láá váldukielâi tiädu vyelni monâttâm algâalgâlâš kielâs. 1960-lovvoost álgám etnisâš moránem lii jođettâm sämikielâ tiäđulâš varjâlmân já maaŋgâlágán kielâ iäláskittemtoimáid. Sämikielâ finnij virgálii sajattuv ive 1992 säämi kielâlaavâ mield. Säämi kielâlaahâ uđâsmittui ive 2004. ¶ - Maaŋgâkameratarkkuuttâhvuáhádâh ¶ Maaŋgâtooimâsali Dollagáddi ¶ Maaŋgâtooimâsali lii auditorio čájáttâssaje peln siirdâseeini tyehin. Keejâ vuáđusáárgus čižetuási. ¶ Maaŋgâtooimâsali Dollagáddi heivee eromâšávt čáitálmâssáid, meesuid, juhlepuurâdmáid já luvâldâhsalin. Peliriäggá hámásâš maaŋgâtooimâsali lii auditorio Dolla čájáttâssaje peln siirdâseeini tyehin, raavâdviäsu Galla paaldâst. Raavâdviäsukiävtust tile heivee pyereest stuorrâ juávhui káhvástâlmáid, puurâdmáid sehe cocktailtilálâšvuođáid. Dollagáddi lii tavesämikielâ já meerhâš tuulâ roobdâ. ¶ * Maaŋgâtooimâsali Dollagáddi, mii lii auditorio tyehin, lii laiguuttemnáál ovdâmerkkân puurâdmij várás teikâ juávkkupargotilen. ¶ Maanomistusoikeuksia koskevia selvityksiä ¶ Maaoikeusseminaari ¶ Maarit K. Pieski ¶ Maarit Magga ¶ Maarit Pieski, Vesa Länsman ja  Nilla Tapiola ¶ Maarit Pieski, Vesa Länsman ja  Nilla Tapiola ¶ maašin- já pyevtittâstekniik uáppee ¶ Maatalousyrittäjien eläkelaitos ¶ nabdojeh algâässen, ko sij láá maajeeldpuátteeh Na go kie´ssõ peeivaž kållad, ¶ Nagoyan pevdikirje aalmuglâš olášuttem valmâštellee pargojuávkku ¶ Nagoya pevdikirje ¶ Nagoya pevdikirje geenivarij finnimvuođâst já aavhij vuoigâdvuođâlâš jyehimist tuhhiittui ive 2010 biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkimist. Pevdikirje tievâsmit biodiversiteetsopâmuš artikla 17, mii kieđâvuš meid geenivarij finnimvuođâ já aavhij jyehim sehe artikla 8(J), mii kieđâvuš algâaalmugij já ärbivuáválii eellimhäämi omâsteijee páihálâšsiärvusij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiäđu. Suomâ vuáláčaalij pevdikirje ive 2011 já valmâštâl eidu pevdikirje ratifisistem. Ratifisistem valmâštâllee pargojuávhu lii tárguttâs finniđ iävtuttâsis valmâšin ive 2014 pelimuddoost. ¶ Nagoya pevdikirje kuáská geenivaarij finnimvuotân já hiäđui jyehimân. Pevdikirjeest láá jiejah artikkâleh moh kyeskih algâaalmugij haaldust leijee geenivaarijd já tooid lohtâseijee ärbivuáválii tiätun. Pevdikirjeest lii meid artikkâl, mii kuáská raajijd rastâldittee tiätun. Čuákkimist soppii, ete kuulmâ staatâ sämitigeh rähtih ohtsii uáinu Nagoya pevdikirje ratifisistmist já ton olášutmist. ¶ Nagoya pevdikirje lii tergâdis algâaalmugáid. Pevdikirje laiđiittâsuásist staatah pieijih meerhân OA algâaalmugij vuoigâdvuođáid kyeskee julgáštuš. Pevdikirje artiklah 5, 6 7, 11 já 12 kieđâvušeh eromâšávt algâaalmugij vuoigâdvuođâid. Pevdikirje mield algâaalmugij omâstem geenivaarijd lohtâseijee ärbivuáválâš tiäđu puáhtá kevttiđ tuše algâaalmug munemietâmâššáin teikâ tuhhiitmáin já tast finnee aavhijd kalga jyehiđ vuoigâdvuođâlávt. ¶ nanodiđ sämikulttuur já lasettiđ sämmilijd kyeskee historjátiäđu ¶ Napapiiri pajetääsi: Juho Lakkala (tavesämikielâ) ¶ Napapiiri pajetääsi: Katja Anttonen (tavesämikielâ), Eero Anttila (tavesämikielâ) já Jussa Rahko (tavesämikielâ) ¶ Násti 5 ¶ Natalia lii 19-ihásâš nuorttâsämmilâš nieidâ, kote lii vuálgus Ruošâ Murmanskist. Tobbeen sun lii aassâm ubâ avvees já áásá ain-uv. Tääl Natalia lohá englandlâš filologia ollâopâttuvâst, mast sust láá tyehin jo kyehti ive, ađai sun lii čođâldittám bachelor. Tađe ovdil sun čođâlditij vuáđuškoovlâ, mii Ruošâst pištá ohtsis 11 ihheed, ko tobbeen syemmilâštijppâsâš luvâttâh kulá vuáđuškovliimân. Jis haalijd, te tobbeen puáhtá juátkiđ njuolgist ollâopâttâhân. ¶ Natalian sämiääših láá teháliih, já sun uáiná taid tehálâžžân, moid sun haalijd jieijâs uásild leđe mieldi vaikutmin já tolâmin sämikulttuur paijeen. Sun tuubdâi jieijâs etnisâš morettem 16–17 ihásâžžân. Sun lâi kale ovttuu tiättám lemin sämmilâš já tieđij suhâmadduidis já et suu ákku sárnu nuorttâsämikielâ, mut talle vala sun ij annaam sämmilâšvuođâ olssis tehálâžžân. Sun tuubdâi váduhin tom, et ij máttám sämikielâ ige porgâm ärbivuáválij iäláttâsâiguin, pic aasâi kaavpugist já eelij tegu kii peri eres ryesilâš. Ađai ij iällám ärbivuáválâš tâi stereotijpâlâš sämmilii eellim. Sun kuittâg kuuloold ibbeerdškuođij sämmilâšvuođâ maaŋgâhámásâšvuođâ já ton häämi rievdâm tááláá ááigán. ¶ Natalia Sanila ¶ Natalia Sanila (2008) ¶ Nataliast ij lah vyehin kevttiđ sämimááccuh, ige sust lah lamaš kuássin jieijâs mááccuh. Kiđđuv 2012, ko sun lâi Tave-Ruotâst Björklidenist säminuorâi ohtsâš tábáhtusâst, te sun morettij toos, mon ellee mááccuh-kulttuur eres kuávluin lii. Sun meiddei aaicâi tom, mon ucce suu jieijâs tiettim jieškote-uv máccuhij iäruin lii. Sun iätá, et ovdâmerkkân ij määti iäruttiđ, mon kuávlun mii-uv mááccuh kulá. Mut taas-uv sun halijdičij uápásmuđ tärhibeht, já lasettiđ tiäđu já tááiđu säämi tuáján. Taan räi suu masa áinoo ohtâvuotâ säämi tuáján lii suu šišnelavkkâ. ¶ Natalia tobdá jieijâs uásild sämmilâšvuođâ miäruštâllâm hástulâžžân, mut sun tobdá jieijâs sämmilâžžân. Tast-uv peerusthánnáá veikkâ áásá-uv kaavpugist, veikkâ sust iä lahkin poccuuh, já veikkâ sun ij jođe luándust tuoddârijn, tâi eres maid stereotypiah väättih. Sun iälá uđđâáigásii maailm náálá, uđđâáigásii sämmilii eellim, ige suu argâpiäiválâš elimist sämmilâšvuotâ eromâšávt oinuu. Sun kuittâg tiäđuušt lemin sämmilâš, ko sämmilâšvuotâ lii suu mielâst vijđes olesváldálâš äšši já meid ennuv eres ko tuše puásuituálu. ¶ Natalia Vaskova ¶ Natalia Vaskova ¶ * Nativa , Kittilän Ratsutie 2, Inari. Natus Satu jieijâs pyevtittâs. Ruokkâdis iivneh, uđđâ oláttee materiaaleh ovtâstittum ärbivuáhán. Čiiŋah, ullo- já piellivâšpyevtittâsâid, kieđâiguin teddilum liijneh, koortah, laavhah... ¶ Neelji riijkân juáhásâm sämisiärvádâh iälá aktiivlâš nubástus já ovdâskulij moonnâm ääigi, mast uđđâ huksejuvvoo liävttoin ärbivuáválâš eellimhäämi paaldân já vuáđđun. Taam tuođâlâšvuođâst syemmilâš škovlâ tiätá kuittâg uáli uccáá. Škovlâkiirjijn sämisiärváduv tááláš tile ij kieđâvuššuu já sämmiláid kullee, škoovlâi-uv alnetoollâm, mielâkoveh puátih távjá topeliaansâš ääigi kuvviimijn já ääigist, kuás syemmilâš já sämiilâš siärvádâh ellii vala ovdâmoodeernlâš ääigi. Sämitige päikkisiijđoin lehâstum nettilostâ Oktavuohta lii uáivildum vuosâsajasávt Suomâ škoovlâi kiävtun: lekkâđ laasâid já tiäđu haahâm riäiduid sämisiärváduv pyereeb já taanáigásâš tubdâmân. ¶ Neelji riijkâ säämi siärvádâh iälá aktiivlâš nupástusâi já ovdánem áigáduv, mast uđđâ huksejuvvoo liävttoin ärbivuáválâš eellimvyevi paaldân já ton vuáđuld. Tain aašijn syemmilâš škovlâ tiätá kuittâg uáli uccáá. Skovlâkiirjijn säämi siärváduv tááláš tile já tááláš äigi ij ennust kieđâvuššuu. Sämmiláid lohtâseijee mielâkoveh, maid meiddei škovlâ alnetuálá, puátih távjá topeliaanlâš ääigist já áigáduvâst, kuás sehe syemmilâš já sämmilâš siärvusist ellii vala ovdâmoodeernlâš ääigi. Sämmiliih, eromâšávt nuorah, iä tuubdâ jieijâs tain kuuvijn já távjá aneh unohâssân ko almos juurdâ sämmilijn lii nuuvt kukken tuotâ mailmist. ¶ Neelji väldikoddeest ässee sämmiliih viettih ohtsii aalmugpeeivi kuovâmáánu 6. peeivi. Talle juhletilálâšvuođah uárnejuvvojeh jyehi kuávluin Sämieennâm. Tot lii ohtâ sämmilij liputtempeeivijn, mut lasseen nuuvt Suomâ, Ruotâ ko Taažâ-uv virgeomâhááh avžuutteh almolâš liputtem. ¶ Nelji uđđâ tavesämikielâlâš matematiik kirje almostuvvii ¶ Nelji uđđâ tavesämikielâlâš matematiik kirje almostuvvii ¶ Nellim: Erähotelli Nellim , Nellimintie 4230, 99860 Nellim, puh. +358 (0) 400-415989, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Erähotelli Nellimist 8 kyevti ulmuu visted, 3 oovtâ ulmuu viste já 8 vistádâhhâd. Ijâstâllâmsaje ohtsis 60 ulmui. Hooteel raavâdviäsu palvâl tiilámjuávhoid. Erähotelli Nellim irâtteijeepaarâ lii lamaš säämi kulttuurkuávdáá Saijoos raavâdviäsuirâtteijen uđđâivemáánu 2012 rääjist. Anarist Nellimin lii 81 km mätki (1,5 tiijme). ¶ Nettilehti neahttaaviisa nettiaavis ¶ Nettisaje - Nettisaje lii saje, kost anarâšah pyehtih jyehiđ tiäđuid, savâstâllâđ já kavnâđ jieškote-uvlágán materiaalijd tego čalluid, kuuvijd, lavlui saanijd já oppâmateriaalijd. ¶ - nettisänikirje ¶ Nettiaavis ij pyevti toollâđ siste puoh aašijd. Tot ij lah ollágin tievâslâš, eereeb tekstâ-, kove-, video- já koveráiđučuágálduv sämmiláid tehálaš aašijn. Luhâmettumeh láá kuittâg toh tehálaš ääših, moh pääccih taan nettiaavis ulguubel tanen ko mii ”toimâttâs” lii ucce já resursseh vääni. Mut tain-uv aašijn, moh váiluh täin siijđoin, lii máhđulâš kavnâđ tiäđuid eres siijđoin, moid Ohtâvuotâ uápist. Lep meiddei kijtoliih, jis uážžup nettiaavis kevttein jurduid, materiaal já macâttâs. Mijjân lii máhđulâš vuolgâttiđ e-poostâ: info(at) samediggi.fi. ¶ Nettiaavis tievâsmittoo já uđâsmittoo taađeest, mut ton pehti láá jo tääl kavnuumist ennuu tiäđuh já liiŋkah eres tiätusijđoid, säämi organisatioid já asâttâssáid. ¶ NFHK álbmotdearvvasvuođakonfereanssa prográmma 2011 ( 1.8 MB 2011-08-19 08:33:00 ) ¶ NFHK kansanterveyskonferenssin ohjelma 2011 ( 1.59 MB 2011-08-19 08:30:28 ) ¶ Nieidah vääni almaid ¶ Nieiddat vátnásat olbmáide ¶ niemet pystyt, rautarinnat, ¶ Niestilavkkâ - eväslaukku ¶ niestipuásui = puásui, mii váldoo purrâmâžžân ¶ Nihkolas Valkeapää ¶ Nihkolas Valkeapää, vsj. ¶ Nihkolas Valkeapää (väärrin Veikko Porsanger) ¶ Nihkolas  Valkeapää ¶ Niijlâs áásá Vuovdâkuoškâst Ucjuv kieldâst. Škoovlân já siijdân lii mätki 30 km já äigi kolá kyelipiivdost. Motomin Niijlâs ijâstâl eeji já uccâviljii lunne Taažâ Kárášjuuvâst. ¶ Niila Rahko, saavâjođetteijee - värijeessân Mikkel Näkkäläjärvi ¶ Niiles ¶ Niillas Holmberg ¶ * Niillas Holmberg já Roope Mäenpää ( tavesämikielâlâš folk-muusik) ¶ Niillas Holmberg & Roope Mäenpää ¶ Niittyvuopio Laura-Maija ¶ Nijbe - puukko ¶ Niko Valkeapää ¶ Nikula Kaisu ¶ Nilla Hirvasvuopio ¶ Nilla Rahko, Anna-Maret Labba ¶ Nilla Tapiola ¶ Nilla Tapiola , Ilmari Tapiola , ¶ Nilla Tapiola (Merja Nillukka), Jouko Hetta (Antti Aikio), Terhi Halonen (Veikko Porsanger), Janne Näkkäläjärvi (Per Uula Juuso), Tiina Sanila-Aikio (Veikko Feodoroff), Osmo Seurujärvi (Arvi Kustula), Teija Linnanmäki (Kaisu Nikula) ¶ Nilla Tapiola ovdâsteijen puásuituálu- já luánduiäláttâsâi ráđádâllâmkoodán ¶ Nillukka Merja ¶ Nillukka-Rauhala Päivikki ¶ Nils-Aslak Valkeapää - 70 vuotta syntymästä näyttely Sajoksessa 6.9.13 saakka ¶ Nils-Aslak Valkeapää –Juhlekonsert Sajosist 9.11 ¶ Nils-Aslak Valkeapää –Juhlekonsert Sajosist 9.11 ¶ - Nils Øivind Helander täst ¶ Nimi ¶ Nisonij olgoštem meddâlistem kieđâvuššee komitea ¶ Nissoon máccuháin kevttum táválumos povijmalli lii njuškomáin njuškottum läigipoovij. Nähkipuáhháá kevttih sehe nisoneh et almaah. Nähkipoovij hervejuvvoo távjá siiviilsiäđu mield jieškote-uv mallisij silbâpuáluiguin tâi čiŋâiguin. Sehe almai et nisonij máccuháid kulá vala silkkelijne, mon nisoneh kiddejeh radebel šoljoiguin. Lijne kiddejuvvoo sierâlágán vuovijguin jieškote-uv mallijd. Tiänu nissoon kiddee liijnes radebel masa láskud, ko oppeet anarâš já Suáđigil vuáččulâš v-háámán. ¶ Niäljád sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Uumeest  20.2.2014. Konferens fáddán lâi sämmilij ärbivuáválij aassâmkuávlui luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm já tave-eennâmlâš sämisopâmuš. Konfereensân uásálistii Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigij jesâneh sehe Ruošâ sämiseervij ovdâsteijeeh. Suomâ sämitiggeest konfereensân uásálistii 16 parlamiänttárid. ¶ Njadosliemâst njadostum myerjih lahcâsuptáin 6,50 euro ¶ Njellim meccirijdoi sooppâm ¶ Njellim meccirijdoi sooppâm ¶ Njobžâvääri pessijâšmarkkâneh ¶ Njuálgu lappumvaarâst láá nuorttâsämikielâ já aanaarsämikielâ. Puoh uhkevuálásumos tiileest lii nuorttâsämikielâ, mon iäláskitmân pargojuávkku iävtut sierânâstooimâid, vâi kielâ kevttim já oppâm lasaniččii. ¶ Njuálguliŋkkâ I värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari sänivuárun 13.9.2011 tast. ¶ Njuálguliŋkkâ seminaar muštottemčálusân 13.9.2011 ¶ Njuálgupálgáh ¶ Njuámmil ¶ Njuárusteijee Škovlâ Äigi Fattiimeh ¶ Njuárustemkišto puáđuseh ¶ Njuárustemviestâkišto puáđuseh ¶ Njuhčâmáánu 2008 ¶ Njuhčâmáánu 2009 ¶ Njuhčâmáánu 2010 ¶ Njuhčâmáánu 2011 ¶ Njuhčâmáánu 2012 ¶ Njuhčâmáánu 2013 ¶ Njuhčâmáánu 2014 ¶ Njuolgâdusah ¶ Njuorggángeaidnu 1255 ¶ Njurgoiluohtâ; Lemmenjoen Lomamajat ; Lemmenjoentie 1030, 99885 Lemmenjoki, puh. +358 40 7554306, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Lemmenjoen Lomamajat fáálá kámppáijâstâllâm-, raavâdviäsu- já ohjelmpalvâlusâid Lemmest. Finnimnáál meid uápástem reeisuid. Lemmenjoen Lomamajat lii Njurgoiluovtâst, Lemmest, 45 km Anarist Kittâl kuávlun. ¶ nna Morottaja ¶ nni-Helena Ruotsala ¶ Nohhee ive juovlâmáánu aalgâst almostittum Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištodem iävtuttâsah láá uáinimnáálá uápásmem várás Siijdâ Raampist Aanaar markkânist 6.1.2009 räi. Kištodem kuuđâ pyeremus pargoost láá uáinimnáálá meiddei kuulmâmittosâš uccâmalliižih. Taam spesiaalčáitálmâsân lii puohâin nuuvtá peessâm. ¶ Nohhee ive juovlâmáánu aalgâst almostittum Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištodem iävtuttâsah láá uáinimnáálá uápásmem várás Siijdâ Raampist Aanaar markkânist 6.1.2009 räi. Kištodem kuuđâ pyeremus pargoost láá uáinimnáálá meiddei kuulmâmittosâš uccâmalliižih. Taam spesiaalčáitálmâsân lii puohâin nuuvtá peessâm. ¶ Nommâ ij uážu leđe kiävtust siämmáá västideijee säämi viäsust. ¶ Nommâiävtuttâsâst koolgâi väldiđ vuotân noomâ čäällimhäämi já celkkim. Nommâ kalga leđe älkkeht čäällimnáál já ettâmnáál jieškote-uv kieláin já vuohâsávt sujâttemnáál. Tuoivui, et nommâ heiviiččij meid aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun. Lasseen vátámâššân lâi, et nommâ ij uážu leđe kiävtust siämmáá västideijee säämi rakânâsâst. ¶ Nommâkištoin uccui säämi kulttuurkuávdážân uánihis, pehtilis, mielânpäccee já iäráneijee sämikielâlâš noomâ, mii kovvee kulttuurkuávdáá kulttuurlâš ulme já merhâšume, säämi jiešnálásâšvuođâ, vijđes já maaŋgâpiälásâš tooimâ sehe ton arkkitehtuurlâš hämikielâ. ¶ Nommâkišto njuolgâdusah: ¶ Nommâkišto uárnejui vuossâmuu keerdi roovvâdmáánust 2009, já talle meriááigán puáttám já palhâšumelävdikode čuákkimist 10.12.2009 kieđâvuššâmnáál já árvuštâllâmnáál tuhhiittum nommâiävtuttâsah lijjii ohtsis 69. Palhâšumelävdikodde kuođij lehâhánnáá kuttâ maŋanum tâi mudoi njuolgâdusâi vuástásávt toimâttum iävtuttâskoovert. ¶ -nommâsâš rááiđust. Tavesämikielâliih čohčâluuhâmpaje oppâkirjeh 1–4 já aanaarsämikielâlâš čohčâluuhâmpaje oppâkirje ¶ - nommâsiih oppâkirjeh láá jurgâlum WSOY ¶ Nopea ratkaisu olisi viisautta ¶ Norjan Porosaamelaisten yhdistys NBR (Norgga Boazosápmelaččaid riikkasearvi) ¶ (North Atlantic Salmon Conservation Organisation) ¶ (North Atlantic Salmon Conservation Organisation) ¶ NRK Sámi radio - párnái ¶ NRK Sámi radio - párnái TV ¶ Nubástus maŋa Sämitige äššigâšpalvâlem já ulmui fattim puáráneh. ¶ Nubbe maailmsuáti jođettij nuorttâlâšâi ärbivuáválâš aassâmkuávlui pieđgânmân kyevti staatâ kooskâst. Tááláá Suomâ nuorttâlâšah čuággáneh Piäcám kuávlu kuulmâ siijdâ, Syennjilsiijdâ, Piäcám já Paččvei nuorttâlâšâin. Sii asâiduttii II maailmsuáđi maŋa Aanaar kieldâ nuorttâkuávloid.  Uási paasij Neuvostoliito kuávlun. Syennjilsiijdâliih soijii Čevetjäävri kuávlun, piäcámsiijdâliih  Čaarmâjäävri-Njellim kuávlun sehe paččveiliih Kiđđâjävri-Mustola kuávlun. ¶ Nubben vävlin máttááttâs oovdedmân iävtuttuvvoo Säämi máttááttâskuávdáást Anarist ovdedum viermimáttááttâs fastân toohâm já kielâ viermimáttááttâs toohâm máhđulâžžân taid puohháid vuáđuškovláid sämikuávlust já ton ulguubeln, main láá vädisvuođah kavnâđ sämikieltáiđusijd máttáátteijeid. Máttááttâskuávdáást lii jo maaŋgâi iivij ääigi ovdedum viermipedagogiik já teknisâš kiärgusvuođâid já tot pastaččij adeliđ sämikielâ viermimáttááttâs meid sämikuávlu ulguubel, jis tast ličij ääši kyeskee škovlim ornimlope já väärih viermimáttáátteijei pálkkátmân. Viermimáttáátteeh tarbâšuuččii puohháid Suomâst sarnum já máttááttum kuulmâ sämikielân, aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielân. ¶ Nubbe šiev ovdâmerkkâ lâi kiđđuv 2012 uárnejum Ruotâ säminuorâi seervi ihečuákkim Björklidenist. Ihečuákkim ohtâvuođâst uárnejui konferens, mii čokkij oohtân suullân 150 säminuorrâd pirrâ sämieennâm. Konferens teeman oli Räjittem, rajaton. Konferens teeman lâi nanodiđ raajij paijeel säminuorâi oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo já uážžuđ säminuoráid ohtsii jienâ. Tábáhtusâst čallui Rákkasorda -julgáštus, mon ulmen lâi pyehtiđ uáinusân puohâi neelji eennâm säminuorâi uulmijd. Julgáštus lii luuhâmnáál eres lasseen Suomâ säminuorâi seervi blogist . ¶ Nube toimâivvees Sajosist ellii s. 12 000 čuákkim- já tábáhtusäššigâssâd. Sajosist uárnejii muštâlusive ääigi 40 aalmugtábáhtusâid. ¶ Nu leat mii gullan ¶ Nuorâbij kirječällei kiirjijn palhâšuvvoo Avveel vyeiliškoovlâ 0-2 luokkalâš Máidnasat mánuid mielde. “Uáli fiijnâ kirje, mon kolgâččij teddiliđ. Fiijnâ koveh já onomatopoeetlâš tekstâ taheh kirjeest uáli kiäldulii. Kirje vievâst lii älkkee oppâđ mánuppoojij sämikielâlâš noomâid” . Nubben taan juávhust palhâšuvvoo Aanaar vyeliškoovlâ 3-4 luokkalij Manin nu lea? “Hitruus já kiäldulâš muštâlusah ucebáid párnáid. Fiijnâ koveh muštâleh fiäránijn” . ¶ Nuorah aldakooveest ¶ Nuorah aldakooveest ¶ Nuorâičällee ¶ Nuorâičällee toimâsaje lii čäällimkode almos toimâttuvvâst sämikulttuurkuávdâš Sajosist. Nuorâičällee pargoin lii meridum sämitige pargo-oornig 26 a §:st. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). ¶ Nuorâičällee tuáimá nuorâirääđi váldutoimâlâš čällen, ađai valmâštâlâm puoh nuorâirääđi alguid, ciälkkámušâid já eres peleväldimijd, povdiim čuákán já valmâštâlâm nuorâirääđi čuákkimijd já olášutám nuorâirääđi miärádâsâid. Tie toh váldupargoh riävtui láá. Lasseen lam lamaš iššeen orniimin Säminuorâi taaidâtábáhtus já viggâm viärmádâttâđ eres nuorâisyergi tuáimeiguin (el. sämikuávlu já Laapi kieldâi nuorâituáimeiguin). ¶ Nuorâičällee virge ¶ Nuorâičällee virge ¶ Nuorâičällee västid ¶ Nuorâičällee västid ¶ Nuorâi Lappi II-stivrimjuávkku ¶ Nuorâilävdikodde-haahâ/Sämitigge ¶ Nuorâi palvâlusâid oornigân – proojeekt stivrimjuávkku ¶ Nuorâi palvâlusâid oornigân – proojeekt stivrimjuávkku ¶ Nuorâirááđán hiäivulijd 18–25 -ihásijd aktiivlijd säminuorâid já máhđulávt meiddei äššitobdeejesânin hiäivulijd 15–17 -ihásijd nuorâid puávtá iävtuttiđ nuorâičällee Niina Siltalan. Iävtuttâsâid vuáđustâsâidiskuin kalga vuolgâttiđ vyelni orroo šleđgapostâčujottâsân tâi postâčujottâsân vástuppeeivi juovlâmáánu 17. peeivi tijme 16 räi. ¶ Nuorâirááđán Nuorâ tuáimee -tubdâstâs ¶ Nuorâirááđán Nuorâ tuáimee -tubdâstâs ¶ Nuorâirááđán šaddeh väljejuđ vittâ eidusii jeessân sehe sijjân juáhážân persovnliih värijesâneh. Jesâneh kalgeh leđe 18–25 -ihásiih aktiivliih säminuorah. Rääđi jesâneh iä taarbâš leđe tige jesâneh, iäge sii taarbâš aassâđ sämikuávlust. Meiddei sämikielâ ij taarbâš leđe velttidhánnáá sii eenikielâ, mut sämikielâ mättim lii tuáivuttettee. Nuorâirááđán valjiimist šadda valduđ vuotân, ete jesâneh ovdâsteh ubâ sämikuávlu puohâid kielâjuávhuid nuuvt vijđáht ko máhđulâš. ¶ Nuorâirááđán väljejuvvojeh kyevti ihán häävild saavâjođetteijee, värisaavâjođetteijee já kulmâ eres jeessân sehe juáhážân persovnliih värijesâneh. Taah eidusiih jesâneh já värijesâneh kalgeh leđe valjiidijn 18-25-ihásiih. Lasseen nuorâirááđán väljejuvvojeh kyevti ihán häävild vittâ pissoo äššitobdeejeessân, kiäh kalgeh leđe valjiidijn 15-17-ihásiih. Nuorâirääđi saavâjođetteijee já värisaavâjođetteijee iävá taarbâš leđe sämitige jesâneh. ¶ Nuorâirääđi ¶ Nuorâirääđi 2012–2013. Kooveest čižetpeln Nils-Heikki Paltto, Jouna Näkkälä, Heli Huovinen, Aslak Holmberg, Saara-Maria Salonen já Elli-Marja Hetta. Oovdâst Mira Rauhala, Inka Nuorgam, Inga Helander já Laura-Maija Niittyvuopio. ¶ Nuorâirääđi 2014-2015 ¶ Nuorâirääđi algaprojeekt pargojuávkku ráhtá oovtâst nuorâičällein sämitige stiivrân iävtuttâš jesânijn, kiäh rááđán väljejuvvojeh já lopâlâš valjim taha sämitige cuákkim. Väljejum nuorâirääđi jesâneh väljejeh vittâ äššitobdeejeessân 15–17-ihásijn nuorâin. Taah äššitobdeejesâneh uásálisteh puohháid puáttee nuorâirääđi cuákkimáid. Jis haalijd, te puávtá iävtuttiđ meiddei äššitobdeejesânijd, mutâ iävtuttâš sämitige stiivrân sii valjiimist taha vuosâsajasávt väljejum nuorâirääđi. ¶ Nuorâirääđi blogi ¶ Nuorâirääđi čokkânij vuossâmuu keerdi cuáŋuimáánust 2011. Vuossâmuu čuákkim tehálumos äšši lâi uulmij, linjiimij já pargoi vuávám. Valmâš toimâmmalli ij lamaš, et hástusin, mut še positiivlâš äššin lâi tot, et nuorâirääđi uážui jieš miäruštâllâđ toimâmvuovijd, uulmijd, pargoid já linjiimijd. Myenster valdui nuuvt Suomâ kieldâi nuorâilävdikuudijn, ko meid Taažâ já Ruotâ sämitigij nuorâiorgaanâin. Kuittâg Suomâ sämitige nuorâirääđi lii aaibâs ereslágán, ko ovdeláá mainâšum nuorâiorgaaneh. Tot spiekâst kieldâi nuorâilävdikuudijn nuuvt, et toimâmkuávlun lii ubâ Suomâ. Nuuvtpa tot ij rájášuu kieldâi raajijd. Taažâ já Ruotâ sämitigij nuorâiorgaanâin tot spiekâst nuuvt, et nuorâirääđist lii jieijâs sierânâs ruttâdem já váldutoimâlâš nuorâičällee. Verdittijn ránnjáenâmij nuorâiorgaanáid láá Suomâ sämitige nuorâirääđist pyerebeh vaikuttemmáhđulâšvuođah, ko tast lii sárnum- já mieldiorroomvuoigâdvuotâ sämitige tievâsčuákkimist. ¶ Nuorâirääđi - eidusiih jesâneh (topâlduvâi siste värijesâneh): ¶ Nuorâirääđi Facebookist ¶ Nuorâirääđi lii ohtâ sämitige lävdikuudijn, moos kuleh 5 eidusii jeessân já sii persovnliih värijesâneh sehe 5 äššitobdeejeessân. Eidusiih jesâneh já värijesâneh láá 18-25-ihásiih já äššitobdeejesâneh 15-17-ihásiih. Nuorâirääđi toimâsuárgán kuleh puoh säminuorâid já säminuorâi eellimtile kyeskee ääših. ¶ Nuorâirääđi lii še uásálistám já uásálist ihásávt Ijâttes Ijjâ-algâaamugij muusikfestivaalân, Skammâkoveh-algâaamugij elleekovefestivaalân já sierâlágán seminaaráid, konferenssáid já foorumáid, el. UNPFII 2012 (United Nations Permanent Forum on Indigenous Issues). Nuorâirääđi lii iällám uápásmuumin Euroop Rááđán Brysselist já OA:n New Yorkist. Nuorâirääđi jesâneh láá maaŋgâin pargojuávhuin já stivrimjuávhuin. ¶ Nuorâirääđi lii šiev tovgâmlyevdi sämipolitiikân já mane ij še kieldâpolitiikân. Nuorâirääđist uápásmuvá sämitige tooimân, ráhtusân já ulmijd sehe uáppá čuákkimvuáválâšvuođâid já algâaamugij – aainâs sämmilij vuoigâdvuođâin já aalmugijkoskâsijn vaikuttemmáhđulâšvuođâin algâaalmugsyergist. Nuorâirääđi uápásmuvá jieškote-uv organisaatioid Suomâst, mut še maailm vijđosávt. ¶ Nuorâirääđi oovdânpyehten já čällen tuáimá nuorâičällee Kaisa Tapiola-Länsman ¶ Nuorâirääđi - pissoo äššitobdeeh: Ella Näkkäläjärvi, Jouna Näkkälä, Mira Rauhala, Anna-Katariina Feodoroff, Niila-Matti Aikio. ¶ Nuorâirääđi puáhtá toohâđ alguid já adeliđ ciälkkámušâid toin aašijn, moh kyeskih säminuorâid tâi sii eellimtile. Nuorâirääđi puáhtá meid orniđ tábáhtusâid já uásálistiđ jieškote-uvlágán tábáhtussáid. ¶ Nuorâirääđi šadda toimâđ sämitiggeest äššitobdee- já oovtâstpargo-orgaanân já nuorâi hiäđukoccen. Nuorâirääđi šadda ovdâstiđ Suomâ sämmilij kuávlulijd já kielâlijd juávhuid. ¶ Nuorâirääđist láá ennuv ulmeh puátteid ivvijd main tehálumoseh láá jotteeđ sämikuávlu škoovlâin muštâlmin sämitiggeest já nuorâirääđist sehe algâttiđ Ofelaš-tooimâ. Ofelaš-tooimâst säminuorah joteh Suomâ škoovlâin muštâlmin sämmilijn, sii historjást, kulttuurist já kielâin. Ofelaš-toimâ kiäččoo uáli tehálâžžân, vâi punnjâsâm mielâkuuvijd já stereotypiaid uážžu meddâl válduaalmug mielâst. ¶ Nuorâirääđist láá saavâjođetteijee, värisaavâjođetteijee já kulmâ eres jeessân, sehe sii värijesâneh já vittâ pisovâš äššitobdeejeessân. Jesâneh já värijesâneh kalgeh leđe valjiidijn 18–25-ihásiih säminuorah, spiekâstmáin sämitige eres lävdikuudijn, nuorâirääđi saavâjođetteijee já värisaavâjođetteijee iävá taarbâš leđe sämitige jesâneh. Pisovâš äššitobdeejesâneh láá valjiidijn 15–17- ihásiih säminuorah. Nuorâirääđi noomâttijn kalga väldiđ vuotân kuávlulâš já kielâlâš täsiáárvu, ađai kalgeh leđe jesâneh jyehi sämikuávlu kieldâst (Ucjuuhâ, Aanaar, Vuáčču, Iänudâh), sehe jyehi kielâjuávhu ovdâsteijeeh (tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâ), sehe nisonij já almai koskâsâš täsiáárvu. Lasseen nuorâirääđist láá ovdâstum kaavpugsäminuorah já puásui-iäláttâsâst pargee nuorah. ¶ Nuorâirääđi saavâjođetteijee Niila Rahko lii tubdâstâsâst ilolâš: ¶ Nuorâirääđi taha sämitige stiivrân iävtuttâs jesânijn, kiäh väljejuvvojeh, já lopâlii miärádâs taha sämitige čuákkim. ¶ Nuorâirääđi uápásmuumin Euroop rááđán. Kooveest čižetpeln: Nils-Heikki Paltto, Inka Nuorgam, Elli-Marja Hetta, Saara-Maria Salonen, Laura-Maija Niittyvuopio, Hannu Kangasniemi já Tuomas-Aslak Juuso. ¶ Nuorâirääđi uárnee čohčuv 2012 tyejiškovlim, mon teeman lii lukkâ. Rääđi uáiná tehálâžžân orniđ škovlim ärbivuáváláid tuojijd, ko nuorâ tuájáreh láá uccáá. Maaŋgâin puáhtá leđe taggaar tile, et ij lah innig máhđulâš oppâđ vaanhimijn tâi ááhuin já äijihijn tuojijd, já ko návt lii, te ärbivuáválâš tiätu já táiđu ij sirdâšuu suhâpuolvâst nuubán. Nuorâirááđán lii tehálâš algâttiđ já juátkiđ oovtâstpargo Suomâst, Taažâst, Ruošâst já Ruotâst tuáimee sämiservijguin. ¶ Nuorâirääđi ulmijd kulá še orniđ ihásávt stuárráb tábáhtus moinnii teemain säminuoráid pirrâ Suomâ. Lii tehálâš uážžuđ säminuorâid čokkâniđ oohtân, joba ihásávt. Säminuorâin paijeel 65 % áásá sämikuávlu ulguubeln já kaavpugijn ij lah luándulâš vyehi siäiluttiđ kielâ tai kulttuur, et ohtsiih kuáhtáámeh eres säminuorâiguin nanodeh nuorâi identiteet já oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo. ¶ Nuorâirääđi valmâštâl sämitige ciälkkámušâid, alguid já eres peleväldimijd moh kyeskih säminuorâid tâi sii eellimtile. Eres váldupargoh láá ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâid pirrâ Suomâ sehe nanodiđ säminuorâi kullum sämikulttuurân. ¶ Nuorâirääđi valmâštâl taid sämitige ciälkkámušâid, alguid já eres peleväldimijd moh kyeskih säminuorâid tai säminuorâi iäláttâsâid. Nuorâirääđi eres váldupargoh láá ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâid pirrâ Suomâ sehe nanodiđ säminuorâi kulluuvâšvuođâ sämikulttuurân. ¶ Nuorâirääđi vuossâmuš stuárráb tábáhtus lâi orniđ Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) Ohtsâštave-eennâmlâš nuorâi konferens Suáluičielgist 13.–15.10.2011. Konferens uárnejuvvoo kyevti ive kooskâi, vuáruttuvâi Taažâst, Ruotâst já Suomâst. Konfereensân uásálistii säminuorah Suomâst, Ruotâst já Taažâst, ohtsis suullân 70. Konferens kyeddee teema uážui idea SPR puáttee konfereensâst, ”Ärbivuáválâš tiätu”, eres teemah kuulmâpiäiválâš konfereensâst lijjii ”Sämmilâšvuođâ kiävttu turismist”, Sämimááccuh- já ton uđâsmittem” já ”Maht siäiluttiđ já paijeentoollâđ sämmilâšvuođâ ko áásá sämikuávlu ulguubeln”. ¶ Nuorâi taaidâtábáhtus ¶ Nuorâi taaiđâtábáhtus álgá forgâ Saijoos váldusalist. 28.-29.3.2012. ¶ Nuorâ! Kii tuu áášijn meerrid? ¶ Nuorâ Kulttuur ¶ Nuorâ tuáijáráid ađai säämi kietâtyejerähteid čááitu tile ¶ Nuorâ tuáimee -tubdâstâs lii uáivildum kiijtosin já movdijtitten nuorâ tuáimeid já sii projektáid sehe rävisulmuid, kiäh láá jieijâs toimâiguin ovdedâm nuorâi sajattuv já tooimâ. Nuorâ tuáimee -tubdâstâsâid jyehih Nuorâipargo puátteevuođâfoorumist Helsigist 22.10.2014. ¶ Nuorgam Anne ¶ Nuorisoneuvosto ¶ Nuorisoneuvosto (15) ¶ Nuorttâlâškulttuurkuávdášproojeekt ovdán ¶ Nuorttâlâšlaavlâ ¶ Nuorttâlâšâi asâttem 60-ive juhleh Čevetjäävrist 2009. ¶ Nuorttâlâšâi luáttámušalmai Veikko Feodoroff tolâmin saavâ Nuorttâlâšâi asâttem 60-ive juhleest 2009. ¶ Nuorttâlâšâi ovdâolmooš  Veikko Feodoroff tuáivutmin minister Tuomioja tiervâpuáttiđ Sajosân. Kooveest meid sämitige I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto. ¶ Nuorttâlâšâi sijdâčuákkim joođeet já oovdâst vaaljâiguin väljejum nuorttâlâšâi luáttámušalmai. Sijdâčuákkimist lii toimâttâh Čevetjäävrist, kost luáttámušalmaa iššeen parga nuorttâlâšâi sijdâčuákkim čällee. ¶ ”Nuorttâlâšâi sijdâčuákkim, nuorttâlâškulttuurvuáđudâs já sämitige ohtâsâš ulmen lii finniđ nuorttâlâškulttuurkuávdáš Čevetjáávrán. Kuávdáš tuárjuččij nuorttâlâškuávlu eellimvyeimi sehe pyerediččij nuorttâlâškielâlijd palvâlusâid já máhđulâšvuođâid paijeentoollâđ nuorttâlâškulttuur. Tuáivup ete staatârääđi čujottiččij ruuđâid nuorttâlâškulttuurkuávdážân nuuvt jotelávt ko máhđulâš. Nuorttâlâškielâ já nuorttâlâškulttuur puátteevuođâ turvim váátá staatâst sierânâstooimâid. Meid almugijkoskâsiih olmoošvuoigâdvuotorgaaneh láá vaattâm Suomâ turviđ nuorttâlâškielâ siäilum. Kielâ já kulttuur puátteevuođâ turvim ij uážu leđe ruuđâst kiddâ”, nuorttâlâšâi ovdâolmooš Veikko Feodoroff muštâlij. ¶ Nuorttâlâšâi sijdâčuákkim ovdâsteijee Tauno Haltta muštâlij savâstis nuorttâlâšâi tiileest Suomâst, Taažâst já Ruošâst. ” Nuorttâlâškulttuur lii eromâs uhkevuálásâš. Uccâ sämikielâ já kulttuurjuávhu lii vaigâd siäiluttiđ jieijâs kielâ já identiteet väldikulttuur teddust. Nuorttâlâškielâ lii keevâtlávt láppum Taažâst. Ruošâst nuorttâlâškielâ sárnuh innig muáddi ulmuu. Suomâst lii stuorrâ ovdâsvástádâs tast, ete nuorttâlâškielâ ij lappuu mailmist. Nuorttâlâškulttuur turvim váátá lase ruuđâ kielâ máttátmân, iäláskitmân já nuorttâlii kulttuur- já taaiđâeellim tuárjumân.” Tauno Haltta tiäduttij seminaarist. ¶ Nuorttâlâšâi toovláš jiešhaldâšemvuáhádâh, nuorttâlâšâi sijdâčuákkim, lii alemus merideijee orgaan, ko meriduvvoo nuorttâlâšâid kyeskee aašijn. Sijdâčuákkimeh tuállojeh kuohtuin nuorttâlâšsiijdâin Njellim-Kiđđijäävrist já Čevetjäävrist. ¶ - nuorttâlâškielâ ¶ Nuorttâlâškielâ já -kulttuur seminaar 14.6.12. ¶ Nuorttâlâškielâ já -kulttuur seminaar 14.6.12. Kove: Katharine Bartsch. ¶ Nuorttâlâškielâ: Jarno Mäki ¶ - Nuorttâlâškielâlâš päikkipalvâlempargee Čevetjäävri kuávlun 27 034,50 € ¶ - Nuorttâlâškielâlâš sijdâpargee Čevetjävri-Njiävđám kuávlun 23 500,50 € ¶ Nuorttâlâškielâ pajeuáppeeiskos kiiđâ čälimijn čođâldittâm uáppeeh: ¶ Nuorttâlâškulttuurkuávdáá valmâstâl nuorttâlâškulttuurvuáđudâs, mon paargon uásálisteh maaŋgah teháliih čanosjuávhuh. Sämitige ovdâsteijen nuorttâlâškulttuurvuáđudâs stiivrâst lii kulttuurlävdikode saavâjođetteijee Tauno Haltta. ”Kuávdáš lii tehálâš puoh nuorttâlâškuávlust ässee nuorttâlâšáid. Puoh tooimâid ij pyevti soijiđ Anarân, peic uccâ já ärbivuáválijd nuorttâlâšsijdâid kalgeh toollâđ eellimvuáimálâžžân. Oskom, ete kuávdáš lasseet nuorttâlâškulttuur tubdâm já áárvustanneem”, Haltta muštâlij. ¶ Nuorttâlâškulttuurkuávdáš taarbâš ruttâdem kuávdáá huksiimân, tooimâ oovdedmân já paijeentolâmân.  Nuorttâlâškulttuurkuávdáá ulmen lii iäláskittiđ, paijeentoollâđ já ovdediđ nuorttâlâškielâ Suomâst. ”Nuorttâlâškulttuurkuávdáá ulmen lii lääččiđ luándulâš nuorttâlâškielâlâš ášástâllâm- já porgâmpirrâduv nuorttâlâškulttuur vááimuskuávlun. Kuávdáá suunnâttâllâm lii jo kuhás ovdánâm. Kuávdážân lii tárguttâs soijiđ nuorttâlâšâi sijdâčuákkim pargoid, sämitige nuorttâlâškielâ kyeskee tooimâid, nuorttâlâškulttuurvuáđudâs toimâtiilijd, čuákkimtiilijd, nuorttâlâškielâlijd palvâlusâid já nuorttâlâškielâ kielâkuávdáá”, nuorttâlâšâi ovdâolmooš Veikko Feodoroff muštâlij. ¶ Nuorttâlâškulttuurvuáđudâs lii uuccâm eennâm- já meccituáluministeriöst ruttâdem kuávdáá olášuttem várás. Ruttâdem ij lah mieđettum. Nuorttâlâškulttuurkuávdáá suunnâttâlleh ruttâdiđ sierâ ministeriöi, Euroop kuávluovdánemruttârááju já eres máhđulij ruttâdemkäldei torjuin. ¶ Nuorttâlâškulttuurvuáđudâs stiivrâ čuákkim tollui Anarist 21.1. Čuákkimist suunnâttâllii nuorttâlâskulttuurkuávdáá vuáđudem Čevetjáávrán. Tilálâšvuotân uásálistijn meid sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjäjärvi já kulttuurlävdikode saavâjođetteijee Tauno Haltta. Nuorttâlâškulttuurkuávdáá oovdânpuovtii siämmáá peeivi meid olgominister Erkki Tuomiojan Sajosist. ¶ Nuorttâlâš muusikärbivuáhán kuleh leu'ddeh – lávlumáin muštâlum tivtâstuvah. Leu'ddeh muštâleh ulmuin já tábáhtusâin sii elimist sehe pirâstittee luándust. Leu'ddeh siämmáá ko nuorttâlâšmainâseh siäilutteh nuorttâlâšâi historjá njálmálâš ärbivyehin. Muusikärbivuáhán kuleh meiddei vuáttumlavluuh, laavlâsierah, katrilleh já čiärrumsaalmah. ¶ Nuorttâlâš muusikärbivyehi ¶ Nuorttâlâšsiärváduv siärvádâh- já iäláttâsvuáháduvvâst láá pyeremustáá siäilum tiäđuh Syennjilsiijdâ nuorttâlâšsiärváduvvâst. Syennjilsiijdâ nuorttâlâšâin lâi ohtsâš tälvisijdâ, mast jieškote-uv suuvah pieđgânii ärbivuáválijd suhâkuávloid kuálástem já pivdem várás. Tälvisiijdâst perruuh hárjuttii oovtâst pivdem já kuálástem. Tälvisiijdâst čokkânij nuorttâlâšâi sijdâčuákkim, mii meridij kuávlui kiävtust já siärvuslijn aašijn. Nuorttâlâšah láá lasseen hárjuttâm uceslágán puásuituálu. ¶ Nuorttâlâš tyejiärbi, veddityeji ¶ Nuorttâlii - Sääʹmjieʹllem. Siijđoid lii pyevtittâm Sämimuseo Siida - Saamelaismuseosäätiö ¶ Nuorttâsämikielâ ¶ - nuorttâsämikielâ ¶ nuorttâsämikielâ ¶ Nuorttâsämikielâ ađai nuorttâlâškielâ ¶ Nuorttâsämikielâ já kulttuur konferens čuákkee nuorttâsämmilijd, merideijeid já äššitobdeid kuulmâ enâmist Säämi kulttuurkuávdáš Sajosân kesimáánu 14.– 15. peeivi. Konferens teeman lii kielâ já kulttuur iäláskittem kuulmâ staatâst, Suomâst, Taažâst já Ruošâst já viggâmuššân lii nanodiđ nuorttâsämmilâš siärváduv. ¶ Nuorttâsämikielâ já kulttuur konferens Sajosist ¶ Nuorttâsämikielâ já nuorttâsämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Nuorttâsämikielâ já nuorttâsämikielâliih oppâmateriaaleh ¶ - Nuorttâsämikielâ jurgâleijeeh lijjii vihkuudâttâm kielâ siäilutmân já movtijdâm jurdust, et kirhoost-uv puáhtá toimâttiđ palvâlusâid jieijâs eenikielân – täid ulmuid kirkko lâi tehálâš uási sii eellim já identiteet, muštâl Skopets. 1980-lovvoost tábáhtui ortodoksâlâš kirhoost nubbe nuorttâsämikielâ tááhust merhâšittee äšši, ko ive 1983 algâttij nuorttâsämikielâlâš kanttor Erkki Lumisalmi mätkikanttor pargoid Avelist. Ton rääjist lii nuorttâsämikielâ kullum ovttuu Tave-Laapi ortodoksâlâš kirhoin, muštâl Skopets. ¶ Nuorttâsämikielâ kevttim lii maailmsoođij já nuorttâsämmilâšsiärváduv kolgâmušâi puáđusin kiäppánâm. Nuorttâsämmiliih eellih tááláá ääigi kuulmâ staatâ aalmugjesânin. Nuorttâsämikielâ sajattâh já kevttim lii nanosumos Suomâbeln, kost nuorttâsämikielâ máttáátteh škoovlâst oppâamnâsin já kevttih mottoomverd še máttááttâskiellân. Taažâ kuávlust ässee nuorttâsämmiliih iä innig sáárnu eenikielâs, iäge nuorttâsämikielâ máttát škoovlâin. Ruošâbelngin nuorttâsämikielâ ij kuulâ škoovlâ máttááttem kieláid, mut kielâ sárnooh já ovdedeijeeh liijká vala kávnojeh. ¶ Nuorttâsämikielâ kielâpargee/jurgâleijee ¶ Nuorttâsämikielâ kielâpargee/jurgâleijee ¶ Nuorttâsämikielâ kielâpargee/jurgâleijee – Katri Fofonoff ¶ Nuorttâsämikielâ kirjekielâ já čäällimvyehi ovdeduudškuođij iäskán 1970-lovvoost. Nuorttâsämikielâ máttááttuvvoo tááláá ääigi kielâpiervâlist já vuáđuškoovlâst sehe luvâttuvâst káiđusmáttááttâssân. ¶ Nuorttâsämikielâ škovlâkielâoppâ almostui ¶ Nuorttâsämikielâ kulá nuorttiipiälái sämikielâi juávkun. ¶ Nuorttâsämikielâlâš mainâskirje almostui ¶ Nuorttâsämikielâlâš kiirjijd luuvâi Satu Moshnikoff, kote lii almostittám maaŋgâid kiirjijd já porgâm ennuu mávsulâš pargo nuorttâsämikielâ oovdân. Suu iävtuttâs mield palhâšume adeluvvoo kuálmádluokkalâš Juuso Fofonoff kiirjám Sää´m jânnan rock´s, mast lii äigikyevdilis arttâ já ennuu mielâkuvviittâs. Čällee heivit madâräijihijn ärbejum luodâi tubdâmtiäđu tááláá ááigán puorij putusijguin. Moshnikoff avžut kirje rähtee juátkiđ pyereest álgám čäällim! ¶ Nuorttâsämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Nuorttâsämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Nuorttâsämikielâlâš rukkooskirje (Mo´lidvaǩe´rjj) almostui ive 1983 já Johannes evaŋgelium (Evvan Evaŋǧe´lium) ive 1988. Rukkooskirje tuálá siste meid kirkkolavluid. YLE Sámi radio vuolgât nuorttâsämikielâlâš rukkoosohjelmijd uássin nuorttâsämikielâlâš ohjelmfalâlduvâs. Sämitigge lii almostittám ive 2008 škoovlâi máttáátâsuáiviláid kyehti nuorttâsämikielâlâš CD, main nubbe tuálá siste nuorttâsämikielâlâš kirkkolavluid (Sää´m Ceerkavlaulli) já nubbe Johannes evaŋgelium (Evvan Evaŋǧe´lium) . Luukkaa evaŋgelium jurgâlem nuorttâsämikielân lii joođoost ive 2012. ¶ Nuorttâsämikielâ lii lamaš tuše sarnum kielâ ive 1972 räi, kuás almostuvvii vuossâmuš aabis Aabbâs säämas já Koltansaamen opas, mast oovdânpuohtui kielâ ortografia ađai čäällimvyehi. Čäällimvyehi lii ovdedum tááláá háámán Čevetjäävri škoovlâst. Maaŋgah suhâpuolvah láá oommâm kielâ čäällimvyevi, mut rävisaalmug eenikielâ luuhâm- já čäällimtáiđu käibideh vala pyeredem. Rävisaalmug lii ohtâ uđđâ kielâoppâkirje čuásáttâhjuávhuin. ¶ - nuorttâsämikielân ¶ Nuorttâsämikielân almostittui CD, mast lijjii ohtsis 20 kirkkolavlud. Lavluid lávlu nuorttâsämikielâlâš kirkkolaavlâjuávkku (Erkki Lumisalmi, Aulikki Lumisalmi, Anna Lumisalmi, Katri Jefremoff, Seija Sivertsen ja Kirsti Näveri-Bogdanoff). Johannes evaŋgelium (Evvan Evaŋğe´lium) almostittui kulmân CD-skiärrun, maid luuvâi Erkki Lumisalmi. ¶ Nuorttâsämikielâ puáhtá luuhâđ vuáđuškoovlâst, mut eenikielânis nuorttâsämikielâ sárnoo párnááh já nuorah lii innig häärviht. ¶ Nuorttâsämikielâ škovlâkielâoopâ ¶ Nuorttâsämikielâ škovlâkielâoppâ oovdânpuáhtá aašijd uánihis njuolgâdusâi já maaŋgâi ovdâmeerhâi vievâst. Kirje lii ráhtám kuulmâ ulmuu pargojuávkku, mast kielâmättee lii ovdâstâm Jouni Moshnikoff, máttááttâssyergi Satu Moshnikoff já kielâtiettuu Eino Koponen. Tave-eennâmlâš säämi kielâlävdikodde, Suomâ sämitigge já Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš láá ruttâdâm haavâ. Kirje lii tiilámnáál sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst já finniimist eres lasseen Sámi duodji -puuvdâin. Lase. ¶ Nuorttâsämikielâst ij lah lamaš meendu noonâ sajattâh ortodoksâlâš kirhoost, mut majemui iivij ääigi sämikielâ kevttim kirho tooimâst lii lasanâm. Immeelpalvâlusâi nuorttâsämikielâlâš uásih láá lasettum já nuorttâsämikielâ kevttee immeelpalvâlusah láá uárnejum meid eres-uv saajeest ko Laapi servikode kuávlust. Servikode kirkkohiärrá, mätkipappâ já mätkikanttor kevttiv immeelpalvâlusâin nuorttâsämikielâ. Sämikielâlâš immeelpalvâlusâi toimâttem taheh máhđulâžžân uásild Johannes Krysostomus paapâ kietâkirje ađai liturgia já ortodoksâtiäđu kietâkirje nuorttâsämikielâlâš jurgâlusah. ¶ Nuorttâsämikielâst kuhes historjá ortodoksâlâš kirhoost ¶ Nuorttâsämikielâ ärbivuáválâš kuávlu olá Taažâ Njiävđámist (Neiden) Ruošâ Piäcámân já Toollâmjuuvâ Sáámán. Kuávlu lii tááláá ääigi kuulmâ väldikode raajij luádudem. Suomâbeln nuorttâsämmilij aassâmkuávdááh láá Čevetjäävri, Njellim já Kiđđâjäävri siijdah. Nuorttâsämikielâ sárnooh láá árvuštâllum lemin ovdil maailmsoođij motomeh tuhátteh. Tááláá ääigi nuorttâsämikielâ eenikielânis sárnooh nabdojeh lemin suullân 300. Suáđih cyevkkejii buorttâlâšâi ärbivuáválâš sijdâaassâm, sosiaallâš- já suhâráhtusijd já siämmást hiäjusmittii meid kielâ sajattuv. ¶ Nuorttâsämikielâ aabispargo lii pieijum joton ¶ Nuorttâsämmilâš Juuso Fofonoff Čevetjäävrist, rock-juávhuh MusInk Aanaar škoovlâst ja Duljárat Avveel luvâttuvâst ožžuu säminuorâi taaidâtábáhtusâst Ruávinjaargâst 8.4. enâmustáá kijttosijd tuámárijn. Fofonoff leuddij Kuáláduvnjaargâ sämmilij ärbivuáválii leudd ´Änn-Vää´sǩ nijdd´, MusInk jieijâs pitá ´Máhđuttemest máhđulâš´ já Duljárat Sofia Jannok pittáin ´Goaskin´. Tiäđáttâs puohâin stipendij uážžoin täst: Säminuorâi taaidâtábáhtusâst 2010 palhâšum nuorah. Keejâ kuuvijd täst. ¶ Nuorttâsämmilâš kielâ- já kulttuurservi Saa'mi Nue'tt ry ¶ Nuorttâsämmilâš mááccuh ¶ Nuorttâsämmilâš nissoon mááccuh lii alda kärjillii nissoon aalmuglâšmááccuh. Toos kulá siiviilsiäđu miäldásâš kappeermalli, sarafaanhaamid já kässeekeđgijguin čiŋâttum poovij. Meid kappeer lii hervejum kässeekeđgijguin. Nuorttâsämmilâš almaa mááccuh lii ovdedum majemui iivij ääigi já tot oro ovdánmin eres sämmilâšjuávhui almai mááccuhmaali suundán. Nuorttâsämmilij almai ärbivuáválii kárvukeerdist pyeremustáá lii siäilum neeljičievvâg riämnjánäähkist koorrum tälvikappeer. ¶ Nuorttâsämmiliih ¶ Nuorttâsämmiliih kevttih nuorttâsämikielâ enâmustáá Čevetjäävri kuávlust. Tobbeen kielâ lii jyehipiäiválii kiävtust päikki-, škovlâ- já pargokiellân, eenâb kuittâg puárásuboi ulmui koskâvuođâst. Eres kuávluin kielâ lii masa lappum. Motomijn soojijn, tegu Avveel nuorttâkielâpiervâlist, ortodoksâlâš kirhoost já puárásij palvâlempääihist puáhtá kielâ kuittâg kevttiđ. Säämi radio lii meiddei tehálâš areena kevttiđ já kuullâđ kielâ. Säämi radio lii-uv lamaš pehtilumos riäidu eromâšávt nuorttâsämikielâ ovdedem- já siäiluttempargoost falâmáin nuorttâsämikielâlâš ohjelm ohoi mield jo luuvij iivij ääigi. ¶ Nuorttâsämmiliih kuleh ärbivuáválávt ortodoksâlâš kiirkon. Ortodoksâlâš oskoldâhân lohtâseijee ihečuátásiih ärbivyevih láá uási nuorttâsämmilâš kulttuur já oskolduvâst lii stuorrâ merhâšume nuorttâsämmilijd ovtâsteijee tahhen. Nuorttâsämmiliih kuleh Suomâ ortodoksâlâš kirho tavemuu servikoodán, Laapi servikoodán já hämmejeh eenâblovo Aanaar kuávlu servikodálijn. ¶ Nuorttâsämmiliih láá tááláá ääigi iänááš ortodoksâlii kirho jesâneh. Trifon Piäccámlii pákkumist nuorttâsämmiliih kástojii ortodoksâlâš oskoldâhân jo 1500-lovo pelimuddoost. Onnáá peeivi-uv ortodoksâlâš oskoldâh iälá nanosin nuorttâsämmilij kulttuurâst. Ortodoksâliih kirhoh láá Čevetjäävrist, Avelist já Njellimist sehe kappel Kiđđâjäävrist. Ortodoksâlâšvuotâ iärut nuorttâsämmilijd Suomâ eres sämmilijn, kiäh kuleh iänááš luterilâš kiirkon. ¶ Nuorttâsämmiliih lii majemuš säämi hiäimuin, kiäi toovláš já jiešvuođâlâš haldâttâs lii ain-uv kiävtust, veikkâ lii-uv uáli čuuvtij monâttâm toimâvääldis. ¶ Nuorttâsämmiliih lii aalmug kuulmâ enâmist: Taažâst, Suomâst já Ruošâst. Sii kolgâmužžân lii lamaš aassâđ kuávlust, mast stuorrâvääldih láá rijdâlâm ihečuođij ääigi. Väldikudij raajij nubástusah láá čuuvtij vaikuttâm nuorttâsämmilij elimân. ¶ Nuorttâsämmiliih - Sämimuseo Siijdâ pyevtittem tiätupakkeet ¶ Nuorttâsämmilij mááccuh lii čielgâsávt ereslágán ko eres sämimáccuheh. Tot sulâstit kärjillij aalmuglâšpihtâs já lii tagarin historjállâš dokument nuorttâsämmilij covgâ ohtâvuođâin nuortâs. ¶ Nuorttâsämmilij máccuheh iäráneh eres sämimáccuhijn eres lasseen nuuvt, et tain lii valjeest kässeekeđgikirjim. Jiešvuođâliih tyejeh kässeekeđgikirjim lasseen jáá veddi- já pessipargoh sehe snäldein poonnum, saavzâulloost rahtum ráánuh, vaacah já suháh. Kyelenahkij kevttim lii majemui ihelovoi ääigi maccâm tyejimiäštárij táiđoid. Almai ärbivuáváliih pargoh láá sanirievah, kerriseh, kárbáh já jieškote-uvlágáneh anotiiŋgah. ¶ Nuorttâsämmilijn láá nelji sierâlágán kappeermaali, main lii eromâš merhâšume. Jieškote-uv kappeer uážžu kevttiđ tuše tiätu siiviilsiätun kullee olmooš. ¶ Nuorttâsämmilijn suullân peeli sárnuh eenikielânis nuorttâsämikielâ. Lohomeerrin tot lii suullân 300 olmožid. Ko tarkkuustâl eenikielâlij ahejuáhásem, te puáhtá uániđ, et ovdil ive 1970 šoddâm nuorttâsämmiliih láá oppâm eenikielânis nuorttâsämikielâ. Tast maŋa šoddâm nuorttâsämmilijn láá iänááš eenikielânis suomâkielâliih. Positiivlâš ovdánmân tiättoo, et oppeet ivveest 1990 ovdâskulij láá šoddâm motomeh kyevtkielâliih párnááh (nuorttâsämikielâ–suomâkielâ). Potkâ kielâ sirdâšuumeest suhâpuolvâst nuubán lii tovâttâm tom, et kielâ ij lah ovdánâm syemmilii ohtsâškode stuorrâ nubástus mield luándulâžžân, tiervâs já ellee kiellân ( "natural, healthy and living language" ) uássin noonâ nuorttâsämmilâš siärváduv. ¶ Nuorttâsämmilij ärbivuáválâš muusik lii leu´dd. Leu´dd tuálá siste ulmuid, eellimpirrâs já páihálâšhistorjá kovvejeijee muštotiäđu. Vassi Semenoja, ohtâ Suonnjel leu´dd-ärbivyevi miäštárijn, lii kuvvim leu´dd etâmáin: ”Leu´dd muštâl tast maht ulmuuh láá iällám.” Leu´dd lii rááhtuslâš prinsiipâi peeleest čuuvtij ereslágán ko tavesämmilâš juáigus. Pyerebeht-uv ohtâvuotâ kärjillii já ryešilii ärbivuáhán lii nanos. Leu´ddijn muštâluvvojeh čuásáttâhulmuu eellim tábáhtuskuáhtáseh tábáhtusah ovdáneijee ráiđun. ¶ Nuorttâsämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah láá lamaš puásuituálu, kyelipivdo, meccipivdo, tyeji já nuurrâm. Puásuituálu lii ain-uv tehálâš iäláttâs, aainâs Čevetjäävri kuávlust. Nuorttâlâšpalgâseh láá Njiävđám já Vääččir palgâseh. Kuálástem, miäcástem, muorjim já kuobbârij nuurrâm pargoo innig iänááš päikkitárbun. ¶ Nuõrttsää´m ¶ Nuottâ: Arne Sørlie ¶ Nuurrâm kulá ain tergâdis uássin sämmilij purrâmuš já amnâs skappuumân. Muorjijd puáhtá nuurrâđ meid vyebdimnáál.  Sämmilijn láá jiejah, ärbivuáváliih suuvâi kiävtust leijee nuurrâmkuávluh, main noreh luámánijd, juuŋâid já soorijd. Iärrásij kuávloid iä ärbivuáválávt moonâ. ¶ Nuurrâm kulá ain tergâdis uássin sämmilij purrâmuš já amnâs skappuumân. Muorjijd puáhtá nuurrâđ meid vyebdimnáál.  Sämmilijn láá jiejah, ärbivuáváliih suuvâi kiävtust leijee nuurrâmkuávluh, main noreh luámánijd, juuŋâid já soorijd. Iärrásij kuávloid iä ärbivuáválávt moonâ. ¶ Nuurrâm lii kuullâm sämmilij purrâmuš skappuumân miätá historjá. Čäciluudij moonij nuurrâm vuovdâin lii lamaš tergâdis purrâmušlase já tääpi lii siäilum uceslágán puđâldâssân tai peeivij räi. ¶ Nuuvtpa algâaalmugist láá noonâ ruottâseh jieijâs ärbivuáválâš aassâmkuávloid, tot lii siäiluttâm jieijâs kulttuurlâš sierânâsšlaajâ, ij lah jieijâs riijkâst haldâšeijee sajattuvâst já tot tuálá jieijâs algâaalmugin. ¶ Nuuvtpa kielâoopâ kevttimkiellân lii väljejum suomâkielâ. Vuovâs soojijn ton paaldâst lii nuorttâsämikielâ, vâi nuorttâsämikielâlâš-uv kielâoppâterminologia ¶ Nuuvtpa kove sämmilijn puásuituállen lii nube tááhust tuotâ, mut nube tááhust tot taha sämmilijn tuođâ vuástásâš stereotypia. ¶ Nuuvtpa Säämi kulttuurkuávdáš lii siämmáá-áigásávt sehe Suomâ sämmilij parlamenttáálu et kulttuur-, škovlim- já mättimkuávdáš já meid tábáhtustáálu sierâlágánij čuákkimijdiskuin, muusik-, elleekove- já teatterčáittusijdiskuin. Pald-paldluvâi tah uásitooimah tuárjuh nubijdis siskáldâsâi-diskuin já vistijdiskuin. ¶ Nuuvtpa säämi kulttuurkuávdáš lii-uv siämmáá-áigásávt sehe Suomâ sämmilij parlamenttáálu já kulttuur-, škovlim- já mättimkuávdáš já meiddei tábáhtustáálu sierâlágán čuákkimijdiskuin, muusik , elleekove- já teatterčáittusijdiskuin. Pald-paldluvâi tah uásitooimah tuárjuh nubijdis siskáldâsâidiskuin já vistijdiskuin. ¶ Nuuvtpa säämi kulttuurkuávdáš lii-uv siämmáá-áigásávt sehe Suomâ sämmilij parlamenttáálu já kulttuur-, škovlim- já mättimkuávdáš já meiddei tábáhtustáálu sierâlágán čuákkimijdiskuin, muusik‑, elleekove- já teatterčáittusijdiskuin. Pald-paldluvâi tah uásitooimah tuárjuh nubijdis siskáldâsâidiskuin já vistijdiskuin. ¶ ..Nuuvtpa tuše tot äšši, ete olmooš lii tággáár äššikiirján merkkejum ulmuu maajeeldpuáttee, ij lah tuárvi čäittiđ ete olmooš lii sämmilâš… ¶ Nuvt lep mij kuullâm ¶ Nyettejeijee já musijkkár Roger Ludvigsen lii nuottim čáitálduv muusik. Čáitálduv lii stivrim Victoria Kahn. Lävdi- já pivtâsvuávám lii toohâm Sara Kander, čuovâvuávám Bernt Morten Bongo. ¶ Nykänen Eeva ¶ Näkkälä Antti ¶ Näkkälä Jouna ¶ Näkkälä Jouni ¶ Näkkäläjärvi almottij kijttosavâstis, et ij ááigu viggâđ sämitige saavâjođetteijen innig puáttee vaaljâpaajeest. – Viigâm taan vaaljâpaajeest ovdediđ sämiaašijd nuuvt pyereest ko máhđulâš, mon maŋa kuáđám pargo nuorâbáid. Stuárráámus taan vaaljâpajan asâttum uulmijn lii aalmugijkoskâsii pargo-ornijdume ILO algâaalmugsopâmuš ratifisistem já tárbulij lahânumástusâi finnám ááigán, páhudij Näkkäläjärvi. – Tuáivu mield mij sämitiggeest pastep oovdânpyehtiđ jieččân uáinu täin aašijn nuuvt čielgâsávt já agâstâllum häämist, et Suomâ viijmâg ratifisist sopâmuš. ¶ Näkkäläjärvi Anni ¶ Näkkäläjärvi Ella ¶ Näkkäläjärvi illood tast, et sämmilij ärbivuáválâš tiätu já ton suojâlem láá luptânâm majemui aaigij nanosávt uáinusân säämi siärvusist. Säämi parlamentaarlâš rääđi já sämitigeh kolgâččii-uv pehtilittiđ pargoos ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân. – Mij tarbâšep ohtsijd prinsiipâid, maht säämi kulttuuräärbi kalga suojâliđ já eettisijd prinsiipâid suojâliđ säämi kulttuur, vâi pyehtip toimâđ oovtâst ulguupiäláá aštuu vuástá, pááhud Näkkäläjärvi. ¶ Näkkäläjärvi Janne ¶ Näkkäläjärvi joođeet biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) olášuttem Suomâst valmâštellee pargojuávhu. Pargo lii Näkkäläjärvi mield ovdánâm pyereest. – Ääši valmâštellee pargojuávkku šadda kuullâđ vala jieškote-uv sämi-iäláttâsjuávhui ovdâsteijeid já kolliistâl sämikuávlust. Ääši valmâštâlmân láá uásálistám maaŋgah sämitige luáttámušulmuuh. – Sämitige puoh lävdikodeh láá adelâm jieijâs uáinu artikla olášutmist. Sämitigge lii uuccâm ruttâdem aalmugijkoskâsâš pargopáájá orniimân artikla 8(j) olášutmist, mut ruttâdem ij lah vala visásmâm, muštâlij Näkkäläjärvi. ¶ Näkkäläjärvi, K. 2007. Piirteitä Suomen saamelaisten vuotuiskierrosta já asumisesta 1900-luvulla. Kirjeest: Magga, P – T. Elo (toim.). Eletty, koettu maisema – näkökulmia saamelaiseen kulttuurimaisemaan. Suomen Ympäristö 34/2007, s. 35-64. Laapi Pirâskuávdáš, Ruávinjargâ. Meid viärmádâhalmostitmân. ¶ Näkkäläjärvi, K. 2008. Duovddamuitu sámi boazodoalus – Sápmelaš boazodoalu kulturdiehtovuogádat Jávrrešduoddara orohagas Davvi-Suomas Sámi Dieđalaš Áigečala 2/2008, s. 27-67. ¶ Näkkäläjärvi, K. 2008. Säämi kielâlaavâ olášume iivijn 2004-2006. Sämikielâ toimâttâh, Sämitigge. Meid viärmádâhalmostitmân. ¶ Näkkäläjärvi, K. 2009 Perspective of Saami Reindeer Herders on the Impact of Climate Change and Related Research, s. 131-143. Kirjeest: Climate Change and Arctic Sustainable Development, Unesco. ¶ Näkkäläjärvi, K. 2011. Sápmelaččaid vuoigatvuođat Suomas – Saamelaisten oikeudet Suomessa, s. 83–89. Kirjeest: In Finland har vi this thing called reilu meininki. Ucceeblohováldálâš, Kuopio. Meid viärmádâhalmostitmân. ¶ Näkkäläjärvi, K (2012) Climate Change and Traditional knowledge, s.105-110. Kirjeest: Arctic Science, International Law and Climate Change. Max-Planck-Institut für ausländisches öffentliches Rect und Völkerrecht. ¶ Näkkäläjärvi, K. (2013) Jauristunturin poropaimentolaisuus. Kulttuurin kehitys ja tietojärjestelmä vuosina 1930-1995. Kulttuurantropologia náguskirje, Oulu ollâopâttâh. ¶ Näkkäläjärvi Klemetti ¶ Näkkäläjärvi Klemetti, sj ¶ Näkkäläjärvi lii eromâš tuđâvâš toos, et sämitige toohâm laseruttâdemucâmuš finnij torjuu piäládâhraajij paijeel. – Eromâšávt kalga kijtteđ riehtiministeriö já Laapi aalmugovdâsteijeid. Sämitige staatâtoorjâ kulá staatâ budjetist riehtiministeriö válduluokan. ¶ Näkkäläjärvi mielâst puáttee säämi parlamentaarlâš rääđi toimâpaajeest kalga eromâšávt kiddiđ huámášume Ruošâ sämmilij sajattuv tuárjumân, vâi sii tile puáráničij. – Mij kolgâp puohat tuárjuđ Ruošâ sämmilijd, vâi sij pyehtih ovdediđ jieijâs ovdâsteijee organisaatio Ruošâst já peessâđ tievâslávt fáárun SPR tooimân, pááhud Näkkäläjärvi. ¶ Näkkäläjärvi mield lii Sämitigge tuđâvâš tast, et staatârääđi lii olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâstis sonâsâm sämikielâ iäláskittemohjelm jotonpiejâmân. – Vuáđulahâváljukodde, olgoašijváljukodde já ubâ ovdâskodde láá huáputtâm ohjelm algâttem. Sämitigge lii toohâm ohjelm aalgâtmist alguu já mij lep huáputtâm ääši valmâštâllâm maaŋgâin peleväldimijn, muštâlij Näkkäläjärvi. – Majemustáá mij lep kiäsám riehtiministerin, kote lii-uv vuolgâttâm ääšist čáállus máttááttâsministeriön. ¶ Näkkäläjärvi Minna ¶ Näkkäläjärvi muistutti Suomessa käynnissä olevista laajoista aluehallinnon ja lainsäädännön uudistushankkeista, joissa saamelaiskäräjät haluaa olla aktiivisesti mukana. Saamelaiskäräjät ei halua syrjiä alueen suomalaisväestöä eikä pidä heidän etujaan saamelaisten eduille vastakkaisina. – Saamelaiskäräjien tehtävä on toteuttaa saamelaisten kulttuuri-itsehallintoa ja edunvalvontaa. Samalla pyrimme ajattelemaan saamelaisten kotiseutualuetta kokonaisuutena ja parantamaan ja edistämään alueen kaikkien asukkaiden elinolosuhteita, totesi Näkkäläjärvi. ¶ Näkkäläjärvi muštâlij, et sämitigge uárnee kiđđuv ohtsii čuákkim sämikuávlu palgâsij puásuišedijguin. Äššilistoost lii eromâšávt stuárráámusâi puásuilovoi meridem. ¶ Näkkäläjärvi muštâlij meiddei aalmugijkoskâsâš pargo-ornijdume ILO algâaalmugsopâmuš ratifisistem lemin ain-uv staatârääđi äššilistoost. – Äšši lii riehtiminister adelem tiäđui mield uáiviminister Vanhas ovdâsvástádâsâst. Sämitige stivrâ lii vaattâm ääši jotelis ovdedem já ráđádâlmeh čoovdâministerij já uáiviminister kooskâ láá toollum, mut äšši ij lah vala ovdánâm. – Ääši ovdánem lii ollásávt uáiviministerist kiddâ, kavnâttij Näkkäläjärvi. ¶ Näkkäläjärvi oonij sämmilij jiešhaldâšem reesuursâvááijuvvuođâ rááhtušlâš olgooštmân já iästun jiešhaldâšem olášuumán. – Sämitige vyelligis reesuurstääsi iästá pehtilávt sämmilij aktiivlâš sajattuv ovdedem já jiešmeridemvuoigâdvuođâ ovdánem. – Sämitige válduášáliih toimâmhäämih láá ráđádâlmeh, ciälkkámušah já alguuh. Sämmilij tááláš jiešmeridemvuoigâdvuotâ rájášuvá ohtsii uáivil oovdânpyehtimân já sämmilij ohtsii oovdâstmân sämitige pehti, páhudij Näkkäläjärvi. ¶ Näkkäläjärvi páhudij savâstis OA algâaalmugraportistee James Anayan olmoošvuoigâdvuođâraportistmân kullee konfereensâst meiddei váduhin tom, et Suomâ ij tuubdâst sämmilijd aalmugin mut algâaalmugin. – Suomâ ij tuhhit sämmilijd aalmugin já rikko táágu pehti tiäđulávt OA aalmuglâš- já poolitlâš vuoigâdvuođâid kyeskee aalmugijkoskâsii almossopâmuš 1 artikla, páhudij Näkkäläjärvi. – Suomâ staatâ uáinu kovvee vaidâlittee nationaallâš ärbivyevi, mast juurdân lii ohtâ aalmug oovtâ väldikoddeest. ¶ Näkkäläjärvi perää avoimmuutta ja vahvaa osallistumisoikeutta ¶ Näkkäläjärvi šalligâš tom, et puoh Säämi parlamentaarlâš rääđi tooimâid lii vádásmittám reesuursvááijuvvuotâ. – Säämi parlamentaarlâš rääđist ij koolgâ šoddâđ tuše savâstâllâmkerho, pic tarbâšep čonâsem, ohtsii čäällimkode já sämitigij haldâttâssáid fastâ oovtâstpargo parlamentaarlâš rääđi miärádâsâi olášutmân já meid čuákkimij valmâštâllâm várás, huámášit Näkkäläjärvi. ¶ Näkkäläjärvi tiäduttij meid ärbivuáválii tiäđu, ärbivuáválij iäláttâsâi já tave-eennâmlâš sämisopâmuš merhâšume, mii lii ráđádâllâmmuddoost. Sopâmušráđádâlmeh juátkojeh vala álgám vaaljâpaje ääigi. ¶ Näliolgoštemkomitea ¶ Näliolgoštemsopâmuš ¶ Näppi - naappu, poron lypsykauha ¶ Näytelmä on dramaattinen - mikä sekä pelästyttää että viihdyttää, sanoo Marry Ailonieida Somby, mutta esityksen tarkoituksena on näyttää vastahakoisuutta luonnon pilaamista ja heikentymistä vastaan. Beaivváš-teatterin Stáinnak-näytelmässä ovat mukana maahiset ja staalot sekä valkoinen noitaporo - Stáinnak - joka on maahisten onnenporo. Maahisten poro Stáinnak joutuu vahingossa ihmisten ja eläinten maailmaan, ja alkaa syödä väärässä paikassa ja väärään aikaan. Stáinnak tapaa Ruttopoliisin (Rohttupolitiija), joka laittaa Stáinnakin putkaan. Sininen ja Punainen serkku, Stáinnakin parhaimmat ystävät, aikovat auttaa häntä, mikä ei ole niin helppoa. Pelastaessaan Stainnakin Sininen ja Punainen serkku tapaavat sekä hyviä että pahoja hahmoja. He kuulevat myös, että jotkut ovat alkaneet rakentaa atomilaitteita ja vielä pahempia asioita. Maahiskaksikolle tulee dramaattinen matka niin oikeassa maailmassa kuin maanalaisten maailmassa. Ja tavoitteena on pelastaa Stáinnak, mutta Ruttopoliisi ja Jurratruolla (Jyrinäpaholainen) eivät tykkää siitä. ¶ Näyttö # ¶ Naapurimaissa ¶ o 180 g, possum rosmariinipotákkeh, paje ruonâseh, táálu njadosvuojâpuánjumuš ¶ OA algâaalmugraportistee ¶ OA almosčuákkim tuhhiittij ive 2007 kuhháá valmâštâllum j ulgáštuš algâaalmugij vuoigâdvuođâin . Suomâ tuhhiittij julgáštuš väridâsttáá. Julgáštuš čuákkee elementijd vyeimist leijee aalmugijkoskâsâš sopâmušâin. Julgáštuš olášuttem čuávvu já oovded OA olmoošvuoigâdvuoträäđi vuálásâžžân tuáimee algâaalmugraportistee. Raportistee addel almos avžuuttâsâid algâaalmugij vuoigâdvuođâi oovdedmân sehe čielgee algâaalmugij vuoigâdvuođâi olášum jieškote-uv staatâ kuávlust. Julgáštuš olášuttem čuávvuh meid algâaalmugij pisovâš foorum ihásijn čuákkimijn. ¶ OA ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi komitea adelij 28.11. 2014 Suomân avžuuttâsâid pehtilittiđ ekonomâlijd, sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš (TSS-sopâmuš) olášuttem. ¶ Oahpa sániid ¶ OA já Euroop Rääđi sopâmušâi olášume, olášuttem já tain adelum čoonnâsmij nuávdittem čuávvojeh meriäigiraportistmijguin, moi valmâštâlmân meid sämitigge uásálist addelmáin ciälkkámušâid. Meriäigiraportistmeh adeleh staatáid avžuuttâsâid tast, maht sopâmušâi olášuttem puáhtá ovdediđ. Majemui iivij ääigi lii Suomâ avžuuttum uđđâsist et uđđâsist eres lasseen ratifisistiđ ILO 169-sopâmuš, pyerediđ eromâšávt nuorttâ- já aanaarsämikielâ sajattuv sehe sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi finnim. Sämmiláid meriäigiraportistmeh láá teháliih, ko mij pyehtip kevttiđ raportistem avžuuttâsâid vuáđđun sämmilij sajattuv pyereednâm já tooimâ oovdedmân. ¶ OA olmoošvuoigâdvuotkomitea ¶ Oarjjabeal beaivvi ja mánu ¶ OA spesiaalraportistee S. James Anaya: Sämmiliih ovdâmerkkâ ¶ OA spesiaalraportistee S. James Anaya: Sämmiliih ovdâmerkkâ ¶ OA:st lii meiddei sierânâs algâaalmugij tile já olmoošvuoigâdvuođâid čuávvoo sierânâsraportistee. Taam pargoost ive 2008 algâttâm James S. Anaya kolliistâlâi roovvâdmáánust 2008 meiddei Ruávinjaargâst, kost uárnejii el. Tave-enâmij sämiparlamiänttárij konferens já säämi aalmuglâšseervijd ovdâteijee Säämi konferens. ¶ Occein pivdojeh eromâš vuáđustâsah stipend uážžumân. Vuáđustâssân pyehtih leđe el. oppâčáitus-pargo rähtimân lohtâseijee eromâš koloh teikâ aassâmpäikkikode já oppâmpäikkikode kuhes kooskâst šaddee mätkikoloh. ¶ Occein pivdojeh eromâš vuáđustâsah stipend uážžumân. Vuáđustâssân pyehtih leđe el. oppâčáitus-pargo rähtimân lohtâseijee eromâš koloh teikâ aassâmpäikkikode já oppâmpäikkikode kuhes kooskâst šaddee mätkikoloh. Rijjâhámásiih ucâmušah pivdojeh toimâttiđ vuossaargâ 7.11.2014 tme 16 räi čujottâsân Sämitigge/ škovlim- já oppâmateriaallävdikodde, SAJOS, 99870 Aanaar. Ucâmušân kalga lahteđ kopio oppâre-gisterváldusist. Ucâmuš puáhtá vuolgâttiđ meid šleđgâlávt čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . ¶ Ofelaš pargon lii vuáváđ já valmâštâllâđ sämmilijn muštâleijee Ofelaš-materiaalijd škoovlâin eellim várás sehe kolliđ Laapi kuávlu škovláid já muštâliđ sämmilijn valmâštum materiaalij mield. ¶ Ohcejohka/ Utsjoki ¶ Oheistapahtuma YK:n alkuperäiskansafoorumin 10. istunnossa: Indigenous peoples’ institutions and the right to participate in decision-making – the case of education: New Yorkissa 16.–27.5.2011 pidetyn YK:n alkuperäiskansafoorumin 10. istunnon yhteydessä Suomen ja Ecuadorin pysyvät edustustot, Ecuadorin kulttuuriperintöministeriö sekä Saamelaiskäräjät järjestivät yhdessä torstaina 19.5. oheistapahtuman aiheesta alkuperäiskansojen toimielimet ja oikeus osallistua päätöksentekoon. ¶ ohi ¶ Ohjelm ¶ Ohjelm... ¶ Ohjelmassa tullaan panostamaan neljään toimintalinjaan: Tutkimus ja innovaatiot, Yrittäjyys, Kulttuuri ja ympäristö sekä Yhteiset työmarkkinat. ¶ Ohjelmist tiädutteh neelji toimâsuárgán: Tutkâm já innovaatioh, Irâtteijeevuotâ, Kulttuur já piirâs sehe Ohtsiih pargomarkkâneh. ¶ Ohjelmist tiädutteh neelji toimâsuárgán: Tutkâm já innovaatioh, Irâtteijeevuotâ, Kulttuur já piirâs sehe Ohtsiih pargomarkkâneh. ¶ Ohjelmnubástusah láá máhđuliih. ¶ Ohjelm uáivilin lii jieijâs uásild ovdediđ sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš vuáđuvuoigâdvuođâi olášume jiešhaldâšem vuáđuld. Sämmiliih kalgeh pyehtiđ puátteevuođâstuv eelliđ já ovdániđ jieijâs aalmugin, jieijâs vuolgâsoojijn sudâhánnáá válduáaalmugân. Taat váátá jieijâs kielân já kulttuurân vuáđuduvvee palvâlusâi lasettem já toi siskáldâs ovdedem. ¶ Ohtâ puđâldâsâin lii lávlum, mon ooleest toovâm tyellittälli meid lávlummaađhijd anarâškielân sierâlágán tilálâšvuođâin nuuvt ohtuu ko oovtâst obijnân-uv. ¶ Ohtâvuođâ ¶ Ohtâvuođâ - Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikodde ¶ Ohtâvuođâ - Škovlim já oppâmateriaallävdikodde ¶ Ohtâvuođâ - Kulttuurlävdikodde ¶ Ohtâvuođâ - Nuorisoneuvosto ¶ Ohtâvuođâolmooš: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Ohtâvuođâ - Pargojuávkku ¶ Ohtâvuođâ - Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde ¶ Ohtâvuođâ - Stivrâ ¶ Ohtâvuođâ - Sämitige čuákkim ¶ Ohtâvuođâ - Säämi kielârääđi ¶ Ohtâvuođâ - Saavâjođetteijeeh ¶ Ohtâvuođâtiäđuh: ¶ Ohtâvuođâtiäđuh: Jussi Isokoski, toimâttâsjođetteijee-pyevtitteijee, Tuupa Records Oy, Gsm: 040 846 5844 Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , www.tuuparecords.fi ¶ Ohtâvuođâ - Toimâpääihih ¶ - ohtâvuođâtoollâm sämimáttááttâs uárnejeijee kieldáid, staatâ máttááttâshaaldâšmân já tave-eennâmlâš uábbiorgaanáid, ¶ Ohtâvuođâväldimeh ¶ Ohtâvuotâ ¶ Ohtâvuotâ lii almostittum päviraavisin iivijn 1993-1997 (kuvijguin). Tot almostittui talle ohtsâšpargoin opâttâshaldâttâssáin. Nettiaavis almostittem lii lamaš máhđulâš sisašijministeriö YES-proojeekt torjuin. Kijttep tast! ¶ Ohtâvuotâ -nettiaavis ¶ Ohtâvuotâ - nettiaavis vuossâmuš ulme lii jyehiđ vuáđutiäđuid säämi siärváduvâst já säämi aalmugist onnáápeeivi syemmilâš já tave-eennâmlâš siärváduvâin já uápistiđ perusteijeid eres käldeesijđoid interneetist. ¶ Ohtâ aalmug neelji enâmist ¶ Ohtâ aalmug neelji enâmist ¶ Ohtsâškodde ¶ Ohtsâš kiellân tuáimih sämikielâ stuárráámus kielâ tavesämikielâ já juulev-, maadâ- já nuorttâsämikielâ. Juulev- já maadâsämikielâ sárnuh Taažâ já Ruotâ kuávluin. Nuorttâsämikielâ pelestis tuáimá čonâsin Suomâ já Ruošâ nuorttâsämmilij kooskâst. Tavesämikielâ kevttih ärbivuáválávt Suomâ, Ruotâ já Taažâ kuávluin. Tááláá ääigi kielâ mätteeh láá meiddei Ruošâbeln. ¶ Ohtsâškove Suáluičielgi konfereensâst 13.–15.2011 (Kove: Áile Aikio) ¶ Ohtsâšpargo-orgaan lii asâttâm sämitigge já tast láá sämitige lasseen ovtâstittum máttááttâs- já kulttuurministeriö, máttááttâshaldâttâs, Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh já sämikuávlu kieldah. Orgaan tehálumos pargo lii ovdediđ ohtsâšpargo säämi škovlimaašijn já išediđ tiäđujotteem já ohtâvuođâ toollâm. Tot ovdeed sämikielâ já sämikielâlii máttááttâs, čuávu säämi škovlimaašij ovdánem, tuáimá äššitobden já puáhtá lasseen toohâđ iävtuttâsâid já adeliđ äššitobdeeciälkkámušâid säämi škovlimkoččâmušâin. ¶ Ohtsâš säämi kielâlävdikodde - eidusiih jesâneh (topâlduvâi siste värijesâneh): ¶ ohtsâštave-eennâmlâš kielâohtsâšpargo nanodem já ovdedem ¶ Ohtsâštave-eennâmlâš kielâohtsâšpargo uđâsmittoo Interreg-ruttâdlâš havváin 1.1.2013–30.6.2014.SÁFÁ2 – Yhteispohjoismaisen saamen kielen ammatti- ja resurssikeskuksen perustamishanke ¶ Ohtsâštave-eennâmlâš nuorâi konferens uárnejuvvoo Suáluičielgist roovvâdmáánust. Konferens pištá kulmâ peeivi, mii álgá tuorâstuv 13.10 já nohá lávurduv 15.10. Konferens váldutoimâlâš uárnejeijen tuáimá Sämitige nuorâirääđi. Konfereensân láá puátimin meid Taažâ já Ruotâ nuorâiraađij jesâneh. ¶ Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát-/reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ/tárukielâ. Kuávdáá pargon lii oovtâst sämitiggijn ohtsâštave-eennâmlâš kielâoovtâstpargo nanodem já ovdedem, sämikielâ nanodem já ovdedem nuuvt, et jieškote-uv kielâjuávhu ohtâgâslâš táárbuh, hástuseh já naavcah váldojeh vuotân, sehe sämikielâ virkosmittem já turvim puátteevuođâst. ¶ OHTSŠTAVE-EENNÂMLIIH SÄMITAAIĐÂSEERVIH ¶ Ohtsiih ovtâskâsčuággásiih ulmeh láá sämmilij siärvuslâšvuođâ ovdedem, säämi ärbivuáválii tiäđu turvim, säämi kulttuurpirrâs turvim, sämikulttuur eellimvuáimálâšvuođâ turvim ubâ enâmist, sämitige vaaljâvuáháduv ovdedem, sämitige jieijâs tooimâ ovdedem já sämitige hiäđukocceem ovdedem. ¶ Ohtsis ¶ - oikeushistorialliset tutkimukset eivät edistä saamelaisten maaoikeuskysymyksen ratkaisua Suomessa. ¶ Oikeusministeriö kertoo ILO-sopimuksen ratifiointisuunnitelmista avoimessa yleisötilaisuudessa Inarissa ¶ Oikeusministeriön hallintojohtaja Olli Muttilainen muistuttu seminaariväkeä ihmisoikeusajattelussa tapahtuneesta alkuperäiskansoja koskevasta käänteestä. – Kun ILO:n aiempi vastaava sopimus perustui paternalistisiin ja sulauttaviin tavoitteisiin, on sopimuksessa nr. 169 alkuperäiskansat otettu tasavertaisiksi kumppaneiksi päättämään arvoistaan, elämästään ja kehityksestään. – Kehitystä on tapahtunut erityisesti suhtautumisessa alkuperäiskansojen maaoikeuksiin, luonnonvarojen hyödyntämiseen, itseidentifikaatioon (samaistumiseen) sekä viranomaisten velvollisuuteen neuvotella tärkeistä asioista alkuperäiskansan kanssa, totesi Muttilainen. – Merkittävin askel viime vuonna hyväksytyssä alkuperäiskansajulistuksessa lienee kollektiivisten oikeuksien korostaminen. ¶ Oikopolut ¶  OKM, Sämitigge ¶ Oktavuohta -nettilostâ leehâst ohtâvuođâid ¶ Oktavuohta -nettilostâ leehâst ohtâvuođâid ¶ o kuobârsaalaat, tillismetana, šaapšâ meini, pihtum sämikákku ¶ o kääni peeđi, persik, vuástá, bearnaisepuánjumuš ¶ Olavi Aikio ¶ Ole hyvä ja kirjaudu tai ¶ Olesbudjetist suullân 39 MEUR puátih EU-Komissiost . ¶ Olesbudjetist suullân 39 MEUR puátih EU-Komissiost . ¶ Oles uáppeemeeri lii lasanâm oovdeb luuhâmivveest ohtsis 59. Stuárráámus lasanem lii lamaš sämikielâ amnâsmáttááttâsâst (+70). Sämikielâlâš máttááttâs uáppei meeri lii ton tááhust kiäppánâm 11 uápped. Anarâškielâlâš máttááttâs uáppeemeeri lii oovdeb ive tääsist (15), nuorttâlâškielâlâš máttááttâs lii muttum amnâsmáttááttâssân (-5) já tavesämikielâlii máttááttâs uáppeemeeri lii kiäppánâm kuuđáin. Uáppee-ennustâsah čäittih kuittâg, ete sämikielâlâš máttááttâs lassaan puáttee iivijn ko sämikielâlâš arâšoddâdem naanood sajâttuv. Sämikielâlâš arâšoddâdem uárnejuvvoo sämikielâlijn peivikiäjuin teikâ peivikiäččujuávhuin já sämikielâid iäláskittee kielâpiervâlijn. Kielâpiervâltoimâ lii vijđánmin sämikuávlust eres kuávluin. ¶ Olga Egorova ¶ Olgoašijministeriö lii jurgâlittám OA julgáštus suomâkielân, mii kuáská algâaalmugij vuoigâdvuođâid já sämikielâlâš jurgâlus lii pargo vyelni. Ive 2007 tuhhiittum algâaalmugijd kyeskee julgáštus (United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples) lii Suomâ staatâ kenigittee äššikirje. Algâaalmugijd kyeskee julgáštus lii poolitlâš äššikirje já Suomâ lâi aktiivlávt tuárjumin julgáštus tuhhiittem OA:st. ¶ olgohäämi: Hannu Tikkanen ¶ Olgominister Erkki Tuomioja kollij 21.1. Anarist já uápásmui säämi kulttuurkuávdáš Sajosân já savâstâlâi sämitiggijn äigikyevdilis aašijn. ¶ Olgominister Tuomioja kollij sämitige ¶ Olgominister Tuomioja kollij sämitige ¶ Olgosadalduvah ¶ Olgosadalduvah láá Sämitige pyevtittem teddilum materiaal. ¶ * Olgosmoonnâm tiileest sehe raavâdviäsun ete artistvistevázáttâhân ¶ ollásávt tâi uásild sii jieijâs vuovij tâi Ollâškoovlâst kuittâg huámášim, et munhân lam “šoddâdum” sämmilâžžân já säämi vuovvijn, muu huámmášhánnáá. Tiäđám tom tääl, et lam sämmilâš já tondiet luuvâm-uv máttáátteijen, vâi puávtám sirdeđ kielâ nuuvt maŋgâsân ko máhđulâš. ¶ Ollâtásásâš já uđđâáigásâš sämimuusik. Akustilâš čuákánpiejâmist čyeijih haidar, busuk, kontrabasso, piano ja klarinet já lávlon lii aanaarlâš Anna Näkkäläjärvi. Ohjelm pistá viiđâ minutist tiijmán, tilálâšvuođâ luándu meerrid ohjelm kukkoduv. Anna Näkkäläjärvi lii almostittâm kiđđuv 2011 cd-skiäru, mon nommâ lii "Bealljecinat/Earrings" . ¶ Ollâtásásâš paddimstudio heivee vättee muusik paddiimân. Studiotiilijn kullojeh studio, lávlumvistááš, jienâtarkkuuttâh já live-editistemtile. Studiotiilijn västid Säämi máttááttâskuávdáš, mutâ kuávdáá olgopiälásiih väärridmeh puátih Saijoos kongres- já tábáhtuspalvâlusâi peht. ¶ Ollâtásásâš videostudio heivee maaŋgâkameravuáháduv kiävtun já eres-uv videomateriaal kuvviimân. Studiotiilijd kullojeh studio, live-editistemtile sehe editistemtileh. Studiotiilijn västid Säämi máttááttâskuávdáš, mutâ kuávdáá olgopiälásiih väärridmeh puátih Saijoos Kongres- já tábáhtuspalvâlusâi peht. Studio lii Saijoos vuossâmuu keerdist, váldu-uuvsâ čižetpeln Säämi máttááttâskuávdáá media- já kielâmáttááttâstiilij ohtâvuođâst. ¶ Olmooš, kote lii jieijâs mielâst kuođđum vuoigâdvuođâttáá meddâl vaaljâluvâttâlmist teikâ kiäm kyeskee merkkim vaaljâluvâttâlmist lii puástud, puáhtá kirjálávt vaattâđ njuolgim vaaljâlävdikoddeest majemustáá 14 peeivi vaaljâluvâttâllâm uáinimnáálátolâmân kyeskee ääigi nuhâmist. Vaaljâlävdikode miärádâsân tutâmettum puáhtá tuálvuđ njuolgimvátámuš sämitige stiivrâ čuávdimnáál. ¶ Olmoošvuoigâdvuođâairâskode já ton pargováljukode jeessân ¶ Olmoošvuoigâdvuođâi almosmaailmlâš julgáštuš ¶ Olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâs adeluvvoo ohtii vaaljâpaajeest ovdâskoodán, mast kieđâvuššoo olmoošvuoigâdvuođâi tááláš tile Suomâst já mast miäruštâlluvvojeh tiäddučuágástuvah staatâ aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiikân. Staatârääđi addel čielgiittâs Ovdâskoodán čohčâčuákkimistempaajeest 2009. ¶ Olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst ulmen lii, et Suomâ ratifisistáččij ILO 169-sopâmuš algâ- já hiäimuaalmugij vuoigâdvuođâin. Sämitigge iävtut, et olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst váldoo čielgâ peeli toos, maht ILO 169-sopâmuš ratifisistmist kalga ovdániđ já maggaar äigitavluin, ko jo ovdebáá olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst ivveest 2004 asâttui ulmen ratifisisteđ ILO 169-sopâmuš já ulme paasij olášuuhánnáá. Sämitige uáinu mield sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ ij olášuu vuáđulaavâ vaattâm vuovvijn. Sämitigge meiddei váátá, et čielgiittâsâst váldoo ulmen sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ ovdedem. Sämitigge iävtut, et Suomâ ratifisistá UNESCO sopâmuš matriaalâttâs kulttuuräärbi suoijâlmist jotelávt já kieđâvuš ääši olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst. ¶ – Olmoošvuoigâdvuođâraapoort ulmen lii ovdediđ algâaalmug vuoigâdvuođâi já tile positiivlâš ovdánem. Raapoort šadda toollâđ siste juurdâpuátusijd já avžuuttâsâid, moh vuáđuduveh Tave-enâmij jieijâs algâaalmug kyeskee kenigâsvuođáid. ¶ Olmoošvuoigâdvuođâváldálâš avžut Suomâ čielgâsmittiđ sämmilij vuoigâdvuođâ enâmân.  Meccihaldâttâs haldâttâhmaali uđâsmittem fáálá máhđulâšvuođâ čuávdiđ sämmilij eennâmvuoigâdvuođâid. Veikkâ iärásij vuoigâdvuođâid sämikuávlust kalga väldiđ vuotân, te ij taat lah váldálii mield nollásummespellâ. ¶ Olmoošvuoigâdvuođâváldálii raapoort ¶ “Olmoošvuoigâdvuođâváldálii raapoort lii tehálâš viestâ Suomân pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid. Must lâi ilo kuáhtáđ olmoošvuoigâdvuođâváldálii já savâstâllâđ suin ávusmieláin uáli liägus tilálâšvuođâst Suomâ sämmilij sajattuvâst já sämmilij sajattuv sehe lahâasâttâs ovdedemtáárbuin. Váldálâš lâi pyereest tietimin Suomâ sämmilij tiileest já sun halijdij rehelávt ovdediđ sämmilij sajattuv Suomâst” , saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Olmoošvuoigâdvuotairâskodde ¶ Olmoošvuoigâdvuotkomitea lii KP-sopâmuš 27 artikla tulkkum uásild keččâm, ete njuolgâdusâst uáivildum kieldim puáhtá leđe ovdâmerkkân taggaar eennâm teikâ luánduvarij kištottellee kevttim, mii iästá algâaalmugij iäláttâs miänástum kuávlust. OA olmoošvuoigâdvuotkomitea ive 1994 adelem almoskomment nr 23 (50)  mield sopâmuš artikla 27 váátá sänihäämist peerusthánnáá meid positiivlâš sierânâstooimâid ucceeblohon kullei kulttuurvuoigâdvuođâi suojâlmân. Almoskomment mield keččih, ete algâaalmugij kulttuurhäämi luávdá meid tai eennâmkiävtun vuáđuduvvee eellimtäävi já ärbivuáválijd iäláttâsâid tego miäcástem, kuálástem já puásuituálu. Kulttuur suojâlem váátá meid, ete ucceeblohosiärváduvâi ovdâsteijeeh uážžuh pehtilávt uásálistiđ sijjân vaikutteijee miärádâsrähtimân. ¶ Olmoošvuoigâdvuotsopâmušâi olášuttem koceh aalmugijkoskâsiih äššitobdeeorgaaneh. Suomâ kalga raportistiđ orgaanáid merikoskâsávt sopâmuš olášutmist Suomâst já tast, maht tot lii váldám vuotân aalmugijkoskâsij sopâmušâi olášuttem koccee orgaanij avžuuttâsâid. Merikoskâsâš rapotistmist västid Suomâst olgoašijministeriö, mii kulá sierâ ministeriöid, virgeomâhâid, sämitige já aalmuglâšseervijd raapoort rähtim várás. Sopâmušâi olášuttem koccee orgaaneh pyehtih meid kolliđ Suomâ já kuullâđ sierâ čonâsjuávhuid raportij várás. Staatâi merikoskâsâš raportij lasseen orgaaneh väldih vuástá algâaalmugijn já aalmuglâšseervijn ciälkkámušâid já uáinuid sopâmušâi olášutmist. ¶ Olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâsah ¶ Olthuis Marja-Liisa ¶ o luosâ, emmenthal vuástá ¶ o Luosâ já poccuusavotekki várdást, peljikuobârnjuvdos, meccivaljepuánjumuš, sämipotákkeh ¶ o luosâ, possum känemane ¶ o millumpiärgupihvi, possum känemane ¶  OM, UM, OKM, MMM, YM, Sämitigge ¶ o myerjimelba, lahcâsuptâ ¶ o njadosliemâst njadostum meccikuobâreh, mietâruonâseh, čapisjiereehpuánjumuš, pihtemčuárbpeeli ¶ o njadosliemâst njadostum myerjih, lahcâsuptâ ¶ on kronologinen katsaus sekä johdatus Suomen saamelaispolitiikkaan. ¶ Onnellista uutta vuotta! llihkolaš ođđa jagi! Luholâš uđđâ ive! Leklvaž Ođđ ee´jj! Gott nytt år! Happy New Year! Bonne Année! Ein gutes neues Jahr! Felice Anno Nuovo! õnnelikku uut aastat! ¶ Onne nuuvâi nubbe tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum, mast säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) ovdâstij Suomâ sämitige já SPR saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. “Foorum vuolgâttij noonâ saavâ tave ooláádmudo oovtâstpaargon uásálistee stattáid. Almosciälkkámušâst foorum váátá staatâid oovtâstpargoost algâaalmugijguin rähtiđ maali, maht algâaalmugij uásális¬tem- já vaikuttemmáhđulâšvuođah torvejuvvojeh tave ooláádmudo oovtâstpargoost” muštâl Näkkäläjärvi, kote lâi SPR já algâaalmugij áinoo ovdâsteijen valmâštâlmin foorum almosciälkkámuš. ¶ ooláádmudo oovtâstpargoost ¶ o olespiärgupihvi, kuobârnjuvdos ¶ o olgosavotekkipihvi, auravuástá, laigospotákkeh ¶ Oona Länsman já Elen Anne Sara, orjâlâškielâ ¶ Oona Länsman, orjâlâškielâ ¶ Oopah já tuđhoseh ¶ Oopâ saanijd ¶ Oopperaleibi 12,50 eurod ¶ Oovdânpyehtee sajasâšvuođâ uccii Sanna Guttormin lasseen nelji ulmuu: Raisa Jär-venpää, Heidi Kitti, Hanna Mattila já Nina West. Miärádâs oovdânpyehtee väldimist toovâi Sämitige haldâttâshovdâ Juha Guttorm Sämitige pargo-oornig mield 9.1.2009. ¶ Oovdânpyehtim Sajosist pasepeeivi 26.2. tme 17 rääjist. ¶ Oovdânpyehtip taa sämmilijd taidârijd, kiäh láá väridemnáál tilálâšvuođáid. ¶ Oovtâstpargoost: ¶ Oovtâstpargo pehti läjiduvvojeh še tááláá ääigi eromâš teháliih sosiaalliih viärmáduvah, main uážžu uđđâ jurduid, uápásmuvá já uážžu ustevijd. Laura-Maija iätá, et tooimah láá še säminuorâi identiteet tááhust teháliih, ko piäsá uápásmuđ siämmáávuoiŋâlâš já etnisiteetis tááhust sämmilâš nuoráid. Oovtâstpargo vaikut meid sämikielâ paijeentolâmân já iäláskitmân, ko kuáhtáádijn eres enâmij nuorâid lii pággu sárnuđ eres kielâ ko jieijâs päikkieennâm válduaalmug kielâ. Tavesämikielâ lii sämikielâin vijđásumosávt sarnum kielâ, já tot lii távjá kevttimkiellân. Tavesämikielâ lii maŋgii nomâttum ‘sämmilij eŋgâlâskiellân’. Kuhtáádijn sárnumkielâ ij kuittâg lah automaatlávt sämikielâ, ko motomeh sämikielah láá nuuvt kukken nubijnis, et savâstâllâm lii väädis. Lasseen láá sämmiliih, kiäh láá monâttâm kielâs. Savâstâllâmkiellân tuáimá-uv viehâ távjá eŋgâlâskielâ. ¶ Oovtâstpargo puásui- já biodiversiteetaašijn ¶ Oovtâstpargo raajij rasta naanood sämikielâ já oohtânkulluuv ¶ Oovtâstpargo raajij rasta naanood sämikielâ já oohtânkulluuv ¶ ”Oovtâstpargo suomâruátálijguin já sämmilijguin lii lamaš luándulâš já uáli tergâd kuohtuid almugáid. Lep uáli iloliih tast, ete oovtâstpargo lii lasanâm. Lii tergâd, ete aalmugliih ucceeblovoh tuárjuh nubijdis já ucceeblovoi vuoigâdvuođâid já vuoigâdvuođâ jieijâs kielân já kulttuurân. Lii pyeri juátkiđ oovtâstpargo”, piäluštâsminister Haglund já saavâjođetteijee Näkkäläjärvi pahudáin. ¶ Oovtâstpargo viggâp čoođâg pyerediđ já ovdediđ, já tast viggâp toohâđ vuáhádum já jiešmeidlist čielgâ ääši säminuoráid. Fáárun viggâp uážžuđ lase uđđâ muáđuid já tooimâ viggâp šoddâdiđ vijđásubbon. Tábáhtusâid viggâp orniđ maaŋgâpiälásubbon já tävjibeht, ko tääl ohtsiih tábáhtusah láá oovtâstpargo aktiivlâšvuođâ keežild tuše motomeh ivveest. Lasseen oovtâstpargo eromâšávt Ruoššáin viggâp lasettiđ, ko tot lii ucceeb ko Suomâ, Ruotâ já Taažâ koskâsâš oovtâstpargo. ¶ Oovtâstpaargon vuáhádum sajattâh ¶ Oovtâst - Together - Yhdessä -Saamentutkimuksen konferenssi 25.-27.9.13 ¶ Oovtkiärdánâš vástádâs taas lii, et kielâ lii uhkevuálásâš, ko tot ij innig sirdâšuu aktiivlâš argâpeeivi kielân uđđâ suhâpuolváid (intergenerational transmission). Totkeeh láá miäruštâllâm maaŋgâid taasijd kielâ uhkevuálásâšvuotân. Tiäđuh maailm uhkevuálásijn kielâin kávnojeh ovdâmerkkân Ovtâstum Aalmugij škovlim-, tieđâ- já kulttuurornjidume Unesco internet-siijđoin www.unesco.org . Unesco äššitobdei luokittâsâi mield eres lasseen puoh sämikielah kuleh maailm uhkevuálásij kielâi juávkun. Suomâst sarnum aanaar- já nuorttâsämikielâ láá luokittâllum tuođâlávt uhkevuálásâš kielân (severely endangered languages). ¶ Oovtlágánvuođah ¶ Oovtviärdásâšvuođâlaahâ ¶ Oovtviärdásâšvuotâ ovdâsajan 7-proojeekt stivrimjuávkku ¶ o patoŋg já orttâvuojâ ¶ Opening statement by Klemetti Näkkäläjärvi 15.4. ¶ Opetusministeriö ¶ Opi lukemaan maisemaa ¶ o poccuučuárbpeelipihvi, kuobârnjuvdos ¶ Oppâkiirjijd puáhtá tiiláđ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst: anni.nakkalajarvi(at)samediggi.fi tâi ritva.tammela(at)samediggi.fi. ¶ Oppâkiirjijd puátá tiiláđ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst: anni.nakkalajarvi(at)samediggi.fi tâi ritva.tammela(at)samediggi.fi. ¶ Oppâkirje lii uáivildum vuáđuškoovlâ vyelimus luokáid já tot uápásmit uáppeid Ááná já Saammâl fáárust anarâškielân já kulttuurân. Ákku áásá Pakšvuonâ riddoost, já Ánná iälá távjá tobbeen. Ááhu muštâlusâi já Ááná já Saammâl savastâlmij pehti puáhtá máttááttâllâđ mielâkiddiivávt aanaar sämikielâ. ¶ Oppâmateriaal ¶ - oppâmateriaalčáitálmâs já -vuárhá hoittám. ¶ Oppâmateriaalčällee ¶ oppâmateriaalčällee ¶ Oppâmateriaalčällee Hannu Kangasniemi oovdânpuovtij čuákkimân sämikielâi oppâmateriaaltile já olgospuovtij suu tuđâvâšvuođâ puáttee ive staatâ budjetiävtuttâs sistetuállee 110.000 euro lasseetmist sämikielâlii oppâmateriaal rähtimân. Staatâtorjuu lasseetmân lii tuođâlâš tárbu, tastko materiaalvääni lii styeres eromâšávt nuorttâlâš- já anarâškielâ uásild. Tavesämikielâ uásild tile lii pyereeb, mutâ ij pyeri totkin. Uási tavesämikielâlii materiaalist kolgâččij uđâsmittiđ já meid vuáđumateraaleh váiluh ain. Vuáđumáttááttâs tijmejuáhu-uđâsmitmist rahtum nubástusah oppâamnasij lođâspaaihij nubástusâin já meid joođoost leijee vuáđumáttááttâs oppâvuávám vuáđustâsâi uđâsmittem lasetteh materiaalij uđâsmittemtáárbu. ¶ Oppâmateriaaleh interneetist ¶ Oppâmateriaaleh interneetist ¶ Oppâmateriaaleh interneetist ¶ Oppâmateriaaleh interneetist ¶ Oppâmateriaalijd puáhtá tiiláđ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst ritva.tammela(at)samediggi.fi teikâ info(at)samediggi.fi. ¶ Oppâmateriaal jyehim prinsiipah ¶ Oppâmateriaalpargeeh ¶ Oppâmateriaalpargo ¶ Oppâmateriaalpargo prinsiipah ¶ Oppâmateriaalpargo taha iävtuid sämikielâ, sämikulttuur já sämikielâlâš máttááttâsâsân jieškote-uv škovlâtaasijn. ¶ - oppâmateriaalpargo vuávám, stivrim, kocceem já toimâttempargo, ¶ Oppâmateriaal proojeektpargeeh: ¶ Oppâmateriaalpaargon kuleh el. kietâčallui čäällim, jurgâlem, kielâ tärhistem, kuvvimpargo, tuáijim, ohjelmistem jna. Tilálâšvuođâst oovdânpuáhtoo sämitige oppâmateriaalpargo, suunnâttâllâp já savâstâllâp. Kustan-nusosakeyhtiö Otava oppâmateriaalpyevtittâsâst muštâl kuástidemhovdâ Mervi Korhonen Helsigist. Lasetiäiđuid tábáhtumest addel Hannu Kangasniemi (hannu.kangasniemi(at)samediggi.fi/ 050-3641 385). ¶ Oppâmateriaal ráhtoo aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielân. Sämitigge tuárju meid ovtâskâs oppâmateriaal rähtim. Škovlim- já oppâmateriaallävdikoddeest puáhtá uuccâđ torjuu sämikielâlâš oppâmateriaalprojektij várás. Eidusâš uuccâmäigi ij lah, mut torjuuh occojeh táválávt skammâ-uđđâivemáánust, et puáttee ive pyevtittemvuávám lii pargo vyelni. Sämitigge puáhtá pálkkááttiđ meriáigásijd olespiäiválâš pargeid oppâmateriaal kietâčäällim- já eres pargoid. Merhâšitteemus oppâmateriaalpargo pargee juávkku lii sämikielâlâš máttáátteijeeh. ¶ - oppâmateriaal rähtimân lohtâseijee ohtâvuođâtoollâm škovláid já máttááttâs haaldâšmân , ¶ - oppâmateriaal rähtimân lohtâseijee ohtâvuođâtoollâm škovláid já tave-eennâmlâš ohtsâšpargo, ¶ - oppâmateriaal tieđettempargo, vuorkkim já jyehim, ¶ - oppâmateriaalvarij kevttim čuávvum, ¶ Oppâmateriaalvuávájeijee ¶ oppâmateriaalvuávájeijee ¶ - oppâmateriaal vuávám-, toimâttem- já tieđettempargo, ¶ Oppâmpajeh já tai siskáldâsah sehe vuossâmuu teivâdem ohjelm láá finnimnáál sämitige já Giellagas-instituut nettisiijđoin: www.samediggi.fi já www.oulu.fi/giellagasinstituutti/ ¶ Oppâmvihko ¶ Oppâmvihko vievâst puáhtá jieŋâlmittiđ oppum tiäđuid. Vuáđupargopitái lasseen láá parâ- já juávkkupargopitáh, maid puáhtá porgâđ jo-uv luándumääđhist tâi luokast. Lasseen oppâmvihkoost láá árvuštâllâmpargopitáh, moi porgâm váátá táváliist eenâb fiätu. Internetpargopitái čuávdim hárjánit tiäđu uuccâm viärmáduvâst. ¶ Oppimateriaalin projektityöntekijä ¶ Orgaan ¶ orostâlâi täin riddokuávluin, iä merâriddoost lamaš Orposa Pávlosa Pávlosa Veikko ¶ Orti-Berg Riitta ¶ Ortodoksâlâš kirkko ¶ Ortodoksâlâš kirkko ¶ o ruánáá saalaatvuáđu, njálgá ruopsissiipuul, sälttiluosâ, kolmâsuovâpuásui, kaaicâ vuástá, vielgissipulipatoŋg ¶ Osallistujat ¶ o šavepihvi, parsa, merâkaccuuh, choron-puánjumuš ¶ o šavepihvi, possum siipuul-paprika-kuobâr njadosvuojâst ¶ o siipuulvuojâpuánjumuš, sämipotákkeh, ruonâseh ¶ Oskarleibi 13,50 eurod ¶ Oskkoldat ja eallinoaidnu ¶ Oskoldâh ¶ Oskolduv oppâkirje Násti 5 já toos kullee siämmáánommâsâš pargokirje láá jurgâlusah Kuástádâsfinnodâh Otava almostittem Tähti -nommâsâš oppâkirjeest já pargokirjeest. Sämikielâlijd jurgâlusâid lii ráhtám Anu Katekeetta. Rááiđust láá ovdil almostittum kuuđâd luoka oppâkirje já pargokirje. ¶ o smetana, ruopsisruotâs, sälttikurkkâ, patoŋg ¶ Osmo Seurujärvi ¶ osoitteen. ¶ osoitteen. ¶ osoitteen.www.samediggi.fiPia osoitteen.www.samediggi.fiPia RuotsalaSajoksen johtaja, o syeinisiipuulpariispotákkeh, kurkumapuánjumuš, sherryvuojâ, paje ruonâseh ¶ o Säämi luámáneh ¶ o tillipotákkeh, lahcaa sherrypuánjumuš, paje ruonâseh ¶ OTL Juha Joonan selvitykseen sisältynyt asiakirja vuodelta 1742 nostettiin julkisuudessa hankkeen sen-saatiolöydöksi. Korpijaakko-Labba toteaa, ettei Tukholman kamarikollegion arkistosta löytynyt dokumentti suinkaan ollut kuninkaallinen päätös, jolla saamelaisten käyttämät maat olisi viranomaispäätöksellä siirretty kruunun maiksi. Kyse oli vain yhtä Kuusamossa sijainnutta uudistilaa koskeneesta maaoikeusasiasta ja sitä koskeneesta kamarikollegion asiakirjasta, joka oli ainoastaan kollegion lausunto. Korpijaakko-Labba kritisoi maaoikeustutkimuksen tekijöitä virheellisestä väitteestä, jonka mukaan valtava maaomaisuuden siirto olisi tuolloin toteutettu kamarikollegion päätöksellä. ¶ o toomaat, jieŋâsaalaat, kurkkâ, paprika, patoŋg já orttâvuojâ ¶ Otsikko ¶ OTT Kaisa Korpijaakko-Labba (tiivistelmä) ¶ Oulun hiippakuntavaltuusto ¶ Oulunsalo paješkovlâ: Natalia Länsman (tavesämikielâ) ¶ Oulu ollâopâttuv Giellagas -instituutâst lii väldikodálâš sierânâspargo sämikielâ aaleeb máttááttâsâst já tutkâmušâst Suomâst ¶ Oulu pispekodde ¶ Oulu pispekodde uárnee Sämmiliih kirhoost -seminaar Sajosist lávurduv 4.2.2012 tme 9.30 - 21.00. Ohjelmist láá mielâkiddiivááh sahâvuáruh já paaneelsavâstâlmeh sehe ehidist vuoiŋâlâš muusik konsert. Peeivi ohjelm já puurâdmeh láá ulmuid nuuvtá. Keejâ ravvuid puurâdmáid almottâtmist. ¶ Oulu pispekode pispekoddestivrâ - sämmilij ovdâsteijee (topâlduvâi siste väriovdâsteijeeh): Veikko Guttorm (Pentti Valle, Anu Avaskari) ¶ Oulu pispekode tuámukapittâl vuáđudij sämipargo ráđádâllâmkode ive 2008. Ráđádâllâmkode pargon lii äššitobdeeorgaanân ovdediđ sämmilij kirholâš pargo já tuárjuđ sämipargo čällee pargo. Kirkko taha sämipargoost tave-eennâmlâš oovtâstpargo já uárnee eres lasseen jyehi niäljád ive ekumeenlijd Säämi kirkkopeeivijd. Puáttee kirkkopeeivih uárnejuvvojeh Taažâ Mo i Ranast 9.–11.8.2013. ¶ Oulu tábáhtusân uásálistij meid Avveel luvâttuv Villasat -juávkku tanssáin Doaivut ja vuoimmehuvvat (Tuáivuđ já navcâttuđ). Juávhu vittâ nieidâ lijjii jieijah ráhtám koreografia tanssâ- ja draamamáttáátteijee Teija Sonkkila iššijn, kote tooimâi še juávhu stivrejeijen. Taansâ juurdâ vuáđuduvá elleekován Kuovdâkiäinu stuime, mast meiddei čáittus tyehin čuoijâm Mari Boinen muusil lâi luoihâttum. Nieidâi máttáátteijee Marjaana Aikio lâi kuárrum fiijnâ já ivnáás lávdástâllâmkaarvuid. ¶ Ounasvaara luvâttâh, Ruávinjargâ: Martta Alajärvi (tavesämikielâ) ¶ Outi Länsman ¶ Outi Länsman, Pigga Keskitalo ¶ Outi Pieski; ¶ Outi Pieski seinireliefi lii stellejum parlamentsali Sooljon. Tyeji čokkân maaŋgâin kolledum já vielgiskolledum stälitaldrikijn, moh hämmejeh maaŋgâtásásii suonjârdeijee virde sali siäinán já sárnumstovlin. Ohtân tyeje visuaallâš vuolgâsaijeen lii nissoon sämimáccuhist kevttum soljo. Tyeje uásih láá häämis peeleest še taldrikeh já tain sorjájeijee pastemeh láá kuáškánjâsah. Keraamisij pastemij hämikielâ puátá ärbivuáválâš säämi čuárvipastemist. ”Tyeje tuoijuudijn lam suogârdâllâm suhâpuolvâi virde ääigist sehe oohtânkulluuvâšvuođâ, mast virde piämmá mii juáhháá”, muštâl taaidâr. ¶ Outi Portti (anâraškielâ) ¶ o Valjim mield; vuojâčalmenisu, kaaneelnisu teikâ myerjipiirakka ¶ Ovdâsijđo ¶ Ovdâsijđo Algâaalmug ¶ Ovdâsijđo Algâaalmug Algâaalmug ¶ Ovdâsijđo Algâaalmug Ohtâ aalmug neelji enâmist ¶ Ovdâsijđo Algâaalmug Peeivi pärni ¶ Ovdâsijđo Algâaalmug Säämi lippu ¶ Ovdâsijđo Algâaalmug Säämi suuvâ laavlâ ¶ Ovdâsijđo Algâaalmug Távjá koijâdum ¶ Ovdâsijđo Algâaalmug Aalmugpeivi ¶ Ovdâsijđo Artikla 8(j) olášuttem ¶ Ovdâsijđo Artikla 8(j) olášuttem Artikla 8(j) ¶ Ovdâsijđo Dokumenteh ¶ Ovdâsijđo Dokumenteh Dokumenteh ¶ Ovdâsijđo Kielah ¶ Ovdâsijđo Kielah Anarâšah ¶ Ovdâsijđo Kielah Eenikielâ ¶ Ovdâsijđo Kielah Kielâvuoigâdvuođah ¶ Ovdâsijđo Kielah Majemuš puddâ ¶ Ovdâsijđo Kielah Nuorttâlâšah ¶ Ovdâsijđo Kielah Sämikielah ¶ Ovdâsijđo Kielah Säämi puustaveh ¶ Ovdâsijđo Kielah Zoja Nosova - koltansaamen uranuurtaja ¶ Ovdâsijđo Kielah Aanaarkielâ ¶ Ovdâsijđo Ohtâvuođâ ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Evangelâš-luterilâš kirkko ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Oovtâstpargo raajij rasta ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Ortodoksâlâš kirkko ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Sämiseervih ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Sämitigge ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Säämi haldâsemkuávluh ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Säämi škovlim ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Säämi media ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Säämi parlameentah ¶ Ovdâsijđo Ohtsâškodde Saavâjođetteijee västid ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Anarâškielâ, čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Anarâškielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Anarâškielâ, sänikirjeh ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Anarâškielâ vieres kielân ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Biologia já eennâmtiätu ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Eenikielâ ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Eennâmtiätu ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Eres materiaal ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Inarinsaamenkielen oppikirjat ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Kietâtyeji ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Luándu já piirâs ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Matematiik ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Nuorttâsämikielâ ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Oppâmateriaaleh interneetist ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Oskoldâh ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Párnáikirjeh ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Sämikielâlâš oppâmateriaalij ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Tavesämikielâ, eenikielâ já čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Oppâmateriaal Tavesämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Raporteh ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Raporteh Sämitige škovlimraapoort nr 1 ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Raporteh Sämmilij parlamenttâ ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Tieđettemčáluseh ¶ Ovdâsijđo Olgosadalduvah Tieđettemčáluseh Sämitige tieđettemčáluseh ¶ Ovdâsijđo Ovdâsijđo ¶ Ovdâsijđo Pargojuávkkuovdâstem ¶ Ovdâsijđo Pargojuávkkuovdâstem Pargojuávkkuovdâstus ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah And in the winter ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Anna-Katariina Feodoroff (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Antti Heikkuri (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Aslak Satokangas (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Binna bánna ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah City-sämmilâš Ruávinjaargâst ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Cokka fal ná ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Eila Tapiola (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Ella Näkkäläjärvi (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Inga Helander (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Johanna Njaita ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Lasse Lehtola (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Mun kal kuorâm ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Mun lam 19-ihásâš Iisko-Jouni Hetta ađai Iisko já aasâm Vuáčust (2008) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Mun lam Anni Koivisto, ucjuvlâš, masa 17-ihásâš säminuorâ (2008) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Mun lam Milla Elmiina Pulska (2008) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Mun lam Niillas Holmberg (2008) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Mun lam Satu Aikio (2008) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Muu hobby ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Muu nommâ lii Haanu Heeihâ Aaslâk Antti, Aslak Antti Paltto (2008) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Natalia Sanila (2008) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Natalia Vaskova ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Niiles ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Njuámmil ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Nuorah aldakooveest ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Nuorâičällee västid ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Nuorâirääđi ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Olga Egorova ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Párnái kulttuurist ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Pilvi aalgât ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Räjittes säminuorah ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Sofe-Ovllá Háns-Ándde Laura, Laura Niittyvuopio (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Somby ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Suoma Sámi Nuorat r.o. ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Säminuorâi taaidâtábáhtus ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Saara-Maria Salonen (2011) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Tiörv! Mun lam Anna Lumisalmi, 21-ihásâš nuorttâsämmilâš nieidâ (2008) ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Taaidâtábáhtus koveráiđu ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Uccâ uábáš ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Unna Junná ¶ Ovdâsijđo Párnááh já nuorah Unna Junná video ¶ Ovdâsijđo Projekteh ¶ Ovdâsijđo Projekteh Párnáikulttuurkuávdáš ¶ Ovdâsijđo Projekteh Párnáikulttuurkuávdáš Säämi párnáikulttuurkuávdáš ¶ Ovdâsijđo Projekteh Projekteh ¶ Ovdâsijđo Projekteh SaKaste ¶ Ovdâsijđo Projekteh Sakaste ¶ Ovdâsijđo Projekteh SaKaste SaKaste ¶ Ovdâsijđo Projekteh Sakaste SaKaste ¶ Ovdâsijđo Projekteh Sámi Giellagáldu ¶ Ovdâsijđo Projekteh Sámi Giellagáldu Säämi Kielâkäldee – Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáš ¶ Ovdâsijđo Projekteh Skábma Elokuvakeskus Ajankohtaista ¶ Ovdâsijđo Projekteh Säämi kielâlávgum škoovlâst ¶ Ovdâsijđo Projekteh Säämi muusikkuávdáš ¶ Ovdâsijđo Projekteh Säämi muusikkuávdáš Säämi muusikkuávdáš ¶ Ovdâsijđo Sämitigge ¶ Ovdâsijđo Sämitigge AHR (KHO) linjij ruukilaavâ heivitmist sämikuávlust ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Aimo Guttorm väljejui Sämitige lahâčällee viirgán ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Algâaalmug ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Algâaalmugijd kyeskee julgáštus ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Algâaalmugij uásálistemvuođâ kalga turviđ tave ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Almos toimâttâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Alnetoollâm já pargojuávhu jieijâs siijđoh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Anarâšah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Anarâškielâ, čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Anarâškielâ kielâjurgâleijee virge ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Anarâškielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Anarâškielâ, sänikirjeh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Anarâškielâ vieres kielân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Anarâškielâ aabis finnij pargokirje ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Anarâškielâ aabis iskâdâllâmversio almostui ¶ Ovdâsijđo Sämitigge And in the winter we live in iglu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Arkkitehtkišto iävtuttâsâst väljejuvvojii nube rieggei ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Arkkitehtkišto Säämi kulttuurkuávdáá vuáváámist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Arkkitehtuurkišto puátuseh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Artistij vistádâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Auditorio Dolla ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Aula ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Binna Bánna párnái radio ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Biodiversiteetsopâmuš 12. uásipeličuákkim lii algâttâm ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Biodiversiteetsopâmuš syeji ovdán ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Biologia já eennâmtiätu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Bohccostallit –juávkku Avelist oovdâst säminuorâid Oulust ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Bohccostallit –juávkun kijttoseh Oulust ¶ Ovdâsijđo Sämitigge COP 12 čuákkim miärádâsah artikkâl 8(j) olášuttem várás ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čuákkimpaketteh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čuákkimviste Násti (stuárráb) ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čuákkimviste Silbanásti (ovtâstittum) ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čuákkimviste Silba (ucceeb) ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čuákkimviste Sisti ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čäällimkodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čäällimkodde Almos toimâttâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čäällimkodde Čäällimkodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čäällimkodde Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Čäällimkodde Sämikielâ toimâttâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Dokumenteh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Duodji Shop ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Eenikielâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Eenikiellâm sämikielâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Eres materiaal ¶ Ovdâsijđo Sämitigge EU-Komissio tuhhiittij Tave ohjelm ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Euroop Rääđi historjálâš seminaar lâi miänástus ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Evaŋgellâš-luterilâš kirkko ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Härjijuhleh 2011 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ihe 2013 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ijâttes iijâ paarnij- já nuorâipiäiván almmottâttâm aldasáid 250 pärnnid já nuorâd ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ijâttes ijjâ rockáá, juáigá, lávlu, tánssáá já ráppáá porgemáánust ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ijâttes ijjâ-tábáhtusân staatâtorjuu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ijâttis iijâst kuullâp taan ive čuudâlavluu Tuvast ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ijâttis Ijjâ muusikfestivaalâ porgemáánust 2009 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Šiljopiirâs ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ive 2015 Ijâttes iijâst kuullâp nuotâid vildáás tuoddârijn ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kárvudât peri návt ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kielâ- já jurgâlempalvâlusah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kielâpalhâšume Sámi Siida-siärván já uumajasämikielâ máttáát ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kielâvuoigâdvuođah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kietâtyeji ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kirjebussi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kirjekišto puátuseh säminuorâi taaidâtábáhtus 2008 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Konferens huáput tave-eennâmlâš sämisopâmuš já ILO-sopâmuš ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kongres- já tábáhtuspalvâlusah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Škovlim já oppâmateriaallävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Škovlim uáinusist algâaalmugfoorum uálgitábáhtusâst ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kulmâ skipárâš - kirje jaapaan- já eŋgâlâskielân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kulmâ uđđâ anarâškielâlâš oppâkirje almostum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kulttuurenâdâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kulttuurlävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kulttuurohjempaŋkki ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kulttuurseminaar ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kulttuurtorjui uuccâm 2009 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kyehti nissoon uážžuv kielâpalhâšume Kollekielâ 2010 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Kärigâsnjaargâ já Avveel juávhuh väljejuvvojii ovdâstiđ säminuorâid väldikodálâš Teatris-tábáhtusân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lahâaasâtmist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lemmeerogge ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Love koččâmâššâd Sämitige saavâjođetteijei ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Love tävjimustáá toohum koččâmâššâd ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Luándu já piirâs ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh Iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh Škovlim já oppâmateriaallävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh Kulttuurlävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh Lävdikodeh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh Nuorâirääđi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh Säämi kielârääđi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Lävdikodeh Vaaljâlävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Majemuš puddâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Matematiik ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Meriáigásâš proojeekthovdâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Mii ohtâvuođâid? ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Miärádâsah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Mun kal kuorâm madâräijihâm ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Muotâteatter ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Muštottemčáálus sämi- já maorikielâi kielâiäláskittemseminaarist 13.9.2011 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Muu hobby ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Muusikstudio ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Muusiktoimâ sämikielâlii máttááttâs- já šoddâdempargoost– škovlimpeeivih ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Muu Säämi ive 2030 -kirje almostum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Maaŋgâtooimâsali Dollagáddi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Maaoikeusseminaari ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Niiles ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nils-Aslak Valkeapää –Juhlekonsert Sajosist 9.11 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Njuámmil ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nuorah aldakooveest ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nuorâičällee virge ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nuorâičällee västid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nuorâirááđán Nuorâ tuáimee -tubdâstâs ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nuorâirääđi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nuorttâlâšlaavlâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nuorttâsämikielâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Nuorttâsämmiliih ¶ Ovdâsijđo Sämitigge OA spesiaalraportistee S. James Anaya: Sämmiliih ovdâmerkkâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge OHTÂVUOT -NETTIAAVIS ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ohtâ aalmug neelji enâmist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Oktavuohta -nettilostâ leehâst ohtâvuođâid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Oovtâstpargo raajij rasta naanood sämikielâ já oohtânkulluuv ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ortodoksâlâš kirkko ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Oskoldâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ovdâskoddevaaljah tuállojeh jyehi niäljád ive ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Pargojuávkkuovdâstem ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Pargojuávkkuovdâstem Pargojuávkkuovdâstus ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Parlamentsali Solju ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Parlamentaarlâš rääđi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Parlamentaarlâš rääđi Parlamentaarlâš rääđi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Párnáikirjeh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Peeivi pärni ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Pilvi aalgât ollâopâttuvâst ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Pivdem iävtukkâs noomâtmân sämitige nuorâirááđán ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Piäluštâsminister Haglund kollij Iänuduv ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Poccuu ihe álgá vuássáá šoddâmist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Poccuu ihe koveráiđu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Povdiittâs sämikulttuur suojâlem suomâst –seminaarân 3.12.20 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Povdim arkkitehtkištodem puátusij almostittemtilálâšvuotân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Projekteh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Pyeremus piivtâs ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Pänituoddâr hoittám já kevttimvuáváámist keččâleh Akwé:Kon - ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Riehtiminister Henriksson: puohháid sämipárnáid puigâ máhđulâšvuotâ jieijâs kielâ oppâmân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Raavâdviäsu Galla ¶ Ovdâsijđo Sämitigge SáFá- ovdâčielgiittâshaavâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Saijoos čuákkimtileh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sajos finnodâshtoimâ-, markkânistem- já pyevtittâsovdedemhaahâ aalgij ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sajos huksimurko olášutten Keski-Suomen Betonirakenne Oy ¶ Ovdâsijđo Sämitigge SAJOSIST ÄŠŠIGŠ UÁSÁLIST JIEŠ KULTTUURFEERIM PYEVTITMÂN ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sajos lasâliijnij kovvoos vuâvâmkišto čovdum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sajos tánssámráánuh – falâldâhkišto lehâstum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge SámiSoster rs ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Seenaat-kiddoduvah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge SomBy ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Stipedeh sämikielâ uáppeid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Stivrâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Staatâčällee Valle: juáhhást vuoigâdvuotâ oppâđ sämikielâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Suomâ finnij avžuuttâsâid pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Suomân tarbâšuvvoo sämikielâ iäláskittemohjelm ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Suoma Sámi Nuorat r.o. ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämiarkkâdâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämiarttâsâš čuovâkovečáitálmâs Venezuelast ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâi iäláskittemohjelm kulá sämitige vaaljâpaje tehálumosáid ulmijd ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâ iäláskittemohjelm vuávám álgá ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâ já maorikielâ iäláskittem -seminaar 13.9.2011 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâlâš kulttuur já sämiseervij tooimâ tuárjumâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâlâš oppâmateriaalij ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâlâš oppâmateriaalpargo ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâlâš, sämikielâ já kulttuur máttááttâs ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi 17.9.2014 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâ máttááttâsâst máccoo kansaškoovlâ ääigi tilálâšvuo ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâ toimâttâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikielâ toimâttuv palvâlemmáávsuh pajaneh 1.1.2011 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikulttuurkuávdáš ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämikulttuurkuávdáš uánihávt ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämimááccuh koveráiđu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämimááccuh muštâl maŋgâ ääši ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämimuusik ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säminuorah palhâšuvvii Teatris-tábáhtusâst ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säminuorâi taaiđâtábáhtume 2013 uárnejuvvoo Hettast ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säminuorâi taaidâtábáhtus ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säminuorâi taaidâtábáhtus 2011 Ucjuuvâst ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 uárnejuvvoo Suáđigilist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säminuorâi taaidâtábáhtus aldan ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst 2015 muusik já teatterpargopáájáh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säminuotâi taaidâtábáhtusâst tanssâ já pargopáájáh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämiseervih ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige almos toimâttâh lii varrim ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige čuákkim ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige čuákkim čuávvumnáál interneetist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige čuákkim miärádâsah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige čuákkim Sämitige čuákkim ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige čuákkim tuhhiittij budjet ihán 2015 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige čäällimkodde lii kiddâ 7.7. - 1.8. koskâsii ääigi. ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigeh ilodeh tave-eennâmlâš sämisopâmuš tuhhiittem ovdán ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigeh lasetteh oovtâstpargo artikkâl 8(j) olášuttem tiet ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2011 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2013 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2015 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige miärádâs sämitiggelaavâst ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige neeljikielâsâš nettisiiđoh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige nuorâirääđi juátká kyehti meriáigásii ofelâš uuccâmääigi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige Nuorâirääđi ocá KYEHTI NUOR OFELAŠ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige puhelinnumereh muttojeh 1.9.2008 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige stiivrâ čoovčâ vuossâmuu čuákkim miärádâsah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige stiivrâ čuákkim miärádâsah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige tieđettemčáluseh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige vaaljah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitige vaaljâi 2011 iävtukkâsasâttâllâm lii nuuhâm ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge áigu aanaar- já nuorttâsämikielâ kielâjurgâleijeid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge almoot uuccâmnáál ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge almoot uuccâmnáál škovlimčällee virgesajasâšvuođâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge almoot uuccâmnáál kulttuurčällee virgesajasâšvuođâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge almoot uuccâmnáál kuttâ stipend ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge almoot uuccâmnáál nuorttâlâškielâlii oppâmateriaal proojeektpargee ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge almoot uuccâmnáál stipend ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge almoot uuccâmnáál säämi muusikkuávdáá meriáigásii vuávájeijee sajasâšvuođâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge almostit kyehti uđđâ sämikielâ aabis ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge já Giellagas –instituut piejih joton kielâlávgummáttááttâs škovlimproojeekt ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge já Iänuduv kieldâ kärttejeh tavesämikielâ kielâpiervâl táárbu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge já Mii rs kärttejeh kielâpiervâltooimâ táárbu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge juovij stipendijd ollâtääsi uáppeid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge juovij stipendijd sämikielâ uáppeid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge kollij Brysselist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitiggelaavâ uđâsmittem ovdán ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge mieđettij torjuu sämmilâš elleekován ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge nanodij ive 2013 ruttâtuálulopâttem ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge ocá anarâškielâ kielâpargee, nuorttâsämikielâ kielâpargee já tavesämikielâ kielâpargee ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge ocá meriáigásii vuávájeijee ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge ocá proojeektpargee elleekovekuávdážân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge palhâšij nuorâ tivtâsteijeid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge palhâšij viššâlis sämikielâ uáppeid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge - Sämmilijd ovdâsteijee jiešhaldâšemorgaan ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge teeivâi Suomâ haldâttâs ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge tuáivut puohháid Puorijd Juovlâid! ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitigge tuárju Ilo 169-sopâmuš ratifisistem ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitiggevaaljah 2011 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämitiigán ruttâ lasebudjetist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämmiláid sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ovdedemohjelm ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämmilâš siärvádâhvuáhádâh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämmiliih lahâaasâtmist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämmiliih Suomâst ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah iä olášuu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämmilij parlamenttâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusproojeekt loppâseminaar Anarist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sämmilij ärbivuáválii tiäđu suojâlem váátá tooimâid ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi elleekove ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi haldâsemkuávluh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi Kielâkäldee – Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáš ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kielâlahâčielgiittâs almostui kirjen ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kielâlaavâ 31 §:st uáivildum torjuuh uuccâmnáál ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kielâohtsâšpargo kalga nanodiđ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kielâohtsâšpargo uđđâ vuáđu oolâ - tave-eennâmlâš haavâ uđđâ pargeeh teivâdii Sajosist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kielârääđi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kielâtaho -palhâšume ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kirjálâšvuotâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kirkkopeeivih Anarist ive 2009 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi škovlim ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan asâttum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kultturkuávdáš Sajos härjijuhletilálâšvuotâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto kištopargoh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge SÄÄMI KULTTUURKUÁVDÁÁ LASÂLIIJNIJ KOVVOOS VUÁVÁMKIŠTO ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kulttuurmeriruttâ uuccâmnáál toimâihán 2014 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi kulttuuräärbi syeje kalga pyerediđ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi lippu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi máttááttâskuávdáš ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi media ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi parlamenteh tuáimih Suomâst, Ruotâst já Taažâst ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođettemvuotâ Ruotân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi Parlamentaarlâš Rääđi Váátá Njeellim pággunjuovâmij orostitten ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi parlamiänttáreh čokkâneh Kirkkonjaargâst ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi párnáikultturkuávdás ocá oddâ noomâ! ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi párnáikulttuurkuávdáš ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi párnáiteatterproojeekt ocá aittâleijeid! ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi puárásijpargo ovdedempeeivih III 22.5.2013 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi puustaveh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi suuvâ laavlâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi tyeji ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi tyejiamnâsij finnim turvim ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi tyeji koveráiđu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi taaidâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi vyehi? ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Säämi aalmugpeivi 6.2. ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Sää´m keäpper ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi uásálistij OA pisovâš ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Saavâjođetteijee saavah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tave-eennâmlâš säminuorâi konferens Suáluičielgist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ministerčuákkimist Helsigist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tave-eennâmlâš aalmugtiervâsvuođâkonferens Tuurkust 24.8.2011 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáš (Poske) ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tavesämikielâ, eenikielâ já čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tavesämikielâ kielâpargee ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tavesämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tiervâpuáttim kielâiâláskittemehidân ! ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tijdâlamppu lii taikalamppu – mut mii lii Skuáppu? ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tiäđuh párnáá vuoigâdvuođâin aanaar- já nuorttâsämikielân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tyejisuámsurtori já tyejimarkkâneh Sajosist 12.–13. juovlâmáánu 2014 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Tälvimaailm pivoh ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Taaidâtábáhtus koveráiđu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Uárjul puáđu ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Uccâ uábáš ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Uđđâ haldâttâsohjelm tuárju sämikulttuur ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Uđđâ oppâkirjeh almostum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Uđđâ oppâmateriaalah škoovlâ aalgân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Uđđâ oppâmatriaalah almostum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Uđđâ orjâlâškielâlâš matematiik rááiđu lii valmâštum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Unna Junná video ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Unna Junná aalgij ive 2007 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Váldusali (ovtâstittum) ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Váldutoimâlâš saavâjođetteijee ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Videostudio ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Vuáđukeeđgi muvrámtilálâšvuotâ 2010 ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Vuávájeijee virgesajasâšvuođâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Vuosmuš anarâškielâ algâoppâkirje vyeliškovlâlijd lii almostum ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Vuossâmuš Säämi kielâtaho -palhâšume Meccihaldâttâsân ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Vaaljah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Vaaljah Sämitige vaaljah ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Vaaljâlävdikodde ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Ärbi ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j) pargojuávkku iävtut algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu syeje ovdedem ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Aalmugijkoskâsâš sämiseminaar čuávvumnáál Interneetist ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Aanaarkielâ ¶ Ovdâsijđo Sämitigge Aanaar kieldâ/Sämikirjerááju ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Lahâaasâtmist ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Lahâaasâtmist Sämmiliih lahâaasâtmist ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Lahâaasâtmist Säämi kielâlaahâ ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Elinkeinot ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Elinkeinot Sämmiliih iäláttâsah ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Historjá ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Kulttuuri ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Kulttuuri Taaiđâ ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Lahâaasâtmist ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Lahâaasâtmist Sämmiliih lahâaasâtmist ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâsah ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâsah Sämmilij vuoigâdvuođâid kieđâvuššee olmoošvuoigâdvuotorgaanij uđđâsumoseh avžuuttâsah ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Siärvádâhvuáhádâh ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Siärvádâhvuáhádâh Sämmilâš siärvádâhvuáhádâh ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Sämmiliih Suomâst ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Saamen kielet ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Saamen kielet Sämikielâ ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Ympäristö ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Ympäristö Kulttuurenâdâh ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Aalmugijkoskâsiih sopâmušah ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Suomâst Aalmugijkoskâsiih sopâmušah Algâaalmugáid kyeskee aalmugijkoskâsiih sopâmušah já julgáštušah ¶ Ovdâsijđo Sämmiliih Sämmiliih Suomâst ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Kirjebussi ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Lemmeerogge ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Muotâteatter ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Nuorttâlâšlaavlâ ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Oarjul buođđu ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Poccuu ihe ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Poccuu ihe koveráiđu ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Pyeremus piivtâs ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Sämimááccuh ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Sämimááccuh koveráiđu ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Säämi elleekove ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Säämi kirjálâšvuotâ ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Säämi muusik ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Säämi tyeji ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Säämi tyeji koveráiđu ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Säämi taaidâ ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Säämi vyehi? ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Sää´m keäpper ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Tälvimaailm pivoh ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Vuotsolainen poromies ¶ Ovdâsijđo Säämi vyehi Ärbi ¶ Ovdâsijđo Saavâjođetteijee ¶ Ovdâsijđo Saavâjođetteijee Saavâjođetteijee saavah ¶ Ovdâsijđo Saavâjođetteijee Váldutoimâlâš saavâjođetteijee ¶ Ovdâsijđo Toimâ ¶ Ovdâsijđo Toimâ Artikla 8(j) olášuttem ¶ Ovdâsijđo Toimâ Artikla 8(j) olášuttem Artikla 8(j) ¶ Ovdâsijđo Toimâ Škovlim ¶ Ovdâsijđo Toimâ Škovlim Sämikielâlâš, sämikielâ já kulttuur máttááttâs ¶ Ovdâsijđo Toimâ Kulttuurtorjun ¶ Ovdâsijđo Toimâ Kulttuurtorjun Sämikielâlâš kulttuur já sämiseervij tooimâ tuárjumâ ¶ Ovdâsijđo Toimâ Nuorâi taaidâtábáhtus ¶ Ovdâsijđo Toimâ Nuorâi taaidâtábáhtus Säminuorâi taaidâtábáhtus ¶ Ovdâsijđo Toimâ Oppâmateriaalpargo ¶ Ovdâsijđo Toimâ Oppâmateriaalpargo Sämikielâlâš oppâmateriaalpargo ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sosiaal- já tiervâsvuođâ ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sosiaal- já tiervâsvuođâ Sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sosiaalsyergi mättimkuávdáš ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sosiaalsyergi mättimkuávdáš Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáš (Poske) ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sämikielâ ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sämikielâ Kielâ- já jurgâlempalvâlusah ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sämikielâ Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sämikielâ SáFá- ovdâčielgiittâshaavâ ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sämikielâ Sämikielâ ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sämikielâ Sämikielâg palvâlusah interneetist ¶ Ovdâsijđo Toimâ Sämikielâ Säämi kielâtaho -palhâšume ¶ Ovdâsijđo Uđâsarkkâdâh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis ”ađa” vuoitij Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištottâllâm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis AHR (KHO) linjij ruukilaavâ heivitmist sämikuávlust ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Aimo Guttorm väljejui Sämitige lahâčällee viirgán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Algâaalmugijd kyeskee julgáštus ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Algâaalmugij uásálistemvuođâ kalga turviđ tave ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Almottâttâm Säminuorâi taaiđâtábáhtusân aalgij ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Almottâttâm säminuorâi taaiđâtábáhtusân aalgij ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Almottâttâm Säminuorâi taaidâtábátusân lii álgám ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Alnetoollâm já pargojuávhu jieijâs siijđoh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Anarâškielâ kiđđâaabis almostui ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Anarâškielâ kielâjurgâleijee virge ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Anarâškielâ aabis finnij pargokirje ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Anarâškielâ aabis iskâdâllâmversio almostui ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Anna Näkkäläjärvist vs. kulttuurčällee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Anne Länsman proojeektpargen ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Arkkitehtkišto iävtuttâsâst väljejuvvojii nube rieggei ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Arkkitehtkišto Säämi kulttuurkuávdáá vuáváámist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Arkkitehtuurkištodem iävtuttâsah láá uáinimnáálá ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Artikla 8(j) ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis ´Beaivvi áhkubat´ oovdâst säminuorâid riijkâ tääsist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Biodiversiteetsopâmuš 12. uásipeličuákkim lii algâttâm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Biodiversiteetsopâmuš syeji ovdán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Bohccostallit –juávkku Avelist oovdâst säminuorâid Oulust ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Bohccostallit –juávkun kijttoseh Oulust ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis COP 12 čuákkim miärádâsah artikkâl 8(j) olášuttem várás ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Čäällimkišto sämipárnáid já – nuoráid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Eennâm- já meccituáluminister Koskinen teivâdij sämitige stiivrâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Elisa Suutala joođeet škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis EU-Komissio tuhhiittij Tave ohjelm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Euroop Rääđi historjálâš seminaar lâi miänástus ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Euroop Rääđi olmoošvuoigâdvuođâváldálâš avžut Suomâ pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Forgâ Euroop union ráhtusruttâráájust tiätu meiddei sämikiel ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Haldâttâhhoovdâ meriäigásii virge uuccâmnáál ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Heikki Paltto váldutoimâlii saavâjođetteijee sajasâžžân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Hilbes Ucjuuvâst já The Slap Anarist ovdâstává säminuorâid Tuurkust ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ijahis idja uárnejuvvoo porgemáánust ohtnubálovváád keerdi ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ijâttes iijâ paarnij- já nuorâipiäiván almmottâttâm aldasáid 250 pärnnid já nuorâd ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ijâttes ijjâ rockáá, juáigá, lávlu, tánssáá já ráppáá porgemáánust ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ijâttes ijjâ stuárui oppeet ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ijâttes ijjâ-tábáhtusân staatâtorjuu ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ijâttis iijâst kuullâp taan ive čuudâlavluu Tuvast ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ijâttis Ijjâ muusikfestivaalâ porgemáánust 2009 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ive 2015 Ijâttes iijâst kuullâp nuotâid vildáás tuoddârijn ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ive vuossâmuuh uđđâ oppâmateriaaleh almostuvvii ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Iänuduv já Suáđigil nuorah vyelgih väldikodálâš tanssâtábáhtusân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Iävtut jeessân sämitige nuorâirááđán 2012-2013 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Iävtut jeessân sämitige nuorâirááđán 2014-2015 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Iävtuttâs sämikielâ iäláskittem toimâohjelmân luovâttui ministeráid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kielâ- já jurgâlempalvâlusah ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kielâpalhâšume Sámi Siida-siärván já uumajasämikielâ máttáát ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kirjekišto puátuseh säminuorâi taaidâtábáhtus 2008 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Klemetti Näkkäläjärvi juátká Sämitige saavâjođetteijen ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis KOLLEKIEL – Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume 2010 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo čohčuv 2012 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kollekielâ - Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo kuuđâd keerdi ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kollekiel⠖ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Konfereensâst láá kuullâmnáál äigikyevdilis sahâvuáruh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Konferens huáput tave-eennâmlâš sämisopâmuš já ILO-sopâmuš ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kost lii Sämieennâm? – Seminaar já eehidkonsert Sajosist 2.11.2012 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Škovlim uáinusist algâaalmugfoorum uálgitábáhtusâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kulmâ skipárâš - kirje jaapaan- já eŋgâlâskielân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kulmâ uđđâ anarâškielâlâš oppâkirje almostum ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kulttuurmeriruttâ 2013 tave-eennâmlij sämiseervij tuárjumân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kulttuurseminaar ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kulttuurtorjui uuccâm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kulttuurtorjui uuccâm 2009 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kyehti nissoon uážžuv kielâpalhâšume Kollekielâ 2010 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kyehti uđđâ tavesämikielâlâš matematiik kirje almostuvvii ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Kärigâsnjaargâ já Avveel juávhuh väljejuvvojii ovdâstiđ säminuorâid väldikodálâš Teatris-tábáhtusân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Lah-uv perustum oppâmateriaalpargoin? ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Marja Helander já Outi Pieski Sajosân rähtim taaidâtyejeh almostittojeh kulttuurehidist 3.4. ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Meriáigásâš proojeekthovdâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ministereh: sämikielâi turvim lii tehálâš aalmuglâš haahâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Muštottemčáálus sämi- já maorikielâi kielâiäláskittemseminaarist 13.9.2011 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Muusikláávdástmeh, oovdânpyehtimeh já párnái ohjelm Saijoos Aalmugjuhleest 4. cuáŋuimáánu ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Muusiktoimâ sämikielâlii máttááttâs- já šoddâdempargoost– škovlimpeeivih ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Muu Säämi ive 2030 -kirje almostum ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Maaoikeusseminaari ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Nelji uđđâ tavesämikielâlâš matematiik kirje almostuvvii ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Nils-Aslak Valkeapää –Juhlekonsert Sajosist 9.11 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Njellim meccirijdoi sooppâm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Nuorâičällee virge ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Nuorâirááđán Nuorâ tuáimee -tubdâstâs ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Nuorttâlâškulttuurkuávdášproojeekt ovdán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Nuorttâsämikielâ já kulttuur konferens Sajosist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Nuorttâsämikielâ škovlâkielâoppâ almostui ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Nuorttâsämikielâlâš mainâskirje almostui ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis OA spesiaalraportistee S. James Anaya: Sämmiliih ovdâmerkkâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Oktavuohta -nettilostâ leehâst ohtâvuođâid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Olgominister Tuomioja kollij sämitige ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ovdâskoddevaaljah tuállojeh jyehi niäljád ive ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ovdâskode sahâalmai kollij sämitige ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Pekka Aikio joođeet sämitige vaaljâlävdikode ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Pirâstiäđu kirjeh láá almostum aanaarsämikielân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Pivdem iävtukkâs noomâtmân sämitige nuorâirááđán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Piäluštâsminister Haglund kollij Iänuduv ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Povdiittâs sämikulttuur suojâlem suomâst –seminaarân 3.12.20 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Povdiittâs säminuorâi konfereensân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Povdim arkkitehtkištodem puátusij almostittemtilálâšvuotân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis President Sauli Niinistö liäkká sämitige vaaljâpaje 2012–2015 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Puoh aaigij stuárráámus säminuorâi taaidâtábáhtus vuálgá joton Anarist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Pyereestpuáttim Säämi aalmugpeeivi juuhlán Anarân 6.2.2010 ! ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Pänituoddâr hoittám já kevttimvuáváámist keččâleh Akwé:Kon - ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Riehtiminister Henriksson: puohháid sämipárnáid puigâ máhđulâšvuotâ jieijâs kielâ oppâmân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis ”Raapoort sämmilij olmoošvuoigâdvuođâin lii áinoošlajâs⹔ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Raavâdviäsu laiguuttemnáál ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis SáFá- ovdâčielgiittâshaavâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sajos vihkâmjuhle já Sämitige vaaljâpaje lekkâmtuáluh uárnejuvvojeh cuáŋuimáánu aalgâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis SaKaste- proojeekt puátuseh láá tääl kiävtust ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis SaKaste – Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sammallahti sänikirje uđđâ teddilâs almostui ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sanna Guttorm Sämitige oovdânpyehtee sajasâžžân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Stiivrâ čuákkim miärádâsah ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Stipedeh sämikielâ uáppeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Staatâčällee Valle: juáhhást vuoigâdvuotâ oppâđ sämikielâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Staatah já sämitigeh kiärguseh sämisopâmušráđádâlmáid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Staatârääđi kielâlahâmuštâlus 2009 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Suomâ finnij avžuuttâsâid pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Suomân tarbâšuvvoo sämikielâ iäláskittemohjelm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämiarttâsâš čuovâkovečáitálmâs Venezuelast ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâg palvâlusah interneetist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâi iäláskittemohjelm kulá sämitige vaaljâpaje tehálumosáid ulmijd ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâ iäláskittemohjelmân stuorrâ tárbu ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâ iäláskittemohjelm vuávám álgá ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâ já maorikielâ iäláskittem -seminaar 13.9.2011 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâ já máttááttâs kolgâččij ovdediđ olesváldálávt ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâlâš kulttuur já sämiseervij tooimâ tuárjumâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâlâš oppâmateriaalpargo ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâlâš, sämikielâ já kulttuur máttááttâs ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi 17.9.2014 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi finnim turviimân já sämikielâlii peivitiipšon 600 000 € ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâ máttááttâsâst máccoo kansaškoovlâ ääigi tilálâšvuo ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämikielâ toimâttuv palvâlemmáávsuh pajaneh 1.1.2011 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämimáttááttâs uáppeemeeri lassaan ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorah čuovviittii merideijeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorah palhâšuvvii Teatris-tábáhtusâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuoráid jieijâs orgaan sämitige ohtâvuotân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi muusikjuávhuh miänástuvvii Tuurku tábáhtusâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi muusik puátá Ruávinjaargân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaiđâtábáhtume 2013 uárnejuvvoo Hettast ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtus ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtus 2010 Ruávinjaargâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtus 2011 Ucjuuvâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 uárnejuvvoo Suáđigilist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtus aldan ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtusân oláttâsmeeri uásálisteeh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst 2015 muusik já teatterpargopáájáh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtusâst juáhhojii 10 stipendid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtus já filmâfestivaalâ Vuáčust 26.3. ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtus Ruávinjaargâst 7.-8.4.2010 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaiđâtábáhtus Suáđigilist aldan ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaiđâtábáhtus tuálloo Suáđigilist 27.3.2014 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuorâi taaidâtábáhtus uđđâ Sajosist 28.-29.03.2012 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuoräi konferens ohjelm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säminuotâi taaidâtábáhtusâst tanssâ já pargopáájáh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämipárnái sierâdempirrâs sámáidittem ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämiteatter Beaivváš lávdástâl Sajosist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige almos toimâttâh lii varrim ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige ceelhij olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige čuákkim adelij ciälkkámuš kuálástuslaavâ olesuđâsmitmist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige čuákkim čuávvumnáál interneetist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige čuákkim miärádâsah ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige čuákkim tuhhiittij budjet ihán 2015 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige čuákkim tuhhiittij toimâohjelm sämitiggepajan 2012–15 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige čäällimkodde lii kiddâ 7.7. - 1.8. koskâsii ääigi. ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigeh ilodeh tave-eennâmlâš sämisopâmuš tuhhiittem ovdán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigeh lasetteh oovtâstpargo artikkâl 8(j) olášuttem tiet ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige ive 2013 kielâtaho -palhešume Yle Sápmin ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige iävtuttâsah SOG stiivrâ jesânin ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige kulttuurlävdikodde juovij ive 2010 kulttuurtorjuid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige kulttuurtorjuid 2009 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige kulttuurtorjuid 2010 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2011 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2012 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2013 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2015 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige miärádâs sämitiggelaavâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige neeljikielâsâš nettisiiđoh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige nuorâirääđi juátká kyehti meriáigásii ofelâš uuccâmääigi ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige Nuorâirääđi ocá KYEHTI NUOR OFELAŠ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige puhelinnumereh muttojeh 1.9.2008 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige puhelinnummeer lii kiddâ 23.12.2008 - 5.1.2009 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige stiivrâ čoovčâ vuossâmuu čuákkim miärádâsah ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige stiivrâ čuákkim miärádâsah ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige stivrâ lii tutâmettum POLURA iävtuttâsâi ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige Säämi muusikkuávdáš ocá išepargee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige saavâjođetteijee mánuppaje virgerijjâvuotân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige tievâsčuákkim ceelhij ALKU-haavâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitige vaaljâi 2011 iävtukkâsasâttâllâm lii nuuhâm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge adelij stipendijd Säämi máttááttâskuávdáást valmâštum uáppeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge áigu aanaar- já nuorttâsämikielâ kielâjurgâleijeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál Anarâškielâ kielâjurgâleijee virge ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál škovlimčällee virgesajasâšvuođâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál kulttuurčällee virgesajasâšvuođâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál kuttâ stipend ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál nuorttâlâškielâlii oppâmateriaal proojeektpargee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál stipend ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál säämi muusikkuávdáá meriáigásii vuávájeijee sajasâšvuođâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almoot uuccâmnáál toimâttâhčällee virge ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge almostit kyehti uđđâ sämikielâ aabis ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitiggeest Säämi Parlamenttân? ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge huáput algâaalmugvuoigâdvuođâid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge já Giellagas –instituut piejih joton kielâlávgummáttááttâs škovlimproojeekt ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge já Iänuduv kieldâ kärttejeh tavesämikielâ kielâpiervâl táárbu ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge já Mii rs kärttejeh kielâpiervâltooimâ táárbu ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge juovij stipendijd ollâtääsi uáppeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge juovij stipendijd sämikielâ uáppeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge kollij Brysselist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitiggelaavâ uđâsmittem ovdán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge mieđettij torjuu sämmilâš elleekován ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge nanodij ive 2013 ruttâtuálulopâttem ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge nomâttij lävdikudijdis já ovdâsteijeidis oovtâstpargo-orgaanáid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ocá anarâškielâ kielâpargee, nuorttâsämikielâ kielâpargee já tavesämikielâ kielâpargee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ocá meriáigásii projektčällee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ocá meriáigásii proojeektpargee Säämi muusikkuávdážân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ocá meriáigásii vuávájeijee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ocá proojeektpargee elleekovekuávdážân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ocá raavâdviäsuirâtteijee Sajosân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ocá tääl Sajosân lájádâshuolâtteijee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ocá tääl Sajosân toimâsajehuolâtteijee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge oovded säämi parlamiänttárij julgáštusâi olášume tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge ovdeed päikkisiijđoidis ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge palhâšij nuorâ kovetaaidârijd já čuovâkovvejeijeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge palhâšij nuorâ tivtâsteijeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge palhâšij viššâlis sämikielâ uáppeid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge taha alguu Njellim maađij vuáđulâš tivomist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge teeivâi Suomâ haldâttâs ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge tuáivut puohháid Puorijd Juovlâid! ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge tuárju Ilo 169-sopâmuš ratifisistem ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge uárnee konfereensâ säminuorâin ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge uážui aalmugijkoskâsâš tubdâstâs ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitigge vuáđđud nuorâirääđi ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitiggevaaljah 2011 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämitiigán ruttâ lasebudjetist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämmiláid sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ovdedemohjelm ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ vááijuvlâš Suomâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah iä olášuu ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusproojeekt loppâseminaar Anarist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Sämmilij ärbivuáválii tiäđu suojâlem váátá tooimâid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kielâlahâčielgiittâs almostui kirjen ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kielâlävdikoodán nomâttuvvojii uđđâ jesâneh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kielâlaavâ 31 §:st uáivildum torjuuh uuccâmnáál ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kielâohtsâšpargo kalga nanodiđ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kielâohtsâšpargo uđđâ vuáđu oolâ - tave-eennâmlâš haavâ uđđâ pargeeh teivâdii Sajosist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kielâtaho -palhâšume ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kielâtaho -palhâšume juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kirkkopeeivih Anarist ive 2009 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan asâttum ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto kištopargoh ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto uárnejuvvoo uđđâsist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kulttuurkuávdáš Sajos váldukevttee sämitigge ocá Sajosân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kulttuurmeriruttâ uuccâmnáál toimâihán 2014 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kulttuurmeriruuđâst mieđettum kulttuurtorjuuh ive 2014 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi kulttuuräärbi syeje kalga pyerediđ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem sirdâšui Suomân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem sirdâšui Suomâst Taažân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem Suomâ sämitiigán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođettemvuotâ Ruotân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi Parlamentaarlâš Rääđi Váátá Njeellim pággunjuovâmij orostitten ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi parlamiänttáreh čokkâneh Kirkkonjaargâst ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi párnáikultturkuávdás ocá oddâ noomâ! ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi párnáiteatterproojeekt ocá aittâleijeid! ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi puárásijpargo ovdedempeeivih III 22.5.2013 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi puárásijpargo ovdedemtáárbuh anarist 23.5. – 24.5.2012 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi Tijdâlamppu algâttij uđđâ viiđâive paje ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi tyejiamnâsij finnim turvim ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi taaiđâ já tyeje čáitálmâs kirkkopeivijd ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Säämi aalmugpeeivi ohjelm Sajosist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Saamelaiskäräjien kokous siirretty ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi uásálistij OA pisovâš ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tave-eennâmlâš säminuorâi konferens Suáluičielgist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ministerčuákkimist Helsigist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tave-eennâmlâš aalmugtiervâsvuođâkonferens Tuurkust 24.8.2011 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáš (Poske) ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tavesämikielâ kielâpargee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tavesämikielâlâš aabbis nubbe pargokirje almostui ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tieđettemtilálâšvuotâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tieđettemtilálâšvuotâ almostittum postâmeerhâst, mii tuálloo Sajos kunnen ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tiedote ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tiervâpuáttim ávudiđ Saijoos já Sämitige! ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tiervâpuáttim kielâiâláskittemehidân ! ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tiervâpuáttim Säminuorâi taaidâtábáhtusân ! ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto sämitige värisaavâjođetteijen ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tiäđáttâs má. haldâttâhhoovdâ valjiimist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tiäđuh párnáá vuoigâdvuođâin aanaar- já nuorttâsämikielân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Toimâstivrejeijee ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Toimâttâhčällee virge ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis TSS-sopâmuš syeji ovdán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Tyejisuámsurtori já tyejimarkkâneh Sajosist 12.–13. juovlâmáánu 2014 ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uáivilčaalâ: Suomâ, Ruotâ já Taažâ kalgeh turviđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ haldâttâsohjelm tuárju sämikulttuur ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ oppâkirjeh almostum ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ oppâkirje luvâttuv tavesämikielâ eenikielâ máttááttâsân almostui ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ oppâmateriaalah škoovlâ aalgân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já nuorttâlâškielâ máttááttâsân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já tavesämikielâlâš máttááttâsân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ oppâmateriaaleh sämikielâlii máttááttâsân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ oppâmatriaalah almostum ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ orjâlâškielâlâš matematiik rááiđu lii valmâštum ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Uđđâ teermih já noormih ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Vuávájeijee virgesajasâšvuođâ ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Vuosmuš anarâškielâ algâoppâkirje vyeliškovlâlijd lii almostum ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Vuossâmuš Säämi kielâtaho -palhâšume Meccihaldâttâsân ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Vuossâmuš tavesämikielâlâš škoovlâ kárttákirje almostui ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Yrjö Musta joođeet säämi škovlimaašij ohtsâšpargo-orgaan ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Ärbivuáválii tiäđu syeji ovdán ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j) pargojuávkku iävtut algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu syeje ovdedem ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Aalmugijkoskâsâš sämiseminaar čuávvumnáál Interneetist ¶ Ovdâsijđo Äigikyevdilis Aalmugijkoskâsávt miänástum Adjágas váldulávdástellen Ijâtti ¶ Ovdâskoddesäänih . Staatârääđi (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Ovdâskodde tuhhiittij ive 2002 vuosmuu keerdi staatâ budjetân sierânâs staatâtorjuu sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi pyevtittem várás. Sierânâsmeriruttâ lii tehálâš uási sämmilij vuáđulavâlâš jiešhaldâšem sämikuávlust, mon pehti sämmiliih pyehtih merhâšitteht vaikuttiđ sijjân čujottum palvâlusâi pyevtitmân. ¶ Ovdâskodde tuhhiittij vyesimáánust ruukilaavâ 169 § miäldásii nubástus, mon mield Tukes puáhtá agâstâllum suujâ tiet occee pivdemist malmâuuccâmlove teikâ kolletoidemlove vyeimistorroom juátkimân teikâ ruukilopán teikâ ruukitorvolâšvuođâlopán kyeskee miärádâsâst meridiđ, ete looveest ohtâlistum toimáid pyehtih väidimist peerusthánnáá riemmâđ lopemiärádâs nuávditmáin. ”Ovdâskode toohâm nubástus lâi ovdiláigásâš já sämitigge oovdânpuovtij vala haldâttâhváljukode kuullâm ohtâvuođâst-uv, ete ovdilko riemih nubástuttiđ ruukilaavâ, vyerdih AHR linjim ruukilaavâ olášutmist. Muu mielâst ovdâskode miärádâs lâi ovdiláigásâš, ko váldá vuotân AHR miärádâs”, iätá saavâjođetteijee Näkkäläjärvi. ¶ Ovdâskoddevaaljah tuállojeh jyehi niäljád ive ¶ Ovdâskode išeriehtiäššialmai Maija Sakslin kieđâvušâi savâstis sämipárnái já nuorâi kielâlijd vuoigâdvuođâid. Sakslin lâi eromâš huolâstum arâšoddâdempalvâlusâi finnimvuođâst sämikuávlu ulguubeln já sämikielâi iäláskittemohjelm hiđes olášutmist. ¶ Ovdâskode išeriehtiäššialmai Maija Sakslin. Kove: Sandro Weltin  © Euroop Rääđi ¶ Ovdâskode sahâalmai kollij sämitige ¶ Ovdâskode sahâalmai kollij sämitige ¶ Ovdâskode sahâalmai sehe sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já värisaavâjođetteijeeh Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto. Kove: Johanna Alatorvinen. ¶ Ovdâsteijee/-h ¶ Ovdâsteijeeiävtukkâsah kirjerájuišeruttâlävdikoodán ¶ Ovdâ-, vuáđu- já lasemáttááttâs máttááttâsvuávám vuáđupargo stivrimjuávkku ¶ Ovdebâš Áppes 1 já 2 -aabis almostittui Suomâst 1980 -lovvoost. ¶ Ovdebijn vaaljâin vaaljâluvâttâlmân merkkejum ulmui párnááh, kiäh láá šoddâm jienâvuoigâdvuotâahan ađai tevdih 18 ihheed majemustáá vaaljâi majemuš peeivi, merkkejuvvojeh vaaljâluvâttâlmân tast maŋa, ko sij láá almottâm ete aneh jieijâs sämmilâžžân. Taat almottâs kalga toohâđ vaaljâive ovdiipiäláá juovlâmáánu majemuu peeivi räi. Tađe várás jienâvuoigâdvuotâahan šaddee ulmuid postâduvvoo macâttâskooverttáin ucâmušluámáttâh, mon sii kalgeh tevdiđ, vuáláčäälliđ já macâttiđ poostâ peht vaaljâlävdikoodán. Vaaljâluvâttâlmân merkkejuvvojeh meiddei toh ulmuuh, kiäh jiejah ucâluveh kirjálávt vaaljâluvâttâlmân já kiäid vaaljâlävdikodde pááhud jienâvuoigâdvuođâlâš sämmilâžžân. Vaaljâluvâttâlmân puáhtá ucâluđ sämitiggelaavâ 3 § 1 moomeent 1, 2 já 3 saje já 21 § vuáđuld. ¶ Ovdebij säminuorâi taaidâtábáhtusâi raporteh láá uáinimnáál täst . ¶ Ovdedempargo porgui prooseesluándulávt já sämikulttuur vuolgâsoojijn.Säämi arâšoddâdmist já puárásijpargoost pargee sämikielâlâš pargoviehâ toimâi juávkkupargo ääigi ovdedeijeeäššitobden. ¶ Ovdedempargo porgui prooseesluándulávt já sämikulttuur vuolgâsoojijn. Säämi arâšoddâdmist já puárásijpargoost pargee sämikielâlâš pargoviehâ toimâi juávkkupargo ääigi ovdedeijeeäššitobden. Sii oovdeb mättim sehe kulttuurlâš sämmilâš ärbitiätu lijjii merhâšittee uásist uđđâ toimâmaalij rähtimist. Äššigâsvuolgâvuotâ oinui tast, ete pargeeh tubdii äššigâsâi táárbuid já sii stivrejii ovdedempargo ääigi tubdâđ äššigâs sämikielân já kulttuurân vuáđuduvvee palvâlusâi táárbuid. ¶ Ovdedempeeivij já puárásijpargo ovdedeijee-äššitobdeetiimiporgâm vuáđuld haavâst láččoo Säämi puárásijpargo tyejipiergâskassâ, mii siskeeld avžuuttâsâid já toimâmaalijd sämikielâlii puárásijpargo pargeid. ¶ Ovdedempeeivi ääigi savastâllâp sämikielâlii oppâmateriaalpyevtittem tááláá tiileest já puátteevuođâ visioin. Maid hástusijd digitaallâš oppâmateriaalpyevtittem já máttááttâsvuáváámij uđâsmittem pyehtih sämikielâlii oppâmateriaalpyevtitmân? Kuullâp Kustannusosakeyhtiö Otava kuástidemhoovdâ Mervi Korhos sahâvuáru digitaallii oppâmateriaalpyevtitmist já sahâvuáruid sämitige jieijâs oppâmateriaalpargoost. Tilálâšvuođâ puáhtá čuávvuđ reaalääigi stream-vuolgâttâssân internet peht teikâ puáhtá puáttiđ pääihi alne (váátá almottâttâm!). Almottâtmeh 13.9.2014 tme 16.00 räi: irmeli.moilanen (at) samediggi.fi Lasetiäđuh: Hannu Kangasniemi, hannu.kangasniemi (at) samediggi.fi, puh. 010 839 3115 ¶ Ovdedempeivi uárnejuvvoo Anarist, Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Parlamentsali Solju, 1kerdi. ¶ Ovdedemráhtus vievâst uccii puárásijpaargon, maid pargeh sämmilij juávhust, tagarijd pargomaalijd, moh ovdedeh sämmilii elilâmulmuu kielâlij já kult-tuurlij vuoigâdvuođâi olášume. ¶ - Ovdediđ biodiversiteetstrategia já –toimâohjelm 8j:n kyeskee uulmij olášume ¶ Ovdil ko algâttim oopâid Säämi máttáátâskuávdáást, te luuhim Sollefteåst, mii lii Ruotâ koskâuásist. Tobbeen oppim sämituojij hammim já Alpine line. Ko juuttim sämityejiškoovlâ, te must iä lamaš sämmilâš máttáátteijeeh, pic mun ferttejim távjá suáittiđ pááikán iänán já koijâdiđ maid já maht kalga mon-uv porgâđ. Oopâi algâttem Juhâmohheest vaikuttij munjin nuuvt, et ovdánim tobbeen uáli pyereest, eromâšávt tyeje syergist, ko tobbeen lijjii sämmilâš máttáátteijeeh. ¶ Ovdil ko sämikielâlâš párnái TV algâttij tooimâs Suomâbeln, kiergânii maaŋgah páárnášsuhâpuolvah rävisulmui ahan. Juurdâ sämikielâlijn párnái TV-ohjelmijn šoodâi jo kuhháá tassaaš. Taažâst sämikielâliih párnái TV-vuolgâttâsah algii ive 1991. Ruotâst sämikielâlâš párnái TV Meahcce Vulle algâttij ive 1994. ¶ Ovdláhháá Sämikulttuurkuávdáš Sajos valmâštume lii Aanaar markkân já Sajos markkâniis-tuuškuottum meid aalmugijkoskâsâžžân kongres- já tábáhtusčuásáttâhhân. Markkânistemtooi¬mah vuáđuduveh ellee já rievtis sämikulttuurân. ¶ o vielgissipulipotákkeh, atamanpuánjumuš, mietâruonâseh ¶ Ovtâskâsolmooš, juávkku tâi siärvádâh Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst puáhtá toohâđ jieijâs iävtuttâs ive 2012 palhâšume uážžost. Iävtuttâs palhâšume uážžost já enâmustáá 1-2 sijđo kukkosâš kirjálâš vuáđustâllâm kalga toimâttiđ majemustáá 3. čohčamáánu 2012 čujottâsân: ¶ Ovtâstum aalmugeh lii nomâttâm 9.8. aalmugijkoskâsâš algâaalmugij peivin. ¶ OVTÂSTUM AALMUGIJ JULGÁŠTUS ALGÂAALMUGIJ VUOIGÂDVUOĐÂIN: ¶ Ovtâstum Aalmugij julgáštus algâaalmugij vuoigâdvuođâin ¶ Ovtâstum aalmugij (OA) sopâmušah ¶ Ovtâstum aalmugij (OA) vuáháduvâst maailm algâaalmugeh pargeh oovtâstpargo algâaalmugij pissoo foorum pehti. Tot tuáimá OA ekonomia- já sosiaalkomitea vuálásâžžân já ton pargon lii eres lasseen toohâđ alguid algâaalmugijd kyeskee aašijn. Foorum čokkân ihásávt. OA:st algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođâi olášume čuávu algâaalmugašij sierânâsraportistee. Virge tááláš haldâšeijee James Anaya kolliistâlâi Ruávinjaargâst cuáŋuimáánust 2010 já kuulâi säämi parlamentaarlâš rääđi sämmilij olmoošvuoigâdvuođâi olášuumeest. OA tuhhiittij ive 2007 algâaalmugjulgáštâs, mon olášume já olášuttem olmoošvuoigâdvuođâtárkkojeijee kocá. Julgáštâs lii merhâšittee algâaalmugij vuoigâdvuođâi tááhust já meid Suomâ lii vuáláčáállám julgáštâs väridâsâittáá. ¶ Ovttas.no ¶ OVTTAS! -proojeekt já Ucjuuvâst tuáimee sämiservi Sámi Siida ornijn keessiv 2012 párnái leeirâ Tiänu riddoost alda Sirmá siijdâ. Kuuvijn 1) Rájá Jon Máret, Maarit Länsman, kote tuáimá leeirâst kokkân já páánust mučis luosâčaskah, 2) lávutuulâ piällást Áslak Ánde Syvänperä já Ráste Eriksen, 3) uággumin Jesse Ruokolainen já Ráste Eriksen já 4) Birit Vuolab muštâlmin párnáid Tiänu leve päikkinoomâin. ¶ p.0295 330 856 ¶ p. 050 567 2204 ¶ p. + 358 50 3825179 ¶ p. + 358 50 567 2204 ¶ p. + 358 50 567 2204 p. + 358 50 439 8557 ¶ Pááikán vyelgimin ¶ * Paddim- já simultaantulkkummáhđulâšvuotâ viiđâ kielân (vittâ kiidâs tulkkumviste) ¶ * Paddim- já simultaantulkkummáhđulâšvuotâ viiđâ kielân (vittâ kiidâs tulkkumviste); ¶ * Paddim- já simultaantulkkmmáhđulâšvuotâ neelji kielân (nelji kiidâs tulkkumviste) ¶ - Paddimkálvudâh ¶ Paddim: Yle Sámi Radio 2.4.2002 ¶ Paddim: Yle Sámi Radio 3.9.2003 ¶ paddim: SKÁDJA –studio, Kárášjohka 1998. ¶ Páiháliih ohjelmpalvâlusirâtteijeeh já kulttuurtuáimeeh uárnejeh Saijoos kongres- já tábáhtusjuávhoid mielânpäccee ferimijd. ¶ pajekielâst anarâškielân jurgâlâm: Marja-Liisa Olthuis ¶ pajekielâst anarâškielân jurgâlâm: Matti Morottaja ¶ Pajekielâst jurgâlâm: Iisak Mattus ¶ Pajekielâst jurgâlâm já heiviittam Iisak Mattus ¶ pajekielâst jurgâlâm: Kaarina Mattus já Matti Morottaja ¶ pajekielâst jurgâlum ¶ Pajeolmožin lam halijdâm ain. Vuáđuškoovlâ maŋa iä eres ámátteh iällám ubâ mielâstkin. Mist tääbbin Säämi palgâsist láá vyehâ pyereh puátteevuođâ uáinuseh-uv. Mii nuorah lep mottoomverd puátimin puásuipargoid fáárun, já kuátumeh-uv láá viehâ šiev oornigist. Poccuid puáhtá toollâđ luándukuátumijn pirrâ ive, veikkâ mottoomverd toh kale tuállojeh päikkikaardijn-uv. Lasseen ohtâ uápis peerâ piämmá poccuidis miäcán. Piäđuh mist láá viehâ ennuv, aainâs kuobžah, já toh puátih táválávt Ruošâ kuávlust. liijká almolávt juurdâštijn puátteevuođâ uáinuseh láá čuovâdeh. ¶ Pajeuáppeeh: ¶ pajjõna´dde ââ´lmõ vuâstta. ¶ Pajuranta Maarit ¶ PaKaste 2 – Tavekuávlu Kaste-proojeekt uásiproojeekt ¶ Pakkeethadde ive 2013: xx eur/olmooš, ko juávhust láá 150-200 olmožid. ¶ Palautelomake ¶ Palgâs hástusin sun tuálá kuáttumenâmij oornigist toollâm. Sun tuumáá, et kuátumijguin kalga leđe tärkki, já kalga anneeđ huolâ, amas puásuiloho lasaniđ liijgás. Piätutile lii ohtâ äšši, mon sun ana uhken. ”Eromâšávt kuobžah já kuumpih láá ennuv.” ¶ Palgâsij ovtâstus stivrâ ¶ Palgâsij ovtâstus (tavesämikielân) ¶ Palgâsij ovtâstus uárnim Ergikunâgâsvuájui palhâšumij jyehim Saijoos váldusalist 1.4.2012. ¶ Palgâs poccuusteikkâ 20,00 eurod ¶ Palhâšum čuovâkovvejeijeeh lijjii Tuomas Vest (6. lk.), Sara Keränen, Eemeli Kokkonen já Harri-Aslak Jomppanen (8. lk.) Aanaar škoovlâst sehe Áile Keskitalo (6. lk) Vuáču škoovlâst. ¶ Palhâšume addel nuorâirááđán noonâ aalmuglii tubdâstâs, mii lii tehálâš ko tuáimá viijdáht nuorâiguin. Sämitige nuorâirääđi pargo lii ovdediđ, ovdâstiđ já kocceeđ nuorâi vuoigâdvuođâid, nuuvt sämikuávlust ko ton ulbuubeln-uv. Hástuseh tooimâst láá ennuv, eromâšávt ko eellip jorgáldâhmuddoost uđđâ valmâstâllâmnáál leijee já tuhhiittem vyerdee uđâsmitmij tiet. Ilo-169 sopâmuš ratifisistem tergâdisvuotâ tiäduttuvá nuorâi kooskâst, ko tot kuáská jyehi säminuorân suu loppâeellim. Nube tááhust sopâmuš meid meerrid mii kulttuur puátteevuođâ. Hyeneeht rahtum sopâmuš avkkâd já suddâd mii kulttuur, pyereest rahtum sopâmuš naanood já syeijee mii kulttuur. ¶ Palhâšume keigij riehtiminister Tuija Brax sämiaaššijn västideijee ministerij já sämitigij saavâjođetteijei čuákkim ohtâvuođâst. Riehtiminister Brax lasseen tilálâšvuođâst lijjii Ruotâ eennâmtuáluminister Eskil Erlandsson sehe sämitigij saavâjođetteijeeh Egil Olli Taažâst, Lars-Anders Baer Ruotâst já Klemetti Näkkäläjärvi Suomâst. ¶ Palhâšume láá vuáđudâm sämiaašijn Taažâst, Ruotâst já Suomâst västideijee ministereh, já tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeeh. Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004 já tot juáhhoo jyehi nube ive. Palhâšume stuárudâh lii 12 500 eurod. ¶ Palhâšume láá vuáđudâm Taažâ, Suomâ ja Ruotâ sämmilâšašijn västidijee ministereh oovtâst tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeiguin. Palhâšume stuárudâh lii 12 500 eurod. ¶ Palhâšume láá vuáđudâm Taažâ, Suomâ ja Ruotâ sämmilâšašijn västidijee ministereh oovtâst tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeiguin. Palhâšume stuárudâh lii 15 000 eurod. ¶ Palhâšume lii Matleena Fofonoff tyeji ¶ Palhâšume lii säämi tyeji ¶ Palhâšumelävdikodde čokkânij Avelist 13.1.2010 kieđâvuššâđ nommâkiišton väljejum pargováljukode iävtuttâs nommâiävtuttâsâin sehe uđđâ já tärhistum kištonjuolgâdusâin. Palhâšumelävdikodde lâi siämmáá mielâ pargováljukuddijn tast, et árvuštâllâmnáálá tuhhiittum nommâiävtuttâsâin ij kavnuu ohtâgin kišto njuolgâdusâi vátámâšâid tevdee iävtuttâs. Nuuvtpa palhâšumelävdikodde meridij iävtuttiđ pargováljukode iävtuttâs miäldásávt, et Sämitigge uárnee uđđâ, palhâšumelävdikode tuhhiittem njuolgâdusâi miäldásii nommâkišto 18.1.2010 – 17.3.2010. Kištoäigi lii kyehti mánuppaje. Uđđâ kištoost váldojeh vuotân sierânâs vátámâšâttáá palhâšumelävdikode 10.12.2009 hilgon iävtuttâsah. ¶ Palhâšumelävdikoddeest aanaarsämikielâ äššitobdem toimâm Ilmari Mattus čielgiittâs mield sajos - nomâttâs uážžu tuše taggaar luándusaje, mii tiävdá kuhheebáigásii orroomsajan asâttum ollâ vátámâšâid; Ton alda kalgeh leđe puáldimmuorah já čääci, já tot kalga leđe mudoi-uv mielâstuttee, vuovâs já suáijáá, kuus mielâstis puátá já ooroost kuhheeb-uv ááigán. Nuuvtpa Sajos lii pyerrin aiccum saje orottuv ceggiimân. ¶ Palhâšumelävdikodde meridij siämmást avžuuttiđ, et kovosiävtuttâs “Eloa ikkunassa” kevttuuččij Sajos 1. keerdi laasâin já iävtuttâs “Riskuna” 2. já 3. keerdi laasâin. ¶ palhâšumelävdikode jesâneh; professor, arkkiteht SAFA Juhani Pallasmaa já arkkiteht SAFA Anssi Lassila ¶ Palhâšumelävdikode mielâst nommâiävtuttâsâin Sajos tiävdá pyeremustáá kišto njuolgâdusâin noomân asâttum vátámâšâid. Sajos lii nommân uánih, pehtil já älkkeht mielânpäccee. Nommâ meiddei iáruttuvá, lii neutraal já vorâsnálásâš, mii ij šoddâd čájádittee assosiaatioid já mon iä muokkii liijgás maaŋgah kevttimohtâvuođah. Noomâ puáhtá älkkeht ettâđ jieškote-uv kieláin já tot lii vuohâsávt sujâttemnáál. Lasseen tot heivee pyereest aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun. ¶ Palhâšumelävdikode mield iävtuttâs lâi toimâlâs čuávdusin pehtil já ovdánemtohálâš já tiävdá pyeremustáá kištottâlmân asâttum hästee uulmijd. Kištottâlmist juáhhojii ohtsis kulmâ palhâšume, ohtâ iävtuttâs lonestui já oohtân mieđettuvvojii kyehti kunneemainâšume. ¶ palhâšumelävdikode saavâjođetteijee Aulis Kohvakka ¶ palhâšumelävdikode saavâjođetteijee Aulis Kohvakka já palhâšumelävdikode jeessân Juha Guttorm ¶ Palhâšume muttâšuvá ihásávt já ton rähtimist västid SámiDuodji ry valjim sämitaaidâr tâi -tuáijár. Palhâšume kenigit uážžoo juátkiđ pargosämikielâ sajattuv já sämikielâlij palvâlusâi pyereedmân. Palhâšume luovâtkulttuur- já valastâllâmminister Stefan Wallin. ¶ Palhâšume stuárudâh lii 15 000 eurod, mii mieđettuvvoo ovtâskâsulmuid, juávhoid, siärváduvváid, organisaatioid teikâ lájádâssáid, kiäh láá ánsulávt porgâm toimâmáin merhâšitteht sämikielâ oovdedmân. Palhâšume juáhhoo jyehi nube ive vyeittei Suomâst, Ruotâst, Ruošâst já/teikâ Taažâst. Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004. ¶ Palhâšume uážžoin taažâ, tavesämikielâ máttáátteijee já oppâkirjij rähtee Marét Sárá já Taažâst ässee ruátálâš, maadâsämikielâ máttáátteijee já oppâkirjij rähtee Lajla Mattson Magga. ¶ Palhâšum koveh almostittojeh sämitige päikkisiijđoin www.samediggi.fi /toimâ/Nuorâi taaiđâtábáhtus, ¶ Palhâšum kovetaaidâreh lijjii Kalle Tarsa já Arttu Poikela Suáđigil Aleksanteri Kena škoovlâst, Berit Juliánná Hetta, Sara-Elina Valkeapää já Elen-Anne Juuso Käresavvoon škoovlâst, Jenni-Kaisa Miettunen Vuáču škoovlâst, Saku Harju já Riikka Oilio Peltovuoma škoovlâst, Aapo Valle Kärigâsnjaargâ škoovlâst, Marielle Näkkäläjärvi Heta škoovlâst, Jaakko Huru Tiärmáá škoovlâst, Diana Kangasniemi já Rufina Kangasniemi Aanaar škoovlâst sehe Launa Kuukasjärvi já Per-Jona Labba Kilbisjäävri škoovlâst. ¶ Paliskuntain yhdistys - Bálgosiid ovttastus ¶ Pallas-Yllästuoddâr aalmuglâšmecci (uásild) ¶ Paltto Heikki ¶ Paltto Heikki, II värisj. ¶ Paltto Nils-Heikki ¶ Palvâlemsyergi, mađhâšem já toos kullee ohjelmpalvâlusah láá ovdáneijee iäláttâsah. Nuorttâsämikielân já kulttuurân kullee tooimah adeleh pargo ain maŋgâsubboid ulmuid. ¶ Palaa etusivulle ¶ - Panasonic-kamerah ¶ - Panasonic Roobootkamera ¶ Paneelikeskustelun aloittaneen puheenvuoron aikana Espinosa kertoi kaksikielisen ja monikulttuurisen koulutuksen kehityksestä Ecuadorissa 1960-luvulta nykypäivään. Ecuadorissa monikulttuurisuuden huomiointi on edistynyt merkittävästi viime vuosikymmenien aikana, ja tämän hetken tärkeimpiä tavoitteita on koulutuksen laadun parantaminen sekä korkeakoulutuksen lisääminen alkuperäiskansojen edustajien keskuudessa. ¶ Pánnukähvi 3,80 euro ¶ Panoraamakuvia ¶ Pargo addel máhđulâšvuođâ uápásmuđ sämmiláid pirrâ sämikuávlu. Raajijkoskâsiih oovtâstpargokovoseh vijđedeh párnái já nuorâi maailmkove já oohtânkuulluuvâšvuođâ tobdo. Koskâmääđhih láá kuheh mut pyereeb lii jotteeđ ovdâskulij ko pisottâllâđ sajestis. Pyeremus lii tot, et ulmuuh movtijdeh já halijdeh leđe mieldi párnái já nuorâi kulttuur tuárjumist já tooimâi pyevtitmist. Ideaallumos ličij tot, et toimâ šodâččij mottoom muudon oinuumettumin já návt párnáikulttuur pajaničij jieijâs áárvun já kulâččij jo puohâi tuáimei rutiináid. ¶ Pargo álgá 7.1.2015 já pištá aalgâst 31.12.2015 räi. Tohálâšvuođâvátámâššân lii Sämitiggeest adelum asattâs (1727/1995) miäldásávt pargo vaattâm škovlim já sämikielâ táiđu. ¶ Pargoh já toimâ ¶ ”Pargo ij pääsi taas. Oovdânpyehtip čuákkim puátusijd aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávkun, mii meerrid máhđulijn jotkâtooimâin. Aalmugijkoskâsii artikla 8(j)-pargojuávhu čuákkimmiärádâsâin uási paasij čuávdimnáál ollásávt COP:n nuhtán pargojuávhu avžuuttem. Taat meerhâš tom, ete sämitigge kalga leđe aktiivlávt fáárust vaikutmin Suomâ já EU uáinuid čuávvoo COP:st já ton valmâštâlmijn”; Näkkäläjärvi tiäddut. ¶ Pargoišeruttâ 2015 ¶ Pargojuávhu čuákánpieijâm: ¶ Pargojuávhu čällee, pajetärhisteijee Liinu Törvi, Laapi iäláttâs-, jotolâh- já pirâskuávdáš, puh. 040 719 2997, ovdânommâ.suhânommâ@ely-keskus.fi ¶ Pargojuávhu čällen tuáimih máttááttâsneuvos Maija Innola máttááttâs- já kulttuurministeriöst, máttááttâsneuvos Leena Nissilä Máttááttâshaldâttâsâst, škovlimčällee Ulla Aikio-Puoskari sämitiggeest sehe totkee Kaarina Vuolab-Lohi Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáást. Pargo- já stivrimjuávhu toimâpaje nohá ive 2011 loopâst. ¶ pargojuávhuin ¶ Pargojuávhu iävtuttâs sämikielâ iäláskittem toimâohjelmân kávnoo täst. ¶ Pargojuávhu mielâst sämimáttááttâs olesváldálâš ovdedm já kielâ máttááttâs jođettem luándulâš uássin škovlâpargo ubâ Suomâst, kalga algâttiđ jotelávt. Njuolgâdusâi tovâttâm iästuid já čuolmâid kalga raččođ já jođettiđ sämimáttááttâs sajattuv já máhđulâšvuođâid ´normaal tilálâšvuotân´, mast kielâ máttááttâsorniimijn váldojeh vuotân uáppei sierâlágán kielâtuávááh: uási sämiuáppein sárnu eenikielânis sämikielâ, uásán tot lii hiäjubeht haldâšum nubbe kielâ já uásist ij lah ollágin kielâtáiđu. Lasseen škoovlâin, eromâšávt tavveen, láá meid eres uáppeeh, kiäh halijdiččii oppâđ sämikielâ. Taat ij lah kuittâg máhđulâš sämikuávlu ulguubeln. Ive 2004 vuáimán šoddâm säämi kielâlaavâ njuolgâdusâi olášuttem váátá uđđâ kielâ sárnoi šoddâm. Kost eres saajeest uđđâ kielâ sárnooh puávtáččii puáttiđ ko škoovlâ vieres kielâ mettááttâsâst? – koijuduvvoo raportist. ¶ Pargojuávhu mield säämi kielâlaavâ tievâslâš olášume váátá virgeomâhái sämikielâ kevttim lasettem eromâšávt sämikuávlust. Lasseen pargojuávkku iävtut sämikielâlij radio-, tv- já internet-siskáldâsâi falâlduv lasettem merhâšitteht, sämikielâ huolâttâs, vuorkkim já tutkâm ovdedem sehe sämitaiduu já kulttuur torjuu lasettem. Sämikuávlu lasseen lii tehálâš čuosâttiđ kielâ tuárjoo tooimâid meid eennâm eres oosijd, kost iänááš uási sämmilijn tááláá ääigi áásá. ¶ ”Pargojuávhu pargo lii vala koskân. Sämitige já nuorttâlâšâi sijdâčuákkim ulmen lii, ete Meccihaldâttâslaavâ tärhistem ohtâvuođâst lasetteh sämmilij vaikuttemmáhđulâšvuođâid já meridemvääldi sämikuávlu staatâ haldâšem eennâm- já čäcikuávlui stivriimist. Mijjân lii tehálâš, ete sämikuávlu staatâ meecih iä sirdâšuu ovtâskâs tuáimei meccituálukiävtun, já ete sämmilijd kyeskee miärádâsâid taheh puátteevuođâst-uv sämikuávlu tiilijd tobdee virgeulmuuh ige meridemväldi sirdâšuu uáivikaavpugkuávlun”, sämitige II värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio muštâlij. ¶ Pargojuávhu raapoort. ¶ Pargojuávhu saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi uáiná raapoort valmâštume merhâšittee jukson já tot lääjid šiev vuáđu aalmuglii já aalmugijkoskâsii luándu maaŋgâhámásâšvuođâpoli¬tiijkán. ”Kuávdášliih ministeriöh já virgeomâhááh čonnâseh ovdediđ sämmilij luándu maaŋgâ¬hámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu. Lii tehálâš, et pargo ij ooroost taas já pargojuávhu iävtuttâm tooimâid riemih olášutteđ”, Näkkäläjärvi iätá. ¶ Pargojuávhu saavâjođetteijen tooimâi sämitige jeessân Petra Magga já sesânin kielâašijčällee Ellen Näkkäläjärvi, virtuaalmáttááttâs koordinaattor Eeva-Liisa Rasmus já luokamáttáátteijee Rauna Rahko. Pargojuávhu raapoort lii čáállám sämitige škovlimčällee Ulla Aikio-Puoskari. ¶ Pargojuávhu toimâ ¶ Pargojuávhu valmâštellee toimâohjelm sämikielâ iäláskitmân tuálá siste árvuštâllâm Suomâst sarnum sämikielâi tááláá tiileest, kielâi siäilum já ovdedem kuávdášlâš hástusijd, visio sämikielâi iälááskmân ive 2025 räi sehe konkreetlijd tooimâid tile pyereedmân. Pargojuávhu muštottem¬čáálus lii luuhâmnáál máttááttâs- já kulttuurministeriö viärmádâhsiijđoin www.minedu.fi/OPM/Julkaisut/2012/Saamen_kieli.html . ¶ Pargojuávkku ¶ Pargojuávkku (35) Almos toimâttâh Sämikielâ toimâttâh Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh ¶ Pargojuávkku: Anneli Lappalainen, Dániel Gelencér, Joni Gauriloff ¶ Pargojuávkku iävtut, et sämikuávlu eennâmkevttim vuáváámist já stivriimist heiviittuvvojeh biodiversiteettisopâmuš Akwé: Kon -ravvuuh aalmuglii lahâasâttem ooleest. Meccihaldâttâs oovtâst sämitiggijn lii jo algâttâm ravvui heiviittem Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttinvuávám rähtimist, vuossâmužžân mailmist. ”Uážžup Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttinvuávám rähtimist tivrâs vuáttámušâid, já Meccihaldâttâs lii čonnâsâm rähtiđ pissoo lattimvyevi Akwé: Kon -ravvui heivitmân Meccihaldâttâs tooimâst”, illood pargojuávhu saavâjođetteijee Näkkäläjärvi. Pargojuávkku ana tehálâžžân, et meid kieldah väldih ravvuid vuotân jieijâs haavâin. Iävtutátuliih Akwé: Kon ravvuuh láá valmâštâllum oovtâst algâaalmugij ovdâsteijeiguin já tuhhiittum biodiversiteettisopâmuš uásipeličuákkimist ive 2004. ¶ Pargojuávkku iävtut sämikielâ iäláskitmân maaŋgâpiälásijd tooimâid ¶ Pargojuávkku kieđâvušâi meid uđđâ ärbivuáválii tiäđu tile kovvejeijee indikaattorij siskáldâs já avžuuttij staatâid väldiđ indikaattorijd jotelávt kiävtun. Indikaattoreh láá tuhhiittum biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkimist (CO10) moonnâm ive. Kuálmád, COP9- čuákkimist tuhhiittum indikaattor kielâlii maaŋgânálásâšvuođâst lii jo kiävtust. Indikaattoreh kieđâvušeh algâaalmugij ärbivuáválij aassâm- já navdâšemkuávlui eennâmkevttim já haldâšem tile sehe ärbivuáválij iäláttâsâi sajattuv. “Uđđâ indikaattoreh láá teháliih, vâi pyehtip čielgiđ ärbivuáválii tiäđu já táválii luándukevttim tile. Sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu lii čonâsâm sämikielân já ärbivuáváláid iäláttâssáid. Suomâst ij kuittâg lah ääigitásásâš tiätu sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi sajattuvâst tâi ubâ iäláttâs hárjutteijei meereest. Suomâ sämitigge lii uuccâm ruttâdem sämmilâšiäláttâsâi tile čielgiimân Suomâst. Čielgiittâs lii huápulâš, vâi Suomâ puáhtá väldiđ kiävtun indikaattorijd já olášuttiđ aalmugijkoskâsijd kenigâsvuođâidis. Tuáivum, et staatâ mieđeet jotelávt ruttâdem čielgiittâs rähtimân” Nilla Tapiola kiäsá. ¶ Pargojuávkku kieđâvuš meid geenivaarij finnimvuođâ já hiäđui jyehim kieđâvuššee Nagoya pevdikirje ratifisistem Suomâst sehe čuávu biodiversiteetstrategia já –toimâohjelm artikla 8(j):n kyeskee aašij olášume. ¶ Pargojuávkku lii čielgim sämikuávlu ulguubeln motomijn päikkikuudijn, tegu Helsigist, Tamperest, Oulust já Ruávinjaargâst adelum sämikielâ máttááttâs já pááhud raportistis, et máttááttâsâst iä lah táálái njuolgâdusâi mield ovdánemimáhđulâšvuođah. Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst já ton tilálâšvuođâst láá ennuv vááijuvvuođah meid sämikuávlust, mut sämikuávlu ulguubeln tilálâšvuotâ lii kriittisâš. ¶ Pargojuávkku lii jurgâlâm suomâkielân já almostittán Akwé: Kon ravvuid. Suomâkieljurgâlus lii ohtâ maailm vuossâmuin ravvuin toohum jurgâlusâin. ¶ Pargojuávkku lii valmâštâllâm já valmâštâl ain biodiversiteetsopâmuš čuákkimáid Suomâ uáivilijd, moh lohtâseh artikla 8(j)-artiklan. Pargojuávhu ulmen lii rähtiđ iävtuttâsâid Akwé: Kon –ravvui tooimânpiejâmist eennâmkevttim- já huksimlaavâ já pirâsvaikuttâsâi miäruštâlmist adelum laavâ tooimânpiejâmist. Pargojuávhu ulmen lii meid jurgâliđ suomâkielân já sämikielân 10. uásipeličuákkim tuhhiittem Tkarihwaie:ri –eettisijd lattimnjuolgâdusâid sehe toohâđ oovdânpyehtimijd tai tooimânpieijâm várás Suomâst. Tkarihwaie:ri lii kanien:keha'ka –aalmug kielâ (mohawk-) já meerhâš ”olmâ vyevi”. Lattimnjuolgâdus ulmen lii turviđ algâaalmugij kulttuurlii- já fiätulii ärbivyevi kunnijâttem algâaalmugáid kyeskee projektijn. ¶ Pargojuávkku luovâttij loppâraportis pirâsministeriön 7.6.2011 uárnejum seminaarist. Pargojuávkku porgâttij pargoos ääigi čielgiittâs Akwé: Kon -ravvui koskâvuođâst aalmuglii lahâaasâtmân já čielgiittâs säämi utkevuoigâdvuođâst. Pargojuávkku toovâi loppâraportistis 28 toimâiävtuttâssâd já 11 avžuuttâssâd. Tooimâin iävtuttuvvoo luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu vuotânväldim lahâasâttâs já haldâttuv ovdedemprojektijn sehe škovliimist. Pargojuávkku iävtut, et resursseh stivrejuvvojeh sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu vuorkkiimân, tutkâmân já iäláskitmân. ¶ Pargojuávkkuovdâstem ¶ Pargojuávkkuovdâstus ¶ Pargokirje ¶ . Pargokirje lii ráhtám Matti Morottaja, Kuobžâ-Saammâl Matti, já kuuvijd lii ráhtám Daniel Gelencsér. ¶ Pargo miänástuvvee hoittám išedeh heivejeijee škovlim, sämikielâ táiđu sehe kelijdeijee eŋgâlâskielâ táiđu. Proojeektpargee pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII/I mield (vuáđupälkki 1711,31eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Proojeektpargee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 2.5.2014 tme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid pargoost addel säämi muusikkuávdáá vuávájeijee Anu Magga p. 050 567 2204, anu.magga(at)samediggi.fi. ¶ Pargo miänástuvvee hoittám išedeh sämikielâ táiđu, sämikulttuur tubdâm já -škovlim, šiev vuáruvaikuttâs- já oovdânpyehtimtááiđuh, šiev atk-tááiđuh sehe nahčâ porgâđ jiešalgâlávt já oovtâst nubbijn ofelâššáin. ¶ Pargo miänástuvvee hoittám išedeh sämikielâ táiđu, sämikulttuur tubdâm já -škovlim, šiev vuáruvaikuttâs- já oovdânpyehtimtááiđuh, šiev atk-tááiđuh sehe nahčâ porgâđ jiešalgâlávt já oovtâst nubbijn ofelâššáin. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII/V mield, vuáđupälkki 1398,87 eurod/mp. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. ¶ Pargon kulloo suunnâttâllâđ kielâkuávdáá strategiâid já ornijdume sehe finniđ kuávdáá tooimâ pisovâžžân. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim (sämitiggeest adelum asâttâs 1727/1995) já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos, hárjánem vátávâš haaldâtlâš pargoin, jođetmist já tave-eennâmlâš ohtsâšpargoost, šiev vuáruvaikuttâstááiđuh sehe kelijdeijee táru-/ruotâkielâ já šiev suomâkielâ táiđu. ¶ pargon lii išediđ Säämi muusikkuávdáá tooimâst jieškote-uv kulttuurpyevtittem pargoin. ¶ pargopáájái stivrejeijee. Täst Sunna kuáru kietâtyejimallijd. (7.6.13) ¶ * Parlamentsalin lii finnimnáál purâdempalvâlusâid muuneeldtiiláámist. ¶ Parlamentsali Solju ¶ Parlamentsali Solju ¶ PARLAMENTSALI SOLJU 60 ulmui. ¶ Parlamentsali Solju lii árvulávt čiŋâttum čuákkimsaje. Parlamentsalist láá om. sraŋgâttes konferensvuáhádâh já kiidâs tulkkummáhđulâšvuotâ neelji kielân. Sali nommâ Solju lii tavesämikielâ já tot meerhâš soljo, ärbivuáválâš sämimááccuh čiiŋâ. ¶ Parlamentsali Solju Säämi kulttuurkuávdáš Sajos, Aanaar ¶ * Parlamentsalist láá juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. ¶ Parlamentaarlâš rääđi ¶ Parlamentaarlâš rääđi ¶ Parlamentaarlâš foorum iävtut algâaalmugij vuoigâdvuođâi vuotânväldim tave ooláádmudo par¬goost. “Lam uáli tuđâvâš foorum almosciälkkámušân já SPR poorgâi ennuv almosciälkkámuš oovdân. Čäällimkode vuáđusteijee iävtuttâsâst almosciälkkámuššân ij lamaš aalgâst säänigin algâaalmugij vuoigâdvuođâin. Tääl algâaalmugij vuoigâdvuođah láá valdum vuotân vijđáht almosciälkkámušâst já ton kyeimivuođâohjelmijn. Lii tehálâš, et algâaalmugij vuoigâdvuođah váldojeh vuotân horisontaallávt ” muštâl Näkkäläjärvi tuđâvâžžân. ¶ Parlamentaarlâš rääđi ¶ Parlamentaarlâš rääđi tiädut jieijâs julgáštâsâst tom, et ko sämisopâmuš šadda tuhhiittuđ, lii tot kuittâđ epitievâslâš nuuvt kuhháá ko Ruošâ sämmiliih láá ton ulguubeln. Parlamentaarlâš rääđi tuárju Ruošâ sämmilij viggâmušâid jieijâs ovdâsteijee orgaan vuáđđudmân já avžut meiddei Suomâ, Ruotâ já Taažâ haldâttâsâid tuárjuđ Ruošâ sämmilij viggâmušâid. ¶ Párnááh já nuorah ¶ Párnááh já nuorah ¶ Párnáá vuoigâdvuođâi komitea ¶ Párnáá vuoigâdvuođâi tieđettemčáálus lii tääl almostittum meid aanaar- já nuorttâsämikielân. Ovdeláá tieđettemčáálus almostui juo tavesämikielân pärniäššiváldálii viermisiijđoin ¶ Párnái já nuorâi taaiđâkuávdáá vuáđudâs ráđádâllâmkodde ¶ Párnái já nuorâi taaiđâkuávdáá vuáđudâs ráđádâllâmkodde ¶ Párnáikirjeh ¶ Párnáikulttuurkuávdáš ¶ Párnáikulttuurkuávdáš                                                  Nuorâilävdikodde-haahâ ¶ Párnáin láá ohtsiih tiijmeh matematiijkâst, sämikielâst, musikkist, liihâdmist, ohtsâškoddetiäđust já luánduamnâsijn. Niilo Rasmus máttát Sirmá já Ucjuv uáppeid muusik já lihâdem. Sun muštâl, et Taažâ já Suomâ párnái kooskâ tiättoo kulttuuriäru, mut tot ij mahten häittid máttááttâs. Muusikhân ij mudoigin tuubdâ raajijd já sämimusijkkáreh čuávuh uárjimaailm oopâid, mut čuojânâsâi kevttimist láá iäruh. Sirmá párnááh iä lah nuuvt hárjánâm kevttiđ čuojânâsâid, tegu kiitaar. Ucjuuvâst párnááh uážžuh eenâb tobdo čuojânâssáid. Liihâdmist sun ij lah huámášâm iäruid párnái kooskâ pic puohah uásálisteeh siämmáánáál. ¶ Párnái vuoigâdvuođâi almossopâmuš ¶ Párnái  vuoigâdvuođâi almossopâmuš ¶ Partapuoli juátká já muštâl oovtâstpargo mittomere lemin jiešmeridemvuoigâdvuotâ, já et Ruoššâ, Suomâ, Ruotâ já Taažâ tuođâi tubdâstiččii sämmilij vuoigâdvuođâid. Jyehi staatâst láá jieijâs probleemeh já vuoigâdvuođâvuáháduvah, nuuvtpa lii tehálâš et pyehtip ovdániđ oovtâstpargo vievâst. Jis ep poorgâ oovtâstpargo, te lii vaarâst et Sämieennâm ”pieđgân”. ¶ Partapuoli looppât kommenttis: ”Mij sämmiliih lep toimâm kuhháá politiikâst jieččân vuoigâdvuođâi pyereedmân já mist lii ain-uv kuhes kiäinu jotteemnáál. Mii pargovyevih láá čuákkimeh já konfereensah, já taan räi toh láá lamaš šiev pargovyevih. Jyehi čuákkimist toollâp šiev savâstâlmijd já porgâp šiev miärádâsâid, mast puáhtá tastoo juátkiđ pargo OA, EU já sämitige kulij. Ohtâ uáli tehálâš uási taam pargo lii kavnâđ nuorâid, kiäh halijdeh toimâđ politiikâst, já tot lii háástus. Mun uáinám puátteevuođâ čuovâdin, veikkâ Sämienâmist láá eidu tääl ennuv hástuseh já čuolmah. Nuorâin láá sierâlágáneh uáinuh, epke lah vala áhásâm puáris pálgáid. Nuorah uáinih vuoigâdvuođâid eres náálá, rääjih ulmui já enâmij kooskâ iä lah siämmáá čielgâseh. Muu mielâst jyehi konferens, moos lam uásálistám, lii adelâm munjin vyeimi, ulmuuh väldih vuotân muu jurduid já siämmást peesâm kuldâliđ sii uáivilijd." ¶ Pasi Aikio ¶ Pauliina Feodoroff ¶ Pauli Saijets ¶ Pautamo Ellen ¶ PB 8004 Dep ¶ (PDF-tiätuvuárkká). ¶ Peeivij teeman lii Säämi kirkkopeeivih - ohtâvuotâ Imelân já kuoimijdsân. Tuáivumist lii, et kirkkopeeivijn šadda sämmilij ekumeenlâš já aalmugijkoskâsâš kirholâš juhle já kuáhtámsaje. Kirkkopeeivij ohjelm tuálá siste immeelpalvâlusâid, seminaarijd, konsertijd, elleekuuvijd sehe eres lasseen jieijâs tooimâ nuoráid. ¶ * Peeivi määli já saalaatpevdi ¶ Peeivi parnij noonâ nääli, ¶ * Peeivi pihvi ¶ Peeivi pärni ¶ Peeivi pärni ¶ Peerusthánnáá säämi kielâlaavâst sämikielâ puátteevuotâ ij lah torvejum. Eromâš huolâst lam sämmilij ärbivuáválâš tiäđu siäilumist. Aldapuátteevuođâst kalga sämitigge uuccâđ vuovijd maht pyehtip turviđ ärbivuáválâš tiäđu siäilum šoŋŋâdâhnubástusâst já iäláttâsráhtus nubástusâst já maht pyehtip iäláskittiđ ärbivuáválâš tiäđu. Sämikielâ já ärbivuáválâš tiäđu siäilum váátá et sämikuávlu já sämmilij ärbivuáválâš iäláttâsah siäiluh eellimvuáimálâžžân. Taat lii sämitige tooimâ stuorrâ háástus. ¶ PEFC-standardpargojuávkku ¶ Peivičuákkim čuákkimmenu, 23,00 eur/olmooš ¶ - peivikähvi já njálgá liäibustâh ¶ Peivimäälis, 12 eur/olmooš ¶ PEIVIMÄÄLIS- JÁ ČUÁKKIMFAALÂDMEH já Á LA CARTE-MENUH : ¶ Peivimäälis, jieškuástidlâš ¶ * Peivimäälis (kj. peivimáállás siskáldâs paajaabeln) ¶ - peivimäälis teikâ eehidpittá stellejum peevdist ¶ - peivimäälis stellejum peevdist ¶ Peivitipšoasâttâs mield párnái peivitipšo šoddâdemuulmijd kulá sämipárnái jieijâs kielâ já kulttuur tuárjum oovtâstpargoost koččâmâšâst leijee kulttuur ovdâsteijeiguin. ¶ Peivitipšolaahâ ¶ Peivitipšolaahâ lii eidu uđâsmittemnáál arâšoddâdemlaahân. Peivitipšoaašijd láá sirdám máttááttâs- já kulttuurministeriö vuálásâžžân sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst. ¶ Peivitipšolaavâ 11 § 2 moomeent mield kieldâ kalga huolâttiđ tast, ete párnái peivitipšo puáhtá adeliđ párnáá eenikiellân leijee suomâ-, ruotâ- teikâ sämikielân. Haldâttâs oovdânpyehtimist (HE 196/1981) tuálih párnáá ovdedem já oppâmmáhđulâšvuođâi vuáđuld eromâš tergâdin, ete párnái peivitipšo adeluvvoo párnáá jieijâs eenikielân. ¶ Pekka Aikio joođeet sämitige vaaljâlävdikode ¶ Pekka Aikio joođeet sämitige vaaljâlävdikode ¶ Pekkala Pekka ¶ Pekka Pekkala ¶ Pekka Sammallahti 1998: The Saami Languages. An Introduction. Davvi Girji OS. ¶ Pekka Sammallahti Säämi-suomâ-säämi sänikirjeest (Sámi-suoma-sámi sátnegirji) lii meid almostum uđđâ teddilâs. Ovdebáá laseteddilâs almostui moonnâm kuovâmáánust já ton vuobdii jotelávt loopân. Sämitige almostittâm kirje lii nálásâšteddilâs Girjegiisá Oy algâaalgâst ive 1993 almostittum kirjeest. Sänikirje säämi-suomâ –uásist láá paijeel 12.000 säännid, suomâ-säämi –uásist vuot paijeel 20.000 säännid. Kirje lii tääl finniimist Sámi duodji-käävpist Sajosist Anarist já seervi nettikäävpist . ¶ Pelgi Nijlâs määđhih–animaatiokuálusist almostittojii ohtsis 22 anarâškielân jurgâlum uási (Pelgi Nijlâs määđhih 31-52). Animaatiofiilmah láá lamaš škoovlâi kiävtust juo ovdeláá iskâdâllâmteddilâssân. Anarâškielâlâš saalmah já vuoiŋâlâš lavluu (Anarâšlavluuh) almostittojii tuble-CD verd. Saalmâid lávlu anarâškielâ salmâlávlumjuávkku (Ilmari Mattus, Heli Aikio, Ilmari Aikio, Onni Aikio, Unto Aikio, Rauni Mannermaa ja Lyyli Vehmasaho) já eres vuoiŋâlijd lavluid Rauni Mannermaa. ¶ Pennanen, J.- K. Näkkäläjärvi 2000 (toim.) Siiddastallan: Siidoista kyliin: Luontosidonnainen saamelaiskulttuuri já sen muuttuminen. Aanaar sämimuseo almostitmeh n:r 3. Oulu: Pohjoinen, 2000. ¶ Pennanen, J - K. Näkkäläjärvi 2002 (toim.) Siiddastallan- from Lapp Communities to Modern Sámi Life. Publications of Inari Sámi Museum no: 3, Siida Sámi Museum, Jyväskylä. ¶ Pentti Morottaja ¶ Pentti Valle ¶ Pentti Valle (väärrin Tauno Haltta ) ¶ Per Jonas Partapuoli saahâ tavesämikielân ¶ Per Oula Juuso, Tuomas Aslak ¶ Pertti Heikkuri já Nilla Tapiola čuávumin uásipeličuákkim ¶ Pertti Heikkuri, Klemetti Näkkäläjärvi já Nilla Tapiola Alpensia konferenskuávdáást. ¶ Pertti Heikkuri, Nilla Tapiola já Klemetti Näkkäläjärvi Suomâ sämitiggeest, Anne Walkeapää já Lars Ove Jonsson Ruotâ sämitiggeest já Sten Olav Heahttá suogârdmin artikkâl 8(j) olášutte ¶ Perustelut | vuođuštusat | vuáđustâsah | vuâđđjurddi (PDF) ¶ Peskâ - peski, poroturkki ¶ Petra Biret Magga parga sämitiggeest párnáikulttuurpargo. Koijâdijm Petraast sämmilâšpárnái kulttuurist: ¶ Petra Biret Magga (pj), Ellen Näkkäläjärvi, Eeva-Liisa Rasmus ja Rauna Rahko. Teksti: Ulla Aikio-Puoskari ¶ Petra Biret Magga-Vars ¶ Petra Kuuva lii heiviittem teevstâi uđđâ čäällimvuáhán. ¶ petra.magga(at)samediggi.fi anne.lansman(at)samediggi.fi ¶ Petra Magga kuáskimvahâgij sajanmáksuvuáháduv čuávvumjuávkun ¶ Petra Magga-Vars , ¶ Petra Magga-Vars ¶ Petra Magga-Vars (sämitigge) ¶ Petter Morottaja, anarâškielâ ¶ Petter Morottaja, Petra Kuuva ja Marja-Liisa Olthuis ¶ Petter Morottaja Virkkuuvääri lii anarâš uáppeid uáivildum nube luoka oppâmateriaal. Hitruus mainâseh já ivnáás koveh jođetteh lohheid maaŋgâlágánáid fiäránáid. Virkkuuvääri -ráidun kulá meiddei kiđđâuási já hárjuttâskirjeh čoovčâ já kiiđâ várás. ¶ Pia Ruotsala ¶ pia.ruotsala(at)samediggi.fi ¶ Pia  Ruotsala ¶ Pieinis-Piäká ustev ¶ Pieni Tarinankerronta -festivaali 18.10.2013 ¶ Pieski Pirkko ¶ Pihvipeivimäälis já saalaatpevdi, 14,50 eur/olmooš ¶ Piirâs ¶ Pikkujoulut varattavissa ¶ Pilvi aalgât ollâopâttuvâst ¶ Pilvi aalgât ollâopâttuvâst ¶ Pinja Pieski ¶ piõgg da porgg lie meä´rtemes. ¶ pirâsčällee ¶ . Pirâsčällee pargon lii hoittáđ pirâstipšomân já eennâmkevttimân lohtâseijee aašijd, eromâšávt valmâštâllâđ ruukilaavâ já biodiversiteetsopâmuš olášutmân lohtâseijee tooimâid. ¶ Pirâsčällee virge ¶ pirâsministeriö ¶ Pirâsministeriö asâttij nube aalmuglii artikla 8(j)-äššitobdeepargojuávhu toimâpajan 15.2.2013-31.12.2014. Pargojuávkku tuáimá biodiversiteetpargojuávhu vuálásâžžân já raportist toos toimâstis. Pargojuávhu pargon lii el: ¶ Pirâsministeriö COP11-siijđoh ¶ Pirâsministeriö lii asâttâm kesimáánu aalgâst algâaalmugij ärbitiäđu kieđâvuššee äššitobdeejuávhu. Ton pargon lii kieđâvuššâđ biodiversiteetsopâmušân kullee artikla, mii kuáská algâaalmug ärbitiäđu heiviittem. Sämitige saavâjođetteijee almottij tuđâvâžžân, et sämitiggeest lii šiev ovdâstâs pargojuávhust. Sun jieš tuáimá pargojuávhu saavâjođetteijen. Sämitige ovdâsteijen mieldi láá meiddei ucjuvlâš tuáhtár, sämitige jeessân Heidi Eriksen já puásui-iššeed J. Antti Magga Iänuduvâst. ¶ Pirâstiäđu kirjeh láá almostum aanaarsämikielân ¶ Pirâstiäđu kirjeh láá almostum aanaarsämikielân ¶ Pirâstiäđu pargokirje kulá taan čoovčâ almostum siämmáánommâsâš oppâkiirján, Skuvlla birasdiehtu 3. Pirâstiettuu kirjeh láá säämi pirrâsân heiviittum jurgâlusah kuástidemfinnodâh Otava almostittám oppâkirjerááiđust. Sämikielân ton lii jurgâlâm Jovnna-Ánde Vest. ¶ Pirjo Länsman-Kiimalainen ¶ Pirjo Seurujärvi (Meccihaldâttâs) ¶ Pirkko Mäkinen ¶ Pirkko Pieski ¶ Pispekodde-assistent Hannele Salmi sehe tábáhtus váldu-uárnejeijee sämipargo pispekoddečällee Erva Niittyvuopio Sämmiliih kirhoost -tábáhtusâst. ¶ Pištee ovdánem toimâkodde ¶ Pištee ovdánem toimâkode jeessân ¶ pištee ruukitooimâ viärmáduv oovtâstpargočonâdâtmân ¶ Pivdem iävtukkâs noomâtmân sämitige nuorâirááđán ¶ Pivdem iävtukkâs noomâtmân sämitige nuorâirááđán ¶ Pivdem vaaljâluvâttâlmân väldimân teikâ tast meddâlistmân kalga toohâđ vaaljâlävdikode  taan tárguttâs várás rähtim ucâmušluámáttuváin, mon kalga macâttiđ vaaljâlävdikoodán poostâ peht nuuvt, ete tot lii vuástáväldest majemustáá vaaljâive ovdiipiäláá juovlâmáánu 31 peeivi tme 16.00. ¶ Pivdo ađai miäcástem lii kuhháá lamaš eres sämmilij iäláttâsâi uássin. Miäcástem ij lah ohtuunis kannatteijee iäláttâs. Tááláá ääigi miäcásteh eromâšávt soorvâid sehe riävskáid. Sämmilii pivdokulttuurist riävskáh pivdojeh kielâiguin. Miäcásteijein láá kiävtust nk. riävskákäärdih, main miäcásteijeeh rähtih jieijâs navdâšemkuávloid jieijâs riävskákielâi kaardijd. Nuubij navdâšemkuávloid iä moonâ pivdeđ riävskáid.  Ärbivuáválávt riävskáh pivdojii ton verd ko taid tarbâšii eres purrâmuš lasseen já meid vyebdimnáál huolâtmáin kuittâg tast, ete nääli piergejii. Riävskánääli heiviittâlmeh láá toohâm riävskái pivdem vaigâdubbon. ¶ Pivdo ađai miäcástem lii kuhháá lamaš eres sämmilij iäláttâsâi uássin. Miäcástem ij lah ohtuunis kannatteijee iäláttâs. Tááláá ääigi miäcásteh eromâšávt soorvâid sehe riävskáid. Sämmilii pivdokulttuurist riävskáh pivdojeh kielâiguin. Miäcásteijein láá kiävtust nk. riävskákäärdih, main miäcásteijeeh rähtih jieijâs navdâšemkuávloid jieijâs riävskákielâi kaardijd. Nuubij navdâšemkuávloid iä moonâ pivdeđ riävskáid.  Ärbivuáválávt riävskáh pivdojii ton verd ko taid tarbâšii eres purrâmuš lasseen já meid vyebdimnáál huolâtmáin kuittâg tast, ete nääli piergejii. Riävskánääli heiviittâlmeh láá toohâm riävskái pivdem vaigâdubbon. ¶ * Pivtâsheŋgiittâspalvâlus ¶ * Pivtâsheŋgiittâstile ¶ Piäivááh, máánuh já tääsnih ¶ Piäiváá pärni suáŋu jietânâsâi mailmist ¶ Piäluštâsminister Haglund kollij Iänuduv sämitige kyessin 28-29.9.2014. ¶ Piäluštâsminister Haglund kollij Iänuduv ¶ Poccuid miärkkojeh jieijâs peljimerháin. Peljimerkkâ almoot omâsteijeevuođâ já suuvâ, moos poccuu omâsteijee kulá.  Sämmilâš puásuituálust meerhâid adeleh suhâmerkkâvuáháduv mield. Jyehi suuvâst lii jieijâs merkkâlinjâš. Párnái peljimeerhah láá variaatioh puárásub, táválávt jo jáámmám hiäimulij meerhâin. Ađai puoh merkkâlinjáá meerhah sulâstitteh nubijdis. ¶ Poccuid miärkkojeh jieijâs peljimerháin. Peljimerkkâ almoot omâsteijeevuođâ já suuvâ, moos poccuu omâsteijee kulá.  Sämmilâš puásuituálust meerhâid adeleh suhâmerkkâvuáháduv mield. Jyehi suuvâst lii jieijâs merkkâlinjâš. Párnái peljimeerhah láá variaatioh puárásub, táválávt jo jáámmám hiäimulij meerhâin. Ađai puoh merkkâlinjáá meerhah sulâstitteh nubijdis. ¶ Poccuin lii rijjâ kuáttumvuoigâdvuotâ sämikuávlust meid luándusuojâlemkuávluin já priivaat ulmui eennâmkuávluin. Káártást kovvejeh tehálumosijd eennâmkevttimhaamijd staatâ haldâšem eennâm- já čäcikuávluin. Syejimeccikuávlu lii lahâaasâtmáin asâttum kuávlu, kost meeci kalgeh hoittáđ já kevttiđ tienuuvt, ete tot ij toovât meccirääji vuálánem. Syejimeccikuávlun kuleh Iänuduv já Ucjuv kieldâi kuávluh sehe kuávluh Aanaar kieldâst. ¶ Poccuin lii rijjâ kuáttumvuoigâdvuotâ sämikuávlust meid luándusuojâlemkuávluin já priivaat ulmui eennâmkuávluin. Káártást kovvejeh tehálumosijd eennâmkevttimhaamijd staatâ haldâšem eennâm- já čäcikuávluin. Syejimeccikuávlu lii lahâaasâtmáin asâttum kuávlu, kost meeci kalgeh hoittáđ já kevttiđ tienuuvt, ete tot ij toovât meccirääji vuálánem. Syejimeccikuávlun kuleh Iänuduv já Ucjuv kieldâi kuávluh sehe kuávluh Aanaar kieldâst. ¶ Poccuuh čokkânškyeteh ärbivuáváláid kyeddidkuávloidis vyesimáánu aalgâbeln. Puáris áálduh mättih jotteeđ jiečânis, mut puásuiulmuuh ferttejeh uásild jurgâliđ iälu roobdâid. Luovâsiälu ađai sarvah pisotteleh kyeddidääigi erinis já toi kuáđuttem lii korrâ pargo. Váldukyeddid lii vyesimáánu 18. peeivi. Vyesimáánu loopâ räi iänááš uási vuássáin láá šoddâm. Motomijn kuávluin kyeddid tábáhtuvá kaardijn já vyesih šaddeh siämmást vittáduđ. Talle puásuialmai páácá ubâ keesi astoäigin, mut vijđes kaardijn eennâm nohá korrâsávt já kááržut mudoi-uv poccui väni kuáttumenâmijd. ¶ Poccuuh kuárŋuh keessiv paalgâtääigi tuoddârân já čokkâneh stuorrâ iäloid. Toh vyejettuvvojeh káárdán, mast jieškote-uv puásui-iäigád njuárust vuosijdis kiddâ já vittád taid jieijâs meerkân. Vittádum iälu luáštoo sierâ kieđâvušmettum poccuin. Käärdist párnááh uáppih tubdâđ meerhâid já siämmást jieijâs poccuid olgohäämi vuáđuld, njuárustmáin vuássáid já vittádmáin taid. Vuássááh vittáduvvojeh iho, ko talle vuásáš čuávu pyeremustáá eenis. Puásuiulmuuh koceh keessiv iho já uáđđih peiviv. Miärkkumäigi pištá suullân mánuppaje. ¶ Poccuuh käärdist ¶ Poccuu ihe álgá vuássáá šoddâmist ¶ Poccuu ihe álgá vuássáá šoddâmist ¶ Poccuu ihe koveráiđu ¶ Poccuu ihe koveráiđu ¶ Poccuu kamâsijn já kállunaahkijn kuárrojeh lieggâ sovskammuuh já kistuuh täälvi várás. Vyesi čeevđist kuárrojeh eres lasseen kapereh já rävis poccuu čeevđist peeskah. Navalittem, ostoliemâst kieđâvuššâm, neskim já timedem maŋa finnee timedum ostočeevđi, mii kočoduvvoo šišnen. Šišne lii nanos já muččâd, já tast kuárrojeh ovdâmerkkân laavhah, sältti- já kähviseehah, kammuuh, luáváttuvah já tááláá ääigi meid kietâpuhelinskuápuh. ¶ Poccuu kuátičuárbpeeli 12,40 eurod ¶ Poccuupiärgumääli 9,40 €/13,00 € o monnjâuvnâleibi já vuojâ ¶ Pođoi päärnih lijjii tovle ¶ Pohjankartano škovlâ, Oulu: Inka Ryhänen (tavesämikielâ) ¶ Pohjanrinne Arto ¶ Pohjoinen 2014- 2020 on ensimmäinen pohjoismaisista Interreg-ohjelmista jonka EU-Komissio on hyväksynyt. Ohjelmassa on kaksi maantieteellistä osa-aluetta; Pohjoinen ja Sápmi ja sen kokonaisbudjetti on noin 76 MEUR sisältäen Ruotsin, Suomen ja Norjan rahoituksen. ¶ * Pohjois-Lapin Oppaat ry; Saijoos uápástmeh. Väärridmeh: Sajos/Čuákkim- já tábáhtuspalvâlusah, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , puh 010-839 3109. ¶ Pohjoismainen oppimateriaaliyhteistyötä kehittävä virkamiestyöryhmä ¶ Pohjoismainen oppimateriaaliyhteistyötä kehittävä virkamiestyöryhmä ¶ Pohjoissaame, alakoulun matematiikka ¶ Pohjoissaame, biologia ¶ Pohjoissaame, fysiikka ja kemia ¶ Pohjoissaame, historia ja yhteiskunta ¶ Pohjoissaame, kirjallisuus ¶ Pohjoissaame, kotitalous ¶ Pohjoissaame, käsityö ¶ Pohjoissaame, muu materiaali ¶ Pohjoissaame, maantieto ¶ Pohjoissaamen kielityöntekijä ¶ Pohjoissaame, terveystieto ¶ Pohjoissaame, uskonto ja elämänkatsomus ¶ Pohjoissaame vieraana kielenä ¶ Pohjoissaame, yläkoulun matematiikka ¶ Pohjoissaame, ympäristö- ja luonnontieto ¶ Pohjoista muotoilua -käsityömessut ¶ Pohjoista muotoilua -käsityömessut 3.-4.4.13 ¶ Pohjoista  muotoilua -kietâtyejimeesuh tuállojii Sajosist 4.-5.4.12 ¶ Poolis já etnisij siärváduvâi oovtâstpargofoorum ¶ Poolis já etnisij siärváduvâi oovtâstpargofoorum ¶ Poolitlâš ulmeh ¶ Poovij - vyö ¶ Porgemáánu 2008 ¶ Porgemáánu 2009 ¶ Porgemáánu 2010 ¶ Porgemáánu 2011 ¶ Porgemáánu 2012 ¶ Porgemáánu 2013 ¶ Porgemáánu 2014 ¶ Pori luvâttâh: Saana Lappalainen (tavesämikielâ) ¶ poro ¶ Poroaitojen riistaturvallisuus -  hankkeen ohjausryhmä ¶ Poroaitojen riistaturvallisuus -  hankkeen ohjausryhmä ¶ poro pärskyy koivikossa, ¶ Porsanger Tarja ¶ Porsanger Veikko ¶ Porsanger Veikko, vsj. ¶ Portti Timo ¶ Positiivlâš ovdáneemmin tuálloo virgeomâhái sämikielâlâš tieđettemtooimâ lasanem, el. maaŋgâi siärvusij internet-siijđoi almostittem meiddei sämikielân. Sämitige jieijâs tooimâst positiivlâš lii aanaar- já nuorttâsämikielâlâš kielâjurgâleijei pálkkááttemmáhđulâšvuotâ sämikielâ toimâttâhân ive 2008. ¶ Poske sämiohtâduv vuávájeijee ¶ POSKE: sämiohtâduv vuávájeijee  ( ¶ POSKE: sämiohtâduv vuávájeijee  ( ¶ Poske tooimâst váldojeh vuotân Sämitige mittomereh sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâsâst. Sämitigge lii asâttâm mittomeerin sosiaal- já tiervâsvuođâsyergist et sämmiláid uáivildum sosiaalsyergi palvâlusah láá vuávájum siskáldâs peeleest sämmilij jieijâs kulttuur vuolgâsoojijn, väldimáin vuotân sämmilij ärbivuáválâš áárvuh já eellimvyehi já et palvâlusah pyevtittuvvojeh sämikielân já säämi jiešhaldâšem vuáđuld. ¶ Possum ruvâšmuuikuh 18,30 eurod ¶ Posterih ¶ Posterij lasseen cuáŋuimáánust almostui meid uđâsmittum teddilâs Elna Magga já Päivikki Nillukka-Rauhala čáállám já Merja Aletta Ranttila kuvvim 2. luoka tavesämikielâ eenikielâ oppâkirjeest Giellaleaika. ¶ Posterij teevstâid lii čáállám Tanja Kyrö . Posterij koveh láá čuovâkoveh já taid lii váldám Ulla Isotalo . ¶ Poul Hansen ¶ Povdiittâs sämikulttuur suojâlem suomâst –seminaarân 3.12.20 ¶ Povdiittâs sämikulttuur suojâlem suomâst –seminaarân 3.12.20 ¶ Povdiittâs säminuorâi konfereensân ¶ Povdiittâs säminuorâi konfereensân ¶ Povdim arkkitehtkištodem puátusij almostittemtilálâšvuotân ¶ Povdim arkkitehtkištodem puátusij almostittemtilálâšvuotân ¶ Povdip puoh sämituáimeid suogârdâllâđ puátteevuođâ tiäddučuágástuvâid já ovdediđ išeruuđâi čuosâttem siärvusáid tehálâš projektáid. Seminaar iiđeedpeeivi kevttip uuccâmlattiimân sehe kulttuurmeriruuđâ teknisâš ravvuid sehe kuullâp jieškote-uv ruttâdemkäldein já eehidpeeivi algâttep vuáđusavváin Sämitige "taaidâ-, tyeji já kulttuurpoolitlâš" ohjelmhammiittâsâst. Ohjelm ¶ President Niinistö tuálá Sämitige vaaljâpaje lekkâmsaavâ tme 17 älgee lekkâm- já vihkâmjuhleest. Tilálâšvuođâst sárnu meid Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. Tiervâttâsâidis juuhlán pyehtiv Taažâ Sämitige saavâjođetteijee Egil Olli já Ruotâ Sämitige stiivrâ saavâjođetteijee Per Mikael Utsi. ¶ President Sauli Niinistö liäkká sämitige vaaljâpaje 2012–2015 ¶ President Sauli Niinistö liäkká sämitige vaaljâpaje 2012–2015 ¶ President Sauli Niinistö liäkká sämitige vaaljâpaje 2012–2015 já siämmást uásálist Säämi kulttuurkuávdáš Sajos vihkâmávutuáloid majebaargâ 3.4. Anarist. Ávutuáluh älgih tme 15 Aanaar sämikirhoost Sämitige ekumeenlâš lekkâmimmeelpalvâlussáin, mast särnid pispe Samuel Salmi. Ávutuáluh juátkojeh tme 17 Sajosist älgee puávdejum kuosij tilálâšvuođáin já tme 20 älgee säämi kulttuuriehidáin. ¶ Prinsiipmiärádâsâst nanodeh, ete biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) kenigâsvuođah kyeskih Suomâst sämmilijd. Prinsiipmiärádâsâst kieđâvušeh sämikuávlu luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já sämmilij ärbivuáválii tiäđu tile já puátteevuođâ. Staatârääđi prinsiipmiärádâsâst láá artikla 8(j):n já sämmilijd kyeskee merhâšittee tooimah já ulmeh: ¶ Professori Markku Suksi, Åbo Akademi ¶ Professor Veli-Pekka Lehtola historjákirje ¶ Prográmma - Ohjelma 06.02.2010 ¶ Projeekttoorjâ 2015 ¶ Projektân occoo vuosâsajasávt taggaar olmooš, kiäst sämikielâ lii eenikielân tâi västideijee kielâtáiđu. Tuáivup occest hiäivulâš sämikielâ škovlim (ollâškovlâ/ollâopâttâh), hárjánem västideijee pargoost já sämiohtsâškode já -kielâi tubdâm. Lasseen tuáivup áámmátlâš mättim, oovtâstpargo¬naavcâ, sämikielâ kirjálâš tááiđu sehe naavcâ jiečânâs já ulmemiäldásâš porgâmân. ¶ projektčällee ¶ Projekteh ¶ Projektin rahoitus: ¶ Projektit ¶ Projektityöntekijä ¶ Proojeekthoovdâ toimâsaje lii sämikulttuurkuávdáš Sajosist Aanaar kirkkosiijdâst já sun lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán. Pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV já tast III-II juávhu mield (vuáđupälkki 2448,54 – 2505,49 eurod/mp).Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. ¶ proojeektkordinaattor ¶ Proojeektpargee pargoid kuleh el. Skammâkoveh algâaalmugij elleekovefestivaal párnáipeeivi orniimeh já mediašoddâdemmateriaal nuurrâm. Pargo álgá tállân já pištá máhđulávt 28.2.2015 räi. Pargo miänástuvvee hoittám išedeh heivejeijee škovlim sehe sämikielâ táiđu. Proojeektpargee pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi V/II mield (vuáđupälkki 2110,20 eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Proojeektpargee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. ¶ Proojeektpargee pargoid kuleh el. Skammâkoveh algâaalmugij elleekovefestivaal párnáipeeivi orniimeh já mediašoddâdemmateriaal nuurrâm. Pargo álgá tállân já pištá máhđulávt 28.2.2015 räi. Ucâmušâid kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 30.9.2014 räi. ¶ Proojeektpargee pargoid kuleh el. säämi muusikkuávdáá išedeijen toimâm sehe Ijâttes ijjâ- algâaalmugij muusikfestivaal išepyevtitteijee pargoh. Pargo álgá 9.6 já pištá 30.8.2014 räi. ¶ Proojeekt puátusin šoddii Säämi arâšoddâdem aargâ tooimâi ravvuuh já anarâš-, nuorttâlâš- já tavesämikielâlii arâšoddâdempargovievâ kuati.fi –materiaalpaŋkkisiijđoi raamih já válduprinsiipeh. Materiaalpaŋkki lii tääl kiävtust tuše sämikielâlij kielâpiervâlij já peivitipšo-ohtâduvâi pargoviehân. Siijđoi loopân rähtim várás vyerdih jotkâproojeekt. ¶ Proojeekt uáiviovdâspargokyeimi lii Suomâ Sämitigge. Proojeekt ruttâdeijeeh láá Euroop kuávluovdedemruttârááju Interreg IV A Nord Sápmi, Lapin Liitto,troms fylkeskommune, Nordland fylkeskommune sehe Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigeh. ¶ Proojeekt ulmeh ¶ Proojeekt ulmen lii ovdediđ sämikielâ, sämikulttuur já jiešnálásâšvuođâ, adeliđ máhđulâšvuođâ oppâđ aašijd kuábbáá-uv enâmist já meid toi kielâid, máttááttiđ uáppeid anneeđ áárvust aldapirrâs kuábbáá-uv pelni Tiänu. Lassen uáivilin lii toollâđ já vuáđudiđ uđđâ ohtâvuođâid meid eres algâaalmugáid. Ucjuvnjäälmi já Sirmá škoovlâi oovtâstpargo lii šiev ovdâmerkkâ eres-uv škovláid já peivikiäijoid! ¶ Proojeektvuávájeijee, Alkuperäiskansojen elokuvakeskus Skábma ¶ Proojeektvuávájeijee, Säämi kulttuurkuávdáš ¶ Prosentuaallâš uási ¶ - Protools Core ¶ - Protools I/O ¶ Psst, Saijoos niäljád Klubi-eehid álgá tme 20.00. ¶ Puáđám paargon iđedist käävci suulâin já vuossâmužžân tárhistân šleđgâpoostâ. Talle valmâštâlâm čuákkim, tipšom keevâtlijd aašijd (om. čuákkimkaahvijd tâi taaidâtábáhtus orniidijn sáátuid), toolâm siemin ráđádâllâm pargoskipáráin/pargoskipárijguin, västidâm puhelimân já čálám šleđgâpoostâ. Taggaar aaibâs vuáđutoimâttâhpargo, mii šadda kale vissásávt mottoomverd rievdâđ, ko nuorâirääđi aalgât olmânáál tooimâs. Suullân ohtii mánuppaajeest uásálistám “Selvä Peli” -pargojuávhu čuákkimân já suullân ohtii muádi mánuppaajeest mist lii nuorâirääđi jieččân čuákkim. ¶ Puáđi kuldâliđ, jyehiđ tuu uáivil, vuáttámušâid já visioid sämikielâlijn oppâmateriaalijn. Návt uásálistáh sämikielâlij oppâmateriaalij oovdedmân nuuvt, ete toh puoh pyeremus máhđulâš vuovijn tuárjuh sämikielâ já sämikielâlii máttááttâs sierâ škovlimtaasijn. ¶ Puáđi suámsurtorin toohâđ kávnusijd! Nuubán taarbâšmettum mááccuh, jyevdilâs soljo, peljiheervah teikâ mii ihenis eres tyeji puáhtá leđe aarni tunjin. Lasseen suámsurtorist puávtáh kavnâđ tyejiamnâsijd, ovdâmerkkân kággáid, laaigijd, siilhijd, šiišnijd jna. Suámsurtorist lii meid ohtsâš pevdi, kuus puáhtá pyehtiđ vyebdimnáál ovtâskâs tävirijd, jis jieččân piävdán ij kavnuu tuárvi vyebdimnáál. Tyejisuámsurtori ääigi Sajosist lávloo vuáččulâš Tiina Aikio čuojâldittein Tony Brandtbergáin tme 14.00. ¶ Puárásub miärádâsah láá dokumentpaaŋkist ¶ Puáris nuorttâlâšmainâsijd sistetuállee kirje "Kå´llmuõrâž" lii almostum nuorttâsâmikielâlâš teddilâssân. Sämitigge almostitij kirje tave-eennâmlâš säämi kielâläđvdikode mieđettem sierânâsruttâdâssáin. Kirje lii šiev lase nuorttâsämikielâ máttááttâsân, mii adeluvvoo škoovlâin já rävisolmoošoppâlájádâsâin. ¶ Puáris sämmilâš maainâs njuámmilist mii ij viiššâm huksiđ olssis kuáđi ¶ Puáris tutkâmusâi mield sämmiliih liččii hárjuttâm kuhháá uceslágán puásuituálu, mast poccuid liččii toollâm kodepivdost hokâttâstárguttâsâst, mutâ vijđes noomaadlâš puásuituálu eskân 1600-lovo rääjist. Uáinuh láá vuáđustum viäruttâsluvâttâlmijd. Lii tulkkum, ete poccuid láá lojodâm tuoddârkoddeest já puásuituálu sehe miäcástem liččii jođettâm tuoddârkode suhâjämimân. Uđđâsumos arkeologâlâš-biologilâš tutkâmuš ij tuárju taam uáinu. Uđđâsumos DNA-tutkâmuš mield Fennoskandia tááláá puásui ij lah tuoddârkoddeest lojodum šlaajâ peic aaibâs jieijâs šlaajâ. Tutkâmuš mield lii máhđulâš, ete sämmiliih láá lojodâm historjá mield maaŋgâid sierâ koddešlaajâid.  Arkeologih láá ovdil tulkkum, ete kodetähtikávnuseh láá muštâlâm pivdokultturist, mutâ uđđâsumos tutkâmpuátusij čuovâst toh pyehtih muštâliđ meid puásuituálukulttuurist.  Oskottetteht sämmilâš puásuituálukulttuur lii uáli puáris, ko iäláttâs lii uáli spesiaalâšum já sämikielâ ana sistees viehâ vijđes puásuituálun lohtâseijee terminologia. ¶ puásui ¶ Puásuialmaileibi 15,00 eurod ¶ Puásuipargoin lam lamaš mieldi jo aaibâs pärnivuođâ rääjist. Mist láá albumist koveh, main mun lam ive ahasâžžân eeji mield moottorkiälhá sáátust kyedditenâmist. Vuossâmuu vuássáá lam vittádâm 6-ihásâžžân. Vittádem koolgâi hárjuttâllâđ čuuvtij appelsin kooráid já pessipittáid. Tááláá ääigi lam mieldi masa jyehi pargoost, iänááš kale čokkimpargoin sehe tälviv pygálusâin, keessiv vyesimiärkkumijn já syeinimáánust nijtto- já suáhilostâkiästupargoin. Lasseen láá vala aaiđij tiivoodmeh já eres ucebeh pargoh, já kiđđâtäälvi ferttee eelliđ meeccist poccuid keččâmin tärkkilávt. Syeini-porgemáánu lii puásuipargoi tááhust táválávt sijvub äigi, et talle páácá äigi ovdâmerkkân kyelipiivdon. Kiđđuv must lii vyehin uásálistiđ njuárustemkištoid, moh uárnejuvvojeh pusuikištoi ohtâvuotân, veikkâ tááláá ääigi tot lii-uv pááccám ucâbân. ¶ puásuisijdâ = puásuičuurâ, mast láá maaŋgâi omâsteijei poccuuh ¶ Puásuituálu ¶ Puásuituálu, eromâšávt tavesämikuávluin ovdánâm tuodârpuásuituálu, meiddei stuorrâpuásuituálun nomâttum eellimhäämi, lii toollum eksootlâš já eres aalmugij iäláttâsâin čielgâsumosávt spiekâsteijee säämi iäláttâssân. Ton keežild tot lii nabdeškuottum almolávt sämmilâšvuođâ tobdomerkkân. Taggaar tot kuittâg ij lah. Puásuisämmiliih iä lah lamaš kuássin eenâblohhoon sämiaalmugist. Taažâst stuárráámus sämmilâšjuávkku lii lamaš merâpiivdost já ucessiähá eennâmtuálust iäláttâsâs finnim merâsämmiliih. Suomâst sämmilij ärbivuáválâš áigápuátuhäämi lii kovvejum maaŋgâekonomian, mast áigápuátu finnejuvvoo maaŋgâin jieškote-uv käldein. Ärbivuáváliih iäláttâsah láá meiddei meccipivdo, kyelipivdo já luándupyevtittâsâi nuurrâm. ¶ Puásuituálu- já luánduiäláttâstutkâm ráđádâllâmkodde ¶ Puásuituálukuávlu stuorrâpiäturáđádâllâmkodde ¶ Puásuituálu lii puoh enâmustáá uáinojeijee sämikulttuur uási. Puoh sämmiliih iä finnee áigápuáđus puásuituálust, mutâ ton siärvuslâš já kulttuurlâš merhâšume lii ain styeres. Puásuituálu ihásâštábáhtussáid, kiässáá vyesimiärkkumijd já táálváá pygálysáid, uásálist táválávt ubâ suuhâ. Tot lii áinoo ärbivuáválâš sämmilâš iäláttâs, mii lii ohtuunis kannatteijee. Puásuituálu puáđuin suulân 14 prosenttid šadda staatâ já EU-torjuin. Maaŋgâ sämmilâš hárjut puásuituálu paaldâst uceslágán mađhâšem- teikâ jáludemtooimâ. Sämikuávlu kulá eromâš puásuituálukuávlun, kost poccuin lii rijjâ kuáttumvuoigâdvuotâ. Sämikuávlust láá 13 palgâsid já suulân 1250 poccuuomâsteijed, mii lii suulân 27 % ubâ Suomâ poccuuomâsteijein. Elettempoccuuh láá suulân 40 % (78 307) ubâ Suomâ elettempoccuin já vááijuv 80 % Laapi elettempoccuin. ¶ Puásuituálu lii puoh enâmustáá uáinojeijee sämikulttuur uási. Puoh sämmiliih iä finnee áigápuáđus puásuituálust, mutâ ton siärvuslâš já kulttuurlâš merhâšume lii ain styeres. Puásuituálu ihásâštábáhtussáid, kiässáá vyesimiärkkumijd já táálváá pygálysáid, uásálist táválávt ubâ suuhâ. Tot lii áinoo ärbivuáválâš sämmilâš iäláttâs, mii lii ohtuunis kannatteijee. Puásuituálu puáđuin suulân 14 prosenttid šadda staatâ já EU-torjuin. Maaŋgâ sämmilâš hárjut puásuituálu paaldâst uceslágán mađhâšem- teikâ jáludemtooimâ. Sämikuávlu kulá eromâš puásuituálukuávlun, kost poccuin lii rijjâ kuáttumvuoigâdvuotâ. Sämikuávlust láá 13 palgâsid já suulân 1250 poccuuomâsteijed, mii lii suulân 27 % ubâ Suomâ poccuuomâsteijein. Elettempoccuuh láá suulân 40 % (78 307) ubâ Suomâ elettempoccuin já vááijuv 80 % Laapi elettempoccuin. ¶ Puásuituálu lii sämmiláid tehálâš iäláttâs maaŋgâ-uv suujâst: tot lii áigápuáđu já raavâd käldee já tast lii meiddei stuorrâ kulttuurlâš merhâšume. Poccust finnejum amnâseh láá teháliih säämi tyeje materiaaleh. Lasseen puásuituálu pirrâduvâst ovdánâm sämikielâ tuálá siste ovdâmerkkân poccuu jieškote-uv jiešvuođâid kovvejeijee saanijd, main lii tááláá ääigi meiddei tieđâlâš merhâšume. Puásuituálust lii meiddei stuorrâ sosiaallâš merhâšume perruid, suvváid já sijdâsiärvusáid. Maaŋgâin kuávluin, main sämikielâ lii lamaš lappuumin tâi rievdâmin eennâm váldukielân, lii puásuituálu eromâš riges puásui-iäláttâsân kullee olgospyehtimhaamij keežild siäilum puásuituállei pargokielân. Tagarin tot lii meiddei siäiluttâm kielâ, mii mudoi ličij lamaš vaarâst časkâđ. ¶ Puásuituálu vaikuttâsâst luándun láá sárnum viehâ ennuv já láá ettâm, ete sämikuávlust ličij lijgekuáttum. Puásui tego eres koddešlaajah láá kuullâm sämikuávlu luándun miätá historjá. Uđđâsumos tutkâmpuátusij mield poccuuh pyehtih kuáttumáin estiđ puáđulâššlaajâi puáttim arktâsâš kuávlun. Ko šoŋŋâdâh lieggân, uđđâ šaddo- já elleešlaajah puátih tavas. Poccuuh estih kuáttumáin meid poijui lijgešoddâm já paijeentuálih tooŋâsšadolâsvuođâ sehe suándejeh arktâsâš kuávlu luándu. Áimutiettuu lájádâs tutkâmuš mield poccui pehtilis kuáduttem hittood muottuu suddâm kiđđuv já siämmást hittood šoŋŋâduv lieggânem. ¶ Puásuituálu vaikuttâsâst luándun láá sárnum viehâ ennuv já láá ettâm, ete sämikuávlust ličij lijgekuáttum. Puásui tego eres koddešlaajah láá kuullâm sämikuávlu luándun miätá historjá. Uđđâsumos tutkâmpuátusij mield poccuuh pyehtih kuáttumáin estiđ puáđulâššlaajâi puáttim arktâsâš kuávlun. Ko šoŋŋâdâh lieggân, uđđâ šaddo- já elleešlaajah puátih tavas. Poccuuh estih kuáttumáin meid poijui lijgešoddâm já paijeentuálih tooŋâsšadolâsvuođâ sehe suándejeh arktâsâš kuávlu luándu. Áimutiettuu lájádâs tutkâmuš mield poccui pehtilis kuáduttem hittood muottuu suddâm kiđđuv já siämmást hittood šoŋŋâduv lieggânem. ¶ puáttám teehi kosten. Sämmilâš lii lamaš páihálâš Puáttee biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim uárnejuvvoo roovvâdmáánust 2014 Maadâ-Koreast. Sämitigge uásálist uásipeličuákkimáid Suomâ staatâ delegaatiost. ¶ Puátteevuođâst muu sämmilâšvuotâ uáinoo siämmáánáál ko argâpeeivi pargoin tääl-uv: kielâst, ettâmijn já ideologiast. Oskom, et puátteevuođâst sämmilâšvuotâ lii sämmiláid tehálub ko love ihheed tassaaš. Majemuu love ihheed lep mudoi-uv iällám stuorrâ nubástus ääigi, ko sämmilâš ij innig taarbâđ hepâmâššâđ jieijâs pic nubijkejij, sämmilâšvuođâin puáhtá joba čiävluttâllâđ. Jieš lam oppâm tavesämikielâ eenikielân, luuhâm tom škoovlâst eenikielân já čáállám tom meid pajeuáppeečálusijn eenikielân. Talle lijjim áinoo tavesämikielâ eenikielân čáállám uáppee. Tääl, vááijuv love ihheed maŋeláá, ain täävjib taha tâi väljee ¶ Puátteevuođâst tuáivuččim et puđâlmijnân šodâččij munjin áámmát veikkâ jieččân irâttâs pehti. ¶ Puátteevuođâst tuáivum, et mist liččii täst oovdâs-uv šiev eellim iävtuh tääbbin tavveen. Kolgâččii leđe tagareh škovlimsajeh ámáttáid, moid tääbbin lii tárbu já moiguin tääbbin piergee. Mist kolgâččii kavnuđ tääbbin pargosajeh, vâi oopâi maŋŋaal vuálgám nuorah puávtáččii maccâđ oopâi maŋa päikkikuávlun. ¶ Puđâldâsteatter Ivaloiset já "Tukkijoella" -čáitáldâh Sajosist 24.10.12. ¶ Puđâldâsteatter Ivaloiset Sajosist ¶ Puđâldâsteatter Ivaloiset Sajosist ¶ Puđâldâsteatter Ivaloiset Sajosist 24.10.12. ¶ Puđâldâsteatter Ivaloiset čájáttâlâi Votkaturistit-čáitálduv Saijoos váldusalist 2.2.2012. ¶ Puddâ ¶ Puh 010 839 3109 ¶ Puh 010-839 3109 ¶ Puh. 010 839 3109 ¶ puh. 010 839 3132, 050 435 0177 ¶ Puh 010 8393156 ¶ puh. 010 839 3188, 050 363 7400 ¶ puh. 040 538 5144 ¶ puh. 040 846 3053 ¶ puh. 050 562 3676 ¶ Puh. 050-5650888 ¶ Puh. 050-5651130 ¶ Puh. 050-5651346 ¶ puh. 050 832 5179 ¶ puh. 050 567 2204 ¶ puh. 050 567 2204                     puh. 050 439 8557 ¶ Puh. +358 (0)10 839 3100 ¶ puh. +358 (0)10 839 3112 puh. + 358 (0) 10 839 3163 (27.6.2014 asti) ¶ puh. + 358 (0) 10 839 3163 ¶ puh: +358505242109 ¶ Puheenjohtaja ¶ Puheenjohtaja Klemetti Näkkäläjärvi ¶ Puheenjohtajan blogi ¶ Puheenjohtaja Nils Torvalds, Kansainvälisen ihmisoikeusasiain neuvottelukunta ¶ Puheet ¶ Puh. 040-7644543 ¶ pulkankolke talvitiet. ¶ Puohah láá pyereestpuáttám ávus ehidân Aanaar Kultahovin vuossaargâ 29.08. tme 19 rääjist. Tilálâšvuođâst lii še oláttâsohjelm já ton lasseen tobbeen lii máhđulâšvuotâ rijjâ oovdânpyehtiđ muusik- tâi eres kulttuurohjelm. Káhvástâllâm. TIERVÂPUÁTTIM FÁÁRUN! ¶ Puohâin sämikielâsárnoin suullân 75-90% sárnuh tavesämikielâ ađai orjâlâškielâ (dávvisámegiella). Tot lii Tave-enâmijn enâmustáá kevttum já meid Suomâ stuárráámus sämikielâ. Ton árbivuáváliih sárnumkuávluh Suomâst láá Ucjuuhâ, Aanaar, Iänudâh já Suáđigil taveuási. Iänááš uási sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst, tiäđusirdemist, kirjálâšvuođâst, musikist já puohâin almostittum sämikielâlâš materiaalist lii tavesämikielâlâš. Suomâst, Taažâst já Ruotâst kuhháá pištám lädijduttempaje maŋa aalgij tavesämikielâ iäláskem jo 1960- já 1970-lovvoin já tááláá ääigi kielâ kulloo já uáinoo miätá sämikuávlu. ¶ Puoh enâmustáá merhâšittee nubástus ciälkkámušrieggee maŋa lâi sämmilâšmiäruštâlmân puáttám nubástusah ciälkkámušrieggee já sämiaašij ministerpargojuávhu kieđâvuššâm maŋa. Almosčuákkim savâstâlâi ääšist livkkáht já maaŋgâpiälásávt. Ääši tehálâšvuođâ tiet ääši kieđâvuššâm lâi-uv spiekâstâhlâš, sämitige nuorâirääđi jeessân já jyehi sämitiggejeessân pivdii almottiđ uáivilis sämitiggelaahân kuulân. ¶ Puoh kirjeh láá finnimnáál Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst já Säämi tyeje käävpist. Kiirjijd puáhtá tiiláđ šleđgâpostáin info(at)samediggi.fi. Lasetiäđuid täst ¶ Puohnâssân lam tuođâi čiävláá sämmilâšvuođâstân, jiemge hepânâš tom. Ij koolgâ leđe rámmáá, mut ij lah puástud leđe čiävláá tast, maid lii já moos kulá. Hepânâššâm lii majemuu ihečyeđe ääigi oinum aaibâs tuárvi. ¶ Puoh sämikielah kuleh aalmugijkoskâsâš luokittâllâm mield (el. www.unesco.org >endangered languages) maailm uhkevuálásâš kielâi juávkun, aanaar- já nuorttâsämikielâ tuođâlâš uhkevuálásâš kielâi juávkun. Suomâ staatâst lii ovdâsvástádâs jieijâs algâaalmug kielâst, ige sämikielâ uážu asâttiđ siämmáá sajattâhân enâmânvärrejeijei kielâiguin. Toi-uv máttáátâs Suomâ škoovlâin lii tehálâš, mut tuše häärvih tain láá kuátueennâmstis uhkevuálásâš sajattuvâst tegu sämikielah tave-eennâmlâš kuátueennâmstis. ¶ Puoh sämikielah láá Unesco luokittâllâm mield aštum. Enâmustáá aštum Suomâst sarnum kielah láá aanaar- já nuorttâsämikielâ sehe Ruotâst já Taažâst sarnum juulev- já maadâsämikielâ. ¶ Puoh sämitige almostittem oppâmateriaaleh láá finniimist meid škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst ritva.tammela(at)samediggi.fi. ¶ Puoh sämmiliih iä sáárnu sämikielâ, mut lyetittittee lovottuvat sämikielâ sárnoin iä lah. Suomâst vuossâmuš säämi kielâlaahâ poođij vuáimán iäskán ive 1992, mon maŋa lii lamaš máhđulâš almottiđ jieggâčällei eenikielân meid sämikielâ. ¶ Puoh vanhimeh sárnuh páárnážân, vâi uccâhâš opâččij piergiđ elimist. Olmooš suittá räämi já kijttos párnážis vala poškáin-uv. Ko páárnáš lii pootton iäránistám, te eenih já eejih rámmojeh: ”Kal tun lijjih olmâ käggee!” Nievt láá mii madduuh nanodâm uđđâ puolvâ jieštobdo já kielâtááiđu jo tovláá rääjist. Mii puohâi kenigâsvuotâ lii fievridiđ rähisvuođáin jieččân eenikielâ tááiđu uđđâ puolvân. Mađe eenâb mii kevttip jieččân eenikielâ páárnážân sárnudijn, luvâdijn já čälidijn, tađe nanosubbon šadda mii várvu eenikielâ kođosist. Jieškii-uv pelestis ferttee varjâliđ jieijâs váárvu, vai tot kiärdá ko uđđâ puolvâ njađeškuot jieijâs kođđoomčalme oovdep puolvâ kođđoos viästun. ¶ Puoh aaigij stuárráámus säminuorâi taaidâtábáhtus vuálgá joton Anarist ¶ Puoh aaigij stuárráámus säminuorâi taaidâtábáhtus vuálgá joton Anarist ¶ puovtátâs: Magnus Vuolab & Frode Fjellheim ¶ ” Puovtijm oovdân tom, ete sämikulttuur kolgâččij suojâliđ sierânâslaavâin, tego puásuituálu-kuálástus- já miäcástemlaavâin. Pajedijm oovdân meid táárbu uđâsmittiđ puásuituálulaavâ västidiđ Suomâ vuáđulaavâ já aalmugijkoskâsijd kenigittee aašijd. Puásuituálulaavâst kalga tubdâstiđ sämmilâš siijdâ jođettem puásuituálu ornimmaali. Tuáivuim ete staatârääđist tovâččii jotelávt čuávdusijd ILO 169-sopâmušân. Sämmiliih já ubâ aalmugijkoskâsâš siärvádâh vyerdih ete Suomâ viijmâg tiävdá aalmugijkoskâsâš kenigittee aašijdis.” sämitige II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij. ¶ Puppâ ja kiđđatulve ¶ Puppâ já vyesi ¶ Puppâ Puáris Vyevdist ¶ Puppâ pääihist ¶ Puurâdmáid pivdep almottâttâđ maj 31.1.2012 räi anneli.sillanpaa(at)evl.fi tâi 08 535 8550. Pasepeeivi 5.2. tme 11 rääjist Pispemessu Aanaar kirhoost. Uárnejeijeeh: Oulu Pispekodde, Kirkkohaldâttâs, Aanaar servikodde, Sämitigge, Giellagas-Instituut já SámiSoster ry. ¶ puä33 ¶ Pyeccee vuoigâdvuođah - tieđettemčáálus ( tavesämi-,aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân) ¶ pyehtiđ äššikiirjijd äššigâsâi finnimnáál arkkâdâhlájádâs viermipalvâlusâi peht. ¶ – Pyehtip ilodiđ tast, et sämisopâmuš kyeskee ráđádâlmeh älgih já äšši ovdán, páhudij Taažâ sämitige värisaavâjođeteijee Laila Susanne Vars säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkimist Ruávinjaargâst 14.4. ¶ Pyehtivetteđ iävtuttiđ jieijâd mielâst nuorâirááđán hiäivulijd 18–25-ihásijd aktiivlâš säminuorâid já äššitobdeejesânin hiäivulijd 15–17- ihásijd nuorâid. Iävtuttâsâid vuáđustâsâidiskuin puáhtá vuolgâttiđ šleđgâpostáin inka.nuorgam(at)samediggi tâi poostâ pehti Inka Nuorgam, Sajos, 99870 AANAAR 25.1 räi. ¶ Pyehtivetteđ iävtuttiđ jieijâd mielâst nuorâirááđán hiäivulijd 18-25-ihásijd aktiivlâš säminuorâid já äššitobdeejesânin hiäivulijd 15-17- ihásijd nuorâid. Iävtuttâsâid vuáđustâsâidiskuin puáhtá vuolgâttiđ šleđgâpostáin kaisa.tapiola-lansman(at)samediggi tâi poostâ pehti Kaisa Tapiola-Länsman, Sajos, 99870 Inari 15.1.2014 räi. ¶ Pyereestpuáttim almostittemtilálâšvuotân ¶ Pyereestpuáttim almostittemtilálâšvuotân ¶ Pyereestpuáttim Säämi aalmugpeeivi juuhlán Anarân 6.2.2010 ! ¶ Pyereestpuáttim Säämi aalmugpeeivi juuhlán Anarân 6.2.2010 ! ¶ Pyereh juovlah já luholâš uđđâ ive! ¶ Pyeremus piivtâs ¶ Pyeremus piivtâs ¶ Pyeri jonsahpeivi já pyeri keesi - tave-, aanaar- já nuorttâsâmikielân ¶ PYERI PUÁTTIM JÁ PYERI PURRÂMLUSTO! (1.1.13/mm) ¶ Pyeri Paaimân 2 ¶ Pyeri Paaimân 2, harjuttusâh ¶ Pyeri Paaimân 3 ¶ Pyeri Paaimân 3, Pargokirje ¶ Pyeri ustevpeivi tiervâttâs 14.2. - tave-, aanaar- já nuorttâsâmikielân ¶ Pyetittâm: YLE Sámi Radio & Sämitigge 2008 ¶ Pyetittâm: Yle Sámi Radio & Sämitigge 2008 ¶ PYEVTITTÂS: Hommat AS/ Niillas A. Somby ¶ Pyevtittâs: Sámi Siida Ucjuuhâ 2005 ¶ Pyevtittâs: Sámi Siida Ucjuuhâ 2006 ¶ Pyevtittâs: Sämitigge 2008 ¶ Pyevtittâs: Sämitigge, YLE TV2, One Minute Jr. 2006 ¶ Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2004 ¶ Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2006 ¶ Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2007 ¶ Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2008 ¶ Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš, YLE Sámi Radio, YLE TV2, 2008 ¶ Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš, YLE Sämi Radio, YLE TV2, 2008 ¶ Pyevtitteijee Išepyevtitteijee ¶ Pyevtitteijee                                Išepyevtitteijee ¶ Pyevtittemfinnodâh Oktober Oy/ Katja Gauriloff, 69 125 € ¶ Pyevtittem: Säämi máttááttâskuávdáš 2008 ¶ Pyevtittemtoorjâucâmušah pottii ohtsis 12, ohtsis 470 201 euro oovdâst. Pyevtittemtorjuu mieđeet-mist meridij sämitige kulttuurlävdikodde čuákkimistis 25.6.2014. ¶ Pyevtittemtorjuu finnejii: ¶ pygálus = sierrejuvvojeh ellen päccee poccuuh njuovvâmpoccuin ¶ Päikkieennâm kielâi kuávdáš já uđâsmittem mieldi sämikielâ totkee virgeh sirdojii Oulu ollâopâttuv Giellagas-instituutân. ¶ Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš: Álgu - sämikielâi saanij algâpuáttim ¶ Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš taha meid sämikielâ huolâttâspargo ¶ Päikkikodde Juávkku Äigi ¶ Päivi Lundvall (Laapi IPI-kuávdáš) ¶ Päivi Okkonen-Sotka, Ann-Mari Sintonen já Tuula Uus-Leponiemi ¶ Päivi Vehmas ¶ Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtââsi VII/I mield, vuáđupälkki 1 639,98 eurod/mp. Vuáđupäälhi lasseen máksoo 24 % sämikuávlu lase já hárjánemlaseh miärášuveh pargohárjánem mield. Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 23.5.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. ¶ Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII/V mield, vuáđupälkki 1398,87 eurod/mp. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâiguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 31.10.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid pargoost addel nuorâičällee Kaisa Tapiola-Länsman, puh. 010 839 3134. Sämitiigán puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi já nuorâirááđán www.samediggi.fi/nuorat. ¶ Pänituoddâr hoittám já kevttimvuáváámist keččâleh Akwé:Kon - ¶ Pänituoddâr hoittám já kevttimvuáváámist keččâleh Akwé:Kon - ¶ Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttimvuávám rähtimist láá heiviittâm vuossâmuu keerdi Akwé: Kon –ravvuid sehe Suomâst ete ubânâssân mailmist. Ravvui heiviitmist lii valmâštum loppâraapoort . Meccihaldâttâs lii oovtâst sämitiggijn lááččám pissoo maali Akwé: Kon –ravvui heiviitmist Meccihaldâttâs haldâšem eennâm- já čäcikuávlui eennâmkevttim vuáváámist. ¶ Pärniäššiváldálâš ( tavesämikielân) ¶ Paadar Outi ¶ paalgât = tivreäigi, kuás tiivreh vyejetteh poccuid čurruid ¶ Paaneellasâliijneh šaddeh leđe kyevti stuárusiih, mitoidis peeleest 600 mm x 2 390 mm já 600 mm x 2 090 mm. Printtilasâlijne kalga leđe čapis-vielgis-čapis -ivnásâš. Vuáđukäägis lii lasâlijnekággá toimâtteijee valjiittuvâi suoggâmlágán, vielgisvuáđusâš printtaamâm heivejeijee käägis. ¶ Paaneelsavâstâlleeh: ¶ Paaneelsavâstâlmist lijjii mieldi Suomâ Kuávdáá Simo Rundgren, Suomâ Sosiaaldemokraatlâš Piäláduv Johanna Ojala-Niemelä, Suomâ Ruátálâš aalmugpiäláduv Astrid Thors, Aalmuglâš Kokoomus Heikki Autto já Ruánáá Lito Outi Alanko-Kahiluoto. Paneelist eromâšávt äigikyevdilis äššin pajanij ILO 169-sopâmuš, já toos oovdân puáttám kyehti sierâlágán uáinu säminuorâi jieijâs koččâmâššáid. RAP já Ruánáá lito ovdâsteijeeh ettii piäláduvâi linjâžân tuárjuđ nanosávt ILO 169-sopâmuš ratifisistem. Kuávdáá, Kokoomus já SDP ovdâsteijeeh ettii piäláduvâi uáinun, et ILO-169-sopâmuš ij eidu tääl lah máhđulâš ratifisistiđ, ko piäláduvah väätih ovtâskâssoojij täärhib keččâm, el. sämmilâšmiäruštâlmist já eennâmvuoigâdvuođâkoččâmâšâin. RKP ovdâsteijee Thors lâi hiämáskâm eres pääihi alne lamaš haldâttâspiäláduvâi (Kok já SDP) negatiivlâš uáinust, ko taan haldâttâspaje haldâttâsohjelmist lii uáivilin ratifisistiđ áášánkullee sopâmuš. ¶ Rááđán väljejuvvojeh vittâ eidusâš jeessân sehe sijjân juáhážân persovnliih värijesâneh. Jesâneh kalgeh leđe 18-25-ihásiih aktiivliih säminuorah. Lasseen väljejuvvojeh vittâ pissoo äššitobdee. Äššitobdeejesâneh kalgeh leđe valjiidijn 15-17-ihásiih. Rääđi jesâneh iä taarbâš leđe tige jesâneh, iäge sij taarbâš aassâđ sämikuávlust. Meid sämikielâ eeni-kielân ij lah velttidmettum, mut sämikielâ táiđu lii tuáivuttettee. Nuorârääđi valjiimist šadda válduđ vuotân, et jesâneh ovdâsteh ubâ sämikuávlu sehe jieškote-uv kielâjuávhuid nuuvt pyereest ko máhđulâš. ¶ Rááđán väljejuvvojeh vittâ eidusâš jeessân sehe sijjân juáhážân persovnliih värijesâneh. Jesâneh kalgeh leđe 18–25-ihásiih aktiivliih säminuorah. Lasseen väljejuvvojeh vittâ pissoo äššitobdee. Äššitobdeejesâneh kalgeh leđe valjiidijn 15–17-ihásiih. Rääđi jesâneh iä taarbâš leđe tige jesâneh, iäge sij taarbâš aassâđ sämikuávlust. Meid sämikielâ eeni-kielân ij lah velttidmettum, mut sämikielâ táiđu lii tuáivuttettee. Nuorârääđi valjiimist šadda válduđ vuotân, et jesâneh ovdâsteh ubâ sämikuávlu sehe jieškote-uv kielâjuávhuid nuuvt pyereest ko máhđulâš. ¶ Rááđhái väldimloveh mieđettuvvojeh jyehi sajan staatâ enâmáid, eereeb muorâstuvâi já motomij sierâ káártán räijejum kuávloid. ¶ Rááđhá väldimân mieđettuvvojeh sierânâs, nuuvtá loveh já paahij väldimân sierânâs, mäksimnáál loveh. ¶ Ráđádâlmij majemuu muddoost čielgiittâs laiđiittâsuásán lasettui tekstâ, mast Suomâ staatâ tuubdâst, ete sämmilijn láá jiejah kulttuurliih, vuoigâdvuođâliih já historjáhliih ibárdâsah sämikuávlu hämmejuumist, naavdâšmist, kuávlu oomâstmist já haaldâšmist. Lasseen artikkâl 14 vuáđđusijguin valdui sämmilijd eromâš tergâd mainâšum säämi sijdâvuáháduumeest sämmilij ärbivuáválâš kulttuurlâš já iäláttâslâš instituution. ¶ Ráđádâlmijn pajanij oovdân meid Suomâ já Taažâ Tiänujuvsopâmuš uđâsmittem. ” Oovdânpuovtijm ministerân ete ráđádâllâmváljukode toorjân nomâtteh sämikulttuur, Tiänu sierânâstiilijd já kuálástemvuoigâdvuođâid tobdee äššitobdee, kote čielgiiččij staatâsopâmušiävtuttâs vaikuttâsâid Tiänusämmiláid” stiivrâ jeessân Ilmari Tapiola muštâlij. ¶ Rahko Niila ¶ Ráiđu 0-2 lk ¶ Ráiđu 3-6 lk ¶ Ráiđu 7 lk – luvâttâh ¶ Ráidu-čáitálmâsâst. Kove: Jouni Männistö ¶ Ráidu-čáitálmâsâst. Tyeji: Ritva Tammela. Kove: Jouni Männistö ¶ Ráidu-čáitálmâs. Kove: Jouni Männistö ¶ Ráidu-čáitálmâs. Kove: Jouni Männistö. ¶ Ráidu-čáitálmâs. Tyeji: Ritva Tammela. Kove: Jouni Männistö ¶ Ráidu -kietâtyejičáitálmâs 8.2.-10.3.2013. Kove: Jouni Männistö ¶ Ráidu - Sámi hábmen - Saamelaista muotoilua - Sámi Design -näyttely avattiin ¶ Rajijguin pieđgejum aalmug ¶ Rakennushanke ja arkkitehtuurikilpailu: johtava asiantuntija Marjatta Erwe, Senaatti-kiinteistöt, p. 0205 811 226, www.senaatti.fi ¶ Rakennusurakoitsija ilmoitetaan pian ¶ Ránisvuohta - Ränisvuotâ ¶ Raporta Anára dáhpáhusas / Raportti Inarin tapahtumasta 2006 ¶ Raporta Heahtá dáhpáhusas / Raportti Hetan tapahtumasta 2008 ¶ Raporta Heahtás 2013 - Raportti Hetan tapahtumasta 2013 ¶ Raporta Ohcejogas / Raportti Utsjoen tapahtumasta 2011 ¶ Raporta Roavvenjárggas - Raportti Roin tapahtumasta 2010 ¶ Raporta Sajosis 2012 - Raportti Sajoksen tapahtumasta 2012 ¶ Raporta Vuohču dáhpáhusas / Raportti Vuotson tapahtumasta 2009 ¶ Raporta Vuohču dáhpáhusas / Raportti Vuotson tapahtumasta 2005 ¶ Raporta Ohcejoga dáhpáhusas / Raportti Utsjoen tapahtumasta 2007 ¶ Raporteh ¶ – Raportistem várás uárnejum tilálâšvuođâi maŋa puátih táválávt lase koččâmâšah, moid halijdep vástádâsâid. ¶ Raportti Sodankylän tapahtumasta - Raapoort Suáđigil taaiđâtábáhtusâst 2014 ¶ Ratifiointi edellyttää uutta lainsäädäntöä ¶ Rauhala Mira ¶ Rauna Guttorm, Olavi    Aikio ja Urpo Vuolab ¶ Rauna Guttorm, Olavi    Aikio ja Urpo Vuolab ¶ Rauni Mannermaa ¶ Rauni Äärelä ¶ Rauni Äärelä, vsj. ¶ Rauni Äärelä (väärrin Petra Magga-Vars ) ¶ Rávásmuvvim sämikulttuur já –ärbivuovij siste. Ákkum eres lasseen tuoijui ennuv já mälistij masa ovttuu ärbivuáválijd sämimálásijd. Juuttim škoovlâ Murmanskist, mast lâim obijnân áinooh sämmiliih. Muštám, maht toollim maaŋgâid ovdâsaavâid jieččân luokkaskipáráid sämikulttuurist já sämmilijn. ¶ Ravintola Galla palvelee Kari Tapion muistokonsertin aikana ke 19.3. ¶ Ravintola Galla palvelee Skábmagovien aikana ¶ Ravintola Lyeme ¶ Ravintola Lyeme palvelee Oopperakonsertin aikana la 30.8. ¶ * Ravintola Sarrit, Sämimuseo Sijdâ, puh. (016) 661 662, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . 200 meetterid Sajosist, Juvduujuv nubebeln. ¶ Ravintola vuokrattavana ¶ Ravvuid iä heiviit sämitige toohâm iävtuttâsâin peerusthánnáá kaavam stivree eennâmkevttim- já huksimlaavâ tooimânpiejâmist iäge pirâsvaikuttâsâi árvuštâllâmprosessist (nk. YVA-laavâst). ¶ "Ravvuuh vyelgih tast, et algâaalmug ovdâsteijeeh váldojeh fáárun vuáváámân aaibâs aalgâ rääjist, ige iäskán talle ko pargo lii jo kuhás ovdánâm. Lii aaibâs eres äšši porgâđ oovtâstpargoost savâstâlmáin ko táttuđ kommentijd jo ohtii čaallum version" , tiäddud paldâlâstábáhtusâst sárnum spesiaalvuávájeijee Sanna-Kaisa Juvonen Meccihaldâttâs luándupalvâlusâin. "pargovyehi lii lamaš mielâsâš puoh uásipeelijd, já tuáimá tuođâi pyereest." ¶ Ravvuuh väättih, et haavâi já vuáváámij rähtim kolgâččij vuáđuduđ algâaalmugij tárboid já uáinoid. Algâaalmugeh kolgâččii uásálistiđ haavâ puohháid muddoid vuáváámist olášutmân. Uásipeličuákkim lii iävtuttâm, et staatah váldáččii ravvuid uássin pirâs- já sosiaalvaikuttâsâi árvuštâllâm kyeskee lahâasâttâs já ravvuid. Staatah já algâaalmugeh kolgâččii Akwé:Kon -ravvuid olášutmáin lääččiđ pissoo algâaalmug tuhhiittem oorniglâš lattim sosiaallâš, pirâs- já kulttuurlâš uáinui lasseetmân vuáváámân já miärádâstohâmân. Ravvuid olášutmáin puáhtá ovdediđ algâaalmugij toimâmkiärgusvuođâid. ¶ RecChL(2012)2 ¶ rekisteröidy ¶ Rektor Yrjö Musta já máttááttâstooimâ pajetärhisteijee Kari Torikka jođettává säämi škovlimaašij ohtsâšpargo-orgaan. Musta väljejui saavâjođetteijen já Torikka värisaavâjođetteijen ohtsâšpargo-orgaan ornimčuákkimist Helsigist 28.10. Ohtsâšpargo-orgaan toimâpaje juátkoo ive 2015 loopâ räi. ¶ Resurssimobilisaatio ja luonnon ¶ * Ride Nort h, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , +358 (0) 40 737 8181 (Esko), +358 (0) 400 814 424 (Satu), RideNorth, Kotiniemi, FI-99870 Inari ¶ Riehtikansler virgádâh (tavesämikielân) ¶ Riehtiminister Henriksson mield sämitiggelaavâ iä tuálvu ovdâskoodán, jis sämitigge ij tuhhit iävtuttum laavâ já ton vuáđustâsâid. Riehtiminister uáivil ääšist lii uáli ovdánemmielâlâš já merhâšittee, ige kuássin ovdil sämitiggeest lah lamaš máhđulâšvuotâ jo-uv tuhhiittiđ teikâ hilgođ lahâiävtuttâs.  ”Sämitiggelaavâ uđâsmittem lii historjállâš maaŋgâ náál. Vuossâmuu keerdi sämitigge piäsá tuođâlávt čuávdiđ sämikulttuurist já sämmilii kulttuurjiešhaldâšem puátteevuođâst já mijjân adeleh ääšist tuođâlii meridemvääldi. Laavâ valmâštâllâm lii lamaš meid uáli ovdánemmielâlâš já riehtiministerijn toollum majemuuh ráđádâlmeh lahâiävtuttâsâst láá västidâm uáli kuhás oovtâsttoimâmkenigâsvuođâ. Sämitiggelaavâ olesuđâsmittem pyereed sämmilii kulttuurjiešhaldâšem sajattuv já turvâštiččij sämmilâš kulttuurhäämi tááláá pyerebeht.” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi mainâstij. ¶ Riehtiminister Henriksson: puohháid sämipárnáid puigâ máhđulâšvuotâ jieijâs kielâ oppâmân ¶ Riehtiminister Henriksson: puohháid sämipárnáid puigâ máhđulâšvuotâ jieijâs kielâ oppâmân ¶ Riehtiministeriö almoot uuccâmnáál säämi kielâlaavâ (1086/2003) 31 §:st uaivildum torjuid, moi várás lii taan ive kevttimnáálá ohtsis 120.000 000 eurod. Torjuu puáhtá mieđettiđ sämikuávlu kieldáid, servikuddijd já palgâsáid sehe laavâ 18 §:st uáivildum priivaat uásipeelijd mainâšum laavâ heivitmist šaddee sierânâs lasekoloi luávdimân. ¶ Riehtiministeriö almoot uuccâmnáál säämi kielâlaavâ (1086/2003) 31 §:st uaivildum torjuid, moi várás lii taan ive kevttimnáálá ohtsis 130.000 eurod. Torjuu puáhtá mieđettiđ sämikuávlu kieldáid, servikuddijd já palgâsáid sehe laavâ 18 §:st uáivildum ovtâskâs ulmuid mainâšum laavâ heivitmist šaddee sierânâs lasekoloi luávdimân. ¶ Riehtiministeriö já sämitige ohtsâš ulmen lii, ete ive 2015 sämitiggevaaljâin nuávditteh uđđâ sämitiggelaavâ já ton valjáid kyeskee njuolgâdusâid. Ministeriö já sämitigge meid tuáimih ulme juksâmân. ¶ Riehtiministeriö lii aldanâm sämitige reiváin, mii kuáská almolâš čuávdus ááigán finnim sämmilij vuoigâdvuođâi pyereedmân jieškote-uv haldâttâssyergist já lahâaasâtmist. Sämitige stivrâ lii almottâm ministeriöid tutâmettumvuođâs toos, et ILO 169-sopâmuš ratifisisten ij lah mainâšum staatâ vuosâjasâš ulmen. ¶ Riehtiministeriö mieđeet torjuu el. sämikuávlu kieldáid, palgâsáid já servikuddijd säämi kielâlaavâ olášuttem várás (31 §). Summe lii viehâ kuhháá lamaš 120 000 eurod ivveest. ¶ Riehtiministeriö mield haldâttâs oovdânpyehtim adeleh ovdâskoodán nuuvt jotelávt ko máhđulâš. Ovdâskodde kieđâvuš haldâttâs oovdânpyehtim čohčuv. Jis lii tárbu, te laahân puáhtá iävtuttiđ ton ovdâskoddekieđâvuššâm ohtâvuođâst väldiđ tárbulijd sirdumnjuolgâdusâid vaaljâluvâttâlmân ucâlumân já vaaljâluvâttâllâm naanoodmân kyeskee meriaaigijn maid heiviitteh ive 2015 vaaljâin já eres máhđulijn vaaljâi tooimâtmân lohtâseijee aašijn. ”Lam vises tast, ete sämisiärváduv já sämitige tuárjum sämmilâšmiäruštâllâm šadda vuáimán ovdil vaaljâid já sämitigge kieđâvuš ucâmušâid sämitige vaaljâluvâttâlmân uđđâ miäruštâllâm vuáđuld”, sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Riehtiministeriö tieđettemčáluseh (tavesämikielân) ¶ Riehtiministeriö- tiätu riehti-iššeest (tavesämikielân) ¶ Riehtiäššialmai (tavesämikielân) ¶ riiss ¶ Riitta Orti-Berg ¶ Rijdo Njellim kuávlu kiävtust lii vahâgittám Suomâ aalmugijkoskâsâš peggim já luptim savâstâllâm Ovtâstum Aalmugij jieškote-uv orgaanijn. Lii tehálâš et äšši soppui ráđádâlmijguin. Sämitigge kijttá sehe Pááđáár viljâžijd et Meccihaldâttâs kiärgusvuođâst ráđádâlmáid já haalust sooppâđ riijdost. Miärádâs čáittá et ráđádâlmijguin puáhtá heiviittiđ oohtân säämi puásuituálu já meccituálu intressijd siämmáá kuávlust. ¶ Rijjâhámásiih ucâmušah pivdojeh toimâttiđ vuossaargâ 21.10.2013 tme 16 räi čujottâsân Sämitigge/ škovlim- já oppâmateriaallävdikodde, SAJOS, 99870 Aanaar. Ucâmušân kalga lahteđ kopio oppâre-gisterváldusist. Ucâmuš puáhtá vuolgâttiđ meid šleđgâlávt čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . ¶ Rijjâhámásijd ucâmušâid kalga toimâttiđ riehtiministeriön majemustáá 20.4.2012 tme 16.15 . Riehtiministeriö postâčujottâs lii PL 25, 00023 Valtioneuvosto, já jotteemčujottâs Eteläesplanadi 10. ¶ Rijjâhámásijd ucâmušâid kalga toimâttiđ riehtiministeriön majemustáá 21.4.2011 tme 16.15. Riehtiministeriö postâčujottâs lii PL 25, 00023 Valtioneuvosto, já jotteemčujottâs Eteläesplanadi 10. ¶ Rijjâ savâstâllâm oppâmateriaalpargoost ¶ ”Rijjâtátuliih ravvuuh artikkâl 8(j) olášuttem várás láá čaittâšum Suomâst tárbulâžžân. Toh čielgâsmiteh staatâ já algâaalmugij kenigâsvuođâid já lääččih kriteerijd tast, maht staatâ já algâaalmugij oovtâstpargo kalga tábáhtuđ” Nilla Tapiola já Pertti Heikkuri tiäduttává. ¶ Rio +20 čuákkim loppâäššikirje kieđâvuš eromâšávt ruánáá ekonomia, kievhisvuođâ kepidem já pištee ovdánem prinsiipijd. Meid algâaalmugij vuoidâdvuođah láá oovdânpuohtum julgáštušâst. Rio julgáštuš tiädut, ete pištee ovdánem olášuttem váátá algâaalmugij aktiivlâš já vaikutteijee uásálistem pištee ovdánem oovdedmân puoh taasijn. Rio julgáštuš meid tuubdâst OA algâaalmugjulgáštuš merhâšume já tom, ete julgáštuš kalga vädiđ vuotân pištee ovdánem strategiai olášutmist. Rio julgáštuš váátá, ete staatah tuárjuh algâaalmugij identiteet, kulttuur, kulttuuräärbi, ärbivuáválâš tiäđu já taavijd. Julgáštuš tiädut táárbu tuárjuđ algâaalmugij pištee ovdánem miäldásijd iäláttâshaamijd. ¶ RIO +20-julgáštuš ¶ Rio the Janeirost ive 2012 toollum pištee ovdánem konferens tuhhiittij loppâjulgáštuš ” The Future We Want ”. Čuákkim lii ive 1992 toollum pištee ovdánem konferens čuávvumčuákkim. Ive 1992 čuákkim lâi uáli merhâšittee, ko talle tuhhiittii el. biodiversiteetsopâmuš, šoŋŋâduvsuojâlemsopâmuš sehe pištee ovdánem uulmijd (Agenda 21). Suomâst pištee ovdánem láá ovdedâm el. aalmuglâš pištee ovdánem strategiain já ohtsâškoddečonâsmáin. ¶ Riskuna ¶ risten.no ¶ Risten.no sänivuárhá. Taažâ sämitigge (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Ritva Torikka, toimâtteijee-pyevtitteijee ¶ Rivdul: Luontomatkailu- ja leirikeskus Vasatokka , Angelintie 696, 99870 Inari, puh: +358 (0)16 670 79 60, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Mudusjäävri maadâriddoost lii Vasatokka, kost láá vittâ 4 (-6)-ulmuu kámpá 20-30 ulmui sehe váldurakânâsâst kulmâ vistáduv 46 ulmui. Ijâstâllâmsajeh ohtsis 66 (-76) ulmui. Leirâkuávdáá raavâdviäsu palvâl juávhoid tiilám mield. Vasatokka lii 10 km Anarist tavas Aŋŋel kuávlun. ¶ rjö Musta ¶ robdâ = kuáđuttettee čage robdâpoccuuh ¶ roihuavat pohjanpalot, ¶ Rolffa ¶ Rommáin njadostum sälttiluosâ 10,80 eurod ¶ Roovvâdmáánu 2008 ¶ Roovvâdmáánu 2009 ¶ Roovvâdmáánu 2010 ¶ Roovvâdmáánu 2011 ¶ Roovvâdmáánu 2012 ¶ Roovvâdmáánu 2013 ¶ Roovvâdmáánu 2014 ¶ roskapostia vastaan, aseta Rospuutto-ryhmä ja "Sinusta tehtiin laulu" 19.4.13 ¶ Rovaniemen teatterin esitys S.O.S. Sajoksessa ti 25.11.2014 klo 19.00 ¶ Ruánáá algâsaalaat 4,50 euro ¶ Ruánááeennâm täsiárvurääđi saavâjođetteijee ¶ ruátálâškuávlui-uv. Talle iä lamaš táluliih tain Ruávinjaargâ kaavpug nuorâisaje Mondest nuorah lávluh, jyeigih já suáittih tave-, aanaar- já nuorttâsämikielân pessijái maŋa. Säminuorâi taaidâtábáhtus čuákkee paijeel 300 säminuorrâd Ruávinjaargân 7.-8. cuáŋuimáánu. Taaidâtábáhtus uárnejuvvoo tääl vuossâmuu keerdi sämikuávlu ulguubeln. ¶ Ruávinjaargâ loppâciälkkámuš 2008 kávnoo tääbbin. ¶ Ruávinjaargâst majebaargâ 28.10 toollum säämi parlamenttârij konferens tuhhiittij loppâäššikirje, mast tot el. tiäddut staatâi ovdâsvástádâs algâaalmugijdis kyeskee aalmugijkoskâsâš vuoigâdvuođâlâš kenigâsvuođâi olášutmist. Konferens loppâäššikirje ollásávt čuávvost: ¶ Runoresitaalikiertua Sajoksessa ma 19.8.13 ¶ - Ruošâ kirkkohistorjá totkee Mitrofan Badadin luptij 2000-lovvoost Feodorit merhâšume uđđâ čuovân. Historjálliih käldeeh kovvejeh Feodorit uáli iäljárin, čepis já nube tááhust ruossâlâs olmožin. Sun vietij ennuv ääigi páihálij ulmuiguin já máttááttij sii, mut sun še árvuštâlâi kirho já luostarij haldâttuv jáválâšvuođâ palvâlmist já uážui ton keežild še ráŋgáštusâid. ¶ Ruošâst innig uáli härvi sárnu sämikielâ. Puáris ulmuuh mättih, mut siigin iä lah innig kales. Natalia kulá ton suhâpuolvân, mii lii monâttâm kielâs. Sun ij sáárnu sämikielâ, mut sust lii mohtâ oppâđ kielâid já eromâšávt nuorttâsämikielâ. Sun lii luuhâm eres lasseen suomâkielâ já saksakielâ. Suu vuáváámijn lii še puáttiđ mottoom kooskâst Suomân, máhđulávt Anarân luuhâđ. Tobbeen sun puávtáččij olášuttiđ jieijâs kuhesáigásâš tuoivuu oppâđ nuorttâsämikielâ. Ohtâ suu puátteevuođâ peivinaharijn lii-uv valmâštuđ mottoom peeivi nuorttâsämikielâ máttáátteijen. Tađe mield sun puávtáččij jieijâs navcâiguin leđe fáárust siäilutmin já paijeentolâmin sämikulttuur. ¶ Ruošâst kieldâsämikielâ oovdâst Nina Afanasjeva (Nadesha Zolutuhina), tarjesämikielâ Nina Mironova (A.F. Zaharov) já nuorttâsämikielâ Zoja Nosova (Irina Tychuk). ¶ Ruošâ sämmiliih tievâslâš jesânin fáárun tooimân ¶ Ruošâ sämmilijd oovdâst kyehti Ruošâ sämiseervi. Ruošâ sämmiliih láá vuáđudâm jieijâs ovdâsteijeevâš orgaan, sämitige, mutâ Ruošâ lahâasâttem já haldâttâh iä tuubdâst ton sajattuv. ¶ ruoškâs, ruovgâs roo oin kulloo, ¶ ruoškkas, ruovggas rođuin gullo, ¶ Ruotâ olgoštemváldálâš ¶ Ruotâ ovdâstij čuákkimist eennâmtuáluminister Eskil Erlandsson. Sämitiigijd ovdâstii saavâjođetteijeeh Egil Olli Taažâst, Lars-Anders Baer Ruotâst já Klemetti Näkkäläjärvi já Irja Seurujärvi-Kari Suomâst. Taažâ pargo- já integraatiominister Dag Terje Andersen ij puáhtámgin uásálistiđ čuákkimân kirdemmáátkán lohtâsâm čuolmâi keežild. ¶ Ruotâpele sämitige nuorâilävdikode ovdâsteijee Helena Partapuoli kommentist še oovtâstpargo já iätá oovtâstpargo enâmustáá uáinojeijee häämmin lemin konfereensah já čuákkimeh, main nuorah jyehi kuávlust Sämienâmist čokkâneh savâstâllâđ sämmilij puátteevuođâst. Partapuoli pááhud: ”Puoh iivij miätá uárnejum konfereensah láá čielgâsávt čáittám, et mij lep aalmug já halijdep porgâđ oovtâstpargo. Jyehi konferens puáđus lii, et nuorah halijdeh pyerebijd ohtâvuođâid vâi Säämi puávtáččij ovdániđ. Moonnâm čoovčâ Suomâ sämitige nuorâirääđi toolâi konferens Suáluičielgist já tobbeen meridijm, et halijdep ohtsii nuorâi lävdikode. Maŋeláá Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) toolâi čuákkim Kirkkonjaargâst já nuorâi lävdikodeh tollii tobbeen ovdâsaavâid. Muštâlijm maid mij porgâp nuorâi lävdikuudijn sehe magareh hástuseh já vuárdámušah mist láá puátteevuođâ háárán. SPR meridij et ohtsâš nuorâilävdikodde lii tárbulâš. Säminuorâi oovtâstpargo lii uáli tehálâš ko mij lep puátteevuotâ. Sämienâmist iä kolgâččii leđe rääjih, ko mij lep ohtâ aalmug.” ¶ Ruotâst ¶ Ruotâst sämmiliih mainâšuvvojeh algâaalmugin távjá epivirgálâš äššikiirjijn, savâstâlmijn já riijkâ haldâttâs tieđettemtooimâin. Ruotâ riijkâpeeivih tubdâstii sämmilij sajattuv jieijâs eennâm algâaalmugin ive 1977, mut taam kyeskee njuolgâdus ij lah vala eennâm lahâaasâtmist. ¶ Ruotâst tavesämikielâ oovdâst Inger Hansson Omma (Marianne Marainen), juulevsämikeilâ Per Anders Vannar (Gun Aira) já maadâsämikielâ David Jonasson (Sigrid Stångberg). ¶ Ruotâ, Suomâ já Taažâ sämitigij sehe Ruošâ sämmilij oovtâstpargo-orgaan, Säämi Parlamentaarlâš Rääđi (SPR) vuárdá, et tave-eennâmlâš sämisopâmuš oovded sämmilij raajijd rastaldittee oovtâstpargo ovdiist pyerebân lasseetmáin sämmilij oohtânkulluuvâšvuođâ já läčimáin SPR:st sämmilij ohtsii alemuu ovdâsteijee orgaan jieijâs haldâttâhráhtusijdiskuin. Veikkâ sämitigeh láá tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittemráđádâlmijn uássin staatâi delegaatioid, lii sämmilij jienâ ohtsâš. SPR ráđádâl ohtân juávkkun tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhitmân. SPR váátá, et tave-eennâmlâš sämisopâmuš ráđádâlloo oleslâžžân já puoh sopâmušhammiittâs tähidem vuoigâdvuođah olášuveh. ¶ Ruotâ sämitige sriivrâ saavâjođetteijee Ingrid Inga iätá, et lii uáli ilodittee et kulmâ Sämitige uásálisteh täsiárvusâžžân uásipeellin ráđádâlmijn tave-eennâmlii sämisopâmušâst. Vyelgip tast, et Sämitigij iävtuh uásálistiđ ráđádâlmáid torvejuvvojeh áášán kullee staatâi tooimâst. Tot äšši et ráđádâlmeh kalgeh nuuhâđ viiđâ ive siste, meerhâš meiddei tom, et Ruotâ taan äägi siste almoot aiguinis nanodiđ já turviđ sämmilij vuoigâdvuođâ jiešmeerridmân já enâmij já čaasij já luánduriggoduvâi haaldâšmân aalmugijkoskâsii vuoigâdvuođâ prinsiipâi miäldásávt. ¶ Ruotâ sämitige stiivrâ saavâjođetteijee ¶ Ruotâ Sämitige stiivrâ saavâjođetteijee Ingrid Inga, räämid tave-eennâmlijd haldâttâsâid ko pieijii nuuvt stuorrâ palhâšemsume huámášemtied sämikieláid. - Lii hävski ko puáhtá palhâšiđ já movtijdittiđ ulmuid kiäh láá ubâ eellimääigi korrâsávt porgâm sämikielâ siäilutmân já oovdedmâin, iätá sun. ¶ Ruotâ Sämitigge (Sámediggi/Sametinget) vuáđudui jieijâs lavváin ive 1992. Ton virgálâš lekkâmijd viettii 26.8.1993. ¶ Ruotâ sämmilâš Anders Fjellner (1795-1876) vuorkkim muštâlusân vuáđuduvvee maainâs sämmilij algâpuátimist. ¶ Ruotâ sämmilâš Henrik Barruk lii porgâm kyehtlov ihheed uumajasämikielâ naanoodmân, mii lâi masa jo lappuumin. Barruk lii toimâm kuhháá uumajasämikielâ máttáátteijen. Ton lasseen sun lii porgâm dokumentistempargo já pyevtittâm teevstâid, sänivuárháid já sujâttemkaavaid uumajasämikielâ máttáátâs várás. ¶ Ruotâsämmilâš Maj-Lis Skaltje lii suu čallust Luondu juoiggaha kuvvim juáigus čuávuvávt (2005): ¶ Ruotâsämmilâš Maj-Lis Skaltje lii suu čallust Luondu juoiggaha kuvvim juáigus čuávuvávt (2005): ¶ Ruotâ sämmilij ovdâstâslâš orgaan, sämitigge (Sámediggi/ Sametinget) vuáđudui ive 1992 (laahâ 1992:1433) já tot algâttij tooimâs ive 1993 aalgâst. Sämitige kuávdášhaldâttâh tuáimá Kiärun kaavpug kuávdáást. Kaavnah lase tiäđuid ton päikkisiijđoin www.sametinget.se já ton ohtâvuođâst tuáimee säämi tieđettemkuávdáá päikkisiijđoin www.samer.se . ¶ Ruotâ sämmilij ovdâsteijeevâš orgaan, sämitigge vuáđudui ive 1992 (laahâ 1992:1433) já tot algâttij tooimâs ive 1993 aalgâst. Ruotâ sämitigge lii sehe jiešhaaldâtlâš orgaan ete staatâ virgádâh. Ruotâ sämitigge lii Ruotâ eennâmtuáluministeriö haldâttâhsyergist. Ruotâ vuáđulaahâ tuubdâst sämmilijd aalmugin. ¶ Ruotsala Anni-Helena ¶ Ruotsala Pia ¶ RuotsalaSajoksen Ruotsin saamelaisten keskusjärjestö SRS (Svenska Samernas Riksförbund) ¶ Ruotsi, Renägarförbundet - Boazoeaiggádiid Oktavuohta ¶ Ruukilaahâ ¶ Ruukilaavâ 1 § laavâst uáivildum tooimâ heiviitteh oohtân sämikuávlust tienuuvt, ete sämmilij vuoigâdvuođâid algâaalmugin torvejeh. Laavâ 38 § mield Tukes kalga oovtâstpargoost sämitiggijn já eres pelijguin čielgiđ sämikuávlun teikâ toos vaikutteijee malmâuuccâmlove, ruukilove teikâ kolletoidemlove miäldásâš tooimâst šaddee vaikuttâsâid sämmilij vuoigâdvuotân algâaalmugin paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur sehe kuorâttâllâđ hááitui keeppidmân já estimân tárbulijd tooimâid. Talle kalga väldiđ vuotân: ¶ Ruåčkas, ruõvggâs rååđain kollai, ¶ rähteeh: Elina Pulli, Helena Heinonen, Tuija Heikkilä ¶ – rähtiđ iävtuttâs olesváldálii já kuhesáigásii sämikielâ iäláskittemohjelmân. ¶ rähtiđ terminologia máhđulâš nubástutmist lavâlâš analyys já uásipeličuákkim toohâđ ääšist miärádâsâid.”Čuákkim navcâttemvuotâ toohâđ ääšist miärádâs lâi algâaalmugijd stuorrâ pettâšume. Terminologia nubástittem västidiččij vyeimist orroo olmoošvuoigâdvuotâvuáháduv. Eromâš lâi, ete terminologia nubástittem vuástálistij meid muáddi taggaar staatâ, moh lijjii tuhhiittâm OA algâaalmugjulgáštuš”, sämitige stiivrâ jeessân Petra Magga-Vars muštâlij. ¶ Räjittes säminuorah ¶ Räjittes säminuorah ¶ Räppär Amoc alias Mikkâl Antti Morottaja ráhtá muusik aanaarsämikielân. Amoc ja räp pehti meid párnááh tobdeh mielâkivviivâšvuođâ kielâ sárnumân. ¶ Räppäreh: Mikkâl Antti Morottaja, Jouni Petteri Morottaja ¶ Räähti falaldâhpivdem. ¶ rääi ¶ Räämi ¶ Raagâs lii ärbivuáválâš syeji čuoškâi vuástá mut meiddei mottoomlágán laseviste. Raagâs addel rávhálâš peivinaverpuudâ peivikiäju nuorâmussáid tâi suotâs sierâdemsaje. Säämi párnáikulttuurkuávdáš tuárju párnáá sierâdemkulttuur já lasseet täin lain meiddei párnáá luándulâš sämikielâ kevttim. ¶ raajij koskâsii oovtâstpargo ovdedem. ¶ Raajij mield meid uđâsaassâm kiävrui 1800-lovvoost já staatah algii tiäđulii politiik vievâst nanodiđ válduaalmug hiäđuid já suddâluttiđ sämmilijd válduaalmugân. Sämmilij ohtâvuođâ jieijâs kielân já kulttuurân hiäjusmui. Eromâšávt škovlâlájádâs puáttim jođettij sämikielâ sajattuv hiäjuusmân. ¶ Raapoort oovded jieijâs uásild aalmugijkoskâsii biodiversiteettisopâmuš artikla 8(j) olášuttem Suomâst. Artikla suoijâl algâaalmugij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu, keevâtlâšvuođâid já innovaatioid. ¶ – Raapoort šadda tiättun staatâi haldâttâssáid, sämmiláid já almolávt tot oovdânpuáhtoo OA olmoošvuoigâdvuođârááđán. Haldâttâsâi já sämmilij ovdâsteijein lii máhđulâšvuotâ leđe mieldi olmoošvuoigâdvuođârääđi čuákkimist, mii lii almolâš, muštâlij Anaya. ¶ ”Raapoort sämmilij olmoošvuoigâdvuođâin lii áinoošlajâs⹔ ¶ ”Raapoort sämmilij olmoošvuoigâdvuođâin lii áinoošlajâs⹔ ¶ Raavâdviäsu Galla ¶ Raavâdviäsu Galla ¶ RAAVÂDVIÄSU GALLA, 50 ulmui ¶ Raavâdviäsu Galla fáálá valjeest molsoiävtuid ton mield, maggaar tilálâšvuotâ uárnejuvvoo. Menu suunnâttâlloo nuuvt, ete tot västid tilálâšvuođâ luándu já äššigâs táárbuid. Faalâdmijd puáhtá olášuttiđ raavâdviäsust, čuákkimviistijn teikâ Saijoos aulast. Raavâdviäsu Galla uárnee meid heejâid já eres peerâjuuhlijd sehe eehidtuáluid. ¶ Raavâdviäsu Galla, sleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. , www.galla.fi ¶ Raavâdviäsu laiguuttemnáál ¶ Raavâdviäsu laiguuttemnáál ¶ Raavâdviäsust láá äššigâssajeh 60 äššigâsáid. Äššigâstilálâšvuođâin purâdemsaijeen puáhtá kevttiđ meid maaŋgâtoimâsali, mii lii raavâdviäsu paaldâst sehe kuávdáá čuákkimviistijd. Raavâdviäsu-Galla irâtteijen toimâv Jouko já Mari Lappalainen Erähotelli Nellimist. Galla kievkkânmiäštárin tuáimá Kimmo Palokangas. ¶ Raavâdviäsutooimâst perustum ulmuid pivdep väldiđ ohtâvuođâ 15.4.2014 räi. ¶ Raavâdviäsu Galla lii áávus vuossaargâst vástuppiäiván tme 9-16. Peivimäälis fálloo argâpeeivij vu-vá tme 11-15. Eres aaigijn sopâmuš mield. ¶ Raavâdviäsu Gallast láá fáállun meid kähvi já liäibustuvah. Kesiääigi Galla terassist lii fiijnâ uáinus Juvduujuuhân. Kähviviäsu Gallast lii jiešpalvâlem. ¶ Raavâ váldoo sämikuávlust kiävtun tállán. ¶ Raavâ äššikirjepivdemist ¶ Sáárnum sämikielâ, já veikkâ tot ij lahkin muu eenikielâ, te tot lii munjin tehálâš kielâ jieččân sämmilâšvuođâ keežild. Lam luuhâm tom ubâ škovlâave vieres kiellân, já čaallim tom pajeuáppeečálusijn-uv. Lii vaidâlittee, et Vuáčust sämikielâ sirdem puátteid suhâpuolváid mahtnii orostij, já sämikielâ eenikielânis sárnooh láá tobbeen riävtui tuše puáris ulmuuh. Halijdiččim, et liččim finnim sämikielâ eenikiellân, mut ko tot ij lah máhđulâš, te ááigum máttááttâllâđ kielâ pyereest já sirdeđ tom jieččân párnáid eenikiellân. ¶ Saba jaamij algâkeesit ive 1921 tuše 46-ihásâžžân. Säämi aavis Nuorttanáste almostitij forgâ Saba jäämmim maŋa muštočalluu, mon mield sämmiliih lijjii monâttâm tehálii ovdâsteijes, kote kuođâttij maŋŋaalsis suhâpuolvâi ááigán ellee äärbi. ¶ Saba lii tobdos eromâšávt sämmilij aalmuglâšlavluu sännejeijen, mut sun lâi meiddei säämi máttááttee já politijkkár. Vuossâmužžân säämi riijkâpeivialmajin Taažâ Stuorrâtiggeest iivijn 1907-1912 sun ovdâstij Ruija pargeipiäláduv. Saba šoodâi väljejuđ riijkâpeivijd, ko sun luhostui tuálvuđ ovdâskulij sämmilij vuoigâdvuođâid kyeskee ohjelm, mast tiäduttui eres lasseen sämikielâlâš immeelpalvâlusâi já ráámmáttij tehálâšvuotâ já mast váttojii ohtâlâs eennâmuástimvuoigâdvuođah. Ko Saba vaikuttij Taažâst lâi tobbeen vala virgálâš táruiduttempolitiik äigi, mon viggâmuššân lâi sämikielâ já sämikulttuur meddâlväldim. ¶ sabmá suolggai Sámieatnan: ¶ Sáfá2-projektin päätöstilaisuus ¶ Sáfá2- projektin (Säämi Kielâkäldee). Pargo álgá 16.12.2013 já pištá 30.6.2014 räi. Projektčällee pargoid kuleh projekt piäiválâš toimâttâhpargoh, čuákkimij ornim sehe projekt ruttâtuálupargoh. ¶ Sáfá2- projektin (Säämi Kielâkäldee). Pargo álgá sopâmuš mield já pištá 30.6.2014 räi. Projektčällee pargoid kuleh projekt piäiválâš toimâttâhpargoh, čuákkimij ornim sehe projekt ruttâtuálupargoh. ¶ SáFá2-proojeekt anarâškielâ kielâjuávus ¶ SáFá2- proojeekt nuorttâlâškielâ kielâjuávus ¶ SáFá2-proojeekt stivrimjuávkku ¶ SáFá2-proojeekt tavesämikielâ kielâjuávus ¶ SáFá -förstudieprojekt ¶ Safa II -proojeekt čuákkim Soljust. ¶ SáFá – ovdâčielgiittâshaahâ ohtsâštave-eennâmlii sämikielâ tutkâm- já áámmát/reesuurskuávdáá vuáđđudmân ¶ SáFá- ovdâčielgiittâshaavâ ¶ SáFá- ovdâčielgiittâshaavâ ¶ SáFá -ovdâčielgiittâshaavâ má. proojeekthovdâ Hanna Mattila Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Ságadoalli Juvvá Lemet/ Klemetti Näkkäjärvi ¶ Sahâalmai Eero Heinäluoma adelij ovdâskode skeeŋkâ sämitiigán. Saavâjođetteijee Näkkäläjärvi kiijtij skeeŋkâst já lopedij ete tavlu piäijoo árvusajan Sajosân. Kove: Johanna Alatorvinen ¶ Sahâalmai lâi halijdâm kuullâđ sämitige uáinuid eromâšávt ILO 169-sopâmuš ratifisistmist. Saavâjođetteijee Näkkäläjärvi kieđâvušâi saavâstis vijđáht Suomâ aalmugijkoskâsii kuođâid, ILO 169-sopâmuš ratifisistem, Meccihaldâttâslaavâ uđâsmittem sehe sämitiggelaavâ uđâsmittem valmâštâllee pargojuávhu smiettâmuš.  Näkkäläjärvi tiäduttij saavâstis ete ILO sopâmuš ratifisistem valmâštâllâm kalga algâttiđ tállân vâi ratifisistem kiergân ovdâskode kieđâvušmân.  Suomâst láá ain šiev máhđulâšvuođah ratifisistiđ sopâmuš. ” ratifisistem váátá poolitlii táátu já šiev ohtsâšpargo Suomâ staatâ já sämitige kooskâst. Sopâmuš ratifisistem pirrâ láá tušes paloh ige ton ratifisistem iästáččij mahten eres aalmug eellim já iäláttâsâi hárjuttâllâm sämikuávlust” Näkkäläjärvi tiäduttij. Sämitigge mainâstij ete sämitiggelaavâ uđâsmittem valmâštâllee pargojuávhu iävtuttâsah láá jo tääl ruossâlâsvuođâ čuávduseh ige taid koolgâ hiäjusmittiđ laavâ jotkâvalmâštâllâm ohtâvuođâst. Tilálâšvuođâst savâstâllui meid ruukitooimâst já ton vaikuttâsâin sämikulttuurân sehe arktâlii kuávlu hástusijn. ¶ Sahâalmaa delegaatiost lijjii fáárust vuáđulahâváljukode saavâjođetteijee Johannes Koskinen, haldâttâhváljukode saavâjođetteijee Pirkko Mattila, staatâvarijváljukode saavâjođetteijee Kimmo Sasi, eennâm- já meccituáluváljukode saavâjođetteijee Jari Leppä sehe ekonomiaváljukode saavâjođetteijee Mauri Pekkarinen sehe ovdâskode uáivičällee Seppo Tiitinen já tiätu- já viestâdemčällee Marjo Timonen. Sahâalmaa juávhu mätkiorniimijn västidij Laapi litto já mieldi lijjii meid Laapi lito saavâjođetteijee, aalmugovdâsteijee Markus Lohi, eennâmkoddehovdâ Mika Riipi já ohtâvuotâhovdâ Maiju Hyry. ¶ Sahâvuáruid säminuorâi vaikuttemmáhđulâšvuođâin sehe tiileest tuálih Lars Miguel Utsi Aalmugijkoskâsâš Baareents čäällimkoddeest sehe Anne Kirste Aikio Suomâ säminuorâi seervist. Lasseen paaneelsavâstâllâm, mii peeivi ääigi uárnejuvvoo, leehâst máhđulâšvuođâid jurduid rävkkee savâstâlmân. Loppâsahâvuáru tuálá Sämitige nuorâmus jeessân Tuomas Aslak Juuso. Ohjelm peividuvvoo Sämitige Internet-siijđoin. ¶ Sáhka lea beaggán: ¶ Sahkanahttistis nana suonaid ¶ Sahkkejeaddji mielaid leikii ¶ SA/HRC/18/XX/Add.Y ¶ Sáibu - Saibâ ¶ Saijets Jan Henrik ¶ Saijets Pauli ¶ Saijoos 1. Klubi-eehid 14.12.12. Kooveest Niillas Holmberg já Ailu Valle. ¶ Saijoos aula heivee pyereest ohtsâšlávlumtilálâšvuođáid já uccâ konsertáid. 27.7.12. ¶ Saijoos Čuákkim- já tábáhtuspalvâlusah uárnee sämikielâi tuulhâid. ¶ Saijoos Čuákkim- já tábáhtuspalvâlusâin já äššigâspalvâlusâst västideh: ¶ Saijoos čuákkimtileh ¶ Saijoos čuákkimtileh ¶ * Saijoos Galla-raavâdviäsu, Sajos, puh 010 839 3109, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. teikâ njuolgist raavâdviäsun: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Saijoos härjijuhleh tuállojii 14.4.2011. ¶ - Saijoos häärjipaajeedmeh 14.4.2011. Luuvâ  tiäđáttâs. ¶ Saijoos keesi ávusorroomääigih: ¶ Saijoos kietâtyejipáájáid olášutteh 1.7. - 15.8.2014 koskâsii ääigi argâpeeivij tme 11-17. ¶ Saijoos kietâtyejipáájást korrâ tuojij stivrejeijee lii Ville Rasmus. ¶ Saijoos klubi-eehid lávdástellen Heli Huovinen já Heikki  Nikula. 14.12.12. ¶ Saijoos lekkâmáid lohtâseijee Aalmugjuhle/Ávus uuvsah 4.4.2012. ¶ Saijoos lekkâmeh 2012 ¶ Saijoos lekkâmeh 2012 ¶ Saijoos raavâdviäsu Galla palvâl olgotábáhtusâi ääigi festivaalraavâdviässun. Raavâdviäsust láá oles juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. ¶ Saijoos taiđuuh ¶ Saijoos taiđuuh ¶ Saijoos Váldusali heivee kongresáid, konsertáid já teatterčájáttâsáid. Váldusali čuággán Auditorio Dollast já Maaŋgâtooimâsali Dollagáddist, mii lii ton tyehin já mon puáhtá iäruttiđ siirdâseinijn auditoriost. Váldusali lii Saijoos stuárráámus ohtâlâs čokkânemsaje. Váldusali puáhtá mutteđ MAKSI- já SHOW -háámáid táárbu mield. ¶ Saijoos váldusalist tuállojii Sämitige lekkâmeh já Saijoos vihkjááh 3.4.12. Kulttuur-ehidist Irene Länsman já Anna Näkkäläjärvi-Länsman čájáttâláin teatterčájáttâs. ¶ Saijoos aula lii kulttuurkuávdáá váimu. Stuorrâ laasâi tiet aula lii čuovvâd já tom puáhtá kevttiđ ovdâmerkkân taaiđâčáitálmâssáid já kongresij sehe tábáhtusâi vuoiŋâstempuddâtilen. Aula heivee meid ucessiähá messuid, cocktailtilálâšvuođáid, lávlumehidáid já ucessiähá konsertáid. Aulast lii Saijoos äššigâspalvâlemsaje. ¶ Saijoos kulttuureehid jođetteijee Anne-Kirste Aikio. ¶ Saijaasvuotâ: Parlamentsali lättee vijđodâh lii 125 m2 já sali lii paijeel 10 meetterid olluv. Sali lii oovaalhámásâš; čođâmitto kuhemus saajeest lii s. 15 m já kobdemus saajeest s. 10 m. ¶ SAIJAASVUOTÂ: * Studio 44 m2; 7 m x 6,3 m, ollâ tile ¶ Saivat esi-isät ammoin ¶ Sajadâh já väridem ¶ Sajadâh já väridem ¶ Sajattâh lahâaasâtmist já haldâttuvâst ¶ Saje ¶ Saje Säämi kulttuurkuávdáš Sajos, Aanaar. ¶ Sajokseen uusia työntekijöitä ¶ Sajoksen 3. klubi-ilta 5.12.2013 ¶ Sajoksen aukioloajat Skábmagovien aikana ¶ Sajoksen aukioloajat viikolla 49/2012 ¶ Sajoksen avoin Kulttuuri-ilta ti 3.4. 2012 ¶ Sajoksen Info ¶ Sajoksen infopiste ja Saamelaiskäräjien puhelinvaihde suljettuina 24.10.2013 klo 9 -13 ¶ Sajoksen info suljettu ¶ Sajoksen kalustaminen alkoi ¶ Sajoksen kalusteiden hankintaa koskeva tarjouskilpailu alkoi ¶ Sajoksen kesäaukioloajat ¶ Sajoksen klubi-ilta jälleen joulukuussa ¶ Sajoksen kongressiesite on ilmestynyt ¶ Sajoksen legendaarinen klubi-ilta saa jatkoa pe 3.5. ¶ Sajoksen poikkeavat aukioloajat viikolla 49/2013 ¶ Sajoksen rakennustyöt edistyvät ¶ Sajoksen ravintola avaa ovensa tiistaina 3.6.2014 ¶ Sajoksen tapahtumiin lippuja nyt myös netistä! ¶ Sajoksessa kaksi teatteriesitystä viikolla 17 ¶ Sajoksessa kesällä: ¶ Sajoksessa tallennetaan saamelaisten laulumusiikkiperinnettä tällä viikolla ¶ Sajoksessa tapahtuu; lokakuu-joulukuu 2012 ¶ Sajos ¶ Sajos, 99870 Inari ¶ Sajosân puáhtá tiiláđ lávdástiđ meid anarâš Heli Aikio, kote lávlá anarâškielâlijd lávluid já LIVĐE. Heli čuojâlditten tuáimâ el. meid anarâš Heikki Nikula. Heikki Nikula čuojâldit meid eres sämiartistijd. ¶ sajos(at)samediggi.fi ¶ Sajos avataan maanantaina 9.1.2012 ¶ Sajos/Čuákkim- já tábáhtuspalvâlusah ¶ Sajos finnodâshtoimâ-, markkânistem- já pyevtittâsovdedemhaahâ aalgij ¶ Sajos finnodâshtoimâ-, markkânistem- já pyevtittâsovdedemhaahâ aalgij ¶ Sajos huksimurko olášutten Keski-Suomen Betonirakenne Oy ¶ Sajos huksimurko olášutten Keski-Suomen Betonirakenne Oy ¶ Sajos info: vu-vá tme 9-17 ¶ Sajos is on Facebook! ¶ Sajosist parga meid: ¶ Sajosist äššigâs puáhtá rähtiđ keesi ääigi jieijâs äigitaavlu raamij siste tane- teikâ cimcâhkietleppriggee, njuškompäädi, leđđest rahtum seehâ teikâ laavhâ já puásuinähkiseehâ ađai šišneseehâ. Kietâtyejipáájáid olášutteh Saijoos čuovis válduaulast máávsu vuástá. Juávhuh kalgeh väridiđ jieijâs pargopájáääigi, vâi sijjân puáhtá táárbu mield orniđ lasestivrejeijeid . ¶ Sajos lasâliijnij kovvoos vuâvâmkišto čovdum ¶ Sajos lasâliijnij kovvoos vuâvâmkišto čovdum ¶ Sajos lii lamaš tovláá rääjist meiddei sämmilij sosiaallâš areena, mast sij láá kuáhtám, savâstâllâm äigikyevdilijn já puáttein-uv aašijn já joba sooppâm tain sehe lasseen toohâm oovtâst argâpiäiválijd aašijd. ¶ Sajos lii toppum aalmugist majebaargâ 3.4. tme 15–19 koskâsii ääigi. Uuvsah lekkâseh oppeet tme 19. Ávuviehân uárnejuvvoo kähvikuásuttem tme 19–20. Tuáivup, et kulttuureehid viehâ čokkááččij sajestis tme 19.45. ¶ Sajos matkamessuilla 16. - 18.1.2014 ¶ Sajos Matkamessuilla 17.-18.1.13 ¶ Sajos on Facebookissa! Sajos lea Facebookas! ¶ Sajos pálkkáát nuorâid, eidu valmâštum säämi kietâtyeje áámmátlijd, tuáijárijd, faallâđ eromâšávt mađhâšeijeid ferimijd säämi kietâtuojij rähtimist. Äššigâšah uážžuh valjiđ jieškote-uv kietâtyejimolsoiävtuin sii mielâstuttee já rähtiđ tyeje olssis mätkimušton. Kietâtuojij rähtim paaldâst kietâtyejestivrejeijeeh mainâsteh meid säämi kietâtuojij historjást já ärbivuovijn sehe jieijâs kietâtyejivuovijn. – Juurdâ pargopáájáid lii šoddâm äššigâšâi šaddee mielâkiddiivâšvuođâst sämikulttuur já ärbivuovij kuáttá. Ääši piejâi ovdâskulij Sajosist orroo puigâ sämituojij käävpi Duodji Shop toimâttâsjođetteijee Aune Musta movtijdittem ovdediđ nubemuáđusii pyevtittâshammiittâs kietâtuojij pirrâ, iätá Saijoos markkânistimhovdâ Marja Männistö. ¶ Sajos säämi kulttuurkuávdáá nommân ¶ Sajos säämi kulttuurkuávdáá nommân ¶ Sajos tánssámráánuh – falâldâhkišto lehâstum ¶ Sajos tánssámráánuh – falâldâhkišto lehâstum ¶ Sajos tuáimei, táluproojeekt mudoi já arkkitehtuur oovdânpyehtimeh älgih tme 13 haldâttâhhoovdâ Juha Guttorm oovdânpyehtimáin. Totkee Suvi Kivelä oovdânpuáhtá Sämiarkkâduv (Sámi arkiiva) tooimâ, máttátteijee Anna Morottaja Säämi máttááttâskuávdáá sämikielâ škovlim, tooimâstivrejeijee Ristenrauna Magga Sámi Soster -seervi tooimâ já kirjerájujođetteiojee Eija Leivo Aanaar sämikirjerááju tooimâ. Táálust toimâsojijdis tuálleeh Anarâškielâ servi, Sámi duodji r.y. já Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh oovdânmpyehtih še jieijâs tooimâ. Oovdânpyehtimij kooskâst Nils Heikki Paltto juáigá tavesämikielân já kirjeráájust kirječällee-taaidâr Ima Aikio-Arianaick oovdânpuáhtá jieijâs taiduu. ¶ Sajos váldukevttee sämitigge ocá tääl Sajosân ¶ Sajos váldukevttee sämitigge ocá tääl Sajosân LÁJÁDÂSHUOLÂTTEIJEE meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 28.12.2011 rääjist. Lájádâshuolâtteijee pargon lii huolâttiđ Sajos viistij piäiválii čurgiimist já vala táárbu mield išediđ čuákkimij já tábáhtusâi keevâtlijn orniistâlmijn, moh tobbeen uárnejuvvojeh. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâžžân lii pargo vaattâm škovlim. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh lájádâshuolâtteijee tuđhos tâi västideijee já kelijdeijee hárjánem uđđâáigásij almos viistij čurgiimist, sehe šiev vuáruvaikuttâstááiđuh já njyebžilis pargohaldâšem. Sämikielâ táiđu kiäččoo occei hiättun. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII/II mield, vuáđupälkki 1 585,62 eurod/mp, mon lasseen máksoo 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem miäldásiih hárjánemlaseh. Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 16.12.2011 tme 16.00 räi čujottâssáin Angelintie 696, 99870 Aanaar. ¶ Sajos váldukevttee sämitigge ocá tääl Sajosân TOIMÂSAJEHUOLÂTTEIJEE meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 28.12.2011 rääjist. Sajos toimâsajehuolâtteijee huolât vahtâmiäštárpalvâlussáid, infosaje tipšomân, čuákkimij já tábáhtusâi orniistâlmáid kullee pargoin sehe táárbu mield čurgiimist. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâžžân lii pargo vaattâm škovlim. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh toimâsajehuolâtteijee tuđhos tâi västideijee já kelijdeijee pargohárjánem syergi pargoin uđđâáigásijn almos viistijn, šiev vuáruvaikuttâstááiđuh, jiešalgâlâšvuotâ já njyebžilvuotâ sehe pargoi tááhust kelijdeijee sämi-, eŋglâlâs- já ruotâkielâ táiđu. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VI/II mield, vuáđupälkki 1 748,73 eurod/mp, mon lasseen máksoo 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem miäldásiih hárjánemlaseh. ¶ Sajos váldusali läävdi sehe studio tánssámráánui já toi fievridemvavnui haahâm kyeskee falâldâhpivdem lehâstui Hilma-almottâspalvâlmist 18.8.2011. Falâldâhkišto nohá 12.9.2011 tme 16.00. ¶ Sajos vihkâmjuhle já Sämitige vaaljâpaje lekkâmtuáluh uárnejuvvojeh cuáŋuimáánu aalgâst ¶ Sajos vihkâmjuhle já Sämitige vaaljâpaje lekkâmtuáluh uárnejuvvojeh cuáŋuimáánu aalgâst ¶ Sajos | FI–99870 INARI ¶ SaKaste ¶ Sakaste ¶ SaKaste -haavâ ulmen lii pyerediđ sämmilij jieijâs kielân já kulttuurân vuáđuduvvee palvâlusâi finnim, kvaliteet sehe vaikuttemvuođâ, oovdedmáin sämmilij vuáđuvuoigâdvuođâi já oovtviärdásâšvuođâ olášume sehe uásálâšvuođâ. Sämmilij táárbuin vyelgee palvâlusah ovdedeh sämmilâš ohtâgâsâi já siärvusij tiervâsvuođâ sehe pyereestvaijeem, kepideh helbâm já kezideh tiervâsvuođâiäruid. ¶ SaKaste lii sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemhaahâ, mii vuálgá joton sämikuávlust. Tot lii uási Tave-Suomâ maaŋgâsuárgásiih sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah (PaKaste 2) –haavâ, mon ruttâd STM haldâšem Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs aalmuglâš ovdedemohjelm (KASTE). ¶ SaKaste lii Tave-Suomâ maaŋgâsuárgásiih sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah – ovdedemrááhtus já toimâmaalij ruotâsmittem Tavekuávlu Kaste – PaKaste II – proojeekt uásiproojeekt. Projektist ovdeduvvojii já ruotâsmittojii sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ohtsiih toimâmaalih, moi siskáldâssân lijjii säämi puárásji- já arâšoddâdempargo. Ovdedeijeeäššitobdeetiimij pargo puátusin porgui Säämi puárásijpargo tyejipiergâskassâ, www.kuati.fi - sämikielâlii arâšoddâdem-pargojuávhu materiaapaŋkkisiijđoh já Säämi arâšoddâdem aargâ tooimâi ravvuuh. ¶ SaKaste –projektist rahtui Säämi puárásijpargo tyejipiergâskassâ , mii ana sistees ravvuid já avžuuttâsâid tipšo- já huolâttâspargoost, mii váldá vuotân sämikielâ já -kulttuur. Taah pargomaalih ruotâsmuveh säämi puárásijpaargon, ko kulttuur já kielâ vuotânväldee pargomaalih váldojeh aktiivlávt kiävtun pargosoojijn já škovlimohjelmijn. ¶ SaKaste-proojeekt ¶ SaKaste- proojeekt puátuseh láá tääl kiävtust ¶ SaKaste- proojeekt puátuseh láá tääl kiävtust ¶ SaKaste- proojeekt tábáhtusah ¶ SaKaste-proojeekt uárnee vuossâmuid Säämi puárásijpargo ovdedempeeivijd, moi uáivilin lii: 1) karttiđ säämi puárásijpargo vuolgâtile já 2) valjiđ ovdedemčuásáttuvâid kulttuur já kielâ vuotânväldee palvâlusprosessij pargovuovij myensteristmân sämikielâlij muštopyeccei tipšorááiđust. ¶ SaKaste – proojeekt ääigi nanodii sämikuávlust pargee sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi pargovievâ sämikielâ já -kulttuur mättim sehe lasettii merideijei sämikielâ já -kulttuur vuotânväldee tooimâ tiäđulâšvuođâ merhâšume. Luuvâ lase ¶ SaKaste- proojeekt ääigi pyeredii sämikielâlij já kulttuurân vuáđuduvvee palvâlusâi kvaliteet, vaikuttâs já finnim. Lasseen viggii kezidiđ kuávlulijd iäruid läčimáin sämikielâlijd já –kulttuurân vuáđuduvvee šiev pargovuovijd já toimâmaalijd. Ovdedempargoproosees ääigi sämmilij pargei jieijâs áámmátidentiteet nanodui já koskânâs äššitobdeeviärmádâh vijđánij já šoodâi čavosin. ¶ SaKaste- proojeekt ääigi pyeredii sämikielâlij já kulttuurân vuáđuduvvee palvâlusâi kvaliteet, vai-kuttemvuođâ, finnim sehe kezidii kuávlulijd iäruid läčimáin sämikielâlijd já -kulttuurân vuáđuduvvee šiev pargovuovijd já toimâmaalijd. Ovdedempargoproosees ääigi sämmilij pargei jieijâs áámmátidentiteet nanodui já koskânâs äššitobdeeviärmádâh vijđánij já šoodâi čavosin. ¶ SaKaste – Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus ¶ SaKaste – Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus ¶ SaKaste- Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus-proojeekt ¶ SaKaste- Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus-proojeekt olášuttui iivijn 2011 -2013. Proojeekt lâi PaKaste 2 – Tavekuávlu Kaste- uásiproojeekt. ¶ SaKaste- Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus- proojeekt puátusij oovdânpyehtim já loppâseminaar uárnejuvvoo Anarist 20. čohčâmáánu. Seminaar lii puohháid áávus. ¶ Salasana ¶ * Sali olesvijđodâh: 417 m2 (kukkodâh s. 27,5 m x kobdodâh 17 m) ¶ Sali jurbâ pevdijuávhu ij pyevti mutteđ eres háámán ton styeresvuođâ tiet. Virgeulmui já keččei pevdi- já stovlijuávhuid puáhtá mutteđ. ¶ Salonen Saara-Maria ¶ * Sálttáá teikâ njálgá kähvileibi ¶ Sámediggi ¶ Sámediggi ordne eanavuoigatvuohtaseminára 17.4.2008 ¶ Sámediggi | Saamelaiskäräjät ¶ Sámedikki čállingoddi lea gitta 7.7. – 1.8. gaskasaš áiggi. ¶ Sámedikki kulturdoarjja 2010 ¶ Sámedikki skuvlenraporta nr 1 ¶ * Samekki , 99870 Inari, puh. +358 (0)16-671 086.  Petteri Laiti lii tobdos sämmilâš taaiđâkietâtyeje algâjalgejeijee Suomâst. Suu pyevtittâsvaljiimân kuleh ärbivuáváliih sämikietâtyejeh, taaiđâkietâtyejeh já uđđâsumosân áinoošlajâsiih tyejeh poccuučoorvijn, pááháin, šišneest, siilbâst já kolleest. ¶ Samekki – taaidâtyejipuvdâ Anarist ¶ Sámekulturcentrum ¶ Sámekulturguovddáža dieáhusdilálašvuohta 14.4.2008 Anáris ¶ Sámekulturguovddáš ¶ Sametinget ¶ Sámi Dáiddačeahpiid searvi ¶ Sámi Dáiddarráđđi ¶ Sámi Duodji ¶ Sámi Duodji lii 30 ihheed puáris servi já tast láá suulân 300 jesânid. Sámi Duodji parga meid čuovviittâspargo nuorâiguin já párnáiguin. Sámi Duodji käävpist vuábdojeh puigâ sämityejeh, kirjeh, muusik sehe kietâtyejitarbâšeh. Sámi Duodjist láá pargoost koskâmiärálávt vittâ ulmuu, main kulmâ parga Anarist. Duodji Shop toimâttâsjođetteijen tuáimá Aune Musta.   Lasetiäđuh Sámi Duodjist . ¶ Sámi duodji Ruotâst ¶ Sámi Duodji ry puáhtá čáitálmâsân säämi tuojijd já uárnee pargočáittusijd. Lasseen uáinimist láá Päivi Ruottis ráhtám kirkkotekstiileh já Elli já Veikko Tiittas ikoneh. Čáitálmâs lii áávus Aanaar vyeliškoovlâst vástuppeivi 12.6. rääjist pasepiäiván 14.6. räi. Luuvâ ubbâ tiäđáttâs täst: Säämi taaiđâ já tyejeh Säämi kirkkopeeivijn Anarist . ¶ Sámi duodji ry Suomâst ¶ Sámi Duodji ry saavâjođetteijee Rauna Triumf muštâlij säämi tyeje kulttuurlii merhâšuumeest já säämi tyeje toorjâtáárbuin. “Tyeji lii eellimvyehi, uási säämi sosiaallii vuáháduv, moin ulmuuh šad-deh já uáppih. Tyeji lii sämmilij kollektiivlâš omâdâh já tot puáhtá uáinusân sämikulttuur holistilii jurdâččem, mast puoh ääših vaikutteh puoh aššijd. Lii vaidâlittee, et Sámi Duodji sajattâh ij lah tuárvi pyeri škovliimist já ohtsâškoddeest. Sámi Duodji turvim váátá lase naavcâid já tyeje škovlim ovdedem kolgâččij tábáhtuđ säämi vuolgâsoojijn. Lasseen halijdâm kijtteđ sämitige já ton saavâjođetteijee Sámi Duodji táárbui vuotânväldimist” . ¶ Sámi Duodji ry uárnee oovtâstpargoost sämitige nuorâiraddijn já Säämi kulttuurkuávdáš Sajosáin tyejisuámsurtori já –markkânijd Anarist Sajosist 12.12–13.12.2014. ¶ Sámi Duodji ry uárnee oovtâstpargoost sämitige nuorâiraddijn já Säämi kulttuurkuávdáš Sajosáin tyejisuámsurtori já –markkânijd Anarist Sajosist 12.12–13.12.2014. ¶ S ámi Duodji, Suomâ sämityejiseervi omâstem Duodji Shop ožžui uđđâ kävppi- já toimâttâhtiilijd sämikulttuurkuávdáá Sajosist. Sámi Duodji lii kuávdáá vuossâmuu keerdist, váldu-uuvsâ paaldâst, nuuvt et káávpán lii älkkee puáttiđ. Sämmilâš tyeji lii mudoi-uv áárvust uđđâ kulttuurkuávdáást, tastko Sámi Duodji lii pieijâm ennuv sämituojijd aula lasâskappijd uáinusân. ¶ Sámi duodji Taažâst ¶ * Sami Duodji , puh. +358(0)16671254, Sámi Duodji -pyevtittâsmerkkâ täähid puigâ já ollâtásásâš säämi kietâtyeje. Sámi Duodji kävppi lii Sajosist, váldu-uuvsâ paaldâst. Sámi Duodjist láá vyebdimnáál vijđes valjiittâs puigâ sämmilii kietâtuojijd, kirjálâšvuođâ já muusik. ¶ Sámieatnan sámiide! ¶ Sámieatnan sohkagoddi, ¶ SAMI, Fornyings- og administrasjonsdep. ¶ Sámi Giellagáldu ¶ Sámi Girječálliid searvi ¶ Sámi Jienat ¶ Sámi Jienat –lávlumjuávkku ¶ Sámi Komponisttat ¶ Sámi Siida -servi ánsášij palhâšume kuhesáigásâš pargoost sämikielâ pyerrin Ucjuv kieldâst. Servi lii merhâšitteht vaikuttâm sämikielâ sajattuv pyereedmân Ucjuuvâst. Servi lii meiddei ovttuu prioristám sämikielâ jieijâs tooimâin. Ovdâmerkkân párnáid já nuoráid čujottum tooimâst sämikielâ lii áinoo kevttum kielâ. Sámi Siida saavâjođetteijee Kati Eriksen vaaldij vuástá palhâšume. ¶ Sámi siivosoga sis. ¶ Samisk Introkurs på Internet ¶ SámiSoster ovdâsvástádâsolmooš säämi kulttuurkuávdášprojektist lii Risten-Rauna Magga. ¶ SámiSoster rs ¶ SámiSoster rs ¶ SámiSoster toimâjurdân lii kocceeđ, paijeentoollâđ já ovdediđ sämmilij sajâttuv já vuoigâdvuođâid algâaalmugin sosiaal- já tiervâsvuođâsyergist aalmuglii já aalmugijkoskâsii ohtâvuođâin. Servi olášut Sämitige viggâmušâid sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuoigâdvuođâi olášutmân sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâsâst. Servi viggá aktiivlávt ovdediđ oovtâstpargo eres servijguin. Servi viggá toimáinis vaikuttiđ säminuoráid vâi sij ucâluveh syergi škovliittâsân sehe vaikuttiđ sii máhđulâšvuođáid porgâđ sämikuávlust el. läčimáin pargosoojijd sierâ ovdedemprojektijguin. ¶ Sámi Teáhter searvi ¶ Sámit Suomas ¶ Sammallahti sänikirje uđđâ teddilâs almostui ¶ Sammallahti sänikirje uđđâ teddilâs almostui ¶ Sammiliih kirhoost -seminaar 4.2.2012. Tekniik tuáimá. ¶ Samuli Aikio 1992: Olbmot ovdal min. Girjegiisá Oy/ Ucjuuhâ. ¶ Sandra Salminen, Jan-Kristian Magga, Vilho-Simon Mäkinen, Lassi-Olavi Mäkinen, Ida Grönmo já Fasku-Oskal Magga. ¶ Sanila-Aikio Tiina ¶ Sanila-Aikio Tiina, I värisj. ¶ Sanna Guttorm Sämitige oovdânpyehtee sajasâžžân ¶ Sanna Guttorm Sämitige oovdânpyehtee sajasâžžân ¶ Sanna Guttorm aalgât pargoost 14. uđđâivemáánu 2009. Suu toimâsaje lii Sämitige almos toimâttuvâst Aanaar Rivdulist. ¶ Sanna Jortikka, Pirkko Lehtiö, Matti Leinonen, Teuvo Nyberg, Simo Veistola ¶ Sanne Jortikka, Outi Maijala, Teuvo Nyberg já Matti Palosaari, ¶ Sápmelaš lâi Suomâ vuossâmuš sämikielâlâš äigipajelostâ. Tot almostui tavesämikielân iivijn  1935–2002. Tääl áinoo sämikielâlâš aavis lii Taažâst almostuvvee Avvir, mii almostuvá kuohtii ohhoost. Anarâškielâ Servi lii almostittâm Anarâš-loostâ ive 1987 rääjist. ¶ Sápmelaš lâi Suomâ vuossâmuš sämikielâlâš äigipajelostâ. Tot almostui tavesämikielân iivijn  1935–2002. Tääl áinoo sämikielâlâš aavis lii Taažâst almostuvvee Avvir, mii almostuvá kuohtii ohhoost. Anarâškielâ Servi lii almostittâm Anarâš-loostâ ive 1987 rääjist. ¶ Sara Elen-Anne ¶ Sara Larsson ¶ sárguseh: Ella Sarre ¶ sárguseh: Jorma Happonen ¶ sárguseh: Jorma Happonen já Sirkku Pitkänen ¶ sárguseh Jorma Happonen, sämikielân Ilmari Mattus ¶ sárguseh: Mervi Lindman, Pia Holm já Jenni Herranen ¶ sárguseh: Mervi Lindman, Timo Kontoniemi já Pia Holm ¶ (Sari Guttorm) ¶ Sari Guttorm ¶ * Sárnumstovli ¶ sarves = ores puásui ¶ Satu Aikio ¶ Satu Arjanne, Pirkko Kenno, Teuvo Nyberg, ¶ Satu Arjanne, Sanna Jortikka, Pirkko Kenno, ¶ Satu Arjanne, Sanna Jortikka, Pirkko Kenno, Teuvo Nyberg, Matti Palosaari, Jyrki Uusi-Viitala já Päivi Vehmas ¶ Satu Arjanne, Matti Leinonen, Teuvo Nyberg, Matti Palosaari já Päivi Vehmas; jurgâlâm: Ilmari Mattus, kuvvim: Jorma Happonen ¶ Satu da Jouni Moshnikoff, Eino Koponen ¶ Savâstâllâm já koččâmušah ¶ Savâstâllâm tovâttij meid artikkâl 8(j)-pargojuávhu ruttâdem. Kuhes savâstâlmij maŋa aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhu budjet valdui uássin oles sopâmuš budjet. ”Taat lii hirmâd tehálâš miärádâs. Ovdil puoh sopâmušuásipeleh iä lah ruttâdâm aalmugijkoskâsii 8(j)-pargojuávhu. Artikkâl lii biodiversiteetsopâmuš tehálâš uási já puoh staatâin lii ovdâsvástádâs algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu turviimist. Miärádâs puáhtá meid jotkuuvâšvuođâ já tiädut aalmugijkoskâsii ohtâvuođâ čonâdâttâmvuođâ algâaalmugij vuoigâdvuođâi turviimân”, sämitige delegaatih Näkkäläjärvi, Tapiola já Heikkuri ilodeh oovtmielâlávt. ¶ Šave sissavotekki 17,40 eurod ¶ šávvet jogat, šuvvet vuovddit, ¶ ŠB Sisčääsih ¶ ŠB Sisčääsih ¶ Sea mirrors the mountains´image. ¶ * Seeinijd ij pyevti kiddiđ maiden; čáitálmâsseermâid kalga laiguuttiđ Sajosist teikkâ taid kalga pyehtiđ jieš ¶ Seenaat-kidânjâsah ornij kyevtimuddosâš arkkitehtkišto säämi kulttuurkuávdáást, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu piällás. Kišto1. muddo, mii čođâldittui ideahámásâžžân kišton kulttuurkuávdáá arkkitehtoonsâš já toimâlâš konsept kavnâmân, nuuvâi 30.6. 2008, já toos pottii puohnâssân 58 iävtuttâssâd. ¶ Seenaat-kidânjâsah uárnee almos, kyevtimuddosâš arkkitehtkišto Säämi kulttuurkuávdáá vuáváámist. Vuosmuš muddo álgá 14.4.2008 já nohá 30.6.2008. Kišto nubbe muddo álgá 1.9.2008 já nohá 3.10.2008. ¶ Seenaat-kidânjâsah uárnee almos, kyevtimuddosâš arkkitehtkišto Säämi kulttuurkuávdáá vuáváámist. Vuosmuš muddo álgá 14.4.2008 já nohá 30.6.2008. Kišto nubbe muddo álgá 1.9.2008 já nohá 3.10.2008. ¶ Seenaat-kidânjâsah uárnee almos, kyevtimuddosâš arkkitehtkišto Säämi kulttuurkuávdáá vuáváámist. Vuosmuš muddo álgá 14.4.2008 já nohá 30.6.2008. Kišto nubbe muddo álgá 1.9.2008 já nohá 3.10.2008. Lase... ¶ Seenaat-kiddoduvah ¶ Seenaat-kiddoduvah já Sämitigge orniv tieđettemtilálâšvuođâ Säämi kulttuurkuávdášhaavâ tááláá tiileest majebaargâ 30. peeivi njuhčâmáánu 2010 tijme 17.00 Siijdâ auditoriost Aanaar kirkkosiijdâst. Tiervâpuáttim! ¶ Seenaat-kiddoduvah lii staatâ finnodâhlájádâs, kote fáálá sajepalvâlusâid ovdâsajasávt staatâhaldâttâhân. Toimâtiilij laiguuttem, investistem, kiddodâhriggoduv ovdedem já haldâšem hämmejeh palvâlusâi vuáđu. Äššigâsáid kullojeh eres lasseen staatâ toimâttuvah, ministeriöh, tutkâmuš- já kulttuurlájádâsah, faŋgâleh sehe piäluštâshaldâttâh. Äššigâs toimâtiilijn huolâttem ij lah tuše tiilij laiguuttem - Seenaat-kiddoduvâi falâldâhân kulá šaddee, äššigâs táárbuin vyelgee palvâlusvaljiittâs. ¶ Seenaat-kiddoduvah ornij arkkitehtuurkištottâllâm Säämi kulttuurkuávdáást, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon. Kištottâllâm vyeitteeh almostittojeh onne 4.12.2008. ¶ Seenaat-kiddoduvah ornij arkkitehtuurkištottâllâm Säämi kulttuurkuávdáást, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon.  Vuossâmuu palhâšume 40 000 eurod vuoitij iävtuttâs nommâmerháin ”ađa” (oođâ), mon tahheeh lijjii arkkiteht SAFA Janne Laukka, arkkit.pu Tuomas Niemelä já arkkit.pu Milla Parkkali. ¶ Seenaat-kiddoduvah västid Saijoos huksiimist sehe haaldâš kiddoduv ton valmâštum maŋa. ¶ Seenaat-kiddoduvâi ohtâvuođâolmooš Säämi kulttuurkuávdášprojektist lâi proojeektjođetteijee Kati Jokelainen. Kove: Halo-Arkkitehdit/Tuomas Niemelä 2010. ¶ seervi toimâtoorjâ / proojeekttoorjâ 2015 ¶ Seervi ulmen vaikuttem lasseen lii nanodiđ säminuorâi identiteet já kulttuurtubdâm sehe viärmádâttâđ eres säminuorâi servijd já eres algâaalmugij nuoráid. Tave-eennâmlâš oovtâstpargo lii-uv uáli ennuv; Ruotâ Sáminuorra-servijn láá jo läjidum stäđis koskâvuođah, já ohtsii neelji eennâm nuorâiservi vuávájuvvoo. ¶ sehe ¶ sehe algâaalmugij vuoigâdvuođâi olášume koččee orgaanij uđđâsumos ¶ Seija Sivertsen ¶ Seipiharju Ari ¶ Sektorkuáhtásiih ovtâskâsčuággásiih ulmeh láá säämi iäláttâspolitiik, sämikielâ eellimvuáimál⚬vuođâ turvim, sämipárnái já -nuorâi sajattuv ovdedem, sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâ¬palvâlusâi ovdedem, sämmilij kulttuurpalvâlusâi já taaidâeellim ovdedem, sämimáttááttâs já ollâškovlim ovdedem já säämi parlamentaarlâš rääđi tooimâ ovdedem. ¶ šelgot čuoimmit, šleđgot áirrut, ¶ selvittää saamen kielen ja saamenkielisen opetuksen toteutumista ja edellytyksiä saamelaisten kotiseutualueen ulkopuolella. Raportti kartoittaa voimassa olevat opetusta koskevat säännökset ja viranomaismääräykset. Lisäksi raportissa tehdään ehdotuksia opetustilanteen kehittämiseksi. ¶ Semenoff Lauri ¶ Seminaarân uásálistii puoh Euroop Rääđi sopâmušâi kocceemorgaaneh: ucceeblohoraamisopâmuš, Eurooplii kuávlulijd já ucceeblohokieláid kyeskee vuáđukirje sehe Euroop raasiism já soováášmettumvuođâ vuástásii komissio ovdâsteijeeh. Seminaar lâi áinoošlajâsâš, ko kuássin ovdil rääđi sierâ olmoošvuoigâdvuođâorgaaneh iä lah čokkânâm kieđâvuššâđ oovtâst oovtâ aalmugân kyeskee vuoigâdvuođâid Euroop rääđi toos kyeskee sopâmušâi vuáđuld. ¶ Seminaar čuovvuu saje alne vááijuv 100 olmožid já interneetist 269 keččed. ¶ SEMINAARHÄÄMI 310 ulmui ¶ Seminaari: Eilisen jälkeen – Saamelaisen yhteiskunnan ja saamentutkimuksen uusia tuulia ¶ Seminaarin alustukset: ¶ Seminaarissa kuultiin kaksi erilaisen aluehallinnon esittelyä. Kainuun aluehallinnon kokeiluhanketta esitteli hallintojohtaja Kalevi Yliniemi. Professori Markku Suksi esitteli hallinnonuudistusta, hallintomalleja ja Ahvenanmaan itsehallintoa. Saamelaiskäräjien tärkein tehtävä on toteuttaa saamelaisille alkuperäiskansana perustuslaissa turvattua itsehallintoa, jota saamelaiskäräjien kannanottojen mukaan ei ole vielä toteutettu käytännössä. ¶ Seminaarist kessii Euroop rááđán já ton torjui Ruošâ sämmiláid já Taažâ puásuituálu turviimân. Euroop Rääđi vaaldij seminaar viestâ tuođâlávt já sämmiliih finnejii lopádâs, ete Euroop rääđi vuáju taan tilán. Euroop rääđi raasism já soováášmettumvuođâ vuástásii komissio  (ECRI) saavâjođetteijee Christian Ahlund muštâlij ECRI adelem avžuuttâsâin Suomân, Taažân já Ruotân. ”ECRI lii avžuuttâm, ete Suomâ pehtilit tooimâid sämikielâi iäláskittem várás, sämikielâ máttááttâs ovdedem várás já säämi kielâlaavâ olášuttem várás. Suomâ virgeomâhááh kolgâččii meid riemmâđ toimáid vâi lasetteh almos tiäđulâšvuođâ sämmilijn väldiaalmug kooskâst nuuvt máttááttem ko kampanjai vievâst; Ahlund tiäduttij. ¶ Seminaarist kieđâvuššojii sämikielâ, palvâlusâi já máttááttâs hástuseh. Uási stivrejeijen toimâm Petra Magga-Vars tiäduttij savâstis sämikielâ já kulttuur koskâvuođâ. ¶ Seminaarist nuorâ sämmiliih puohtii oovdân sämikulttuurân lohtâseijee hástusijd, mut kuittâg jyehi nuorâ saavâst lâi tuáivu puátteevuođâst! ¶ Seminaarist pajanij savâstâlmân Ruošâ sämmilij sajattuv já tile. Ruošâ sämmilij tiervuođâid seminaarân puovtij säämi parlâmentaarlii rääđi ovdâsteijen Valentina Sovkina. Sovkina puovtij savâstis oovdân Murmansk lääni virgeomâhái tooimâ já viggâmuš stivriđ sämmilijd. Sovkina pahudij, ete veikâ Murmansk kuávluhaldâttâh lii-uv nomâttâm uđđâ orgaan, Ruošâ sämmilij lito, te tot lii staatâlávt stivrejum. Ruošâ sämmilijd oovdâst Kuáláduv sämiparlament jođetteijen Sovkina já tot juátká tooimâs. Ruošâ staatâ já Murmansk virgeomâhái tooimâid tuommijn savâinis sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já nuorttâlâšâi sijdâčuákkim ovdâsteijee Tauno Haltta. ¶ Seminaarist sahavuáru tuálih el. Sämitige ovdâsteijee, europarlamiänttár Sirpa Pietikäinen Euroop parlamentist, išeuásádâhhovdâ Olli Kerola Sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst, ohjelmhovdâ Leena Meriläinen Tave-Suomâ Kaste-projektist, rehtor Liisa Holmberg Säämi máttááttâskuávdáást, sosiaalneuvos, tooimâjođetteijee Ristenrauna Magga Sámi Soster rs:st já ávuspalvâlus jođetteijee Mirja Laiti Aanaar kieldâst. ¶ Seminaarist Suomâ säminuorâi saavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso tiäduttij OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâs merhâšume ubâ sämikulttuur- já kielâ oovdedmist já ohtân kuávdášlâš äššin ILO 169-sopâmuš ratifisistem prosessist. ”OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâs já ILO 169-sopâmuš sulâstiteh siskáldâsâs peeleest viehâ čuuvtij nubijdis. Muu mielâst Suomâ lii nanosávt čonnâsâm OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâsân sehe ton jieškote-uv artiklaid já taam kolgâččij väldiđ vuotân ILO 169-sopâmuš ratifisistem prosessist.” ¶ Seminaarist säminuorah puohtii uáinusân sijjân äigikyevdilijd já tehálijd aašijd. Ärbivuáválâš iäláttâsâi tááláš tile, eenikielâ merhâšume, säämi máttááttâsvuávám tehálâšvuotâ já olgosämmilâšvuotâ lijjii tehálumoseh ääših, maid nuorah puohtii jieijâs saavâin uáinusân. ¶ Seminaarist valmâštuvá raapoort já Suomâ sämitigge já Euroop rääđi čuávvuv seminaar pyehtim vaikuttâsâid. ”Seminaar puovtij lase tiäđu sämmilijn Euroop rááđán já lasettij tiäđulâšvuođâ Euroop rääđist já ton merhâšuumeest. Táválávt vuáruvaikuttâs Euroop raađijn tábáhtuvá kirjálávt já lii tuođâi tergâd, ete mist lâi máhđulâšvuotâ puigâ vuáruvaikuttâsân. Vuárdám stuorrâ mielâkiddiivâšvuođáin, ete mii seminaar maŋa tábáhtuvá. Seminaarist poođij meid uáinusân, ete sämitige täsiárvu- já oovtviärdásâšvuotâpargoost ij lah tuárvi tiätu sämmilijgin kooskâst já mij koolgâp pyerediđ tieđettem tai ašijguin” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Seminaari saamelaiskäräjien toiminnan perusteista ¶ Seminaar kovegalleria ¶ Seminaar lehâstij Suomâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. Näkkäläjärvi luptij jieijâs saavâst uáinusân šiev ovdâmerkkân vaikuttemmáhđulâšvuođâin nuorâi aktiivlâšvuođâ sämipolitiikâst. ¶ Seminaar ohjelm. ¶ Seminaar ohjelmân kullee peivi- já eehidmáláseh fállojeh Sajos raavâdviäsust Gallaast. Eehidmáláseh tme 17–19. Tme 19–21 lii vuoiŋâlâš muusik konsert, mast lávdásteleh Wimme, Anna Näkkäläjärvi-Länsman, Giellavealggut, Rauni Mannermaa já Tiina Sanila-Aikio sehe Annukka Hirvasvuopio-Laiti. Seminaar lii nuuvtá já áávus puohháid. Seminaar tulkkojuvvoo tavesämikielân, aanaarsämikielân já suomâkielân. ¶ Seminaar ohtân uáivilin lii tieđettiđ sämitige uulmijn já tooimâin siäiluttiđ já ovdediđ sämikielâ sehe paijeentoollâđ ton eellimvuáimálâšvuođâ. Ulmen lii meiddei pyehtiđ oovdân positiivlâš maali Uđđâ Seelandist ässee algâaalmug, maorikielâ iäláskittem- já nanodemtooimâin. Maorikielâ uážui virgálii sajattuv ovdil sämikielâ ive 1987. Maorij kielâpiervâl já eres iäláskittemhaavah láá nijttám jyehi kuávlust maailm stuorrâ mááinu šiev puátudijdiskuin. Tondiet lii viijmâg-uv äigi peessâđ kuullâđ maorij jieijâs muštâlem eres lasseen maorikielâ uđđâsumos haavâst taanáigásii teknologia kevttimist maorikielâ iäláskitmân. Seminaarist kuullâp meid sämikielâi tegu anarâškielâ iäláskittemhaavâin já toi puátusijn. ¶ Seminaar sämikielâ já maorikielâ iäláskitmist uárnejuvvoo Helsigist 13.9. tme 9.00-15.00. Seminaar toollâmsaje muttoo Ovdâskode Uccâparlameentân. Jotteemčujottâs lii Arkadiankatu 3. Seminaarân kalga almottâttâđ 7.9. räi. Sämikielâ ja maorikielâ iäláskittem –seminaar ohjelm 13.9.2011 . ¶ Seminaar saavâjođetteijee Aslak Paltto (+358405620354) ¶ Seminaar teema juátkoo Sajosist tme 19.00 Säämi muusikkuávdáá ja Kalevalaseervi ornim konsertist. Konsertist láá läävdi alne Ulla Pirttijärvi-Länsman Ulda-juávhuinis sehe Tiina Aikio já Annukka Hirvasvuopio-Laiti, kiäid miäđušt Heikki Nikula. Konsertist kuullâp ärbivuáválâš já uđđâáigásâš juoigâm sehe eres sämimuusik. Lasseen kirječällee, toimâtteijee já elleekoverähtee Ima-Aikio Arianaick lohá konsert ääigi tivtâidis, maid ivnee herkis čuovâkovečááitus. Konsert liipu hadde lii 5/8 eurod. Lippuvyebdim álgá Saijoos infoost tiijme ovdil konsert aalgâ. Konsertist lii koskâpuddâ, kuás raavâdviäsu Galla palvâl konsert kuldâleijeid. ¶ Seminaar vuolgâttij noomâ viestâ máttááttâs- já kulttuurministeriön, sämitiigán já säämi máttááttâskuávdážân säämi tyeje máttááttâs ovdedemtáárbuin. Säämi máttááttâskuávdáá säämi tyeje máttááttâs ij palvâl sämikulttuur táárbuid, ko máttááttâs tábáhtuvá syemmilâš kulttuur vuolgâsoo-jijn. Seminaar páhudij, et škoovlâ máttááttâs kalga nubástutteđ nuuvt, et máttááttâs hokâttâl meid säminuorâid. ¶ Seminaar vuolgâttuvvoo stream-vuolgâttâssân čujottâsâst sogku.fi/live . Seminaar puáhtá maŋeláá čuávvuđ meid tavesämikielâlii teikâ suomâkielâlii vuárkkán. Seminaar álgá  28.11.2014 tijme 9.00 já nohá tijme 18.45. Seminaarân uásálisteh suullân 90 kyessid Euroop rääđi sierâ orgaanijn, virgeomâhááh Suomâst, Ruotâst já Taažâst, sämipolitijkkáreh Suomâst, Taažâst, Ruotâst já Ruošâst sehe sämiseervij ovdâsteijeeh já totkeeh. Seminaar ulmen lii lasettiđ tiäđulâšvuođâ sämmilijn, ovdediđ soováášvuođâ já maaŋgâhámásâšvuođâ sehe lasettiđ tiäđulâšvuođâ Euroop rääđist já ton orgaanijn. Seminaar lii Euroop rääđi piiloothaahâ, mast lasetteh Euroop rääđi sierâ kocceemorgaanij oovtâstpargo oovtâ teema, taan tábáhtusâst sämmilijd kyeskee aašij kieđâvušmist. Seminaar lii áinoošlajâsâš já addel virgeomâháid, kocceemorgaanáid já sämituáimeid máhđulâšvuođâid vuáruvaikuttâsân já jyehiđ šiev vuáttámušâid já vuáháduvâid olmoošvuoigâdvuođâi olášutmân. Seminaar iiđeedpeeivi ohjelmist teeman láá Euroop rääđi sopâmušah já sopâmušâi olášuttem kocceem. Uásist kieđâvuššojeh el.  aalmuglij ucceeblovoi suojâlmân kyeskee raamialmossopâmuš já kuávlulijd teikâ ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplii vuáđukirje olášuttem sehe Euroop raasiism já soováášmettumvuođâ vuástásii komitea (ECRI) pargo. Iiđeedpeivi juátkoo kejâstuvváin sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođáid já sämikielâ virtuaal- já káiđusmáttááttâsân. Seminaar eehidpeiviohjelm álgá tijme 14.15 jurbâ peevdi savâstâlmáin säminisonij roolist muttojeijee ohtsâškoddeest. Eehidpeivi juátkoo oosijn, mii kieđâvuš säminuorâi vuoigâdvuođâid. Säminuorah Ruotâst, Taažâst já Suomâst savâstâleh säminuorâi máhđulâšvuođâin hárjuttiđ ärbivuáválii eellimtääpi, ucebij sämikielâ- já sämikulttuurjuávhui tiileest já sämikulttuur paijeentolâmist kaavpugijn sehe sämmilij seksuaalucceeblovoi vuoigâdvuođâin. Seminaar nohá jurbâ peevdi savâstâlmân sämmilijn mediast. Seminaar ääigi kuleh ärbivuáválii já uđđâáigásii sämimuusik já seminaaraalmugist lii máhđulâšvuotâ uápásmuđ ärbivuáválii sämituáján. ¶ Seminaar vuolgâttuvvoo stream-vuolgâttâssân čujottâsâst sogku.fi/live . Seminaar puáhtá maŋeláá čuávvuđ meid tavesämikielâlii teikâ suomâkielâlii vuárkkán. Seminaar álgá  28.11.2014 tijme 9.00 já nohá tijme 18.45. Seminaarân uásálisteh suullân 90 kyessid Euroop rääđi sierâ orgaanijn, virgeomâhááh Suomâst, Ruotâst já Taažâst, sämipolitijkkáreh Suomâst, Taažâst, Ruotâst já Ruošâst sehe sämiseervij ovdâsteijeeh já totkeeh. Seminaar ulmen lii lasettiđ tiäđulâšvuođâ sämmilijn, ovdediđ soováášvuođâ já maaŋgâhámásâšvuođâ sehe lasettiđ tiäđulâšvuođâ Euroop rääđist já ton orgaanijn. Seminaar lii Euroop rääđi piiloothaahâ, mast lasetteh Euroop rääđi sierâ kocceemorgaanij oovtâstpargo oovtâ teema, taan tábáhtusâst sämmilijd kyeskee aašij kieđâvušmist. Seminaar lii áinoošlajâsâš já addel virgeomâháid, kocceemorgaanáid já sämituáimeid máhđulâšvuođâid vuáruvaikuttâsân já jyehiđ šiev vuáttámušâid já vuáháduvâid olmoošvuoigâdvuođâi olášutmân. Seminaar iiđeedpeeivi ohjelmist teeman láá Euroop rääđi sopâmušah já sopâmušâi olášuttem kocceem. Uásist kieđâvuššojeh el.  aalmuglij ucceeblovoi suojâlmân kyeskee raamialmossopâmuš já kuávlulijd teikâ ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplii vuáđukirje olášuttem sehe Euroop raasiism já soováášmettumvuođâ vuástásii komitea (ECRI) pargo. Iiđeedpeivi juátkoo kejâstuvváin sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođáid já sämikielâ virtuaal- já káiđusmáttááttâsân. Seminaar eehidpeiviohjelm álgá tijme 14.15 jurbâ peevdi savâstâlmáin säminisonij roolist muttojeijee ohtsâškoddeest. Eehidpeivi juátkoo oosijn, mii kieđâvuš säminuorâi vuoigâdvuođâid. Säminuorah Ruotâst, Taažâst já Suomâst savâstâleh säminuorâi máhđulâšvuođâin hárjuttiđ ärbivuáválii eellimtääpi, ucebij sämikielâ- já sämikulttuurjuávhui tiileest já sämikulttuur paijeentolâmist kaavpugijn sehe sämmilij seksuaalucceeblovoi vuoigâdvuođâin. Seminaar nohá jurbâ peevdi savâstâlmân sämmilijn mediast. Seminaar ääigi kuleh ärbivuáválii já uđđâáigásii sämimuusik já seminaaraalmugist lii máhđulâšvuotâ uápásmuđ ärbivuáválii sämituáján. ¶ Senaatti-kiinteistöt Oy:n hanketilannekatsaus ¶ Seppo Alaja, Aino Palho, Riitta Sarsa ¶ Seurujärvi-Kari ilmaisi vuorostaan huolestuneisuutensa saamenkielen opetuksen ongelmia kohtaan ja korosti kielitaidon merkitystä saamelaisen identiteetin säilymisen kannalta. Suomessa opetus- ja kulttuuriministeriö on vuoden 2010 lopulla tukenut kaikkien kolmen Suomessa puhutun saamenkielen asemaa myöntämällä yhteensä 450 000 euron suuruisen tuen saamenkieltä elvyttäviin hankkeisiin, joissa keskeisessä asemassa on Uuden Seelannin maorien vastaavasta toiminnasta mallinsa saanut kielipesätoiminta eli kielikylpypäivähoito. ¶ Seurujärvi-Kari kuvvij sämimáttááttâs tile kriittisâžžân. Sämikuávlust tile huánnán uccoo aheluokai já meddâlvarrmij keežild. Sämikuávlu ulguubeln, mast iänááš uási sämipárnáin já –nuorâin äässih, lii tile tuođâlâš ige kielâ máttááttâs uárnejuu ennust ollágin. Oro tegu liččijm maccâmin ááigán, kuás sämikielâst ij lamaš škoovlâst sajattâh já kielâmolsom ovdánij jotelávt. ¶ Seurujärvi-Kari mield Antonio Briceño luhostuvá čuovâkuvijnis vuorkkiđ eromâš pyereest sämmilii identiteet tehálumosijd tahheid. “Sämikielâ lii siäilum pyeremustáá puásuituállei koskâvuođâst, ko sij láá ovttuu tarbâšâm maaŋgâlágánijd olgosaddelmid čujottiđ eromâšávt luándun, vâi ciävzáččii korrâ arktâsâš tiileest. Čáitálmâs loptee fijnásávt uáinusân luándu, kulttuur já kielâ koskâsii ohtâvuođâ tehálâšvuođâ sämmiláid” , árvuštâl Seurujärvi-Kari siämmást ko räämid čáitálmâs meid stuorrâ kunneečáittusin uccâ sämiaalmugân. ¶ Seurujärvi-Kari muštottij OA sierânâsraportistee James Anaya raportistemmáátkán kullee konfereensâst, et iävtuttâsah sämikielâi sierânâs tuárjumân já olesváldálâš iäláskittemohjelm jotonpiejâmân láá toohum maŋgii ige tääl lah innig äigi tuhledemnáál. Sämimáttááttâsân kullee lahâaasâtliih já ruttâdem vááijuvvuođah láá joođeetmin sämikielâ mättee ulmui mere jotelis kiäppánmân já eromâšávt virgálij sämikuávlui ulguubeln ässee sämmilij kielâ já identiteet molsâšumán. Meid Täsivääldi President já ucceeblohováldálâš lává tuárjum sämikielâ iäláskittemohjelm jotonpieijâm. Äšši mainâšuvvoo meiddei Suomâ haldâttâs olmoošvuoigâdvuođâraportist ivá 2009. ¶ Seurujärvi Osmo ¶ Seurujärvi Väinö ¶ Seuraava > ¶ SHOW-häämi 190 - 254 ulmui Konsertáid, show-čájáttâssáid, teatterčájáttâssáid teikâ tilálâšvuođáid, main tarbâšuvvoo eromâšávt stuorrâ čájáttâssaje. * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui (9 čokkámráiđud), kuás finnee nuuvt stuorrâ čájáttâssaje ko máhđulâš ¶ Showtanssâjuávkku Eanodaga powerdancers já tááláš aalmugtaansâ tánssájeijee juávkku Jutatokka Suáđigilist ovdâsteh säminuorâid väldikodálâš Sottiisimoves –tábáhtusâst, mii uárnejuvvoo Tamperest kesimáánust. Säminuorâi ovdâsteijeeh väljejuvvojii säminuorâi taaiđâtábáhtusâst, mii uárnejui Suáđigilist. Tanssâkištoost palhâšuvvii meid Kietâruotâs nuorâi rijjâ taansâ juávkku já kärigâsnjaargâlâš hiphop –juávkku Gangstajuŋkkat. . ¶ Siberaliih mainâseh ¶ Sierânâs pargojuávkku valmâštâl ¶ Sierânâsraportistee Anaya muštâlij, et suu ulmen lii tarkkuustâllâđ sämmilij olmoošvuoigâdvuođâi olášume algâaalmug uáinimčievâst. Ruávinjaargâst 15.-16.4. uárnejum tilálâšvuođah lijjii uási sämmilij, staatâi já sierânâsraportistee koskâsâš savâstâllâm, mii šadda jotkuđ tilálâšvuođâi maŋa. ¶ Sierânâsraportistee kolliimân kuulân uárnejuvvoo Ruávinjaargâst sämmilij olmoošvuoigâdvuođâid já jiešhaldâšem olášume kiređâvuššee konferens koskoho 15.4. Tave-enâmij sämitigeh raportisteh sämmilij sajattuvâst jieijâs päikkiriijkâin. Staatâi haldâttâsâi ovdâsteijeeh láá konfereensâst oovdânpyehtimin staatâi uáinimčievâ já västidmin sämitigij toohâm koččâmâššáid já savâstâlmáid. ¶ sierânâs sämikielâ haldâšemkuávlust (sámegiela hálddašanguovlu/ förvaltningsområdet för samiska) asâttui vuossâmuu keerdi ive 1999. Sämikielâ finnij talle asâttum uđđâ laavâ mieldi virgálâš sajatuv ive 2000 aalgâ rääjist. Siämmáá ääigi nk. säämi kielâlavváin (Lag om rätt att använda samiska hos förvaltningsmyndigheter och domstolar) asâttui meiddei laahâ Suomâkielâ já meän kieli kevttimist virgeomâháin já tuámustovlijn. Laavâi asâttem ulmen lâi el. nanodiđ aalmuglâš ucceeblovoi já toi kielâi sajattuv já toohâđ máhđulâžžân tom, että Ruotâ puovtij ratifisistiđ Euroop rääđi 1990-lovvoost vuáimán puáttám kyehti ucceeblohosopâmuš. ¶ Sierâ sämikulttuurijn láá lamaš sierâlágán váldupurrâmuškäldeidis já aassâmhamijdis, main vaikuttii piirâs, luándu reesuursvuáđu sehe kulttuur täävih já ärbivyevih. Puásuisämmilijn aassâmkove nyevdittij poccui luándulijd jotteemkiäinuid merârido kesikuávluin ain suáijáás meccikuávloid já tuoddâráid. Keččeeh já peerah ellii jottee ađai noomaadlâš eellimtäävi. Meid kuálásteijeesämmilijn lâi jottee eellimtääpi. Tälvipääihi tááláá Suomâ kuávlust tuállee sämmiliih láá iällám kuáláástmin keessiv ain Taažâ merâriddoost räi. Sämmilij historjálâš navdâšemkuávlu lii lamaš tááláá tile háárán maaŋgâ sierâ staatâ kuávlust. ¶ Sierâ tiäđáttâs Sámi Grand Prix- Suomâ juoigâmuásikištoost täst ¶ Šieu ovdâmerkkâ uđđâ maallijn lii enâmij haldâttâsâi já kuulmâ väldikode sämitigij ohtâšpargon valmâštâllâm iävtuttâs tave-eennâmlâš sämisopâmuššân. OA:st algâaamugij olmoošvuoigâdvuođâi já vuáđuvuoigâdvuođâi spesiaalraportisten tuáimee professor S. James Anaya puovtij tiervâttâsâs säämi parlamenttârij konfereensân Ruávinjaargâst majebaargâ 28.10. ¶ Sigá maainâs ¶ si hesvuo áin suárdálâsâid. ¶ * Siida , Inarintie 46, 99870 Inari, puh +358 (0)400 898 212, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Siijdâst tuáimih Sämimuseo já luándukuávdáš. Sijdâ lii kuáhtámsaje já čáitálmâskuávdáš kulttuur- já luándu čáitálmâsâiguin . Sijdâ lii 200 meetter keejist Sajosist, Juvduujuv nubebeln. Sijdâst láá meid raavâdviäsu já 60-ulmuu auditorio. (Kove: Harri Nurminen) ¶ * Siida Shop lii Sämimuseo Siijdâ válduviäskárist. Maaŋgâpiälásâš valjiittâs páiháliih kietâtyejeh já kirjálâšvuotâ. ¶ SIIJD AUDITORIO, SÄMIMUSEO-LUÁNDUKUÁVDÁŠ SIJD 80 ulmui. ¶ Siijdâst jotkum juhletilálâšvuođâst juhlesaavâ toolâi ovdâskode staatâvarijváljukode saavâjođetteijee aalmugovdâsteijee Hannes Manninen. Sämitige saavâ toolâi Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, kevttee saavâ toolâi proojeektjovdâ Juha Guttorm já huksiitteijee saavâ toolâi Senaatti-kiddoduvâi hovdâ Jukka Liede. Aanaar kieldâ tiervâttâs puovtij Aanaar váldustiivrâ saavâjođetteijee Teuvo Katajamaa. Tilálâšvuođâ juhlemusikkist västidij Annukka Hirvasvuopio-Laiti. ¶ siijđoh: 404 ¶ siijdoh: 62 ¶ siijđoin. ¶ Siiri Jomppanen ¶ Siiri Jomppanen (äššitobdee) ¶ Siiri    Jomppanen ¶ Siisâčäällim lii uáivildum Sämitige pargojuávkun. Čääli jieijâd siisâ vuoluupiäláin luámáttuvváin. ¶ - siisâpeessâmlippu Siijdân ¶ - siisâpeessâmlippu Siijdân ¶ Siivous ¶ Sijdâ lii áávus majebaargâst pasepiäiván tme 10.00 – 17.00, vuossaargâi kiddâ. Juovlâi ääigi lii Sijdâ kiddâ juovlâááptu já juovlâpeeivi. Sijdâ lii áávus Tiäppánpeeivi já uđđâvuođpeeiviááptu já uđđâvuođpeeivi sehe luáppijâšpeeivi. Lasetiäđuh Siijdâst, puh. 0400-898 212. ¶ Sijdâ lii 200 meetter keččin Sajosist. ¶ sijđoh:111 ¶ sijđoh 112 ¶ sijđoh: 128 ¶ sijđoh: 134 ¶ sijđoh: 143 ¶ sijđoh:143 ¶ sijđoh: 153 ¶ sijđoh 156 ¶ sijđoh: 158 ¶ sijđoh:158 ¶ sijđoh: 176 ¶ sijđoh:176 ¶ sijđoh: 180 ¶ sijđoh: 191 ¶ sijđoh: 192 ¶ sijđoh: 195 ¶ sijđoh: 215 ¶ sijđoh: 22 ¶ sijđoh: 28 ¶ sijđoh: 45 ¶ sijđoh: 48 ¶ sijđoh: 51 ¶ sijđoh: 53 ¶ sijđoh: 55 ¶ sijđoh: 58 ¶ sijđoh: 58 s. ¶ sijđoh: 60 ¶ sijđoh: 63 ¶ sijđoh: 72 s. ¶ sijđoh:75 ¶ sijđoh: 75 s. ¶ sijđoh: 86 ¶ sijđoh: 92 ¶ sijđoh: 95 ¶ sijđoh: 123 ¶ sijđoh: 160 ¶ sijđoh: 171 ¶ sijđoh: 203 ¶ sijđoh: 224 ¶ sijđoh: 235 ¶ Sijvo suuhâ sämmilâš! ¶ Silba-golli juovat, bávttit ¶ Silbâ - hopea ¶ Silbâ-kolle juovah, päävtih ¶ "Silbâ lii anolâš čiŋŋân, materiaallin tot lii älkkee amnâstiđ já tot lii kevttum lonottemtiŋgân. Masa jyehi säminisonist lii soljo teikâ eenâb. ", muštâlij aanaarlâš ärbivuáválâš sämituáijár Petteri Laiti siilbâ kevttim merhâšuumeest sämmilâš kietâtyejiärbivyevist (Strömssö 9.10.2011). Pajekooveest lii Petteri Laiti rähtim soljo. Laiti Samekki - kävppi-pargopáájá lii Aanaar markkânist. ¶ silbân kolgeh Säämi juuvah, ¶ silban šovvot sámi deanut, ¶ SILBA (silbâ) "Ärbivyevih kunnei" ¶ silbbân čue´vve Sää´mõveerdõ, ¶ Silpe gullie joeveh aaregh ¶ silti rakastavi maitaan; ¶ Sinettä škovlâ: Martta Alajärvi (tavesämikielâ) ¶ Sinulla ei ole tarvittavia oikeuksia sivun katsomiseen. ¶ Sinun tulee kirjautua. ¶ Šiõgg rosttvid da leklvaž ođđ ee´jj! ¶ Siskáldâs ¶ Šišne, njuškomeh, leđđee, čimččâheh... (7.6.13) ¶ Šišne - sisnanahka ¶ sitkatvuođain soardiideamet! ¶ sitkeästi sortajamme! ¶ sitkkâdvuõđin suärddeejeemõ! ¶ Sivertsen Seija ¶ sivustolle. ¶ Sivutapahtuman seitsenkymmenhenkinen yleisö osallistui keskusteluun aktiivisesti. ¶ Siäđusmiäldásii tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vááttám škovliittâs já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Pargo miänástuvvee tipšom išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos sehe šiev säämi kulttuureellim já haldâttâhtooimâ tubdâm. Pälkki miärášuvá sämitige  pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV/IV-II mield (vuáđupälkki kooskâst 2 437,04 – 2 540,57 eurod/mp). Ucâmušâid lahtosijguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 11.7.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. ¶ Siäđusmiäldásii tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vááttám škovliittâs já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Pargo miänástuvvee tipšom išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos sehe šiev säämi škovlimašij já haldâttâhtooimâ tubdâm. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi III/II mield (vuáđupälkki 2 887,03 eurod/mp). Ucâmušâid lahtosijguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 11.7.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. ¶ siäiluttâm ollásávt tâi uásild jieijâs sosiaallâš, šiälguh čyeimih, šaleh ááiruh, ¶ Siämmást ko sun lii porgâm máttáátteijen lii sun meiddei lamaš mieldi rievdâdmin sehe máttááttâsvuovijd et máttááttâsvuáháduv. Sun lii oovtâst Kirsten Popein čáállám oppâkirjerááiđu Eatnigiella já son lii meiddei almostittám kiirjijd main láá sänisierâdmeh, idiomeh já oppâmsierâdmeh. Sun lii meiddei čáállán muáddi sänivajâskirje moid sin lii čokkim tiäđuid sehe puárásijn et tááláá ääigist. Puohnâssân sun lii lamaš mieldi čälimin paijeel 40 kirjed. ¶ Siärvádâhvuáhádâh ¶ Sjiehtedimmeste nænnoes soenh ¶ Sjiehtedæjja leajhkeli mielem ¶ (sj),Petter  Morottaja, Marja-Liisa Olthuis ¶ (sj),Petter  Morottaja, Marja-Liisa Olthuis ¶ Skábma Elokuvakeskus ¶ Skabmagovat 2013; Mari Boine konsert Sajosist 1.2.2013. Kove: Marja Männistö ¶ Skabmagovat 2013; Mari Boine lávdástâlâi Sajosist 1.2.2013 tievâ salin. Kove: Marja Männistö ¶ Skabmagovat 2015 järjestetään 22.-26.1.2015 Inarissa. ¶ Skabmagovát-elleekovefestivaal uárnejuvvoo Anarist ihásávt uđđâivemáánust. ¶ Skábmagovat elokuvafestivaalilla juhlavuosi ¶ Skabmagovien juhlavuosi veti väkeä ¶ Skábma-verkostoitumistapahtuma edistää saamelaista elokuvaa ¶ Skammâmáánu 2008 ¶ Skammâmáánu 2009 ¶ Skammâmáánu 2010 ¶ Skammâmáánu 2011 ¶ Skammâmáánu 2012 ¶ Skammâmáánu 2013 ¶ Skammâmáánu 2014 ¶ Skammâmáánust 2011 uárnejum Säämi parlamentaarlâš rääđi konferens ohtâvuođâst lâi nuorâi mini-seminaar. Seminaar uárnejui oovtâstpargoost Taažâ já Ruotâ sämitigij nuorâiorgaanâiguin. Seminaar váldu-uáivil lâi muštâliđ säminuorâi tiileest já tuoivust tave-eennâmlâš nuorâi lävdikoddeest. Konferens ohtâvuođâst toollum SPR čuákkimist meridui ton vuáđđudmist. Säämi parlamentaarlâš rääđi vuálásâš nuorâilävdikodde šadda čokkâniđ Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij nuorâiorgaanâi nomâttem jesânijn, mut še Ruošâ säminuorâi servi pivdoo nomâttiđ ovdâsteijeid lävdikoodán. ¶ sk. Hannu Kangasniemi ¶ Skiärualmostittempeivi lâi eromâš juhlálâš, ko ovdil almostittemtilálâšvuođâ juávkku eelij väldimin vuástá Pohjolan Osuuspaaŋki mieđettem Helmi-palhâšume. Bäändi paalhâšmeh láá lamaš stuorrâ movtijdittee bäändi toimáid já muštâleh ton tehálâšvuođâst sämikulttuurân. ¶ Škoovlâ biologia já eennâmtiätu –kirjeráiđu tuálvu lohhee fiäránistiđ maailm ulmui, ellei já šadoi luusâ. Siämmást suogârdâlloo, et maht olmooš lii vuáhádum eelliđ jieškote-uv kuávluin eennâmpáálust já maht ulmuu tooimah láá vaikuttâm eennâmpáálu luándun. Škoovlâ biologia já eennâmtiätu 5 –kirjeest fiäránistem álgá oppáin niijto iälánijn. Euroop-uási maŋa uápásmup maailm já eromâšávt Afrik šaddodâhân já elleid. ¶ Škoovlâ biologia já eennâmtiätu –kirjeráiđu tuálvu lohhee fiäránistiđ maailm ulmui, ellei já šadoi luusâ. Siämmást suogârdâlloo, et maht olmooš lii vuáhádum eelliđ jieškote-uv kuávluin eennâmpáálust já maht ulmuu tooimah láá vaikuttâm eennâmpáálu luándun. Škoovlâ biologia já eennâmtiätu 5 –kirjeest fiäránistem álgá oppáin niijto iälánijn. Euroop-uási maŋa uápásmup maailm já eromâšávt Afrik šaddodâhân já elleid. ¶ Škoovlâ biologia, Sisčääsih ¶ Škoovlâ eennâmtiätu Amerik lii vuađuškoovla pajeluokkaid uaivildum eennamtiađu oppamateriaal. Oppâkirje kieđavuš čielgasavt kyehti eennamuasi, Maada- ja Tave-Amerik. Oppakirje jieškote-uv lovo loopast laa čuakankiasu ja pargopitah. ¶ Škoovlâ eennâmtiätu Amerik Oppâmvihko ¶ Škoovlâ pirâstiätu3 ¶ Škoovla pirâstiätu 3 Pargokirje ¶ Škoovlâ pirâstiätu 4 ¶ Škoovlâ pirâstiätu4Pargokirje ¶ Škoovlâs algâttâm anarâškielâ máttááttâs uáppeeh finnejii kuhháá vuordum jiejâskielâlâš aabis kiävttusis vuosmuu škovlâoho loopâst. Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh almostitij aabisist iskâdâllâmversio. ¶ Škoovlâ biologia ja eennâmtiätu 6 ¶ Škoovlâ biologia ja eennâmtiätu 6 Pargokirjeest ¶ Škoovlâ biologia ja eennâmtiätu 5 ¶ Škoovlâ biologia ja eennâmtiätu 5Pargokirjeest ¶ Skopets muštâl, et nuorttâsämmilij kielâi, moid kieláid nuorttâsämikielâ-uv kulá, kevttimist lii ortodoksâlâš kirhoost jo kuhes historjá. – Lep hárjánâm kuullâđ nuorttâsämmilij čuovviitteijest pasotteijee Trifonist, kote kaastij já máttááttij Paččveileve sämmilijd masa vittâčyet ihheed tassaaš. Suoivui lii pááccám kuittâg nubbe merhâšittee nommâ, Feodorit Kuáládâhlâš, kote še aasâi Paččveileeveest maaŋgâid iivijd Trifon Piäccámlii aaigij. ¶ Skopets muštâl, et ortodoksâlâš autonomâlâš kirkko lii Suomâst viehâ nuorâ. – Poolitlâš suujâi keežild Suomâ staatâ halijdij iäruttiđ ortodoksâlâš kirho Moskova vaikuttâspirrâduvâst, já tondiet Suomâ ortodoksâlâš kirkkokodde lohtui Konstantinopoli ekumeenlâš patriarkaattân ive 1923. Historjá muuivijn 1920-lovvoost nuorttâsämmiliih paccii kuulmâ sierâ staatâ kuávlun. 1920- já 1930-lovvoin uccâ já piäđgui aassâm Suomâ ortodoksâlâš kirkkokodde taištâlij jieijâs ellensiäilum peeleest, iäge tast lamaš ennuv máhđulâšvuođah pieijâđ naavcâid nuorttâsämikielâ koččâmâššáid. ¶ s. Kove: Johanna Alatorvinen. ¶ Škovlaháldáttas 1989 ¶ Škovlaháldáttas, Staata teddilemkuávdaš 1990 ¶ Škovlâpäikkiasâmist sämikielâ máttááttâsân ¶ Škovliimân uásálisteeh finnejeh vuáđulijd tiäđuid kielâlávgummáttááttâs teoriast, keevâtlii olášut-mist, ferimijn já oppâmpuátusijn já tast, maht taam tiäđu puáhtá heiviittiđ sämimáttááttâsân. Ulmen lii, ete sämimáttááttâs pargeeh peessih škovlim ääigi tuođâlávt viärmádâttâđ, oppâđ uđđâ sehe jyehiđ sii mättim. Sämimáttááttâsâst tarbâšeh jieijâs koskâsâš äššitobdeeviärmáduv, mast lii máhđulâš nanodiđ kulttuurlijd pargovuovijd sehe jieijâs áámmátidentiteet. ¶ Škovlim ¶ Škovlimčällee ¶ - škovlimčällee Ulla Aikio-Puoskari, 040-767 3101. ¶ Škovlim- já oppâmateriaallävdikodde - eidusiih jesâneh (topâlduvâi siste värijesâneh): ¶ Škovlim já oppâmateriaallävdikodde lii sämitige škovlimpoolitlâš iävtuttâsâi, algui, ciälkkámušâi já peleväldimij valmâštellee já sämikielâlâš oppâmateriaal vuáváámist, vaalmâštmist já jyehimist västideijee orgaan. ¶ - škovlim- já oppâmateriaallävdikode čällee já oovdânpyehtee (oppâmateriaalääših), ¶ - škovlim- já oppâmateriaallävdikode čällee já oovdânpyehtee (škovlimpoolitlâš já almos škovlimääših), ¶ Škovlim já oppâmateriaallävdikoodán kuleh iivijn 2008-2011 tah jesâneh já värijesâneh: ¶ Škovlim-já oppâmateriaaltoimâttah ¶ Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh ¶ - škovlim lahâasâttâs, haldâšem, ruttâdemovdánem, árvuštâllâm, máttááttâsvuávámnoormâi já sämimáttááttâs ovdánem čuávvum, ¶ Škovlim, mii kieđâvuš säämi kielâlávgum máttátmist, tuárju sehe eenikielâlij sämikielâlii máttááttâs ete sämikielâlii máttááttâs, mii adeluvvoo iärrásáid ko eenikielâláid. Kielâlávgummáttááttâs ulmen lii nanodiđ kielâlávt sierâ vuolgâsoojijn puáttee párnái sämikielâ já pyevtittiđ aktiivlii já toimâlii kyevtkielâlâšvuođâ. Sämimáttááttâs pedagooglii ovdedem meerhâš el. máttáátteijei áámmáttááiđu ovdedem nuuvt, ete sij uážžuh ovdiist pyerebijd kiärgusvuođâid väldiđ máttááttâsâst vuotân kielâlávt já kulttuurlávt epiohtâlii uáppeejuávhu. Jyehi uáppee kolgâččij finniđ škoovlâst šiev máhđulâšvuođâid sämikielâ táiđuidis oovdedmân já jieijâs kulttuurân šoddâmân. ¶ Škovlim ovdâsajasâš čuosâttâhjuávkkun láá vuáđumáttááttâs sämikielâ já sämikielâlij luokai máttáátteijeeh, mutâ fáárun peessih meid säämi arâšoddâdem syergist tuáimeeh, luvâttuv sämikielâ máttáátteijeeh já sämikielâlii áámmátlii škovlim máttáátteijeeh. ¶ Škovlim ovdâsajasii čuosâttâhjuávkun láá vuáđumáttááttâs sämikielâ já sämikielâlii luokai máttáátteijeeh, mutâ fáárun peessih meid säämi arâšoddâdemsyergist tuáimeeh, luvâttuv sämikielâ máttáátteijeeh já sämikielâlii áámmátlii škovlim máttáátteijeeh. Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh koordinist škovlim já tuáimá ornijdummeen, mii haaldâš staatâtorjuu. Oovtâstpargokyeimmin máttááttâsâst lává meid Vaasa ollâopâttuv kielâlávgum já maaŋgâkielâlâšvuođâ kuávdáš sehe Säämi ollâškovlâ (Sámi allaskuvla). ¶ Škovlimpeeivih adeleh sehe teoriatiäđu fáádást ete argâpeeivi hárjánem muusik ereslágán máhđulâšvuođâin šoddâdem- já máttááttâspargoost. Uásálistee finnee uđđâ muusiklijd evvisijd jieijâs pargo toorjân. ¶ Škovlimpeeivih šaddeh teorialuvâldâlmijn já stivrejum pargopáájáporgâmpeeivijn. Pargopáájáporgâmpeeivij ääigi pyevtitteh kirjálii materiaal, mon vuáđuld almostiteh proojeekt loppâpuátusin sämimáttááttâs idea- já raavâkirje. Raavâkirje almostiteh sämi- já suomâkieláid. ¶ Škovlimpeivi lii uáivildum sämikielâ pargostis kevttee šoddâdem- já máttááttâspargo áámmátulmuid. Škuávlejeijen tuáimiv musijkkár já muusikrähtee FM Annukka Hirvasvuopio-Laiti sehe muusikpedagog Jessika Lampi. ¶ Škovlimpoolitlâš peerustmettumvuotâ sämimáttááttâs čuolmâi čuávdimân lii joođeetmin sämikielâ sárnoo ulmui mere jotelis kiäppánmân já sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilij kielâ já identiteet muttuumân. Máttááttâs kyeskee njuolgâdusâin sämikuávlu ulguubeln ässee sämmiliih kohtâluvvojeh tegu enâmânvärrejeijeeh, mast pargojuávhu raapoort addel motomijd konkreetlâš ovdâmeerhâid. ¶ Škovlim ulmen lii adeliđ máttáátteijeid máhđulâšvuođâ sämikielâ iäláskitmân škovlâpargoost, faallâđ sijjân porgâmkiedi já piergâsijd kielâlávgummáttááttâs oovdedmân keevâtlii škovlâpargoost. Nubbe tehálâš ulme lii ráhtádâttâm ovdâ- já vuáđumáttááttâs uđđâ máttááttâsvuáváámij kiävtun väldimân sämimáttááttâsâst. Škovlim ulmen lii lääččiđ pyerebijd tiäđulonottem vuáválâšvuođâid já lasettiđ máttááttâspargovievâ tiäđu lahâasâttem adelem sämimáttááttâs keevâtlijn máhđulâšvuođâin. ¶ Škovlimvuávám ¶ Skuápun lii čuákkejum párnáid uáivildum materiaal sämikielâlii kirjálâšvuođâ- já muusikpyevtittâsâst. Materiaal kávnoo puohâin Suomâst sarnum sämikielân. Skuápun kuovlâlmáin puávtáh kavnâđ meid suoppâin já ravvuid, maht suopânjáin njuárustuvvoo. Skuáppu kávnoo tavekuávlu kirjeráájuin já tot puáhtá toimâd kihtâleijen oppâtiijmijn tâi helppiđ vaanhimijd kavnâđ ohtân jo maŋgâ párnáid uáivildum mielâkiddiivâš kihtâlâs tâi kirje. ¶ Šleđgâlâš kielâtoimâttuv sänikirje. Riävtuičäällim lasseen sänikirje muštâl el. suomâkielâ saanij tááláid merhâšuumijd já kevttimohtâvuođâid. Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš (Kotus) (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Šleđgâpoostâ olgon-tile viestâ mallicelkkuuh el. tave-, aanaar- já nuorttâsämikielân ¶ šleđgâpoostâ peht Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. teikâ puhelimáin +358 50 382 5179. ¶ Sleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Smile on the mountains´cheeks. ¶ SMK loppâjuhleh Sajosist 1.6.2012. ¶ SMK medialinjáá máttáátteijee Erkki Feodoroff škoovlâ loppâjuhlij jienâtárkkojeijen. 1.6.2012. ¶ SMK rehtor, Liisa Holmberg juhlesaahâ škoovlâ loppâjuuhlijn 1.6.2012. ¶ SMK stivrâ ¶ smuutõ veä´reld piiđõ vaa´ldjid. T ¶ šodâččij uápisin. ¶ Šoddâm Čevetjäävri nuorttâlâšsiärvusân 25.4.1984, ive kuás šoŋŋâdâhlieggânmist ij lamaš vala tiätugin. Vuossâmuid sanijdân lam háputtâllâm nuorttâsämikielân, mut iäččám jäämmim maŋa oppâm potkânij já nuorttâsämikielâ sajan poođij suomâkielâ, algâttim nuorttâsämikielâ oppâm uđđâsist vuáđuškoovlâst. ¶ šoddâm puásuituáluperrust Ruávinjaargâst ¶ Šoddim masa lyemejiägán, lii enistân vyehin leikkušiđ huolhijd must. Lam šaddaaš Avelist, kost aassim 17 kuhes ihheed. Kalehân Avveel lii mučis já hitruus saje, mut lii tuođâi suotâs peessâđ piegguuttâttâđ kaavpug uđđâ pieggáid. Luuvâm tääl Oulust luvâttuv nube ive já must šadda vala mottoom peeivi psykolog, ton lam meridâm. Halijdiččim varriđ olgoenâmáid tállán ko lam kiergânâm oopâin. Já halijdâm iävtuittáá peessâđ vaikuttij aššijd, tane meid tuubdâm tuođâi-uv mielâkiddiivâšvuođâ politiijkân. Lijkkuum cáiccudiđ já toolâm ain hävskivuođâ, lâi tile mii peri. Puđâldâm jyehilágánijd máhđulijd kreatiivlâš aašijd tegu ovdâmerkkân máálám, tivtâstâllâm já čuovâkuvvim. Touijuum meid sämituojijd ain ko toid kávnoo äigi. Tääl lam kuárumin olssân šišnelaavhâ škovlâkiävtun. Iännám lii rievtis miäštár sämituojijn já lam čiävláá et must lii pääihist máhđulâšvuotâ oppâđ toi tuoijum. ¶ Šoddim Ucjuuvâst olesave räi. Párnážin juuttim eeji fáárust nuuvt puásuipargoin ko sämitige čuákkimijn-uv. Monnii suujâst jiem kuittâg kuássin sárnum iäčán sämikielâ, jiemge riävtui iärásáidgin. Pajetääsist lopâttim jotemist pygálusääiđist-uv. Ko värrejim Oulun, te jiem sárnum oles ihán kiässán sämikielâ. Ko poottim Ucjuuhân maassâd, te pargo sämikielâlii peivikiäjust iäláskitij kuittâg jotelávt sämikielâ. Maŋeláá macâdim kuuloold meid puásuituálun. ¶ Sofe-Ovllá Háns-Ándde Laura, Laura Niittyvuopio (2011) ¶ Sofia Jannok ¶ Sofia Jannok ja Nanook esiintyvät Ijahis Idjassa Sajoksessa ¶ Sofia Jannok ja Nanook Ijahis idjaan Inariin ¶ So it is told: ¶ so´kke, lueštte oumma lääu´lee´l ¶ so´kke miârin, so´kke jääu´rin. ¶ Sokkõ rää´ves Pei´vv päärnai ¶ Solinum Oy/ Janne Mikkola: siijđoi teknisâš olášuttem ¶ "Solju" -lyhytelokuvien esityksiä joka arkipäivä kesällä 2013 ¶ Solju-sali jurbâ peevdist láá čokkámsajeh 23 čuákkimistei. Lasseen sali nube keejist láá pevdi- já keččeesajeh 37 ulmui. Kove: STT-lostâkove. ¶ SomBy ¶ SomBy Facebookist ¶ SomBy fiäránijd puáhtá čuávvuđ neetist čuávuváin siijđoin: ¶ SomBy lii sämikielâlâš rock-muusik suáittee juávkku, mii lii vuálgus Suomâ sämikuávlust. Muusik spiekâst ärbivuáválâš säämi musikkist juoigâmist, ko tot lii rock-sundásâš. Bändi lii vuáđudum maŋgâ ive tassaaš Suomâ mädimuu sämisiijdâst Vuáčust. Tááláš čuákánpieijâm lii hámášum iivij mield. Aalgâst juávkku lâi vuáččulâš nieidâbändi, mii šoodâi, ko siijdâst ij lamaš eres porgâmuš. Mottoom čoovčâ toimâškuođij Vuáčust bändikerho, mast bändi kuuloold šoodâi. Aalgâst bäändist lijjii čiččâm nieidâd, mut kuuloold motomij mielâkiddiivâšvuotâ čaaskâi já uási lopâttij. Tááláá čuákánpiejâmist láá mieldi kulmâ algâalgâlii jeessân; kulmâ vuáččulâš nieidâ, moi fáárun vuolgijn maŋeláá kyehti kaandâ ránnjákieldâst Anarist. Tááláá ääigi bäändin kuleh Miira Suomi (lávlum), Milla Pulska (syntetisaattor), Unna-Maari Pulska (ruumbuh), Oula Guttorm (kitaar) já Juho Kiviniemi (basso). Tááláš čuákánpieijâm lii toimâm oovtâst ive 2007 rääjist. ¶ SomBy Myspacest ¶ Sombyn keikkakesä huipentuu Ijahis idjaan Inariin tänä viikonloppuna ¶ SomByn muusik: ¶ * SomBy (sämikielâlâš rock-muusik čuojâtteijee juávkku) ¶ Soofi-Uulá Hans-Aandi Laura, Laura Niittyvuopio (2011) Mun lam 19-ihásâš säminuorâ já šaddaaš Ucjuuvâst, Tiänuleeveet. Mij aasâim Avelist uási ivveest iännán pargo keežild já tobbeen mun, uábbám já viljâm lep jottáám meid vuáđuškoovlâ já čáállám pajeuáppen. Ive 2010 čaallim pajeuáppen Avveel luvâttuvâst. ¶ Sooppum lasattâsah laavâ vuáđustâsuásán 3 § uásild: ¶ Sopâmuš ¶ Sopâmuš 17 artikla mield staatah kalgeh tähidiđ ete párnááh uážžuh tiäđu maaŋgâ sierâ käldein. Staatah kalgeh ruokâsmittiđ tieđettemniävvuid kiddiđ eromâš huámášume algâaalmugpárnái kielâlâš tárboid. ¶ Sopâmuš 1 artikla kiäldá náálán, liškeiivnán, suhâ- teikâ etnisâš tuávvážân vuáđuduvvee olgoštem. Artikla mield näliolgooštmin ij koolgâ keččâđ tagarijd sierânâstooimâid, moi ulmen lii turvâstiđ tai juávhui já ovtâskâs ulmui oovtviärdásâš vuoigâdvuođâid já máhđulâšvuođâid navdâšiđ já kevttiđ olmoošvuoigâdvuođâid já vuađuluovâsvuođâid. Sopâmuš 2 artikla mield staatah kalgeh riemmâđ toimáid näliolgoštem meddâlistmân já kieldiđ näliolgooštmân kihtâlem (artikla 4). ¶ Sopâmuš 1 artikla täähid puoh almugáid jiešmeridemvuoigâdvuođâ, mon vuáđuld toh merideh rijjâ poolitlâš vuáhádumes já hárjutteh rijjâ ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij tiilij ovdedem. Olmoošvuoigâdvuotkomitea lii nanodâm, ete sopâmuš 1 artikla kuáská meid algâaalmugáid. ¶ Sopâmuš 29 artikla mield párnái máttááttâs kalga vuáđuduđ el. olmoošvuoigâdvuođâi já vuáđuluovâsvuođâi sehe Ovtâstum aalmugij vuáđukirje prinsiipij kunnijâttem oovdedmân já kunnijâttem oovdedmân párnái vanhimij, jieijâs čuovviittâslâš identiteet, kielâ já áárvui kuáttá. ¶ Sopâmuš 30 artikla lii siämmáásiskáldâsâš ko KP-sopâmuš 27 artikla. Artikla mield algâaalmugân kullee párnáást ij uážu kieldiđ vuoigâdvuođâ navdâšiđ oovtâst juávhu eres jesânijguin jieijâs kulttuurist, tubdâstiđ já hárjuttiđ jieijâs oskolduv teikâ kevttiđ jieijâs kielâ. Sopâmuš 2 artikla kiäldá párnái olgoštem el. sii kielâ já suhâtuávááš vuáđuld. ¶ Sopâmuš 8 artikla mield juáhhást lii vuoigâdvuotâ priivaat- já peerâeellim suáján. Sopâmuš 14 § mield kieldih olgoštem. Euroop olmoošvuoigâdvuottuámustovli lii tulkkum sopâmuš 14 artikla. Thlimmenos-tábáhtusâst ive 2000 tuámustovli lii čuávdám ete staatah luávkkájeh 14 artikla miäldásâš vuoigâdvuođâ, mon mield olmooš uážžu leđe šodâhánnáá olgoštuđ olmoošvuoigâdvuotsopâmušâst turvâstum vuoigâdvuođâi naavdâšmist, talle ko staatah kohtâleh siämmáálágán tiileest leijee ulmuid eresnáál objektiivlâš já kuáhtulâš vuáđđusttáá. Vuoigâdvuođâ, mon mield olmooš uážžu leđe šodâhánnáá olgoštuđ olmoošvuoigâdvuotsopâmušâst turvâstum vuoigâdvuođâi naavdâšmist, luávkkájeh meid, ko staatah objektiivlâš já kuáhtulâš vuáđđusttáá piettâleh kohtâlmist eresnáál ulmuid, kiäh láá merhâšitteenáál ereslágán tiileest. ¶ Sopâmušah, moh iä lah ratifisistum já moh láá valmâštemnaál ¶ sopâmušâin ¶ Sopâmušân siärvám staatah čonâdâteh tähidiđ jyehi lavâkevttimváldásis kullee olmožân sopâmušâst turvâstum vuoigâdvuođâid já rijjâvuođâid. Olmoošvuoigâdvuotsopâmušâst turvâstum vuoigâdvuođah kuleh tastoo puohháid, meid olgoeennâmlijd peerusthánnáá ovdâmerkkân tast, et láá-uv sij mottoom eres Euroop rääđi jeessânstaatâ aalmugjesâneh. Sopâmuš olášume kocá Euroop rääđi olmoošvuoigâdvuottuámustovli, mii čuávdá ohtâgâsväidimijd. ¶ Sopâmuš artikla 15 täähid juáhážân vuoigâdvuođâ uásálistiđ kulttuurelimân, navdâšiđ tom hiäđuin sehe navdâšiđ syejeest, mii lii suovvum sii tieđâlij, kirjálij teikâ taaiđâlij ráhtusij jiegâlâš já materiaallâš hiäđoid. ¶ Sopâmuš artikla 1 lii siämmáálágán KP-sopâmuš 1 artikláin täähidmáin návt almugáid jiešmeridemvuoigâdvuođâ. ¶ Sopâmuš artikla 8(j) kenigit Suomâ kunnijâttiđ, suojâliđ já paijeentoollâđ sämmilij biologilâš maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kiävtu tááhust merhâšittee tiäđu sehe ruokâsmittiđ taan tiäđu, innovaatioi já vuáháduvâi kiävtust finnejum hiäđui täsipiälásâš jyehim. Artikla 10(c) váátá, ete Suomâ suoijâl já movtijdit biologilâš resurssij ärbivuáválâš kiävtu ärbivuáválij kulttuurlij taavij miäldásávt, moh heivejeh suojâlem já pištee kiävtu vátámâššáid. ¶ Sopâmuš artiklast 7 staatah čonâdâteh lääččiđ tiilijd, moh taheh máhđulâžžân ucceeblovokielâ siäilum já čonâdâteh meddâlistiđ raijiittâsâid, moh estih ucceeblovokielâid miänástuđ. Kuávlulijd kieláid teikâ ucceeblovokieláid kyeskee sierânâstooimah iä onnuu, ete toh láá vijđásubbooht kiävttum kielâi sárnoo aalmug olgoštem, jis tâi tooimâi ulmen lii ovdediđ täsiáárvu tom kielâ kevttei já eres aalmug kooskâst teikâ ääšimiäldásávt väldiđ vuotân tai kielâi sierânâssajattuv. Artikla váátá, ete staatah huolâtteh tast, ete jo lemin teikâ uđđâ haaldâtliih rääjih iä räähti estuu ucceeblovokielâ oovdedmân. ¶ Sopâmuš jotkâvalmâštâlmân čujotteijee pargo lii voonnâm, ko Suomâ lii karttâm pieijâđ ovdâsajan sämikuávlu staatâenâmij kevttimân kullee aalmuglâš haavâ valmâštâllâm. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš kyeskee proosees meridui kuittâg juátkiđ Taažâ saavâjođettempaajeest 2009 čielgiimáin, moin vuovvijn máhđulijd sopâmušráđádâlmijd kolgâččij keevâtlávt olášittiđ. ¶ Sopâmuš kiäldá nisonij olgoštem já kenigit ovdediđ nisonij täsiáárvu olášum. ¶ Sopâmuš ratifisistii Suomâst ive 1986. Sopâmuš olášuttem kocá komitea, mii kieđâvuš nisonij olgoštem meddâlistem. Sopâmuš ij ana sistees eromâšávt algâaalmugnisonáid kyeskee miärádâsâid, mutâ sopâmuš olášuttem koccee komitea lii avžuuttâsâin kiddim eromâš huámášume algâaalmugnisonij oovtviärdásâš máhđulâšvuođáid uásálistiđ ohtsâškodde-elimân já finniđ täsiárvusâš palvâlem já kohtâlem. ¶ Sopâmušstaatah kolgâččii meid riemmâđ ääšimiäldásâš toimáid, vâi ovdedeh, ton vijđoduvvâst ko máhđulâš, puoh sämipárnái vuoigâdvuođâ finniđ máttááttâs jieijâs kieláin sopâmušstaatâ kuávlust. ¶ Sopâmušstaatah kolgâččii ovdediđ sämmilij vuoigâdvuođâid naanoodmáin sämmilij ovdâsteijeevâš instituutioi, tego sämitige meridemvääldi. Sopâmušstaatâ kolgâččij lasettiđ viggâmušâidis lahâasâttemnubástusâi rähtimân sämmilij vuoigâdvuođâi tievâslâš täähidmân sii ärbivuáválâš kuávluin visásmitmáin, ete nuávdittuvvoo sämisiärváduvâi vuoigâdvuotâ rijjâ, muuneeld tábáhtuvvee já tieđettum uásálistmân sijjân kyeskee poolitlijd prosessáid já ovdedemprojektáid. ¶ Sopâmuš uásipeleh kalgeh riemmâđ tárbulijd toimáid aamnâsttâs kulttuuräärbi suojâlmân jieijâs kuávlust já tubdâđ já miäruštâllâđ kuávlustis tiättoo aamnâsttâs kulttuuräärbi jieškote-uv elementeh oovtâstpargoost čanosjuávhuiguin (11 artikla). Uásipeleh kalgeh meid pieijâđ luvâttâlmân staatâ kuávlust tiättoo aamnâsttâs kulttuuräärbi (12 artikla). ¶ Sopâmuš viiđâd artiklast sopâmušpeleh čonâdâteh ovdediđ tiilijd, moh láá tárbuliih, vâi aalmuglâš ucceeblohon kullee ulmuuh pyehtih paijeentoollâđ já ovdediđ kulttuuris sehe siäiluttiđ identiteetis čielgâ vuáđutahheid: sii oskolduv, kielâ, ärbivyevi já kulttuuräärbi. Artikla meid váátá staatâid suojâliđ aalmuglijd ucceeblovoid illámielâlâš suddâlutmist. Artikla 6 váátá, ete staatâ riämá toimáid tagarij ulmui suojâlmân, kiäh pyehtih šoddâđ olgoštem teikâ vajemielâlâšvuođâ čuosâttâhhân el. etnisâš tuávváá já kielâ vuáđuld. Sopâmuš artikla 10 täähid sämmiláid vuoigâdvuođâ kevttiđ sämikielâ priivaatlávt já almolávt, njálmálávt já kirjálávt sehe oppâđ jieijâs kielâ (artikla 14). Aalmuglâš ucceeblohon kullee ulmust lii meid vuoigâdvuotâ kevttiđ suu jiejâskielâlâš noomâid (11 artikla). Staatah kalgeh meid riemmâđ toimáid máttááttâs já tutkâmuš syergist aalmuglij ucceeblovoidis kulttuurân, historján, kielân já oskoldâhân kyeskee tiäđu siäilutmân. ¶ Sortumatta Saamen heimo ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâ ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâ ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâčällee ( ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâčällee ¶ sosiaal- já tiervâsvuođâčällee ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde (14) ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde - eidusiih jesâneh (topâlduvâi siste värijesâneh): ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde lii sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâpoolitlâš iävtuttâsâi, algui, ciälkkámušâi já peleväldimij valmâštellee. Lävdikode pargon lii ovdediđ sämmilij vuoigâdvuođâid já sajattuv Suomâ sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâsvuáháduvâst. ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikode saavâjođetteijee, ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikode saavâjođetteijee, ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikode värisaavâjođetteijee,, ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikode värisaavâjođetteijee,, ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikoodán kuleh iivijn 2012-2015 tah jesâneh já värijesâneh: ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah ¶ Sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah ¶ Sosiaalpargo/Poske ¶ Sosiaalsyergi mättimkuávdáš ¶ - sosiaalsyergi piäiválâš pargo, škovlimvuáháduvâi ohsâšpargo sehe vuáđu-, jotkâ- já tievâs¬mittemškovliittâs, ¶ Šovâtteijee mielâid leškij ¶ Šovâtteijeestis noonâ suonâid ¶ Sovskammuuh - karvakengät ¶ Speech by Klemetti Näkkäläjärvi, Conference on Arctic Science, International Law and Climate Change ¶ Speech by Klemetti Näkkäläjärvi on Rose-Roth 74th seminar 19.6.2010 ¶ Speech by Klemetti Näkkäläjärvi on side event in WG8J8, Montreal ¶ Speech by Klemetti Näkkäläjärvi on Tales from the North- Conference ¶ Speech by Klemetti Näkkäläjärvi, Vulnerable Arctic Exhibition, Brussels ¶ Speelâ ¶ Speellâ lii hitruus lyevdispellâ. Spellâluávdán lii kovvejum ohtâ kalenderihe. Spellaluávdán ij lah merkkejum vyelgimsaje ige mollâ. Uáivilin lii, ete jyehi spellee aalgât speelâ jieijâs šoddâmpeeivi pehti já jaska speelás siämmáá sajan. ¶ Spektrolihtat- já Bohccostallit juávhuh vyelgih ovdâstiđ säminuorâid väldikodálâš Nuorâ Kulttuur tábáhtusân kullee Teatris- festivaalân Helsigân vyesimáánust. ¶ Spektrolihtat –juávkku čaittij Váimmustan lea dánsun (Váimustân lii tanssâ)-nommâsâš virkkuus tanssâteatterčájáttâs, mon juávkku jieš lâi suunnâttâllâm já stivrim oovtâst Merja Pieskijn. Juávhust tánssájii Alisa Pieski, Mira Pohjanrinne, Katja Haarla, Birit Haarla, Pinja Pieski já Biret-Inga Pieski. ¶ Spesiaalraportistee Anaya páhudij lemin uáli táválâš, et algâaalmug lii juáhásâm maaŋgâ väldikode kuávlun. Tanen sämmilij ovdedm malli kuávlulâš algâaalmugsopâmušâst puáhtá toimâđ šieu ovdâmerkkân eres algâaalmugáid, kiäh eellih siämmáá tiileest. Sun avžuuttij säämi parlamenttâráid čovgâ ohtsâšpargo tave-eennâmlâš sämisopâmuš finniimân vuáimán. ¶ – spesiaalvuávájeijee Mikko Cortés Téllez, puh. 09 160 77022 ¶ * Spire (sämikielâlâš pop-rock-muusik) ¶ SPR lii tárkkojeijen WIPO Intergovernmental Committee on Intellectual Property and Genetic Resources, Traditional knowledge and folklore (IGC) - komiteast ađai staatâi koskâsâš komiteast jiegâlii omâduvvâst, geenivaarijn, ärbivuáválâš tiäđust já aalmugärbivyevist. Komitea pargon lii valmâštâllâđ sopâmušteevstâ aalmugijkoskâsâš instrument teikâ instrumentij finniimân geenivarij, ärbivuáválii tiäđu já aalmugärbivyevi suojâlem várás. Lavâlii instrument valmâštâllâm lii pištám kuhháá. Ulmen lii finniđ oovdânpyehtim lavâlâš/lavâlij instrumentij rähtimân komitea toimâpaje 2014/2015 ääigi. ¶ SPR logo ¶ SPR pargon lii ovdediđ sämitigij koskâsâš oovtâstpargo sehe kieđâvuššâđ aašijd, moh kyeskih teikâ pyehtih kuoskâđ sämmiláid maaŋgâ enâmist teikâ sämmiláid almugin. SPR oovdâst Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämmilijd tave-eennâmlijn já aalmugijkoskâsijn ohtâvuođâin. ¶ SPR toimâvuávám olášut SPR stivrâ, mii čokkân suulân neljii ivveest. ¶ SPR tooimâ stivree tievâsčuákkim, mii uárnejuvvoo ihásávt ucemustáá ohtii. Čuákkim tuhhit SPR toimâvuávám, mii ráhtoo kyevti ihán häävild. SPR toolâi ovdebáá keerdi čuákkimis Uumeest čohčuv 2013. SPR lii vuáđudâm ohtâvuotâsis nuorâilävdikode, kuus puátih ovdâsteijeeh jieškote-uv eennâm sämitige nuorâiraađijn/-lävdikuudijn. Nuorâilävdikodde čokkân SPR almosčuákkim ohtâvuođâst. Suomâ sämitige ovdâsteijen lävdikoddeest lii nuorâirääđi saavâjođetteijee Nilla Rahko já jeessân Anne-Máret Labba. SPR lii vuáđudâm meid piätuaašij lävdikode. Lävdikoddeest Suomâ sämitige oovdâst II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto. ¶ SPR váldu-ulmeh láá tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem, SPR tooimâ ovdedem já sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv pyeredem. SPR lii meridâm, ete sämmiliih hämmejeh ohtsii uáivil SPR:st tave-eennâmlii sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn. Ulmen lii ovdediđ SPR tooimâ tave-eennâmlii sämisopâmuš kenigâsvuođâi háárán sehe pyerediđ Ruošâ sämmilij máhđulâšvuođâ  uásálistiđ oovtâstpaargon. ¶ spääilih = käldejum puásui ¶ * Sraŋgâttes konferensvuáhádâh (paddimmáhđulâšvuotâ) ¶ SSN olášut projektijd já vuolgât ovdâsteijeidis aalmugijkoskâsáid konferenssáid ¶ SSäämi parlamentaarlâš rääđi uárnee kuálmád sämmilâšparlamiänttárij konferens. Tääl tot tuálloo Kirkkonjaargâst 10. skammâmáánu 2011. Konferens teeman láá ärbibvuáválâš tiätu já arktâlâš ääših. Lasseen tarkkuustâllâp tave-eennâmlâš sämisopâmuš já árvuštâllâp ovdebáá parlamiänttárij konferens puátusijd. Konferens čuákkee oohtân sämitigij aalmug valjim jesânijd. Konferens loopân toohâp loppâciälkkámuš. ¶ Starttâruttâucâmuš (tavesämikielân) ¶ Stiivrâ čuákkim miärádâsah ¶ Stiivrâ čuákkim miärádâsah ¶ Stina Roos ¶ Stipedeh sämikielâ uáppeid ¶ Stipedeh sämikielâ uáppeid ¶ Stipendeh juáhhojeh škovláid kiđđâjuuhlijn sehe eenikielâlijd já sämikielâ viereskiellân lohheid. Stipendeh adeluvvojeh 6 uđđâ pajeuáppei Ucjuv, Aanaar, Iänuduv já Suáđigil luvâttuvâin. Sii láá puohah čođâldittám tavesämikielâ iskoos pajeuáppetutkosist. 11 stipendit juáhhojuvvii vuáđumáttááttâs čođâldittám, oovcád luokast kiergânâm uáppeid. Vuáđáumáttááttâs stiipeend ožžuu 10 tavesämikielâ uápped já 1 nuorttâkielâ uáppee. ¶ Stipendeh mieđettuvvojii čuávuváid uáppeid: Elli-Marja Hetta (Vuáčču/ Oulu ollâopâttâh), Riitta Lehtola (Aanaar/ Oulu ollâopâttâh), Arla Magga (Aanaar/ Oulu ollâopâttâh), Solja Magga(Aanaar/ Oulu ollâopâttâh), Risten Mustonen (Suáđigil/ Oulu ollâopâttâh), Outi Paadar (Aanaar/ Oulu ollâopâttâh), Magreta Sara (Aanaar/ Oulu ollâopâttâh). Stipendijn meridij sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikodde čuákkimistis 21.11.2014. Lävdikodde pahudij iloin, ete stiipeenducâmušah pottii ennuv, sierâ kuávluin já maaŋgâin škovlimsuorgijn. ¶ Stipendih juáhhojeh Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos váldu-urkkodeijee Keski-Suomen Betonirakenne Oy adelem já sämitige ruuđâin. ¶ Stipendih mieđettuvvojii čuávvoo uáppeid: Inga Påve Idivuoma (Kiärun/ Sámi allaskuvla), Marjo Magga (Vuáčču/ Sámi allaskuvla), Berit Sonkamuotka (Iänudâh/ Oulu ollâopâttâh), Sierge Rasmus (Jyväskylä/ Oulu ollâopâttâh), Inger-Elle Suoninen (Aanaar/ Sámi allaskuvla), Joni Saijets (Kärigâsnjargâ/ Oulu ollâopâttâh). ¶ Stipendijn meridij sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikodde čuákkimistis 27.10.2013. Lävdikodde pahudij iloin, ete stiipeenducâmušah pottii ennuv, eres kuávluin, maaŋgâin škovlimsuorgijn já kuulmâ staatâst. Siämmást lävdikodde šalligâšâi tom, ete stiipeendruttâ lâi uccáá jyehimnáál. ¶ Stiváh - nahkahousut ¶ Stivrâ ¶ Stivrâ (7) ¶ Stivrâ adelij ¶ Stivrâ adelij ciälkkámuš eennâm- já meccituáluministeriöst valmâštâllum ketkinaalij hoittámvuáváámist. Ciälkkámušâst lii valdum vuotân sämikuávlu palgâsij ohtsâš ciälkkámuš ketkinaalij hoittámvuáváámist. Sämitigge oovdânpuáhtá maaŋgâid tärkkilistmijd hoittámvuáváámân. Sämitigge oovdânpuáhtá ete naalij heiviittâlmist já hoittáámist rähtih oovtâstpargo Taažâ, Ruotâ já Ruošâ staatâiguin sehe sämitigijguin. Sämitigge ij kyeddit oovdânpyehtim reeviirvuáđulâš ketkivahâgij sajanmäksimvuáhádâhhân. Sämitigge oovdânpuáhtá lasseen, ete ketkinääli ij šoddâduu já háittuellei meddâlistem kolgâččij tábáhtuđ virgeomâhái tooimâst. ¶ Stivrâ adelij ciälkkámušoovdânpyehtim almosčuákkimân haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâsâst ILO 169-sopâmuš ratifisistem várás. Vijđes ciälkkámušoovdânpyehtimist kieđâvušeh oovdânpyehtimhammiittâs koskâvuođâ aalmuglii lahâaasâtmân, aalmugijkoskâsijd kenigâsvuodáid, sämikulttuur táálááš tilán já tárboid, ILO ráhtám ILO 169-sopâmuš ravvuid sehe ILO äššitobdeekomitea čuávdusvuáhádâhân enâmijn, moh láá ratifisistâm sopâmuš. ¶ Stivrâ čokkân čuávuváá keerdi 22.4.2014 Anarist. ¶ Stivrâ čokkân čuávuváá keerdi puhelinčuákkimân kyevti oho keččin. Sämitige almosčuákkim ääigi merideh maŋeláá čohčuv. ¶ Stivrâ čokkánij 26.11.2014 Anarist. Čuákkim äššilistoost lijjii noomâtmeh já eromâšávt sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođáid lohtâseijee ääših. ¶ Stivrâ čokkânij valmâštâllâđ almosčuákkim, mii tuálloo kesimáánu loopâst sehe adelij huápulijd ciälkkámušâid. ¶ Stivrâ čonâdâtâi väridiđ toimâttâhtiilijd oovtâ pargee várás Nuorttâlâškulttuurkuávdáást, mii vuáđuduvvoo Čevetjáávrán. Nuorttâlâškulttuurkuávdáá ovdedem lii ohtâ sämitige taan vaaljâpaje njunošuulmijn. ¶ Stivrâ meridij čonâdâttâđ ¶ Stivrâ meridij, ete sämitigge ocá ruttâdem riehtiministeriöst, máttááttâs- já kulttuurministeriöst sehe Euroop sosiaalruttâráájust (ESR) säämi kielâlaavâ olášumán kyeskee selvâttempargo várás. Säämi kielâlaavâ mield sämitigge kalga adeliđ jyehi vaaljâpaje muštâlus säämi kielâlaavâ olášutmist sehe sämmilij kielâlij vuoigâdvuođâi olášuumeest já ovdánmist. Muštâlus kalga adeliđ majemustáá ive 2016 aalgâst. ¶ Stivrâ meridij iävtuttiđ almosčuákkimân, ete tot adeliččij pirâsministeriön alguu sämmilii killeel ovdánem ohtsâškoddečonâsem rähtim várás. Aalmuglii killeel ovdánem ohtsâškoddečonâsem tuhhiittui ive 2013. Čonâsem ” Suomâ, mon halijdep 2050” lii sajanpieijâm aalmuglii killeel ovdánem strategia. Ohtsâškoddečonâsem uulmij tuárjumân movtijditeh toimâsuorgijd rähtiđ jieijâs killeel ovdánem toimâčonâsmijd. ¶ Stivrâ meridij iävtuttiđ pargo- já iäláttâsministeriön Interreg Tave 2014-2020-ohjelm Säämi haldâttâhkomitean eidusâš jesânin Heikki Paltto, Nilla Tapiola já Anna Morottaja sehe värijesânin Anna Näkkäläjärvi-Länsman, Ulla Magga já Veikko Feodoroff. Interreg Säämi-ohjelmáin ruttâdeh sämmilij raajijd rastâldittee oovtâstpargo já sämikulttuur tuárjoo projektijd. ¶ Stivrâ meridij iävtuttiđ sämitige čuákkimân huápulâžžân pargo-oornig 56 § muttem tienuuvt, ete povdiittâsâid já äššilistoid sämitige čuákkimáid vuolgâttiččii čiččâm peivid ovdil čuákkim tááláá love peeivi saajeest. Iävtuttâs suijân lii tot, ete tige čuákkim sättih kolgâđ čuákánkoččođ jotelávt kieđâvuššâđ sämitige vaaljâluvâttâllâm tievâsmitmist toohum njuolgimvátámâšâid uđđâ sämitiggelaavâ mield. ¶ Stivrâ meridij oovdânpyehtiđ almosčuákkimân, ete tot meerrid almosčuákkimij almolij čuákkimij live-stream- vuolgâtmist ađai almosčuákkim videovuolgâtmist interneetân. Stream-vuolgâttâs sodâččij mäksiđ almosčuákkimij pištem já meerij mield suulân 1000 eurod ivveest. ¶ Stivrâ nomâttij ovdâsteijen eennâmkode oovtâstpargojuávkun (MYR) Anna Morottaja já suu värijesânin Heikki Paltto. MYR:n láá asâttum lahâaasâtliih pargoh já tot čokkân Laapi lito ohtâvuođâst. MYR olášut ráhtusruttârájuohjelmijd já heiviit oohtân kuávluovdedem. ¶ Stivrâ nomâttij ovdâsteijen OA algâaalmugaašij pisovâš foorum 13. čuákkimân New Yorkân  12. – 23.5.2014. II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto já nuorâirääđi ovdâsteijee Minna Lehtola. Olgoašijministeriö máksá aainâs-uv oovtâ sämitige ovdâsteijee mätkikoloid. ¶ Stivrâ nomâttij sämikuávlu enâdâhkuávlui árvuštâllâmjuávkun pirâsčällee já suu värijesânin lahâčällee. Laapi iäláttâs-, jotolâh- já pirâskuávdáš piäjá joton sämikuávlust mávsulij enâdâhkuávlui já enâdâhuáinálduvâi peivideminventistem. ¶ Stivrâ nomâttij sämitige pargoviehâpoolitlij äššikiirjij čuávvumjuávkun stiivrâ ovdâsteijen Heikki Paltto. Sämitigge siirdij nuorttâlâškulttuurkuávdâžân kyeskee ääši kieđâvuššâm čuávuváá čuákkimân, ko lááigu neljihâšhadde ij lamaš čuákkim kiävtust. ¶ Stivrâ nomâttij säämi parlamentaarlii rääđi (SPR) nuorâilävdikoodán nuorâirääđi nomâttem iävtukkâsâid Niila Rahko (värijesânin Aslak Holmberg) já Anne-Maret Labba (värijesânin Elli-Marja Hetta). Nuorâilävdikode pargon lii toimâđ säminuorâi jiennân já ovdediđ säminuorâi sajattuv SPR:st. ¶ Stivrâ nomâttij tave-eennâmlii Säämi Kielâkäldee kielâjuáhusij värijesânijd. Tavesämikielâ kielâjuáhusân nomâttij värijesânin: Ulla-Maarit Magga já Ailu Valle; anarâškielâ kielâjuáhusân: Tanja Kyrö, Hannu Kangasniemi já Mervi Skopets sehe nuorttâlâškielâ kielâjuáhusân: Miika Lehtinen, Hilkka Fofonoff, Raija Lehtola já Zoja Nosova. Kielâkäldee lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij ohtsâšproojeekt. Säämi Kielâkäldei lii tárguttâs nuurrâđ säämi kielâáámmátlijd palvâlusâid. Tárguttâssân lii, ete kielâkuávdáást lii alemuu ovdâsvástádâs säämi kielâoovtâstpargoost, kielâáámmátlii pargoost já kielâkevtteid čujottum sämikielâlijn kielâpalvâlusâin. ¶ Stivrâpaje stuárráámus proojeekt lii kuittâg lamaš seervi peividum nettisiijđoh, moh kolgâččii lekkâsiđ loppâive 2012. Nettisiijđoh palvâleh SSN tehálumosijd uulmijd, moid kuleh säminuorâi fattim eennâmvijđáht sehe seervi tooimâst tieđettem. Aldapuátteevuođâst SSN vuáváá eres lasseen tábáhtus Kavnâdem 2 Ruotâ já Taažâpele säminuorâi servijguin sehe algâttiđ rekrytistemkampanja, mon uáivilin lii toohâđ SSN tooimâ uáinojeijen já kiäsutteijen nuorâi čoolmijn. ¶ Stivrâ toovâi oovdânpyehtim AIL:n sämikielâlij vajoidittemkuursâi orniimân ive 2015. Stivrâ oovdânpuovtij orniđ Aslak-kuursâid sämmilij ärbivuáválijn iäláttâsâin já irâtteijen pargeid sehe toimâttâh-, tipšo-, šoddâdem- já máttááttâssyergi pargeid, Tules-kuursâid pargoelimist já iäláttuvvâst leijee ulmuid, kuursâid omâhâštipšoid já pargoost vaibâm ulmuid sehe Tyk-valmim.​ ¶ Stivrâ tuhhiitij peleväldim sosiaal- já tiervâsvuođâministeriön já ovdâskoodán Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá meriruttâčuopâdâsâin. Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdážân mieđettum meriruuđâst väätih kevttiđ 1,5 % sämikielâlii aalmug tárboid. Ruttâdem lii stivrejum sämitiigán, mon sämiohtâduvvâst parga taantovváá ohtâ vuávájeijee. Staatâvarijministeriö budjetiävtuttâsâst mättimkuávdáá meriruuđâ iävtutteh čuoppâđ 33 % tááláást ohtsis miljovn euroin. Sämiohtâduv ruttâdem čuoppii jo taan ive 7000 euroin 45 000 euron. Staatâuásičuoppâm uáivild olášuudijn sämiohtâduv uásild tom, ete vuávájeijee pargouási muttuuččij uásiáigásâžžân já ohtâduv toimâ kiäppáničij tááláást merhâšitteht. Sämitigge iävtut, ete iävtuttum čuopâdâsah iä olášuttuu já ete spesiaalstaatâtorjuu sämikielâlii aalmug palvâlemtáárbui vuotânväldim várás siäilutteh ucemustáá tááláá tääsist. ¶ Stivrâ tuhhiittij alguu pajeuáppeetuđhoslävdikoodán já máttááttâs- já kulttuurministeriön. Algust oovdânpyehtih sämikielâ finnim ubâ pajeuáppeetutkos kiellân sehe sämikielâ sajattuv pyeredem eenikielâ já vieres kielâ iskosijn. ¶ Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâsâst sosiaalhuolâttâslaahân. Lavváin asâtteh sosiaalhuolâttâs äššigâsâi vuoigâdvuođâin já stivrejeh palvâlusâi ornim.  Sämitigge lii adelâm ciälkkámušâid laavâ valmâštâllee pargojuávhu raportijn, mutâ oovtâgin sämitige toohâm iävtuttâs iä lah váldám vuotân haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâsâst, mon sämitigge ana vaidâlitten. Sämitigge iävtuttij ete lahâiävtuttâsâst uárnejeh sämitiggelaavâ 9 § miäldásijd ráđádâlmijd. Sämitigge kiddij ciälkkámušâstis huámmášume toos, ete sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođâid kalgeh turviđ laavâst sehe sämmilij kulttuurlijd já kielâlijd sierânâstáárbuid kalgeh väldiđ vuotân palvâlusâin. Sämitigge meid iävtuttij, ete talle ko rähtih sämikuávlu sosiaalhuolâttâs ornimvuáváámijd, kalgeh kuullâđ Sämitige. ¶ Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâsâst sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ornimlaahân. Sämitigge kiddij ciälkkámušâstis huámmášume maŋgáid haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâs čuolmâsoojijd. Sämitigge lii huolâstum tast, ete oovdânpyehtim vaikuttâsâid iä lah tuárvi tutkâm iäge selvâttâm. Oovdânpyehtim vaaikut merhâšitteht vuáđuvuoigâdvuođáid já oovdânpyehtim vaikuttâsah kolgâččii leđe pyereest já pelettemeht árvuštâllum. Sämitigge tiäduttij ciälkkámušâstis, ete palvâlusâi kuávdásmittem ij uážu hiäjusmittiđ vuáđuvuoigâdvuođâid ige jođettiđ merettemes kuhes koskáid vuáđupalvâlussáid. Stiivrâ oovdânpyehtimhammiittâsâst sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ornimlaahân iävtutteh ucceeblovokielâ juáhus vuáđudem ornimkuávlun. Sämikuávlun iävtuttum sämikielâ lävdikode jesânij valjimmalli lii Suomâ lahâasâttem vuástásâš. Cekki-iävtuttâs (24 §) mield lävdikode jesânin väljejeh sämitiggeest adelum laavâ (974/1995) 3 §:st uáivildum sämmilijd. Sämitiggelaavâ 25 a § 2 mield sämitige vaaljâluvâttâllâm kalgeh toollâđ syeligâsâst. Sämitigge iävtut-uv, ete laavâ tärkkilisteh nuuvt, ete ovdâsteijeid sämikielâ lävdikoodán noomât sämitigge. Ovdâsteijein kalgeh leđe ovdâstum jieškote-uv säämi kielâjuávhuh já jieškote-uv sämikuávlu kieldâi äššitubdâm sehe nuorttâlâšâi sijdâčuákkim nomâttem ovdâsteijee. Sämitigge já sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö ráđádâleh oovdânpyehtimist 22.9.2014. ¶ Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš hammiittâsâst Ucjuv uásikuávlu uásialmoskaavast sehe markkân sajattâhkaava hammiittâsâst. Sämitiggeest ij lamaš huámášuttem markkân kaavan. Ucjuv uásikuávlu uásialmoskaavast sämitigge vaatâi toollâđ sämitiggelaavâ miäldásijd ráđádâlmijd sehe vuástálistij Suoppâjäävri, Mierâšjäävri já Puáđupove –kuávloid vuávájum huksimsoojij soijim kaavaiävtuttâs mield. Huksimsoojijd kolgâččii soijiđ uđđâsist nuuvt, ete toh iä häittiđ puásuituálu hárjuttemiävtuid. Sämitigge meid vaatâi ete kaavaamist väldih huámmášumân Meccihaldâttâslaavâ 4 § kenigâsvuođâid ađai luándu mááŋgânálásâšvuođâ, sämikulttuur já puásuituálu turvim. ¶ Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš Meccihaldâttâslaavâ uđâsmitmist. Sämitigge lii ääši tehálâšvuođâ tiet viggâm finniđ ciälkkámušân laseääigi vâi sämitige čuákkim kiergâniččij kieđâvuššâđ ääši. Ääši valmâštâlmist västideijee eennâm- já meccituáluministeriö ij mieđettâm laseääigi. ¶ Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ornimlaahân. Oovdânpyehtim mield  Sosiaal- já tiervâsvuođâkuávluh šaddeh eennâmkuudij kuávdáškaavpugij sehe sierâ meridum paijeel  50 000 ässee kieldâi vuáđun. Keevâtlávt sämikuávlu kulâččij taan maalist sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlun, mon jođetteh Ruávinjaargâst. Sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui siste pyehtih leđe meid vuáđutääsi kuávluh, main lii ornimovdâsvástádâs uásist sosiaalhuolâttâs sehe vuáđutiervâsvuođâhuolâttâsâst já motomijn tábáhtusâin meid  motomijn spesiaalpyecceetipšo palvâlusâin. Vuáđutääsi kuávlu puáhtá vuáđudiđ ucemustáá suulân 20 000 ässee kieldâ vuáđun.  Sämikuávlu aalmug ij pijssáá vuáđudiđ vuáđutääsi kuávlu. Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs vijđásub kuávlulij já aalmuglij pargoi koordinistmân já tipšomân láá lasseen vittâ sierânâsovdâsvástádâskuávluh, moi pargon lii stivriđ já oohtânheiviittiđ sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui já vuáđutääsi kuávlui tooimâ já tai ornim palvâlusâid. Keevâtlávt oovdânpyehtim uáivildiččij tom, ete ubâ Tave-Suomâ kuláččij sierânâsovdâsvástádâskuávlun, mon jođetteh Oulust. ¶ Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš Yleisradio muštâlusâst ivveest 2013. Ciälkkámušâst sämitigge piejâi meerkân mieđetteijee ovdánem Yle Sápmi tooimâst. Yle Sápmi lii lasettâm nuorttâlâš- já anarâškielâlâš uđâspyevtittem, ovdedâm vuáruvaikuttemvuođâ já päikkisiijđoid, algâttâm sämikielâlâš nuorâiohjelm sehe jieijâs väldikodálâš tv-uđâsvuolgâttâs. Sämitigge oovdânpuáhtá, ete Yle Sápmi jiečânâsvuotâ lasettuččij já toos adeluččij Svenska Ylen verdidittee sajattuv já tooimân adeleh tuárvi resurssijd. Yle Sápmi ohjelmääigi kolgâččii meid lasettiđ sehe eromâšávt ovdediđ uđđâ internet-vuáđulijd palvâlusâid eromâšávt párnáid já nuoráid já lasettiđ resurssijd nuorttâlâs- já anarâškielâlâš ohjelmpyevtittâsân. Sämitigge puovtij oovdân meid táárbu mutteđ Yle Sápmi arkkâduv digiháámán já adeliđ tom sämisiärváduv kiävtun ellee arkkâduv já virtuaallâš oppâmpirrâsij vievâst. ¶ Stivrâ tuhhiittij iävtuttâsâid Laapi eennâmkoddeohjelm ađai Lappi-sopâmuš tooimânpieijâmvuáváámmin ivvijd 2015-2016 sämikulttuur uásild. Sämitigge iävtut tooimânpieijâmvuáváámân ohtsis čiččâm sierâ projektid. Sämitige jieijâs projekteh tain láá vittâ. Sämitige jieijâs projekteh láá 1) Säämi Kielâkäldee – ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâi reesuurskuávdáš, 2) Sämi-iäláttâsâi ovdedem já iäláttâsruttârááju vuáđudem – proojeekt, 3) Oahppoofelaš-säminuoráid uáivildum uáppuraavâkirje (Sämitige nuorâirääđi), 4) Sämimáttááttâs ovdedemproojeekt, 5) Sämikielâ sárnoi mere selvâttem já säämi kielâlaavâ olášum – proojeekt. Sämitigge iävtut lasseen, ete tooimânpieijâmvuáváámân väldih Tä´lvvsijdd – ellee nuorttâlâšâi kulttuur kuávdáš – huksimproojeekt. Sämitigge meid iävtuttij, ete Laapi litto valmâštâlâččij proojeekt sämikuávlu eellimvuáimálâšvuođâ turviimân já škuávlejum sämikielâlii aalmug hokâttâlmân maasâd sämikuávlun. Sämitigge tuárjui Ucjuv kieldâ toohâm iävtuttâsâid tooimânpieijâmvuáváámân. Sämitigge toovâi iävtuttâsâid eennâmkode oovtâstpargoäššikiirján sämikulttuur uásild. ¶ Stivrâ tuhhiittij iävtuttâs sosiaal- já tiervâsvuođâ- já  máttááttâs- já kulttuurministeriöid, máttááttâshaldâttâsân já sierâ oppâlájádâssáid toimân sämikielâlii sosiaal-, tiervâsvuođâ- já arâšoddâdemsyergi škuávlejum pargovievâ finnim oovdedmân. Sämitigge iävtut käävci sierâ toimâd, maid kolgâččii väldiđ vuotân škovlim vuáváámist, škovliimist já hovdâpargoost. Sämitigge el. iävtuttij ohtâgâslávt vuávájum sämikielâ já –kulttuur tievâsmittem- já laseškovlim ornim tipšosyergi pargeid ubâ enâmist. ¶ Stivrâ tuhhiittij iävtuttemnáál almosčuákkimân oovdânpyehtimijd staatâ ive 2016 budjetân. Almosčuákkim kieđâvuš oovdânpyehtimijd säämi kulttuurmeriruttân, oppâmateriaalmeriruttân, sämimáttááttâs ovdedem várás sehe sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi kielâpiervâltooimâ já arâšoddâdempalvâlusâi turvim várás. Stivrâ kieđâvušâi já tuhhiittij almosčuákkimân oovdânpyehtimnáál cielgiittâs säämi oppâmateriaalmeriruuđâ kiävtust ive 2013. Oppâmateriaalmeriruđâiguin lijjii valmâštum ive 2013 vittâ tavesämikielâ, kulmâ anarâškielâ já ohtâ nuorttâlâškielâ uđđâ oppâmateriaal. Lasseen valdii uđđâsisteddilâsâid já algâttii uđđâ oppâmateriaalij rähtim. ¶ Stivrâ tuhhiittij kuhháá valmâštâllum sämitige pargovievâ uápásmemohjelm. Uápásmemohjelm lii uáivildum uđđâ pargeid sehe meid virgehaldâšeijeid raavân já muštottâssân. Uápásmemohjelm lii valmâštâllâm pargovievâ nomâttem pargojuávkku. ¶ Stivrâ tuhhiittij kyehti ciälkkámuš Iänuduv kieldân. Kieldâ lâi pivdám sämitiggeest ciälkkámuš kyehti proojeektvuáváámist: sämivaikuttâsâi miäruštâllâm kieldâlâš miärádâstoohâmprosessist já sämikielâ já -kulttuur iäláskittemprojektist. Sämitigge miäruštâlâi vuáđulávt vuáváámijd kieldâlij lahâasâttem háárán, aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi háárán sehe uđâsmitmij háárán, maid valmâštâleh staatâhaldâttuvvâst. Miäruštâllâm mield vuáváámijn láá mieldi tagareh oovdânpyehtimeh,  moh iä kulloo kieldâlâš jiešhaaldâšmân já luávkkájeh sämmilâš kulttuurjiešhaldâšem.  Sämitigge oonij vuávámijd uáli vááijuvlâžžân já lahâasâttem vuástásâžžân. Sämitigge almottij, ete vuástálist kuohtuid projektijd. Sämitigge kiddij huámášume meid toos, ete Iänuduv kieldâ ij lah tiävdám lahâaasâtlâš kenigâsvuođâs rähtiđ oovtviärdásâšvuotâvuávám já oovdânpuáhtá, ete kieldâ pehtilit säämi kielâlaavâ olášuttem. Sämitigge almottij, ete lii vaalmâš oovtâstpaargon kieldáin oovtviärdásâšvuotâvuávám rähtimist já sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuoigâdvuođâi turviimân Iänuduv kieldâst. ¶ Stivrâ tuhhiittij meiddei sämitige ruttâtuálulopâttem ivveest 2008. Ruttâtuálulopâttem lâi loopâst, korrâ šeštimtooimâi já pehtilis tooimâ áánsust suullân 12.000 eurod paijeelpäccee. Stivrâ kavnâttij tuđâvâžžân meiddei tooimâi lasanem, mii čiälgá toimâmuštâlusâst. Ciälkkámušah, iävtuttâsah já alguuh tahhojii suullân kuálmádâs eenâb ko ovdebijn iivijn. ¶ Stivrâ tuhhiittij oovdânpyehtimnáál almosčuákkimân sämitige toimâmuštâlus ivveest 2013. Toimâmuštâlusâst čuávvuh sämitige vaaljâpaje toimâohjelm já budjetive uulmij olášume. Toimâmuštâlus tuhhiittuvvoo sämitige eidusii čuákkimist, mii tuálloo kesimáánu 9. peeivi, oovtâst ive 2013 ruttâtuálulopâttemáin. ¶ Stivrâ tärhistij taan ive budjet sierânâsprojektij já palvâlemohtâduv uásild. ¶ Stivrim/čuoppâm: Anne Kirste Aikio, kuvvim: Tero Titoff, Anne Kirste Aikio ¶ Stivrim/čuoppâm: Anneli Lappalainen, kuvvim: Kauko Mustonen, Anneli Lappalainen ¶ Stivrim/čuoppâm: Eeva Nykänen, kuvvim: Anneli Lappalainen Pyevtittâs: ¶ Stivrim/čuoppâm: Heli Ahola, kuvvim: Kirsti Länsman, Heli Ahola ¶ Stivrim/čuoppâm: Ima Aikio-Arianaick, kuvvim: Antti Kyrö ¶ Stivrim/čuoppâm: Kirsti Länsman, kuvvim: Heli Ahola Pyevtittâs: ¶ Stivrim/čuoppâm/kuvvim: Marja Suojoki-Gauriloff, kuvvim: Anni Ahlakorpi, Onneli Halonen ¶ Stivrim: Dániel Gelencér, pargojuávkku: Dániel Gelencér, Anneli Lappalainen, Joni Gauriloff ¶ Stivrimjuávkku: Petra Kuuva ja Miina Seurujärvi ¶ Stivrim: Kauko Mustonen, kuvvim/čuoppâm: Päivi Magga ¶ Stivrim/kuvvim/čuoppâm: Eero Mattus ¶ Stivrim/kuvvim/čuoppâm: Eeva Nykänen ¶ Stivrim/kuvvim/čuoppâm: Jouni West ¶ Stivrim/kuvvim/čuoppâm: Kirsti Länsman ¶ Stivrim/kuvvim/čuoppâm: Niillas Somby ¶ Stivrim/kuvvim: Ima Aikio-Arianaick, čuoppâm: Anne Kirste Aikio Jurgâlus: Jouni S.Laiti ¶ Stivrim/kuvvim: Ima Aikio-Arianaick, čuoppâm: Anne Kirste Aikio, Tero Titoff ¶ Stivrim: Milla Pulska, čuoppâm: Milla Pulska, Salla-Mari West, Ida Länsman ¶ Stivrim: Päivi Magga, kuvvim/čuoppâm: Kauko Mustonen ¶ Stivrim: Suvi West, kuvvim/čuoppâm: Anja Ahola ¶ Stivrim: Suvi West, kuvvim: Ditte Uljas, čuoppâm: Anja Ahola ¶ Stivrim: Suvi West, kuvvim: Juha Säkkinen, čuoppâm: Anja Ahola ¶ Stones for hearth, stones for adornment. ¶ - Streaming-vuáhádâh ¶ Strömstad räjisopâmuš räjiorniimijn ive 1751 keesij Ruotâ-Suomâ já Tanska-Taažâ raajijd maŋŋeed hámásis. Sopâmuš lappcodisillenist ive 1751 Ruotâ-Suomâ já Tanska-Taažâ tähidii el. sämmilijd vuoigâdvuođâ rastaldittiđ raajijd poccuiguin já kuálástemtárguttâsâst. Taat vuoigâdvuotâ jotkui ive 1852 räjitoppâmân räi. Räjitoppâmeh Suomâ já Taažâ kooskâst ive 1852 sehe Ruotâ já Suomâ kooskâst ive 1889 lopâttii ärbivuáválâš jotteem Suomâst já tovâttii stuorrâ aassâmnubástusâid sämikuávlust. Sämmiliih kolgii valjiđ pisovávt aassâmenâmis já valjiđ ärbivuáválij suhâkuávlui kooskâst. ¶ Stuárráámussân jukson puáhtá nabdeđ tom, et sämmiliih mainâšuvvojeh paijeel 50 jieškote-uv laavâst. Ohtâ tehálumosijn lii säämi kielâlaahâ. Sämitige iävtuttâsâi keeild lii Suomâ haldâttâs čonâsâm olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst rähtiđ sämikielâ kielâiäláskittemohjelm, mast kolgâččij eromâšávt kiddiđ huámášume aanaar- já nuorttâsämikielân. ¶ Stuárráámussân puátteevuođâ koččâmâššân luptân šoŋŋâdâhnubástus, ton vaikuttâsah sämikulttuurân já ‑iäláttâssáid já sämmilij máhđulâšvuođah vuáháduđ nubástusân. Aldemui puáttee aaigij hástusin láá sämmilij vuoigâdvuođâi já sajattuv ovdedem. Sämitige ulmen lii, et Suomâ lahâasâttâs já sämitige naavcâid finniiččij taggaar táásán, et aalmugijkoskâsâš pargo-ornijdume ILO sopâmuš nr 169 algâ- já hiäimuaalmugij vuoigâdvuođâin ivveest 1989 puávtáččij ratifisisteđ jotelávt tave-eennâmlâš sämisopâmuš ohtâvuođâst. Staatârääđi ij lah lamaš kiärgus ráđádâllâđ ääšist sämitiggijn. ¶ * Studio 44 m2;  s. 7 m x 6,3 m, ollâ tile ¶ Studio Borga/ Minna Saastamoinen: graafiik ¶ Studio lii váldu-uuvsâ čižetbeln Säämi máttááttâskuávdáá media- ja kielâmáttááttâstiilij ohtâvuođâst. Studio vuáđusárgus lii uáinimnáál vuáđusárgusist vyelemuu suájást. ¶ Stuorrâpiätupolitiik árvustâllâm-pargojuávkku ¶ Stuorrâpiätupolitiik árvustâllâm-pargojuávkku ¶ Stuorrâ uási sämitige taan vaaljâpaje tehálumosijn uulmijn láá kirjejum haldâttâsohjelmân. “Lam uáli tuđâvâš haldâttâsohjelm kuávdášlâš linjiimáid. Haldâttâsohjelm tuárju nuuvt sämikielâ, ärbivuáválii tiäđu, kielâiäláskittemohjelm já oovded säämi kulttuurjiešmeridem” , muštâl sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, kote uásálistij še sämitige ovdâsteijen haldâttâsráđádâlmáid. ¶ Staainâh šadda vahâgist ulmui já ellei mailmân já kuáđuškuot puástu saajeest já puástu ääigi. Staainâh kuáhtáá Rottopoolis, kote piäjá Staainâh puutkán. Čuovjis já Ruopsis uárbimpeeli, Staainâh pyeremusah usteveh, áiguv išediđ suu, mii ij lah nuuvt älkkee. Staainâh kájudijn Čuovjis já Ruopsis uárbimpeeli kuáhtáv sehe sijvuus et paas ulmuid. Suoi kuullâv meid, et motomeh láá huksiiškuáttám aatoomruustigijd já vala paabuid aašijd. Kufittárkuáhtás šadda draamaatlâš mätki nuuvt rievtis mailmist ko kufittárij-uv mailmist. Já ulmen lii piäluštiđ Staainâh, mut Rottopoolis já Juurrânpahalâš iävá lijkkuu toos. ¶ Staatâ budjetist ive 2009 lii iävtuttum 205 000 eurod sämikielâlâš kulttuur oovdedmân jâ sämiseervij tooimân. Sämitigge almoot taan meriruuđâst torjuid uuccâmnáál. ¶ Staatâ budjetist lii lamaš ive 2002 rääjist sierâ staatâtoorjâ sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân sämikuávlust. Staatâtoorjâ máksoo Sämitige peht sämikuávlu kieldáid. Sämitige oovdânpyehtim meriruuđâtárbu sämikielâlijd sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlussáid lâi ihán 2014 ohtsis 1,2 miljovn eurod. ¶ Staatâčällee Raimo Valle čielgij Taažâ haldâttâs sämipoolitlâš linjáámijd já ILO-sopâmuš vaikuttâsâid sämimáttááttâsân Helsigist uárnejum seminaarist 13.11. ¶ Staatâčällee Raimo Valle saahâ lii luuhâmnáálá ollásávt täst Stáhtačálli Raimo Valle Helssegis 13.11.2008 já Statssekretær Raimo Valle 13.11.2008 Helsingfors . ¶ Staatâčällee Valle: juáhhást vuoigâdvuotâ oppâđ sämikielâ ¶ Staatâčällee Valle: juáhhást vuoigâdvuotâ oppâđ sämikielâ ¶ Staatah já sämitigeh kiärguseh sämisopâmušráđádâlmáid ¶ Staatah já sämitigeh kiärguseh sämisopâmušráđádâlmáid ¶ Staatârääđi kielâlahâmuštâlus 2009 ¶ Staatârääđi kielâlahâmuštâlus 2009 ¶ Staatârääđi muštâluš kielâlahâasâttâs heivitmist 2009 lii almostum já tot lii luuhâmnáálá el. ¶ - Staatârääđi olášut luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim ohtâvuođâst almossopâmušâst já ton miärádâsâin kirjettum algâaalmugij ärbivuáválii tiätun kyeskee linjiimijd já tiädut Suomâ máhđulâšvuođâid toimâđ oovdâstjotten aalmugijkoskâsii siärváduvvâst artikla 8(j) olášutmist. ¶ Staatârääđi tiedâttâs ¶ Staatâtorjuuh ¶ Suáđigil Jutatokka –juávkku (kove vyelni) tánssái kištoost taansâ mon nommâ lâi Boazu (puásui). Tanssâ finnij kijttosijd šiev rytmist, njyebžilis liihâdmijn já maagisâš tobdost. Tanssâ kuvvij tuámmárij mielâst pyereest poccuu talle ko tot lii ohtuu já siijdâst. Lasekijttosijd sij finnejii persovnlâš vyevist kevttiđ vuodduid taansâst. Taansâ lâi stivrim Riina Lindberg já tast tánssájii Ada Heikkilä, Nella Nikula, Elina Pulkkinen, Lotta Tervo, Eliisa Vaarala já Laura Kaaretkoski. ¶ Suáđigil kieldâ škoovlâin uáivitiäddu lii sämikielâ amnâsmáttááttâsâst, mon finnejeh ohtsis 99 uápped. Uáppeemeeri lii lasanâm oovdeb škovlâivveest 10. Sämikielâlâš vuáđumáttááttâs adeleh kuulmâ uáppei. Ennusteh, ete sämikielâlii máttááttâs uáppeemeeri lassaan puáttee iivij ääigi. ¶ Suáđigil kieldâ sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân ohtsis             58 755,00 eurod: ¶ Suáđigil kieldâ (tavesämikielân) ¶ Suáđigil luvâttâh: Elli-Marja Hetta (tavesämikielâ), Miira Suomi (tavesämikielâ) já Roosa Nuorgam (tavesämikielâ) ¶ Suáđigil luvâttâh: Juho Yliriesto (tavesämikielâ) ¶ Suáđigil luvâttâh: Karen-Anni Hetta (tavesämikielâ) já Aleksi Syrjä (tavesämikielâ) ¶ Suáđigil luvâttâh: Riinamari Mustonen (tavesämikielâ) ja Anni-Saara Aikio (tavesämikielâ) ¶ Suáđigil tábáhtus lii oovtpiäiválâš, mutâ viggâp orniđ ijâstâllâm škoovlâin kuhesmáđhálijd, jis sij halijdeh. Eres saajeest ko škoovlâst ijâstâlmist šaddee koloid juávkku máksá jieš. Tärhibeh uásálistemravvuuh vuolgâttuvvojeh maŋeláá. Sämitige päikkisiijđoin lii raapoort ive 2013 tábáhtusâst. ¶ Suáđigil Vuáču mááccuh ¶ Suáđigil Vuáčust Petra Magga-Vars. ¶ Suáittim 010 -algâsâš numeráid máksá 8,21 senttid/suáittu + 5,90 senttid/miinut jyehi kuávlust Suomâst sraŋgâpuhelimáin suáitidijn. Mätkipuhelimáin suáitidijn lii hadde 8,21 senttid/suáittu + 16,90 senttid/miinut. Hadeh tuálih siste 22 % árvulaseviäru. Olgoenâmijn suáitidijn hade miäruštâl páihálâš operaattor. ¶ Suáittim 010 -algâsâš numeráid máksá 8,21 senttid/suáittu + 5,90 senttid/miinut jyehi kuávlust Suomâst sraŋgâpuhelimáin suáitidijn. Mätkipuhelimáin suáitidijn lii hadde 8,21 senttid/suáittu + 16,90 senttid/miinut. Hadeh tuálih siste 22 % árvulaseviäru. Olgoenâmijn suáitidijn hade miäruštâl páihálâš operaattor. Sämitige mätkipuhelinnumeráid soittum suáitui hadde lii áššigâš kevttim operaattor mätkipuhelinhade miäldásâš. ¶ Šuâlee jooggõ, šuuvee väärõ, ¶ Suáluičielgi: Holiday Club Saariselkä . Holiday Club Saariselkäst puáhtá ijâstâllâd jo-uv lávguttâhhotellist teikâ luámuvistáduvvâst. Hotellist láá 139 saijaa já makkuus visted. Kyevti ulmuu visteh láá 117, oovtâ ulmuu visteh 17 já sviitih sávnáin láá 5. ¶ Suáluičielgi: Hotelli Kieppi. Ijâstâllâmtáálutijppâsâš hooteel Suáluičielgi kuávdáást. 56 visted, 8 sviittid (neeljist jieijâs sävni), raavâdviäsu. ¶ Suáluičielgi: Lapland Hotel Riekonlinna , Saariseläntie 13 99830 Saariselkä, puh. +358 (0)16 559 4455, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Suáluičielgist lii ollâtásásâš hooteel, kost láá 196 hooteelvistádâhhâd já 4 sieminsviitti. Hotellist lii 200-sajasâš válduraavâdviäsusali sehe 100-ulmuu raavâdviäsukabinetti. Jieijâs ohjelmpalvâlusohjelm. Anarist Suáluičiälgán lii 71 km (55 miinut) vyeijimmätki. ¶ Suáluičielgi: Santas Hotels , 99830 Saariselkä, puh +358-(0)16 681 501 heivee ijâstâllâmsajan stuorrâ kongressjuávhoid. 96 kyevti ulmuu hooteelvisted, 77 superior-visted sávnáin, 7 sviittid sávnáin já 80 vistádâhhád sávnáin. Ohtsis 260 visted já vistádâhhâd 1000 ulmui. Hotellist raavâdviäsutile paijeel 2000 ulmui hooteel viiđâ raavâdviäsust. Anarist Suáluičiälgán lii 71 km (55 miinut) vyeijimmätki. ¶ Suáluičielgi: Saariselän keskusvaraamo Oy, Saariseläntie 1, 99830 Saariselkä, puh +358 (0)16 554 0500, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Saariselän keskusvaraamo peht puáhtá koijâdiđ vistádâh-, hooteelviste- já kámppáijâstâllâm Tave-Laapi kuávlust. ¶ Suápá pyereest luuhâmkirjen vyelitääsist já kirje puáhtá kevttiđ vierekielâlij oppâmateriaalin še. ¶ suiloh meerâin, suiloh jaavrijn. ¶ suilot mearain, suilot jávrriin ¶ Sujala Antti ¶ Sukupolvelta toiselle siirtyvät taakkasiirtymät- seminaari Sajoksessa ke 13.8.2014 ¶ Sukupolvet yhdessä Inarin Ijahis idjan 10-vuotisjuhlassa ¶ Suku vankka Päivän poikain, ¶ Sun muuštâč, et juuđij Alakorva Joukoin ennuv meeccist. Sun noskáttist ucánjáhháá, ko ovdil lijjii pusuičokkiimijn 5–6 almaa te tááláá ääigi tobbeen läävejeh leđe joba 16 almajid. ”Tot lii ohtâ äšši mii lii nubástum. Iähân toh tarbâšiččii leđe nuuvt ennuv. Uážuččij ton čage ááiđán ucebáin-uv almaijuávhoin. Mut ij tot kale häittidgin, tobbeenhân uážžu leđe já oppâđ. ”Veikko tuumáá, et tääl Säämi palgâs puásuituálu ij käibid tađe stuárráábijd nubástusâid. Kuáttumjuurrâmkuávlui áiđum luhostui pyereest já jäävvil lii peessâm šoddâđ. ”Miinii siemin ááššáš aainâs kávnoo, mon kolgâččij ovdediđ”, sun arvâl. ¶ Sunna Nousuniemi, Inga-Saara Magga, Rauna Mätäsaho, Nette Pulkkinen, Bigga-Helena Magga, Maria Saijets, Gabriela Satokangas já Ellenoora Haataja; ¶ Sunna Valkeapää (tavesämikielâ) ¶ Sunniva Ørstavik ¶ Suodatin ¶ suojattu roskapostia vastaan, aseta Suomâ 5 eennâmraapoort biodiversiteetsopâmuš olášutmist Suomâst  (eŋgâlâskielân) ¶ Suomâ adelij ¶ Suomâ arktâlâš strategia uásild sämmilij ovdâsteijeeh lijjii huolâstum tiäddučuágástuv nubástusâst. Janne Näkkäläjärvi oovdânpuovtij huolâs ekonomâlâš-poolitlâš hiäđui lasanem vaikuttâsâin arktâlâš kuávlu luándun já algâaalmugij eellimmáhđulâšvuođáid. ”Arktâlâš kuávlu haldâttuv ovdedem lii uáli tehálâš já lii velttidmettum, ete Suomâ arktâlâš politiik vuáđuduvá pištee ovdánem prinsiipáid já algâaalmugij eellimmáhđulâšvuođâi siäilumân arktâlâš kuávluin. Sämmiliih halijdeh pyehtiđ jieijâs uásálistemvuođâ taam prosessân”, säämi máttááttâskuávdáá vs. rehtor Janne Näkkäläjärvi tiäduttij. ¶ Suomâ artikla 8(j)-siijđoh ¶ Suomâbeln láá kiävtust vittâ Sämimááccuh váldumaali: Tiänu leve, Iänuduv-Kuovdâkiäinu, Suáđigil Vuáču, Aanaar já Nuorttâsämmilâš mááccuh. ¶ Suomâ delegaatio artikla 8(j)-pargojuávhu čuákkimist: Klemetti Näkkäläjärvi, pirâsneuvos Aulikki Alanen já Nilla Tapiola ¶ Suomâ Euroop Unionân servâmsopâmuš lasepevdikirje nr 3 säämi aalmugist addel virgeomâháid máhđulâšvuođâ mieđettiđ sämikuávlust sämmilij puásuituálun sierânâs vuoigâdvuođâid uássin algâaalmugkulttuur. Lasepevdikirje lii merhâšittee sämmilij vuoigâdvuođâi tááhust, mut sämmilâšpuásuituálu sierânâsvuoigâdvuođah iä lah heiviittum Suomâ lahâaasâtmist. ¶ Suomâ EU servâmsopâmuš lasepevdikirje nr  3 kieđâvuš sämmilij vuoigâdvuođâid. Pevdikirje lii EU vuáđusopâmuš ađai nk. Lissabon sopâmuš uási. Pevdikirje tuubdâst, ete Suomâst, Taažâst já Ruotâst láá aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš vuoigâdvuođâ vuáđuld kenigâsvuođah já čonâsmeh sämmilij kuáttá. Sopâmušuásipeleh meid vääldih vuotân , ete Suomâ, Taažâ já Ruotâ láá čonâdâttâm sämmilij iäláttâsâi, kielâ, kulttuur já eellimtäävi siäilutmân já oovdedmân já keččih, ete ärbivuáválâš sämikulttuur já sämi-iäláttâsah láá sorjoliih luánduiäláttâsâin, tego puásuituálust, sämmilij ärbivuáválâš eellimkuávluin. Lasepevdikirje 1 mield tom estihánnáá, maid EY vuáđudemsopâmušâst merideh, sämmiláid uážžu mieđettiđ priivaatvuoigâdvuođâid puásuituálu háárjutmân ärbivuáválâš sämikuávluin. Sopâmuš  artikla 2 mield pevdikirje puáhtá vijđediđ kuoskâđ eres-uv ärbivuáválâš sämiäláttâssáid lohtâseijee sämmilij priivaatvuoigâdvuođáid tai vuástásâš ovdedem vuotân väldimân ¶ Suomâ EU servâmsopâmuš pevdikirje nr 3 sämmilijn ¶ Suomâ EU servâmsopâmuš pevdikirje nr 3 sämmilijn ¶ Suomâ finnij avžuuttâsâid pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Suomâ finnij avžuuttâsâid pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Suomâ ij lah ratifisistám sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ nanodeijee sopâmuš, ovdâmerkkân ILO 169-sopâmuš, ige olášittám OA tievâsčuákkim 2007 tuhhiittem algâaalmugij vuoigâdvuođâid kyeskee julgáštâs já Unesco immateriaallâš kulttuurärbivyevi suojâlemsopâmuš. – Suomâ ij lah meiddei luhostum ollásávt tevdiđ jo ratifisistum sopâmušâi kenigâsvuođâid sämmilij kuáttá, páhudij Näkkäläjärvi. ¶ Suomâ já Ecuador pissoo ovdâstâsah, Ecuador kulttuurärbiministeriö sehe Suomâ sämitigge uárnejii oovtâst OA algâaalmugfoorum 10. čuákkim uálgitábáhtusâidiskuin, mon teeman lijjii algâaalmugij škovlim já vuoigâdvuotâ uásálistiđ miärádâstohâmân. Tábáhtusah uárnejuvvojii New Yorkist tuorâstuv 19. vyesimáánu. ¶ Suomâ já Taažâ rääjist, Tiänu piälláin jotá kirjerájuauto. Auto juuđâš siijdâin já škoovlâin väldikudij raajij paijeel. ¶ suomâkielâ ¶ Suomâkielâ jurgâleijie já tuulhâi litto SKTL Uuccâmpalvâlus. (lekkâs uđđâ laasân) ¶ - suomâkielân ¶ suomâkielân ¶ Suomâkielâst jurgâlum sämmilâš aalmugmaainâs. ¶ Suomâ kulmâ sämikielâ ¶ Suomâ lahâaasâtmist ¶ Suomâ lii ratifisistâm ekonomâlijd, sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš ¶ Suomâ lii ratifisistâm ekonomâlijd, sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš ( TSS-sopâmuš ) ive 1976. Sopâmuš olášuttem kocá ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi komitea ( TSS-komitea ). Suomâ lii ratifisistâm sopâmuš valjimiävtulii pevdikirje ohtâgâsväidimijn já tot šadda v uáimán 30.4.2014 .  Väidimijd pyehtih toohâđ ovtâskâsulmuuh teikâ ovtâskâsulmui juávhuh, moh eteh, ete koččâmâšâst leijee sopâmušstaatâ lii luávkkám sii almossopâmušâst tubdâstum ekonomâlijd, sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođâid, ( 2 artikla).  Väidimeh tahhojeh TSS-komitean (1 artikla). . ¶ Suomâ lii ratifisistâm sopâmuš ive 1976. TSS-sopâmuš 1 artikkâl täähid almugáid jiešmeridemvuoigâdvuođâ. Sopâmuš artikkâl 15 täähid juáhážân vuoigâdvuođâ uásálistiđ kulttuurelimân, navdâšiđ ton hiäđuin sehe navdâšiđ tieđâlij, kirjálij teikâ taaiđâlij pyevtittâsâidis jiegâlij já aamnâslij hiäđoid adelum syejeest. ¶ Suomâ lii ratifisistâm aalmugjeessân- já poolitlâš vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš  ( KP-sopimus)  ive 197 6. KP-sopâmuš lii uási Suomâ riehtivuáháduv, já lii vyeimist laavâtääsist já návt njuolgist heiviittettee já čannee riehtikäldee. KP-sopâmuš olášuttem kocá OA olmoošvuoigâdvuotkomitea. Sopâmuš mield meid ovtâskâsulmuuh pyehtih väidiđ olmoošvuoigâdvuotkomitean KP-sopâmuš rikkomušâin. ¶ Suomâ lii tubdâstâm sämmilijd algâaalmugin vuossâmuu keerdi vuáđulaavâst ive 1995 já siskáldittám västideijee miärádâs ive 2000 vuáimánšoddâm uđđâ vuáđulaahân. Sämmilij sajattuvâst algâaalmugin asâttuvvoo meiddei laavâst Sämitiggeest (Laahâ sämitiggeest 1995, 1§). Vuáđulaavâ 17§ 3 moomeent mield lii sämmilijn algâaalmugin vuoigâdvuotâ toollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur. Vuáđulaavâ 121§ 4 momentist asâttuvvoo sämmiláid sämikuávlust jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaaldâšmist. Vuáđulaahân ive 1995 toohum nubástussáid kullen asâttui meiddei siämmáá ive, et sämmilij kulttuurjiešhaldâšem olášittee lii Sämitigge. ¶ Suomân tarbâšuvvoo sämikielâ iäláskittemohjelm ¶ Suomân tarbâšuvvoo sämikielâ iäláskittemohjelm ¶ Suomâ Nuorâioovtâstpargo - Allianssi ry mieđettij nuorâipargo ohhoost 29.9. - 5.10. čiččâmnubâlov Nuorâ tuáimee -tubdâstâssâd tuáimeid já projektáid pirrâ Suomâ. Ohtâ tubdâstâs uážžoo lii sämitige nuorâirääđi. ¶ Suomâ ornij kyehti miäldustábáhtus uásipeličuákkim ohtâvuođâst, main pottii oovdân meid algâaalmugij vuoigâdvuođâh. Vuossâmuš miäldustábáhtus kieđâvušâi Euroop Ruánáá stiellâs oovtâstpargo já pirâssuojâlem merhâšume ráávhust. Ruánáá stielâs jotá Euroop rasta Jieŋâmeerâst Koskâmeerân. Ubâ Suomâ nuorttârääji kulá Ruánáá stielâsân já sämitigge uásálist meid Ruánáá stiellâs oovtâstpaargon. Tábáhtus saavâjođetteijen lâi aalmugovdâsteijee Pekka Haavisto. ¶ Suomâ ortodoksâlâš kirkko lii nuorâ ¶ Suomâ pele sämmilâšpárnááh paccii ain-uv nuuvtá jieijâskielâlijn ohjelmijn. Toos iä sämmilâšvaanhimeh já –párnááh puáhtám tuuttâđ, pic oovdedškuottii ääši. Loppuive 2006 sij uárnejii mielâčáittus Helsigist, moos čokkânii maŋgâlov párnážid vaanhimijdiskuin. Siämmáá määđhist sij teivâdii meid Yleisradio haldâttâsrääđi jesânijd, aalmugovdâsteijeid já Yleisradio hoovdâid. ¶ Suomâ ratifisistij sopâmuš ive 1970 ( SopS 63/1970). S opâmuš lii tuhhiittum ive 1958 . Sopâmuš kieđâvuš olgooštem kieldim pargomarkkânijn já áámmát hárjuttem ohtâvuođâst. Sopâmuš kiäldá el. etnisâš tuávvážân vuáđuduvvee olgoštem pargomarkkânijn já áámmát hárjuttem ohtâvuođâst ( 1 artikla). Sopâmuš artikla 5 mield sierânâs suojâlem- já išedemtooimâid, moid kalga riemmâđ ILO sopâmušâi teikâ avžuuttâsâi tááhust, ij koolgâ toollâđ olgooštmin. Lasseen siämmáá artiklast eidu merideh, ete tagarijd sierânâstooimâid iä toolâ olgooštmin, moh láá tárbuliih tagarij ulmui táárbui tuurvâstmân, kiäh tarbâšeh sierânâs iše teikâ torjuu ovdâmerkkân kulttuurlâš sajattuv vuáđuld. ¶ Suomâ, Ruotâ já Taažâ koskâsii tave-eennâmlâš sämisopâmušâst ráđádeleh eidu tääl. Uáivilin lii, et sopâmušâst miärušteleh já toin torvejeh vuoigâdvuođâid, moh sämmilijn láá aalmugijkoskâsii vuoigâdvuođâ mield. Tast tubdâstuvvojeh sämmilij vuoigâdvuođah algâaalmugin, já ton vuolgâsaijeen lii juurdâ tast, että sämmilij vuoigâdvuođah maneh tai kuulmâ eennâm aalmuglij hiäđui lappâd. OA algâaalmugij (vuoigâdvuođâi) sierânâsraportistee James Anaya tiäddut, mon tehálâš lii, et sämitigeh uásálisteh paargon, mii lii joođoost já et Suomâ, Ruotâ já Taažâ ratifisisteh sopâmuš. ¶ Suomâ, Ruotâ já Taažâ Sämitigeh movtijditeh staatâid ohtsâšpargoost sämitigijguin ovdediđ tave-eennâmlâš sämisopâmuš vuáimánšoddâm. Sämitigeh movtijditeh staatâid aalmuglâš čuávdusáid ILO 169 sopâmuš vuoiŋâst já avžuutteh Suomâ ja Ruotâ ratifistiđ sopâmuš. ¶ Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ sämmilij ovtâspargoservi Sämirääđi (Sámiráddi/ Samerådet/ Saami council) meridij pieijâđ joton liipu vuávámkišto 1980-lovvoost. Vuáittám liipu vuávái Taažâ sämmilâš Astrid Båhl. Suu vuávám liipust šliäđguh šelis ruopsâd, čuovjâd, fiskâd já ruánáá. Siämmáid iivnijd láá ärbivuáválávt kiävttám sämmilij aalmug- já aalmuglâšpihtâsist, máccuhist. ¶ Suomâ Sámi Grand Prix uásikišto vyeittee 2014, jyeigee Petra Magga-Vars ¶ Suoma Sámi Nuorat Facebook ¶ Suoma Sámi Nuorat lii ornim maaŋgâlágánijd tooimâid já ennuv láá še puátimin. Majemui iivij enâmustáá oinum tábáhtussáid kuulâi roovvâdmáánust 2008 TV-uđđâsijn-uv oinum mááccuhmielâčááitus sehe ennuv säminuorâid čuákkejeijee salibandy sämimiäštárvuođâkištoid uásálistem. ¶ Suoma Sámi Nuorat lii ubâ enâmist tuáimee nuorâiservi, mii uárnee tábáhtusâid, teeivâdmijd, konserttijd, kuursâid já ennuv eres. Tot váldá poolitlávt pele säminuorâid kyeskee aašijn, lii mieldi miärádâstohâmist sehe viggá vaikuttiđ algâaaalmugijd já eromâšávt toi nuorâid kyeskee aššijd. ¶ Suoma Sámi Nuorat r.o. ¶ Suoma Sámi Nuorat r.o. ¶ Suoma Sámi Nuorat rs blogga ¶ Suoma Sámi Nuorat rs. (ry.) vuáđudui 1991 tuárjuđ aktiivlâš säminuorâi tooimâ já lääččiđ säminuoráid máhđulâšvuođâ čokkâniđ vaikuttiđ nuorâi aššijd. ¶ Suoma Sámi Nuorat ry stivrâ tuálá jieijâs blogi, mon pehti tieđettuvvoo seervi projektijn, tábáhtusâin já aašijn mast SSN lii lamaš mieldi. ¶ Suoma Sámi Nuorat -seervi stiivrâst láá vittâ eidusâš jeessân já vittâ värijeessân. Stiivrâ saavâjođetteijen väljejui cuáŋuimáánust 2012 jo čiččâd keerdi Tuomas Aslak Juuso, Gáijjot Ánte Issahá Duommá kote lii 28-ihásâš pajeolmooš Kietâruottâsist. SSN tooimân sun šoodâi 2000-lovo aalgâst, ko ”kyehti Aanaar veerdi, Paltto já Länsman, káivádáin suu fáárun Tuáivunjaargâst”, kost Juuso juuđij talle puásuituáluškoovlâ. Tuomas Aslak väljejui ive 2008 historjá nuorâmužžân ovdâsteijen Suomâ Sämitiigán, mut iveh láá jođettâm Tuomas Aslak aalmugijkoskâsâš politiikân fáárun já tááláá ääigi sun tuáimá še OA algâaalmugij foorum aalmugijkoskâsii algâaalmugnuorâi juáhus saavâjođetteijen. ¶ Suoma Sámi Nuorat (Suomâ Säämi Nuorah) lasseet ohtâlâsvuođâ ¶ Suomâ seervâi párnáá vuoigâdvuođâi  almossopâmušân ive 1991 . Sopâmuš nuávdittem já párnái vuoigâdvuođâi olášum čuávu OA párnái vuoigâdvuođâi komitea. Sopâmuš kuáská vuálá 18-ihásijd. Suomâst párnái vuoigâdvuođâi olášum čuávu já oovded pärniäššiváldálâš. ¶ Suomâst adelui asâttâs Säämi Parlameentâst 9.11.1973. Sámi Parlamenta/ Säämi Parlament lâi ive 1996 tooimâs algâttâm uđđâ ovdâsteijee orgaan, Sämitige, oovdâstjottee. ¶ Suomâst artikla 8(j) olášuttem valmâštâllâm äššitobdeepargojuávkku lii luovâttâm raportis pirâsministeriön 7.6.2011. “Montreal čuákkimist čielgâi, et Suomâ lii oovdâstjottee artikla 8(j) olesváldálii olášuttemn valmâštâlmist. Katais haldâttâs haldâttâsohjelmâst láá čonâsâm suojâliđ ärbivuáválii tiäđu. Akwé:Kon ravvuuh láá heiviittum Suomâst tuše Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttimvuávám rähtimist, mii lii tääl joođoost. Äššitobdeepargojuávhu olášuttemiävtuttâsah Suomâ staatân kalga kuittâg olášuttiđ já olášuttem kalga älgiđ pehtilávt Suomâ staatâ já sämitige oovtâstpargoin. ” , váátá saavâjođetteijee Näkkäläjärvi, kote lii toimâm meid aalmuglâš 8(j)- äššitobdeepargojuávhu saavâjođetteijen. ¶ Suomâst ij tooimâ kuástideijee, mii kuástid sämikielâlâš kirjálâšvuođâ. Taažâst tuáimee Davvi Girji kuástid meid Suomâ sämmilij čáállám kiirjijd. Kirjálâšvuođâ ovdánem taheh vaigâdin uccâ markkâneh eromâšávt anarâš- já nuorttâlâškielâlâš čaabâkirjálâšvuođâst. Tááláá ääigi čaabâkirjálâšvuođâ jurgâleh väldikielâi já sämikielâi kooskâst. ¶ Suomâst ij tooimâ kuástideijee, mii kuástid sämikielâlâš kirjálâšvuođâ. Taažâst tuáimee Davvi Girji kuástid meid Suomâ sämmilij čáállám kiirjijd. Kirjálâšvuođâ ovdánem taheh vaigâdin uccâ markkâneh eromâšávt anarâš- já nuorttâlâškielâlâš čaabâkirjálâšvuođâst. Tááláá ääigi čaabâkirjálâšvuođâ jurgâleh väldikielâi já sämikielâi kooskâst. ¶ Suomâst kavnui Kerttu Vuolab ive 1979 čäällim já kuvvim kirje Kulmâ skipárâš (Kolme kaverusta), mii maainâst čällee pärnivuođâst. Kirje kieđâvuš meid soro, mon párnááh kuáhtádeh, ko ohtâ uábbi jáámá: "Verva já Kiärgáámus nuuvt čiärruv, sunnust lii väivi, tondet ko pyeremus skippáár Varva aalman lii moonnâm." Kuittâg uábbi ij lah mietimái meddâl. Ko "juusuh" – fiskis kiiđâ rääsih – luávdih kiedi, ohtâ rääsi álgá kivkked sárnuđ: "Jieh-uvks tuubdâ muu? Lijjim ohtii tuu uábbi." ¶ Suomâst kolgâččij pieijâđ joton olesváldálâš sämikielâ iäláskittemohjelm já algâttiđ sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs olesváldálâš ovdedem. Puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ láá tutkâmušâi já aalmugijkoskâsâš luokittâllâm mield uhkevuálásâš kielah, moh tarbâšeh sierânâs torjuu vâi pyehtih sirdâšuđ aktiivlâš kevttimkiellân uđđâ suhâpuolváid. Škoovlâin lii táágu eromâš tehálâš sajattâh. Máttááttâsministerin luovâttum muštottemčálusijd puáhtá lekkâđ täst: ¶ Suomâst láá kulmâ juáigusärbivyevi: tavesämmilâš luohti, anarâš livđe já nuorttâlâš leu´dd. Ärbivuáválâš juáigus lii algâaalgâst lamaš sämmilij riitijn čonnâšum já luándualmugáid tijpâlâš olgospyehtimhäämi já jieggâmaailm já tuođâlâš maailm tiettumhäämi. ¶ Suomâst láá kulmâ juáigusärbivyevi: tavesämmilâš luohti, anarâš livđe já nuorttâlâš leu´dd. Ärbivuáválâš juáigus lii algâaalgâst lamaš sämmilij riitijn čonnâšum já luándualmugáid tijpâlâš olgospyehtimhäämi já jieggâmaailm já tuođâlâš maailm tiettumhäämi. ¶ Suomâst láá nuorttâsämmiliih suullân 600, kiäh äässih nuuvt sämikuávlust ko ton ulguubeln-uv. Stuorrâ uási nuorttâsämmilijn äässih sierânâs nuorttâlâškuávlust (Nuorttâlâšlaahâ 4.2.1995/253, 2 §), main láá Čevetjäävri já Njellim nuorttâlâšsiijdah sehe Kiđđâjäävri nuorttâlâšâi aassâmkuávlu. Čevetjävri lii nuorttâlâškuávlu vááimus, mast nuorttâsämikielâ já kulttuur láá luándulâš uási jyehipiäiválâš eellim. Iänááš uási nuorttâlâškuávlust ässee nuorttâsämmilijn äässih eidu Čevetjäävrist. ¶ Suomâst láá suullân 10 000 sämmilâžžâd. Sist paijeel 60 prosenttid ääsih jo päikkikuávlus ulguubeln, mii aasât sämikielâlâš máttááttâsân, palvâlussáid já tiäđujyehimân uđđâ vátámâšâid. Sämmiliih ääsih sii ärbivuáválijn aassâmkuávluin Suomâst, Taažâst, Ruotâst já Ruošâst. Puohnâssân sämmiliih láá ohtsis 75 000 -100 000. Enâmustáá sämmiliih láá Taažâst. Kaavpuglum lii vaikuttâm puoh sämisiärváduvváid já sehe Taažâ ete Ruotâ uáivikaavpugkuávluin tego Suomâst-uv lii stuorrâ sämisiärvádâh. Sämmilij meeri lii šoddâm ive 1992 rääjist ihán 2011 55 prosenttid. Taan ääigi sämikuálvu ulguubeln ässee sämiaalmug meeri lii šoddâm 165 %. Sämikuávlu aalmugmeeri lii vuálánâm taan ääigi 13 %. ¶ Suomâst lovottem etnisâš tuávváá vuáđuld lii olmooštiätulaavâ mield lavâttem jis tooimâin ij lah asâttum eromâšávt laavâst. Suomâ sämitiggelaavâ § 23 mield sämitigge paijeentuálá vaaljâluvâttâllâm sämmilijn. Vaaljâluvâttâlmist ij pyevti luovâttiđ tiäđuid eres ko sämitige haldâttâs luuvijn lovottem- já tutkâmtárguttâsân. Sämitige vaaljâi ohtâvuođâst noreh lovottuv sämmilij meereest sämikuávlu kieldâin, sämikuávlu ulguubeln já olgoenâmijn. Lovottâh lii tärkkilumos tiätu Suomâ sämmilij meereest. Aalmugregistertiätuvuáhádâhân puáhtá almottiđ eenikiellânis sämikielâ. Vuáhádâh ij vala sierree eres sämikielâid. Ive 2012 loopâ räi lijjii eenikiellânis sämikielâ aalmugtiätuvuáhádâhân almottâm 1900 olmožid. ¶ Suomâst Pirâsministeriö asâttij 18.6.2009 vuossâmuu biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš algâaalmugij ärbitiäđu kieđâvuššee artikla 8j aalmuglii äššitobdeejuávhu sämitige saavâjođetteijee iävtuttâsâst. Pargojuávkku koolgâi valmâštâllâđ tooimâid, moh vuáđuduveh biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu siäilutmân lohtâseijee artikla 8j-pargo-ohjelmân. Pargojuávkku tooimâi Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim aalmuglii strategia já toimâohjelm 2006–2016 olášuttem já čuávvum ovdedeijee pargojuávhu vuálásâžžân. ¶ Suomâst ravvuuh kyeskih sämikuávlust tagarijd haavâid, moi olášuttem puáhtá vaikuttiđ sämmilij kulttuurân já iäláttâssáid. Pargojuávkku iävtut, et ko pirrâs kevttim já ärbivuáválijd sämi-iäláttâsâid stivrejeijee lahâasâttâs ovdeduvvoo, te kalga väldiđ vuotân biodiversiteettisopâmuš kenigâsvuođâid já heivejeijee oosijn Akwé: Kon -ravvuid. Pargojuávkku iävtut, et pirâsministeriö addel ravvuid Akwé: Kon -ravvui heivitmist pirâsvaikuttâsâi árvuštâllâmprosessist sehe eennâmkevttim- já huksimlaavâ olášutmist. ¶ Suomâst riehtiministeriö lii selvâttâm ive 2012 sopâmuš ratifisistemiästui meddâlistem vuolgâtmáin ääšist ciälkkámušpivdem ministeriöid já sämitiigán. Sämitigge páhudij ciälkkámušâstis ete Suomâst láá šiev iävtuh ratifisistiđ sopâmuš já huáputtij ratifisistemproosees algâttem. Sämitigge meid páhudij, ete eennâm- já čäcivuoigâdvuođah kyeskih sämikuávlun já staatâ haldâšem eennâm- já čäcikuávluid. Sopâmuš ratifisistem lii sämitige vaaljâpaje uáiviulme. Sopâmuš ratifisistem ij lah kuittâg vala ovdánâm. ¶ Suomâst, Ruotâst já Taažâst lii merikoskâsâš haldâttâsâi koskâsâš oovtâstpargo sämiaašijn. Ruoššâ ij uásálist taan oovtâstpaargon. Staatâi koskâsâš oovtâstpargo valmâštâl tave-eennâmlâš aämiaašij virgealmaiorgaan, mast láá mieldi meid sämitigij ovdâsteijeeh. Sämiministereh já –presidenteh tuálih ihásávt ohtsii čuákkim. ¶ Suomâst sárnojeh kulmâ sämikielâ ¶ Suomâst sárnoo kulmâ sämikielâ: tavesämikielâ, aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ. Tavesämikielâ lii kielâjuávhuin stuárráámus. Tom sárnuh suullân 20 000 olmožid Suomâst, Taažâst já Ruotâst. Suomâst tavesämikielâ sárnooh láá suullân 2000. ¶ Suomâst sárnuh kulmâ sämikielâ, tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâ. Puoh sämikielah kuleh uhkevuálážij kielâi juávkun. Jis sämikielah láppojeh, láppoo siämmást mettedmettum uási kulttuurâst já luándun lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu, tastko kielâ, kulttuur já luándu kuleh aldasávt oohtân. ¶ Suomâst sopâmuš algâaalmug- já páihálâš siärváduvvâid kieđâvuššee artiklah kyeskih sämmilijd. ¶ Suomâst sämikielâ puáhtá luuhâđ kuulmâ ollâopâttuvâst: Oulu, Helsig já Laapi ollâopâttuvâst Ruávinjaargâst. Oulu ollâopâttuv Giellagas-instituutâst lii väldikodálâš sierânâspargo sämikielâ, kulttuur já tutkâmuš ovdedeijen. ¶ Suomâst sämiaalmug lohomere čäittee tiäđuh peividuvvojeh jyehi niäljád ive sämitiggevaaljâi ohtâvuođâst. Uđđâsumoseh lovottâhtiäđuh láá ivveest 2007. Toi mield Suomâst láá sämmiliih ohtsis 9350, main 38,5 % äässih laavâst miäruštâllum sämikuávlust. Sämmilijn suullân 60 % äässih sämikuávlu ulguubeln, paijeel 50 % kuittâg Laapi läänist. ¶ Suomâst sämmilâšvuotâ lii miäruštâllum sämitiggelaavâ kuálmád ceehist (3 §) já ton válduvuáđustâssân lii sämikielâ. Laavâ mield sämmilâš lii olmooš, kote ana jieijâs sämmilâžžân toin iävttoin, ete sun jieš teikâ aainâs-uv ohtâ suu vanhimijn teikâ ááhust já äijihist lii oppâm sämikielâ vuossâmuu kiellân. Suomâst sárnuh kuulmâ sämikielâ: tavesämi-, anarâš- já nuorttâlâškielâ, moh láá puoh uhkevuálásiih. ¶ Suomâst tavesämikielâ oovdâst Vesa Guttorm (värijeessân Petra Biret Magga-Vars), aanaarsämikielâ Petter Morottaja (Ilmari Mattus) já nuorttâsämikielâ Erkki Lumisalmi (Jouni Moshnikoff). ¶ Suomâst taan ive juohhum palhâšume ruttâdáin máttááttâsministeriö já riehtiministeriö. ¶ Suomâst vyeimistorroo virgálâš miäruštâllâm sämmiliist lii čaallum laahân sämitiggeest (17.7.1995/974). Laavâ 3 § miäruštâllâm tiäddud ohtâvuođâ sämikielân já vala siämmáášume sämmilâšvuotân. ¶ Suomâ staatâ lii ratifisistám aalmugjeessânvuoigâdvuođâid já poolitlâš vuoigâdvuođâid kyeskee aalmugijkoskâsâš almossopâmuš ađai nk. KP-sopâmuš ive 1976. Sopâmuš artikla 27 meerrid, et ucceeblovvoid ij uážu kieldiđ háárjutmist jieijâs kulttuur tai kevttiđ jieijâs kielâ. Sopâmuš olášuttem kocá OA olmoošvuoigâdvuođâkomitea, moos puáhtá vaidâliđ sopâmušrikkomâšâin. Sämmiliih láá finnim maaŋgâid sämikulttuur tuárjoo miärádâsâid olmoošvuoigâdvuođâkomiteast. ¶ Suomâ staatân. Uđđâ siijđoh jurgâluvvojeh eidu sämikielân. ¶ Suomâ sämikuávlust vuossâmuš merhâšittee sämikielâlâš čaabâkirjálâš kirje lâi vuovdâkuoškâlii máttáátteijee Hans-Aslak Guttorm nurâldâh Koccam spalli (Koccám spälli 1941). Nurâlduvvâstis  Guttorm ovdedij meid tavesämikielâ kirjálâš kielâ. ¶ Suomâ sämikuávlust vuossâmuš merhâšittee sämikielâlâš čaabâkirjálâš kirje lâi vuovdâkuoškâlii máttáátteijee Hans-Aslak Guttorm nurâldâh Koccam spalli (Koccám spälli 1941). Nurâlduvvâstis  Guttorm ovdedij meid tavesämikielâ kirjálâš kielâ. ¶ Suomâ sämitige já säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. p. +358 50 524 2109 ¶ Suomâ sämitige lahâčällee Aimo Guttorm, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. p. +358 50 3211 265 ¶ Suomâ sämitige ovdâsteijeeh SPR:st ¶ Suomâ sämitige ovdâsteijeeh, saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já sämitige stiivrâ jeessân Nilla Tapiola lává tuđâvááh aalmugijkoskâsii artikla 8(j)-pargojuávhu čiččâd čuákkim puáđusáid. “Sämmiláid luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu suojâlem já aalmugijkoskâsii ärbivuáválii tiätun lohtâseijee miärádâstoohâm lii tuođâi tehálâš. Čuákkim vuáđuld lii čielgâs, et nuuvt Suomâ, ko puo eres-uv enâmeh, kalgeh pehtilittiđ ärbivuáválii tiäđu suojâlem já aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi olášuttem,” saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Suomâ sämitige ovdâsteijeeh uásálistii čuákkimân Suomâ staatâ delegaatiost. Čuákkimijn Euroop Union jeessânstaatah viggeh ráđádâllâđ ohtsii uáinu koordinaatiočuákkimijn, mooid meid sämitigge uásálistij. ”Mii lep lamaš fáárust valmâštâlmin Suomâ uáinuid čuákkimân jo kuhháá ovdil eidusâš čuákkim já lep puáhtám jieijah iävtuttâsâid el. Suomâ vástádâssáid biodiversiteetsopâmuš čäällimkoodán čuákkimaašijn, Näkkäläjärvi muštâlij”. ¶ Suomâ sämitige saavâjođetteijee ¶ Suomâ sämitige saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi lii toimâm Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâsaavâjođetteijen majemuid kyehti ive. Saavâjođettem sirdâšui Suomâ sämitiggeest Taažâ sämitiigán Kirkkonjaargâst skammâmáánu 9. peeivi. Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) tievâsčuákkim uárnejui Kirkkonjaargâst. ¶ Suomâ sämitige saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi tuáimá Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođetteijen puáttee kyehti ive ääigi. Saavâjođettem sirdâšui Suomâ sämitiigán Ruotâ sämitiggeest. ¶ Suomâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi (Juvvá Lemet) tiäduttij tievâsčuákkimist toollâm sänivuárustis SPR merhâšume eromâšávt tääl, ko staatah oovtâst sämitigijguin valmâšteleh Tave-eennâmlâš sämisopâmuš vuáimán jođettem. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš tuhhiittem Suomâst, Taažâst já Ruotâst kulá Säämi parlamentaarlâš rääđi váldu-ulmijd älgee toimâpaajeest 2008-2010. ¶ Suomâ sämitige saavâjođetteijee pargo spiekâst Taažâ já Ruotâ sämitige saavâjođetteijei pargoost. Suomâst saavâjođetteijee joođeet saavâ nuuvt tievâsčuákkimist ko stiivrâst-uv. Taažâ já Ruotâ sämitiigijn saavâjođetteijee joođeet saavâ tuše stiivrâst já tievâsčuákkimist saavâ joođeet nk. sahâalmai, tegu Suomâ ovdâskoddeest-uv. Saavâjođetteijee tublerooli Suomâst aasât jieijâs hástusijd pargo tipšomân já lasseet pargo. Tääl ličij-uv tárbu kuorâttâllâđ parlamentarism tuárjumân tai pargoi sierrim Suomâ ovdâskode já tave-eennâmlâš maali miäldásâžžân. ¶ Suomâ sämitigge algâttij tooimâs ive 1996 aalgâst. Ton alemus toimâorgaan lii vaaljâiguin väljejum 21-jeessânsâš sämitige čuákkim. Aašijd valmâšteleh stiivrâst já viiđâ äššitobdeelävdikoddeest já ive 2010 vuáđudum sämitige nuorâirääđist. Sämitige čäällimkode váldutoimâsaje on Aanaar (Aanaar/ Anár/ Aanar) markkânist. Čäällimkodde juáhás kuulmâ toimâttâhân. Almolâš toimâttâh tipšo ekonomia- já pargojuávkkuhaldâttuv. Lasseen tobbeen pargeh sosiaal- já tiervâsvuođâaašij, nuorâi- já kulttuuraašij já iäláttâs- já lahâaašij valmâštelleeh. Sämikielâ toimâttâh, mast uási láá sajostittum Ucjuv kirkkosiijdân, čuávu säämi kielâlaavâ olášume já vaalmâšt virgeomâháid laavâ vaattâm sämikielâlijd äššikirjejurgâlusâid. Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh valmâštâl škovlimpoolitlâš aašijd, pyevtit sämikielâlâš oppâmateriaal já uárnee ihásávt Säminuorâi taaidâtábáhtus. ¶ Suomâ sämitigge almoot uuccâmnáál ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát-/reesuurskuávdáá Säämi kielâkäldee (Sámi Giellagáldu) meriáigásii tavesämikielâ kielâpargee tooimâ. Pargo álgá tállân já pištá 31.5.2014 räi. Kielâpargee pargoid kuleh kielâtipšom, kielâovdedem, terminologiapargo, normâdem, sehe tieđettem- já ravvimpargo. Kielâpargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát-/reesuurskuávdáá vuáđudemprojektân. ¶ Suomâ sämitiggeest láá kulmâ ovdâsteijee staatârääđi nomâttem ráđádâllâmairâskoddeest. Sämitige ovdâsteijein lii sárnumvuoigâdvuotâ sopâmušráđádâlmijn sehe vuoigâdvuotâ kyeđđiđ uáivilis pevdikiirján. Sämitige já Ruošâ sämmilij ohtsâšpargo-orgaan säämi parlamentaarlâš rääđi lii sooppâm, ete sämmiliih ráđádâleh ohtân aalmugin ráđádâlmijn já ete sämmilij ohtsiih uáivileh suáppojeh SPR:st. ¶ Suomâ sämitigge ocá anarâškielâ kielâpargee, nuorttâsämikielâ kielâpargee já tavesämikielâ kielâpargee ááigán 1.1.2013–31.5.2014. ¶ Suomâ Sämitigge/Sámediggi, vuáđudui jieijâs lavváin ive 1995. Ton virgálâš lekkâmijd viettii 2.3.1996. ¶ Suomâ sämitigge uásálist čuákkimân uássin Suomâ staatâ delegaatio. ¶ Suomâ sämitigij saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi iätá, et Suomâ sämitiigán ráđádâlmeh tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhitmân láá eromâš teháliih, ko Suomâ kárttáá tave-eennâmlii sämisopâmuš pehti tähidiđ sämi-iäláttâsâi já -kulttuur syeje táálást pyerebeht, čuávdiđ sämmilij vuoigâdvuođâid enâmân já čáácá sehe turviđ sämitiigán tuárvi naavcâid toimâđ. Suomâ staatâ lii asâttâm maaŋgâ ihelovo ääigi ulmen uážžuđ aalmuglii čuávdus sämmilij eennâm- já čäcivuoigâdvuođâin, mut čuávdus uuccâm ij lah ubâ algâttumgin. Suomâ ij pyevti onnig peittâttâđ aalmuglii čuávdus uuccâm tuáhá. Suomâ staatâ kalga čuávdiđ sämmilij eennâm- já čäcivuoigâdvuođâid majemustáá uássin tave-eennâmlii sämisopâmuš, ađai viiđi ive siste. ¶ Suomâ sämmilij kuávdášservi ry ¶ Suomâ sämmilijn jo stuárráámus uási áásá sämikuávlu ulguubeln, párnáin joba 70 %. Nuuvtpa kielân kullee vuoigâdvuođâi olášume meiddei uáivikaavpugkuávlust lii tehálâš. Ucceeblohováldálii 13.11. almostittum čielgiittâs mield palvâlusah olášuveh kuittâg hyeneht. ¶ Suomâ sämmilijn lii vijđes hiäimuvuotâ- já ustevvuotâviärmádâh rasta väldikode raajijd. Suáđih, staatâi raajij kesimeh já naaijâmeh láá juáhám suuvâid maaŋgâ sierâ staatâ kuávlun. Nuubij staatâ kuávluin ässee huolhijd teividii ovdil tááláá ääigi masa tuše markkânijn já eres siärvuslâšlijn tilálâšvuođâin, tääl ohtâvuođâ toollâm lii älkkeeb. ¶ Suomâ sämmilij servitoimâ aalgij nube maailmsuáđi maŋa, ive 1945, kun Samii Litto–Saamelaisten yhdistys vuáđudui evakkomääđhi ääigi Alavieskast. Tađe ovdil lijjii syemmiliih Lapin ystävät vuáđudâm Lapin Sivistysseura (Säämi Čuovviittâsservi) ive 1932 Helsigist. Servi almostitškuođij ive 1934 sämikielâlâš Sabmelaš–loostâ já vaikuttij oovtâst Samii Littoin vuossâmuu sämiašij komitea aasâtmân Suomâst ive 1949. Samii Litto ááigánfinniimáid puáhtá vala rekinistiđ Säämi kristâlâš nuorâiškoovlâ vuáđudem Anarân ive 1952 (-1993) já Sämimuseo lekkâm jotteid Anarist ive 1962. Sämimuseo tuáimá ain-uv já tot lii ohtâ Suomâ pivnohumosijn museoin, kj. www.siida.fi . ¶ Suomâ tievâsmittem biodiversiteetsopâmuš olášume kieđâvuššee tiäđáttâsân (29.11.2001) ¶ Suomâ täsiárvuváldálâš ¶ Suomâ uáppeekudij lito (SAMOK) värisaavâjođetteijee ¶ Suomâ ucceeblohováldálâš ¶ Suomâ vuáđulaahâ ¶ Suomâ vuáđulaahâ meerrid, et sämmilijn lii jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem sämikuávlust. Pargo tipšo sämitigge, mon tooimâ stivree sämitiggelaahâ já –asâttâs. Sämmilij kulttuurjiešhaldâšem tuálá siste Iänuduv, Aanaar já Ucjuv kieldâid sehe Suáđigil kieldâ Säämi palgâs kuávlu. ¶ Suomeksi ¶ Suomen kansallisoopperan balettikiertue Sajoksessa ¶ Suomen Porosaamelaiset r.y. - Suoma Boazosámit r.o. ¶ Suomen saamelaisvaltuuskunta 1973-1995 ja Saamelaiskäräjät 1996-2003 ¶ Suomen tulkkaus. Kokokousmatkaajan käsikirja Eurooppaan . Euroopan komission tulkkauksen pääosaston suomenkielinen tulkkausyksikkö (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Suomen valtio ei ole Korpijaakko-Labban mukaan vieläkään kyennyt osoittamaan laillista saantoa nykyisin valtion hallinnassa oleviin maihin saamelaisten kotiseutualueella. ¶ Susanne Nour ¶ suunnittelija ¶ Suunnittelijan tehtäviin kuuluu musiikkikeskuksen toiminnan suunnittelu, toteuttaminen sekä kehittäminen. Saamelaismusiikkikeskuksen suunnittelija toimii myös mm. Ijahis idja- alkuperäiskansojen musiikkitapahtuman tuottajana. Työ alkaa 7.1.2015 ja jatkuu 12.10.2015 saakka. ¶ Suvi Kivelä ¶ Suvi West & Sámi oahpahusguovddáš/ Säämi máttááttâskuávdáš, medialinjâš: uánihisvideoh ¶ Sverre Hatle - Isak Mattus - Petra Kuuva ¶ SVT Sápmi - párnái TV ¶ Syeinimáánu 2009 ¶ Syeinimáánu 2010 ¶ Syeinimáánu 2011 ¶ Syeinimáánu 2013 ¶ Syeinimáánu 2014 ¶ Syemmilâš škoovlâid já eres-uv tiäđuhalulijd palvâleijee uđđâ internet-siijđoh lehâstuvvii juovlâmáánu aalgâst. Nettiloostâ pargon lii adeliđ äigikyevdilis tiäđu säämi siärváduvâst já sämiaalmugist onnáá peeivi syemmilâš já tave-eennâmlâš ohtsâškoddeest. Siijđoi pehti kávnoo meiddei tiätu sämmilij sajattuvâst já tooimâst maailm algâaalmugij siärváduvâst já aalmugijkoskâsâš ohtâvuođâin tegu OA:st. Nettilostâ tievâsmittoo já uđâsmittoo taađeest – jo tääl ton pehti kávnojeh ennuu tiäđuh já liiŋkah maaŋgâi sämisiärváduvâi sijđoid. ¶ Sykkys ¶ Synopsis: Lemmeelâš Nils Heikki Paltto juáigá Lemmee äävži. ¶ sähköpostiosoite on suojattu Sähköposti Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. http://www.sajos.fi/ ¶ Sämiarkkâdâh ¶ Sämiarkkâdâh tuáimá säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Arkkâdâh lii uási Suomâ Aalmuglâšarkkâduv. ¶ Sämiarkkâduv pargon lii ¶ Sämiarttâsâš čuovâkovečáitálmâs Venezuelast ¶ Sämiarttâsâš čuovâkovečáitálmâs Venezuelast ¶ Sämikielâ ¶ Sämikielâ 1, Oppâkirje pargopitáiguin ¶ Sämikielâ eenikielânis sárnooh láá kuittâg masa puoh kyevti-, joba kuulmâkielâliih, mon keežild sij kalgeh valjiđ kotemuu eenikielâstis almotteh virgáláid lovottuvváid. Suomâst ij lah kuittâg máhđulâš almottiđ jieggâčällei kyehti tâi maŋgâ eenikielâ, mii tile lii kuittâg tijpâlâš nuuvt sämmiláid ko maŋgáid iärásáid-uv. Kyevti- já maaŋgâkielâlâšvuotâ lii mailmist táválub ko oovtâkielâlâšvuotâ. ¶ Sämikielâg luámáttuvah: ¶ Sämikielâg palvâlusah interneetist ¶ Sämikielâg palvâlusah interneetist ¶ Sämikielah ¶ Sämikielâ haldâšemkuávlu lii sämikielâ njuolgâdusâi heiviittem váldukuávlu meiddi Taažâst. ´Säämi kielâlaahâ´ torvee vuoigâdvuođâ sämikielâ kevttimân virgeomâháin, riehtilájádâsâin já sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâsâst. Lasseen njuolgâdusah kyeskih kirholijd palvâlusâid já máttááttâs. Puoh haldâšemkuávlust tuáimee škoovlah nuávditteh säämi máttááttâsvuávám (Sámi oahppoplána), mii lii paldâlâs aalmuglâš (taažâ) máttááttâsvuáváámân. Puohâin haldâšemkuávlui škoovlâ jottee uáppest lii vuoigâdvuotâ finniđ sehe sämikielâ et sämikielâlâš máttááttâs. Eres kuávluin Taažâst vuoigâdvuođah láá eenâb räijejum. ¶ sämikielâ haldâšemkuávlust (sámi hálddašanguovlu/ forvaltningsområdet for samisk språk) asâttui ive 1990. Sämikielâ kyeskee njuolgâdusah lahtojii jo ovdeláá asâttum sämilaahân já toh pottii vuáimán ive 1992 aalgâst. Nuuvtpa sämikielâ haldâšemkuávlu lii vuosâsajasávt sämikielâ njuolgâdusâi heiviittem váldukuávlu. Toos pottii aalgâ rääjist kuullâđ čuávvoo Finnmark já Tromsa lääni kieldah: Kárášjuuhâ (Kárášjohka/ Karasjok), Kuovdâkiäinu (Guovdageaidnu/ Kautokeino), Uunjargâ (Unjárga/ Nesseby), Porsaŋg (Porsáŋgu/ Porsanger), Tiänu (Deatnu/ Tana) já Kaivuonâ (Gáivuotna/ Kåfjord). Tah kieldâh láá ärbivuáválávt tavesämikielâ kuávluh. ¶ Sämikielâ haldâttâskuávlun kullii vistig Kiärun (Giron/ Kiruna), Vääččir (Váhčir/ Gällivare), Juhâmohe (Johkamohkki/ Jokkmokk) já Arjeplog (Árjjatluovvi) kieldah. Uđđâivemáánust 2010 poođij vuáimán uđđâ laahâ aalmuglijn ucceeblovvoin já ucceeblovokielâin. Uđđâ laahâ poođij ucceeblovokielâlaavâi sajan, moh lijjii ovdeláá vyeimist. Sämikielâ haldâttâskuávlun lahtojii toos jo ovdeláá kuullâm neelji kieldâ lasseen Arvidsjävri (Árvesjávri/Arvidsjaur), Bergin , Härjedalen , Lycksele (Likšu), Malå (Málat), Sorsele (Suorsil), Storuman , Strömsund , Ume (Ubmi), Vilhelmina (Vualčere), Åre , Älvdalen , Östersund (Stáre) já Krokom kieldah. Laavâ mield lii sämikielâ máhđulâš kevttiđ tai kieldâi kuávlu haldâšemviergeomâháin já tuámustovlijn. Lasseen laahâ kenigit haldâšemkuávlu kieldâid orniđ sämikielâlâš ovdâmáttááttâs já puárásij huolâttâs tom halijdeijeid. ¶ Sämikielah hämmejeh pááihui suommânrááiđu, ađai motomeh ránnjákielâi sárnooh pyehtih iberdiđ nubijdis. Táválávt kuittâg kielâi koskâsiih rääjih láá čielgâseh, ige nube sämikielâ sárnoo ibbeerd nube kielâ opâttâlhánnáá tom. Kielâi koskâsâš iberdem láá išedâm toi koskâsiih ohtâvuođah já kevttim siämmáin kuávluin. Káártán merkkejum kielâi koskâsiih rääjih čujotteh kielâi ärbivuáválijd kevttimkuávloid. ¶ Sämikielah já Sämitigge ¶ Sämikielah láá Euroop algâkielah já nuorttâmeerâsyemmilâš kielâi (tegu suomâkielâ já eestikielâ) aldemuuh hyelkkikielah. Toh sárnojeh Suomâst, Ruotâst, Taažâst já Ruošâst. ¶ Sämikielah láá ohtsis love, tain kulmâ sárnojeh Suomâ sämikuávluin. Suomâ sämmilijd puáhtá návt kielâlávt jyehiđ kuulmâ juávkun: tavesämmiláid, aanaarsämmiláid já nuorttâsämmiláid. Stuárráámus kielâhaamijn lii tavesämikielâ (davvisámegiella), mii kiävttoo sehe Suomâ, Ruotâ ete Taažâbeln. Stuárráámus uási sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst, sämikielâlâš tiäđusirdemist, kirjálâšvuođâst, musikkist já puohâin almostittum sämikielâlâš materiaalist lii tavesämikielâlâš. Suullân 75-90 % puoh sämikielâ sárnoo ulmuin kevttih tavesämikielâ. Stuárráámus uási sist áásá Taažâbeln. Suomâst tavesämikielâ sárnuh eenikielânis suullân 2000 olmožid. Nuorttâlâškielâ lii ärbivuáválávt kevttum Kuáláduvnjaargâ viestâruásijn, kost tom eenikielânis sárnoo nuorttâsämmiliih asâttuvvojii Suomân majemui soođij maŋa. Tááláá ääigi nuorttâsämmiliih äässih iänááš uásin Aanaar kieldâ kuávlust já nuorttâlâškielâ sárnoo lohomere nabdojeh lemin s. 350. Huolâstuttee nuorttâlâškielâ tile uáivilist lii tot, ete nuorâb suhâpuolvâ ij lah máttám nuorttâlâškielâ eenikielân. Kielâpiervâltoimâ já nuorttâlâškielâlâš škovlâmáttááttâs láá kuittâg mottoom verd lasettâm kielâ kevttim suomâkielâ paaldâst. Anarâškielâ lii sämikielâin áinoo, mii sárnoo tuše Suomâst já mii lii ärbivuáválávt sarnum tuše Aanaar kieldâ kuávlust. Anarâškielâ sárnooh láá s. 300. Anarâškielâ kirjekielâ sajattâh lii nanosmâm já iäláskâm majemui iivij ääigi kielâpiervâltooimâ vievâst. Meid škoovlâst anarâškieláin adelum máttááttâs meeri lii ihásávt lasanâm huámášitteht eidu kielâpiervâltooimâ áánšust. ¶ sämikielâi iäláskittem já turvim puátteevuođâst ¶ Sämikielâi iäláskittemohjelm kulá sämitige vaaljâpaje tehálumosáid ulmijd ¶ Sämikielâi iäláskittemohjelm kulá sämitige vaaljâpaje tehálumosáid ulmijd ¶ Sämikielâi iäláskittemohjelm rähtim lii sämitige taan vaaljâpaje ohtâ tehálumosijn uulmijn, pahudij sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi sämikielâ já maorikielâ iäláskittem kieđâvuššee seminaarist Helsigist. - Lam iiloost, et iäláskittemohjelm rähtim ovdán, páhudij Näkkäläjärvi já kijttâlij meid tast, et staatârääđi lii čonâsâm haldâttâsohjelmist sämikielâi iäláskittemohjelm olášutmân já resurssistmân. ¶ ”Sämikielâi merhâšume lii styeres ubâ sämmilii kulttuurháámán. Sämikielâ ij lah tuše tiäđusirdem teikâ viestâdem, peic čonnâšum iäláttâssáid, tuáján, juáigusân, taiđui já luándun”, Magga-Vars tiäduttij. Taažâsämmilâš Sven Roald Nystø muštâlij juulevsämikielâ tiileest já maht juulevsämikielâ láá iäláskittâm. Uásist kullii meid säämi virtuaalmáttááttâs hástusijn já uđđâ internetvuáđulijn heiviittâsâin sämikielâ kevttim lasettem várás. ¶ sämikielâi nanodem já ovdedem nuuvt, et jieškote-uv kielâ ohtâgâslâš táárbuh, háástuh já naavcah váldojeh vuotân, já ¶ Sämikieláin uáivildeh säämi kielâlaavâst orjâlâš-, anarâš- já nuorttâlâškielâ (3 §). Säämi kielâlaavâ ulmen lii turviđ sämmilij vuáđulavâlâš vuoigâdvuođâ jieijâs kielân. Laavâ heiviitteh sämikuávlu virgeomâháin já tain virgeomâháin, moi toimâkuávlun sämikuávlu kulá (2 §).  Laavâ mield sämmilijn lii vuoigâdvuotâ kevttiđ sämikielâ ášástâldijn virgeomâhâin (4 §) sehe finniđ tulkkum- já jurgâlempalvâlusâid (4 loho). Sämitigge čuávu säämi kielâlaavâ olášum já ráhtá muštâlus säämi kielâlaavâ olášuumeest (28 § já 29 §). ¶ Sämikieláin uáivilduvvoo tave-, aanaar- já nurttâsämikielâ. Palhâšume uáivilin lii movtijdittiđ palhâšume uážžoo pyerediđ ovdiist-uv sámikielâ pyerrin toohum pargo já movtijdittiđ puohâid virgeomâháid pyerediđ sämikielâ sajattuv. Palhâšume mieđettuvvoo vuosâsajasávt virgeomâhâzân já siärvusân já tuše sierânâsvuáđustâsâiguin priivaatulmui. ¶ Sämikielâi puátteevuođâ turvim lii tehálâš aalmuglâš haahâ, mii kulá haldâttâsohjelmân. – Sämikielâ iäláskitmân rahtum toimâohjelm tuálvoo staatârääđi meridemnáál. – Staatâväldi viggá anneeđ huolâ kielâiäláskittem ekonomâlijn iävtuin vädis ääigist peerusthánnáá, tähidává máttááttâsminister Jukka Gustafsson já kulttuur- já valastâllâmminister Paavo Arhinmäki pargojuávhu iävtuttâsâst sämikielâ iäláskittem toimâohjelmân. Gustafsson mielâst kielâiäláskittemtooimâi olášutmist ij nuuvtkin lah saahâ ruuđâst. – Pyerebeht-uv taat lii poolitlâš já kulttuurtáátu koččâmâš, sun páhudij. ¶ Sämikielâi tááláá tile já iäláskittem suogârdâllâm pargojuávhu mield puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ – tavesämikielâ, aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ – láá uhkevuálásiih. Pargojuávhu mield sämikielâ iäláskem váátá maaŋgâid tooimâid. Pargojuávkku oonij kuávdášlâš hástusin kelijdeijee sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs já peivitipšo turvim, jieškote-uv suorgij tohálij já kielâ tuárvi pyereest mättee áámmátulmui vänivuođâ sehe sämmilij meddâlvarrim päikkikuávlustis, mii lii merhâšâm sämikielâi luándulij kevttimpirrâsij kiäppánem. Pargojuávkku luovâttij iävtuttâsâs máttáátâsminister Jukka Gustafssonin já kulttuur- já valastâllâmminister Paavo Arhinmäkin vástuppeeivi 2. njuhčâmáánu. ¶ Sämikielâ iäláskitmân pargojuávkku iävtut eres lasseen kielâpiervâltooimâ vuáháduttem já vijđedem. Kielâpiervâl lii kielâlâš ucceeblohon tâi algâaalmugân uáivildum toimâ, mast puoh toimâ tábáhtuvá aalgâ rääjist tuše áášán kullee aalmug kieláin, veikkâ uásálisteeh iä mátáččii tom ollágin. Lasseen kalga lasettiđ resurssijd sämikielâlâš peivitipšo falâmân laavâ vaattâm vuovvijn, ko tast lii merhâšittee rooli sämikielâ já kulttuur paijeentuállen já nanodeijen. Pargojuávhu mield kalga meiddei ovdediđ sämikielâ máttááttâs ubâ enâmist sehe lasettiđ sämikielâ mättee tohálii arâšoddâdem- já máttáátâspargojuávhu mere. ¶ Sämikielâ iäláskitmist láá finnim šiev vuáttámušâid ovdâmerkkân párnái kielâpiervâlijn já eres kielân lohtâseijee haavâin. Minister mainâšij savâstis anarâškielâ iäláskittem miänástusmainâs, maid kielâiäláskittemseminaarist oovdânpuovtij Marja-Liisa Olthuis. ¶ Sämikielâ iäláskittemohjelm ¶ Sämikielâ iäláskittemohjelmân stuorrâ tárbu ¶ Sämikielâ iäláskittemohjelmân stuorrâ tárbu ¶ - Sämikielâ iäláskittemohjelm toimâiguin, moh tääl láá joođoost, kalga juksâđ tááláást meritiätulub já nanosub syeje puohâi kuulmâ Suomâst sarnum sämikielâ uásild, minister páhudij. - Sämikielâ iäláskittemohjelm tooimâi olášuttem lii kirjejum haldâttâsohjelmân, já toimáid kalga-uv riemmâđ ohjelm tuhhiittem maŋa nuuvt jotelávt ko máhđulâš. ¶ Sämikielâ iäláskittemohjelm vuávájeijee pargojuávkku čokkân Anarist 29.-30.8. já puávdee puohâid, kiäh láá perustum sämikielâ puátteevuođâst já iäláskitmist, savâstâllâđ, muštâliđ jieijâs vuáttámušâin, kuldâliđ iärásij vuáttámušâid já toohâđ iävtuttâsâid kielâ iäláskittemohjelm pargojuávkun. ¶ Sämikielâ iäláskittemohjelm vuávám álgá ¶ Sämikielâ iäláskittemohjelm vuávám álgá ¶ Sämikielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem kuáská meid sämikuávlu. ¶ Sämikielâ já kulttuur puáhtá luuhâđ Suomâst kuulmâ ollâopâttuvâst: Oulu, Helsig já Laapi ollâopâttuvâin. Oulu ollâopâttuv Giellagas-instituutist lii väldikodálâš sierânâspargo sämikielâ já kulttuur ollâ tääsi máttááttâsâst já tutkâmist. Säämi ollâškovlâ Taažâ Kuovdâkiäinust lii áinoo Tave-eennâmlâš ollâškovlâ, mast máttááttâs, tutkâm já haldâšem váldukiellân lii sämikielâ. Säämi ollâškovlâ škuávlee el. sämikielâlâš máttáátteijeid já váldá uáppeid meiddei ránnjáenâmijn Suomâst, Ruotâst já Ruošâst. ¶ Sämikielâ já maorikielâ iäláskittem -seminaar 13.9.2011 ¶ Sämikielâ já maorikielâ iäláskittem -seminaar 13.9.2011 ¶ Sämikielâ já máttááttâs kolgâččij ovdediđ olesváldálávt ¶ Sämikielâ já máttááttâs kolgâččij ovdediđ olesváldálávt ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2003-2004 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2005-2006 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2006-2007 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2007-2008 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2008-2009 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2009-2010 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2010-2011 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2011-2012 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2012-2013 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2013-2014 ¶ Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs vuáđumáttááttâsâst já luvâttuvvâst láá turvim máttááttâs- já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laavâst (45 § 1 mom) eromâš ruttâdmáin, mii kuáská sämikuávlu kieldáid. Sämimáttááttâs sierânâs ruttâdemnjuolgâdus meerhâš keevâtlávt aldasáid 100 % staatâtorjuu sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs máttáátteijei pälkkikoloid. ¶ - Sämikielâ já säämi máttááttâsašij ovdedem haldâšempolitiikast meerhâš uđđâ kiäinui lekkâm. Eennâm haldâttâs lii adelâm majemuu kyevti ive ääigi vittâ tiäđáttâs stuorrâtiigán. Tain kulmâ kieđâvušeh tuše škovlâ- já máttááttâsaašijd. Kyehti tiäđáttâs kieđâvušeh eromâšávt sämikielâd já Taažâ sämipolitiik, muštâlij Valle. ¶ Sämikielâ já tárukielâ lává täsiviärdásiih kielah Taažâst. Vuoigâdvuotâ sämikielâ oppâmân škoovlâst kulá máttááttâslaavâ mield jyehi sämiuáppei aassâmsaajeest peerusthánnáá. Sämikielâ haldâšemkuávlust jieijâs kielân já kulttuurân lohtâseijee máttááttâsân kullee vuogâdvuođah láá vijđásuboh ko eres kuávluin. ¶ Sämikielâ kirjekielâ ovdánmijn já sämisiärváduv kulttuurlâš moránem mield sämikirjálâšvuotâ aalgij ovdániđ 1970-lovo aalgâ rääjist. Kirjálâšvuođâst šoodâi vyehi kuvviđ ohtsâškode tuhhitmettum tiilijd já lädijduttemproosees vaikuttâsâid sämmilijd. ¶ Sämikielâ kirjekielâ ovdánmijn já sämisiärváduv kulttuurlâš moránem mield sämikirjálâšvuotâ aalgij ovdániđ 1970-lovo aalgâ rääjist. Kirjálâšvuođâst šoodâi vyehi kuvviđ ohtsâškode tuhhitmettum tiilijd já lädijduttemproosees vaikuttâsâid sämmilijd. ¶ Sämikielâlâš kulttuur já sämiseervij tooimâ tuárjumâ ¶ Sämikielâlâš kulttuur já sämiseervij tooimâ tuárjumâ ¶ Sämikielâlâš oppâmateriaalij ¶ Sämikielâlâš oppâmateriaalij ¶ Sämikielâlâš oppâmateriaalpargo ¶ Sämikielâlâš oppâmateriaalpargo ¶ - Sämikielâlâš aldatipšoo 24 831,50 € ¶ - Sämikielâlâš aldatipšoo, Männikkö palvâlempäikki, uásádâh Hilla-Puolukka 31 887,00 € ¶ - Sämikielâlâš aldatipšoo, Männikkö palvâlempäikki, uásádâh Mustikka 30 672,00€ ¶ - Sämikielâlâš aldatipšoo puárásijhuolâttâsân 33 261,00 € ¶ - Sämikielâlâš aldatipšoo, tiervâsvuođâkuávdáš 21 264,00 € ¶ Sämikielâlâš ášástâllâm virgeomâháin ain-uv kaggâd ¶ - sämikielâlâš já sämikielâ máttááttâsân čujottum staatâtorjui sirdem máttááttâsministeriöst kuávluhaldâšemvirgádâhân (ige sämmilij jieijâs jiešhaldâšem pargon) (kieldâi staatâuásusvuá¬háduv uđâsmitmist), ¶ Sämikielâlâš kirjálâšvuotâ ¶ Sämikielâlâš kirjálâšvuotâärbivyehi lii nuorâ. Mainâsij mainâstem já njálmálâš mainâstemärbivyehi láá lamaš sämmilâš kulttuur já tiäđusirdem tergâdiih uásih suhâpuolvâst nuubán já lááččám vuáđu sämikielâlii kirjálâšvuođâ šoddâmân. Vuossâmuuh sämikielâliih almostitmeh lijjii Ruotâst ive 1619 teddilum kyehti oskoldâhlii kirjáá. Vuossâmuš tavesämikielâlâš čaabâkirjálâš kirje lâi ruotâsämmilii Johan Turi čáállám já kuvvim kirje ivveest 1910 Muitalus sámiid birra, mii lii muštâlus puásuisämmilij elimist. Turi halijdij jieijâs saanij mield muštâliđ virgeomâháid ete maggaar lii sämmilij eellim já tile, vâi virgeomâhááh šaddeh tiettiđ tain. Turi kovvee kirjestis uáli tárkká sämmilij eellim, historjá já sämmilij aalmugärbivyevi. Meid čällee, taaiđâr já puásuituállee, Ruotâ Vääččirist meddâl leijee Nils Nilsson Skum kuvvij sämmilâš luándupirrâs já puásuituálu. Lii ettum, ete sun piejâi hade suu kiirjijd tain kovvejum puásuilovo vuáđuld. Aalmug tiäđulâšvuotân  Skum poođij vuosâsajasávt kiirjijn Same sita - samebyn (1938). ¶ Sämikielâlâš kirjálâšvuotâärbivyehi lii nuorâ. Mainâsij mainâstem já njálmálâš mainâstemärbivyehi láá lamaš sämmilâš kulttuur já tiäđusirdem tergâdiih uásih suhâpuolvâst nuubán já lááččám vuáđu sämikielâlii kirjálâšvuođâ šoddâmân. Vuossâmuuh sämikielâliih almostitmeh lijjii Ruotâst ive 1619 teddilum kyehti oskoldâhlii kirjáá. Vuossâmuš tavesämikielâlâš čaabâkirjálâš kirje lâi ruotâsämmilii Johan Turi čáállám já kuvvim kirje ivveest 1910 Muitalus sámiid birra, mii lii muštâlus puásuisämmilij elimist. Turi halijdij jieijâs saanij mield muštâliđ virgeomâháid ete maggaar lii sämmilij eellim já tile, vâi virgeomâhááh šaddeh tiettiđ tain. Turi kovvee kirjestis uáli tárkká sämmilij eellim, historjá já sämmilij aalmugärbivyevi. Meid čällee, taaiđâr já puásuituállee, Ruotâ Vääččirist meddâl leijee Nils Nilsson Skum kuvvij sämmilâš luándupirrâs já puásuituálu. Lii ettum, ete sun piejâi hade suu kiirjijd tain kovvejum puásuilovo vuáđuld. Aalmug tiäđulâšvuotân  Skum poođij vuosâsajasávt kiirjijn Same sita - samebyn (1938). ¶ Sämikielâlâš muusik škáájá já suopânjeh njurgoh ko puoh aaigij stuárráámus Säminuorâi taaidâtábáhtus vuálgá joton Anarist koskoho 28.3. Tábáhtus álgá njuárustem- já njuárustemviestâkištoin Aanaar čuoigâmstadionist tme 13.30. Ehidist čokkânep taaidâtábáhtus lekkâmáid, uđđâ säminuorâi muusikjuávhu Irdon konserttân já palhâšumij jyehimtilálâšvuotân Sajosân tme 18. Uárnejeijeeh vyerdih Anarân pyereest-uv paijeel 400 uásálisted. 29.03. tme 9.55-17: http://yle.fi/livestream/saamevideo.asx . ¶ Sämikielâlâš oppâmateriaalij valmâštem algâttui sämikielâlâš algâmáttááttâs jotonpieijâm ohtâvuođâst 1970 –lovo pelimuddoost. Aalgâst materiaalpargoost västidij Laapi läänihaldâttâs, mast poorgâi ive 1976 rääjist sierânâs sämiškovlim vuávájeijee. ¶ Sämikielâlâš oppâmateriaalpyevtittem uđđâ hástusij oovdâst ¶ Sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah ¶ Sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah ¶ Sämikielâlâš palvâlusah uárnejuvvojeh enâmustáá čuovviittâstooimâst ađai vuáđumáttááttâsâst, párnái peivitipšoost já ovdâmáttááttâsâst. Masa puoh eres sämikielâlâš palvâlem tábáhtuvá ain-uv tulkkâpalvâlusâi já äššikirjejurgâlusâi pehti. Eromâš váduhin lii tubdum sämikielâ kevttim puhe-limáin tábáhtuvvee ášástâlmist. Virgeomâhâš ij iänááš paste orniđ sämikielâlâš puhelinpalvâlem. ¶ Sämikielâlâš párnáin ličij laavâ mield vuoigâdvuotâ sämikielâlâš peivikiäčun ubâ eennâm kuávlust. Kuittâg ovdâmerkkân Helsigist ij lah sämikielâlâš peivikiäčču. Kuávlust ässee sämmilâšvanhimeh čielgiittâs mield aneh sämikielâ já kulttuur sirdâšume párnáid tehálâžžân já tuáivuh peivitipšo sämikielân. ¶ - Sämikielâlâš peerâpargo 30 472,50 € ¶ - Sämikielâlâš päikki-išedeijee Veahkki uástupalvâlussân SámiSoster ry:st 19 209,00 € ¶ - Sämikielâlâš sijdâpargee Njellim-Kiđđâjävri kuávlun 23 875,50 € ¶ - Sämikielâlâš sijdâpargee Tave-Aanaar kuávlun 24 550,50 € ¶ - Sämikielâlâš sijdâpargee, Vuáčču 25 494,00 € ¶ - sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân čujottum staatâtorjuu sirdem meddâl sämmilij jiešhaaldâšmist njuolgist kieldáid. Mainâšum haldâšempargoh kuleh čielgâsávt sämmilij jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem pirrâdâhân já taid kalga jo-uv sirdeđ väldikodálâš virgeomâháást njuolgist sämmi-lij jiešhaldâšemorgaanân, sämitiigán, tâi siäiluttiđ (sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi staatâ¬toorjâ) sämitige pargon. ¶ - sämikielâlâš sosiaalsyergi palvâlusâi ovdedem. ¶ - Sämikielâlâš tiervâsvuođâtipšoo 14 742,00 € ¶ - Sämikielâlâš tiervâsvuođâtipšoo 22 963,50 € ¶ - Sämikielâlâš tooimâstivrejeijee 18 953,50 € ¶ Sämikielâlâš, sämikielâ já kulttuur máttááttâs ¶ Sämikielâlâš, sämikielâ já kulttuur máttááttâs ¶ Sämikielâliih kirkkokietâkirjeh kávnojeh čujottâsâst www.sakasti.f i ¶ Sämikielâliih peivitipšo-ohtâduvah Suomâst ¶ Sämikielâlii já sämikielâ máttááttâs uáppeemeeri Suomâ vuáđumáttááttâsâst já luvâttuvvâst lassaan. Uáppeemeeri lii lasanâm suulân 170 uáppein luuhâmivveest 2005-2006. Taan luuhâmive oles uáppeemeeri lii 613, ko čohčuv 2005 tot lâi 444. Sämikielâ máttááttâs adeleh eenikielâ já vieres kielâ oppâamnâsin puoh kuulmâ sämikieláin. Sämikielâlâš máttááttâs uárnejuvvoo anarâš- já tavesämikieláin sämikuávlust. ¶ Sämikielâ lii kuullâm škoovlâ máttááttâsohjelmân vuáđuškoovlâ vuosmuu ihelovo rääjist. Sämikielâlâš máttááttâs vuolgij joton Ucjuuvâst já Anarist 1970-lovo pelimuddoost. Puoh sämikuávlu vuáđuškoovlah já luvâttuvah adeleh sämikielâ máttááttâs. Sämikielâlâš máttááttâs adeluvvoo enâmustáá vuáđumáttááttâs iheluokain 1-6. Sämikuávlu ulguubeln máttááttuvvoo sämikielâ tuše váhá, mut uáppeemeeri lii lassaanmin. Uási máttááttâsâst adeluvvoo virtuaallávt, viermimáttááttâssân. Sämikuávlu ulguubeln ij lah vala adelum sämikielâlâš máttááttâs. ¶ - Sämikielâlii máttááttâs staatâuásih ¶ Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi ¶ Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi ¶ Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi 17.9.2014 ¶ Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi 17.9.2014 ¶ - Sämikielâlii peivitipšo turvim Hettaast 14 201,18 € ¶ - Sämikielâlii peivitipšo turvim Kärigâsnjaargâ siijdâst 22 721,89 € ¶ - Sämikielâlii peivitipšo turvim Ruotâ Käresavonist uástupalvâlussân 8 520,71 € ¶ - Sämikielâlii peivitipšo turvim Ucjuv markkânist 35 502,96 € ¶ Sämikielâ lii säämi algâaalmug kielâ. Suomâ staatâ lii jiejâs lahâasâttâssáin sehe aalmugijkoskâsâš sopâmušâiguin čonâdâttâm turvâstiđ säämi algâaalmug kielâ já kulttuur paijeentoollâm já ovdedem. Sämmilijn lii Suomâ vuáđulaavâ mield kielâs já kulttuuris kyeskee jiešhaldâšem sämikuávlust. Taam jiešhaldâšem olášut Sämitigge. Sämikielâi sajattâh lii uhkevuálásâš veikkâ sämikielâi tile lii mottoom uásild majemui iivij puáránâm. Ohtsâškodálâš tooimâin peerusthánnáá puoh sämikielah kuleh Unesco aalmugijkoskâsâš luokittâs mield uhkevuálásâš kieláid. Suomâst sarnum aanaar- já nuorttâsämikielâ luokittâllojeh uáli uhkevuálásâš kiellân. Keessiv 2002 sämikielâ meridui väldiđ mieldi EU komissio tuođâlávt uhkevuálásâš kielâi ohjelmân. Veikkâ sämikielâid lii mottoomverd puáhtám iäláskittiđ, tarbâšeh toh ennuv sierâlágán toorjâtooimâid vâi toh siäiluččii suhâpuolvâst nuubán. Suomâst lii jotonpieijum sämikielâi kyeskee kielâiäláskittemohjelm já Sämitigge lii čiälkkámušâstis huáputtâm iälákittemohjelm tooimânpieijâmij resurssijd já olášuttem. ¶ Sämikielâlijd párnáid fáttee tuše sämikielân! Kielâ ovdán tuše tom kuldâlmáin já kevttimáin. ¶ Sämikielâlij palvâlusâi uážžum kirholâš toimâttâsâi, tegu hávdájái, kastuu já vihkâm ohtâvuođâst lii máhđulâš Sämikuávlust, mii lii sämmilij paapân kullee kuávlu. Sämikielâlijd já kyevtkielâlijd meesuid toimâtteh Aanaar já Ucjuv kuávluin. Sämikuávlust ij lah máhđulâš uážžuđ sämikielâlâš palvâlus diakoniapargo já pajasšoddâdempargo suorgijn, ko iä lah sämikielâtáiđusiih pargeeh. Nuuvtpa ovdâmerkkân sämikielâlâš rippâškovlâ ij olášuu Suomâst. Sämikielâlijn pargein lii vááijuvvuotâ ¶ Sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi finnim turviimân já sämikielâlii peivitiipšon 600 000 € ¶ Sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi finnim turviimân já sämikielâlii peivitiipšon 600 000 € ¶ Sämikielâ máttááttâsâst máccoo kansaškoovlâ ääigi tilálâšvuo ¶ Sämikielâ máttááttâsâst máccoo kansaškoovlâ ääigi tilálâšvuo ¶ Sämikielâ máttááttâsâst máccoo kansaškoovlâ ääigi tilálâšvuotân - sämikuávlu ulguubeln ässee párnááh já nuorah pääccih luuhâm- já čäällitáiđuttemmin jieijâs kielâst, jis kielâ ij máttááttuu škoovlâst. Tilálâšvuotâ lii Suomâ vuáđulaavâ já Suomâ adelem, algâaalmugis kyeskee aalmugijkoskâsâš sopâmušâi vuástásâš, páhuduvvoo Sämitige pargojuávhu tuorâstuv 13.11. almostittám vuossâmuu sämitige škovlimraportist. ¶ Sämikielâ máttááttâs já ton ovdedem kolgâččij pargojuávhu mielâst toohâđ máhđulâžžân viijđedmáin tááláá ääigi sämikuávlu kyeskee sämimáttááttâs ruttâdem ubâ enâmân. Tot lehâstičij maađij máttááttâs fastân tohâmân, oovdedmân já ton sajattuv luptiimân. Sämikuávlu kyeskee ruttâdemnjuolgâdus máttááttâs já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laavâst torvee škovlim uárnejeijeid staatâtorjuu, mii västid suullân 100-prooseentlávt máttááttâsâst šaddee máttáátteijei pälkkikoloid. ¶ Sämikielâ máttááttâs lii adelum vuáđuškoovlâ vuosmui iivij rääjist. Sämikielâlâš máttááttâs vuolgij joton Ucjuuvâst já Anarist 1970-lovo pelimuddoost. ¶ Sämikielân: Ilmari Mattus ¶ sämikielân: Ilmari Mattus ¶ Sämikielân lohtâseijee aašijn sämitiggeest västid säämi kielârääđi. Sämikielâ toimâttâh oovtâst säämi kielâraađijn kocá já oovded sämmilij säämi kielâlaavâst mainâšum kielâlâš vuoigâdvuođâi olášume. Sämmilij vuoigâdvuođâst kevttiđ jieijâs kielâ virgeomâhijn asâttui vuosmuu keerdi ive 1991 (516/1991) nk. sämmilij kielâlavváin. Taan laavâst sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi olášume vuáđudui iänááš jurgâlmân já tulkkuumân. Eidu ton keežild sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođah iä tuotâvuođâst olášum aldagin nuuvt vijđáht ko lahâasâtteijee lâi laavâ aasâttijn uáivildâm. Säämi kielâlaahâ uđâsmittui ive 2003 siämmáá-áigásávt almos kielâlavváin (423/2003). Uđđâ säämi kielâlaahâ (1086/03) šoodâi vuáimán ive 2004 aalgâst já ton uáivilin lii jieijâs uásild turvâstiđ vuáđulaavâst asâttum sämmilij vuoigâdvuođâ toollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur. Laavâ ulmen lii tähidiđ sämmiláid vuoigâdvuođâ vuoigâdvuođâlâš áášán já šiev haaldâšmân kielâst peerusthánnáá sehe tot, et sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođah olášuttojeh nuhtán, et toid taarbâš sierâ keessiđ. Laahâ kuáská puohâid Suomâst sarnum sämikielâid: tavesämikielâ, aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ. Sämikuávlu staatâ tâi kieldâi virgáduvâin tâi toimâsoojijn ášástâldijn lii sämmiliist ain laavâ miäldásâš vuoigâdvuotâ valjiimis mield kevttiđ suomâkielâ tâi sämikielâ. Virgeomâhij almottâsah, kulluuttâsah, tiäđáttâsah já ravvuuh kalgeh leđe sämikuávlust meiddei sämikielân. Sämikuávlust lii virgeomâhijn kenigâsvuotâ ovdediđ toimâinis sämikielâ kevttim. Kieldâlâš virgeomâheh kalgeh kevttiđ suomâkielâ paaldâst sämikielâ nuuvt vijđáht ko uáinih tom tárbulâžžân pevdikiirjijn já eres äššikiirjijn, main lii almos merhâšume. Laavâ mield sämikuávlu staatâlâš já kieldâlâš virgeomâheh kalgeh pargojuávhu pálkkáttijn anneeđ huolâ tast, et jieškoteuv virgádâh pasta palvâliđ äššigâšâid meid sämikielân. Virgeomâhâš kalga meid škovliittâs orniimáin tâi eres vuovvijn anneeđ huolâ tast, et ton pargojuávhust lii pargoidis vaattâm sämikielâ táiđu. Jyehi virgeomâhâš kocá jieijâs toimâsyergist laavâ nuávdittem. ¶ Sämikielân lohtâseijee aašijn Sämitiggeest västid säämi kielârääđi . Säämi kielârääđi koskâvuođâst väljee sämitigge ovdâsteijes meid säämi parlamentaarlâš rääđi vuálásâžžân tuáimee säämi kielâlävdikoodán . Lasseen sämitiggeest lii sämikielâ toimâttâh , mii västid ereslasseen säämi kielâlaahân lohtâseijee jurgâlusâi tooimâtmist virgeomâháid, parga sämikielâ sajattuv pyereedmân sehe uásálist sierâlágán terminologia projektáid. ¶ Sämikielâ puáhtá leđe škoovlâ máttááttâskielâ, eenikielâ oppâaamnâs já iävtutátulâš/ väljejum vieres kielâ oppâaamnâs. Sämikuávlust ässee sämikielâ mättee uáppeeh kalgeh laavâmield finniđ váldu-uási vuáđumáttááttâsâst sämikielân. Njuolgâdusah kyeskih puoh kuulmâ Suomâst sarnum sämikielâ: aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielâ. Sämikielâi iskosijd lii máhđulâšvuotâ čođâldittiđ pajeuappeetutkosijn, mii lii eres osijdis peeleest suomâkielâlâš. ¶ Sämikielâ puáhtá tááláá njuolgâdusâi mield leđe vuáđumáttááttâs já luvâttuv máttááttâskielâ, eenikielâ já kirjálâšvuođâ aamnâs sehe rijjâtátulâš/valjimiävtulâš (=vieres kielâ) aamnâs. Eenikielâ máttááttâsân kulá lasseen suomâkielâ máttááttâs, mii meerhâš keevâtlávt eenikielâ oppâtiijmij jyehim sämi- já suomâkielâ koskân. Pajeuáppeetutkosist lii máhđulâš čođâldittiđ sämikielâst eenikielâ já vieres kielâ iskos. ¶ – Sämikielâ sajattâh suomâ škoovlâst lii juáhásâm kyevti uásán. Sämikuávlust kielâ lii kuávlulii ucceeblohokielâ sajattuvâst já sämikuávlu ulguubeln enâmânvärrejeijeekielâ sajattuvâst. Sämikielâst ij lah škoovlâst toos kullee algâaalmug kielâ sajattâh, páhudij Seurujärvi-Kari. Algâaalmug kielâlâš vuoigâdvuođáid kulá mieddei vuoigâdvuotâ jieijâs kielâ iäláskitmân, revitalisaation. ¶ Sämikielâ sárnoo ulmui meereest iä lah tärkkilis tiäđuh. Sämikielâi sajattâh lii lamaš kuhháá hiäju já tom lii puáhtám almottiđ jieggâčällei eenikielânis (Suomâst) iäskán vuossâmuu säämi kielâlaavâ vuáimán puáttim maŋa ive 1992. Sämikielâ sárnooh láá tááláá ääigi masa puoh kyevti- tâi joba kuulmâkielâliih, ige aalmugkirjijd pyevti almottiđ eenikielân ko oovtâ kielâ. Jurdemist lii, et sämikielâi sárnoi meeri ličij ubânâssân 30.000-50.000 kooskâst. ¶ Sämikielâ toimâttâh ¶ Sämikielâ toimâttâh ¶ Sämikielâ toimâttuv jurgâleijeeh ja tuulhah (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Sämikielâ toimâttuv palvâlemmáávsuh jurgâlempalvâlusâin (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Sämikielâ toimâttuv palvâlemmáávsuh pajaneh 1.1.2011 ¶ Sämikielâ toimâttuv palvâlemmáávsuh pajaneh 1.1.2011 ¶ Sämikielâ toimâttuv pargeeh ¶ Sämikielâ vieres kielân ¶ Sämikielâ vuáđuoopah, Šoddâdemtiettui tieđâkodde, Laapi ollâopâttâh Sämikielâ uálgiamnâsoppân vuáđuoopah (25 op) ¶ Sämikieltáiđusij ulmui rekrytistmijn – aasâtmáin sämikielâ tááiđu virgehoittám iähtun tâi ánsun – puáhtá pyerediđ luánduláin vuovvijn jieijâskielâlijd palvâlusâid. Sämikielâi puátteevuođâ turviimân lii tehálâš, et sämikielâlijn palvâlusâin tahhoo luándulâš, uáinojeijee já čielgâ uási virgeomâhâštooimâ, palvâlusâid já rekryttistim. ¶ Sämikirjerááju lii kuávdáá vuossâmuu keerdist Aanaarjäävri peln, váldu-uuvsâ rievtisbeln. Aanaar sämikirjerááju stuárudâh lii 205 m2. Kirjeráájust porgâv kyehti ulmuu, main nube toimâkuávlu lii ubâ sämikuávlu. ¶ Sämikirjerááju: vu-ma tme 13-19, ko-tu tme 10-17, vá 10-16 ¶ Sämikuávlu eennâm- já čäcikuávlui vijđodâh lii ohtsis paijeel kulmâ miljovn hehtaar. Tot lii suulân lovádâs ubâ Suomâ vijđoduvvâst. Sämikuávlust 91 % lii staatâ haldâšem já suulân 80 % lii eresnáál suojâlum. ¶ Sämikuávlu eennâm- já čäcikuávlui vijđodâh lii ohtsis paijeel kulmâ miljovn hehtaar. Tot lii suulân lovádâs ubâ Suomâ vijđoduvvâst. Sämikuávlust 91 % lii staatâ haldâšem já suulân 80 % lii eresnáál suojâlum. ¶ Sämikuávlu kieldah ¶ Sämikuávlu kieldah finnejeh sämitige pehti ihásávt staatâtorjuu sämikielâlâš pyereestvaijeempalvâlusâi orniimân. Tágáreh láá eres lasseen párnái peivikiäčču- já puárásijpalvâlusah. ¶ Sämikuávlu kieldâi čuovviittâstooimâjođetteijeeh Laila Palkinen (Iänudâh), Ilkka Korhonen (Aanaar), Risto Varis (Suáđigil) já Ruávinjaargâ kaavpug čuovviittâspalvâlemhovdâ Heikki Ervast oovdânpuohtii čuákkimân päikkikieldâidis sämimáttááttâs tile já ovdedemtáárbuid. Máttááttâstooimâ pajetärhisteijee Kari Torikka čielgij čuákkimân sämikuávlu kieldâi sämimáttááttâs finnim ruttâdem ovdánem. Čuákkimân uásálistii lasseen sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikode jesâneh. Čuákkim amnâstâh lii pivdedijn finnimnáál škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst. ¶ Sämikuávlu kieldâin Iänuduvvâst, Anarist, Suáđigilist já Ucjuuvâst lii olášuttum oovtâstpargoost Sämitiggijn Sämmilij sosiaalpalvâlusâi ovdedemohtâdâh-proojeekt ääigist 1.9.2007–31.12.2009 sehe Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedem-proojeekt SaKaste ääigist 1.10.2011 - 31.10.2013 Projektij ovdedempargo vievâst uccii puárásij- já arâšoddâdempaargon, maid pargeh sämmilij juávhust, pargomaalijd, moh ovdedeh sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuoigâdvuođâi olášume. ¶ Sämikuávlu kieldâi ulguubeln uáppeemeeri lii stuárráámus Oulu kuávlust, kost kielâ amnâsmáttááttâs adeleh ohtsis 15 vuáđumáttááttâs uáppei já 13 luvâttuv uáppei. Ruávinjaargâ kaavpug kuávlust sämikielâ máttááttâs finnejeh ohtsis 12 vuáđumáttááttâs uápped já kuttâ luvâttuv uáppee. Helsig kuávlust sämikielâ máttááttâsâst láá ohtsis 10 vuáđumáttááttâs uápped. ¶ Sämikuávlu lii miäruštâllum sämitiggelaavâst. Toos kuleh Iänuduv, Aanaar já Ucjuv kieldah ollásávt já Suáđigil kieldâ taveuási ađai Säämi palgâs kuávlu ( Vuáču siijdâ kuávlu ). ¶ Sämikuávlust ¶ Sämikuávlust láá čuávuvááh meccikuávluh: ¶ Sämikuávlust puárásijhuolâttâs (päikkipalvâlem, palvâlemaassâm, pehtilittum palvâlemaassâm já lájádâstipšo) palvâlusâin šiev tipšo já huolâttâs ulmen lii, ete elilâm sämmilij jieijâs kielâ já kulttuur váldojeh vuotân puoh tipšo- já huolâttâspalvâlusâin. Säämi puárásijpargo äššigâs finnee šiev tipšo já huolâttâs talle, ko palvâlusah olášuttojeh sämmilij áárvui mield já jieijâs eenikielân. Návt äššigâsân šadda tobdo tast, ete sun sämikielâlâžžân já säämi eellimvyevi mield iällám olmožin uážžu eelliđ jieijâs kulttuur miäldásávt suu eellim loopâ räi. ¶ Sämikuávlust staatâ haldâšem kuávluin hárjutteh meccituálu eromâšávt Laapi palgâs já Aanaar kieldâ kuávluin. Meccihaldâttâs, palgâseh já luánduseervih láá sooppâm koččâmušâst leijee kuávluin tehálij puásuituálukuávlui já luándučuosâttuvâi rávhuidutmist 20 ihán. Sopâmuš rahtui ive 2010.  Staatâ haldâšem meccituálukuávluin heiviitteh PEFC-meccisertifisistemkriteerijd. Sämikuávlust láá jieijâs kriteereh, moh láá sooppum oovtâstpargoost Meccihaldâttâssáin, nuorttâlâšâi sijdâčuákkimáin já sämitiggijn. Sämikuávlu palgâseh láá tuhhiittâm kriteerijd. ¶ Sämikuávlust staatâ haldâšem kuávluin hárjutteh meccituálu eromâšávt Laapi palgâs já Aanaar kieldâ kuávluin. Meccihaldâttâs, palgâseh já luánduseervih láá sooppâm koččâmušâst leijee kuávluin tehálij puásuituálukuávlui já luándučuosâttuvâi rávhuidutmist 20 ihán. Sopâmuš rahtui ive 2010.  Staatâ haldâšem meccituálukuávluin heiviitteh PEFC-meccisertifisistemkriteerijd. Sämikuávlust láá jieijâs kriteereh, moh láá sooppum oovtâstpargoost Meccihaldâttâssáin, nuorttâlâšâi sijdâčuákkimáin já sämitiggijn. Sämikuávlu palgâseh láá tuhhiittâm kriteerijd. ¶ Sämikuávlust sämikielâ puáhtá leđe máttááttâskielân teikâ tuše oppâamnâsin. Sämikielâ puáhtá máttááttâllâđ meid rijjâtátulâš oppâamnâsin, kuás uáppee okkosâš oppâmeeri lassaan. Luvâttuvvâst sämikielâ puáhtá máttááttâllâđ eenikielân já/teikâ valjimiävtulâš kielân. Vuáđuškoovlâst já luvâttuvvâst uáppee kielâohjelm meriduvvoo kieldâ nanodem kielâohjelm mield. (Käldee: Laapi Avi) ¶ Sämikuávlust ässee já tobbeen škoovlâ jottee párnáin já nuorâin láá meiddei pyerebeh máhđulâšvuođah finniđ máttááttâs jieijâs kielâst já jieijâs kielân, ko sämikuávlu ulguubeln ässein. Sämikuávlu kieldah finnejeh sierânâs staatâtorjuu sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs orniimân. Lasseen vuáđumáttááttâslaahâ váátá, et sämikuávlust ässee sämikielâlâš uáppee máttááttâs adeluvvoo iänááš sämikielân. ¶ Sämikuávlust ässee sämikielâlâš uáppeeh kalgeh laavâ mield finniđ váldu-uási vuáđumáttááttâsâst sämikielân. Sämikielâ puáhtá leđe škoovlâ máttááttâskielâ, eenikielâ oppâaamnâs tâi väljejum vieres kielâ oppâaamnâs. Puoh sämikuávlu vuáđuškoovlah já luvâttuvah adeleh máttááttâs sämikielâst. Pajeuáppeetutkos tave- já aanaarsämikielâ iskos lii puáhtám čođâldittiđ 1990-lovo rääjist, nuorttâsämikielâ ive 2005 rääjist. ¶ Sämikuávlu ulguubeln ¶ Sämikuávlu ulguubeln adelum sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst iä lah sierâ njuolgâdusah máttááttâslaavâin. Vuáđumáttááttâslaavâ já luvâttâhlaavâ njuolgâdusah sämikielâst máttááttâskiellân já amnâsin láá máhđulâšvuođah, moh kyeskih prinsiiplávt ubâ enâmân. Keevâtlávt máttááttâs ornim sämikuávlu ulguubeln lii kuittâg čáittám lemin vaigâd maaŋgâ suujâi tiet. Sämikielâ máttááttâs puáhtá orniđ máttááttâs- já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laavâ (145 § 2 mom) já máttááttâsministeriö adelem asâttâs vuáđuld. Vyeimist leijee asâttâs lii ivveest 2009. Ton mield (3 §) oppâlájádâsâin, main iä ornii vuáđumáttááttâslaavâ 12 §:st já luvâttâhlaavâ 8 §:st uáivildum eenikielâ máttááttâs sämikielâláid, romankielâláid já viereskielâláid uáppeid, škovlim uárnejeijee puáhtá finniđ staatâtorjuu 2 máttááttâstiijmeest ohhoost jyehi rekinistmâslâš máttááttâsjuávhu peht, mii meerhâš sämikielâ uásild ucemustáá 2 uáppee juávhu. Njuolgâdus meerhâš keevâtlávt suulân 1/3 sämikuávlu kieldâi finnim tijmekuáhtásâš staatâtorjust. ¶ Sämikuávlu ulguubeln sämikielâ máttááttuvvoo vistig viehâ uccáá, mut uáppeimeeri lii lassaanmin. Uási máttááttâsâst adeluvvoo virtuaalmáttááttâssân. ¶ Sämikuávlu virgeomâháin láá ain-uv tuše uccáá tagareh pargeeh, kiäh pasteh palvâliđ äššigâšâid sämikielân. Ive 2004 vuáimán puáttám uđđâ säämi kielâlaavâ uáivilin lâi toohâđ sämikilâlâš ášástâllâm virgeomâháin luándulâžžân já kepidiđ kuuloold unohâžžân tubdum tulkkum. Sämitige stivrâ adelij 21.11. ciälkkámuš valmâštâllâmvuálásâš staatârääđi kielâlahâasâttâs kyeskee muštâlusân. ¶ - sämikulttuurčájáttâs (om. muusik), 30 min ¶ Sämikulttuurist ärbivuáválâš kulttuurolgospyehtimeh uáivildeh juoigâm, sämityeje, sämitaiđuu, mainâstemäärbi já oskomušâid, kirjálâšvuođâ, sämikielâlijd päikkinoomâid sehe sämmilâš huksimäärbi (el. kuáđih, lavŋekuáđih, ereslágán ääitih). Lasseen sämmilâš toovlášoskoldâhân kullee uhredem sieidijd lii kulttuurolgospyehtim. Uđđâsumoseh kulttuurolgospyehtimeh uáivildeh modern sämimuusik, teatter já elleekovetaiđuu. ¶ Sämikulttuurist ärbivuáválâš kulttuurolgospyehtim uáivild juoigâmmuusik, säämi tyeje, sämitaiduu, muštâlemärbivyevi já oskomušâid, kirjálâšvuođâ, sämikielâlijd päikkinoomâid sehe säämi huksimärbivyevi (el. láávuh, kuáđih, sierâlágáneh ääitih).  Lasseen säämi toovlášoskoldâhân kullee uhredem sieidijd lii kulttuurolgospyehtim. Uđđâsuboh kulttuurolgospyehtimeh uáivildeh uđđâáigásâš sämimuusik, teatter já elleekovetaiduu. ¶ Sämikulttuur jottee eellimtääpi ij lah kuáđđám enâdâhân ennuvgin pisovijd toovlášmuštoid. Enâdâhân láá pááccám madârvanhimij kuátišiljoh, kiäinuh, käärdih já rakânâsah. Sämmilâš luándun lohtâseijee kulttuurärbivyehi iälá-uv mainâsijn, juoigusijn já päikkinoomâin. Sämikuávlust lii uáli riges sämikielâlâš päikkinommâvuárkká. Päikkinoomah muštâleh el. kuávlu kiävtust, historjást, oskolduvvâst, tábáhtusâin já iäláttâsâin. ¶ Sämikulttuur jottee eellimtääpi ij lah kuáđđám enâdâhân ennuvgin pisovijd toovlášmuštoid. Enâdâhân láá pááccám madârvanhimij kuátišiljoh, kiäinuh, käärdih já rakânâsah. Sämmilâš luándun lohtâseijee kulttuurärbivyehi iälá-uv mainâsijn, juoigusijn já päikkinoomâin. Sämikuávlust lii uáli riges sämikielâlâš päikkinommâvuárkká. Päikkinoomah muštâleh el. kuávlu kiävtust, historjást, oskolduvvâst, tábáhtusâin já iäláttâsâin. ¶ Sämikulttuurkuávdáš ¶ Sämikulttuurkuávdáá proojekthovdân tuáimá Juha Guttorm já proojeektpargen Marja-Riitta Lukkari . ¶ Sämikulttuurkuávdáá ruttâdmân lii finnejum 5 miljovn eurod Euroop union kuávluovdedemruttârááju vaarijd. ¶ Sämikulttuurkuávdáá Sajosist uárnejuvvoo maailm tobdosumosáid sämitaidâráid kullee Nils-Aslak Valkeapää juhlekonsert 9.11.2013. ¶ Sämikulttuurkuávdáš Sajos, mii Aanaar markkânân huksejuvvoo, šadda leđe Suomâ sämmilij haldâttâs já kulttuur kuávdáš. Sämikulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid jiešiävtulávt paijeen-toollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ, kulttuur já iäláttâstooimâ sehe tipšođ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšem sehe tuárjuđ sämmilij almolij iäláttâsâi ovdánem. Kulttuurkuávdáš pyereed meid čielgâsávt máhđulâšvuođâid levâttiđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. Sämikulttuurkuávdáš Sajos huksiimân lii mieđettum 5 miljovn eurod Euroop union kuávluovdedemruttârááju ruuđâid. ¶ Sämikulttuurkuávdáš Sajos valmâštuvá kiävtun uđđâivemáánust 2012 Aanaar markkânân, luán-dustis áinoošlajâsii Aanaarjäävri riidon. Sajos šadda leđe sämmilij ärbivuovvijd vuáđuduvvee kult-tuur-, haldâttâs-, škovlim- já mättimčokkânem sehe maaŋgâhámásâš tábáhtustáálu. Sämikulttuur-kuávdáš fáálá rievtis säämi kulttuur- já mättimpirrâsist ollâtásásijd čuákkim-, čáitálmâs- já škovlim-viistijd uđđâáigásij av-pyevtittâsriäiduiguin sehe uárnee tábáhtusâid kunnijâtmáin kulttuur oovtâst-pargoost jieškote-uv tuáimeiguin já viärmádâtmáin sehe aalmuglávt já aalmugijkoskâsávt. Sajosist lii čokkânemsaje joba 500 ulmuu tábáhtussáid. ¶ Sämikulttuurkuávdáš uánihávt ¶ Sämikulttuur lii siäilum jiešnálásâš já áinoošlajâsâš algâaalmugkulttuurin suddâlumviggâmušâin peerusthánnáá. Sämikulttuur kárttá ain kuáhtáđ stuorrâ hástusijd. Sämmilij meddâlvarrim sämikuávlust toovvât stuorrâ hástus sämikielâlijd palvâlussáid já máttááttâsân, sämikielâ já ¶ Sämikulttuur tuđhostoimâkodde ¶ Sämimááccuh historjá spiekâst syemmilij aalmugmáccuhij historjásta nuuvt, et tom kevttim ij lah moonnân historjá muddoost potkânâm. Sämimááccuh vuáđumaalih láá näähkist já kággást rahtum aalmugmáccuheh. Sämimááccuh iälá tääl oovtâ ilolâš já aktiivlâš ääigis siämmáá ko ubâ sämikulttuur-uv. Máccuheh kuárrojeh tááláá ääigi maaŋgâlágán materiaalâin (läđđest, pumbul- já rahtumsáigukággáin, silheest já joba piicist) já jieškote-uv iivnijn. Tehálâš lii kuittâg ovttuu jieijâs sämmilâšjuávhu, kuávlu tâi joba suuvâ maali siäiluttem – já tast sämmiliih láá täärhih. ¶ Sämimááccuh koveráiđu ¶ Sämimááccuh koveráiđu ¶ Sämimááccuh lii meid juhlelâš kárvu já tagarin aalmuglâšmááccuh. Mučis mááccuhkorâduv uáiná ain tobbeen, kost sämmiliih čokkâneh stuorrâ juhlijd tâi čuákkimáid. Sämimááccuh muttuustâl iveaaigij já kevttimuáivil mield. Argâmááccuh ij lah hervejum siämmáánáál ko juhlemááccuh. Nisonji kesimááccuh kuárroo távjá pumbulkággást. Kesimáccuháin kiävttojeh šišnekammuuh ađai čässiheh já asettebeh kapereh. Tälvikárvoid kuleh poccuukamâsijn koorrum sosvskámmuuh, ullolijne, nisonijn lieggâ vyesinähkikappeer já almain skođâstum já viergičevđin hervejum kappeer. ¶ Sämimááccuh lii sämmilijn aalmuglijn tubdâlduvâin pyeremustáá uáinojeijee. Mááccuh maalih muttuusteleh kuávlui mield. Maalih, iivneh já hervâpaadij tiälláástâllâm muštâleh kyeddes sämmilâšjuávhu, távjá suuvâ-uv. Nuuvtpa ij lahkin siämmáá, maggaar mááccuh, kappeer tâi puáhháá kiävttá. ¶ Sämimááccuh lii sämmilij aalmuglâšmááccuh já sämmilii etnisiteet tubdâldâh. Mááccuh kiävttoo tááláá ääigi iänááš juhlepihtâsin, nuuvt heejâin ko hávdájáin-uv, mutâ meid virgálij čuákkimij pihtâsin. Puárásub sämiaalmugân sämimááccuh lii siäilum ain argâpihtâsin.  Mááccuh heervah já oleshäämi muštâleh mon sämikuávlust olmooš lii meddâl, jobâ siiviiltile já suuvâ. Sämimááccuh lii muttum aaigij mield já mááccuh puáhtá ain-uv mutteđ. Suomâst láá kiävtust vittâ sämimááccuh váldumaali: Tiänu, Aanaar, Iänuduv, Vuáču já nuorttâlâšâi mááccuh. Sämimáccuhijguin já sämituojijguin vijđásubbooht-uv láá puástud ávhástâllum maađhâšmist já sämityeje nálásijd kopioid vyebdih mätkimušton. ¶ Sämimááccuh lii sämmilij aalmuglâšmááccuh já sämmilii etnisiteet tubdâldâh. Mááccuh kiävttoo tááláá ääigi iänááš juhlepihtâsin, nuuvt heejâin ko hávdájáin-uv, mutâ meid virgálij čuákkimij pihtâsin. Puárásub sämiaalmugân sämimááccuh lii siäilum ain argâpihtâsin.  Mááccuh heervah já oleshäämi muštâleh mon sämikuávlust olmooš lii meddâl, jobâ siiviiltile já suuvâ. Sämimááccuh lii muttum aaigij mield já mááccuh puáhtá ain-uv mutteđ. Suomâst láá kiävtust vittâ sämimááccuh váldumaali: Tiänu, Aanaar, Iänuduv, Vuáču já nuorttâlâšâi mááccuh. Sämimáccuhijguin já sämituojijguin vijđásubbooht-uv láá puástud ávhástâllum maađhâšmist já sämityeje nálásijd kopioid vyebdih mätkimušton. ¶ Sämimááccuh muštâl maŋgâ ääši ¶ Sämimááccuh muštâl maŋgâ ääši ¶ Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015 ¶ Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015 ¶ Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015 ¶ Sämimáttááttâs pargoviehâškovliimân puáhtá almottâttâđ šleđgâpoostâ peht teikâ puhelimáin Moilas Irmelin (irmeli.moilanen(at)samediggi.fi / 050-5691255) vuossaargâ 24.11.2014 räi. Almottâttâm lii čannee. Škovlim ruttâd Máttááttâshaldâttâs. ¶ Sämimáttááttâs pargoviehâškovlim oppâpajeh já tai siskáldâsah sehe almottâttâmravvuuh almostittojeh čohčâmáánust 2014. Škovliimân uásálisteeh finnejeh čođâldâsâinis 6 oppâčuággá. ¶ Sämimáttááttâs pargoviehâškovlim ulmen lii aldaniđ sämimáttááttâs kielâiäláskittem uáinust já ton vuolgâsaajeest, ete sämikielah tarbâšeh uđđâ sárnoid. Škovlim ulmen lii finniđ vástádâsâid el. koččâmušân: Maht sirdep/máttááttep kielâ nuuvt pehtilávt ko máhđulâš kielâlávt epiohtâlâs uáppeejuávkun? Ulmen lii ovdediđ sämimáttááttâs pargovievâ pedagooglijd já amnâshaaldâšlijd tááiđuid sehe ovdediđ uđđâ pedâgooglijd vuáháduvâid, moh väldih sämikielâ já kulttuur vuotân já moiguin pyeredeh oppâm kvaliteet já oppâmpuátusijd sehe ovdedeh sämikielâ já kulttuur iäláskittem. ¶ Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015 ¶ Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015. Sämitige já Giellagas-instituut ornim sämimáttááttâs pargoviehâškovlim vuossâmuš aldamáttááttâspaje sirdâšuvá toollâmnáál kuovâmáánust 2015. Säämi kielâlavgum škoovlâst – maht tuárjum jieččân kielâ já kulttuur máttááttâsâst – škovlim koolgâi algâalgâlii vuávám mield vyelgiđ joton puáttee skammâmáánu pelimuddoost. ¶ Sämimáttááttâs tááláš tile muuneeld maccâm kansaškoovlâ ááigán, kuás sämikielâst ij lamaš sajattâh máttááttâsâst já sämmilij kielâmolsom ovdánij jotelávt. Sämikuávlu ulguubeln ässee sämipárnái já -nuorâi tilálâšvuotâ sulâstit sii äijihij já ááhui pärnivuođâ tilálâšvuođâ. Ko kielâ ij máttááttuu škoovlâst, te sárnooh pääccih luuhâm- já čäällimtáiđuttemmin jieijâs kielâst. Kielâ sárnoi meeri kiäppán iäge uđđâ kielâ kevtteeh lassaan. Hiäjumustáá kielâ mätteeh monâtteh kielâš jo-uv ollásávt tâi kielâ ij ovdán, ko revitalisaatiolâš kielâ kirjálâš haaldunväldim ij lah máhđulâš. ¶ Sämimáttááttâs uáppeemeeri lassaan ¶ Sämimáttááttâs uáppeemeeri lassaan ¶ Sämimuseo Siijdâ pyevtittem tiätupakkeet aanaarsämmiliih ¶ Sämimuseo Siijdâ päikkisiijđoh www.siida.fi ¶ Sämimuseo Siijdâ, sämmilij aalmugmuseo, jođetteijee Tarmo Jomppanen kieđâvušâi jieijâs saavâst säämi materiaallii kulttuuräärbi suojâlem táárbuin. “Museotooimâ já säämi materaallii kulttuurlâš syeje ovdedem turviimân Suomâ museoi sämičuágálduvâid kolgâččij finniđ sämisiärváduv palvâlusân já čuágálduvâid kolgâččij finniđ almolávt uáinusân. Puáttee haldâttâspajan kalga asâttiđ mittomeerrin Sämimuseo Siijdâ vijđedem já ton ruttâdem turvim.” ¶ Sämimuseo Sijdâ (tavesämikielân) ¶ Sämimuusik ¶ Sämimuusik lii onnáá peeivi siävuttâs puárrás já uđđâ. Sämimuusik madduuh láá jieŋâlâsâst ärbivuáválii sämimusikkist juáigusist, leu’ddist já liivđest, moh láá ärbivuáválii sämimuusik šlaajah Suomâ pele sämikuávlust. Eres sämimuusik ärbivuáválij vookaalmuusikšlaajâi lassen kávnojeh puohâin máhđulijn muusikgenrein rääpist huumpan. ¶ Sämimuusik lii tehálâš sajattuvvâst uđđâ säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Säämi muusikkuávdáš koordinist já uárnee sämimuusik máttááttâs škovláid já oovded sämimuusik máttááttâsvuávámijd. Säämi muusikkuávdáš tuáimá oovtâspargoost el. Säämi máttááttâskuávdáin. Säämi muusikkuávdáá jurdân lii lasseen ovdediđ uđđâ kulttuurirâtteijeevuođâ el. falâmáin máhđulâšvuođâid sämimuusik paddiimân já vuorkkiimân, faallâđ sämiartistáid lávdástemmáhđulâšvuođâid, rähtiđ sämimuusik tobdosin já siäiluttiđ já ain ovdediđ ärbivuáválâš muusik sirdemáin tom uđđâ suhâpuolváid. ¶ Säminisonij paaneel. Kooveest čižetbeln uálgisbel: Stivrejeijee Eva Biaudet, Gudrun E. Lindi, Heli Huovinen, Ellen Maret Hætta, Silje Katerine Muotka já Berit Marie Eira.  Kove: Sandro Weltin  © Euroop Rääđi ¶ Säminisonij paaneel saavâjođetteijen lâi ucceeblohováldálâš Eva Biaudet. Paneelist sárnojii eromâšávt säminisonij máhđulâšvuođâin peessâđ ärbivuáválij sämi-iäláttâsâi pirrâdâhân já säminisonij uásálistmist politiikân. Säämi nissoonfoorum ovdâsteijee Gudrun E. Lindi árvuštâlâi savâstis, ete täsiárvuääših iä lah sämitige tooimâst ovdâsaajeest já säminisonij täsiáárvust lii ennuv maid pyerediđ. Taažâ sämitige stiivrâ jeessân Silje Katerine Muotka muštâlij Taažâ sämitige täsiárvupolitiikâst já  nisonij máhđulâšvuođâst peessâđ politiikân. ”Taažâ sämitiggeest lii tuhhiittum täsiárvu-pooliitlâš ohjelm já taan ääigi säminisoneh peessih fáárun politiikân. Taažâ sämitiggeest lii lamaš eromâš kampanja, ete finniiččii säminisonijd uásálistiđ politiikân.  Taan vaaljâpaajeest sämitige 39 ovdâsteijest 20 láá nisoneh, ovdil kampanja algâttem tuše 18 % politijkkárijn lijjii nisoneh”, Muotka muštâlij. ¶ Säminuorah čuovviittii merideijeid ¶ Säminuorah čuovviittii merideijeid ¶ Säminuorah já kielâoovtâstpargo uáinusist ¶ Säminuorah ožžuu jieijâs vaikuttâskanava ko sämitigge vuáđudij jieijâs ohtâvuotân nuorâirääđi njuhčâmáánust 2010. Uđđâ nuorâirääđi algâttij tooimâs cuáŋuimáánust 2011. Nuorâi aašijd sämitige haldâttâsâst tipšo roovvâdmáánust 2010 pargoidis algâttâm nuorâičällee Niina Siltala. Toovâin Niinan love koččâmâššâd, moid sun västidij návt: ¶ Säminuorah palhâšuvvii Teatris-tábáhtusâst ¶ Säminuorah palhâšuvvii Teatris-tábáhtusâst ¶ Säminuoráid jieijâs orgaan sämitige ohtâvuotân ¶ Säminuoráid jieijâs orgaan sämitige ohtâvuotân ¶ Säminuorâid ovdâstâm Bohccostallit –juávkku uážui kijttosijd já kunneemainâšume Oulust väldikodálii ¶ Säminuoráid vuávájuvvoo sierânâs orgaan sämitiigán. Nuorâiorgaan vuávám lii lamaš joođoost máttááttâsministeriö ruttâdem projektin ive aalgâ rääjist. ¶ Säminuorâi koskâsâš oovtâstpargo lii ohtâ čááitus tast mon aktiivliih säminuorah láá jieijâs kulttuur aaitârdmist. Onnáá peeivi oovtâstpargo lii älkkep porgâđ, ko ohtâvuođâ uážžum já aašijn tieđettem lii viehâ älkkee sosiaallâš media pehti. Tast peerusthánnáá oovtâstpargo ij lah jiešmeidlist čielgâs pic tot váátá sierâlágán naavcâid, tegu ruuđâ já haalu toimâđ, sehe tiätulágán njyebžilvuođâ staatâi tááhust. Laura-Maija Niittyvuopio ana sierâlágán konfereensijd já seminaarijd šiev koŋkreetlâš ovdâmerkkân raajijd rastaldittee oovtâstpargoost. Toh čuákkejeh oohtân valjeest säminuorâid pirrâ sämieennâm. Konfereensij fáádáh molsâšudeh sämipolitiikâst sämikulttuur aaitârdmân. ¶ säminuorâi kulttuuridentiteet nanodem, ¶ Säminuorâi muusikjuávhuh miänástuvvii Tuurku tábáhtusâst ¶ Säminuorâi muusikjuávhuh miänástuvvii Tuurku tábáhtusâst ¶ Säminuorâi muusik puátá Ruávinjaargân ¶ Säminuorâi muusik puátá Ruávinjaargân ¶ Säminuorâi ovdâsteijeid ožžuu kijttosâid väldikodálâš Teatris-tábáhtusâst Helsigist. Kuohtuuh säminuorâi taaiđâtábáhtusâst njuhčâmáánust Hettaast väljejum juáhvhuh, kärigâšnjargâlâš Spektrolihtat já avveellâs Bohccostallit, ožžuu 500 euro stipendijd. ¶ Säminuorâi paneelist lijjii ovdâstittum säminuorah Suomâst, Ruotâst já Taažâst já paaneel jođettij Tuomas Aslak Juuso. ” Säminuorah láá jo váhá tulkkum vyerdiđ tooimâid mooid staatah láá čonâdâttâm. Resursseh láá heeitugeh. Sämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah iä killáá eenâb toimâmáhđulâšvuođâi já kannattetteevuođâ kepidem. Euroop rääđi kolgâččij meid pehtilittiđ kocceemproosees já pyerediđ sämmilij uásálâšvuođâ ton paargon.” Juuso pahudij.  Ruotâ säminuorâi saavâjođetteijee Per Jonas Partapuoli muštâlij säminuorâi tiileest Ruotâst. ”Puásuituálu tile lii vaigâd. Piemmâp piäđuid, ruukiráhtulâšvuotâ uhked mii iäláttâs, pieggâvuáimáttuvâin láá mii tuoddâreh tievâ, já luándutiilij muttum lii toohâm mii iäláttâs vaigâdin. Tiileest láá kulttuurliih, ekonomâliih já jiegâliih vaikuttâsah ubâ sämikulttuurân já ton puátteevuotân. Puásuituálu puátteevuođâ kalgeh turviđ”, Partapuoli tiäduttij. ¶ Säminuorâi raajijd rastaldittee oovtâstpargo uáivilin lii lasettiđ já nanodiđ oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo puohâi sämmilij kooskâ já tađe mield leđe mieldi lääjidmin maaŋgâ náálá noonâ aalmug. Sämmilij ovtâstittem vuálgá joton jo nuorâin. Suomâ sämitige nuorâirääđi saavâjođetteijee Laura-Maija Niittyvuopio kommentist raajij paijeel mannee oovtâstpargo já maainâš, et ij kolgâččij ovttuu sárnuđ Suomâ, Taažâ, Ruotâ já Ruošâ sämmilijn, pic sämmilijn ohtân siämmáá aalmugin. Jis oppeet kalga iäruttiđ jieškote-uv sämmilijd, te tom kalga porgâđ luándulubbooht sämmilij jieijâs nomâttâsâi mield ovdâmerkkân jieškote-uv sämikielâi sárnoi, tâi jieškote-uv iäláttâsâi hárjutteijei mield. ¶ Säminuorâi taaidâantologia ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtume 2013 uárnejuvvoo Hettast ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtume 2013 uárnejuvvoo Hettast ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus 2008 sierânâs sämiteeman lâi kirje, mii koolgâi mottoomnáálá kuoskâttiđ säämi eellim já kulttuur. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus 2009 ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus 2010: Keejâ kuuvijd täst. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus 2010 Ruávinjaargâst ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus 2010 Ruávinjaargâst ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus 2010 uárnejuvvoo Ruávinjaargâst njuhčâmáánust kyevtipiäivásâš tábáhtussân. Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh lii porgâškyetmin taaidâtábáhtus orniimijn ovtâspargoost Ruávinjaargâ kaavpugáin. Puátimin lii ivnáás säminuorâi kulttuur- já taaidâjuhle! Čuávu nettiuđđâsijd ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus 2011 Ucjuuvâst ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus 2011 Ucjuuvâst ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 tuálloo Suáđigil uđđâ lihâdemhaalâst njuhčâmáánu 27. peeivi. Ive teeman lii tanssâ já säämi teeman lii kove ellest. 0-4 luokkaliih uásálisteh kovetaaiđâkiišton, puárásuboh čuovâkovekiišton. Juáháš puáhtá uásálistiđ ovttáin kuvvijn. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 uárnejuvvoo Suáđigilist ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 uárnejuvvoo Suáđigilist ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 uárnejuvvoo Suáđigil markkânist. Tábáhtussaijeen lii Suáđigil uđđâ lihâdemhallâ markkân kuávdáást. Taaiđâtábáhtus väldikodálâš teema lii tanssâ. Tábáhtus uárnejuvvoo sämitige já Suáđigil kieldâ oovtâstpargon. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtusah láá uárnejum 1970-lovo algârääjist já maaŋgah taan peeivi sämitaaiđâreh láá finnim vuossâmuid lávdástemferimijd taaiđâtábáhtusâst. Säminuorâi taaiđâtábáhtus lii áinoo sämikielâlâš nuorâitábáhtus, mii uárnejuvvoo ihásávt, Ijahis Idja – muusikfestivaalân lohtâseijee párnái- já nuorâipeeivi lasseen. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusah láá uárnejum 1970-lovo rääjist já tábáhtus lii vuáháduttâm sajattuvâst uássin sämikuávlu škoovlâi pargo-ohjelm já sämitige tooimâ. Tábáhtus uárnejuvvoo vuáruiivij sämikuávlu kieldâin oovtâstpargoost páiháláin škovláin já páihálij sämiservijguin. Taan ive orniimân uásálisteh sämitige lasseen Aanaar škovlâ, Säämi máttááttâskuávdáš já páihálâš sämiservi Anára Sámi searvi. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus aldan ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus aldan ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus aldan. Tábáhtus uárnejuvvoo tääl vuossâmuu keerdi Suáđigil markkânist kieldâ uđđâ lihâdemhaalâst. Almottâtmeh láá suulân 300 vittnubálov sämikuávlu škoovlâst. Suáđigil tábáhtusân vyerdip ovdebij iivij náál ohtsis 400 ulmuu. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusân láá almottâttâm 24 musijkkárid tâi muusikjuávkkud. Muusikpitáh láá rock, lávlum, juoigâm, rapp já instrumentaalmuusik. Almottâtmeh láá puáttám puohâin sämikuávlu kieldâin já Ruávinjaargâst. Tábáhtusân uárnejuvvojeh sáátuh puohâin sämikuávlu kieldâin. Tärhibeh tiäđuh sáátuin, ijâstâlmist já puurâdmijn toimâttuvvojeh škovláid. Tiäđuh piäijojeh meiddei neetin, čuávu www.samediggi.fi . Lasetiäđuh täst . ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusân láá puáttâm pyereest almottâtmeh. Kuovâmáánu loopâ räi almottâtmeh láá puáttâm jo 280, mut ko majemuuh almottâtmeh puátih, lii loho vaarâ jo paijeel 300. Taan ive uásálisteeh láá párnááh já nuorah pirrâ sämikuávlu, ohtsis 11 eres škoovlâst. Meid Ruáivinjaargâst já Oulust puátih uásálisteeh. Teatterkiišton láá almottâttâm kuttâ eres teatterjuávhu. Kove já tihtâkiišton, mon fáddán lii ”Nils-Aslak Valkeapää šoddâmist 70 ihheed, láá puáttâm uásálistmeh puohhâin tain 11 škoovlâin. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusân, mii uárnejuvvoo Aanaar Sajosist njuhčâmáánu loopâst, láá puátimin oláttâsmeeri uásálisteeh. Almottâttâm láá tääl jo paijeel 350 uásálisted, mut ko majemuuh-uv almottâtmeh puátih, te uásálistei meeri paijaan paijeel neelji čyeđe. Uásálisteeh láá taan ive sämikuávlu lasseen meid Ruávinjaargâst já Helsigist. Muusikkiišton láá almottâttâm ohtsis 19 juávkkud, main láá ovdâstum sehe aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielah. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusân oláttâsmeeri uásálisteeh ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusân oláttâsmeeri uásálisteeh ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusâst ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst 2015 muusik já teatterpargopáájáh ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst 2015 muusik já teatterpargopáájáh ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst 27.3.2014 Suáđigilist teeman lâi taansâ lasseen maalâkove/sáárgus- já čuovâkovekišto, mon fáddán lâi ellee. Taaiđâkoveh pottii ohtsis 184 pittád já čuovâkuuvijd 50 pittád. Taaidâr Merja Aletta Ranttila , vs. sämitaiđuu leenâtaaidâr Tanja Sanila já taaidâr-taaiđâmáttáátteijee Korinna Korström-Magga väljejii 15 nuorâ kovetaaidâr já 5 čuovâkovvejeijee, kiäid sämitigge palhâšij stipendijn škoovlâi kiđđâjuuhlijn. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusâst juáhhojii 10 stipendid ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusâst juáhhojii 10 stipendid ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtusâst palhâšuvvojii meid čuávvoo teatterčáitáldâsah: ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus čokkij njuhčâmáánu majemuu peeivi Ucjuv kirkkosiijdâ škoovlân paijeel 350 párnážid já nuorrâd stivrejeijeidiskuin sämikuávlu škoovlâin. Ucjuvlâš Titta Rasmus, kote jođettij tábáhtus aanaarlâš Mikke Näkkäläjärvijn, algâttij Säämi suuvâ lavluu moos keččeeh uásálistii. Ucjuv kieskâd väljejum kieldâhovdâ Matti Korkala puovtij tilálâšvuotân kieldâ tiervâttâs. Tanssâčáittuseh pessii joton ko páihálij nuorâi bändi Moivvas lâi suáittám. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus já filmâfestivaalâ Vuáčust 26.3. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus já filmâfestivaalâ Vuáčust 26.3. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus já mini-filmâfestivaalâ uárnejuvvoo Vuáčust tuorâstuv njuhčâmáánu 26. peeivi 2009. Tábáhtus sämiteeman taan ive lii sämikielâlâš uánihisfilmâ já väldikodálâš teeman teatter. Taaidâtábáhtusâst väljejuvvoo säminuorâi ovdâsteijee väldikodálâš Nuorâ Kulttuur-tábáhtusân, mii uárnejuvvoo Lappeenrantaast vyesimáánust. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus jođetteijeeh Heli Huovinen já Aslak Paltto. 28.3.2012. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus juhlesaavâ toolâi Sämitige 1. värisj. Tiina Sanila-Aikio, 29.3.2012. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus kulá väldikodálâš Nuorâ Kulttuur tábáhtusan, mii ij uárnejuu taan ive. Máttááttâsministeriö ruttâd kuittâg säminuorâi taaidâtábáhtus meid taan kiiđâ. Tábáhtus uárnejeh Sämitigge, Säämi párnáikulttuurkuávdáš, Ruávinjaargâ kaavpug já Ruávinjaargâ sämiservi Mii ry. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus kulá väldikodálâš Nuorâ Kulttuur -tábáhtusân, mii lii kuávlukieldâi tábáhtusâi viärdásâš kavalkaad. Nuorâ Kulttuur- vuáđudâs ornim SottiisiMoves 2014 čuákkee Suomâ tánssájeijee nuorâid Tamperen 11.-15.6.2014. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus lekkâmij lávdástelleeh. 28.3.2012 ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus lii jyehi-ihásâš tábáhtus, mii uárnejuvvoo vuáruiivij sämikuávlu kieldâin. Ton váldu-uárnejeijen tuáimá sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh, mon lasseen páihálijn škoovlâin já sämiseervijn lii merhâšittee rooli orniimijn. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus lii uárnejum 1970-lovo rääjist. Sajosist uárrnejum tábáhtusâst uážuim vuossâmuu keerdi uáiniđ, kuullâđ já tubdâđ láávdástmijd teknisávt ollâtásásii visteest, mast toh pessii olmânáál já ánsášem vuovvijn uáinusân. Láávdástmeh já keččeikoveh spejâlistojii stuorrâ šermáid maaŋgâkameratekniikkáin já tábáhtus puovtij čuávvuđ njuálgu vuolgâttâssân meid internet pehti. Párnái já nuorâi láávdástmij kooskâ suotâsmittii še tááidâtábáhtusplakaatist uápis häämih, moh tääl rokkajii já lávdástii animaatioin. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus lii uási Nuorâ Kulttuur -tábáhtus. Taaidâtábáhtus eres uárnejeijeeh láá: Johtti Sápmelaččat ry, Iänuduv kieldâ, Sämitige nuorâirääđi, Säämi muusikkuávdáš, Säämi párnáikulttuurkuávdáš já Skábma elleekovekuávdáš. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus lii väldikodálâš Nuorâ kulttuur-tábáhtuskuálusân kullee sämikielâlâš kuávlutábáhtus, mon váldu-uárnejeijen lii sämitigge. Aanaar tábáhtus láá orniimin meid Aanaar škovlâ, Säämi máttááttâskuávdáš já páihálâš sämiservi Anára Sámi searvi. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus oláttij oppeet uárnejeijeid valjaas já movtijdâm uásálisteiguin. Heta škovlâkuávdáá lihâdemhallâ lâi aaibâs tievâ jyehi áimusundeest puáttâm nuorâin, stivrejeijein já máttáátteijein. Taaiđâtábáhtusâid láá uárnejum 1970-lovo algâiivij rääjist já tain láá šoddâm säminuoráid tergâdis čááitussaje sehe taaiđâpuđâldâsâi ete sämikielâ uáinust. Tábáhtus lii faallâm vuossâmuu aalmug maaŋgáid tááláá tobdosáid sämitaaidâráid já movtijdittâm nuorâid muusikpuđâldâsáid, teatterolgospyehtimân, taansân, kovetaiđui já čälimân. Taaiđâtábáhtus lii áinoo ihásâš sämikielâlâš nuorâitábáhtus Suomâst. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus pištá taan ive kyehti peeivi, moin ávuduvvoo siämmást uđđâ Sajos valmâštume. Uásálisteid väriduvvoo ijâstâllâmmáhđulâšvuotâ Aanaar markkânist. Sämitigge tieđeet škovláid puorijn aaigijn tábáhtus orniistâlmijn ja almottâttâmäigitavlust. Väldikodálii tábáhtus njuolgâdusah, maid nuávdittep meid säminuorâi taaidâtábáhtusâst, kávnojeh taan liiŋkâst http://nuorikulttuuri.fi/sounds/ . ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus Ruávinjaargâst 7.-8.4.2010 ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus Ruávinjaargâst 7.-8.4.2010 ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus Suáđigilist aldan ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus Suáđigilist aldan ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus teeman lii taan ive muusik jieškote-uv šlaajâst. Tábáhtusan láá almottâttâm 22 musijkkárid tai muusikjuávkkud, main láá puohnâssân 150 kiišton uásálisted. Čáittuseh ovdâsteh tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâid. Nuorah puátih tábáhtusan masa puohâin sämikuávlu škoovlâin. Ruávinjaargâst láá tábáhtusân almottâttâm kulmâ juávhu/musijkkár. Tábáhtusan uárnejuvvojeh linjâšautosáátuh jyehi kuávlust sämikuávlu. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus tollui njuhčâmáánust Iänuduvvâst Heta škovlâkuávdáást. Teatter lasseen fáddán lâi meid Kove já tihtâ, moos movtijdittem uccui Nils-Aslak Valkeapää taaiđâlâš pyevtittâsâst. 45 nuorâ tivtâsteijest nelji čaalij tiivtâs anarâškielân já iärráseh tavesämikielân. Nuorttâlâškielâliih tiivtah iä taan tove puáttám ollágin. Nuorâ kovetaaiđâreh palhâšuvvii jo Heta tábáhtusâst. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus tuálloo Suáđigilist 27.3.2014 ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus tuálloo Suáđigilist 27.3.2014 ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus tuámmárin lijjii zumbafitness stivrejeijee Bigga Aikio (kooveest, ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejui vuossâmuu keerdi Suáđigil markkânist. Tábáhtus kulá väldikodálâš ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo 31.3.2011 Ucjuvnjäälmi škoovlâst. Válduteeman lii tanssâ, já ton lasseen uárnejuvvojeh sierâlágán pargopáájáh. Taaidâtábáhtusâst väljejuvvojeh säminuorâi ovdâsteijeeh Nuorâ Kulttuur MOVES –tábáhtusân, mii uárnejuvvoo Oulust 20.–22.5.2011. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo eidu valmâštum Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist njuhčâmáánu loopâst. Tábáhtus väldikodálâš válduteeman lii muusik jieškote-uv šlajâinis. Lasseen nuoráh peessih kištottâllâđ njuárustmist Sajos pirrâsist, kost uárnejuvvoo meid suoppâinviestâ, mon čyeigih tovláá ääigi päddisavehijguin. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo kyevtipiäivásâš tábáhtussân Ruávinjaargâst nuorâitáálu Mondest kuávdoo kaavpuh cuáŋuimáánu 7.–8. peeivi. Väldikodálâš Nuorâ Kulttuur –tábáhtus ij uárnejuu taan ive ollágin, et Säminuorâi taaidâtábáhtus lii aaibâs jieijâs jiečânâs tábáhtus. Tábáhtus teeman lii muusik. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo taan ive Heta škovlâkuávdáást 13.-14.3.2013. Taaidâtábáhtus lii kyehtipiäivásâš. Ton aalgât koskohoeehid konsert, mon uáivilávtástellee lii rap-musijkkár Ailu Valle. Suu lasseen konsertist láá maaŋgah iärráseh, tego Ibbá Lauhamaa, Powerdancers, Mikkel Rasmus Logje, Anna-Reetta Niemelä, Ingá-Máret Gaup-Juuso já Issát Sámmol Hætta. Konsert lii puohháid áávus já nuuvtá. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo taan ive kyehtipiäivásâžžân Anarist kulttuurkuávdáš Sajosist 28.–29.3. Ive teeman lii väldikodálii Nuori Kulttuuri –tábáhtus miäldásávt muusik. Muusik lasseen Anarist puáhtá uásálistiđ njuárustâllâmviestâčuoigâm– já njuárustemkiišton. ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo taan ive Suáđigilist 27.3.2014. Teemân lii Nuorâ kulttuur teemâ mield tanssâ já sämmilâš teemâ lii kove ellest. Taaiđâtábáhtusân kalga vuolgâttiđ almottâtmijd ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo taan ive Ucjuvnjäälmi škoovlâst njuhčâmáánu majemuu peeivi. Tábáhtusân láá almottâttâm ohtsis suullân 330 párnážid já nuorrâd pirrâ sämikuávlu. Tanssâjuávhuh láá almottâttâm 13, main láá ohtsis 99 tánssájeijeid. Lasseen tábáhtusân láá vyerdimist keččeeh, et uásálistei meeri pajanâš taan-uv ive masa neeljičuátán. ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus uđđâ Sajosist 28.-29.03.2012 ¶ Säminuorâi taaidâtábáhtus uđđâ Sajosist 28.-29.03.2012 ¶ Säminuorâi taaiđâtábáhtus váldu-uárnejeijee lii Sämitigge. Eres uárnejeijeeh láá Suáđigil kieldâ já Vuohču Sámiid Searvi (Vuáču sämiservi). Tábáhtus uárnejuvvoo vuáruiivij sämikuávlu kieldâin. Tábáhtus lii uárnejum ohtii sämikuávlu ulguubeln Ruávinjaargâst ive 2010. Ive 2015 vuárust lii Ucjuuhâ já väldikodálâš teeman muusik. ¶ - Säminuorâi taaidâtábáhtus valmâštâllâm, tieđettem, raportistem já varijkevttim, ¶ Säminuorâi uáinui lasseen seminaarin lijjii puávdejum puohâi ovdâskoddeest čokkájeijee piäláduvâi ovdâsteijeeh paaneelsavâstâlmân, mast piäláduvah ožžuu västidiđ jieijâs piäláduv linjá miäldásávt sämmilijd já aainâs säminuorâid kyeskee koččâmâššáid. ¶ Säminuorâi uásálistem- já vaikuttemmáhđulâšvuođah puáráneh. Sämitigge vuáđđud jieijâs ohtâvuotân nuorâirääđi já nuorâičällee virge. Nuorâirääđi asâttuvvoo häävild kyevti ihán. Rááđán šaddeh ohtsis vittâ 18-25 -ihásii jeessân. Lasseen nuorâirááđán nomâttuvvojeh ohtsis vittâ 15-17 -ihásii äššitobdee. ¶ Säminuorâi vaikuttem stuorrâ lävkki valdui ive 2011, ko sämitigge meridij vuáđudiđ nuorâirääđi. Sämitige nuorâirääđi 15-25-ihásiih jesâneh valmâštâleh taid sämitige ciälkkámušâid, alguid já eres peleväldimijd, moh kyeskih säminuoráid teikâ säminuorâi eellimtiilijd. Nuorâirääđi oovded säminuorâi kielâlijd já kulttuurlijd vuoigâdvuođâid pirrâ Suomâ sehe naanood säminuorâi kulluuvâšvuođâ sämikulttuurân. Nuorâirääđi mield säminuoráid lii adelum eromâš kanava vaikuttiđ jieijâs aššijd. Sämitige nuorâirääđist lii meid eromâš áinoošlajâsâš sajattâh, tastko ton jesânijn lii sárnum- já mieldiorroomvuoigâdvuotâ sämitige almosčuákkimist. Sämitige nuorâirääđi lii algâttâm taan ive Ofelaš-tooimâ. Projektist jyehih tiäđu sämmilâšvuođâst nuorâin nuoráid. ¶ Säminuoräi konferens ohjelm ¶ Säminuoräi konferens ohjelm ¶ Säminuotâi taaidâtábáhtusâst tanssâ já pargopáájáh ¶ Säminuotâi taaidâtábáhtusâst tanssâ já pargopáájáh ¶ Sämiohtâduv toimâsyergin lii iänááš sämikuávlu já ohtsâštoimâviärmádâhân kullee Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá toimâohtâduvâi lasseen kieldah, seervih, ollâopâttuvah já oppâlájádâsah sehe sämikielâlâš syergi palvâlusâid pyevtitteijee peleh Taažâst já Ruotâst. Sämiohtâduv tehálumos mittomeerin lii sämmilâš aarâhšoddâdem, puárásijhuolâttâs já säämi sosiaalpargo ovdedem sehe sosiaalpalvâlusâi siskáldâslâš já kvaliteetlâš ovdedm nuuvt, et palvâlusâi tääsi já finniivâšvuođâ puáhtá turvâstiđ sämiaalmugân. ¶ Sämipargo (tavesämikielân) ¶ Sämiparlamenttârij nubbe konferens, moos uásálistii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij ovdâsteijeeh já Ruošâ sämmilij ovdâsteijeeh, čokkânij Ruávinjaargân roovvâdmáánu 28 peeivi 2008: ¶ Sämiparlamenttârij nubbe konferens Ruávinjaargâst roovvâdmáánu 28. peeivi 2008 ¶ Sämiparlamiänttáreh čuáhist Uumeest. Kove: Pia Ruotsala ¶ Sämiparlamiänttáreh čuáhist Uumeest. Kove: Pia Ruotsala ¶ Sämiparlamiänttárij konferens ¶ Sämiparlamiänttárij vuossâmuš ohtsâš konferens uárnejui Juhâmohheest 24.2.2005. Konfereensân uásálistii Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigij sehe Ruošâ sämmilij ovdâsteijeeh. Ovdil konferens jieškote-uv eennâm sämitigeh tollii jieijâs tievâsčuákkim Juhâmohheest . Sämiparlamiänttárij konferens lâi historjállâš tábáhtus. Konferens tuhhiittij Juhâmohe julgáštus, mon mield ohtsâš konferens lâi historjállâš merkkâstuálppu sämipoolitlii pargoost. Konferens muštottij tast, ete sämmiliih láá ohtâ aalmug, mon ohtâlâšvuođâ staatâi rääjih iä uážu rikkođ. Julgáštus tiäddut eres lasseen sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ já pargo tave-eennâmlii sämisopâmuš ááigán finniimân. Juhâmohheest meridui, ete sämiparlamiänttárij ohtsâš konferens uárnejuvvoo kuulmâ ive kooskâi. Nubbe sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Ruávinjaargâst 28.10.2008. ¶ Sämipárnái sierâdempirrâs sámáidittem ¶ Sämipárnái sierâdempirrâs sámáidittem ¶ Sämirääđi Suomâ juávus ¶ SÄMIRÄÄĐI SUOM JUÁVUS JÁ SÄMIRÄÄĐI AALMUGLŠ JEESSÂNSERVI ¶ Sämirääđi vuáđudui virgálávt Säämi 2. tave-eennâmlâš konfereensâst 18.8.1956 Taažâ Kárášjuuvâst. ¶ Sämiseervih ¶ Sämisiärváduv já taaiđârij aktiivlâš pargo puátusin juoigâmärbivyehi lii álgám iälláđ já juoigâm máttáátteh meid škoovlâin. Ristâosko ij ane innig kieldee koskâvuođâ juoigâmân já juáigus lii kullum meid kiirhoin. Juáigus kulloo keevâtlávt tuše Yle Säämi ohjelmijn muádi väldikodálâš konsert teikâ ohjelmvuárhá vuotânväldihánnáá. ¶ Sämisiärváduv já taaiđârij aktiivlâš pargo puátusin juoigâmärbivyehi lii álgám iälláđ já juoigâm máttáátteh meid škoovlâin. Ristâosko ij ane innig kieldee koskâvuođâ juoigâmân já juáigus lii kullum meid kiirhoin. Juáigus kulloo keevâtlávt tuše Yle Säämi ohjelmijn muádi väldikodálâš konsert teikâ ohjelmvuárhá vuotânväldihánnáá. ¶ Sämiteatter Beaivváš lávdástâl Sajosist ¶ Sämiteatter Beaivváš lávdástâl Sajosist ¶ Sämiteatter Beaivvás lávdástâl Sajos Dolla-salist pasepeeivi 26.2.2012 tme 17. Čuávu nettikalender! Stáinnak - dramaattinen lastennäytelmä ¶ Sämitige 16.–17. roovvâdmáánu ornim säminuorâi konfereensâst láá kuullâmnáál äigikyevdilis sahâvuáruh. Konferens puátá lehâstiđ kulttuur- já valastâllâmminister Stefan Wallin. ¶ Sämitige 16.–17. roovvâdmáánu Sáuluičielgist ornim konferens säminuorâin čuákkee oohtân nuorâid, merideijeid já jieškote-uv syergi tuáimeid savâstâllâđ säminuorâi tiileest. ¶ Sämitige 21 jesânid já nelji värijeessân väljejuvvojeh sämmilij kooskâst jyehi niäljád ive olášuvvee vaaljâin. Jyehi sämikuávlu kieldâst kalga valjiđ ucemustáá kulmâ ovdâsteijee sämitiigán. Kuulmâ sämmilii vuáđudem väljejeijeeservi puáhtá asâttiđ iävtukkâs sämitiigán.  Majemustáá vaaljâid toimâttij ive 2011 čohčuv. ¶ Sämitige 21 jesânid já nelji värijeessân väljejuvvojeh sämmilij koskâvuođâst valjâiguin, moh olášuttojeh jyehi niäljád ive. Sämitige čäällimkodde juáhás almos, sämikielâ sehe škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâhân. Sämitige váldutoimâlâš saavâjođetteijee lii Klemetti Näkkäläjärvi. ¶ Sämitige 3.12. ornim seminaarâst Levist savâstâllui säämi kulttuuräärbi syeje táárbuin. Seminaarâst čielgâi, et sämikulttuur syeje pyeredem váátá lase naavcâid já ravvuid. Seminaar lehâstâm sämitige iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikode värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij sämikielâ já iäláttâsâi koskâvuođâst. “Sämikielâ já sämi-iäláttâsâi puátteevuotâ lohtâsává oohtân. Eellimvuáimálij sämi-iäláttâsâittáá sämikielâ hiäjusmuvá” . ¶ Sämitige algust láá tääl Suomâst valmâštâlmin iävtuttâs sämikielâi iäláskittemohjelmân. Iävtuttâs ohjelmân valmâštuvá taan ive loopâst. Haldâttâsohjelm čoonnâs olášuttiđ sämikielâi iäláskittemohjelm, ton resurssistem já läjidiđ pissoo toimâmmyenster sämikielâi iäláskitmân. Haldâttâsohjelm linjee säämi kielâlijd vuoigâdvuođâid vijđásubbooht-uv. Haldâttâs čoonnâs turviđ sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâid sämikielân já rähtiđ aalmuglii kielâstrategia. Strategiast já oovdedmist kiddejuvvoo eromâš huámášume sämikielâ, romanikielâ sehe seevvimkielâ sajattâhân. ¶ Sämitige alguu keežild lii Suomâ riemmâm olášutteđ Suomâ ratifisistem biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j), mii kuáská algâaalmugij luándun lohtâseijee ärbivuáválâš tiäđu. Pirâsministeriö lii asâttâm pargojuávhu valmâštâllâđ artikla olášuttem, mon saavâjođetteijen lam. Pargojuávkku kiergân pargostis taan ive, OA kulluuttem luándu maaŋgâhámásâšvuođâive ääigi. Sämitigge lii toohâm alguu máttááttâsministeriön Unesco immateriaallâš kulttuuräärbi suojâlemsopâmuš ratifisistmist, mii suojâličij sämmilij ärbivuáválâš tiäđu já eromâšávt säämi tyejiärbivuáhán lohtâseijee tiäđu. ¶ Sämitige almosčuákkim 15.2.2012. Jienâstem. ¶ Sämitige almosčuákkim 15.2.2012. Parlamentsali Solju. ¶ Sämitige almosčuákkim 15.2.2012. Petra Magga-Vars Vuáčust, Anne-Maarit Magga Iänuduvvâst já Jouko Magga Vuáčust ¶ Sämitige almosčuákkim 15.2.2012. Saavâjođetteijee lii väljejum. ¶ Sämitige almosčuákkim 15.2.2012. Tuulhah pargoost. ¶ Sämitige almosčuákkim puddâ 15.2.2012. Klemetti Näkkäjärvi, Janne Näkkäläjärvi já Juha Guttorm. ¶ Sämitige almostittem oppâmateriaaleh láá finniimist Sámi duodji-käävpist Sajosist Anarist, seervi nettikäävpist teikâ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst ritva.tammela(at)samediggi.fi. ¶ Sämitige almostittem oppâmateriaalijd puáhtá uástiđ Sámi duodji-käävpist Sajosist Anarist, seervi nettikäävpist teikâ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst ritva.tammela(at)samediggi.fi. ¶ Sämitige almos toimâttâh lii varrim ¶ Sämitige almos toimâttâh lii varrim ¶ Sämitige almos toimâttâh lii varrim eres vistijd Aanaar Rivdulân (Vasatokka kiddodâh). Uđđâ čujottâs lii Angelintie 696, 99870 Aanaar. Kielâ- já škovlim- sehe oppâmateriaaltoimâttuvah láá Aanaar markkân kuávdážist, čujottâsâst Lehtolantie 1. ¶ Sämitige almos toimâttuvâst uuccâmnáálá lamaš kulttuurčällee virgesajasâžžân lii valdum muusik maister Anna Näkkäläjärvi. Näkkäläjärvi aalgât pargostis 18. vyesimáánu 2009. Suu toimâsaje lii Sämitige almos toimâttuvâst Aanaar Rivdulist. Virgesajasâšvuođâ meriááigán uccii Anna Näkkäläjärvi lasseen nelji eres ulmuu. ¶ Sämitige almos toimâttuvâst uuccâmnáálá lamaš oovdânpyehtee (Kati Eriksen) sajasâžžân lii valdum riehtitieđâ kandidaat Sanna Guttorm. Oovdânpyehtee pargon lii hoittáđ haldâttâshoovdân kullee piäiválâš haaldâtlâš pargoid, tegu huolâttiđ sämitige stiivrâ já almosčuákkim valmâštâlmist, ko haldâttâshovdâ tipšo uásiáigásávt Säämi kulttuurkuávdáá proojeekthoovdâ pargoid. ¶ Sämitige Anarist 15.2. toollum tievâsčuákkim nomâttij lävdikudijdis já ovdâsteijeidis oovtâstpargo-orgaanáid vaaljâpajan 2012–2015. Škovlim- já oppâmateriaallävdikode joođeet Yrjö Musta, kulttuurlävdikode Tauno Haltta, säämi kielârääđi Anna Morottaja, iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikode Nilla Tapiola, sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikode Arto Pohjanrinne já nuorâirääđi Laura-Maija Niittyvuopio. Sämmilij ovdâsteijen kirholâščuákkimân nomâttui Veikko Guttorm. ¶ Sämitige asâttem ohtsâšpargo-orgaan čokkânij taan vaaljâpaje vuosmuu čuákkimân Anarân 27. vyesimáánu. Ohtsâšpargo-orgaanist láá ovdâstum máttááttâsministeriö, máttááttâshaldâttâs, Laapi läänihaldâttâs, sämikuávlu kieldah já sämitigge. Ohtsâšpargo-orgaan pargon lii ovdediđ sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs oovdedmáin ohtsâšpargo já ohtâvuođâtoollâm sehe pyereedmáin tiäđujotteem sämimáttááttâs jieškote-uv peelij kooskâ. ¶ Sämitige ceelhij olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst ¶ Sämitige ceelhij olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst ¶ Sämitige ciälkkámuš ILO sopâmuš nmr 169 ratifisistemiävtuin ¶ Sämitige ciälkkámuš kávnoo ubbân sämitige päikkisiijđoin ciälkkámušah 2009-uásist. ¶ Sämitige ciälkkamuš  TSS-sopâmuš olášutmist ivveest 2010 ¶ Sämitige čuákkim ¶ Sämitige čuákkim ¶ Sämitige čuákkim 20.6.2012 tuhhiittem sämitiggepaje toimâohjelm 2012–15 váldu-ulmeh láá: ¶ Sämitige čuákkim (25) ¶ Sämitige čuákkim adelij ciälkkámuš kuálástuslaavâ olesuđâsmitmist ¶ Sämitige čuákkim adelij ciälkkámuš kuálástuslaavâ olesuđâsmitmist ¶ Sämitige čuákkim asâttij čuákkimistis 2/2014 vaaljâlävdikode valmâštâllâđ já tooimânpieijâđ sämitige vaaljâid, moh tuállojeh ive 2015. ¶ Sämitige čuákkim čokkânij ive majemuu čuákkimân 22.12.2014. ¶ Sämitige čuákkim čokkânij ive majemuu čuákkimân 22.12.2014. ¶ Sämitige čuákkim čuávvumnáál interneetist ¶ Sämitige čuákkim čuávvumnáál interneetist ¶ Sämitige čuákkim internetvuolgâttâs čuovvuu 179 keččed. ¶ Sämitige čuákkim kieđâvušâi sämitiggelaavâ uđâsmittem já laahân iävtuttum nubástusâid. ¶ Sämitige čuákkim lâi budjetistâm ihán 2013 71 000 euro vuálápáácu budjet. Eidusii tooimâ puátuseh lijjii 5 886 066,90 eurod já manoh -5 842 487,75 eurod. Sämitige manoin fasta (pargoviehâ- já toimâtilekoloh) lijjii 85 %. ¶ Sämitige čuákkim meridij 30.10.2014 kyedittiđ Ilo 169-sopâmuš ratifisistem jienâiguin 14-4. Čuákkimist lijjii meddâl kulmâ ovdâsteijee. Anu Avaskari já Pentti Valle kuođijn miärádâsân spiekâsteijee uáivil. ¶ Sämitige čuákkim meridij koskoho 20.6.2012 adeliđ ääšist čuávuváá ciälkkámuš: ¶ Sämitige čuákkim meridij nuorâirääđi já nuorâičällee virge vuáđđudmist čuákkimistis Hettaast tuorâstuv 11.3. Äšši lii valmâštâllum máttááttâsministeriö ruttâdem projektin suullân ive ääigi. Haavâ valmâštâllâm pargojuávhu lii jođettâm sämitige nuorâmus jeessân Tuomas Aslak Juuso. Ääši valmâštellen lii toimâm Anne Länsman. ¶ Sämitige čuákkim miärádâsah ¶ Sämitige čuákkim miärádâsah ¶ Sämitige čuákkim miärádâs uáivild, ete sämitiggelaahâ ovdán ovdâskoodán čohčuv. ¶ Sämitige čuákkim nanodij ive 2013 ruttâtuálulopâttem. Ruttâtuálulopâttem lâi 43 176,06 eurod. ¶ Sämitige čuákkim nomâttij sämitige nuorâirääđi värijesânin iäru pivdem Anna-Katariina Feodoroff sajan Leena Fofonoff. ¶ Sämitige čuákkim oovdâst Sämitige alemus meridemvääldi. Tot čokkân 4-5 keerdi ivveest. Sämitige čuákkim meerrid váldunjuolgâduslávt sämitige adelem ciälkkámušâin, iävtuttâsâin já eres peleväldimijn. Staatârääđi meerrid sämitige jesânin (21) já värijesânin (4) sämitiggevaaljâin enâmustáá jienâid finnim olmožid, kuittâg nuuvt, et jyehi sämikuávlu kieldâst (Iänudâh, Aanaar, Suáđigil ja Ucjuuhâ) šaddeh ucemustáá kulmâ jeessân já jieškote-uv kieldâst ohtâ värijeessân. ¶ Sämitige čuákkimpevdikirjeh ¶ Sämitige čuákkim pištij vuossaargâ koskâiijâ räi. Lahâčällee valjim lasseen meridij čuákkim tááláá vaaljâpaje toimâohjelmâst, ekonomiavuáváámist já tuhhiittij moonnâm ive ruttâtuálulopâttem. Eres ääših sirdojuvvii puátteid čuákkimáid. ¶ Sämitige čuákkim ráhtádâtâi sämitiggelaavâ vuáimánšoddâmân. Sämitiggelaavâ uđâsmittem šoodâš vuáimán ive 2014 loopâst teikâ 2015 aalgâst. Laavâ sirdumääigih pyehtih jođettiđ toos, ete vaaljâluvâttâllâm tievâsmittem njuolgimvátámâškieđâvuššâm tábáhtuvá uáli jotelis äigitavluin. Uđđâ laavâ mield njuolgimvátámâšah vaaljâluvâttâllâm tievâsmitmist tohhuuččii sämitige čuákkimân (26 §). Vaaljâluvâttâllâm já njuolgimvátámâšlattim pyehtiv vaattâđ stiivrâst já almosčuákkimist paijeelmiärásijd čuákkimijd já čuákkimij jotelis čuákánkočom. Njuolgimvátámâšâid kalgeh kieđâvuššâđ tai luándu tiet uáli jotelávt amas occei vuoigâdvuođâtorvo hiäjusmuđ. Taan tiet čuákkim meridij mutteđ sämitige pargo-oornig 56 § tienuuvt, ete tááláá 10 peeivi saajeest čuákkim äššilisto kolgâččii vuolgâttiđ tigejesânáid majemustáá 7 peivid ovdil čuákkim. Nubástus ij meddâlist tom máhđulâšvuođâ, ete čuákkimpovdiittâsâid já äššilistoid iä puávtâččii vuolgâttiđ tađe ovdil. ¶ Sämitige čuákkim tuhhiittem ekonomiavuávám stivree sämitige vaaljâpaje ruttâdem uuccâm já ruttâdem kevttim. Vaaljâpaajeest sämitigge viggá lääččiđ uđđâ viirgijd sämitiigán sämikielâlâš palvâlussáid, sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilij vuoigâdvuođâi oovdedmân, pirâs- já ruukilahâaašij oovdânpyehtimân sämitiggeest sehe vuáđudiđ säämi iäláttâsruttârááju, moin puáhtá tuárjuđ sämi-iäláttâsâid já ärbivuáválii tiäđu siäilum ärbivuáválâš sämi-iäláttâsâst. ¶ Sämitige čuákkim tuhhiittij 20.6.2012 toimâohjelm já ekonomiavuávám sämitiggepajan 2012–15. Toimâohjelm tuálá siste sämitige váldu-uulmijd sehe ovtâskâsčuággásijd ohtsijd já sektorkuáhtásijd uulmijd sämitiggepajan 2012-15. ¶ Sämitige čuákkim tuhhiittij budjet ihán 2015 ¶ Sämitige čuákkim tuhhiittij budjet ihán 2015 ¶ Sämitige čuákkim tuhhiittij ive 2015 budjet. Eidusii tooimâ puáđuh láá 2,738 miljovn eurod. Budjet lii nollábudjet ađai manoh láá siämmáá ennuv ko puáđuh.  Sämitige vaaljâi budjet lii 250 000 eurod. ¶ Sämitige čuákkim tuhhiittij toimâohjelm sämitiggepajan 2012–15 ¶ Sämitige čuákkim tuhhiittij toimâohjelm sämitiggepajan 2012–15 ¶ Sämitige čuákkim tuhhiittij váldu-uulmijd oovtmielâlávt, eereeb saje 3., mii tuhhiittui jienâiguin 11-3. ¶ Sämitige čuákkim väljee ovdâsteijeid säämi parlamentaarlâš rááđán vaaljâpajan. SPR oovtâstpargosopâmuš mield sämitige poolitlâš njunoš kalga kulluđ rááđán. Toimâpaajeest 2012-2015 ovdâsteijen láá: ¶ Sämitige čuákkim vaaljâpajan 2012–2015 nomâttem lävdikodeh: ¶ Sämitige čuákkim aasât vaaljâpaajees ááigán nelji lävdikode, säämi kielârääđi sehe vaaljâlävdikode, mon toimâpaje lii uánihub, ko eres lävdikuudijn. ¶ Sämitige čäällimkodde lii kiddâ 7.7. - 1.8. koskâsii ääigi. ¶ Sämitige čäällimkodde lii kiddâ 7.7. - 1.8. koskâsii ääigi. ¶ Sämitige čäällimkodde šadda kuulmâ toimâttuvâst: ¶ Sämitige čäällimkode váldutoimâpäikki lii Anarist. Sämitiggeest láá uálgitoimâpääihih meiddei Iänuduv já Ucjuv kirkkosiijdâin. ¶ Sämitige delegaatio kolliistâlâi čuákkimpuudâ ääigi Kanien:keha'ka (mohawk) – Aalmug kielâ- já kulttuurkuávdáást Kahnawakest, Montreal maadâbeln. “ Lii tehálâš uápásmuđ meid eres algâaalmugij kielâ já kulttuur tuárjoo tooimân. Uápásmuim kielâ- já kulttuurkuávdáá tooimân já peesâim čuávvuđ máttááttâs. Veikâ mii kulttuureh láá ereslágáneh, hástuseh jieijâs kielâ já kulttuur siäilutmân láá siämmáálágáneh.” Petra Magga-Vars muštâlij. ¶ Sämitige delegaatio peesâi čuávvuđ kanien’kéha- kielâ rävisolmoošmáttááttâs kanien:keha'ka- aalmug jesânáid. Tilálâšvuođâst savâstâllii algâaalmugkielâi máttááttâs já kielâi iäláskittem hástusijd. ¶ Sämitige eidusii tooimâ manoin 47 % láá pargoviehâkoloh. Poolitlii tooimân já čuákkimáid láá väridum 11 % eidusii tooimâ budjetist. Láigukoloh láá 21 % budjetist. Eres koloh láá 21 %, toh aneh sistees om. haldâttâhkoloh. Sämitige eidusii tooimâ ruttâdmist 78 % puátih riehtiministeriöst, 4,8 % máttááttâs- já kulttuurministeriöst, 15 % láá riehtiministeriö láiguiše já 2,2 % láá jieijâs tooimâ puáđuh. ¶ Sämitige eidusii tooimâ puáđus lâi 55 338,13 eurod. Eidusii tooimân kuleh riehtiministeriö almos staatâtorjuu kiävttu, säämi kielâoovtâstpargo, nuorâirääđi toimâ, säminuorâi taaiđâtábáhtus já tave-eennâmlâš sämisopâmuš. Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos palvâlemohtâdâh, mii hoittáá Saijoos palvâlemvyebdim já kulttuurkuávdáá toorjâpalvâlusâid, toovâi táápu -8 448,68 eurod. ¶ - Sämitige ekumeenlâš lekkâmimmeelpalvâlus täst - Säämi kulttuureehid täst ¶ Sämitige faksânummeer lii 010 839 3101. ¶ Sämitige haldâšem SaKaste-Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus-proojeekt uárnee kuálmád säämi puárásijpargo ovdedempeeivijd. Projektist ovdeduvvoo sämikielâlâš palvâlusfalâldâh já toimâvuáháduvah, moh váldojeh vuotân sämikielâ já kulttuur, sehe nanoduvvoo pargovievâ mättim. ¶ Sämitige haldâšem SaKaste–Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus – proojeekt ulmen lii lääččiđ já ovdediđ sämikielâlâš palvâlusfalâlduv, myensteristiđ kulttuur-sensitiivlâš toimâmvuovijd já nanodiđ pargojuávhu mättim. ¶ Sämitige haldâttâhhovdâ Juha Guttorm paahud, ete jurduu tyehin lii meid viggâmuš ovdediđ Saijoos kulttuurlâš siskáldâspyevtittâs uđđâ toimâvuovijn, lasettiđ säämi kietâtyeje tubdâm já ton pehti levâttiđ vijđásubbooht-uv tiäđu sämmilijn algâaalmugin sehe lasettiđ sämituojij vyebdim já pyerediđ sämituáijárij áigápuátuiävtuid. – Lasseen halijdep ovdediđ já virkosmittiđ Saijoos kuáhtám- já teivâdemsaijeen sehe faallâđ nuorâ sämmilâš tuáijáráid pargo jieijâs päikkikuávlust. ¶ Sämitige haldâttâhhovdân ááigán 1.2.2014-31.1.2015 lii väljejum Pia Ruotsala, kote lâi virge áinoo occee. Pia Ruotsala lii sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâčällee. Sun lii toimâm má. haldâttâhhovdân 18.10.2013 rääjist.  Pargo lâi uuccâmnáál 13.11.-13.12.2013 koskâsii ääigi. Sämitige pargo-oornig § 7 mield saavâjođetteijee väljee meriáigásii haldâttâhhoovdâ tom maŋa ko lii kuullâm värisaavâjođetteijeid. Saavâjođetteijeeh iä toollâm tárbulâžžân virge kulluuttem uđđâsist áávus. ” Lii vaidâlittee, ete viirgán lâi tuše ohtâ occee. Meriáigásâšvuotâ lii kuittâg uánihis já pargo vättee, mii máhđulávt raijij occei mere” Näkkäläjärvi mainâstij. Sämitige čuákkim tuhhiittij čuákkimistis 18.12.2013 pargoviehâpoolitlii ohjelm sehe täsiárvu- já oovtviärdásâšvuođâvuáváámijd, moi tooimânpieijâm lii álgám. Siämmáá čuákkim tuhhiittem budjet ihán 2014 váátá sämitige ekonomiahaldâttuv ovdedem västidiđ uđđâ budjetistemvuáháduv. Meid čuávvoo sämitige čuákkim 19.2.2014 valmâštâllâm kalga algâttiđ haldâttâhhoovdâ joođeettijn. ”Virge kullutmân uđđâsist áávus ij lamaš tárbu návt uánihis meriáigásâšvuođâst, ko pargo lâi uuccâm virge iävtuid tevdee occee. Sämitige pargoviehâ- já ekonomiahaldâttuv ovdedem almosčuákkim miärádâsâi mield já algâive hástuseh väättih, ete mist lii sämitige pargoid, haldâttuv já virge tohálâšvuođâvátámâšâid tevdee haldâttâhhovdâ tooimânpieijâmin sämitige miärádâsâid já oovdedmin sämitige tooimâ. Ruotsala lii hoittám miänástuvveht haldâttâhhoovdâ meriáigásâšvuođâ”, Näkkäläjärvi mainâstij. ¶ Sämitigeh ilodeh tave-eennâmlâš sämisopâmuš tuhhiittem ovdán ¶ Sämitigeh ilodeh tave-eennâmlâš sämisopâmuš tuhhiittem ovdán ¶ Sämitigeh lasetteh oovtâstpargo artikkâl 8(j) olášuttem tiet ¶ Sämitigeh lasetteh oovtâstpargo artikkâl 8(j) olášuttem tiet ¶ ” Sämitige ibárdâs mield haldâttâs oovdânpyehtim ij lah tárbu kieđâvuššâđ eres váljukuudijn ko vuáđulahâváljukoddeest. Sämitige ulmen lii, ete laavâ ovdâskoddekieđâvuššâm ličij jotteel, laahân iä puáđáččii eres nubástusah ko máhđulávt sirdumnjuolgâdusâi uásild já luándulávt pyehtip taam tuoivuu oovdân vuáhđulahâváljukoodán.”, sämitige saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Sämitige II värisaavâjođetteijee ¶ Sämitige ive 2013 kielâtaho -palhešume Yle Sápmin ¶ Sämitige ive 2013 kielâtaho -palhešume Yle Sápmin ¶ Sämitige ive 2013 toimâmuštâlusâst láá kieđâvuššâm vijđáht sämitige jieijâs tooimâ já budjetihán já vaaljâpajan asâttum uulmij olášume. Sämitigge lii uđâsmittâm toimâmuštâlus rähtimvyevi. Sämitigge adelij ive 2013 198 sierâlágán ciälkkámuš teikâ čállus. Tain 154 lijjii ciälkkámušah, 4 iävtuttâsah já 40 muštottemčálusid teikâ väidimid. ¶ Sämitige ive majemuš čuákkim tuálloo 22.12.2014 Anarist, Sajosist tijme 9.00. Njuolgâ internetvuolgâttâs čuákkimist puáhtá čuávvuđ čujottâsâst ¶ Sämitige ive majemuš čuákkim tuálloo 22.12.2014 Anarist, Sajosist tijme 9.00. Njuolgâ internetvuolgâttâs čuákkimist puáhtá čuávvuđ čujottâsâst http://sogku.fi/live. ¶ Sämitige I värisaavâjođetteijee Irja-Seurujärvi-Kari irja.seurujarvi-kari(at)helsinki.fi tâi ¶ Sämitige I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio oovdânpuovtij čuákkimân OA algâaalmugij maailmkonferens loppâäššikirje. Loppâäššikirje merkkejui čuákkimist tiättun. ”Loppâäššikirjeest staatah nanodeh čonâdâttâmvuođâs OA algâaalmugjulgáštuš olášutmân. Taat meerhâš tom, ete OA algâaalmugjulgáštušâst lii šoddâmin ain eenâb kenigittee äššikirje aalmugijkoskâsii politiikâst já meid riehtiopâlávt” Tiina Sanila-Aikio čiälgá. ¶ Sämitige iävtuttâsah SOG stiivrâ jesânin ¶ Sämitige iävtuttâsah SOG stiivrâ jesânin ¶ Sämitige já Sajos ávutuáluid lii máhđulâš čuávvuđ interneetist, mast njuálgu vuolgâttâs álgá tme 16.45. Sämitige ekumeelâš lekkâmimmeelpalvâlus vuolgâttuvvoo interneetist monnjâvuolgâttâssân tme 18.30 rääjist. Vuolgâttâs interneetist juátkoo njuálgu vuolgâttâssâm tme 20, kuás säämi kulttuureehid álgá. Vuolgâttâsâid puáhtá čuávvuđ čujottâsâst: http://yle.fi/livestream/saamevideo.asx . ¶ Sämitige škovlimraapoort nr 1 ¶ Sämitige škovlimraapoort nr 1 ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde juáhá ihásávt staatâ budjetist (válduluokka 29, máttááttâsministeriö) sämikelâlâš kulttuur já sämiseervij tooimâ tuárjumán čujottum meriruuđâ. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde juovij čuákkimistis 13.2. – 14.2.2009 taan ive (2009) kulttuurtorjuid. Eidusâš kulttuurtoorjân juohhui ohtsis 79 100,00 eurod já sämiseervij kulttuurtoorjân 63 000,00 eurod. Sämikielâlâš almostittemtoimâ tuárjoo 23 000 euroin já väldikudij raajijd rastaldittee säämi kulttuurohtsâšpargo puohnâssân 35 000,00 euroin. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde juovij čuákkimistis 24.1.2014 ive 2014 sämitige kulttuurtorjuid. Staatâ budjetist sämikielâlii kulttuur oovdedmân ja sämiseervij tooimân (nk. säämi kulttuurmeriruttâ) ihán 2014 lii čujottum 176 000 eurod, mast 10 340 eurod Ucjuv kirkkotuuvij paijeentolâmân. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde juovij čuákkimistis 28.10.2013 ive 2013 Máttááttâs- já kulttuurministeriö mieđettem staatâtorjuu säämi taiđuu já kulttuur oovdedmân, mast ohtsis 23 000 eurod čujottui Tave-eennâmlij sämiseervij tuárjumân. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde juovij čuákkimistis 30.3.2010 taan ive kulttuurtorjuid. Eidusâš kulttuurtoorjân juohhui 72 000 eurod. Aalmugijkoskâsâš kulttuuroovtâstpaargon juohhui 35 000 eurod. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde juovij čuákkimistis 8.1.2010 taan ive (2010) kulttuurtorjuid. Kulttuurlävdikodde meridij čuákkimistis, et šiäštá ovdeláámainâšum meriruuđâst maŋeláá jyehimnáál 74 500,00 eurod. Taam čuákkimist jyevihánnáá paccii el. ovtâskâš taaidârij já pargojuávhui uuccâm pargoišeruuđah já proojeekttorjuuh sehe motomeh seervij uuccâm proojeekttorjuuh. Jyevihánnáá pááccám torjuuh juáhhojeh njuhčâmáánu ääigi já talle toohum miärádâsâst tieđettuvvoo čuákkim maŋa. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde juovij ive 2010 kulttuurtorjuid ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde juovij ive 2010 kulttuurtorjuid ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde vuástavaaldij ucâmušâid 106 pittád ohtsis 789 888,30 euro oovdâst. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde vaaldij ucâmušâid vuástá 86 pittád ohtsis 701 073,00 euro oovdâst. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde vaaldij vuástá ucâmušâid 13 pittád ohtsis 93 059 euro oovdâst. ¶ Sämitige kulttuurlävdikodde vaaldij vuástá ucâmušâid 80 pittád ohtsis 754 025,25 euro oovdâst. ¶ Sämitige kulttuurtorjuid 2009 ¶ Sämitige kulttuurtorjuid 2009 ¶ Sämitige kulttuurtorjuid 2010 ¶ Sämitige kulttuurtorjuid 2010 ¶ Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2011 ¶ Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2011 ¶ Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2012 ¶ Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2012 ¶ Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2013 ¶ Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2013 ¶ Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2015 ¶ Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2015 ¶ Sämitige kultuurtorjui uuccâm 2015 ¶ Sämitige lahâčällee lii juuriidlâš-haaldâšlâš virgealmai, kiän pargoid kuleh el. valmâštâllâđ sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv kyeskee aašijd tegu ciälkkámušâid, oovdânpyehtimijd, peleväldimijd, muštottemčalluid já motomin joba asâttâsiävtuttâsâid. Lasseen lahâčällee tuáimá Sämitige iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikode oovdânpyehten já čällen. ¶ Sämitige lasseen nuorttâlâšâin lii jieijâs, sierâ oovtâstpargo-orgaan, nuorttâlâšâi sijdâčuákkim nuorttâlâškuávlust. Nuorttâlâškuávlun kuleh uásih Aanaar kieldâst. Nuorttâlâšlaahâ lii sämitiggelaavâst spiekâstmáin eennâm- já meccituáluministeriö vuálásâžžân. Nuorttâlâšlaavâst asâtteh el. nuorttâlâšâi iäláttâslijn vuoigâdvuođâin. ¶ Sämitige lasseen ovdedempargoost lijjii fáárust sämikuávlu kieldah, Sámi Soster ry, Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâdâh já Säämi máttááttâskuávdáš. ¶ Sämitige lasseen ovdedempargoost lijjii fáárust sämikuávlu kieldah, Sámi Soster ry, Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâdâh já Säämi máttááttâskuávdáš. ¶ Sämitige lasseen tábáhtus orniistâlmáid uásálisteh el. Anára Sámisearvi rs, Sämimuseo Siida, Säämi máttááttâskuávdáš, Aanaar kieldâ, YLE Sápmi já Giellagas-instituut. ¶ Sämitige mielâst Meccihaldâttâs lii ánsulávt olášittám säämi kielâlaavâ kenigâsvuođâid já ovdedâm sämikielâ sajattuv viärmádâhviestâdmistis, äššigâšpalvâlusâinis já tieđettemtoimâinis. Virgeomâhâšpalvâlusah láá almostittum távjá kirjálâžžân; Meccihaldâttâs fáálá tágárij äššigâšpalvâlusâi lasseen meiddei sämikielâlâš palvâlus. Tot lii pálkkááttâm sämikielâlii tieđetteijee. ¶ Sämitige mielâst Meccihaldâttâs lii toimâm ovdâmerhâlávt sämikulttuur ärbitiäđu siäiluttem pyerrin sämikielâlâlij päikkinoomâi nuurrâm- já almostittemtoimâinis. Sii almostittem čielgiittâs Nuorttâ-Aanaar sämikielâlijn päikkinoomâin lii eromâš tehálâš nuorttâ- já aanaarsämikielâi kulttuurlâš luándun kullee tiäđu siäilumân. ¶ Sämitige mielâst säämi ärbitiätu lii nanosumos muddoost talle, ko tot lii rievtis kulttuurlâš já kielâlâš pirrâsist. Sämikielâ já -kulttuur maaŋgâpiälásáin já njyebžilis mättimáin láá olášittum puohâi sämipárnái kielâliih vuoigâdvuođah. Sämikielâ puátteevuođâ turviimân lii tehálâš, et sämipárnááh uážžuh sämikielâlâš peivitipšo, mii vuáđuduvá sämikulttuur árvoid. Miessi tipšokiellân lii sämikielâ já tipšopargei eenikielâ lii sämikielâ. ¶ Sämitige miärádâs sämitiggelaavâst ¶ Sämitige miärádâs sämitiggelaavâst ¶ Sämitige muštottemčáálus sahâalmai ¶ Sämitige muštottemčaalâ olgominister Erkki Tuomiojan ¶ Sämitige muštottimčaalâ staatârääđi eehidškoovlân ¶ Sämitige mätkipuhelinnumeráid soittum suáitui hadde lii áššigâš kevttim operaattor mätkipuhelinhade miäldásâš. ¶ Sämitige neeljikielâsâš nettisiiđoh ¶ Sämitige neeljikielâsâš nettisiiđoh ¶ Sämitige nettisiijđoh kávnojeh čujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Sämitige nomâttem ovdâsteijeeh pargojuávhuin ¶ Sämitige nomâttem ovdâsteijeeh pargojuávhuin ¶ Sämitige nuorâirääđi ¶ Sämitige nuorâirääđi ¶ Sämitige nuorâirääđi já Suomâ säminuorah ry ornijn Helsigist seminaar säminuorâi tááláá tiileest já puátteevuođâst Suomâst. ¶ Sämitige nuorâirääđi juátká kyehti meriáigásii ofelâš uuccâmääigi 14.11.2014 räi. Pargo álgá 1.12.2014 já pištá 28.2.2015 räi. Ofelašâi pargon lii vuáváđ já valmâštiđ sämmilijn muštâleijee Ofelaš-materiaalijd škoovlâin eellim várás sehe kolliđ Laapi kuávlu škovláid já muštâliđ sämmilijn valmâštum materiaalij mield. ¶ Sämitige nuorâirääđi juátká kyehti meriáigásii ofelâš uuccâmääigi ¶ Sämitige nuorâirääđi juátká kyehti meriáigásii ofelâš uuccâmääigi ¶ Sämitige nuorâirääđi lâi vuossâmuš čuákkim tuállee Parlamentsali Soljust 4.1.2012. ¶ Sämitige Nuorâirääđi ocá KYEHTI NUOR OFELAŠ ¶ Sämitige Nuorâirääđi ocá KYEHTI NUOR OFELAŠ ¶ Sämitige nuorâirääđi ovdâstij säminuorâi vuoigâdvuođâid kieđâvuššee paneelist rääđi värisaavâjođetteijee Minna Lehtola. Suu saavâ teeman lâi ucceebloho ucceeblovvoost. Lehtola uáiná sämikulttuur puátteevuođâ positiivlâžžân ” Nuorâi vuáhádume lii eenâb ávus já sij jieijâs náál ovdedeh já aneh sämmilâšvuođâ eellimvuáimálâžžân. Muu mielâst kulttuur áárvust anneem lii puáránâm, ij lah innig heeppâd leđe sämmilâš. ” Lehtola kieđâvušâi savâstis jieijâs tuávváá já vuáhádume sämikulttuurân” Veikâ kuulâm-uv ucceeblovo ucceeblohon, jiem ane tom hyennin, peic tot lii lasettâm sine já luándu, háálu rähtiđ jieijâs aalmug oovdân aašijd já toimâđ tienuuvt, ete puátteevuođâst-uv liččijm ellee aalmug, epke tuše mušto historjá kiirjijn. Tubdâm meid ovdâsvástádâs tast, ete lam uási sämikulttuur nuuvt ete iälám tom. ” Lehtola lopâttij suu oovdânpyehtim. ¶ Sämitige nuorâirääđi saavâjođetteijee Laura-Maija Niittyvuopio muštâlij jieijâs sänivuárust nuorâi máhđulâšvuođâin já hástusijn vaikuttiđ jieijâs aššijd. ” Säminuoráid lii ovdánmin máhđulâšvuotâ vaikuttiđ säminuorâi sajattâhân. Väldikodálávt taan máhđulâšvuođâ ovdánem kalga turviđ ekonoomlávt pisovâš čuávdusijguin já resurssijguin.” ¶ "Sämitige nuorâirääđi saavâjođetteijen lam ilolâš já luholâš palhâšuumeest. Sämitige nuorâirääđi lii vala uáli nuorâ nuorâiorgaan, mon toimâkuávlu lii viijđes. Mij toimâ ij liččii mahđulâš jis mist ij liččii sämitige toorjâ tááláá vijđoduvvâst. Halijdâm-uv kijtteđ sämitige sii kuhes pargoost säminuorâi sajattuv pyeredem várás. Halijdâm meid kijtteđ oovdeb nuorâ tuáimeid kiäh láá lamaš oovdedmin mii nuorâirääđi já rähtimin tile mast lii suotâs toimâđ. ¶ Sämitige nuorâirääđi uárnee 6-7.2 Sajosist kyehti peeivi pištee Säminuorâi konferens, mon fáddán lii soováášvuotâ já säminuorâi identiteet. Konfereensân vyerdip uásálisteid Suomâ lasseen aainâs-uv Taažâst. Almottâttâm konfereensân nohá 24.1.2014. ¶ Sämitige ohtâvuođâst tuáimá nuorâirääđi. Rääđi váldupargon lii ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoi-gâdvuođâid sehe nanodiđ säminuorâi identiteet nuorâipargo pehti. Lasseen rääđi šadda valmâštâllâđ taid sämitige iävtuttâsâid, alguid, ciälkkámušâid já eres peleväldimijd, moh kyeskih säminuorâid. ¶ Sämitige ohtâvuođâst tuáimá nuorâirääđi. Rääđi váldupargon lii ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoi-gâdvuođâid sehe nanodiđ säminuorâi identiteet nuorâipargo pehti. Lasseen rääđi šadda valmâštâllâđ taid sämitige iävtuttâsâid, alguid, ciälkkámušâid já eres peleväldimijd, moh kyeskih säminuorâid. ¶ Sämitige ohtâvuođâst tuáimá Säämi párnáikulttuurkuávdáš, mii lii uassin Laapi párnáikulttuurkuávdášviärmáduv já tađe mield meiddei väldikodálâš Tijdâlamppu –viärmáduv jeessân. Ko toimâstivrejeijee páácá virgerijjâvuotân almoot ¶ Sämitige ohtâvuotân lii vuáđuduumin nuorâirääđi. Puáttee rääđi vuáldutoimân lii ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâid já nanodiđ säminuorâi identiteet nuorâipargo vievâst. Lasseen rääđi šadda valmâštâllâđ taid sämitige iävtuttâsâid, alguid, ciälkkámušâid já eres peleväldimijd, moh kyeskih säminuorâid. ¶ Sämitige oppâmateriaalpargo, keevâtliih fiäráneh materiaalpargoost ¶ Sämitige ornim Helsig seminaar fáddán lii sämikielâ já maorikielâ iäláskittem já nanodem. Seminaar uáivilin lii leđe uási máttááttâs- já kulttuurministeriö jotonpieijâm sämikielâ iäláskittemohjelm já tuárjuđ ton vuávám já olášuttem. Jotonpieijum iäláskittemohjelm ulmen lii ovdediđ já paijeentoollâđ sämikielâ sehe macâttiđ sämikielâ ton monâttâm sámmiláid sehe toohâđ kielâst sämisiärváduv kyeddee kielâ. ¶ Sämitige ovdâsteijeeh uásálistii aalmugijkoskâsii artikla 8(j)-pargojuávhu káávcád čuákkimân Montrealist. Pargojuávhu lii vuáđudâm biodiversiteetsopâmuš vuáláčälleestaatâi uásipeličuákkim (COP). Pargojuávhu pargo stivree COP tuhhiittem maaŋgâihásâš pargo-ohjelm artikla 8(j) tooimânpieijâmân. Pargojuávhu pargon lii pargo-ohjelm olášuttem sehe čuávvoo biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim artikla 8(j) kyeskee miärádâsâi valmâštâllâm. Čuávvoo uásipeličuákkim tolluu puáttee čoovčâ Maadâ-Koreast. ¶ Sämitige ovdâsteijee sämipresideentâi já –ministerij ohtsiičuákkimist ¶ Sämitige ovdâsteijee (topâlduvâi siste väriovdâsteijee) Baareents rääđi algâaalmugij lävdikoodán: Klemetti Näkkäläjärvi (Tiina Sanila-Aikio) ¶ , sämitige ovdâsteijein jieškote-uv ¶ Sämitige ovdâsteijen ohtsâšpargo-orgaanâst láá máttáátteijee Rauni Äärelä (väriovdâsteijen Liisa Holmberg) já sierânâsmáttáátteijee Nea Porsanger-Rintala (väriovdâsteijen Merja Nillukka). Ohtsâšpargo-orgaan lii meeri čokkâniđ čohčâlohopaje ääigi. ¶ Sämitige ovdâstij paldâlâstábáhtusâst lahâčällee Aimo Guttorm. Guttorm puovtij jieijâs saavât oovdân, et "Suomâ sämitigge ana Pänituoddâr hoittám- já kevttimvuávám valmâštâllâm ohtâvuođâst olášittum Akwé: Kon -proosees tehálâžžân sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv olášume tááhust." ¶ Sämitige pargon lii hoittáđ sämikielâ já kulttuur sehe sämmilij sajattuv kyeskee aašijd algâaalmugin. Pargoidis kullee aašijn puáhtá Sämitigge toohâđ virgeomâháid alguid já oovdânpyehtimijd sehe adeliđ ciälkkámušâid. Täin áášijn puáhtá Sämitigge kevttiđ lasseen meridemvääldi nuuvt ko tom kyeskee laavâst tâi eres lahâaasâtmist asâttuvvoo. ¶ Sämitige pargo-oornigist anarâškielâst lii siämmáá-árvusâš sajattâh eres sämikielâiguin. ¶ ” Sämitige peeleest lam ilolâš, ete sahâalmai já váljukudij saavâjođetteijeeh láá halijdâm uápásmuđ sämitige tooimân já äigikyevdilis sämiaššijd.  Ovdâskodde lii sämitige tehálâš ohtsâšpargokyeimi já lii tehálâš, ete peessâp lonottiđ jurduid já mainâstiđ sämitige tooimâst já uulmijn” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi mainâstij. Sämitige I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto mainâstáin eromâšávt säämi puásuituálu tiileest já roolist sämikulttuurist. Tiina Sanila-Aikio mainâstij meid nuorttâlij sierânâskoččâmušâin. ¶ Sämitige peeleest uárnijumijn västid vuávájeijee Anni Näkkäläjärvi. Čuávu nettisijđoid - tuáimáttep lasetiäđuid taaiđâtábáhtumest nuuvt vorgâ ko peri máhđulâš. Taaiđâtábáhtume toollâmpääihist meridij škovlim- já oppâmateriaallävdikodde čuákkimistis 17.12. 2012. ¶ Sämitige puárásumos jeessân, nuorttâsämmilâš Tauno Haltta lehâstij sämitige vaaljâpaje vuossâmuu tievâsčuákkim. Sun tiäduttij lekkâmsavâstis eromâšávt säminuorâi vaikuttemmáhđulâšvuođâid Suomâ sämitiggeest. – Nuorâirääđi vuáđudem sämitiigán puovtij mijjân stuorrâ ovdâsvástádâs, páhudij Haltta. Sun eeđâi, et vuárdá sämitige puáttee tooimâst eromâšávt ohtâvuođâ sämmilij aargân já aktiivlâš tooimâ áštuuvuálásii sämikulttuur, sämikielâ já sämmilij kulttuurjiešhaldâšem naanoodmân. – Stuárráámus háástus taan vaaljâpaajeest lii aalmugijkoskâsii pargo-ornijdume ILO algâaalmugsopâmuš 169 ratifisistem, mii kulá meid Katais haldâttâs ohjelmân, páhudij Haltta. ¶ Sämitige puáttee vaaljah toimâttuvvojeh čohčâmáánust 2011. Jienâstemvuoigâdvuođâliih vaaljâin láá puoh toh sämmiliih, kiäh láá merkkejum sämitige vaaljâluvâttâlmân. ¶ Sämitige puáttee vaaljah toimâttuvvojeh čohčuv 2011. Täin vaaljâin väljejuvvoo sämitigge vaaljâpajan 2012-2015. ¶ Sämitige puhelinnumereh muttojeh 1.9.2008 ¶ Sämitige puhelinnumereh muttojeh 1.9.2008 ¶ Sämitige puhelinnumereh muttojeh 1.9.2008 rääjist. Uđđâ nummeer lii 010 839 3100. Puhelinnummeer palvâl argâpeeivij tme 9.00–15.00. ¶ Sämitige puhelinnummeer lii kiddâ 23.12.2008 - 5.1.2009 ¶ Sämitige puhelinnummeer lii kiddâ 23.12.2008 - 5.1.2009 ¶ Sämitige puhelinnummeer lii kiddâ 23.12.2008 - 5.1.2009. Ohtâvuođâväldimeh sämitige pargei njuálgu numeráid, moh kávnojeh čujottâsâst www.samediggi.fi > Ohtâvuođâtiäđuh > Pargojuávkku ¶ Sämitige puovtât škoovlâi várás oppâmateriaalijd. Taan pargoost tarbâšep oppâmateriaalij rähteid. Lah-uv tun perustum tágárijn pargoin? ¶ Sämitige pyevtittem esitemateriaal. Tieđettemčálusijd puáhtá tiiláđ Sämitige Aanaar toimâsaajeest . ¶ Sämitige päikkisiijđoin lehâstum nettilostâ Oktavuohta lii uáivildum vuosâsajasávt Suomâ škoovlâi kiävtun: lekkâđ laasâid já tiäđu haahâm riäiduid sämisiärváduv pyereeb já taanáigásâš tubdâmân. ¶ Sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikodde meridij taaiđâtábáhtus peivimeereest já sämmilâš teemast čuákkimistis 17.6. Lasetiäđuid taaiđâtábáhtusâst almotteh čohčuv. Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh tuáivut puohháid šiev kesiluámu! ¶ Sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikodde tuhhit oppâmateriaalpargo kyeskee pyevtittâsvuáváámijd já prinsiipâid. Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh västid oppâmateriaalpargo vuáváámist, tooimâi piäiválâš olášutmist, jyehimist, tieđeetmist, vaarij kevttimân kullee haaldâšmist já materiaalpaargon kullee tave-eennâmlâš ohtsâšpargoost. ¶ Sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikodde uápásmui uđđâ lihâdemhaalân já meridij tábáhtus orniimist Suáđigilist čuákkimistis 23. čohčâmáánu. Tábáhtus uárnejuvvoo jo-uv ohhoost 12 teikâ 13. Lävdikodde meerrid táháhtus peivimere čuávvoo čuákkimist roovvâdmáánu loopâst . ¶ Sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikodde vuáváá já ruttâd sämikielâlâš oppâmateriaal. ¶ Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh uárnee koskoho 17.9.2014 tme 9.00 – 16.00 škovlim- já oppâmateriaallävdikode jesânij, värijesânij já oppâmateriaalpargei ohtsii ovdedempeeivi. ¶ Sämitige škovlim –já oppâmateriaaltoimâttâh uárnee sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeeivi 17.9.2014 tme 9.00 - 16.00 Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos parlamentsali Soljust Anarist. Ovdedempeivi lii ávus puohháid oppâmateriaalpargoost perustum ulmuid. ¶ Sämitige škovlimraapoort nr 1 ¶ Sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde norá ive 2014 loopâst macâttâs Säämi puárásijpargo tyejipiergâskaasâ já Säämi arâšoddâdem aargâ tooimâi ravvui siskáldâsâst já toimâmist, mon vuáđuld ravvuuh tievâsmittojeh já peividuvvojeh pyerebeht tuáimen. ¶ Sämitige stiipeend finnejii čuávuvááh uáppeeh: ¶ Sämitige stiipeend ožžuu čuávvoo nuorah: ¶ Sämitige stiivrâ čoovčâ vuossâmuu čuákkim miärádâsah ¶ Sämitige stiivrâ čoovčâ vuossâmuu čuákkim miärádâsah ¶ Sämitige stiivrâ čuákkim miärádâsah ¶ Sämitige stiivrâ čuákkim miärádâsah ¶ Sämitige stiivrâ čuákkimpevdikirjeh ¶ Sämitige stiivrân väljejuvvojii jienâstem maŋa čuávvoo jesâneh: ¶ Sämitige stipenda ožžuu čuávvoo nuorah: ¶ Sämitige stipendâ ožžuu čuávvoo nuorah: ¶ Sämitige stivrâ 2012-2015: ¶ Sämitige stivrâ adelij 17-sijđosâš ciälkkámuš Eennâm- já meccituáluministeriö valmâštâllâm stiivrâ iävtuttâsâst puásuituálu- já luánduiäláttâsâi ruttâdemlaavâst (maŋ. POLURA) čuákkimistis 28.5.2009. ¶ Sämitige stivrâ čokkán čuávuváá keerdi juovlâmáánust. Ive majemuš sämitige eidusâš čuákkim uárnejuvvoo juovlâmáánu loppâbeln. ¶ Sämitige stivrâ čokkânij 16.9.2014 čoovčâ vuossâmuu čuákkimân. ¶ Sämitige stivrâ čokkânij 5.3.2014 Anarist. Čuákkim äššilistoost lijjii virgevaljiimeh sehe ciälkkámušah ¶ Sämitige stivrâ iävtut almosčuákkimân, ete tot merkkee tiättun soovâdsopâmuš Juha Guttormáin. Soovâdsopâmuš iävtui mield uásipeleh västideh jieš jieijâs riehtijotteemkoloinis já Juha Guttorm kiäsá meddâl suu toohâm väidim Tave-Suomâ haldâttâhriähtán luovâscelkkimistis. ¶ Sämitige stivrâ já minister Koskinen savâstâláin meid nuorttâlâškulttuurkuávdáást. ” Nuorttâlâšääših láá laavâ mield eennâm- já meccituáluministeriö vuálásâžžân. Puovtijm oovdân, ete nuorttâlâškulttuurkuávdáá jotonpieijâmân kalga kavnâđ jotelávt ruttâdem. Nuorttâlâškulttuur turvim váátá sierânâstooimâid, ” Tiina Sanila-Aikio muštâlij. ¶ Sämitige stivrâ kieđâvušâi falâlduv raavâdviäsu Galla laiguutmist já ravvij haldâttâhhoovdâ ráđádâllâđ falâlduv tahheiguin láigusopâmuš tärhibijn iävtuin. Jis láigusopâmuš šadda, sämitigge tieđeet ääšist sierâ. ¶ Sämitige stivrâ kieđâvuš čuákkimistis 28.1 tiletáárbu nuorttâlâškulttuurkuávdáást. ¶ Sämitige stivrâ lii meiddei vástádâsâtis ministeriöid tuommim algâaalmugvuoigâdvuođâi ovdánem hiđesvuođâ já pivdám staatârääđist ohtsâščuákkim sämitige stivráin, uáiviministeráin já taan ääši čoovdâministerijguin. Saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi, muštâlij sämitige tievâsčuákkimân äigikyevdilis aašijn. Sun páhudij Vanhas nube haldâttâs toimâáigáduvâst kuullâm jo paijeel pele, ige haldâttâs lah ovdedâm algâaalmugvuoigâdvuođâid nuuvt ko haldâttâsohjelmân lii čaallum. ¶ Sämitige stivrâ lii tutâmettum POLURA iävtuttâsâi ¶ Sämitige stivrâ lii tutâmettum POLURA iävtuttâsâi ¶ Sämitige stivrâ meridij lasseen mieđettiđ pälhittes virgerijjâvuođâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvin 25.4.2014 - 26.5.2014.  Sämitigge tieđeet maŋeláá maht váldutoimâlii saavâjođetteijee pargoid hoittájeh suu virgerijjâvuođâ ääigi. ¶ Sämitige stivrâ meridij valjiđ fastâ pirâsčällee viirgán Anni-Helena Ruotsala Helsigist jienâiguin ¶ Sämitige stivrâ meridij valjiđ fastâ toimâttâhčällee viirgán Laila Aikio Anarist. Virge uccii čiččâm olmožid. Toimâttâhčällee pargon láá el. äššikirje- já ekonomiahaldâttâhân lohtâseijee pargoh. ¶ Sämitige stivrâ merkkij čuákkimistis 27.8.2009 iloin tiättun Máccihaldâttâs já Pááđáár viljâžij sopâmuš poccui kuáđuttemkuávlui rávhuidutmist meccituálust 20 ihán já puohâi vaidâlmij maasâd-kesimist puohâin riehtitaasijn. ¶ Sämitige stivrâ nomâttij Sämitige ovdâsteijen Ucjuv kieldâ sämimuusik rävisolmoošškovlim ovdedem ovdâčielgiittâsproojeekt stivrimjuávkun  Anu Magga. ¶ Sämitige stivrâ pahudij ciälkkámušâstis ete aalmugtiätuvuáhádâhân sämikielâ eennikiellânis láá almottâm ive 2012 loopâst 1903 olmožid. Sämmiliih láá Suomâst sämitige vaaljâi ohtâvuođâst nuurrum lovottuv mield s. 10 000. Sämmiliih iä lah merkkim sämikielâ almootmáin eenikiellânis, ko tast ij lah mihheen vaikuttâsâid virgeomâhâšášástâlmân teikâ toos, mon kielâlijd palvâlusâid áášánkullee olmooš finnee. Aalmugtiätuvuáhádâhân lii puáhtám eskân ive 2013 merkkiđ maid sämikielâid olmooš sárnu eenikiellânis. Sämitigge kiddee ciälkkámušâstis huámmášume meid toos, ete sämmiliih kieldah kalgeh tevdiđ säämi kielâlaavâ kenigittee aašijd peerusthánnáá kieldâ sämikielâlii aalmug meereest. Sämitigge oovdânpuovtij ciälkkámušâstis, ete ¶ Sämitige stivrâ toolâi puhelinčuákkim 3.4.2014. ¶ Sämitige sämikielâ toimâttâh olášit säämi kielâlaavâ já -asâttâs miäldásijd pargoid. Kielâtoimâttâh huolât laavâst uáivildum jurgâlusâi tooimâtmist jieškote-uv virgeomâháid já lájádâssáid, iššeed taid sämikielâ táiđusij tuulhâi hahâmist sehe eres säämi kielâlaavâst uáivildum pargoin. Kielâtoimâttâh vuáđudui ive 1992, ko säämi kielâlaahâ šoodâi vuáimán. Ton kyehti vuossâmuu kielâjurgâleijee algâttáin pargoos ive 1992. ¶ Sämitige sämikielâ toimâttuv (maŋeláá kielâtoimâttâh) palvâlemmáávsuh pajaneh 1.1.2011 rääjist. Jurgâlempalvâlusâi máávsuh pajeduvvojeh 45 eurost 65 euron. Jurgâlempalvâlusah ¶ Sämitige Säämi muusikkuávdáš ocá išepargee ¶ Sämitige Säämi muusikkuávdáš ocá išepargee ¶ Sämitige Säämi párnáikultuurkuávdáš lii váldám vááimu äššin meid sämipárnái sierâdempirrâs sámáidittem sierâi háárán. Maaŋgah sierah puátih kulttuur ulguubeln já toin lain uápisteh párnái sierâdem meiddei olgoláá aldasâš aartâin. ¶ Sämitige saavâjođetteijeeh avžuuttii almosčuákkimân, ete tot tuhhit laahân iävtuttum nubástusâid. ”26.6 toollum ráđádâlmijn finnijm laavâ vuáđustâsuásán kyehti uáli merhâšittee teevstâ, moh stivrejeh laavâ tulkkum. Mijjân uáli tergâdis já merhâšittee lasettem láá njuolgâ čujottâsah algâaalmugjulgáštušân. Nubástusah tiädutteh eromâšávt juávkkuidentifisistem merhâšume laavâ tulkkuumist, värisaavâjođetteijeeh Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto ávudává. ¶ Sämitige saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi mainâšij nuuhâm saavâjođetteijeepaje ja sämmilij oovtâstpargo merhâšitteemus lävkkin eromâšávt tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmij älgim. – Julgáštusâi olášume lii nanosávt čonnâsâm sämitige resurssáid já staatâi haalun oovded sämmilij vuoigâdvuođâid. Sämitigeh ovdedeh julgáštusâi olášume tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn, juátká Näkkäläjärvi. ¶ Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi ¶ Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi (Juvá Leemit) ana laseruttâdem eromâš äššin. Laseruttâdem addel máhđulâšvuođâ tooimâ jotkuumân normaal vuovvijn loppâive ääigi. – Anam laseruttâdem nomâlâssâm tubdâstâssân sämitige pyereest porgum pargoost. Taat addel šiev kiärgusvuođâid ovdediđ tooimâ já juátkiđ puáđuslâš hiäđukocceem. ¶ Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi kiijtij pargojuávhu pyereest luhostum pargoost já tuáivui, et sämikielâ iäláskittemtoimâ ovdán já uážžu meid ruttâdem. – Sämitiggeest já sämisiärvusist láá stuorrâ vuárdámušah kielâiäláskittemohjelmist. Mii ulmen lii uážžuđ pissoo maali kielâ iäláskittem já suoijim várás, páhudij Näkkäläjärvi. ¶ Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, kote uásálistij pargojuávhu čuákkimân jo kuálmád keerdi, oonij čuákkim tehálâžžân. ” Aalmugijkoskâsiih artikla 8(j)-pargojuávhu čuákkimeh láá teháliih aalmuglávt já almugijkoskâsávt. Čuákkimijn piäsá pyehtiđ oovdân Suomâ sämmilij uáinuid, vaikuttiđ miärádâstohâmân, finniđ uđđâ jurduid ärbivuáválii tiäđu syeje pyereedmân sehe lonottiđ jurduid maailm eres algâaalmugij koskân,” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâlij.  Čuákkimân uásálistii puoh sämitige aalmuglii 8(j)-pargojuávhu jesâneh. ”Aalmuglii tooimânpieijâm já puátteevuođâ jurdâččin lii eromâš tehálâš, ete nuuvt maŋgâ sämitige ovdâsteijee aalmuglâš 8(j)-pargojuávhust, ko máhđulâš, uápásmuvá artikla 8(j):n já toos lohtâseijee aalmugijkoskâsii miärádâstohâmân”, Näkkäläjärvi tiäddut. ¶ Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi páácá mánuppaje virgerijjâvuotân 11.5.-10.6. Näkkäläjärvi parga mánuppaje ääigi totken Oulu ollâopâttuvâst valmâštâlmin kulttuurantropologia suárgán kullee náguskirje. ¶ Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi sáárnui säämi immateriaallâš kulttuuräärbi suojâlem tiileest Suomâst já sämitige koskâsii oovtâstpargoost. Saavâjođetteijee Näkkäläjärvi lopedij čovgâ oovtâstpargo säämi aalmugsiärváduvváin sämikulttuur sajattuv pyereedmân. “Mii, sämitigge já taidâreh já tuájáreh kolgâččijm ovtâstittiđ vuoimijdân ohtsii säämi kulttuurpoolitlii ohjelm rähtimân. Sämitigge uárnee kiđđuv 2011 ohtsii čuákkim säämi kulttuur- já taaidâservijguin. Čuákkimist lii uáivilin valmâštâllâđ oovtâst iävtuttâsâid sämikulttuur syeje pyereedmân. Sämikulttuur syeje pyeredem váátá lase naavcâid já vuoi¬gâdvuođâlii syeje ovdedem” ¶ Sämitige saavâjođetteijee mánuppaje virgerijjâvuotân ¶ Sämitige saavâjođetteijee mánuppaje virgerijjâvuotân ¶ Sämitige saavâjođetteijee uásálistij OA algâaalmugij pisovâš foorumân New Yorkist, mast toolâi čuávvoo sahâvuáruid: ¶ Sämitige saavâjođetteijee blogi, kost sun maainâst 8(j)-čuákkim tubdâmušâin ¶ Sämitige saavâjođetteijen muu pargo stivree sämitige vaaljâpaje toimâohjelm. Persovnlâš tääsist munjin láá uáli teháliih sämikielâ eellimvuáimálâšvuođâ turvim, sämmilij ärbivuáválâš tiätu, pirâs- já šoŋŋâdâhnubástusääših já sämmilij iäláttâsâi ovdedem, eromâšávt sämmilâšpusuituálu toimâmiävtui turvim. Olesváldálâš ulmen lii tiäđust-uv sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv pyeredem, Ilo 169-sopâmuš já tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem. Puohâid sämmilijd kyeskee sierânâslavváid kalga finniđ sämikulttuur hiäjusmittem syeje. Ličij meiddei tehálâš finniđ sämitige virgâomâhâžžân, ko tot adeličij máhđulâšvuođâ sämitige vaikuttemmáhđulâšvuođâi puárránmân já máhđulâšvuođâ jyehiđ sierâlágán torjuid já išeruuđâid tááláást vijđásubbooht já jieččiibeht. ¶ Sämitige tehálumos pargo lii kocceeđ sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâi olášume lahâaasâtmist, ulmui argâpeeivist, kaavaamist, ovdedemhaavâin sehe virgeomâhái tooimâst. ¶ Sämitige tehálumos pargon lii ovdediđ sämmilij sajattuv algâaalmugin. Virgeomâhááh kalgeh laavâ mield ráđádâllâđ sämitiggijn puohâin merhâšittee sämmilij kyeskee haavâin. Stuorrâ uási mii pargo lii ciälkkámušâi, iävtuttâsâi já algui adelem jieškote-uv virgeomâháid sehe sämitiggelaavâ miäldásij ráđádâlmij toollâm. Lasseen sämitigge uásálist jieškote-uvlágánij pargojuávhui já ráđádâllâmkudij paargon. Laavâ mield sämitigge oovdâst sämmilijd sii kyeskee aašijn. Sämitige päikkisiijđoin kávnojeh mii toohâm alguuh já ciälkkámušáh. ¶ Sämitige tergâdumos toimâ lii olášuttiđ vuáđulaavâst toos asâttum tooimâid ađai olášuttiđ sämmilâš kulttuurjiešhaldâšem sehe turvâstiđ sämmilii algâaalmugkulttuur siäilum já ovdánem. Sämmilâš kulttuurjiešhaldâšem kuáská sämikuávlun, mast lii asâttum sämitiggelaavâ niäljád ceehist (4 §). Kuávlun kuleh Iänuduv, Aanaar já Ucjuv kieldâi kuávluh sehe Laapi palgâs kuávlu Suáđigil kieldâst ađai keevâtlávt Vuáčču. ¶ Sämitige tieđettemčáluseh ¶ Sämitige tieđettemčáluseh ¶ Sämitige tievâsčuákkim ceelhij ALKU-haavâst ¶ Sämitige tievâsčuákkim ceelhij ALKU-haavâst ¶ Sämitige tievâsčuákkim lii čuákkimistis 10.3.2009 ciälkkám kuávluhaldâšem uđâsmittemhaavâst (ALKU-haahâ). Sämitige tievâsčuákkim mield kuávluhaldâšem ovdedemhaahâ mana ollásávt lappâd sämmiláid vuáđulaavâst já sämitiggelaavâst torvejum jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem. ALKU-haavâst kalga toohâđ vuáđulâš árvuštâllâm säämi jiešhaldâšem tiileest já koskâvuođâst uđâsmitmân. ALKU-haavâst kalga toohâđ iävtuttâsâid säämi jiešhaldâšem oovdedmist já čielgâsávt säämi jiešhaldâšem pirrâdâhân kullee pargoi sirdemist sämitiigán haldâttâsohjelm já vuáđulaavâ miäldásávt. ¶ Sämitige tilitärhisteijeeh láá tilitärhistemmuštâlusâstis pahudâm, ete sämitige ekonomia já haldâttâh láá hoittájum lavâlávt já miärádâsâi miäldásávt. ¶ Sämitige tilitärhisteijee já värialmai: Risto Hyvönen já Tiina Mikkonen-Bränkärr ¶ Sämitige toimâ asâttuvvoo sämitiggelaavâst (974/95 maŋeláá toohum nubastusâidiskuin) já –asâttâsâst (1727/95), säämi kielâlaavâst (1086/03) já staatârääđi asâttâsâst säämi kielâlaavâ olášutmist (108/04) sehe eres lahâaasâtmist asâttum já meridum lavâiguin já asâttâsâiguin. Ovdeláá mainâšum lasseen Sämitige tooimâst heiviittuvvoo jieijâs pargo-oornig . ¶ Sämitige toimâohjelm já ekonomiavuávám 2012 – 2015 ¶ Sämitige toimâpaje 2007–2011 ohtâ uulmijn lâi vuáđudiđ nuorâirääđi. Ulme olášutmân vuáđudui ”Nuorâilävdikodde-proojeekt” já pargojuávkku valmâštâllâđ ääši. Pargojuávhu äŋgiruššâm palhâšui ive 2011 sämitige vuossâmuu tievâsčuákkimist, mast nomâttui vuossâmuš koskâpuddâsâš nuorâirääđi. ¶ Sämitige toimâttâhân puovtij vuossâmuu keerdi pálkkááttiđ aanaar- já nuorttâsämikielâlâš kielâjurgâleijeid kiđđuv 2008, ko uáivil várás finnejui ruttâ staatâ budejetist. Sämikielâ toimâttuvâst pargeeh jo ovdeláá pálkkááttum tavesämikielâjurgâleijeeh, main kuulmâs jurgâleh tuše Ucjuuvâ kieldâ tárboid. ¶ Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi já algâaalmugij elleekovetábáhtusân čujottâsâst: www.skabmagovat.fi ¶ Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi já Ijâttes ijjâ-algâaalmugij muusiktábáhtusân čujottâsâst: www.ijahisidja.fi ¶ Sämitige tooimâ vaikuttâs uáinoo pyeremustáá sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâin, seervij tooimâst já sämikielâlâš oppâmateriaal pyevtittâsâst. Sämitige pargo ij ain oinuu stuorrâ áigápuáttun, pic ciälkkámušâi já algui pehti pastep juksâđ ucebijd vuáituid, eres lasseen mainâšuumijd lahâasâttâsân sämikulttuur syejeest. ¶ Sämitige ulmeh ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân ¶ Sämitige ulmeh ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân ¶ Sämitige ulmeh ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân ¶ Sämitige vuáččulâš jeessân Pekka Aikio väljejui puáttee sämitiggevaaljâi vaaljâlävdikode saavâjođetteijen. Eres väljejum vaaljâlävdikode jesâneh láá Juha Magga Iänuduvâst (värijeessân Nils Henrik Valkeapää), Maria Sofia Aikio Ucjuuvâst (värijeessân Vieno Länsman), Marjaana Aikio Anarist (värijeessân Oula Valkeapää) já Ilmari Laiti Anarist (värijeessân Marja Männistö). Pekka Aikio värijesânin nomâttui Päivi Magga Vuáčust. ¶ Sämitige vuáđustâsah ¶ Sämitige vyeligis reesuurstääsi lii ohtâ stuorrâ iästu säämi kulttuurjiešhaldâšem ovdánmân já ulmen lii-uv sämitige ruttâdem pissoo täsiluptim tááláást. Vyeligis reesuurstääsi váátá sämitiggeest voonnâm já kalga-uv suogârdâllâđ, maht tááláid resurssijd oovdedmáin já prioristmáin pyehtip pehtilittiđ jieččân tooimâ. ¶ Sämitige värissavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij staatârááđán sämmilâš puásuituálu eromâšvuođâst já toorjâtárbuin. Sämitige ovdâsteijeeh tiäduttáin, ete ILO 196-sopâmuš ratifisistem iävtun láá eromâš vuoigâtvuođah sämmilâš puásuituálun. Puásuituálu lii sämmilâš materiaallâš kulttuur vuáđu, ko tot lii áinoo sämmilâš iäláttâs, mii addel áigápuáđu pirrâ ive. “Mun lijjim uáli ilolâš, ko staatârääđist pajanii savâstâlmân sämmilâš puásuituálu táárbuh já eromâš koččâmušah,” Paltto muštâlij. ¶ Sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari tiäduttij sänivuárustis kielâiäláskittemseminaarist 13.9.2011 tom, et sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah iä olášuu Suomâst vuáđulaavâ uáivildem vuovvijn. ¶ Sämitige vaaljah ¶ Sämitige vaaljah ¶ Sämitige vaaljah toimâttuvvojeh 5.9. - 3.10.2011. Vaaljâlävdikodde lii ráhtám vaaljâtohálijn iävtukkâsâin iävtukkâsluvâttâllâm. Iävtukkâsah láá ohtsis 40 . Iävttukâsluvâtâllâm 2011 ¶ Sämitige vaaljâi 2011 iävtukkâsasâttâllâm lii nuuhâm ¶ Sämitige vaaljâi 2011 iävtukkâsasâttâllâm lii nuuhâm ¶ sämitige vaaljâin. ¶ Sämitige vaaljâlävdikodde lii algâttâm valmâštâlmijd sämitige vaaljâi várás. ”Vyerdip tiäđust-uv ete uđđâ sämitiggelaahâ šodâččij vuáimán nuuvt jotelávt ko máhđulâš. Tile lii mijjân hástulâš. Kolgâp kenski vistig toimâđ puáris sämitiggelaavâ vuáđuld, mutâ siämmást meid ráhtádâttâđ uđđâ laavâ  pyehtim uđâsmitmijd. Nuávdittep ain kuás-uv vyeimist orroo lahâasâttem já ton meriaaigijd. Čuávvup laavâ ovdâskoddekieđâvuššâm já tai vaikuttâsâid. Lahâasâttem vaattâm miärádâsâid vaaljâluvâttâllâm naanoodmist toohâp kuás-uv vyeimist orroo laavâ já meriaaigij mield. Taggaar tile ij pyevti šoddâđ, ete vaaljâluvâttâlmân valduuččii ulmuuh siämmáá-áigásávt tááláá sämmilâšmiäruštâllâm já uđâsmittee sämmilâšmiäruštâllâm vuáđuld, ”vaaljâlävdikode saavâjođetteijee Janne Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Sämitige vaaljâlävdikodde tieđeet sämmilijd sämitige päikkisiijđoin já tieđettemniävuin sämitige vaaljâluvâttâlmân ucáluumeest já máhđulijn nubástusâin, maid sämitiggelaavâ uđâsmittem puáhtá. ” Vaaljâlävdikodde huolât tast, ete sämmiliih finnejeh ääigild tiäđu já vaaljâluvâttâlmân ucâluumeest, vaaljâi orniimist já iävtukkâsasâttemist sämikielân já suomâkielân.  Vaaljâlävdikodde huolât meid sämmilij vuoigâdvuođâtorvoost vaaljâi ornim ohtâvuođâst.  Jienâstemautoh puátih meid valjáid já pyehtip palvâliđ jienâsteijeid ovdiist pyerebeht, ” vaaljâlävdikode saavâjođetteijee maainâst. ¶ ”Sämitige vaaljâlävdikode čuákánpieijâm já valjimvuáđđusijd iävtutteh mutteđ uđđâ laavâst. Lii návt uáli oskottettee, ete sämitigge kalga asâttiđ uđđâ vaaljâlävdikode olášuttiđ vaaljâid uđđâ lahâasâttem vuáđuld já sämitigge kalga ráhtádâttâđ kieđâvuššâđ ääši uáli-uv jotelávt, ton mield maht ovdâskoddekieđâvuššâm ovdán ” vaaljâlävdikode saavâjođetteijee Janne Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Sämitige vaaljâpaje 2012–2015 lekkâmeh já Saijoos vihkâmávutuáluh uárnejuvvojeh cuáŋuimáánu 3.-4. peeivi Anarist. Ávutuáluh älgih majebaargâ 3.4. tme 15–16 ekumeenlâš immeelpalvâlussáin, mii uárnejuvvoo Aanaar sämikirhoost já juátkojeh tme 20–22 kulttuurehidáin, mii uárnejuvvoo Sajosist. Taah tilálâšvuođah láá áávus puohháid. Immeelpalvâlus já kulttuureehid kooskâst uárnejuvvoo tuše puávdejum kuossijd uáivildum virgálâš lekkâm- já vihkâmtilálâšvuotâ. Ávutuáluh juátkojeh ittinâš Sajosist, kuás uuvsah láá áávus tme 11–17 já ohjelm uárnejuvvoo ubâ peeivi. ¶ Sämitige aalgâ sämmilâšiäláttâsâi tile čielgejeijee čielgiittâs rähtimist (suomâkielân) ¶ Sämitigge ¶ Sämitigge 1996 ¶ Sämitigge 1997 ¶ Sämitigge 1998 ¶ Sämitigge 2000 ¶ Sämitigge 2001 ¶ Sämitigge 2002 ______________________________________ ¶ Sämitigge 2002 ¶ Sämitigge 2003 ______________________________________ ¶ Sämitigge 2003 ¶ Sämitigge 2004 ¶ Sämitigge 2006 ¶ Sämitigge 2008 ¶ Sämitigge 2009 ____________________________________________ ¶ Sämitigge 2009 ¶ Sämitigge 2010 ¶ Sämitigge 2011 ¶ Sämitigge 2012 ¶ Sämitigge 2013 ¶ Sämitigge 2014 ¶ Sämitigge adelij stiipeend kuuđâ iäljáris sämikielâ uáppei, kiäh valmâštuvvii Säämi máttááttâskuávdáást. Kuulmâs sist čođâldittii nuorttâlâškielâ pajeuáppeeiskos kiiđâ pajeuáppeečälimijn. Säämi máttááttâskuávdáá kiđđâjuhleh onnii koskoho kesimáánu niäljád peeivi. ¶ Sämitigge adelij stipendijd Säämi máttááttâskuávdáást valmâštum uáppeid ¶ Sämitigge adelij stipendijd Säämi máttááttâskuávdáást valmâštum uáppeid ¶ Sämitigge áigu aanaar- já nuorttâsämikielâ kielâjurgâleijeid ¶ Sämitigge áigu aanaar- já nuorttâsämikielâ kielâjurgâleijeid ¶ Sämitigge almoot, et ton čäällimkode škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst Sajosist lii uuccâmnáál ¶ Sämitigge almoot sämikielâlâš kulttuur oovdedmân já sämiseervij tooimân čujottum meriruuđâst ihán 2014 (säämi kulttuurmeriruttâ) mieđettum torjuid uuccâmnáál.Toorjâucâmušâid kalga toimâttiđ Sämitiigán roovvâdmáánu loopâ räi. ¶ Sämitigge almoot sämikielâlâš kulttuur oovdedmân já sämiseervij tooimân čujottum meriruuđâst ihán 2015 (säämi kulttuurmeriruttâ) mieđettum torjuid uuccâmnáál.Toorjâucâmušâid kalga toimâttiđ Sämitiigán roovvâdmáánu loopâ räi. ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál Anarâškielâ kielâjurgâleijee virge ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál Anarâškielâ kielâjurgâleijee virge ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál HALDÂTTÂHHOOVD meriäigásii virge 1.2.2014 – 31.1.2015 koskâsii ááigán, máhđulávt kuhheeb-uv ááigán. Haldâttâhhoovdâ váldupargon lii jođettiđ sämitige stiivrâ vuálásâžžân sämitige haldâttuv, ekonomia já pargojuávhu, tooimânpieijâđ sämitige miärádâsâid sehe suunnâttâllâđ já ovdediđ tige tooimâ. ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál škovlimčällee virgesajasâšvuođâ ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál škovlimčällee virgesajasâšvuođâ ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál kulttuurčällee virgesajasâšvuođâ, mii álgá 26.8.2013 já nohá 7.8.2014. ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál kulttuurčällee virgesajasâšvuođâ ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál kulttuurčällee virgesajasâšvuođâ ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál kuttâ stipend ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál kuttâ stipend ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál nuorttâlâškielâlii oppâmateriaal proojeektpargee ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál nuorttâlâškielâlii oppâmateriaal proojeektpargee ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál ohtsis kuttâ 500 euro stipend, moh láá uáivildum sämikielâ já/teikâ sämikulttuur válduaamnâs- já uálgiaamnâsuáppeid ollâtääsi škovliimist. ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál ohtsis kuttâ stipend, moh láá uáivildum sämikielâ já/teikâ sämikulttuur válduaamnâs- já uálgiaamnâsuáppeid ollâtääsi škovliimist. ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál stipend ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál stipend ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál sämikielâ toimâttuv fastâ ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál sämikielâ toimâttuv fastâ ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál säämi muusikkuávdáá meriáigásii vuávájeijee sajasâšvuođâ ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál säämi muusikkuávdáá meriáigásii vuávájeijee sajasâšvuođâ ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál toimâttâhčällee virge ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál toimâttâhčällee virge ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál ton ohtâvuođâst tuáimee Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâduv vuávájeijee virgesajasâšvuođâ. Vuávájeijee toimâsaje lii sämitige čäällimkoddeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Vuávájeijee pargoh láá miäruštâllum sämitige pargo-oornigist. Tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Pargo miänástuvvee tipšom iššeed hiäivulâš ollâškovlâtuđhos já kelijdeijee sosiaalhuolâttâs tubdâmuš. Pälkki miärášuvá sämitige pälkkivuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV/IV-III mield (vuáđupälkki kooskâst 2 391,60 – 2 448,54 eurod/mp). Sajasâšvuotâ álgá 1.1.2013 já pištá 24.5.2013 räi. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 3.12.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid pargoost uážžu sosiaal- já tiervâsvuođâčällee Pia Ruotsast puh. 010 839 3106. ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál torjuid, moh mieđettuvvojeh sämikielâlâš kulttuur oovdedmân já sämiseervij toimâmân ihán 2013 čujottum meriruuđâst (Säämi kulttuurmeriruttâ). ¶ Sämitigge almoot uuccâmnáál torjuid, moh mieđettuvvojeh sämikielâlâš kulttuur oovdedmân já sämiseervij tooimân čujottum meriruuđâst (Säämi kulttuurmeriruttâ). ¶ Sämitigge almostitij škoovlâi älgim ohtâvuođâst 16 sämikielâlâš miäldusmateriaalâd (ohtsis 23 CD-já DVD-skiärrud) já oovtâ uđđâ oppâkirje. Miäldusmateriaalah láá anarâškielâlâš párnái fiilmah já oskoldâhlâš lavluuh, nuorttâsämikielâlâš kirkkolavluuh já evaŋgeliumteevstah sehe tavesämikielâlâš mainâseh, jienâkirje já saalmah. CD:h já DVD:h láá päddejum YLE Sámi radio studiost Anarist. ¶ Sämitigge almostit kyehti uđđâ sämikielâ aabis ¶ Sämitigge almostit kyehti uđđâ sämikielâ aabis ¶ Sämitigge asâttij käävci váldu-ulmed budjetihán 2015. Váldu-ulmen lii sämitige vaaljâi ornim. Hiäđukocemân kyeskee ulmeh kieđâvušeh ILO 169-sopâmuš ratifisistem, uásálistem haldâttâsráđádâlmijd, sämikielâi iäláskittemohjelm olášuttem já tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem. Sämitige haldâttuv já jieijâs tooimâ njunošulmen asâttii sämitige pargo-oornig uđâsmittem já pargoviehâhaldâttuv ovdedem. Sämitigge tuhhit budjetive suhâpuolvâohjelm já uárnee sämmilij siärvuslâšvuođâ tuárjoo sämikulttuur miäldásii sämmilij aalmuglâšpeeivi juhle 6.2.2015 Anarist já juhle vuolgâttuvvoo meid stream-vuolgâttâssân. ¶ Sämitigge asâttij pargojuávhu valmâštâllâđ sämitige pargo-oornig olesuđâsmittem. Pargojuávhu pargon lii rähtiđ iävtuttâsâid pargo-oornig uđâsmitmân nuuvt, ete uđâsmittum pargo-oornig ličij tuhhiittum ive 2015 loopâ räi. Pargojuávkku kalga kuullâđ pargostis pargovievâ já väldiđ vuotân lahâasâttem já haldâttuv almos ovdánem. Pargojuávkun nomâttii sämitige saavâjođetteijeid, haldâttâhhoovdâ já pargovievâ nomâttem ovdâsteijee. Pargojuávhu tievâsmiteh lasseen pargovievâ nomâttem ovdâsteijein. Pargojuávhu čällen nomâttii má lahâčällee. ¶ Sämitigge čáittá sämmilij virgálâš uáinu.  Sämitige pargon lii sämitiggelaavâ § 6 mield ovdâstiđ sämmilijd pargoidis kullee aašijn nuuvt aalmuglávt ko aalmugijkoskâsávt-uv. Keevâtlávt stuorrâ uási sämitige aalmugijkoskâsâš ovdâstemijn tahhoo kuulmâ eennâm sämitigij já Ruošâ sämiseervij, Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) tooimâ peht. ¶ Sämitigge ciälkká sämikielâlii kulttuur oovdedmân já sämiseervij tooimân čujottum meriruuđâst ihán 2012 (säämi kulttuurmeriruttâ) mieđettemnáál šaddee torjuid ¶ Sämitigge čuávvu já raportist sämimáttááttâs ubâlâšvuođâst Suomâst. Sämimáttááttâs uáppeelovottuvah láá täst. ¶ Sämitiggeest adelum asattâs (1727/95) miäldásii tohálâšvuođâvátámâššân lii vuoigâdvuođâtiettuu kandidaat tuđhos já sämmilijd kyeskee vuoigâdvuođâlij aašij tubdâm. Virgesajasâšvuođâ miänástuvvee tipšom išedeh lasseen haaldâtlij pargoi tubdâm sehe šiev ruotâ/tárukielâ já eŋgâlâskielâ tááiđuh. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi III/I-III mield (vuáđupälkki kaskoo 2 771,54 – 3 002,48 eurod/mp). Lahâčällee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáá Sajosist. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 26.9.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid sajasâšvuođâst addel haldâttâhhovdâ Juha Guttorm, puh. +358(0)10 839 3102. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Sämitiggeest adelum laahâ lii eidu uđâsmittemnáál. Uđâsmittem valmâštâllâm pargojuávkku luovâttij oovtmielâlâš oovdânpyehtim ive 2013 loopâst. Oovdânpyehtimist iävtutteh, ete rievdâdeh sämmilâšmiäruštâllâm, sämitige pargoid, lasetteh sämitige ovdâsteijei mere, iävtutteh, ete asâtteh ohtsâštoimâkenigâsvuođâst tááláá ráđádâllâmkenigâsvuođâ sajan sehe ete uđâsmiteh sämitige vaaljâvuáháduv. Lii tárguttâs, ete laahâ šadda vuáimán ceehij uásild, moh kyeskih vaaljâvuáhádâhân já sämmilâšmiäruštâlmân, ive 2015 já mudoi ive 2016 aalgâst talle ko uđđâ sämitigge lii algâttâm tooimâs. Sämitige čuákkim tuhhiittij čuákkimistis 18.12.2013 ciälkkámuš pargojuávhu oovdânpyehtimist. Oovdânpyehtim kyedittui motomij rievdâdemiävtuttâsâiguin. ¶ Sämitiggeest lii hirmâd ereslágán lahâaasâtlâš sajattâh jieškote-uv staatâst. Taažâst staatâ já sämitige koskâsii oovtâstpargo stivree konsultistemsopâmuš, Suomâst oovtâstpargoost virgeomâhái já sämitige kooskâst asâtteh lavváin. Ruotâst iä lah magarehgin siäđuseh teikâ sopâmušah staatâ já sämitige kooskâst konsultistem- teikâ ráđádâllâmlattiimijn. Čuákkimist savâstâllii vijđásubboht-uv sämmilij sajattuvvâst já luándu maaŋgâhámásâšvuođâ vuotânväldimist oovtâstpargoost staatáin. Suomâ sämitigge oovdânpuovtij, ete sämitigge lii porgâm oovtâstpargoost nuorttâlâšâi sijdâčuákkimáin sopâmuš Meccihaldâttâsáin staatâ haldâšem kuávlui hoittáámist já kiävtust. Sopâmuš láá tuhhiittâm meid palgâseh. Suomâst lii pissoo malli Akwé: Kon -ravvui olášuttem várás Meccihaldâttâs tooimâst. ”Suomâ oovtâstpargosopâmušah já Akwé: Kon -ravvui olášuttem raavhâi stuorrâ perustume Taažâ já Ruotâ sämitige ovdâsteijein. Ruotâ sämitigge oonij hirmâd väivin, ete sist ij lah sopâmuš iäge oovtâst soppum standardeh mecikiävtust sämikuávlust” Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Sämitiggeest lii lamaš ávusin anarâškielâ kielâjurgâleijee virge. Tooimâ ussáin kyehti ulmuu. Viirgán väljejui Tanja Kyrö Anarist. ¶ Sämitiggeest lii šoddâm merhâšittee sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi tuáimee ive 2002 rääjist, ko toos čujottui vuossâmuu keerdi sierânâs sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi oovdedmân uaivildum staatâtoorjâ. Sämitigge ruttâd staatâtorjuin sämikuávlu kieldâi sämikielâlâš palvâlusâid. ¶ Sämitiggeest lijjii ohtsis 83 ovdâsteijed sierâ pargojuávhust. Sämitigge ráđádâlâi muštâlusive sämitiggelaavâ § 9 miäldásijd ráđádâlmijd ministeriöiguin kulmii já eres virgeomâháiguin neljii. Lasseen sämitiggeest lijjii kerdiluándusiih čanosjuávkku- já ovdâstemteivâdmeh 65 keerdi. ¶ Sämitiggeest Säämi Parlamenttân? ¶ Sämitiggeest Säämi Parlamenttân? ¶ Sämitiggeest uuccâmnáálá lamaš proojeektpargee meriáigásâš viirgán lii väljejum ohtsâškoddetiettui pajeuáppee Anne Länsman. Proojeektpargee pargon lii valmâštâllâđ já vuáváđ sierânâs nuorâikerdilävdikode asâttem Sämitige ohtâvuotân. ¶ Sämitigge finnee staatârääđi 21.10. sooppâm kuálmád lasebudjetist 50.000 euro laseruttâdem toimâsis. Sämitige ekonomia lii lamaš čovgâsin jo maaŋgâ mánuppaje ääigi já manoid lii ferttim kepidiđ minimin. ¶ Sämitigge finnij lávurduv 23.11. ollâárvusijd kuosijd ko ovdâskode sahâalmai Eero Heinäluoma oovtâst suu delegaatioin eelij uápásmin säämi kulttuurkuávdáá Sajosân, ILO 169-sopâmušân já äigikyevdilis sämiaššijd. ¶ Sämitigge huáput algâaalmugvuoigâdvuođâid ¶ Sämitigge huáput algâaalmugvuoigâdvuođâid ¶ Sämitigge haalijd vuáđudiđ ive 2008 pargoos algâttâm aanaar- já nuorttâsämikielâi kielâjurgeleijei viirgijd.  Sämitigge iävtut asâttâs nubástus, mii addel máhđulâšvuođâ virgij vuáđđudmân. ¶ Sämitigge ij tuhhit sämmiláid vuáđulaavâst torvejum jiešhaldâšem hiä-jusmittem já ton ovdedem orostittem. Sämitige kuávdášlâš iävtuttâsah: ¶ Sämitigge, Iänudah ¶ Sämitigge iävtut ciälkkámušâstis maaŋgâid tärkkilistmijd olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsân. Sämitigge iävtut sämitiggelaavâ § 9 miäldásâš ráđádâlmijd olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst. Ciälkkámušâstis sämitigge kiddij huámášume eromâšávt sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlussáid, säämi kielâlaavâ olášuumán, sämimáttááttâs finniimân, sämmilij eennâmvuoigâdvuotâkoččâmâššáid sehe Suomâ aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiik ulmijd. ¶ Sämitigge iävtut, et sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân uáivildum meriruttâ torvejuvvoo lahâasâttâssáin já toorjâtääsi loptejuvvoo merhâšitteht tááláást. Sämitige uáinu mield tááláš meriruttâ ij keelijd turviđ sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâid iäge sämmilij olmoošvuoigâdvuođah olášuu resurssij uccáávuođâ keežild sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâin vuáđulaavâ já säämi kielâlaavâ vaattâm vuovvijn. ¶ Sämitigge iävtut máttááttâsministeriön sämmilij ovdâstâs ministeriö vyelni tuáimee kirjerájuišeruttâlävdikoodán. Lävdikodde juáhá kirječälleid já jurgâleijeid išeruuđâid já torjuid. Mi-nisteriö noomât läbdikoodán ohtsis čiččâm jesânid já sijjân värijesânijd. Sämitigge asâttij iävtun čuávvoo puohâi kuulmâ Suomâst sarnum sämikielâ ovdâsteijee ulmuid: Erkki Lumisalmi, Jouni Ilmari Jomppanen, Matti Morottaja, Anni Näkkäläjärvi, Hilkka Rasmus já Rauna Paadar-Leivo. ¶ Sämitigge iävtut Säämi máttáátâskuávdáá stiivrân puáttee neelji ihán čuávvoo jesânijd já väri-jesânijd (tavgij siste): Petra Magga (Pekka Aikio), Erkki Lumisalmi (Tiina Sanila-Aikio), Berit-Ellen Juuso (Maarit Magga), Veikko Guttorm (Sisko Länsman), Heli Aikio (Aslak Paltto), Antti Katekeetta (Kati Eriksen). ¶ Sämitigge já Giellagas –instituut piejih joton kielâlávgummáttááttâs škovlimproojeekt ¶ Sämitigge já Giellagas –instituut piejih joton kielâlávgummáttááttâs škovlimproojeekt ¶ Sämitigge já Iänuduv kieldâ kärttejeh tavesämikielâ kielâpiervâl táárbu ¶ Sämitigge já Iänuduv kieldâ kärttejeh tavesämikielâ kielâpiervâl táárbu ¶ Sämitigge já Meccihaldâttâs lává ráđádâlmijnis puáttám tom mielân, et sierânâs pargojuávkku valmâštâl Akwé:Kon -ravvui heiviittem Pänituoddâr meccikuávlu hoittám já kevttimvuávám rähtimist. Sämitige stivrâ lii nomâttâm pargojuávhu já tot lii tievâsmittum palgâsij ovdâsteijeiguin. Pargojuávhu saavâjođetteijen tuáimá Heikki Paltto já eres jesâneh láá Juhani Länsman, Bigga-Helena Magga, Nina Maarit West já Inga-Briitta Magga sehe puásui-išedeh: Jouni Lukkari (Pänituodâr), Harri Hirvasvuopio (Säämi paalgâs), Nils-Heikki Näkkäläjärvi (Sallâvääri).Pargojuávhu saavâjođetteijee Heikki Paltto osko, et taat lii šiev vyehi aašij vuáváámist.– Taat addel páihálijd ulmuid máhđulâšvuođâ toos, et sij šaddeh kuulluđ. Monâttâllâmvyehi puáhtá meiddei ávusvuođâ vuáváámân, pááhud Paltto. ¶ Sämitigge já Meccihaldâttâs uážžoin kijttosijd pälgájalgejeijee pargoost Akwé: Kon -ravvui heivitmân. ¶ Sämitigge já Mii rs kärttejeh kielâpiervâltooimâ táárbu ¶ Sämitigge já Mii rs kärttejeh kielâpiervâltooimâ táárbu ¶ Sämitigge já Oulu ollâopâttuv Giellagas - instituut piejâv joton sämimáttááttâs pargoviehân čuosâttum kuuđâ oppâčuágástuv škovlimproojeekt. Škovlim vuálgá joton Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist kuovâmáánust 2015. Škovlim válduteeman lii kielâlávgumvuáháduv heiviittem sämimáttááttâsân. ¶ Sämitigge já Oulu ollâopâttuv Giellagas –instituut piejih joton skammâmáánu pelimuddoost sämimáttááttâs pargoviehân čuosâttum škovlimproojeekt ´Säämi kielâlávgum škoovlâst – maht tuárjum jieččân kielâ já kulttuur máttááttâsâst´. Oovtâstpargokyeimmin máttááttâsâst láá meid Vaasa ollâopâttuv Kielâlávgum já maaŋgâkielâlâšvuođâ kuávdáš (Kielikylvyn ja monikielisyyden keskus) já Säämi ollâškovlâ (Sámi allaskuvla). ¶ Sämitigge já puoh Saijoos tuáimeh tuáivutteh kuosijd Anarist já olgoláá-uv pyereest puáttám Saijoos Aalmugjuuhlán! Kähvikuásuttem lii ubâ peeivi. ¶ Sämitigge já sisašijministeriö YES-proojeekt. ¶ Sämitigge juáhá stipedijd 17 sämikielâ uápuin pyereest miännástum uáppeid sämikuávlu kieldâi škoovlâin. ¶ Sämitigge juáhá staatâtorjuid sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi já arâšoddâdempalvâlusâi pyevtitmân sehe sämikielâlii oppâmateriaalpyevtittâsân já sämmilijd kulttuurpalvâlussáid 2,234 miljovn eurod. Sämitige sierânâsprojektij puáđuh já manoh lijjii 391 000 eurod. Saijoos palvâlemohtâduv budjet lii 1,267 miljovn eurod. ¶ Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuhleest stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uáppeid. Stipendeh juáhhojii ohtsis čiččâm sämikielâ iskos pajeuáppeetutkos čođâldittám uáppei já 19 vuáđumáttááttâs lopâttâm uáppei. ¶ Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid. Stipendeh juáhhojii ohtsis 10 uáppei, kiäh lijjii čođâldittám sämikielâ iskos pajeuáppeetutkosijn já 14 uáppei, kiäh pessii vuáđumáttááttâsâst. ¶ Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid. Stipendeh juáhhojii ohtsis 12 uáppei, kiäh lijjii čođâldittám sämikielâ iskos pajeuáppeetutkosijn já 13 uáppei, kiäh pessii vuáđumáttááttâsâst. ¶ Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid. Stipendeh juáhhojii ohtsis 13 uáppei, kiäh lijjii čođâldittám sämikielâ iskos bajeuáppeetutkosijn já 18 uáppei, kiäh pessii vuáđumáttááttâsâst. ¶ Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid. Stipendeh juáhhojii ohtsis 6 uáppei, kiäh lijjii čođâldittám sämikielâ iskos pajeuáppeetutkosijn, 14 uáppei, kiäh pessii vuáđumáttááttâsâst já kuulmâ Säämi Máttááttâskuávdáá uáppei. ¶ Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid. Stipendeh juáhhojii ohtsis kuuđâ uáppei, kiäh lijjii čođâldittám sämikielâ iskos pajeuáppeetutkosijn, 13 uáppei, kiäh pessii vuáđumáttááttâsâst já kuulmâ Säämi máttááttâskuávdáást valmâštum uáppeid. ¶ Sämitigge juovij stipendijd ollâtääsi uáppeid ¶ Sämitigge juovij stipendijd ollâtääsi uáppeid ¶ Sämitigge juovij stipendijd sämikielâ uáppeid ¶ Sämitigge juovij stipendijd sämikielâ uáppeid ¶ Sämitigge juovij stipendijd tanssâpuđâldâs juátkim movtijditmân. Stipendijd ožžuu Kärigâsnjaargâ Sápmi salmiak –juávkku sehe 8-ihásâš soolotánssájeijee Biret-Inga Pieski , Iänuduv luvâttuv Oarjánnieiddat , Vuáču škoovlâ Vuohču Ritmajoavkku , Avveel luvâttuv juávkku Villasat sehe Avveel vyeliškoovlâ juávkku Bohccostallit . Mainâšum juávhui lasseen kavalkadist lávdástellii Muzehat já The Kids Kärigâsnjaargâst, Geishat , Nauhattaret já Systema Ucjuuvâst sehe Skä´mm Čevetjäävrist. Vaidâlittee, et Njuárgám kyehti juávhu Njuorggán sehe Áron ja Juuso iä puáhtámgin lávdástâllâđ, veikkâ lijjii almottâttâm. ¶ Sämitigge kieđâvušâi säämi kielâlaavâ olášuttem rekrytistmijn já kielâtááiđu selvâttem rekrytistemtiilijn ko pálkkáátteh pargeid, kiäi pargon lii toimâđ sämikielâlijn äššigâspalvâlem-, tipšo- teikâ máttááttempargoin. Sämitiigán láá váldám ohtâvuođâ sämmiliih tast ete virgeoccei kielâtááiđu iä velttidhánnáá täärhist iäge puoh sämikielâlijd pargoid väljejum ulmuuh määti tuárvi sämikielâ, vâi sij puávtâččii palvâliđ sämikielân. Motomijn virgeomâháin occee jieijâs almottâs sämikielâ tááiđust lii lamaš tuárvi. Sämitige pargon lii čuávvuđ säämi kielâlaavâ mield säämi kielâlaavâ olášuttem já toohâđ iävtuttâsâid vänivuođâi tivomân. Hástusin lii, ete puoh sämikielâin ij lah máhđulâšvuotâ kielâtutkosáid. Sämitigge meridij iävtuttiđ sämikuávlu kieldáid já virgeomâháid ete toh selvâttiččii sahhiittâllâmtilálâšvuođâst occee njálmálii sämikielâ tááiđu tagarij occei uásild, kiäh ucáluveh sämikielâlijd pargoid. Sahhiittâllâmtilálâšvuođâst kolgâččij táárbu mield kevttiđ iššeen sämikielâ áámmátulmuid. ¶ Sämitigge kieđâvuš ucâmušâid sämmilij väldimist vaaljâluvâttâlmân já almottâsâid vaaljâluvâttâlmist meddâlväldimist. ¶ Sämitigge kijttá YLE Sámi radio toimâttâs já puohâid iärásijd jieškote-uv vuovvijn nettiaavis rähtimân uásálistám já sijđoid materiaal já almostittemvuoigâdvuođâid adelem ulmuid. ¶ Sämitigge kištoot Säämi kulttuurkuávdážân šaddee raavâdviäsu láigusopâmuš. Säämi kulttuur-kuávdás kalga algâttiđ tooimâs ive 2012. Láigulâžžáin tahhoo vyeimist orroo láigusopâmuš tuáistáážân já láiguäigi álgá 1. uđđâivemáánu 2012. ¶ Sämitigge kištoot Säämi kulttuurkuávdážân šaddee raavâdviäsu láigusopâmuš. Säämi kulttuur-kuávdás kalga algâttiđ tooimâs ive 2012. Láigulâžžáin tahhoo vyeimist orroo láigusopâmuš tuáistáážân já láiguäigi álgá 1. uđđâivemáánu 2012. ¶ Sämitigge kiävttá jiecânâs meridemvääldi. Sämitigge puáhtá adeliđ oovdânpyehtimijd, alguid já ciälkkámušâid virgeomâháid (laavâ § 5). Sämitigge addel ihásávt 60-200 sierâlágán algud já ciälkkámužžâd sierâ peelijd. Lasseen sämitigge noomât ovdâsteijeid maaŋgáid sierâ pargojuávhoid. Nube válduášálâš toimâvyehhin láá virgeomâhâiguin toohum ráđádâlmeh. Sämitiggelaavâ § 9 mield virgeomâhááh kalgeh ráđádâllâđ sämitiggijn puoh vijđáht vaikutteijee já merhâšittee tooimâin, moh pyehtih tállân já eromâš vuovvijn vaikuttiđ sämmilij sajattâhân algâaalmugin. Ráđádâllâmkenigâsvuotâ kuáská el. sämmilijd kyeskee lahâasâttem oovdedmân, sämikielân já máttááttâšân kyeskee aššijd sehe eennâmkevttimân já ruukilaavâ miäldásij luuvij mieđeetmân sämikuávlust. ¶ Sämitigge kollij Brysselist ¶ Sämitigge kollij Brysselist ¶ Sämitigge kullut uuccâmnáál proojeekthoovdâ meriáigásâš pargo, mii álgá 2.4.2013 já nohá 30.6.2014. Proojeekthovdâ joođeet ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá vuáđudemproojeekt, Säämi Kielâkäldee, sehe västid proojeekt olášumist já koordinistmist. ¶ Sämitigge, Kulttuurlävdikodde, ¶ Sämitigge kyedittij ciälkkámušâstis sämikulttuur hiäjusmittemkiäldu já vuávámkenigâsvuođâ, moh váldojeh Meccihaldâttâslaahân. Meccituálutooimâ finnodâhhân rievdâdem já ohtuunisvuoigâdvuotâ kevttiđ meccituálukiävtust leijee meecijd, mon toos adeleh, pyehtih jođettiđ EU tääsist kištottâllâmlahâaasâtlijd čuolmáid. Sämitigge iävtut, ete sämikuávlu uásild meccituálukiävtust leijee kuávluid sirdeh nk. Luándupalvâlusâi tásusân. Sämitigge ana iävtuttum haldâttâhmaali čuolmâlâžžân já byrokraatlâžžân. Sämitige uáinu mield iävtuttum haldâttâhmalli ij lah tuáimee. Meccihaldâttâslaahâ ij uážžu hettiđ ILO 169-sopâmuš ratifisistemiävtuid. ¶ Sämitigge kyedittij čuávuváid laahân iävtuttum nubástusâid pargojuávhu oovdânpyehtim kuáttá: alguu sämitiigán puáhtá toohâđ 150 sämmilii saajeest 50 sämmilâžžâd, iävtukkâs vaaljáid puáhtá asâttiđ sämmilii saajeest 3 sämmilii já vaaljâlävdikode čuákánpiejâmist kolgâččii leđe laavâ tääsist ovdâstittum puoh Suomâst sarnum sämikielah. ¶ Sämitigge lii algâttâm päikkisiijđoidis uđâsmittem. Päikkisijđoid lii lasettum uđđâ tiätu ¶ Sämitigge lii algâvuáváám mield čonâdâttâm laiguttiđ oovtâ pargoviste kuávdáást. ¶ Sämitigge lii almostittâm kirje ive 2009 anarâš-, nuorttâlâš- já tavesämikielân kulmâkielâlâš oppâmateriaalin noomáin ´Golbma skihpáračča/ Kulma skipárâš/ Kolmm na´zvaanaž. ¶ Sämitigge lii almostittâm ohtsis käävci uđđâ materiaalid ive 2014 vuossâmuu ohoi ääigi. Čuávuvâžžân teddilmist vyerdip uđđâsisteddilâs Girjegiisá Oy algâaalgâlávt ive 1993 almostittem Pekka Sammallahti Säämi-suomâ-säämi tavesämikielâ sänikirjeest (Sámi-suoma-sámi sátnegirji). ¶ Sämitigge lii asâttâm ohtân njunošulmen vaaljâpaje 2012-2015 toimâohjelmistis, et aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort toimâiävtuttâsah já avžuuttâsah láá olášittum vaaljâpaje loopâ räi. ¶ Sämitigge lii asâttâm vaaljâpajasis 2008-2011 ohtsâšpargo-orgaan ovdediđ sämimáttááttâs ja tiäđujotteem sämitige já máttááttâsvirgeomâhái kooskâ. Ohtsâšpargo-orgaanâst láá sämitige lasseen ovdâsteijeeh máttááttâsministeriöst, máttááttâshaldâttâsâst, Laapi läänihaldâttâsâst já sämikuávlu kieldâin. ¶ Sämitigge lii asâttâm ääši valmâštâllâm várás sierânâs pargojuávhu, mon saavâjođetteijen tuáimá sämitige nuorâmus jeessân Tuomas Aslak Juuso já mon áášij valmâštellen parga proojeektpargee Anne Länsman. Máttááttâsministeriö lii mieđettâm sämitiigán 40.000 euro lasetorjuu vuávámpargo juátkimân. Sämitigge páhudij tuđâvâžžân čuákkimistis nuorâi ääši ovdánem. ¶ ”Sämitigge lii čuuvtij ilolâš, ete piäluštâsministerist lâi asto maailmpooliitlij kriisâi kooskâst kolliđ sämikuávlu. Eromâš ilolâš lam tast, ete sun valjij kollimčuosâttâhnis muu päikkikuávlu”, sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Sämitigge lii huolâst sämikuávlu ulguubeln ässee sämipárnái olmoošvuoigâdvuođâi olášuumeest. Vuáđumáttááttâs já luvâttâhškovlim kyeskee toimâlâš já ruttâdemlahâasâttâs torvejeh sämimáttááttâs ornim tuše sämikuávlust. Suullân 70 % sämipárnáin äässih sämikuávlu ulguubeln. Sämitigge lii iävtuttâm, et sämimáttááttâs torvejeijee ruttâdemnjuolgâdus (Máttááttâs- já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laahâ L 635/1998, nubástus 1186/1998, 43 §, 2 mom) vijđeduuččij kuoskâđ ubâ eennâm. Máttááttâsministeriö kolgâččij asâttiđ jotelávt pargojuávhu, mon pargon ličij valmâštâllâđ sämimáttááttâs ovdedemvuávám, tärhistiđ já tivvoođ sämimáttááttâs kyeskee toimâlâš já nahcânjuolgâdusâid já valmâštâllâđ sämitige sajattuv sämimáttááttâs jiešhaldâšemorgaanân kyeskee monâttâllâmvuovijd já njuolgâdusâid. ¶ Sämitigge lii huolâstum tast, ete oovdânpyehtim vaikuttâsah já sierâ molsâiävtui vaikuttâsah iä lah tuárvi tutkum ijge selvâttum. Sierâ molsâiävtui kuástádâsâid já ekonomâlijd vaikuttâsâid kolgâččij rekinistiđ já rekinistemvuáđustâsah kolgâččii leđe almolávt árvuštemnáál, vâi sierâ ornimmolsâiävtuid puávtâččij tuođâlávt árvuštâllâđ. Sämitigge ana uáli stuorrâ väännin tom, ete laavâ ohtâvuođâst ij lah suogârdum sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ruttâdem ovdedem. Sämitigge ana oovdânpyehtim čuolmâlâžžân sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuáđuvuoigâdvuođâi sehe kieldâlâš jiešhaldâšem uáinust. Haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâs ij meid vääldi ollágin vuotân máhđulâšvuođâid orniđ palvâlusâid raajijd rastaldittee oovtâstpargon. Oovdânpyehtim jođettiččij sämikuávlu uásild palvâlusâi čokkânmân, kooskâi šoddâmân já máhđulávt meid sämikielâlij palvâlusâi hiäjuusmân. Sämitigge ij tuhhit sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö oovdânpyehtim já váátá, ete oovdânpyehtim ráhtoo uđđâsist nuuvt, ete oovdânpyehtim vaikuttâsah, ruttâdem, härvis asâttem já sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah váldojeh vuotân palvâlemráhtus oovdedmist. ¶ ” Sämitigge lii ilolâš ete minister halijdij teivâdiđ sämitige stiivrâ já savâstâllâđ äigikyevdilis sämiaašijn. Minister lâi tuđâvâš ete oovtâstpargo Meccihaldâttâssáin tuáimá pyereest. Sämitige uásild huollân lii, ete maht meccihaldâttâs haldâttâhmaali uđâsmittem vaaikut sämitige já Meccihaldâttâs koskâsâš oovtâstpaargon puátteevuođâst. ” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ Sämitigge lii ive 1996 aalgâst jieijâs lavváin vuáđudum sämmilij jiešhaldâšemorgaan. Sämitigge vuáđudui ive 1995 uđâsmittum vuáđulaavâ vuáđuld. Ovdil Sämitige iivijn 1973 - 1995 tooimâi Säämi Parlament, mii lâi vuáđudum tast adelum staatârääđi asâttâssáin. ¶ Sämitigge lii kuáđđám paateent- ja registerhaldâttâsân ucâmuš Sajos registeristmân täävvirmerkkân, kuás nommâ uážžu ohtuuvuoigâdvuođâlâš kevttimsyeje. Lasseen viestâdemvirgáduvâst lii uuccum já jo finnejum Sajosân jieijâs viärmádâhtubdâldâh čujottâsâst www.sajos.fi ¶ Sämitigge lii mieđettâm Säämi kielâtaho- palhâšume Yle Sápmin. Palhâšume mieđettuvvoo jyehi nubbe ive sämikielâ sajattuv já sämikielâlij palvâlusâi oovdedmân porgum ánsulâš pargoost. ¶ Sämitigge lii ornim linjâšautosáátuid, puurâdmijd já ijjâsoojijd puohháid Avveel Tiärmáást olgoláá puáttee uásálisteid. Tábáhtus graafisii kejâstuv (plaakaat, uásálistemtuođâštusah, logo já tábáhtus postâkorttâ) lii vuávám Tanja Sanila. Tábáhtus orniimân lep uážžum staatâtorjuu máttááttâs- já kulttuurministeriöst. ¶ "Sämitigge lii porgâm kuhháá säminuorâi sajattuv oovdedmân já taat lii uáli šiev tubdâstâs säminuoráid já sämitige nuorâirááđán. Lii tuođâi šiev äšši, ete nuorâirääđi pargo lii finnim aalmuglii tubdâstâs já lam palhâšuumeest čiävláá. Säminuorah kärttih kuáhtáđ uáli ennuv hástusijd tááláá ohtsâškoddeest já nuorâirääđi lii tuođâi tárbulâš, vâi nuorâi jienâ, huolah já iävtuttâsah šaddeh kulluđ. Täst lii pyeri juátkiđ ovdâskulij já ovdediđ tooimâ ain vâi säminuorâi sajattâh ovdán sämisiärváduvvâst já syemmilii ohtsâškoddeest." Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi maainâst. ¶ Sämitigge lii ráđádâllâm čohčâmáánu loopâ rääjist haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâsâst algâ- já hiäimuaalmugáid kyeskee Ilo 169-sopâmuš ratifisistmist riehti- já eennâm- já meccituáluministeriöin. Ráđádâlmeh juátkojii 28.10.2014 räi. Sämitige ráđádâllen lijjii sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto. ¶ Sämitigge lii Suomâ sämmilij alemus, ovdâsteijeevâš poolitlâš-jiešhaaldâšlâš orgaan, kote tuáimá riehtiministeriö haldâšemsyergist. Sämitige vááimuspargon lii vuáváđ já olášuttiđ Suomâ vuáđulaavâst sämmiláid turvâstum kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem. Sämitigge oovdâst sämmilijd aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš ohtâvuođâin já hoittáá sämmilij kielâ, kulttuur já sii sajâttuv kyeskee aašijd algâaalmugin. Sämitigge puáhtá toohâđ virgeomâháid alguid já iävtuttâsâid já adeliđ ciälkkámušâid. ¶ Sämitigge lii Suomâ sämmilij alemus poolitlâš orgaan já tot väljejuvvoo vaaljâiguin jyehi niäljád ive. ¶ Sämitigge lii toohâm sämitiggelaavâ 9 § miäldásijd ráđádâlmijd sämitiggelaavâst. Staatârääđist láá iävtuttâm nubástusâid laahân ciälkkámušriggee maŋa. Stivrâ meridij adeliđ lahâiävtuttâsân puáttám nubástusâid almosčuákkimân já iävtut, ete čuákkim jo-uv tuhhit teikâ hilgo nubástusâid. ¶ Sämitigge lii toohâm vijđes čielgiittâs säämi kielâlaavâ olášuumeest iivvijn 2004-2006. Ton mield sämikuávlu kieldâin ij lah tábáhtum tuođâlâš nubástus sämikielâlâš pargojuávhu já palvâlem meereest. Sämikuávlu kieldâin tuše Ucjuuvâ kieldâst sämikielâ kiäččoo virgehoittám iähtun tâi sierânâs ánsun. Sämikuávlust pargee kieldâi já staatâ pargein 9,5 % pasta adeliđ äššigâšpalvâlem sämikielân. ¶ Sämitigge lii uáli tutâmettum tom vuáhán maht POLURA-lahâasâttâs lii valmâštâllum. Ive 2007 vuáđulahâváljukodde lii vaattâm, et sämitige ovdâstem lahâvalmâštâlmist kalga visásmitteđ aalgâ rääjist já staatârääđi kalga riemmâđ olesuđâsmitmân, mast sämmilij kulttuurlâš já vuoigâdvuođâlâš sierânâssajattâh váldoo ääšimiäldásávt vuotân. Vuáđulahâváljukode raavâ ij lah olášum. Sämitigge uáiná-uv POLURA iävtuttâs lemin čielgâsávt säämi aalmug já säämi puásuituálukulttuus olgošteijee verdittijn máddáápiälááš puásuituálun. Sämitigge lii uáli tutâmettum lahâteekstân já ton sistetoollâm äššifeiluid já teevstâst spejâlistee munejuurdâlâšvuotân säämi puásuituálu kuáttá. ¶ Sämitigge lii vaidâlâm Tukes mieđettem maašinlâš kollekoivumluuvijn Ruávinjaargâ haldâttâhriähtán (táálááš Tave-Suomâ haldâttâhriehti) ruukilaavâ vuástásâžžân, ko Tukes ij lamaš selvâttâm love miäldásii tooimâ vaikuttâsâin sämikulttuurân. Haldâttâhriehti tuhhiittij sämitige väidimijd. Tukes já lopeoccee vaidâláin miärádâsâin AHR:n. AHR toolâi haldâttâhrievti miärádâs vyeimist já komettij Tukes miärádâs lavâvuástásâžžân já tuhhiittij lopâlávt sämitige väidim Ruávinjaargâ haldâttâhriähtán. ¶ Sämitigge lii vuáđudâm nuorâirääđi sämitige ohtâvuotân. Rääđi addel säminuoráid vijđes vaikuttemmáhđulâšvuođâid sämitige tooimân já tuáimá vissásávt aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš ovdâmerkkân tast, maht nuorâi vaikuttemmáhđulâšvuođâid puáhtá turviđ. ¶ Sämitiggelaavâ uđâsmittem ¶ Sämitiggelaavâ uđâsmittem ovdán ¶ Sämitiggelaavâ uđâsmittem ovdán ¶ Sämitiggelaavâ uđâsmittem valmâštellee pargojuávhu jeessân ¶ Sämitigge meid tiäduttij, ete staatârääđi kalga jotelávt toohâđ čuávdusijd oovtâst sämitiggijn vâi haldâttâsohjelm ulme ratifisistiđ ILO 169-sopâmuš olášuvá taam haldâttâspaje ääigi. ”ILO 169-sopâmuš ratifisistemtooimâid kalga algâttiđ jotelávt já Suomâ kalga tevdiđ almugijkoskâsijd olmoošvuoigâdvuotkenigâsvuođâidis. Oskom, ete pyehtip peessâđ ääšist ohtsâšibárdâsân staatáin. Lii tergâd tiäduttiđ, ete sopâmuš ratifisistmist lii koččâmuš sämmilij algâaalmugvuoigâdvuođâin, ij väldikulttuur vuoigâdvuođâin. Sopâmuš ratifisistem taha kuittâg máhđulâžžân syemmilâškulttuur já syemmilâšiäláttâsâi hárjuttem sämikuávlust Suomâ lahâasâttem miäldásávt siämmáá ko tääl-uv”, Näkkäläjärvi tiädut. ¶ Sämitigge meridij adeliđ peleväldim ovdâskode išeriehtiäššialmai sehe peivitipšo uárnejeijeid eenikielâs peeleest sämikielâlij sämipárnái kielâlijn vuoigâdvuođâin peivitipšoost. Sämitigge oovdânpuovtij peleväldimistis čuávdusmaalijd, ete maht kielâlijd vuoigâdvuođâid puáhtá turviđ. ¶ Sämitigge meridij, ete puátteevuođâst sämitige čuákkim stream-vuolgâtteh interneetist. Vuolgâttâsâid almolijn sämitige čuákkimijn puáhtá čuávvuđ interneetist njuolgân. ¶ Sämitigge meridij jienâiguin 13-5,  ete sämitiggelaahân iä vääldi ohtsâšlistoid. Kyehti jeessân jienâstáin kuárus já ohtâ lâi meddâl jienâstmist. ¶ Sämitigge meridij orniđ 6.2.2015 sämmilij aalmuglâšpeivijuhle. Sämitigge lii ornim majemustáá ive 2010 aalmuglâšpeivijuhle. Stivrâ nomâttij pargojuávhu valmâštâllâđ aalmuglâšpeeivi juhle. ¶ Sämitigge mieđettij ohtsis čiččâm 500 euro stipendid sämikielâ já -kulttuur ollâtääsi uáppeid. Stipendijd uccii ohtsis 17 uápped. ¶ Sämitigge mieđettij ohtsis kuttâ 500 euro stiipeend sämikielâ já sämikulttuur ollâtääsi uáppeid. Stipendih juáhhojii Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos váldu-urkkodeijen tuáimám Keski-Suomen Betonirakenne Oy skeŋkkim já sämitige ruuđâin. Stiipeend uusâi ohtsis 18 uápped. ¶ Sämitigge mieđettij torjuu sämmilâš elleekován ¶ Sämitigge mieđettij torjuu sämmilâš elleekován ¶ Sämitigge nanodij ive 2013 ruttâtuálulopâttem ¶ Sämitigge nanodij ive 2013 ruttâtuálulopâttem ¶ Sämitigge nomâttij lävdikudijdis já ovdâsteijeidis oovtâstpargo-orgaanáid ¶ Sämitigge nomâttij lävdikudijdis já ovdâsteijeidis oovtâstpargo-orgaanáid ¶ Sämitigge nomâttij ovdâsteijen palgâsij ovdâstus stiivrân pajan 1.1.2015-31.12.2017 Asko Länsman Ucjuuvâst. Länsman lii ovdâstâm sämitige ovtâstus stiivrâst meid taan paajeest. ¶ Sämitigge ocá ¶ Sämitigge ocá anarâškielâ kielâpargee, nuorttâsämikielâ kielâpargee já tavesämikielâ kielâpargee ¶ Sämitigge ocá anarâškielâ kielâpargee, nuorttâsämikielâ kielâpargee já tavesämikielâ kielâpargee ¶ Sämitigge ocá máttááttâs- já kulttuurministeriöst staatâtorjuu kielâpiervâl- já kielâlávgumkerhotooimâ várás. Puáttee tooimâ vuávám várás Sämitigge já Iänuduv kieldâ kärttejeh sämiperrui halulâšvuođâ uásálistiđ tavesämikielâlii kielâpiervâltooimân Iänuduv kieldâ kuávlust. Luođii koijâdâllâm ¶ Sämitigge ocá máttááttâs- já kulttuurministeriöst staatâtorjuu kielâpiervâl- já kielâlávgumkerhotooimâ várás. Puáttee tooimâ vuávám várás Sämitigge já Mii rs kärttejeh sämiperrui halulâšvuođâ uásálistiđ sämikielâlii kielâpiervâltooimân  Ruávinjaargâst. Luođii koijâdâllâm ¶ Sämitigge ocá meriáigásii ¶ Sämitigge ocá meriáigásii projektčällee ¶ Sämitigge ocá meriáigásii projektčällee ¶ Sämitigge ocá meriáigásii proojeektpargee Säämi muusikkuávdážân ¶ Sämitigge ocá meriáigásii proojeektpargee Säämi muusikkuávdážân ¶ Sämitigge ocá meriáigásii vuávájeijee ¶ Sämitigge ocá meriáigásii vuávájeijee ¶ Sämitigge ocá proojeektpargee elleekovekuávdážân ¶ Sämitigge ocá proojeektpargee elleekovekuávdážân ¶ Sämitigge ocá raavâdviäsuirâtteijee Sajosân ¶ Sämitigge ocá raavâdviäsuirâtteijee Sajosân ¶ Sämitigge ocá tääl Sajosân lájádâshuolâtteijee ¶ Sämitigge ocá tääl Sajosân lájádâshuolâtteijee ¶ Sämitigge ocá tääl Sajosân toimâsajehuolâtteijee ¶ Sämitigge ocá tääl Sajosân toimâsajehuolâtteijee ¶ Sämitigge oovdânpuovtij ministerân sämitige čuákkim tuhhiittem ciälkkámuš sämitiggelaahâpargojuávhu oovdânpyehtimist sehe äigikyevdilis ovdedemprojektijd. ¶ Sämitigge oovdânpuovtij ministerân sämitige čuákkim tuhhiittem ciälkkámuš sämitiggelaavâ uđâsmitmist, Meccihaldâttâslaavâ uđâsmitmist, sämitige uulmijd ILO 169-sopâmuš ratifisistmân, tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmij ovdánem sehe arktâlâš koččâmušâid. Lasseen sämitigge já minister savâstâláin Suomâ almugijkoskâsijn kenigâsvuođâin sehe Suomân adelum olmoošvuoigâdvuotorgaanij avžuuttâsâi olášutmist. Nuorttâlâšâi ovdâolmooš Veikko Feodoroff já sämitige I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio muštâláin nuorttâlâšâi sierânâskoččâmušâin já nuorttâlâškulttuurkuávdášprojektist. ¶ Sämitigge oovded já lááčá iävtuid sämmilij ärbivuáválâš tiäđu tutkâmkuávdáá vuáđđudmân. ¶ Sämitigge oovded já lááčá iävtuid sämmilij ärbivuáválâš tiäđu tutkâmkuávdáá vuáđđudmân. ¶ Sämitigge oovded já lááčá iävtuid sämmilij ärbivuáválâš tiäđu tutkâmkuávdáá vuáđđudmân. ¶ Sämitigge oovded sämmilij jieijâs kielâ, Sämitigge oovded säämi parlamiänttárij julgáštusâi olášume tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn ¶ Sämitigge oovded säämi parlamiänttárij julgáštusâi olášume tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn ¶ Sämitigge ornij Säminuorâi taaiđâtábáhtus oovtâst Heta škovláin já Johtti Sápmelažžat-servijn. Čuávuváá tábáhtus teeman lii tanssâ já tábáhtus ornimvuárust Suáđigil. ¶ Sämitigge ovdeed päikkisiijđoidis ¶ Sämitigge ovdeed päikkisiijđoidis ¶ Sämitigge palhâšij nuorâ kovetaaidârijd já čuovâkovvejeijeid ¶ Sämitigge palhâšij nuorâ kovetaaidârijd já čuovâkovvejeijeid ¶ Sämitigge palhâšij nuorâ tivtâsteijeid ¶ Sämitigge palhâšij nuorâ tivtâsteijeid ¶ Sämitigge palhâšij viššâlis sämikielâ uáppeid ¶ Sämitigge palhâšij viššâlis sämikielâ uáppeid ¶ Sämitigge palhâšij 11 nuorâ tivtâsteijed, kiäh uásálistii Säminuorâi taaiđâtábáhtus ohtâvuođâst uárnejum tihtâkiišton kiđđuv. Palhâšumeh juáhhojii škoovlâi kiđđâjuuhlijn. ¶ Sämitigge palhâšij 15 nuorâ kovetaaidâr já vittâ nuorâ čuovâkovvejeijee škoovlâi kiđđâjuuhlijn. Nuorah uásálistii säminuorâi taaiđâtábáhtus ohtâvuođâst njuhčâmáánust uárnejum kovekiišton, mon fáddán lâi ellee. ¶ Sämitigge, pirâsministeriö já Meccihaldâttâs uárnejii 17.10 paldâlâstábáhtus biodiversiteetsopâmuš 11. uásipeličuákkimist Hyderabadist, Indiast. Tilálâšvuođâst oovdânpuohtui Akwé: Kon -ravvui heiviittem Suomâst Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttimvuávám rähtimist. Suomâ lii vuossâmuš staatâ, mii lii heiviittâm ive 2004 biodiversiteetsopâmuš 7 uásipeličuákkimist tuhhiittum ravvuid. Iävtutátulâš Akwé: Kon -ravvui uávilin lii turviđ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ siäilum sehe algâaalmugkulttuur luándukoskâvuođâ já ärbivuáválii tiäđu siäilum. Akwé: Kon -ravvuuh fäälih lattimvyevi, moin sämmilij uásálistem projektij já vuáváámij valmâštâlmân, vaikuttâsâi árvuštâlmân já miärádâstohâmân puáhtá turviđ. Akwé: Kon -ravvui heiviittem Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttimvuávám rähtimist valmâštâllui pirâsministeriö asâttem aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávhu pargoost. ¶ Sämitigge pivdá ráđádâlmijd ruukilaavâ heivitmist Tukes stivree pargo- já iäláttâsministeriöin sehe sierâ Tukesáin. Maŋeláá sämitigge áigu orniđ ruukilaavâ heivitmist ohtsâščuákkim, kuus kočoh palgâsij, virgeomâhái, nuorttâlâšâi sijdâčuákkim já Tukes ovdâsteijeid linjiđ ruukilaavâ heivitmist já čanosjuávhui oovtâstpargoost. ¶ Sämitigge pivdá staatârääđist ohtsâščuákkim algâaalmugvuoigâdvuođâi oovdedmân. Sämitigge lii tutâmettum sämmilijd vuáđulaavâst torvejum algâaalmugvuoigâdvuođâi ovdánmân Suomâst. ¶ Sämitigge puávdee lieggâsávt sämikulttuurân mielâkiddiivâšvuođâ tobdee sämmilijd já sämiseer-vijd sämikulttuur suojâlem Suomâst kieđâvuššee seminaarân Levin. Seminaar uáivilin lii adeliđ kove sämikulttuur jieškote-uv uásisuorgijn já ohtsâškodálijn hástusijn. Seminaar ohtâvuođâst keigejuvvoo vuossâmuš Säämi kielâtaho-palhâšume. ¶ Sämitigge pyevtit já ruttâd sämikielâlâš oppâmateriaalâid ovdâmáttááttâs, vuáđumáttááttâs, luvâttuvâi, áámmátlâš já rävisolmoošškovliittâs tárboid. Sämitigge lii ráhtám kuhheeb äigipaje vuávám, mii ihásávt tärhistuvvoo já mon mieldi materiaalah pyevtittuvvojeh. ¶ Sämitigge raportist ministeriöid já njuolgist olmoošvuoigâdvuođâid koccee orgaanáid sämmilij vuoigâdvuođâin já aalmugijkoskâsij sopâmušâi olášutmist. Ciälkkámušâinis sämitigge oovdânpuáhtá aalmuglii lahâasâttem ovdedem aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi já olmoošvuoigâdvuođâi koccee orgaanij avžuuttâsâi miäldásávt. Sämitigge meid uásálist olmoošvuoigâdvuođâid kieđâvuššee aalmugijkoskâsij sopâmušâi rähtimân. ¶ Sämitigge savastâl kollimis ääigi eromâšávt sämmilij kielâlij, kulttuurlij já iäláttâs kyeskee vuoigâdvuođâin EU:st. Sämitiigán lii uárnejum uápásmem Euroop Union já komissio tooimân já teividem ekonomiakomissaar Olli Rehnáin. Sämitigge uápásmuvá meid Suomâ pisovâš ovdâstâs tooimân Brysselist já teivid EU- rääđi olmoošvuoigâdvuođâpargojuávhu ovdâsteijeid. ¶ Sämitigge/ škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh ¶ Sämitigge/ Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh, SAJOS , 99870-Aanaar, Suomâ/Finland. ¶ Sämitigge - Sämmilijd ovdâsteijee jiešhaldâšemorgaan ¶ Sämitigge - Sämmilijd ovdâsteijee jiešhaldâšemorgaan ¶ Sämitigge – sämmilij ovdâskodde ¶ Sämitigge/ säämi muusikkuávdáš ¶ Sämitigge | Saamelaiskäräjät ¶ Sämitigge taha alguu Njellim maađij vuáđulâš tivomist ¶ Sämitigge taha alguu Njellim maađij vuáđulâš tivomist ¶ Sämitigge teeivâi Suomâ haldâttâs ¶ Sämitigge teeivâi Suomâ haldâttâs ¶ Sämitigge tieđeet škovláid tärhibeht puorijn aaigijn. Väldikodálii tábáhtus njuolgâdusah, maid nuávdittep meid jieččan kuávlutábáhtusâst, kavnujeh tast http://nuorikulttuuri.fi/nuori-kulttuuri-moves-2011/ . ¶ Sämitigge tuáimá riehtiministeriö haldâttâhsyergist mutâ lii jiecânâs staatâ virgeomâhâin. Sämitige toimâ ruttâduvvoo staatâ budjetruttâdmáin. Sämitige eidusâš tooimân láá väridum staatâ budjetist s.  1,6 miljovn eurod. Lasseen sämitige peht mieđettuvvoo ruttâdem sämmilâš kulttuurân já servijd, sämikielâlâš arâšoddâdem- já sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlussáid já sämikielâlâš oppâmateriaalpyevtittâsân. Sämitiggeest láá meid sierânâsprojekteh, moid puátá ruttâdem staatâ já Euroop Union varijn. ¶ Sämitigge tuáivu, et Eennâm- já meccituáluministeriö addel puátteevuođâst-uv Meccihaldâttâsân kiärgusvuođâid heiviittâllâđ mecciriijdoid já et Meccihaldâttâs pyevtittâsulmeest sämikuávlust luoppuuččij. Meccihaldâttâs, Nuorttâlâšrääđi já Sämitige ráđádâllâm ohtsâšiävtuttâs PEFC - meccisäsertifistemkriteerin sämikulttuur já sämi-iäláttâsâi turviimân šadda estiđ uđđâ ruossâlâsvuođâid kuávlui eennâkevttimist. ¶ Sämitigge tuáivu, et palhâšume mield Meccihaldâttâs viggá pyerediđ ovdiist-uv eromâšávt aanaar- já nuorttâsämikielâlijd palvâlusâid tohâmáin tain uási Meccihaldâttâs luándulii tooimâ. ¶ Sämitigge tuáivu, et palhâšume movtijdit Iänuduv kieldâ pyerediđ sämikielâ sajattuv ovdedem kieldâ puohâin uásisuorgijn já meid eres virgeomâháid pyerediđ sämikielâlijd palvâlusâid. ¶ Sämitigge tuáivui olgoašijministeriöst, staatârääđist já haldâttâspiäláduvvâin iävtuttem tuárju sämitiggelaavâ uđâsmitmân.  ” Lahâiävtuttâs lii jo tääl kompromis ige tom lah máhđulâš hiäjusmittiđ laavâ jotkâvalmâštâlmist. Laavâ uđâsmittem lii tuođâi tergâdis já tot tuárjuččij Suomâ almugijkoskâsij kenigâsvuođâi olášum. Sämitigge kyeddit iävtuttâs mutteđ sämmilâšmiäruštâllâm. Tot västid sämisiärváduv ohtâsâš ibárdâs sämmilâšvuođâst já sämitige vaaljâluvâttâlmist tääl leijee ulmuid já sii maajeeldpuátteid peessâm sämitige vaaljâluvâttâlmân meid puátteevuođâst. Jis miäruštâllâm ij rievdâduu, sämisiärvádâh lii vaarâst suddâluđ syemmilâškulttuurân. ” Sämitige II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto tiäduttij. ¶ Sämitigge tuáivut ennuv luho palhâšume uážžoid já kijttá puoh uásálisteid! ¶ SÄMITIGGE TUÁIVUT LUHO JÁ ČÄÄLLIMMOOVT PUOHHÁID NUOR KIRJEČÄLLEID JÁ HÁSTÁ SII AINUV OVDEDIĐ ČÄÄLLIMTÁIDUIDIS! SÄMITIGGE KIJTTÁ SÄMIMÁTTÁÁTTEIJEID ŠIEV STIVRIIMIST JÁ PÁRNÁI JÁ NUORÂI MOOVDITMIST! ¶ Sämitigge tuáivut luho já pyeri kesiluámu puohháid! ¶ Sämitigge tuáivut luho já pyeri kesiluámu puohháid! ¶ Sämitigge tuáivut luho já šiev kesiluámu puohháid! ¶ Sämitigge tuáivut nuorâ taiđâráid ennuv lukko já šiev kesiluámu sehe kijttá nuorâi máttáátteijeid puátusijd pyevtitteijee stivrimpargoost! ¶ Sämitigge tuáivut puohháid Puorijd Juovlâid! ¶ Sämitigge tuáivut puohháid Puorijd Juovlâid! ¶ Sämitigge tuáivut uáppeid já máttáátteijeid pyeri keesi! ¶ Sämitigge tuárjui 18.12.2013 adelum ciälkkámušâst nanosávt sämitiggelaavâ uđâsmittem valmâštâllee pargojuávhu oovdânpyehtim laavâ tärhistem várás.  Ciälkkámušrieggee maŋa sämitiggelaavâ láá jotkâvalmâštâllâm riehtiministeriöst já sämiaašij ministerpargojuávhust. Sämitige stivrâ lii váldásmittám sämitige saavâjođetteijeid ráđádâllâđ sämitiggelaavâst staatârääđi jesânijguin. Sämitigge lii ráđádâllâm riehtiministeriöin sämitiggelaavâ täärhistmist 13.5., 28.5., 11.6 já 26.6. Majemuuh nubástusiävtuttâsah sämitiggelaahân ráhtojii 26.6.2014 čuákkimist. Lahâiävtuttâsâst lii sämiaašij ministerpargojuávhu toorjâ. Sämiaašij ministerpargojuávkku lii kuullâm lasseen sämitige sämitiggelaavâst 29.5.2014. Sämitigge lii lasseen teivâm sierâ staatârääđi jesânijd já sii išedeijeid sämmilâšmiäruštâllâm tiet. ¶ Sämitigge tuárju Ilo 169-sopâmuš ratifisistem ¶ Sämitigge tuárju Ilo 169-sopâmuš ratifisistem ¶ Sämitigge tuárju sämmilij elleekuuvij pyevtittem ohtsis 93 500 euroin. Pyevtittemtorjuu finnejeh kulmâ elleekove: Katja Gauriloff dokumentelleekove Kuun metsän Kaisa (Máánu meeci Kaisa), Aslak Palto dokumentelleekove Poromiehen silmin (Puásuialmaa čolmijguin) já Jouni West uánihi-sanimaatioelleekove Guolli (Kyeli). ¶ Sämitigge tuhhiittij čuákkimistis 27.10.2008 Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ovdedemohjelm ivvijd 2008-2011. ¶ Sämitigge uárnee ávus nommâkišto, mon uáivilin lii kavnâđ Aanaar markkânân ive 2012 valmâštuvvee Säämi kulttuurkuávdážân ton uáivil já tooimâ kovvejeijee noomâ. Kištoäigi lii 8.10.– 9.11.2009. ¶ Sämitigge uárnee ávus nommâkišto, mon uáivilin lii kavnâđ Aanaar markkânân ive 2012 valmâštuvvee Säämi kulttuurkuávdážân ton uáivil já tooimâ kovvejeijee noomâ. Kištoäigi lii 8.10.– 9.11.2009. ¶ Sämitigge uárnee fievrijdmijd tábáhtusân ovdii vyevi mield jieškote-uv kuávlust sämikuávlu. Tábáhtus lii áávus meiddei sämikuávlu ulguubeln puátteid. Fievridmij kuástidem sämikuávlu ulguubeln lii kiddâ staatâtorjuu meereest, mii finnejuvvoo máttááttâsministeriöst. Tábáhtusâst fálloo uásálisteid škovlâpurrâmâš. ¶ Sämitigge uárnee ihásávt ohtsâšpargoin kieldâiguin já páihálij sämiservijguin säminuorâi taaidâtábáhtus, ja toos puávdejuvvojeh puoh sämikielâ tâi sämikielâlâš máttááttâs párnááh já nuorah. Uásálistem škoovlâi ulguubeln lee še máhđulâš. ¶ Sämitigge uárnee ihásávt oovtâstpargoost kieldâiguin já páihálij sämiservijguin säminuorâi taaiđâtábáhtus ( Sámenuoraid dáiddadáhpáhus ). ¶ Sämitigge uárnee konfereensâ säminuorâin ¶ Sämitigge uárnee konfereensâ säminuorâin ¶ Sämitigge uárnee Säämi aalmugpeeivi juhle Aanaar Sijdâmuseost 6.2.2010 tme 17.00-20.00. Tilálâšvuotâ lii olgon kuovsâkkâsteatterist. Ohjelmist muusik, purâdem já siärvástâllâm. Párnáid läjiduvvoo el. čierâstâllâm, já ergivyeijim. Sämitigge uárnee bussisáátuid Hettaast, Ucjuuvâst já Vuáčust Anarân sehe maasâd. ¶ Sämitigge uárnee uđđâ anarâš- já tavesämikielâlâš aabis almostittemtilálâšvuođâ Anarist Siijdâ auditoriost majebaargâ 07.09.2010 tme 12.00. Tilálâšvuođâst oovdânpuáhtojeh uđđâ anarâš- já tavesämikielâliih aabiseh. ¶ Sämitigge uárnee uđđâ nommâkišto, mon uáivilin lii kavnâđ Aanaar markkânân ive 2012 valmâštuvvee Säämi kulttuurkuávdážân ton uáivil já tooimâ kovvejeijee noomâ. Kištoäigi lii 18.1. – 17.3.2010. ¶ Sämitigge uárnee uđđâ nommâkišto, mon uáivilin lii kavnâđ Aanaar markkânân ive 2012 valmâštuvvee Säämi kulttuurkuávdážân ton uáivil já tooimâ kovvejeijee noomâ. Kištoäigi lii 18.1. – 17.3.2010. ¶ Sämitigge uásálist pehtilávt já hormišávt Nagoya pevdikirje ratifisistemprosessân já olášutmân. ¶ Sämitigge uásálist pehtilávt já hormišávt Nagoya pevdikirje ratifisistemprosessân já olášutmân. ¶ Sämitigge uásálist pehtilávt já hormišávt Nagoya pevdikirje ratifisistemprosessân já olášutmân. ¶ Sämitigge uásálist pehtilávt Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já pištee kevttim strategia já toimâohjelm 2012–2020 olášutmân, čuávumân já vaikuttemvuođâ árvuštâlmân já oovded sämmilijd kyeskee uulmij jotelis olášume. Sämitiigán láá torvejum kelijdeijee resursseh uásálistiđ strategia já toimâohjelm olášutmân. ¶ Sämitigge uásálist pehtilávt Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já pištee kevttim strategia já toimâohjelm 2012–2020 olášutmân, čuávumân já vaikuttemvuođâ árvuštâlmân já oovded sämmilijd kyeskee uulmij jotelis olášume. Sämitiigán láá torvejum kelijdeijee resursseh uásálistiđ strategia já toimâohjelm olášutmân. ¶ Sämitigge uásálist pehtilávt Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já pištee kevttim strategia já toimâohjelm 2012–2020 olášutmân, čuávumân já vaikuttemvuođâ árvuštâlmân já oovded sämmilijd kyeskee uulmij jotelis olášume. Sämitiigán láá torvejum kelijdeijee resursseh uásálistiđ strategia já toimâohjelm olášutmân. ¶ Sämitigge uážui aalmugijkoskâsâš tubdâstâs ¶ Sämitigge uážui aalmugijkoskâsâš tubdâstâs ¶ Sämitigge, Uccjuuhâ ¶ Sämitigge uuccâmnáál toimâstivrejeijee sajasâšvuođâ 20.1. – 29.11.2010 koskâsâš ááigán. ¶ Sämitigge váldá kiävtun uđđâ šleđgâpostâvuáháduv oho 11. Vuáháduv kiävtunväldim algâttep vuossaargâ 10.3.2014. Vuáháduv kiävtunväldim ääigi šleđgâpoostah sättih ájániđ. Huápulâš aašijn pivdep väldiđ ohtâvuođâ sämitiigán puhelimáin. ¶ Sämitigge váldá vuotân, et aavisasâttâs (398/2008) ij adde máhđulâšvuođâ sämikielâlâš aavisij torjui, ko toorjâiävtuh láá liijgás čovgâseh. Sämitigge lii tutâmettum säämi kielâlaavâ olášuumán Suomâst. Puohâi sämikielâi tile lii huolâstuttee já sämiaalmug iälá kielâmolsom ponjosist. Suomân tarbâšuvvoo jotelávt sämikielâi iäláskittemohjelm, mii ličij tááláást olesváldálub já kuhesáigásub toimâ sämikielâi siäilum já ovdánem visásmitmân. Sämmilij kielâlâš olmoošvuoigâdvuođah iä olášuu tuárvi pyereest. ¶ Sämitigge váldá vuotân jieijâs tooimâst säämi ärbivuáválâš tiäđu táárbuid já oovded ärbivuáválâš tiäđu siäilum, sirdâšem já ovdánem puáttee suhâpuolváid puohâin toimâinis. ¶ Sämitigge váldá vuotân jieijâs tooimâst säämi ärbivuáválâš tiäđu táárbuid já oovded ärbivuáválâš tiäđu siäilum, sirdâšem já ovdánem puáttee suhâpuolváid puohâin toimâinis. ¶ Sämitigge váldá vuotân jieijâs tooimâst säämi ärbivuáválâš tiäđu táárbuid já oovded ärbivuáválâš tiäđu siäilum, sirdâšem já ovdánem puáttee suhâpuolváid puohâin toimâinis. ¶ Sämitigge varrij uđđâ toimâsoojijd ive 2011 loopâst, kuás kuhháá vuávájum já vuordum Säämi kulttuurkuávdáš SAJOS valmâštui Aanaar markkânân Juvduu tiärmán, Sämimuseo Siijdâ já Meccihaldâttâs Paje-Laapi luándukuávdáá aldasáid. Säämi kulttuurkuávdáš SAJOS tuáimá še sämmilij parlamenttáállun. Kuávdáást tuáimih sämitige čäällimkode lasseen maaŋgah sämisiärvuseh – nuuvtpa SAJOS lii tuođâlâš säämi kulttuur já haldâttuv kuávdáš! ¶ Sämitigge vuáđđud nuorâirääđi ¶ Sämitigge vuáđđud nuorâirääđi ¶ Sämitigge vuárdá Suomâ haldâttâsâst jotelis miärádâs olesváldálâš sämikielâ iäláskittemohjelm jotonpiejâmist, páhudij sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari Ruávinjaargâst. Kooveest Sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari. ¶ Sämitigge vuárdá tääl máttááttâsministeriöst lopâlâš miärádâs pissoo ruttâdem finniimist staatâ budjetist. ¶ Sämitigge väljee koskâvuođâstis váldutoimâlâš saavâjođetteijee ubâ vaaljâpajan. Saavâjođetteijee pargon lii jođettiđ tige poolitlâš tooimâ já ovdâstiđ Suomâ sämmilijd aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš ohtâvuođâin. ¶ Sämitiggevaaljah 2011 ¶ Sämitiggevaaljah toimâttuvvojeh jyehi niäljád ive. Puátteeh sämitige vaaljah toimâttuvvojeh ive 2015. Sämitige vaaljâlävdikodde olášut vaaljâid sämitiggeest adelum laavâ 4 lovo já riehtiministeriö vaaljâlattiimist adelem asâttâs (3.11.2006/965) miäldásávt. Jienâvuoigâdvuođâliih láá sämmiliih, kiäh láá merkkejum sämitige vaaljâluvâttâlmân. Jienâvuoigâdvuođâliih sämmiliih láá meiddei vaaljâtoháliih já pyehtiđ riemmâđ vaaljâin iävtukkâssân. ¶ Sämitiggevaaljah toimâttuvvojeh vaaljâive čohčâmáánu vuossâmuu oles oho vuossaargâst älgee neelji oho ääigi. Vaaljâäššikirjeh toimâttuvvojeh jienâvuoigâdvuođâláid čohčâmáánu aalgâst poostâ peht kirjejum reiváin já jienâsteijee maaccât vaaljâäššikiirjijd vaaljâlävdikoodán siämmáá náálá kirjejum vuolgâttâssân ko lii jienâstâm. Poostâ peht vuolgâttum vaaljâäššikirjeh kalgeh leđe vaaljâlävdikoddeest jienâirekinistem algâttem räi. ¶ Sämitigge aalgât ráhtádâttâm sämitiggelaavâ pyehtim uđâsmitmijd. ” Uđđâ sämitiggelaahâ váátá sämitige pargo-oornig tärhistem já uási nubástusâin kalgeh rähtiđ huápust valjáid kyeskee njuolgâdusâi tiet. Olesuđâsmittem kalga leđe vyeimist já tuhhiittum ko sämitigge, mon väljejeh ive 2015 aalgât tooimâs. Uđâsmitmist kuleh pargovievâ, ”sämitige saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Sämitigge aalgât valmâštâllâm ovdâskodevaljáid já puáttee haldâttâsohjelmráđádâlmijd nuuvt, ete valmâštâl peleväldimijd já tuávvášmuštottemčalluid piäláduvâi já haldâttâsráđádâllei kiävtun. ¶ Sämitigge, Aanaar ¶ Sämitigge aasât koskâvuođâstis stiivrâ, moos kuleh jesânin tige saavâjođetteijee, kyehti värisaavâjođetteijee já nelji eres jeessân. Stivrâ tuáimá sämitige čuákkim vuálásâžžân já ton vuosâsajasâš pargon lii västitiđ poolitlâš tooimâst já haaldâšmist sehe anneeđ huolâ tige čuákkim valmâštâlmist. ¶ Sämitigge 2005 ¶ Sämitigge 2009 ¶ Sämitiigán ruttâ lasebudjetist ¶ Sämitiigán ruttâ lasebudjetist ¶ – Sämitiigán torvejuvvojeh äššitobdeeresursseh sopâmuš olášuttempargoost já máhđulâšvuođah almottiđ uáivilijdis já oovdânpyehtiđ ohtsijd uáinuid kuulmâ eennâm sämitigij kooskâ, muštâlij Näkkäläjärvi. – Säämi parlamentaarlâš rääđi stivrâ lii meridâm, et sopâmuš jotkâráđádâlmijn suáppoo oovtâst ráđádâllâmuáinuin. – Mij lep sooppâm meiddei, et puohâi kuulmâ sämitige kyeskee aašijn ráđádâlloo parlamentaarlâš rääđist ovdil miärádâstoohâm. ¶ Sämitiigán väljejuvvojeh jyehi niäljád ive 21 ovdâsteijed sämmilij koskâvuođâst. Sämitige alemus merideijee orgaan lii almosčuákkim. Keevâtlâš pargo stivrejeh sämitige stivrâ já vittâ lävdikode sekä vaaljâlävdikodde. Sämitiggeest láá suullân 30 parged. ¶ Sämituojijn láá kuheh ärbivyevih já almolávt sämityejjin iberdeh anotiiŋgâid, tego pihtâsijd, pargopiergâsijd, tálutuálutävirijd, pivdoniävuid já čiiŋâid, moh láá kieđâiguin rahtum. Meid tááláá ääigi kietâtuojij ärbivyevih láá luánduamnâsijn, kietâtuojijd rähtih puáris ärbivyevi mield heiviitmáin uđđâ pargovuovvijd já uđđâ kiävtun kuávlui mield. ¶ Sämituojij pargopáájáid uárnejeh Sajosist jo nube keesi ¶ Sämituojij pargopáájáid uárnejeh Sajosist jo nube keesi ¶ Sämitutkâmuš (HuK), Syemmilâš-ugrilâš kielâtutkâmuš, Helsig ollâopâttâh Sämikielâ spesiaalâšumlinjâš (FM) ¶ Sämityeje hárjutmist iä lah meridum suhâpeeliroolih. Nisoneh tuáijojeh táválumosávt tekstiil- ađai  nk. timmâ tuojijd já almaah muorâ-, tähti-, čuárvi- já meetaaltuojijd adai nk. korrâ tuojijd, mutâ kietâtuojij hárjuttem ij stivree siärváduv árvumaailm peic jieškote-uv tuáijár tááiđuh já perustem čuosâttuvah. ¶ Sämityeji juáhhoo nk. timmâ já korrâ tuojijd. Tyeje amnâsijd noreh luándust pištee vuovvijn. Tyeji iälá luándujuurrâm mield já materiaalijd noreh já kieđâvušeh tiätuááigán ivveest. Tai vaalmâštmist ávhástâleh amnâsij puoh osijguin. Leeibi, suávi já poijuu kevttih näähki ostodmist. Viäddáid kevttih eromâšávt anarâš já nuorttâlâš tyejiäärbist anotiiŋgâi vaalmâštmân já heervâtmân. Poccust kevttih naahkijd, čoorvijd, taavtijd já suonâid. Šadoid kevttih kággái ivniimân já kamuvsuoinijd noreh vâi jyelgih pisoh lieggâsin sovskammuin. Čuomâ, lode näähki já smaavâmeccivalje näähki kevttih smaavâtuojij rähtimist. Muorâtyeje rähtih rááđhást já paahijn. Lassen kevttih tane, kole já siilbâ. Tuojij hervâttem já iivneh čäittih luándu já sierâ iveaaigijd, eromâšávt ruške jieškote-uv iivneh uáinojeh maaŋgâin sämituojijn. ¶ Sämityeji juáhhoo nk. timmâ já korrâ tuojijd. Tyeje amnâsijd noreh luándust pištee vuovvijn. Tyeji iälá luándujuurrâm mield já materiaalijd noreh já kieđâvušeh tiätuááigán ivveest. Tai vaalmâštmist ávhástâleh amnâsij puoh osijguin. Leeibi, suávi já poijuu kevttih näähki ostodmist. Viäddáid kevttih eromâšávt anarâš já nuorttâlâš tyejiäärbist anotiiŋgâi vaalmâštmân já heervâtmân. Poccust kevttih naahkijd, čoorvijd, taavtijd já suonâid. Šadoid kevttih kággái ivniimân já kamuvsuoinijd noreh vâi jyelgih pisoh lieggâsin sovskammuin. Čuomâ, lode näähki já smaavâmeccivalje näähki kevttih smaavâtuojij rähtimist. Muorâtyeje rähtih rááđhást já paahijn. Lassen kevttih tane, kole já siilbâ. Tuojij hervâttem já iivneh čäittih luándu já sierâ iveaaigijd, eromâšávt ruške jieškote-uv iivneh uáinojeh maaŋgâin sämituojijn. ¶ Sämivanhimeh láá távjá pivdám Sämitiggeest iše tilálâšvuotân já oskom, et tot jiešhaldâšemorgaanân puáhtá vaikuttiđ máttááttâs orniimân. Sämitige máhđulâšvuođah vaikuttiđ jieijâs aalmug máttááttâsân láá kuittâg uceh ige sämmiláid vuáđulaavâst torvejum kulttuur-jiešhaldâšem lah olášittum škovlim syergist. Sämitige škovlim-já oppâmateriaaltoimâttuvâst kolgâččij pargojuávhu mielâst ovdediđ sämimáttááttâs olesvuođâst västideijee, tom čuávvoo, máttááttâsâst raportistee já merikooskâi máttááttâsministeriöin ráđádellee kuávdáš. ¶ Sämivuástá 7,50 eurod ¶ Sämiväärdis 26,50 eurod ¶ Sämiääših šaddeh leđe uáinusist haldâttâsohjelm olášutmist vijđásubbooht-uv. Haldâttâs ráhtá vaaljâpaje ääigi olmoošvuogâdvuođâpoolitlâš toimâohjelmân. Olmoošvuogâdvuođâpoolitlâš toimâohjelmist šaddeh kieđâvuššâmnáál meid sämmilij vuoigâdvuođah. Haldâttâsohjelmist lii linjejum meiddei Meccihaldâttâslaavâ sajattâh. Metsähaldâttâs šadda siäiluđ oleslâžžân. “Haldâttâsohjelm čoonnâs meid anneeđ huolâ vyeleebtásásii maađijviärmáduv oornigist táálunkuávluiäláttâsâi já meccituálu toimâmiävtui torvejeijee vuovvijn. Linjim lii tehálâš já tuárju eromâšávt Njeellim maađij vuáđupyeredem, ko maađij lii tehálâš nuorttâsämmilij iäláttâssáid” iätá Näkkäläjärvi. ¶ -sämiaalmug já virgeomâhij ravvim já uápistem säämi kielâlaavâ kevttimist já heivitmist ¶ Sämiaalmug mere árvušteleh lemin ohtsis 60.000-100.000 kooskâst. Taažâst láá áárvuld 40.000-60.000, Ruotâst 15.000-20.000, Suomâst 9300-10.000 já Ruošâst nyevt 2 000 sämmilâžžâd. ¶ Sämiaalmug ovdâsteijei lasseen stiivrâst kalga leđe ucemustáá ohtâ kieldâi ovdâsteijee. Lasseen stiivrâst lii škoovlâ pargojuávhu, máttáátteijei já uáppei ovdâstâs. sämmilijd ovdâsteijee jesâneh nomâttuvvojeh sämitige iävtuttâsâst já kieldâi ovdâsteijeeh kieldâi iävtuttâsâi vuáđuld. ¶ Sämiaalmug sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs oovdedmân lii Sämitigge uáinám, et sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâi olášutmân sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs palvâlusah fállojeh sämmilij jieijâs eenikielân, vuávájuvvojeh sämmilij jieijâs vuolgâsoojijn, sämmilâš kulttuurtuávááš, ärbivuáválijd áárvuid sehe eellimvyevi já jurdâččemvuovijd vuotânväldimáin sehe palvâlusah uárnejuvvojeh sämmilij kulttuurjiešhaldâšem vuáđuld. ¶ Sämiaašijd kyeskee ovtâspargo pargeeh meiddei riijkâi haldâttâsâi já páihálâš virgeomâhái tääsist. Merhâšitteemusah ohtsii argâpeeivi huksejeijeeh láá sämikielâlâš radio já TV, moi čuávvummáhđulâšvuođah láá internet mield vijđánâm jyehi sajan. Lasseen suhâruottâseh já ovtâskâs ulmui ohtâvuođah joteh luándulávt väldikudij raajij paijeel. Ohtsâš kielâ taha sämikuávlust ohtsii levânemkuávlu meiddei sämikielâlâš kirjálâšvuotân, muusikkân, elleekován já median sehe ohtsii toimâkuávlu sämikielâlâš teatterân já sierâlágán tábáhtussáid muusikfestivaalâin kirkkopeivijd. ¶ Sämiaaššijn västideijee Suomâ, Taažâ já Ruotâ ministerij já sämitigij saavâjođetteijei ihásávt tábáhtuvvee čuákkim tollui Helsigist 12. skammâmáánu riehtiminister Tuija Brax jođettâsâst. Čuákkimist kieđâvuššui eres lasseen tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâvalmâštâllâm. ¶ Sämmilâžžân uáivilduvvoo taan laavâst ulmuu, kote ana jieijâs sämmilâžžân, toin iävttoin: ¶ Sämmiláid algâaalmugin lii vuáđulaavâst torvejum jieijâs kielân já kulttuurân kyeskee jiešhaldâšem sämikuávlust. Jiešhaldâšem vuáváá já olášut sämitigge ive 1996 rääjist (Laahâ sämitiggeest 17.7.1995/974). Sämitigge lii sämmilij jieijâs aalmugváldálâš ovdâsteijeejuávkku, mon pargon lii tipšođ sämmilij jieijâs kielâ já kulttuur sehe sämmilij sajattâhân algâaalmugin kyeskee aašijd. ¶ Sämmiláid lii torvejum Suomâ vuáđulaavâst algâaalmugsajattâh, vuoigâdvuotâ jieijâs kielân já kulttuurân sehe kulttuurjiešhaldâšem sämikuávlust. Sämikielâ syeijee säämi kielâlaahâ já sämitige pargoin asâttuvvoo jieijâs lavváin. – Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ aalmugin ij kuittâg olášuu, ko sämmilij jiešhaldâšem lii räijejum kuoskâđ tuše kielâ já kulttuur, páhudij Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Ruávinjaargâst 15.4. uárnejum konfereensâst. ¶ Sämmiláid sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ovdedemohjelm ¶ Sämmiláid sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ovdedemohjelm ¶ - sämmilâš feerim. Valjii mottoom čuávuváin: ¶ Sämmilâš identiteet lii ucâmin jieijâs haamijd eromâšávt sämikuávlu ulguubeln. Sämmilâš identiteet lii lamaš kuhháá kiddâ luándust já sämi-iäláttâsâin. Sämikuávlu ulguubeln identiteet hámášuvá vuosâsajasávt kielâ pehti. ¶ Sämmilâš siärvádâhvuáhádâh ¶ Sämmilâš siärvádâhvuáhádâh ¶ - sämmilâš jiešnálásâšvuođâ, ¶ Sämmilâš juoigâmärbivyehi lâi vaarâst lappuđ. Ristâosko oonij juoigâm viehâ kuhháá pahhaan já tot lii meid hálbášum väldikulttuur peeleest. Suomâst juáigus áárvust anneem aalgij šoddâđ meid syemmilij juávhust sämmilij stuorrâ taaiđâr Nils Aslak Valkeapää (Áillohaš) taiđuu mield. Áillohaš puovtij juoigâm ohtsâškodálávt tuhhiittum já áárvust oonnum taaiđâhäämmin já čaaitij juoigâmärbivyevi njyebžilvuođâ já ovdánem. Áillohaš puovtij juoigâmärbivuáhán vaikuttâsâid jazzist já eres muusikstiijlâin. ¶ Sämmilâš juoigâmärbivyehi lâi vaarâst lappuđ. Ristâosko oonij juoigâm viehâ kuhháá pahhaan já tot lii meid hálbášum väldikulttuur peeleest. Suomâst juáigus áárvust anneem aalgij šoddâđ meid syemmilij juávhust sämmilij stuorrâ taaiđâr Nils Aslak Valkeapää (Áillohaš) taiđuu mield. Áillohaš puovtij juoigâm ohtsâškodálávt tuhhiittum já áárvust oonnum taaiđâhäämmin já čaaitij juoigâmärbivyevi njyebžilvuođâ já ovdánem. Áillohaš puovtij juoigâmärbivuáhán vaikuttâsâid jazzist já eres muusikstiijlâin. ¶ Sämmilâš kuálástemärbi lii vaarâst lappuđ. Kuálástemäärbi uhkedeh sämmilij meddâlvarrim päikkikuávlust já kuálástem hiäjus kannatteijeevuotâ. Talle ko värrejeh sämikuávlu ulguubel sämmiliih monâtteh sii lahâaasâtlii vuoigâdvuođâ jotteeđ já kevttiđ luándu tiätukuávluin já monâtteh sii ohtâvuođâ ärbivuáválijd suhâkuávloid.  Nuorah iä innig oopâ luándulávt sämmilâš kuálástemäärbist já kuálástemärbi, toos lohtâseijee tiätu já teermih láá vaarâst lappuđ. Ärbivuáváliih pivdopiergâseh láá päcimin meddâl kiävtust uđđâ tekniik mield. ¶ Sämmilâš kuálástemärbi lii vaarâst lappuđ. Kuálástemäärbi uhkedeh sämmilij meddâlvarrim päikkikuávlust já kuálástem hiäjus kannatteijeevuotâ. Talle ko värrejeh sämikuávlu ulguubel sämmiliih monâtteh sii lahâaasâtlii vuoigâdvuođâ jotteeđ já kevttiđ luándu tiätukuávluin já monâtteh sii ohtâvuođâ ärbivuáválijd suhâkuávloid.  Nuorah iä innig oopâ luándulávt sämmilâš kuálástemäärbist já kuálástemärbi, toos lohtâseijee tiätu já teermih láá vaarâst lappuđ. Ärbivuáváliih pivdopiergâseh láá päcimin meddâl kiävtust uđđâ tekniik mield. ¶ Sämmilâš lahâalmai John B. Henriksen Kuovdâkiäinust väljejui čohčuv 2008 jođettiđ OA-vuáháduvâst tuáimee uđđâ algâaalmugij äššitobdeejuávhu (Expert Mechanism on the Rights of Indigenous Peoples). Äššitobdeejuávhust láá ohtsis vittâ jeessân, kiäh láá Taažâ lasseen Kongoost, Malesiast, Filippiinijn já Costa Ricast. Henriksen tuáimá meiddei sierânâsäššitobden algâaalmugij Gáldu -nommâsâš kuávdážist, mii lii Taažâ Kuovdâkiäinust (Resource Centre for the Rights of Indigenous Peoples). Gáldu päikkisiijđoin kávnoo ennuv tiätu maailm algâaalmugijn. Puávtáh keččâđ tobbeen meiddei maaŋgâid sämmilijn muštâleijee videoid. ¶ Sämmilâš muusikärbivyevist iä keevti masa ollágin instrumentijd. Tááláá ääigi juáigus puáhtá tahtâdiđ rumbuin, mii lâi tovle nuáidij kiävtust. Ton lasseen tobdeh 3-5-suormâräigásâš piili, mii rahtui puurrâmrääsi versost. Meid skilânâs tietih kevttum. ¶ Sämmilâš muusikärbivyevist iä keevti masa ollágin instrumentijd. Tááláá ääigi juáigus puáhtá tahtâdiđ rumbuin, mii lâi tovle nuáidij kiävtust. Ton lasseen tobdeh 3-5-suormâräigásâš piili, mii rahtui puurrâmrääsi versost. Meid skilânâs tietih kevttum. ¶ Sämmilâš oovtâstpargo álgá ¶ Sämmilâšparlamiänttárij konferens ohjelm skammâmáánu 10. peeivi 2011 Kirkkonjaargâst (suomâkielân, tavesämikielân) ¶ Sämmilâšpárnáid peerâ lii ubâ suuhâ. Sämmilâšpárnáid máttááttuvvoo eenâb luándun kullum jo pärnivuođâ rääjist. Sämmilâšpáárnáš lii árvuštâllâmnavcâlâs já áávus oppâđ jieš, porgâđ kieđâidiskuin. Sämmilâšpárnáá kulttuurân kulá nanosávt suuhâ, kielâlâš- já kulttuurlâš piirâs. Täin ääšijn sämmilâšpáárnáš huksee sämmilâš identiteettâs. ¶ Sämmilâš Pilvi haalijd uápásmuđ pyerebeht madduidis já vuálgá luuhâđ Oulu ollâopâttâhân säämi kultuur ¶ Sämmilâš puásuituálupeerâ Armi já Timo Palonoja Joikukotsamost Suáluičielgist uárnee maaŋgâpiälásijd kulttuur- já luánduohjelmijd mađhâšeijeid. Finnimnáál el. rummuttemreeisuid Joikun Kotast já puásuisafarijd Suáluičielgi enâduvvâin. Ohjelm já purâdempalvâlusâid finnimnáál meid stuorrâ juávhoid. ¶ Sämmilâš puásuituálu vuáđuduvá kuáttumjuurrâmvuáhádâhân, mii vuáđuduvá poccui biologian já puásuituállei kulttuurlijd taavijd. Poccuid kuáđutteh sierâ kesi- já tälvikuávluin, lasseen kiđđuv lii jieijâs kuáttumkuávlu kyeddim várás já čohčuv poccui roohâmkuávlu. Puásuituálust lii velttidmettum, ete sierâ kuávluh pijssájeh. Sämmilâš puásuituálu hárjutteh nk. tälvisiijdâin, moh láá muáddi puásuiperrust šoddâm hiäimuvuotân vuáđuduvvee paimândemohtâduvah. Sijdâ stivree puásuituálu hárjuttem jieijâs navdâšemkuávlust. Palgâs kuávlust paimândeh maaŋgah siijdah. Siijdâi navdâšemkuávlui rääjih iä lah pisoviih, peic toh pyehtih muttuđ kuáttumtiilij mield já eres siijdah pyehtih meid ovtâstuđ nubijdis. ¶ Sämmilâš puásuituálu vuáđuduvá kuáttumjuurrâmvuáhádâhân, mii vuáđuduvá poccui biologian já puásuituállei kulttuurlijd taavijd. Poccuid kuáđutteh sierâ kesi- já tälvikuávluin, lasseen kiđđuv lii jieijâs kuáttumkuávlu kyeddim várás já čohčuv poccui roohâmkuávlu. Puásuituálust lii velttidmettum, ete sierâ kuávluh pijssájeh. Sämmilâš puásuituálu hárjutteh nk. tälvisiijdâin, moh láá muáddi puásuiperrust šoddâm hiäimuvuotân vuáđuduvvee paimândemohtâduvah. Sijdâ stivree puásuituálu hárjuttem jieijâs navdâšemkuávlust. Palgâs kuávlust paimândeh maaŋgah siijdah. Siijdâi navdâšemkuávlui rääjih iä lah pisoviih, peic toh pyehtih muttuđ kuáttumtiilij mield já eres siijdah pyehtih meid ovtâstuđ nubijdis. ¶ Sämmilâš siärvádâhvuáháduvvâst iä lah ärbivuáválávt čovgâ suhâpelij mield juohhum pargoh teikâ árvuciäkkádâh. Sehe nisoneh, almaah já päärnih láá uásálistâm puásuituálust paaimândmân täsipiälásávt. Puásuituálusämmilâšsiärváduvâin suhâpeeliroolih algii sierâniđ táluaassâm mield. Majemuuh sämiperruuh värrejii Viestâr-Laapist pisovâš táluasâmân 1960-lovvoost joskâmáin pirrâihásâš kuátijotteem poccuiguin. Puásuituálust paimândem lâi vistig čokkânám almaid, mutâ moottorkielhâ já muávloo anon väldim mieldi ain eenâb säminisoneh láá meid álgám váldutoimâlâš puásuituállen. Veikâ eidusâš paimândempargo lii čokkânâm almaid, nisoneh láá uásálistâm já uásálisteh ain aktiivlávt puásuituálu jyehi-ivvááš tábáhtusáid já omâsteh meid poccuid. Puásuituálu haldâttâh- já toorjâvuáhádâh ij toovâ máhđulâžžân tom, ete maaŋgah siämmáá perrust hárjuttiččii áámmátlâš puásuituálu já maŋgii oovtâ puásuituállest láá ubâ perruu poccuuh paimândemnáál. ¶ Sämmilâš siärvádâhvuáháduv vuáđu lii hiäimuvuotâvuáhádâh, mii tiättoo sämikielâ terminologiast já puásuisämmilijn suhâmerkkâvuáháduvvâst. Suomâst sarnum sämikielâin lii uáli tárkká, jieškote-uv ahepuolvâid sierrejeijee hiäimuvuotâterminologia. Terminologiast ij el. sierree vuossâmuid já nuubijd uárbim- já viljâpeelijd, tast lii kuittâg kuávlulâš variaatio. Hiäimuvuotâtuávádâh lii vijđásub ko maaŋgâin väldikulttuur aalmugijn. ¶ Sämmilâš tanssâärbivyehist lii siäilum tuše nuorttâlâšâi katrilli, mii lii finnim vaikuttâsâid ruošâ tanssâärbivyevist. Katrilli máttáátteh Aanaar škoovlâin já Čevetjäävrist já Njellimist láá jieijâs katrillijuávhuh. Nabdemist lii, ete sämmilijn lii lamaš toovlâš nuáidioskon já pivdon lohtâseijee tanssâärbivyehi, mutâ tast ij lah pááccám tiäđuid sämmilij aalmugärbivuáhán ige kirjálâšvuotân. ¶ Sämmilâš tanssâärbivyehist lii siäilum tuše nuorttâlâšâi katrilli, mii lii finnim vaikuttâsâid ruošâ tanssâärbivyevist. Katrilli máttáátteh Aanaar škoovlâin já Čevetjäävrist já Njellimist láá jieijâs katrillijuávhuh. Nabdemist lii, ete sämmilijn lii lamaš toovlâš nuáidioskon já pivdon lohtâseijee tanssâärbivyehi, mutâ tast ij lah pááccám tiäđuid sämmilij aalmugärbivuáhán ige kirjálâšvuotân. ¶ Sämmilâš tyeji lii uási sämmilij luándu já kulttuur koskâsâš koskâvuođâ já sämmilii eellimtääpi. Tyeji lii sehe taaiđâ ete iälättâshäämi. Tyejiärbi lii vuáruvaikuttâs luánduin sehe materiaal skappuumist ete tuojij heervâtmijn. Jyehi kuávlust lii jieijâs tääpi rähtiđ sämityeje. Váldu kietâtyejiäärbih Suomâst láá nuorttâlâš, anarâš já tavesämmilâš tyejeh. Tyeji lii niävvu, mon peht máttáátteh kulttuur, ton áárvuid, filosofia, jurdâččemvyevi. Tyejitáiđu sirdášuvá suhâpuolvâst nuubán sosiaallâš vuáruvaikuttâsâst. Tergâdis kietâtyejitááiđu uási lii sämikielâlâš tyejiterminologia. Tyeji lii tááláá ääigi sehe anotiiŋgâi já pihtâsij rähtim mutâ meid taaiđâtyeji. ¶ Sämmilâš tyeji lii uási sämmilij luándu já kulttuur koskâsâš koskâvuođâ já sämmilii eellimtääpi. Tyeji lii sehe taaiđâ ete iälättâshäämi. Tyejiärbi lii vuáruvaikuttâs luánduin sehe materiaal skappuumist ete tuojij heervâtmijn. Jyehi kuávlust lii jieijâs tääpi rähtiđ sämityeje. Váldu kietâtyejiäärbih Suomâst láá nuorttâlâš, anarâš já tavesämmilâš tyejeh. Tyeji lii niävvu, mon peht máttáátteh kulttuur, ton áárvuid, filosofia, jurdâččemvyevi. Tyejitáiđu sirdášuvá suhâpuolvâst nuubán sosiaallâš vuáruvaikuttâsâst. Tergâdis kietâtyejitááiđu uási lii sämikielâlâš tyejiterminologia. Tyeji lii tááláá ääigi sehe anotiiŋgâi já pihtâsij rähtim mutâ meid taaiđâtyeji. ¶ Sämmilâšvuotâ ij muu eellim eromâšávt ”rievdâd”. Sämimááccuh lii tiäđust-uv áinoo rievtis piivtâs juuhlán ko juuhlán, ege tane vissâ maŋeláágin taarbâš lädimááccuh eromâšávt smiettâđ. Šiev meccikáárvuh ton sajan láá tiäđust-uv sovskammuuh, peeskah, njuppâheh, luukah já kamâspidoh. Já pyeremuuh suháh sovskammuid láá olmâ kamuvsyeinih – pisoh jyelgih koškesin já liegâsin. ¶ Sämmilâšvuotâ ij oinuu tááláá ääigi meendugin ennuv muu argâelimist, mut lam uáli čiävláá jieččân madduin. Lam huámášâm, et ovttuu ko ulmuid maainâš lemin sämmilâš, te sij láá tuođâi-uv positiivlávt hiämáskâm, tobdeh áášán mielâkiddiivâšvuođâ, já halijdeh kuullâđ ääšist lase. Maaŋgah láá ettâm, et niävtám sämmilâžžân, motomin joba ovdil ko ubâ láá tiättámgin muu lemin sämmilâš. Veikkâ lam-uv čiävláá jieččân sämmilâš madduin já tast, kost lam vuálgus, te jiem kuittâg osko, et varriiččim kuássin maasâd Sáámán, jiem kuittâg ovdil iäláttâhave. Säämist lii hitruu eelliđ ain kooskâi, mut monnii suujâst lam ovttuu tubdâm lemin eenâb koođijn stuárráábijn kaavpugijn. ¶ Sämmilâšvuotâ lii munjin tehálâš ege halijdiččii kuullâđ monnân eres kulttuurân. Pääihist iä lah riävtui kuássin sárnum sämikielâ já jiem jieškin tom määti. Toskástut aaibâs hirmâdávt, pággu lii mieđettiđ. Kielâ lii kuittâg nuuvt stuorrâ uási kulttuur já mun šoodâm leđe vááijuv tom uásist. Lam luuhâm tavesämikielâ penttâ 11 ihheed, vyelitääsist luvâttâhân já liijká jiem määti. Tääl oopah láá kuittâg pááccám meddâl, ko tääbbin Oulust lii tuođâi vaigâd uážžuđ máttááttâs já káiđusmáttáátâs ij riävtui movtijdit já pargopitái valmâšin finnim lii váádduh. Munjin sämmilâšvuotâ meerhâš jieččân jieŋâlumosijd madduid já puoh tom maid lam. Kiävtám kárvuinán sämituojijd já halijdâm et muu tobdeh sämmilâžžân. ¶ Sämmilâšvuotâ lii munjin tehálâš, ko kuohtuuh muu suuvah láá puásuituálleesuuvah já tađe mield must-uv lii šoddâm puásuialmai já návt ij liččii, jis jiem liččii sämmilâš. Sämmilâšvuotâ lii tehálâš meid kielâ tááhust. Lii uáináh älkkee kulâttâllâđ ovdâmerkkân Taažâ já Ruotâ puásuialmaiguin já mane ij eres-uv ulmuiguin. Ko kielah láá siämmáásullâsiih, te iä šoodâ kielâčuolmahkin. ¶ Sämmilâšvuotâ lii stuorrâ uási muu eellim já lam čiävláá madduinân. ¶ Sämmilâsvuotâ lii uási muu. Tot lii munjin argâpeivi ege must lah tarbu tom sierâ miäruštâllâđ. Muu sämmilâšvuotân kuleh peerâ, suuhâ, kielâ, poccuuh já eres luánduiäláttâsah sehe kárvudâttâm sämimaccuhân. Sämimááccuh lii munjin iänááš juhlepiivtâs, mon kiävtám eromâšávt peerâ- tâi suhâjuuhlijn, mut meid eres-uv tilálâšvuođâin, mast ovdâstâm sämmilijd. ¶ Sämmilâšvuotâ meerhâš munjin iäččán äärbi, maid kuádám váimustân áášán kullee tuođâlâšvuođáin. Verdidâm nuorttâsämmilâšvuođâ ilolâšvuotân, jieččân luándu livkkáásvuotân já jieččân siälu puálun. ¶ Sämmilâšvuotâ uáinoo muu elimist iänááš sämikielâlijn savâstâlmijn já juhlekárvudâtmist. Ij tot vaarâ mudoi oinuuččiigin. Tiäđust-uv tot meerhâš munjin eenâb ko tuše kielâ já pihtsijd. Munjin lii tiäđust-uv tehálâš meid sämmilâšvuotâ alnestis. Tot lii taggaar vuoigâdvuotâ já kenigâsvuotâ. Motomin kale aatâšt, ko tiätá et ulmuuh vyerdih muu pääcciđ Ucjuuhân sárnuđ sämikielâ, nááijâđ kiäinnii lijkkuustuttee sämialmain já šoddâdiđ sämipárnáid. Tastoo jis jiem poorgâgin nuuvt, te lam mahtnii hyenes olmooš. Jiemhân mun jieš ubâ tieđegin, maid elimist halijdâm. Kenski mun olášutám siijdâ tuoivuu. Puávtáččimhân mun jieččân teehi jurdâččiđ. ¶ Sämmilii elleekove äigi aalgij ive 1987, kuás Nils Gaup stivrij elleekove Tiennäyttäjä (Ofelaš). Elleekove lâi Oscar-iävtukkâssân. Sämmilâš elleekove ”uđđâ pááru” 2000-lovo aalgâst lii pajedâm oovdân uđđâ stivrejeijeesuhâpuolvâ. Elleekovesyergi škovlim lasanem tavveen lii išedâm pajedem. Ihásávt uđđâivemáánust Anarist uárnejum algâaalmugij ellekovefestivaal Skábmagovat (”Skammâkoveh”) lii sämmilii elleekove merhâšittee foorum. ¶ Sämmilii elleekove äigi aalgij ive 1987, kuás Nils Gaup stivrij elleekove Tiennäyttäjä (Ofelaš). Elleekove lâi Oscar-iävtukkâssân. Sämmilâš elleekove ”uđđâ pááru” 2000-lovo aalgâst lii pajedâm oovdân uđđâ stivrejeijeesuhâpuolvâ. Elleekovesyergi škovlim lasanem tavveen lii išedâm pajedem. Ihásávt uđđâivemáánust Anarist uárnejum algâaalmugij ellekovefestivaal Skábmagovat (”Skammâkoveh”) lii sämmilii elleekove merhâšittee foorum. ¶ Sämmilii etnisâš já aalmuglâš moránem aalgij 1800-lovo loopâst Taažâst já Ruotâst, kuás šoddii vuossâmuuh sämiseervih já aaviseh. Vuossâmuš ohtsâš sämičuákkim tollui 1917 Taažâ Trondheimist. Ohtsâšpargo lasânij suáđij maŋa kuás Ruotâ Jokkmokist tollui 1953 vuossâmuš kuulmâ staatâ sämmilij konferens. Tot tiäduttij sämmilij vuoigâdvuođâid luánduvaarijd já kielân já meridij ohtsâšsämmilâš Sämirääđi vuáđđudmist. Sämisiärvádâh aalgij ornijdiđ já 1900-lovo pelimudo räi Suomâst toimmii sämiseervih. Sämisiärváduv aktiivlâš toimâ jođettij säämi parlament vuáđđudmân 1970-lovvoost. ¶ Sämmiliih ¶ Sämmiliih iäláttâsah ¶ Sämmiliih iäláttâsah ¶ Sämmiliih kirhoost 4.2.2012. Anu Avaskari já Klemetti Näkkäläjärvi. ¶ Sämmiliih kirhoost 4.2.2012. Raavâdviäsu Galla. ¶ Sämmiliih kirhoost 4.2.2012. Servikode rijjâtátulâš Ritva Kangasniemi. ¶ Sämmiliih kirhoost 4.2.2012. Tiina Sanila-Aikio. ¶ Sämmiliih kirhoost -paaneelsavâstâllâm. ¶ Sämmiliih kirhoost -seminaar. ¶ Sämmiliih kirhoost -seminaar 4.2.2012. ¶ Sämmiliih kirhoost -seminaar Dolla-salist. Pirita Näkkäläjärvi. 4.2.2012. ¶ Sämmiliih kirhoost -seminaarpeivimäälis Dollagáddi-salist. 4.2.2012 ¶ Sämmiliih kirhoost -seminaar Sajosist ¶ Sämmiliih kirhoost -seminaar Sajosist ¶ Sämmiliih kirhoost -tábáhtus servikode pargeeh: Anja Karhula, Anu Tapio já Hans Mattus. ¶ Sämmiliih láá eenâblovvoost motomijn sämikuávlu kieldâin: Suomâ Ucjuv (Ohcejohka), Taažâ Kuovdâkiäinu (Guovdageaidnu/ Kautokeino), Kárášjuv (Kárášjohka/ Karasjok), Tiänu (Deatnu/ Tana) já Uunjaargâ (Unjárga/ Nesseby) kieldâin. ¶ Sämmiliih láá eenâblovvoost motomijn sämikuávlu kieldâin: Suomâ Ucjuv (Ohcejohka), Taažâ Kuovdâkiäinu (Guovdageaidnu/ Kautokeino), Kárášjuv (Kárášjohka/ Karasjok), Tiänu (Deatnu/ Tana) já Uunjaargâ (Unjárga/ Nesseby) kieldâin. Sämmiliih láá ohtâ aalmug neelji eennâm, Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ kuávluin. Sämipoolitlâš teesi mield ”sämmiliih láá ohtâ aalmug, mon ohtâlâsvuođâ iä väldikudij rääjih uážu rikkođ”. ¶ Sämmiliih láá Euroop union kuávlu áinoo algâaalmug. Sämmilij algâaalmugsajattâh lii nanodum Suomâ vuáđulaavâst. Algâaalmug kriteereh vuáđudeh aalmugijkoskâsâš pargoseervi, ILO, sopâmušân nummeer 169. Sopâmuš mield jiecânâs enâmijn ässee aalmugeh annojeh algâaalmugin, ko sij láá šaddaaš aalmugist, mii eennâm väldidem teikâ asâiduttem teikâ táálái staatâraajij šoddâm ääigi aasâi enâmist teikâ ton eennâmtieđâlâš kuávlust, kuus eennâm kulá. Algâaalmug ij meid lah merideijee sajattuvvâst jieijâs aassâmkuávlust. Algâaalmug kalga jieš anneeđ jieijâs tagarin. Algâaalmug lii kolgâm siäiluttiđ vuoigâdvuođâlâš sajattuvvâst peerusthánnáá ollâsávt teikâ uásild jieijâs sosiaallijd, ekonomâlijd, kulttuurlijd já poolitlijd instituutioid. ¶ Sämmiliih láá neelji staatâst ässee aalmug, mii uáivild tom, et säminuorah láá še juohum neelji uásán. Onnáá peeivi raajijn peerusthánnáá sämmiliih láá kuittâg “räjittes aalmug” , čavos já ohtâlâs. Räjittesvuotâ tiättoo še säminuorâin, kiäh aneh raajijd rastaldittee oovtâstpargo tehálâžžân. Säminuorah láá aktiivliih já tiäđuliih tast, et sii jieijâs naavcâi lasseetmist lii stuorrâ vaikuttâs kulttuur siäilumân já ton ellen tolâmân. ¶ Sämmiliih láá ohtâ ucemusâin, mut ohtâ aktiivlumosijn aalmugijn maailm algâaalmugij juávhust. Algâaalmugeh láá jyehi nannaamist já toid kuleh ohtsis suullân 370 miljovn olmožid nyevt 70 riijkâst. Iänááš uási maailm uhkevuálásâš kielâin láá algâaalmugij kielah. ¶ Sämmiliih láá pivdám purrâmužžân kuudijd, soorvâid sehe eennâmluudijd. Soorvâid já kuudijd sij pivdii pivdorugijguin, vyejeetmáin já kaardijn. Arkeologih láá kavnâm sämikuávlust maaŋgâid taaid peivijd siäilum pivdoruugijd.  Ucebijd meccivalje-elleid pivdii lasseen tuurhâi tiet. Sämmiliih vuobdii tuurhâid ain Koskâ-Euroop räi jo viehâ tooláá. ¶ Sämmiliih láá Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ algâaalmug, mon tolebijn muddoin puáhtá ain-uv tuše arvâlâddâđ. Kielâs peeleest sämmiliih kuleh syemmilâš-ugrilâš kielâperrui. Tast peerusthánnáá, et sämmiliih láá kielâlâš hyelhih syemmiláid, láá sämmilij geeneetlâš árbáduvâst siäilum jiešnäälih, moh sierrejeh sämmilijd puohâin ránnjáaalmugijn. Nuuvtpa sämmilij algâpuáttim lii ain-uv iärvádâs, maid maaŋgâi tieđâsuorgij totkeeh viggeh čielgiđ. ¶ Sämmiliih láá toi ulmui maajeeldpuátteeh, kiäh asâiduttii Tave-Fennoskandia tállân jieŋâpaje maŋa paijeel 10 000 ihheed tassaaš. Tave-Skandinavia sämiaalmug nálásuš vuossâmuin Jieŋâmeerâ rido aalmugijn já vuáđusämikielâ sárnoo aalmugist. Táálááh sämmiliih láá keđgiääigi aalmug maajeeldpuáttei uási, mii sajadui sämikuávlun tállân jieŋâpaje maŋa. Sämmilij aassâmkuávlu já lavdâm lijjii puoh vijđásumos äigilovo algâmuddoost 1000-lohon. Sämmiliih assii Laatokkast Jieŋâmeerân já Koskâ-Skandinaviast Vienanmeerân. Uárji- já maadârido vuotânväldihánnáá ubâ tááláá Suomâ kuávlu lâi sämmilâš aassâmkuávlu. Maadâ-Suomâst láá ain sämialgâliih sajenoomah muštootmin kuávlu tovláá naavdâšmist. ¶ Sämmiliih lahâaasâtmist ¶ Sämmiliih pargeh aktiivlávt riijkarajij paijeel já uásálisteh algâaalmugijkoskâsâš ohtsâšpaargon oovtâst maailm eres algâaalmugijguin. Säämi parlameentah já parlamentaarlâš ohtsâšpargo hämmejeh uđđâ ääigi säämi politiik, mast aktiivlávt ráđádeleh staatâi haldâttâsâiguin já virgeomâháiguin. Sämikielâ lii škoovlâ kielâ siämmáá ääigi ko tot meiddei ovdeduvvoo tiettuu, almos palvâlusâi, haldâttâs já lahâasâttem kiellân. ¶ Sämmiliih Suomâst ¶ Sämmiliih Suomâst ¶ Sämmilij artistij muusik- já eres kulttuurčájáttâsah heivejeh eromâšávt kongresij teikâ škovlimtilálâšvuođâi tiervâpuáttimohjelmin, váldujuuhlij ohjelmnumerin teikâ oles konsertin. Saijoos Čuákkim- já tábáhtuspalvâlusah uárnee tii juávhu sämmilâš kulttuurohjem. ¶ - Sämmilij demokraatlávt väljejum orgaan tuáimá meid ovdâmerkkân Euroopâst. Láá vala vaidâlittee ennuv juávhuh main iä lah ubâ tohkin vuoigâdvuođah moh Suomâ sämmilijd láá suovvum. Mutâ taam ij pyevti ettâđ jieštuđâváin mieláin, paahud europarlamiänttár Torvalds. Mist-uv láá ennuv maid koolgap pyerediđ. ¶ ”Sämmilijd lii hirmâd tergâd, ete čielgiittâsâst čonâdâteh ovdediđ algâaalmugvuoigâdvuođâid. Ađai Ilo 169-sopâmuš ratifisistem ij meerhâš tom, ete sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv ovdedem pisáničij teikâ ete puoh vuoigâdvuođah liččii tääl čovdâšum. Suomâ čonâdât meid árvuštâllâđ oovtâst ohtsâsibárdâsist sämitiggijn sopâmuš olášuttem. Lii eromâš tergâd, ete čielgiittâsâst Suomâ staatâ tuubdâst, ete Suomâ juátká pargo sämmilij algâaalmugvuoigâdvuođâi olášuttem várás sehe almossopâmuš miärádâsâi já kenigâsvuođâi oles olášuttem várás nuuvt, ete oovded lahâasâttem já haldâttuv ohtsâšibárdâsâst sämitiggijn.” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl tuđâvâžžân. ¶ Sämmilijd tergâdumoseh tooimah: ¶ Sämmilij eres ovdâsteijeevâš orgaaneh ¶ Sämmilij eres ovdâsteijeevâš orgaaneh ¶ Sämmilij hárjuttem iäláttâshaamijn lii siäilum tiätu sämmilâš aalmugärbivyevist já arkeologâlâš tutkâmuš lii puáhtám uđđâ tiäđu tovláá sämisiärváduvvâin. Sämmiliih láá hárjuttâm tovláá historjá ääigi pivdo, nuurrâm, kuálástem já puásuituálu. Iäláttâsah láá lamaš uáli luándunálásiih já puoh amnâseh finnejii luándust. Sämmilij luándukoskâvuođâ čáittá pyereest tot, ete enâdâhân láá pááccám viehâ uccáá meerhah tovláá sämikulttuurijn arkeologij tutkâm várás. ¶ Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ vááijuvlâš Suomâst ¶ Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ vááijuvlâš Suomâst ¶ Sämmilij jiešhaldâšem hiäjusmittee já ton ovdánem estee kulmâ uđâsmitmân kullee iävtuttâs láá: ¶ – Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ aalmugin ij olášuu, ko sämmilij jiešhaldâšem lii räijejum kuoskâđ tuše kielâ já kulttuur, páhudij Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Ruávinjaargâst 15.4. uárnejum konfereensâst. ¶ Sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođah iä olášuu lahâasâttâs vaattâm vuovvijn. Sämikielâ táiđusijn ulmuin lii vááijuvvuotâ haldâttuvâst, almolâš palvâlusâin já máttááttâsâst. Sämikielâ máttááttâsâst säämi virgálij haldâttâskuávlui ulguubeln lii etitile Suomâst já Ruotâst. Sämitigge vuárdá Suomâ haldâttâsâst jotelis miärádâs olesváldálâš sämikielâ iäláskittemohjelm jotonpiejâmist, páhudij sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari 15.4. Ruávinjaargâst uárnejum aalmugijkoskâsâš konfereensâst. ¶ Sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah iä olášuu ¶ Sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah iä olášuu ¶ Sämmilij kulttuuräärbi suoijâlmân taarbâš ohtsijd prinsiipâid ¶ Sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu lii luándus peeleest alda vuáválâšvuođâ já tiättoo eromâšávt sämikielâst, pirâskoskâvuođâst já iäláttâsâsâin. Sämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah ađai puásuituálu, meccipivdo, kyelipivdo, nuurrâm já tyeji sirdeh ärbivuáválii tiäđu suhâpuolvâst nuubán. Sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu lii vaarâst hiäjusmuđ ohtsâškodálij nubástusâi puátusin. Pargojuávkku iävtut tile tivomân 28 toimâd já avžuuttâssâd. Tooimâin iävtuttuvvoo luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu vuotân väldim lahâasâttâs já haldâttâs ovdedemhaavâin sehe škovliimist. Pargojuávkku iävtut, et resursseh stivrejuvvojeh sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu vuorkkiimân, tutkâmân já iäláskitmân. Pargojuávkku iävtut meid, et luándu maaŋgâhámásâšvuođâstrategian já toimâohjelmân, mon láá eidu uđâsmitmin, kirjejuuččii uđđâ tooimah ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân. ¶ ´Sämmilijn iä lah kuullâm, et sij liččii Sämmilijn já sämitiggeest láá mainâšumeh maaŋgâ laavâst. Sämikulttuur, sämikielâ teikâ sämitigge láá mainâšum 122 sierâ laavâst já asâttâsâst. Sämitigge lii mainâšum 11 laavâst já asâttâsâst. ¶ Sämmilijn jyeigein lii jieijâs káttuservi, Sámi juoigiid searvi. Stuárráámus juoigâmtábáhtus lii Sámi Grand Prix-kišto, mii uárnejuvvoo ihásávt Taažâ Kuovdâkiäinust pessijái ääigi. Tobbeen väljejuvvojeh ive pyeremusah jyeigeeh. ¶ Sämmilijn jyeigein lii jieijâs káttuservi, Sámi juoigiid searvi. Stuárráámus juoigâmtábáhtus lii Sámi Grand Prix-kišto, mii uárnejuvvoo ihásávt Taažâ Kuovdâkiäinust pessijái ääigi. Tobbeen väljejuvvojeh ive pyeremusah jyeigeeh. ¶ Sämmilijn láá tááláá ääigi 11 liputtempeivid, moh tuhhiittuvvojii ohtsâš säämi konfereensâst. Suomâ sisašijministeriö avžut säämi liputtempeivijd meiddei almolâš liputtem. Liiputmist kalga nuávdittiđ jieškote-uv väldikode laavâid. Ovtâskâs ulmust, siärváduvâst já irâttâsâst lii juhlemielâ, kunnijâttem tâi soro čäittimân lope liputtiđ Säämi lippuin eres-uv peeivij ko virgálâš liputtempeeivij. ¶ sämmilijn lahâaasâtmist ¶ Sämmilijn lii ihečuođij äägi kieldum jiešmeridemvuoigâdvuotâ sehe vuoigâdvuotâ enâmân já čáácán. Maaŋgah sämmiliih iä valagin pyevti kevttiđ olmoošvuoigâdvuođâidis. Maaŋgah sämmiliih kuáhtájeh munekááduid já raasism, já Tave-enâmij sämmilijn láá ohtsiih vuáttámušah kolonisaatiost já olgooštmist, moh láá staatâi hárjuttem politiik puáđuseh. Mij lep tääl tiileest, mast sämmilij kielah, kulttuureh já iäláttâsah láá lappuumin. ¶ – Sämmilij olmoošvuoigâdvuođâid kieđâvuššee raapoort rähtim lii áinoošlajâsâš pargo. – Ovdebááh algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođâraporteh láá lamaš staatâkuáhtásiih, main maaŋgâin láá maaŋgah algâaalmugeh. Sämmilij olmoošvuoigâdvuođâid kieđâvuššee raapoort lii vuossâmuš, mii šadda kieđâvuššâđ oovtâ aalmug neelji väldikoddeest, páhudij OA algâaalmugraportistee James Anaya Ruávinjaargâst. ¶ Sämmilij oohtânkulluuvâšvuotâ, mii rastaldit väldikudij raajijd, lii tááláá ääigi nanos já ovtâspargo viijđes. Ovtâspargo pargeeh virgálâš sämisiärváduvâi ovdâsteijeeh, Suomâst, Ruotâst já Taažâst tuáimee sämiparlameentah (sämitigge/ sámediggi/ sametinget), aalmuglâšseervih, jieškote-uv suorgijd ovdâsteijee taaidâ- já áámmátseervih já oppâlájádâsah-uv. ¶ Sämmilij palvâlusâi oovdedmist tiäduttuvvojeh puárásij palvâlusah, aarâhšoddâdm, sosiaalpargo, psykososiaallâš palvâlusah, ravviittâstoimâ sehe eellimtile já sosiaaltorvo ovdedem. Ovdedemohjelm tooimah viggojeh siskáldittiđ Sämitige, sämikuávlu kieldâi já syergi eres ovdedemorganisaatioi tooimân já toimâohjelmáid. ¶ Sämmilij parlament historjá lii kuhemus Suomâst, mast vuossâmuš vaaljâiguin väljejum ovdâstâslâš sämiorgaan, Säämi Parlament, algâttij tooimâs jo ive 1973. Säämi parlament tooimâi pissoo komitea náálá já tot lâi vuáđudum asâttâssáin. Suomâ lahâaasâtmân tahhojii 1990-lovo pelimuddoost nubástusah, moiguin sämmilij já ton ovdâstâslâš orgaan sajattâh pyeredui. Vuáđulaavâst asâttui sämmiláid algâaalmugin kullee vuoigâdvuođâst jieijâs kielân, kulttuurân já jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaaldâšmân päikkikuávlustis. Sämitige tehálumos pargo lii-uv olášuttiđ lahâasâttâsâst meridum sämmilij jiešhaldâšem. Säämi parlamentist 1970-lovvoost adelum asâttâs sajan poođij ive 1995 uđđâ sämitiggeest adelum laahâ. ¶ Sämmilij parlamenttâ ¶ Sämmilij parlamenttâ ¶ sämmilij parlamenttáálu Suomâst ¶ Sämmilij párnáikulttuurkuávdáá (PKK) ulmen lii lääččiđ já nanodiđ ovtâskâsulmuu já siärváduv kiärgusvuođâid jiegâlii uáiviomâduv já pyereesvaijeem, taiđâlii tooimâ já kulttuuräärbi paijeentolâmân já šoddâdmân. Párnáikulttuurkuávdáš tuáimá oovtâstpargoost eres haldâttâhkieldâiguin, kulttuurlájádâsâiguin, škovlim- já tutkâmohtâduvâiguin sehe kuálmád sektoráin. PKK huolât párnáikulttuur kyeskee tieđeetmist, oovtâstpargoost eres ornijdumijguin, kuávlulâš, väldikodálâš já aalmugijkoskâsâš oovtâstpargoost sehe párnáikulttuur projektistmist. Lasseen tooimâ ulmen lii ovdediđ sämmilii párnáikulttuur páihálávt já kuávlulávt sehe turvâstiđ sämmiláid oovtâitosijd máhđulâšvuođâid maaŋgâpiälásáid kulttuurpalvâlusáid já -ferimáid. PKK taarbâš kulttuurkuávdáá tiilijd teatterčájáttâsâi hárjuttâssaijeen já čáitálmâstooimân. ¶ Sämmilij peessâm ärbivuáválijd iäláttâssáid. ¶ Sämmilij siärvádâhvuáháduv vuáđu lii sijdâ, mii lii iäláttâs hárjuttem ohtâdâh sehe siärvuslâš já kuávlulâš haldâttâhohtâdâh. Sääni sijdâ lii sääni algâpuáttim mield koskâvuođâst sáánán sieidi, mii meerhâš palvâlem čuosâttâhhân leijee keeđgi teikâ källee. Siijdâin lijjii rääjih já siijdâi rääjih lijjii maŋeláá vuáđđun ko sämmilij aassâmkuávloid vuáđudii kieldâid. ¶ Sämmilij škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan čokkân čuávvoo keerdi čohčuv 2009. Talle äššilistoost láá el. sämikielâlâš oppâmateriaal tile já táárbuh, máttááttâsvuávám vuáđustâsâi uđâsmittem ja kuávluhaldâšem uđâsmittem. Ohtsâšpáárgon meriduvvojii povdiđ fáárun meiddei Oulu já Laapi ollâopâttuvah. ¶ Sämmilij škovlimašij oovtâstpargo-orgaan ¶ Sämmilij škovlimašij oovtâstpargo-orgaan ¶ Sämmilij škovlimaašij oovtâstpargo-orgaan - sämitige ovdâsteijeeh (topâlduvâi siste väriovdâsteijee): Yrjö Musta (Outi Länsman), Rauni Äärelä (Pigga Keskitalo) ¶ Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusproojeekt loppâseminaar Anarist ¶ Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusproojeekt loppâseminaar Anarist ¶ ” Sämmilij tááhust čuávuváá jieŋŋâlis savâstâllâm fáddá lii uáli šiev, ko sämmiliih láá ohtâ aalmug neelji staatâ kuávlust. Oskom, ete sämmilijn láá ennuv, maid adeliđ savâstâlmân. Jieŋŋâlis savâstâllâm ulme lii selvâttiđ sierâ staatâi já algâaalmugij šiev vuáháduvâid ääšist já valmâštâllâđ miärádâsâid tile máhđulii pyeredem várás” Nilla Tapiola čielgee. ¶ Sämmilij toovláš oskoldâh vuáđudui eres tave oskolduvâi náál luándupalvâlmân já oskoldâh lâi šamanistlâš. Sämmiliih palvâlii luánduhäldeid, tego almaid pieggâalmaa, (Biegga-almmái, Bieggagállis), äijihšooŋâimmeel (Dierpmis – Äijjih- Àddja) sehe nisonijd ennivuođâ immeel Sáráhká já miäcástem immeel Juoksáhkká. Puoh enâmustáá uáinojeijee mušto sämmilâš šamanistlâš oskolduvvâst lii nuáidirumbu, maid láá kuvvim el. immeelsymbolijguin. Tergâdis oskolduv uási lâi uhrelaahjij adelem sieidáid, sieidih, main uskuu, ete imeleh ääsih. Sieidih lijjii eromâš luándučuosâttuvah. Tobdosumos sieidi lii Aanaar kieldâ Äijihsuálui. Sieidáid uhredii kyele, piärgu, čoorvijd sehe maŋeláá meid ruuđâ já eres árvutiiŋgâid. Sieidih láá máhđulávt lamaš meid siijdâi koskâsiih räjiuurah. ¶ Sämmilij vuáđulavâlâš vuoigâdvuotâ jieijâs kielân já kulttuurân kuáská ubâ eennâm. Suomâst sarnum kuulmâ sämikielâst puoh láá viehâ uceh, mut eromâšávt aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ vaattâv cevzimân huápulâš já kuháskyeddee toorjâtooimâid. ¶ Sämmilij vuoigâdvuođah ¶ Sämmilij vuoigâdvuođah ¶ Sämmilij vuoigâdvuođah lahâaasâtmist ¶ Sämmilij vuoigâdvuođâid kieđâvuššee olmoošvuoigâdvuotorgaanij uđđâsumoseh avžuuttâsah ¶ Sämmilij vuoigâdvuođâid kieđâvuššee olmoošvuoigâdvuotorgaanij uđđâsumoseh avžuuttâsah ¶ Sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv ovdedem ¶ Sämmilij ärbivuáválâš juhlepeivi. Máárjápeeivi äigimuddo kalenderist muttuustâl já peeivi puáhtá juhlođ jieškote-uv enâmij Máárjápeeivi mield. ¶ Sämmilij ärbivuáválâš luándukevttim vuáđuduvá säämi árvumailmân, sosiaallâš vuáhádâhân já utkevuoigâdvuotân. Luándukevttim lii ereslágán sierâ sämi-iäláttâsâin. Luándukevttim lii kiddâ še eennâmtieđâlijn aašijn já luándu tiileest. ¶ Sämmilij ärbivuáválii tiäđu suojâlem váátá tooimâid ¶ Sämmilij ärbivuáválii tiäđu suojâlem váátá tooimâid ¶ Sämmilij aalmuglâšteatter Beaivváš puátá Sajosân pasepeeivi 26. kuovâmáánu. Sajosist uáinip Marry Áilonieidâ Somby kietâčálusân vuáđuduvvee ubâ perruu čáitálduv Staainâh. Staainâh lii kufittárij puásui, mii puátá vahâgist kuáttuđ ulmui mailmân. Staainâh šadda feeriimijd, main láá ennuv äigikyevdilis teemah veikkâ čáitáldâh vuáđuduvá jo kulmâlov ihheed tassaaš čaallum teevstân. ¶ Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi servi Sámi Soster rs toimâtileh láá Saijoos nube keerdist. ¶ Säničielgimspellâ. Hitruus spellâ, mast kalga mättid čielgid nubenáál, ađai finniđ spellmaskiippáár ettâd nuuvt maŋgâ sääni ko máhđulâš jotelis čielgiittâsâid addelmáin. ¶ Sänikirje säämi-suomâ –uásist láá paijeel 12.000 säännid, suomâ-säämi –uásist vuot paijeel 20.000 säännid. Sänikirje sämikielâ uáivild tavesämikielâ. Kirje loopâst láá luvâttâllum el. tavesämikielâ nominij já veerbâi sujâttemtiijpah já adelum motomeh ovdâmeerhah suujâtmist. ¶ Sänilistoh ¶ Säveltäjä ja muusikko Roger Ludvigsen on tehnyt musiikin näytelmään. Ruotsalainen Victoria Kahn on ohjaaja ja toinen ruotsalainen Sara Kander on lava- ja vaatesuunnittelija. Bernt Morten Bongo on valosuunnittelija. Näyttelijät: Beaivváš - teatterin vakituiset näyttelijät Egil Keskitalo, Áilloš ja Svein B. Olsen, muina näyttelijöinä ovat Sarakka Gaup ja Leammuid Biret Ravdna. ¶ Säädösperusteisena kelpoisuusvaatimuksena on tehtävän edellyttämä koulutus ja lisäksi vaaditaan koltansaamen kielen taitoa (asetus 1727/95). Palkkaus määräytyy saamelaiskäräjien palkkausjärjestelmän vaativuustason IV/IV mukaan (peruspalkka 2 437,04 euroa/kk). Hakemukset liitteineen tulee toimittaa saamelaiskäräjien sihteeristöön 4.7.2014 klo 16.00 mennessä osoitteella Sajos, 99870 Inari. ¶ Säämas Sinikka Semenoja da Anni Feodoroff ¶ Sää´m čiõkkõ, Sää´mõ jânnam. ¶ Säämi anotiŋgâ lii vuáđulumosávt funktionaallâš, keevâtlâš tárboid rahtum. Liijká tot kalga meid nevttiđ čaalman muččâdin já leđe vuovâs kietân. Jottee eellimvyevi já čovgâ luándukoskâvuođâ keežild tušes tâi tárbuttis topârik ij ärbivuáválávt rahtum. Stuorrâ uási materiaalâin láá uážžum já uážžuh ain-uv jieijâs aassâmkuávlu luándust. Tyeje mätteeh láá oppâm ávhástâllâđ ovdâmerkkân poccuu já muorâ masa puohâi osijguin. Suávist-uv tohhejeh tuojijd muorâamnâs lasseen meid párkku, pessi já viäddáh. ¶ Säämi arâšoddâdem ¶ Säämi arâšoddâdem uási kielâ, kulttuur já ärbivuáválij tiäđu sirden nuorâbijd suhâpuolváid lii merhâšittee. Sämikielâlij arâšoddâdeijei mättim tuárjum já sämmilij šoddâdemáárvui miäldásiih pargomaalih láá kuávdáást. Sämmilij sosiaalpalvâlusâi ovdedemohtâdâh-proojeekt puátusin rahtui Säämi arâšoddâdemvuávám , mon ruotâsmittem já pargomaalij ovdedem juátkojii Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemproojeekt ääigi. ¶ Säämi arâšoddâdemvuávám ¶ Säämi arâšoddâdem aargâ tooimâi ravvuuh ¶ Säämieennâm suhâkodde ¶ Säämieennâm sämmiláid! ¶ Säämi ekumeenlâš kirkkopeeivih uárnejuvvojeh Anarist 12.-14. kesimáánu 2009. Kirkkopeivijd vuárdojeh suullân 1500 uásivälded Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ sämmilijn. ¶ Säämi elleekove ¶ Säämi elleekove ¶ Säämi haldâsemkuávluh ¶ Säämi haldâsemkuávluh ¶ Säämi haldâšemkuávluh Suomâst, Ruotâst já Taažâst láá lahâasâttâssáin miäruštâllum sierânâs haldâšemkuávluh, maid puáhtá nabdeđ meiddei sämikulttuur váimuskuávlun (keejâ kárttá). Tah kuávluh tuáimih maaŋgâi eromâšávt sämiaalmug kyeskee laavâi válduášálâš heiviittemkuávlun já tain lii merhâšume sämmilij kielâlâš, kulttuulâš já máttáátâslâš vuoigâdvuođâi olášumán. ¶ säämi haldâšem-, kulttuur, škovlim- já mättimčuákki ¶ Säämi hammim pelestis lii pyeremuu muddoost muorâst rahtum anotiiŋgâin tegu kuuvsijn, naapijn, puttâlijn já čiŋŋâtiiŋgâin. Toh ráhtojeh suáhipaahijn tâi poijuu veedâpaahijn. Muorâst ráhtojeh meid saveheh, rievah, kárbáh, kerriseh já kiijsáh (čukke). ¶ - säämi jiešnálásâšvuođâ, ¶ Säämi Kielâkäldee almostit sämikielâi uđđâ terminologia já noormâid. ¶ Säämi Kielâkäldee almostit sämikielâi uđđâ terminologia já noormâid čujottâsâst giella.org ¶ Säämi Kielâkäldee almostit sämikielâi uđđâ terminologia já noormâid čujottâsâst samigiellagaldu.org ¶ Säämi Kielâkäldee Facebookist ¶ Säämi Kielâkäldee lii Säämi Parlamentaarlâš Rääđi vuálááš orgaan já tot lii sämiaalmug ohtâsâš merideijeeorgaan sämikielâ koččâmušâin. Säämi Kielâkäldee ulme lii siäiluttiđ já ovdediđ tom kulttuuräärbi, mii kulá sämikielân já návt toimâđ áámmátlâš äššitobdeeorgaanin, ovdâstittiđ já koordinistiđ sämikielâi kielâohtsâšpargo. ¶ Säämi Kielâkäldee – Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáš ¶ Säämi Kielâkäldee – Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáš ¶ Säämi Kielâkäldee ovdâsvástádâsah oovdâst sämitigijguin láá: ¶ Säämi Kielâkäldee pargeeh västideh keevâtlâš kielâpargoost sehe valmâšteleh aašijd jieijâs kielâ kielâjuáhusân meridemnáál. Kielâjuáhuseh adeleh avžuuttâsâid sämikielâ kyeskee aašijn. ¶ Säämi Kielâkäldee pargoh ¶ Säämi kielâlahâčielgiittâs almostui kirjen ¶ Säämi kielâlahâčielgiittâs almostui kirjen ¶ Säämi kielâlávgum škoovlâst ¶ Säämi kielâlävdikodde (sgl) ¶ Säämi kielâlävdikode ¶ Säämi kielâlävdikode jesânin pajan 2010-2011 nomâttuvvojii čuávvoo ulmuuh: ¶ Säämi kielâlävdikode sänilistoh ja päikkinoomah. Säämi kielâlävdikodde (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Säämi kielâlävdikoodán, mii joođeet säämi kielâohtsâšpargo já mast láá ovdâstum puoh sämikielah, nomâttuvvojii pajan 2008-2011 Suomâ ovdâsteijee jesânin: tavesämikielâ Vesa Guttorm (väärrin Petra Biret Magga), aanaarsämikielâ Petter Morottaja (Ilmari Mattus), nuorttâsämikielâ Erkki Lumisalmi (Jouni Moshnikoff). ¶ Säämi kielâlävdikoodán nomâttuvvojii uđđâ jesâneh ¶ Säämi kielâlävdikoodán nomâttuvvojii uđđâ jesâneh ¶ Säämi kielâlaahâ ¶ Säämi kielâlaahâ kuáská meid kirho já eromâšávt Oulu pispekode. Ive 1994 vuáimán šoddâm kirkkolaahân čallui taam ääši kyeskee miärádâs. Ive 2006 uđâsmittum asâttâssáin sämikuávlu servikodeh miäruštâlluvvojii čielgâsávt kyevtkielâlâš servikodden. Taat kenigit sämikielâid oinuđ še ovdâmerkkân kirholâš almottâsâin. ¶ Säämi kielâlaavâ 31 §:st uáivildum torjuuh uuccâmnáál ¶ Säämi kielâlaavâ 31 §:st uáivildum torjuuh uuccâmnáál ¶ -säämi kielâlaavâ olášume kocceem já čuávvum ¶ - säämi kielâlaavâst uáivildum staatâtorjui mieđettem sirdem riehtiministeriöst kuávluhald⬚emvirgádâhân (ige sämmilij jieijâs jiešhaldâšem pirrâdâhân) já ¶ Säämi kielâohtsâšpargo kalga nanodiđ ¶ Säämi kielâohtsâšpargo kalga nanodiđ ¶ Säämi kielâohtsâšpargo uđđâ vuáđu oolâ - tave-eennâmlâš haavâ uđđâ pargeeh teivâdii Sajosist ¶ Säämi kielâohtsâšpargo uđđâ vuáđu oolâ - tave-eennâmlâš haavâ uđđâ pargeeh teivâdii Sajosist ¶ Säämi kielâohtsâšpargo kalga nanodiđ, ko kielâ oovtâst sämmilijd väldikudij raajij paijeel. Algâalmugij kielah, tegu sämikielah, láá uhkevuálásâš uccâ kieliih, moh tarbâšeh nanosub torjuu staatâst, páhudij sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari Säämi parlamenttârij konfereensâst Ruávinjaargâst 28.10. ¶ - säämi kielâoovtâstpaargon lohtâseijee pargoh ¶ Säämi kielârääđi ¶ Säämi kielârääđi ¶ Säämi kielârääđi (14) ¶ Säämi kielârääđi - eidusiih jesâneh (topâlduvâi siste värijesâneh): ¶ -säämi kielârääđi oovdânpyehtee já čällee sehe ¶ Säämi kielârääđist láá ovdâstum puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ: tavesämikielâ, aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ. ¶ Säämi kielâtaho -palhâšumáin adeluvvoo tubdâstâs sämikielâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv oovdedmân toohum ánsuliist pargoost Suomâst. Säämi kielâtaho -palhâšume lii säämi tyeji já diploom. Palhâšume keigejuvvoo sämikulttuur suojâlem Suomâst -seminaar ohtâvuođâst Levist vástuppeeivi tme 12.00. ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume 2010 ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume 2013 lii Outi Pieski kyehti maalâkove ” Nuvvos Áiligas, eennâm suddá” já ”Kolle-eennâm ”. ¶ Säämi kielâtaho-palhâšume juáhhoo nube keerdi já Sämitige säämi kielârääđi lii mieđettâm säämi kielâtaho-palhâšume Iänuduv kieldâ juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin*. Säämi kielâtaho-palhâšuumijn adeluvvoo tubdâstâs sämikielâlij palvâlusâi já sämikielâi sajattuv oovdedem pyerrin porgum ansulâš pargoost Suomâst. Säämi kielâtaho-palhâšume lii säämi tyeji já diploom. ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume juáhhoo vuossâmuu keerdi já Sämitige säämi kielârääđi lii mieđettâm kielâtaho -palhâšume Meccihaldâttâsân. ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi juovlâmáánust 2010 já tot mieđettui Meccihaldâttâsân. ¶ Säämi kielâtaho-palhâšume lii säämi tyeji, mon tuáijojeijee lii valjim Sámi Duodji ry. Palhâšume lii veedâtyeji: veedâkoori (nuorttâsämikielân vuä´ddču´ǩǩ), leibilitte (nuorttâsämikielân lei´bbtiskk) já sukkârlitte (nuorttâsämikielân säähharne´cc), já toi rähtee lii tuáijár Matleena Fofonoff Njižžjäävrist, Anarist. ¶ Säämi kielâtaho - palhâšume mieđettui ive 2011 Iänuduv kieldâ juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin. ¶ Säämi kielâtaho - palhâšume mieđettui ive 2013 YLE SÁPMIN ¶ Säämi kielâtaho – palhâšume säämi tyeji, mon rähtee lii valjim Sami Duodji ry. Palhâšume lii tyeji, suáhipäähist rahtum kääri já ton lii ráhtám tuáijár, lehtor Ilmari Laiti Anarist. ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume uáivilin lii adeliđ tubdâstâs sämikielâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv oovdedmân toohum mávsulii pargoost Suomâst. ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin ¶ Säämi kielâtaho -palhâšume juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin ¶ säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen siiri.jomppanen(at)samediggi.fi ¶ säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen siiri.jomppanen(at)samediggi.fi, 010 839 3111 vs. säämi kielâašijčällee Outi Paadar outi.paadar(at)samediggi.fi, 010 839 31119 ¶ Säämi kirjálâšvuotâ ¶ Säämi kirjálâšvuotâ ¶ Säämi kirkkopeeivih Anarist ive 2009 ¶ Säämi kirkkopeeivih Anarist ive 2009 ¶ Säämi kirkkopeeivijd uárnee Oulu pispekodde oovtâst Suomâ sämitiggijn sehe Ruotâ já Taažâ sämmilij kirkkorađijguin. Orniimijn lii mieldi meiddei Bareents kirhoi rääđi sehe Oulu ortodoksâlâš pispekodde. Vuosmuuh Säämi kirkkopeeivih tuállojii Ruotâ Juhâmohheest ive 2004. (1.8.2008 / NP) ¶ Säämi škovlim ¶ Säämi škovlim ¶ Säämi škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan asâttum ¶ Säämi škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan asâttum ¶ Säämi kultturkuávdáš Sajos härjijuhletilálâšvuotâ ¶ Säämi kultturkuávdáš Sajos härjijuhletilálâšvuotâ ¶ Säämi kultturkuávdáš Sajos härjijuhletilálâšvuotâ tuálloo pargoenâmist (Aanaar) tuorâstuv 14. cuáŋuimáánu 2011. Tilálâšvuotâ álgá pargoenâmân uápásmem häämist tijme 13.30 já eidusiih härjijuhleh tme 14.00. TIÄĐÁTTÂS ¶ Säämi kulttuurkuávdáš ¶ Säämi kulttuurkuávdáš ¶ Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto 1. muddo nuuvâi 30.6.2008. Meriááigán pottii ¶ Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto ohjelm / Saamelaiskulttuurikeskuksen arkkitehtuurikilpailun ohjelma ¶ Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto raavhâi mielâkiddiivâšvuođâ - 58 iävtuttâsâst väljejuvvojii 6 kišto nube rieggei ¶ Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto raavhâi mielâkiddiivâšvuođâ - 58 iävtuttâsâst väljejuvvojii 6 kišto nube rieggei. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto kištopargoh ¶ Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto kištopargoh ¶ Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtvuáváámist västideijee arkkitehttoimâttâttâh Halo Arkkitehdit Oy lii toohâm kulttuurkuávdáá vistekálvu- já tekstiilvuávám. Tekstiilvuávám vuáđuld säämi kulttuur-kuávdáš Sajos puáttei kevttei ovdâsteijein čuákkejum ohtsâštoimâorgaan lii meridâm orniđ ávus vuávámkišto paaneellasâliijne kovosijn. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá budjet lii 12 miljovnid eurod (alv 0 %). Kulttuurkuávdáá vijđodâh lii suullân 4 800 brm2 já saijaavuotâ 27 400 brm³. Kuávdáá huksimpargoh láá vuálgám joton taan ohhoost já tot kolgâččij valmâštuđ ive 2011 loopâ räi. Táálu juhlelâš vihkâmijd lii meeri ávudiđ algâivveest 2012. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá huksimpargo aalgij 12.4. Anarist puári ¶ Säämi kulttuurkuávdáá huksimpargo aalgij 12.4. Anarist puári ¶ Säämi kulttuurkuávdáá huksimpargo aalgij vuossaargâ 12.4.2010. Pargo algâttui raččomáin puáris rakânâsâid kuávdáá toontist meddâl. Raččomurkkodem pištá ookon 18/2010. Huksimpargo urkkodem kulá Senaatti-kiddoduvváid. Lahtep kuuvijd já videoid taađeest ko huksimurkko ovdán. ¶ Säämi kulttuurkuávdážân, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon, šaddeh toimâvisteh Sämitiigán, sämikulttuurân kullee maaŋgâpiälásâš tooimân sehe säämi máttááttâs- já tutkâmuštooimân. Tai lasseen viäsu kuávdášlâš visteh láá maaŋgâtoimâ- já palvâlemsyergi pirrâ čokijdeijee ohtsâšvisteh: lávdástâllâm-, škovlim- já maaŋgâtoimâvisteh sehe raavâdviäsu. Ohtsâšvistij kevttim lii tehálâš uási ubâ kulttuurkuávdáá tooimâ. ¶ Säämi kulttuurkuávdážân, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon, šaddeh toimâvisteh Sämitiigán, sämikulttuurân kullee maaŋgâpiälásii tooimân sehe säämi máttááttâs- já tutkâmtooimân. Tai lasseen viäsu kuávdášlâš visteh láá maaŋgâtoimâ- já palvâlemsyergi pirrâ čokijdeijee ohtsâšvisteh: lávdástâllâm-, škovlim- já maaŋgâtoimâvisteh sehe raavâdviäsu. Ohtsâšviistij kevttim lii tehálâš uási ubâ kulttuurkuávdáá tooimâ. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto 1. muddo olášittui roovvâd-skammâmáánust 2009. Talle kiišton uásláistám iävtuttâsâsâin palhâšumelävdikodde tuhhiittij árvuštâllâmnáál ohtsis 69 iävtuttâssâd. Ko palhâšumelävdikodde árvuštâlâi iävtuttâsâid, ferttij tot páhudiđ, et toi juávhust ij kavnuu ohtâgin kišto njuolgâdusâi miäldásijd vátámâšâid tevdee iävtuttâs. Tondiet palhâšumelävdikodde meridij uđđâivemáánust 2010 kulluuttiđ uđđâ nommâkišto, mon meriäigi nuuvâi 17.3.2010. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá NOMMÂKIŠTO puátusij já kišto vyeitteeiävtuttâs almostittemtilálâšvuotâ läjiduvvoo koskoho vyesimáánu 12. peeivi 2010 tme 12.00 Siijdâ auditoriost Aanaar kirkkosiijdâst. Tilálâšvuotâ lii áávus puohháid. Pyereestpuáttim! ¶ Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto ¶ Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto ¶ Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto uárnejuvvoo uđđâsist ¶ Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto uárnejuvvoo uđđâsist ¶ Säämi kulttuurkuávdážân šaddeh toimâvisteh Sämitiigán, sämikulttuurân kullee maaŋgâpiälásâš tooimân sehe säämi máttááttâs- já tutkâmuštooimân. Tai lasseen viäsu kuávdášlâš visteh láá maaŋgâtoimâ- já palvâlemsyergi pirrâ čokijdeijee ohtsâšvisteh: lávdástâllâm-, škovlim- já maaŋgâtoimâvisteh sehe raavâdviäsu. Ohtsâšvistij kevttim lii tehálâš uási ubâ kulttuurkuávdáá tooimâ. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá nubbe válduláigulâš lii Säämi máttááttâskuávdáš (SMK). Säämi kulttuurkuávdáá vuossâmuu kiärdán šoodâi škoovlâ media- já kielâmáttááttâstileh, virtuaalškovlâ sehe muusik- já elleekovestudio ollâtásásii tekniikáin. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá oovdânpyehtim ¶ Säämi kulttuurkuávdáá ruttâdmân lii Laapi läänihaldâttâs mieđettâm 5 miljovn eurod Euroop union kuávluovdedemruttârááju ruuđâid. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá raavâdviäsu Galla palvâl kuávdáá pargeid purâdempäikkin, kongressij já čuákkimij  tiilámpuurrâdmijn sehe táálu äššigâsâi já kuosij purâdem- já káhvástâllâmsaijeen. Raavâdviäsu lii kuávdáá vuossâmuu keerdist. Ton stuorrâ laasâi čoođâ uáiná Juvduujuuhân já Aanaarjáávrán. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá Sajos huksimurko olášutten lii Senaatti-kiddoduavh valjim Keski-Suomen Betonirakenne Oy (KSBR). KSBR urkkod meiddei kulttuurkuávdáá vuáđupargoid. Huksimurkko álgá roovvâdmáánu aalgâst 2010 já pištá skammâmáánu 2011 räi. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá Sajos vuáđukeđgi muvrájui ¶ Säämi kulttuurkuávdáá Sajos vuáđukeđgi muvrájui ¶ Säämi kulttuurkuávdáá SAJOS vuáđukeđgi muvrájui Anarist táálu huksimsaajeest tuorâstuv 10.6.2010 tme 14 álgám tilálâšvuođâst. Tilálâšvuođâ juhlesárnon lâi ovdâskode staatâvarijváljukode saavâjođetteijee, aalmugovdâsteijee Hannes Manninen. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá toimâ: haldâttâshovdâ Juha Guttorm, puh. 0400-142 518 www.samediggi.fi ¶ Säämi kulttuurkuávdáá toimâttâhvistijd sehe kuávdážân puáttee Säämi máttááttâskuávdáá luokka-vistijd šadda kuulmâkiärdásâš paaneellasâlijneheŋgâstâh. Ohtâ paaneellasâlijne lii luánduvielgâd, asettis suoggâmlágán, já nubbe lii oovtivnásâš jo-uv okra, čuovjâd, ruopsâd tâi ruánáá. Kuálmádin paaneellasâlijnen šadda leđe nk. printtikovvooslâš paaneellasâlijne, mon kovosijd taam kištoost uuccâp. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid alnetoollâđ já ovdediđ jiešiävtulávt kielâs, kulttuuris já iäláttâstooimâs, tipšođ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšem sehe tuárjuđ sämmilij almolâš eellimtile ovdánem. Lasseen kuávdáá uáivilin lii pyerediđ máhđulâšvuođâid levâttiđ já finniđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid jiešiävtulávt paijeentoollâđ já ovdediđ kielâs, kulttuurâs já iäláttâstooimâs, tipšođ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšemes sehe tuárjuđ sämmilij almolii eellimtile ovdánem. Lasseen kuávdáá uáivilin lii pyeridiđ máhđulâšvuo¬đâid levâttiđ já uážžuđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá uđđâ nommâkišto ¶ Säämi kulttuurkuávdáá uđđâ nommâkišto ¶ Säämi kulttuurkuávdáá váldukevtten já -tuáimen lává sämitigge já Säämi máttááttâskuávdáš. Toi lasseen eres tuáimeeh láá Säämi kirjerááju (Aanaar kieldâ kirjerájutoimâ), Säämi arkkâdâh (Arkkâdâhlájádâs), Sámi Duodji ry, SámiSoster ry já Laapi kuávluhaldâšemvirgádâh. Lasseen kuávdážân šaddeh ohtsâšvisteh tegu auditorio, ucebeh čuákkimvisteh, maaŋgâtoimâ- já palvâlemsajeh sehâ suullân 60-sajasâš raavâdviäsu. Sämitigge lii kulttuurkuávdáá válduláiguláš, mii tastoo laigut viistijd eres tuáimeid. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá válduláigulâžžân tuáimá Sämitigge, mii tastoo laigut viistijd eres kevtteid. Säämi máttáátâskuávdáš lii Sämitige lasseen táálu nubbe váldukevttee. Eres táálu kevtteeh láá Aanaar kieldâ kirjerájutoimâ, Sámi Duodji ry (säämi tuájárij servi), SámiSoster ry (sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi servi), Laapi kuávluhaldâttâsvirgádâh, Säämi arkkâdâh já raavâdvuäsu. Lasetiäđuid säämi kulttuurkuávdáš Sajos toimâjurdust lii taan kištoreeivâ loopâst sehe kuávdáá päikkisiijđoin, čujottâsâst www.sajos.fi . ¶ Säämi kulttuurkuávdáá válduláigulâžžân tuáimá Sämitigge, mii tastoo laigut viistijd eres kevtteid. Säämi máttáátâskuávdáš lii Sämitige lasseen táálu nubbe váldukevttee. Eres táálu kevtteeh láá Aanaar kieldâ kirjerájutoimâ, Sámi Duodji ry (säämi tuájárij servi), SámiSoster ry (sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi servi), Laapi läänihaldâttâs sehe vuáđudemvuálásiih Säämi arkkâdâh já raavâdviäsu. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá válduláigulâš lii Sämitigge já ton ovdâsvástádâssân lii kulttuurkuávdáá almolij tiilij kiävtu koordinistem já ovdâskulij laiguuttem eres tuáimeid. Kulttuurkuávdáást Sämitigge finnejii kiävtun 1095 m2. Kuávdáá nube já kuálmád keerdist láá Sämitige čäällimkode haldâttâhtileh. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá äššigâspalvâlusohtâduv, Kongres- já tábáhtuspalvâlusâi pargon lii västidiđ kuávdáá ohtâsii tiilij markkânistmist, vyebdimist já väärridmijn, huolâttiđ tábáhtus- já čuákkimorniistâlmijn sehe tipšođ tekniik-, informaatio- já vahtâmiäštárpalvâlusâid. ¶ Säämi kulttuurkuávdáá vuáđukeeđgi muvrámtilálâšvuođâ 10.6.2010. Koveh: Ulla Isotalo ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos váldukevttee sämitigge ocá Sajosân ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos váldukevttee sämitigge ocá Sajosân ¶ Säämi kulttuurkuávdáš lii vuosâsajasávt uáivildum sämmilij jieijâs kiävtun. Tast lii meeri šoddâđ Suomâ sämmilij jiešhaldâšem sehe ellee já ovdáneijee sämikulttuur symbool, mon kuávdášlâš toimâlâš uáivilin lii sehe kattiđ ärbivuáválâš kulttuur já ovdediđ sehe uđâsmittiđ säämi ohtsâškodde-eellim. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš, mii huksejuvvoo Aanaar kirkkosiidjân Juvduu riidon, šadda leđe Suomâ sämmilij haldâšem já kulttuur kuávdáš. Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii orniđ sämmiláid pyerebijd iävtuid alnetoollâđ já ovdediđ jiešráđálávt kielâs, kulttuuris já iäláttâstooimâs sehe hoittáđ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšemes já tuárjuđ sämmilij almos eellimtile ovdánem. Kulttuurkuávdáš pyereed meiddei merhâšitteht máhđulâšvuođâid levâttiđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. Säämi kulttuurkuávdáš šadda leđe aalmuglávt já aalmugijkoskâsávt-uv mielâkiddiivâš já pivnohis maaŋgâkulttuurlâšvuođâ kuáhtámpäikki. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon, šadda leđe Suomâ sämmilij haldâttâs já kulttuur kuávdáš. Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid alnetoollâđ já ovdediđ jiešiävtulávt jieijâs kielâ, kulttuur já iäláttâstooimâ sehe tipšođ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšem já tuárjuđ sämmilij almolâš eellimtile ovdánem. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš on vuosâsajasávt uáivildun sämmilij jieijâs kiävtu várás. Tast lii meeri šoddâđ Suomâ sämmilij jiešhaldâšem sehe ellee já ovdáneijee sämikulttuur symbool, mon kuáv¬dášlâš toimâlâš uáivilin lii sehe aitârdiđ ärbivuáválii kulttuur et ovdediđ já uđâsmittiđ säämi ohtsâškodde-eellim. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos já Sämitige ávutuálui nube peeivi viettip koskoho 4. cuáŋuimáánu, kuás Sajosist uárnejuvvoo puohháid ávus aalmugjuhle. Juhlepeeivi ääigi láá uuvsah áávus tme 11–17 já táálust tábáhtuvá ubâ peeivi ääigi. Looveest láá ollâtásásiih muusikčájáttâsah, táálu tuáimei já táálu oovdânpyehtimeh sehe sierânâs ohjelm párnáid. Uápistum tálurieggeeh uárnejuvvojeh täsitiijmij kooskâ tme 12 rääjist. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos tiilijn láá Laapi kuávluhaldâttâhvirgáduv  AVI čuovviittâstooimâ pajetärhisteijee toimâtileh. Čuovviittâstooimâ pajetärhisteijee pargoid Laapi kuávluhaldâttuv toimâsyergist kuleh el. sämikielâlâš máttááttâs já sämikuávlu vuáđuškoovlâ já luvâttuv uáppei vuoigâdvuođâtorvoääših. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos addel taan ive tábáhtusân korâdis raamijd. Tuorâstuv muusikkejâlmâs saijeen lii suullân 400 jiegâ Dolla-auditorio, mast lii kevttimnáál šievšlaajâg tekniik čuovâidiskuin já piähtusijdiskuin. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist puigâ sämmilâš kietâtyeji, säämi tyeji, lii áárvust. Saijoos čuákkimpaketteh láá nomâttum tuojij amnâsij, kole, siilbâ já proonsi mield. Silbâ lii ärbivuáválumos sämituojij aamnâs. Siilbâst ráhtojeh tivrâs silbâčiiŋah tego soljoh já almai puáhháá silbâpuáluh. Sämikielâlij nomâiguin paječaallum čuákkimpaketteh láá čuákkejum siskáldâs vijđoduv mield. Luođii jieijâs p df-kopio . ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii Juvduujuv riddoost, kaskoo Aanaar markkân. Aanaarjáávrán lii mätki suulân 200 meetterid. Šiljoost lii valjeest parkkisaje čuákkim- ja tábáhtusäššigâssáid. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii kuávdášlâš saajeest Aanaar markkânist Juvduujuv riddoost. Sajos tuáimá Suomâ sämmilij parlamenttáállun, kulttuur-, škovlim- já mättimkuávdážin sehe tábáhtustáállun. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii Sämieennâm vááimust, Aanaar markkânist. Páihálij ulmui kyeliráájjun kočodum Juvduujuuhâ, meccikuávlulâš Aanaarjävri, pegâlmâs Ocomâštuodâr sehe maaŋgâpiälásâš Aanaar vandârdemkuávlu adeleh raamih Suomâ sämikulttuur kuávdážin tubdum Anarân. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii Tave-Laapi stuárráámus kongres- já tábáhtustáálu. Säämi kulttuurkuávdáš Sajos heivee eromâšávt almugijkoskâsáid čuákkimáid já kongresáid. Saijoos tiilij lasseen lii väridemnáál Sämimuseo Siijdâ auditorio, mii lii muáddi miinut väzzimmääđhi keččin. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos valmâštuvá Aanaar markkânân ive 2011 loopâ räi já váldoo kiävtun ive 2012 aalgâ rääjist. Kuulmâkiärdásâš já 4800 bruttoneljihâšmeetter vijđosâš Sajos šadda leđe sämmilij haldâttâs, kulttuur já mättim kuávdáš sehe maaŋgâpiälásâš já uđđâáigásâš kongres- já tábáhtustáálu. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos vihkâmjuhle já Sämitige vaaljâpaje 2012–2015 juhlelâš lekkâmtuáluh uárnejuvvojeh majebaargâ 3.4.2012. Ovtâstittum juhletilálâšvuotâ álgá ekumeenlâš immeelpalvâlussáin Aanaar sämikirhoost tijme 15.00, mon maŋa Sajos Dolla-auditoriost uárnejuvvoo tuše puávdejum kuossijd uáivildum uánihis lekkâm- já vihkâmtilálâšvuotâ. Juhleh juátkojeh Sajosist puohháid ávus kulttuurehidin tme 20.00. ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos: www.sajos.fi ¶ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii Tave-Suomâ stuárráámus kongres- já tábáhtustáálu. Uđđâáigásâš čuákkimtekniikáin já tiätujotolâhohtâvuođáin riäidudum tileh heivejeh joba 430 ulmuu tábáhtussáid. Saijoos sajattâh kaskoo Säämi, maaŋgâpiälásâš sämikulttuur já áinoošlâjâsâš luándu lääččih fiijnâ raamih maaŋgâlágán tábáhtussáid. ¶ Säämi kulttuurmeriruttâ uuccâmnáál toimâihán 2014 ¶ Säämi kulttuurmeriruttâ uuccâmnáál toimâihán 2014 ¶ Säämi kulttuurmeriruuđâst juáhhojeh ihásávt ucâmušâst torjuuh sämitaiđuu já –kulttuur jieškote-uv suorgijd sehe sämiservijd. Sämitige pargo-oornig mield torjuuh mieđettuvvojeh eidusâš kulttuurtoorjân tego proojeekttoorjân, pargo- teikâ eres toorjân já almostittemtoorjân sehe sämiseervij toimâ- já proojeekttoorjân. Tai lasseen kulttuurlävdikodde puáhtá mieđettiđ eromâš suujâst, ucâmušâttáá, kulttuurpalhâšume. ¶ Säämi kulttuurmeriruuđâst juáhhojeh ihásávt ucâmušâst torjuuh sämitaiđuu já –kulttuur jieškote-uv suorgijd sehe sämiservijd. Sämitige pargo-oornig mield torjuuh mieđettuvvojeh eidusâš kulttuurtoorjân tego proojeekttoorjân, pargo- teikâ eres toorjân já almostittemtoorjân sehe sämiseervij toimâ- já proojeekttoorjân. Tai lasseen kulttuurlävdikodde puáhtá mieđettiđ eromâš suujâst, ucâmušâttáá, kulttuurpalhâšume. Toorjâucâmušâid kalga čujottiđ Sämitiigán majemustáá 31. roovvâdmáánu 2014 tme 16.15 räi čujottâssáin: Sämitigge, Sajos, 99870 Aanaar. Uuccâmluámáttuvâid já lasetiäđuid uážžu kulttuurčällest puh. 010 839 3103 já šleđgâpoostâ pehti riitta.orti-berg(at)samediggi.fi. Toorjâucâmušâid puáhtá toimâttiđ persovnlávt tâi äššialmaa pehti, teikkâ taid puáhtá vuolgâttiđ poostâst, äššialmaa mield, telekopion tâi šleđgâpoostâ pehti. Toorjâucâmušâi vuolgâttem tábáhtuvá vuolgâtteijee ovdâsvástádâssáin. Uuccâmluámáttuvah täst ¶ Säämi kulttuurmeriruuđâst mieđettum kulttuurtorjuuh ive 2014 ¶ Säämi kulttuurmeriruuđâst mieđettum kulttuurtorjuuh ive 2014 ¶ Säämi kulttuuräärbi syeje kalga pyerediđ ¶ Säämi kulttuuräärbi syeje kalga pyerediđ ¶ Säämi liipu lii vuávám sämitaaidâr Astrid Båhl. Ton arttâ puátá nuáiduruumbust já maadâsämmilâš Anders Fjellner tiivtâst Páiven párneh (Piäiváá päärnih), mast Fjellner kovvee sämmilijd piäiváá nieidân já kandân. Liipu ruopsis riegis kovvee piäiváá já čuovjâd máánu. ¶ Säämi liipu vuoiŋâ adeleijee Anders Fjellner tihtâ Piäiváá pärni lii myyttisâš sángártivtâstâh. Tast piäiváá pärni maađhâš jietânâsâi enâmân, ráhistuvá tobbeen jietânâs nieidân já loopâst náájá suin. Littoost čaddeh Piäiváá kaandah (Kállákaandah/ Gaalla-baernie), main sämmiliih láá vuálguliih. ¶ Säämi lippu ¶ Säämi lippu ¶ Säämi lippupeeivih ¶ Säämi lippu spiekâst čielgâsávt Tave-enâmij liipuin, main puohâin láá ristâkovoset. Säämi liipu ruopsis rieggee kovvee piäiváá já čuovjis rieggee máánu. Liipu kovearttâ puátá nuáidiruumbust já Ruotâ sämmilii Anders Fjellner (1795–1876) tiivtâst Biejjie-baernie ađai Piäiváápäärnih. Fjellner kovvee tivtâstis sämmilijd piäiváá nieidân já kandân. ¶ Säämi lippu tuhhiittui Säämi 13. konfereensâst 15.8.1986 Årest Ruotâst. ¶ Säämi luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee utkevuoigâdvuotâ stivree ärbivuáválâš eennâmkevttim, siärváduv siskiipiäláid koskâvuođâid, moh lohtâseh eennâmkevttimân, lááčá prinsiipâid navdâšemkuávloid já stivree luanduresurssijguin ávhástâllâm pištee vuovvijn säämi vuoigâdvuođâibárdâs mield. ¶ Säämi luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu tiättoo säämi luándukevttimist já ärbivuáválij sämi-iäláttâsâi porgâmist ađai puásuituálust, kyelipiivdost, meccipiivdost, nuurâdmist já tyejeest sehe luándukoskâvuođâst. Tiätu sirdâšuvá sämikielâ luándun, miäcán, šooŋân, puásuituálun, tuojijd, piivdon já kyelipiivdon lohtâseijee terminologiast sehe sämikielâlijn päikkinoomâin. Ärbivuáválâš tiätu sirdâšuvá tiäđulâš máttááttem, puárásub suhâpuolvâin ožžum maali, juáigusij já njálmálâš muštâlemärbivyevi pehti sehe puásuituálu-, kyelipivdo-, nurâdem, tyeji- já meccipivdovuovijn. ¶ Säämi luosâmääli 8,90 €/12,50 € o tevgis pihtemleibi já vuojâ ¶ Säämi máttáátâskuávdáá stiivrâ noomât Laapi läänihaldâttâs, mii lii pivdám sämitige iävtuttâsâid sämmilij ovdâsteijen stiivrâst. Sämitigge iävtut stiivrân kuttâ jeessân. Läänihaldâttâs noomât stiivrân ohtsis käävci jesânid. ¶ Säämi máttááttâskuávdáš ¶ Säämi máttááttâskuávdáš ¶ Säämi máttááttâskuávdáá (SMK) kiđđâjuhle já loppâjuhleh 1.6.2012 Saijoos Dolla-salist. ¶ Säämi máttááttâskuávdáást valmâštum: ¶ Säämi máttááttâskuávdáást valmâštuveh merkonomeh, datanomeh, raavâdviäsu kookah, mađhâšempalvâlus pyevtitteijeeh, ardesaaneh, puásuituáluirâtteijeeh, puásuiulmuuh já aldatipšooh. Lasseen máttááttâskuávdáást láá almosčuovviittâs adeleijee liinjáh já rävisolmoošškovlim. ¶ Säämi máttááttâskuávdáá uáppeeh: ¶ Säämi máttááttâskuávdáá Saijoos ovdâsvástádâsolmooš lii rehtor Liisa Holmberg. ¶ Säämi máttááttâskuávdáš 2008 ¶ Säämi máttááttâskuávdáš Áámmátlâš oppâlájádâs Anarist, mast puávtáh oppâđ tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâ. ¶ Säämi máttááttâskuávdáš Anarist lii áinoo áámmátlâš oppâlájádâs Suomâst, mast máttááttâskiellân kiävttoo meiddei sämikielâ. ¶ Säämi máttááttâskuávdáš lii áinoo áámmátlâš oppâlájádâs Suomâst, mii addel máttááttâs meid sämikielân. Ton pargon lii palvâliđ sämikuávlu já ton iäláttâseellim. ¶ Säämi máttááttâskuávdáš lii nube tääsi oppâlájádâs, kote uárnee maaŋgâsuárgásâš áámmátlâš škovlim suomâ- já sämikielân sehe oovded sämikulttuur ubâ sämikuávlust. Áinoošlajâsâš oppâlájádâs váldutoimâsaje lii maaŋgâkulttuurlâš Anarist. Eres toimâsajeh láá Avelist, Kaamâs Tuáivunjaargâst já Iänuduv Hettaast. Škovlim- já tutkâmoovtâstpargo uulât sämikuávlu staatâi lasseen eromâšávt tave algâaalmugij maailmân. ¶ Säämi media ¶ Säämi media ¶ Säämi muusikkuávdáš ¶ Säämi muusikkuávdáš ¶ Säämi muusikkuávdáá kuávdášlumoseh tooimah láá juoigâmmáttááttâs ornim sämikuávlu škovláid. Máttáátteijen tuáimih ärbivyevikyeddeeh, kiäh mättih juoigâmärbivyevi. Pargo lii áinoošlajâsâš já ton viggâmuš lii turviđ ärbivuáválij sämmilij vookaalmuusikstiijlâi siäilum já ovdánem. Lasseen säämi muusikkuávdáš tuárju meid uđđâ sämimuusik máttááttâs já uárnee máttáátteijei škovlim sämimusikkist. Ijattes ijjâ lii algâaalmugij muusiktábáhtus, mii uárnejuvvoo Anarist. Säämi muusikkuávdáš lii kuávdášlâš roolist tábáhtus orniimist. ¶ Säämi muusikkuávdáá tooimâ ruttâd Máttááttâsministeriö. ¶ Säämi muusikkuávdáš ¶ Säämi muusikkuávdáš lii Sämitige vuálásâš kuávdáš, mii oovded maaŋgânáál sämimuusik jieškote-uv uásisuorgijd. Kuávdážist parga ohtâ pargee meriáigásávt. ¶ Säämi muusikkuávdáš lii Säämi kulttuurkuávdás Saijoos aktiivlâš tuáimee. Sajos fáálá fiijnâ raamijd Säämi muusikkuávdáá tooimân. Säämi musiikkuávdáš uárnee Sajosist konserttijd já eres musikkân lohtâseijee tábáhtusâid. ¶ Säämi muusikkuávdáš tuárju ärbivuáválii sämmilij vookaalmuusikstiijlâi (juáigus, leudd´ já livđe) siäilum já ovdánem, uárnee ellee já ovdáneijee sämimuusik máttááttâs, fáálá raamijd säämi muusik pyevtitmân, oovded säämi muusikmättim, loptee sämimuusik imago já tađemield lasseet mielâkiddiivâšvuođâ säämi musikkân. ¶ Säämi ollâškovlâ/ Sámi allaskuvla Taažâ Kuovdâkiäinust ¶ Säämi parlameentah já sämiseervih, sämikielâlâš kirjálâšvuotâ, muusik, teatter, elleekove já maaŋgah eres syergih hämmejeh uđđâ sämivuođâ já kieđâvušeh jieskii-uv jieijâs vuov-vijn nubástus rašes aašijd: kielâ uhkevuálásâšvuođâ já kielâ nubástume, aalmug meddâlvarrim ärbivuáválâš kuávluin, ärbivuáválâš iäláttâsâi vädis tile, vááijuvvuođâ sämikieltáiđusâš áámmátulmuin jna. Säämi media kieđâvuš jieijâs siärváduv tábáhtusâid já nubástusâid piäiválávt – huksiimáin siämmást ohtsii argâpeeivi väldikudij raajij paijeel. Sämmiliih tuáimih aktiivlávt väldikudij raajij paijeel já uásálisteh aalmugijkoskâsâš ohtsâšpaargon maailm eres algâaalmugijguin. Säämi parlameentah já parlamentaarlâš ohtsâšpargo hämmejeh uđđâ ääigi sämipolitiik, ráđádâlmáin aktiivlávt staatâi haldâttâsâiguin já virgeomâhijguin. Sämikielâ lii škoovlâ kielâ siämmást ko tast huksejuvvoo meiddei tiettuu, almos palvâlusâi, haldâšem já lahâasâttâs kielâ. ¶ Säämi parlameentah já sämiseervih, säämi kirjálâšvuotâ, muusik, teatter, filmâ já maaŋgah eres syergih hämmejeh uđđâ sämivuođâ já kieđâvušeh jieškote-uv vuovijguin nubástuvvee kulttuur povčâgittee já ärgis aašijd: kielâ nubástusâid já aštuuvuálásâš saje, ulmui meddâl varrim ärbivuáválâš kuávluin, ärbivuáválâš iäláttâsâi vádis tile, vááijuvvuođâ sämikielmátulâš áámmátulmuin jna. Säämi media kieđâvuš jieijâs siärváduv tábáhtusâid já nubástusâid piäiválávt – já pajashuksee siämmást meiddei sämmilij ohtsâš argâpeeivi riijkârajij rasta. ¶ Säämi parlamenteh ađai Sämitigeh (Sámediggi / Sämitigge / Sametinget) láá vuáđudum tain adelum lavâiguin Suomân, Ruotân já Taažân. Nuuvtpa toh láá aalmugis alemuuh poolitlâš orgaaneh já toh ovdâsteh sämmilij virgálâš jienâ. Sämitigge väljejuvvoo vaaljâiguin, moh toimâttuvvojeh sämmilij koskâvuođâst jyehi niäljád ive. Nuuvtpa Sämitige vaaljâpaje lii neelji ive kukkosâš. ¶ Säämi parlamenteh tuáimih Suomâst, Ruotâst já Taažâst ¶ Säämi parlamenteh tuáimih Suomâst, Ruotâst já Taažâst ¶ ´Säämi Parlament´-nomâttâs kuvviiččij Länsmanin mield eenâb sämitige pargoid já sajattuv. Sämitige saavâjođetteijee pargonomâttâs rievdâdmist ´presidenttân´ lasettičij sämitige áárvustan-neem já kuvviiččij saavâjođetteijee tuođâlâš sajattuv aalmug ovdâsteijee orgaan saavâjođetteijen. ¶ Säämi parlamenttârij konfereensân uásálistii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij jesâneh, Ruošâ sämiseervij ovdâsteijeeh, tárkkojeijeeh já sämiaašijd kieđâvuššee virgeomâhááh já poliitijkkáreh. Konferens uárnejeijen tooimâi 2000-lovo aalgâst vuáđudum säämi parlamentaarlâš rääđi, mii lii Tave-enâmij sämitigij ohtsâšpargo-orgaan. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem sirdâšui Suomân ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem sirdâšui Suomân ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem sirdâšui Suomâst Taažân ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem sirdâšui Suomâst Taažân ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem Suomâ sämitiigán ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi jođettem Suomâ sämitiigán ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođettemvuotâ Ruotân ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođettemvuotâ Ruotân ¶ Säämi Parlamentaarlâš Rääđi Váátá Njeellim pággunjuovâmij orostitten ¶ Säämi Parlamentaarlâš Rääđi Váátá Njeellim pággunjuovâmij orostitten ¶ Säämi parlamentaarlâš ohtsâšpargo tehálâš ulmeh láá meiddei sämikielâ kyeskee lahâasâttem harmonistem jieškote-uv enâmijn, säämi kielâohtsâšpargo uđđâsist ornijdume, sämimáttááttâs nanodem eromâšávt vuáđuškoovlâin, oppimateriaalohtsâšpargo ovdedem já säminuorâi uásálistem- já vaikuttemmáhđulâšvuođâi pyeredem. Säämi ollâškoovlâ ovdedem säämi ollâopâttâhân kulá meiddei parlamentaarlâš rääđi tiäddučuágástâhsuorgijd. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi avžuuttâsâst pieijii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigeh joton ive 2011 aalgâst Interreg -ruttâdlâš SáFá -ovdâčielgiittâshaavâ ohtsâštave-eennâmlii sämikielâ tutkâm- já áámmát/reesuurskuávdáá vuáđđudmân. ¶ Säämi Parlamentaarlâš Rääđi avžuuttâs (eŋgâlâskielân) ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkim nomâttij uđđâ jesânijd kuulmâ Tave-eennâm já Ruošâ sämmilij ohtsii säämi kielâlävdikoodán. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkim ohtâvuođâst uárnejui ucceeb seminaar mon fáddán lijjii nuorâipoolitliih ääših. Seminaar maŋa SPR čuákkim meridij vuáđudiđ ohtsii nuorâirääđi, mii šadda porgâđ nuorâipoolitlâš ašijguin já toimâđ säminuorâi ohtsâš jiennân, nuuvt aalmugijkoskâsávt ko sämikuávlust-uv. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkim tuhhiittij julgáštâs tave-eennâmlâš sämisopâmuš oovdedmist ráđádâlmij älgidijn. Iävtuttâs Suomâ, Ruotâ já Taažâ ohtsii tave-eennâmlâš sämisopâmuššân valmâštui täid staatâid já sämitiigijd ovdâstâm äššitobdeepatgojuávhu pargo puátusin ive 2005. Parlamentaarlâš rääđi váátá tääl, et älgee ráđádâlmáid kolgâččij asâttiđ pištee já tuhhiittettee äigitavlu. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi - eidusiih jesâneh (topâlduvâi siste värijesâneh): ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi finnim tiäđui vuáđuld lii Avveel palgâs uáivilin algâttiđ vuossaargâ 26.9.2011 pággunjuovâmijd. Jis njuovâmeh olášuveh, te toh lopâttiččii Njeellim sämmilij puásuituállei puásui-iäláttâs já perrui válduášálii áigápuáđu, tuššâdiččii puásuituállei já sii perrui masa ubâ puásuisiijdâ já lopâttičij Njeellim anarâš puásuituálu ollásávt. Anarâškielâ já kulttuur láá tuođâlávt aštum. Jis pággunjuovâmeh tahhojeh, te puátusin puáhtá leđe njeellimlij puásuituáluperrui meddâlvarrim kuávlust. ¶ Säämi Parlamentaarlâš Rääđi já Taažâ sämitige saavâjođetteijee Egil Olli tiäduttij saavâstis ete haavâ puoh tehálumos pargo lii siäiluttiđ já ovdediđ ohtsâš kielâ. – Porgâp ton oovdân, ete iberdep nubijdân staatâ raajij rasta meid puátteevuođâst, pahudij Olli. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi jeessân ¶ – Säämi parlamentaarlâš rääđi lii čovgim oovtâstpargoos šoŋŋâdâhpoolitlijn koččâmâšâin, muštâlij Näkkäläjärvi. – Säämi šoŋŋâdâhpoolitlâš strategia valmâtâllâm lii algâttum já parlamentaarlâš rääđi stivrâ iävtut rääđi čuákkimân strategiast meridem. Kööbenhaammân šoŋŋâdâhráđádâlmijn ij šoddâm čannee sopâmuš luáštukeeppijdmijn já äšši sirdâšuvá Meksiko puáttee juovlâmáánu šoŋŋâdâhčuákkimân. Kööbenhamânist lijjii ovdâstum puoh kulmâ sämitige. ¶ Säämi Parlamentaarlâš Rääđi lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij koskâsâš parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi lii sämitigij Tave-eennâmlâš oovtâstpargo-orgaan. Säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkim savâstâlâi já kieđâvušâi el. nuorâipolitiiklâš aašijn, kielâoovtâstpargoost, sämikuávlu piätuvahâgijn já sämmilij aalmuglâš tubdâlduvâi lävdikode tooimâst. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi lii vuáđudum 2000-lovo aalgâst já tot tuáimá Tave-enâmij sämitigij oovtâstpargo-orgaanân. Meid Ruošâ sämmiliih uásálisteh rääđi paargon. Parlamentaarlâš rääđi čokkân Ruávinjaargâst já uážžu kyessin OA algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođâi sierânâsraportistee James Anaya. Sierânâsraportistee lii vuossâmuu keerdi olmoošvuoigâdvuođâvuáháduu historjást vaalmâštmin sierânâs raapoort aalmugist, mii áásá neelji väldikoddeest. Olmoošvuoigâdvuođâraporteh láá lamaš ovdeláá staatâkuáhtásiih. ¶ Säämi Parlamentaarlâš Rääđi, mii lii Tave-enâmij sämitiigij ohtsâšpargo-orgaan, meridij kielâohtsâšpargo uđđâsist orniimist já vijđes kielâohtsâšpargohaavâ jotonpieijâmist ive 2008. Suomâ sämitige värisaavâjođetteijee Heikki Paltto pahudij kielâohtsâšpargo algâttemseminaarist, ete sun lii ilolâš tast, ete Suomâ sämitigge lii finnim pargonis jođettiđ taam stuárráámus, staatâi raajijd rastaldittee kielâhaavâ, mii kuássin lii algâttum. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi ornij kuálmád säämi parlamiänttárij konferens Kirkkonjaargâst 10. skammâmáánu 2011. Sämiparlamiänttárij konferens čokkij oohtân sämitigij aalmug valjim jesânijd ja Ruošâ sämmilij ovdâsteijeid. Konferens fáddán lijjii ärbivuáválâš tiätu já arktâlâš ääših. Lasseen takkuustellii tave-eennâmlâš sämisopâmuš já árvuštellii ovdebái parlamiänttárij konferens julgáštusâi puátusijd. Konferens loopâst tuhhiittui säämi parlamiänttárij ohtsâš Kirkkonjaargâ julgáštus. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij koskâsâš parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan. Ruošâ sämiseervih uásálisteh oovtâstpaargon tárkkojeijen SPR:st.  Murmansk kuávlu sämiparlament lii uuccâm pisováá jeessânvuođâ SPR:st. SPR vuáđudui njuhčâmáánu 2. peeivi ive 2000. Ruotâ Sämitigge seervâi rááđán cuáŋuimáánust 2002. Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigeh jođetteh rääđi 16 mánuppaje poojijn. Čäällimkodden tuáimá tot sämitigge, kiäst lii jođettemovdâsvástádâs kuás-uv. SPR tooimâ stivrejeh ive 1997 soppum oovtâstpargosopâmuš já ive 2003 tuhhiittum pargo-oornig. Saavâjođettemvuotâ lii párásist Ruotâ sämitiggeest. Ive 2015 saavâjođettemvuotâvuárust lii Suomâ sämitigge. ¶ Säämi parlâmentaarlâš rääđi (SPR) olášuttij Säämi Kielâkäldee  – proojeekt, mii nuuvâi 30.6.2014.  Sämitigge haldâšij proojeekt. Projektist ovdedii säämi kielâoovtâstpargo, kielâtipšom já terminologiapargo. Proojeekt ääigi pahudui, ete Kielâkäldee lii uáli taarbâšlâš já pehtil, mast kolgâččij rähtiđ pisovâš orgaan. Pisovâš ruttâdem säämi kielâoovtâstpargo oovdedmân ij kuittâg kavnum proojeekt ääigi. SPR lii meridâm, ete Kielâkäldei occoo jotkâruttâdem Interreg-ruuđâin já taan proojeekt ääigi vuávájuvvoo pisovâš malli já ruttâdem säämi kielâoovtâstpaargon. Sämitige stivrâ toovâi prinsiipmiärádâs uásálistmist uđđâ proojeektruttâdem ucâmân Säämi Kielâkäldei Interreg Tave 2014–2020 ohjelmist já meridij toimâđ proojeektruttâdem occen. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi stiivrâst Suomâ sämitige ovdâsteh Klemetti Näkkäläjärvi já Tiina Sanila-Aikio. SPR oovtâstpargosopâmuš mield sämitige poolitlâš njunoš kalga uásálistiđ jesânin  SPR stiivrâ tooimân. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij oovtâstpargo-orgaan) aalgât 1.1.2013 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát-/reesuurskuávdáá vuáđudemproojeekt, mii nohá 30.6.2014. Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg IV A Nord Sápmi já pargo vuáválâš olášuttem várás Suomâ sämitigge ocá ¶ Säämi parlamentaarlâš Rääđi (Suomâ, Taazâ já Ruotâ sämitiigij ohtsâšpargo-orgaan) lii algâttâm 1.1.2013 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá vuáđudemproojeekt. Proojeekt ääigi ovdedep já nanodep sämikielâi kielâohtsâšpargo ohtâsâš sämikielâ kielâkuávdáá, Säämi Kielâkäldee, vuáđutmáin. Säämi Kielâkäldui lii tárkuttâs čokkiđ sämikielâi kielâáámmátlijd palvâlusâid, mii iššeed tiäđui kavnâm. Ulme lii, et kielâkuávdáást lii stuárráámus ovdâsvástádâs sämikielâi kielâohtsâšpargoost, kielâáámmátlii pargoost já kielâkevtteid uáivildum sämikielâlijn palvâlusâin. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođetteijee-enâmin puáttee kyevti ive ääigi tuáimá Ruotâ. Jođettemovdâsvástádâsvuotâ sirdâšuvá Ruotâ sämitiigán Taažâst, mon sämitige saavâjođetteijee Egil Olli luovâttij Ruotâ sämitige saavâjođetteijee Lars Anders Bæerin SPR tievâsčuákkimist Ruávinjaargâst 29.10. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođettemvuotâ sirdâšuvá Suomâ sämitiigán cuáŋuimáánust. Saavâjođettempaje álgá parlamentaarlâš rääđi almosčuákkimáin Ruávinjaargâst. Čuákkimân uáslist meiddei OA algâaalmugraportistee James Anaya, kote kulá rääđi, säämi aalmuglâšseervijd já staatâ algâaalmugpolitiijkást. Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi muštâlij Hettaast 11.3. čokkânâm sämitige čuákkimân sämipolitiijká äigikyevdilijn aašijn. – Sämitigeh raportisteh Anayan meiddei jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášuumeest päikkiriijkâinis, muštâlij Näkkäläjärvi. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi tievâsčuákkim 9. skammâmáánu ¶ Säämi Parlamentaarlâš Rääđi uáiná, et pággunjuovâmeh lopâtteh Njeellim puásuituállei já sii perrui máhđulâšvuođâ hárjuttiđ säämi kulttuur. Rääđi uáiná, et pággunjuovâmeh láá tuođâlávt ruossâlâs OA olmoošvuoigâdvuođâi já poolitlâš vuoigâdvuođâi kyeskee sopâmuš 27. artiklain. Siämmáánáál pággunjuovâmeh láá ruossâlâs Suomâ vuáđulaavâ omâduv syeje miäruštellee 15 §:jn. Säämi Parlamentaarlâš Rääđi uáiná, et pággunjuovâmeh láá čielgâ čááitus tast, maht Suomâ puásuituálulaahâ ij vääldi vuotân säämi puásuituálu sierânâsjiešvuođâid, mast poccuid tipšoh siijdâimield tâi čaggekudijmield ucebijn ohtâduvâin ko tááláá laavâ miäruštâllâm paalgâs. Siijdâi luándutileh pyehtih spiekâstiđ nuuvt čuuvtij nubijnis, et koskâmiärásâš njuovvâmprooseent puohháid palgâs uásálijd puáhtá leđe tápulâš ovtâskâs siijdân – tegu Njeellim tábáhtusâst lii keevvâm. ¶ Säämi Parlamentaarlâš Rääđi váátá avžuuttâsâsâstis 23.9.2011 tállán tábáhtuvvee olášuttemkiäldu OA olmoošvuoigâdvuođârääđist Njeellim siijdâ poccui pággunjuovâmij estimân. Säämi Parlamentaarlâš Rääđi tuárjui avžuuttâsâsâstis Kalevi, Eero já Veijo Paadar sehe Kalevi Alatorvis perrui toohâm priivaatväidim olmoošvuoigâdvuođârááđán já vaađâi väidim jotelis kieđâvuššâm olmoošvuoigâdvuođârääđist. ¶ Säämi parlamentaarlâš rääđi vuálásâžžân tuáimee säämi kielâlävdikode pargo uđâsmittoo ohtsâštave-eennâmlâš Interreg-ruttâdlâš havváin. Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij oovtâstpargo-orgaan) lii algâttâm 1.1.2013 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuuskuávdáá vuáđudemproojeekt, mii nohá 30.6.2014. SÁFÁ2 – Yhteispohjoismaisen saamen kielen ammatti- ja resurssikeskuksen perustamishanke Tave-eennâmlâš säämi kielâohtsâšpargo lii kuullâm iivijn 1971-1996 Sämirääđi asâttem säämi kielâlävdikoodán, mast lijjii ovdâstum puoh Tave-enâmij já Ruošâ sämikielâi häämih. Kielâlävdikodde lopâttui ive 1996 já Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitigeh soppii kielâohtsâšpargo uđđâsist orniimist tigij vuálásâžžân ive 1997. Sopâmuš tave-eennâmlâš kielâohtsâšpargoost vuáláčallui säämi aalmugpeeivi 6.2.1997 Truándimist, kuás tohhui meiddei sopâmuš säämi parlamentaarlâš rääđi vuáđudmist. ¶ Säämi parlamiänttáreh čokkâneh Kirkkonjaargâst ¶ Säämi parlamiänttáreh čokkâneh Kirkkonjaargâst ¶ Säämi párnáikultturkuávdás ocá oddâ noomâ! ¶ Säämi párnáikultturkuávdás ocá oddâ noomâ! ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdáš ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdáš ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdášhaahâ algâttij uđđâ viiđâive paje (2009-2013) uássin Laapi párnáikulttuurkuávdáá viärmáduv. Väldikodálâš viärmáduv nommâ lii Tijdâlamppu. Sämitige jođettem säämi párnáikulttuurkuávdáá lasseen Laapi viärmádâhân kuleh Kiemâ, Kiemâjäävri, Ruávinjaargâ já Tuárnus kaavpugeh já Ranua kieldâ. Säämi párnáikulttuurkuávdáá Toimâjođetteijen tuáimá Petra Biret Magga. Luuvâ ubâ tiäđáttâs täst: ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdáš -haahâ algâttij uđđâ viiđâivepaje ive 2009. Haahâ lii uási Tijdâlamppu Laapi párnáikulttuurviärmáduv , mon ulmen lii toimâđ párnáikulttuur tuárjon, uárnejeijen já máhđulâšvuođâi läččen. Iivijn 2009–2013 Laapi párnáikulttuurviärmáduv jesâneh lijjii Kiemâ, Kiemâjäävsi, Ruávinjaargâ já Tuárnus kaavpugeh, Ranua kieldâ sehe Sämitigge. Säämi párnáikulttuurkuávdáš tuáimá ubâ sämikuávlust: Iänuduv, Aanaar, Suáđigil já Ucjuv kieldâin. Säämi párnáikulttuurkuávdáá tooimâ ruttâdeh máttááttâsministeriö, sämikuávlu kieldah já sämitigge. Tijdâlamppu- párnáikulttuurviärmáduv toimâ lii vijđánâm iivij ääigi ärbivuáválii kulttuursektorist vijđásub taaidâ- já kulttuuršoddâdem sehe tiervâsvuođâ já pyereestvaijeem kyeskee pargo kuávlun. ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdáš ij lah fyysilâš raje ige rakânâs, pic toimâ mii viggá fattiđ sämikuávlust nuuvt maŋgâ párnáá já nuorâ ko máhđulâš. Čuásáttâhjuávkkun láá vuálá 18-ihásiih párnááh já nuorah já iänááš toimâ sundášuvá škovláid, peivikiäijoid já kielâpiervâláid. Säämi párnáikulttuurkuávdáá ulmen lii ovdediđ säämi párnáikulttuur, lasettiđ párnái já nuorâi tubdâmuš jiejâs kulttuur kuáttá sierâlágán tooimâi já pargopáájái pehti. ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdáš já Nuorâilävdikodde-haahâ kulluuttává čäällimkisto sämipárnáid já – nuoráid. Arttân kištoost lii ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdáš Mánnu uárnee párnáid pessijâšpuđâldem já sämikielân lohtâseijee ohjelm, maid stivriv Petra Magga-Vars já Inka Nuorgam. Párnááh uážžuh jotteeđ sämikielâ pálgá mield Sajos-táálu miätá. ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdás nommâkišto ¶ Säämi párnáikulttuurkuávdáš tuárju jieijâs toimáin sämipárnái já nuorâi identiteet ovdánem. Ohtsâšpargopeellin tuáimih iänááš škoovlah, peivipääihih já kielâpiervâleh, moi pehti haavâ čuásáttâhjuávhu ađai sämikuávlu vuálá 18-ihásijd sämipárnáid já nuorâid fáttee älkkeemusâht. Keevâtlávt párnáikulttuurkuávdáš uárnee sämikulttuur tuárjoo tooimâ škovláid, peivipaihijd já kielâpiervâláid. Säämi párnáikulttuurkuávdáš uásálist máhđulâšvuođâi mield meid sämitábáhtusâi orniimáid ovdâmerkkân pyevtitmáin ohjelm párnáid já nuoráid. Säämi párnáikulttuurkuávdáá ovdedemsektoreh ivvijd 2009–2013 láá ¶ Säämi párnáiteatterproojeekt ocá aittâleijeid! ¶ Säämi párnáiteatterproojeekt ocá aittâleijeid! ¶ Säämi párnáiteatterproojeekt ocá aittâleijeid! ¶ Säämi pirrâsijn mii tiäđust-uv tubdâp pyerebeht jieččân tile, eellip mieldi säämi siärváduvâst, čuávvup säämi aavisijd, TV- já radiovuolgâttâsâid já savâstâllâp ulmuiguin paijeel riijkâ- já kielâraajij. Mut ain lii nuuvt, et säämi siärváduv kyeskee tiäđuh láá uccáá meiddei säämi oppâkiirjijn. Tanen almottep taam nettiaavis meiddei sämikielân. Lep ucánjáhháá heiviittâm teevstâid tađe mield kiäid jurdâččep sämikielâlâš siijđoi kevtten. Ep tiäđustkin taarbâš täin siijđoin adeliđ algâuápu sämikielâst – jurdep, et tot kote sämikielâlâš siijđoid kiävttá, máttá jo kielâ. Tanen lep rievdâdâm el. ton uási, mon paječalluu suomâkielâlâš siijđoin lii ´oopâ tavesämikielâ´. Sämikielâlâš kevtteid taan uási lii čáállám kirječällee Kerttu Vuolab já paječaalâ lii ´Eenikielâ´. ¶ Säämi populäärmuusik ovdánem aalgij 1970-lovvoost ko Nils-Aslak Valkeapää almostitij album ”Vuoi Biret-Máret, vuoi”. Tot lâi vuossâmuš skiärru mast juoigâmärbivyehi lâi ovtâstittum uárjienâmij čuojâlmâssáid. Valkeapää láá čuávvum maaŋgah sämiartisteh main aalmugijkoskâsávt tobdosumoseh lává Mari Boine já Wimme. Onnáá peeivi sämiartisteh ovtâstiteh munejurduittáá jieškote-uvlágánijd muusikgenreid juáigusân já rähtih jieijâsmallisii lávlummuusik. Sämikielân räppäjuvvoo já sämimuusik čuávu aalmugijkoskâsij muusiktrendij suundijd. Maaŋgah muusiktábáhtusah sehe sämiradio já -televisio tuálih paijeem moodeern já uáli ellee säämi muusikkulttuur. Uđđâ suhâpuolvâ šadda pirrâduvâst, mii čiävláht váldá tiäđu säämi ärbivyevist. ¶ Säämi puárásijpargo ¶ Säämi puárásijpargo kuálmád ovdedempeeivij fáddán láá: Olmoošárvusâš puárisvuotâ. Maid kocceemvirgeomâhááh väättih sosiaalhuolâttâs aassâmpalvâlusâin? Maht sämikielâ já -kulttuur váldojeh vuotân lájádâs- já aassâmpalvâlusâin? ¶ Säämi puárásijpargo ovdedem lii ohtâ SaKaste tiäddučuágástâhsuorgijn. Oovtâst projektân čonnâsâm kieldâiguin eromâš säämi palvâlusmalli tärkkilistoo já ruotâsmittoo addelmáin maali paargon päikkitipšo já sämikielâlâš muštopyeccee tipšorááiđu palvâlusprosesseh, mii tahhoo sämmilij koskâvuođâst. ¶ Säämi puárásijpargo ovdedempeeivih III 22.5.2013 ¶ Säämi puárásijpargo ovdedempeeivih III 22.5.2013 ¶ Säämi puárásijpargo ovdedemtáárbuh anarist 23.5. – 24.5.2012 ¶ Säämi puárásijpargo ovdedemtáárbuh anarist 23.5. – 24.5.2012 ¶ Säämi puárásijpargo tyejipiergâskassâ ¶ Säämi puustaveh ¶ Säämi puustaveh ¶ Säämi pärnáikulttuurkuävdáš ¶ Säämi škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan 2008-2011 ¶ Säämi škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan 2012-2015 ¶ - säämi škovlimašij otsâšpargo-orgaan čällee já oovdânpyehtee, ¶ Säämist siijdah já kaavpugeh láá uáli uceh, et máhđulâšvuođah uđđâ uálmui kuáhtáámân láá tuođâi uccáá – já mun lam ovttuu navdâšâm uđđâ ulmui kuáhtáámist sehe tast, et pirrâ láá meid ennuv omâs ulmuuh já vala tuđhâmettumeh máhđulâšvuođah já sajeh. Valmâštume maŋa várriim meddâl Imatrast, kenski Helsigân, kenski monnii eres kaavpugân. Lii meid ain máhđulâš, et varriim aaibâs nube enâmân. Lam ain nievdâm jieččân finnoduv vuáđđudmist-uv já tot puávtáččij leđe kenski kähviviäsu, tâi talle pyerebeht-uv maađhâšmân lohtâseijee ohjelmpalvelemirâttâs. Puátteevuotâ lii vala návt nuorâ avveest tuođâi áávus. Keevâi maht peri, te sämmilâšvuotâ šadda leđe ain stuorrâ uási mii identiteet, aassimba talle Avelist tâi Pariisist. :) ¶ Säämi-suomâ-säämi sänikirje láá koijâdâm ennuv ovdebáá teddilâs nuuhâm maŋa. Kirje lii tääl finniimist Sámi duodji-käävpist Sajosist Anarist, seervi nettikäävpist teikâ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst ritva.tammela(at)samediggi.fi. ¶ Säämi suuhâ siäloin mieláin ¶ Säämi suuvâ laavlâ ¶ Säämi suuvâ laavlâ ¶ Säämi suuvâ laavlâ ¶ Säämi suuvâ laavlâ lii sämmilij virgálâš aalmuglâšlaavlâ. Säämi suuvâ lavlui lii čáállám saanijd vuosmuš sämmilâš riijkâpeivialmai Isak Saba já nuotâ pieijâm taažâ nyettejeijee Arne Sørlie. ¶ Säämi suuvâ laavlâ/ Sámi soga lávlla lii sämmilij aalmuglâšlaavlâ. Lavluu saanijd lii čáállám sämmilij merkkâalmai Isak Saba/ Sápp-Issát (1875-1921). Sun lâi Finnmark Uunjaargâst (Unjárga/ Uuniemi) šaddaaš, lamaš máttáátteijee já vuossâmuš sämmilâš riijkâpeeivialmai. Saba tihtâ väljejui aalmuglâšlaavlân 13. säämi konfereensâst Årest porgemáánust 1986. Lavluu nuotâ lii pieijâm taažâ Arne Sørlie. Nuottâ tuhhiittui virgálávt säämi 15. konfereensâst Helsigist ive 1992. Säämi suuvâ laavlâ lii jurgâlum kuuđâ sämikielân já meid suomâkielân. Jurgâlus lii toohâm Otto Manninen. ¶ Säämi Tijdâlamppu algâttij uđđâ viiđâive paje ¶ Säämi Tijdâlamppu algâttij uđđâ viiđâive paje ¶ Säämi tuáijárij áámmátservi, ¶ Säämi tyejeest láá Tave-enâmijn jieijâs ornijdumeh, moh tipšoh eres lasseen vyebdim- já čáitálmâstooimâ. Suomâbeln tuáimee Sámi duodji-servi uárnee čáitálmâsâid já ravvim sehe joođeet puigâ säämi tuojijd vyebdimnáál. Seervist láá puuvdah Aanaar markkânist já iänuduv Hettaast. Seervi ovdedij Anarist ive 1975 vuáđudum Sápmelaš Duoddjárat ry, mon uáivilin lâi aitârdiđ aalmug tyejiäärbi. Säämi tyeje tubdâldâhhân lii tääl ohtsâštave-eennâmlâš Sámi Duodji-merkkâ, mii lii táhádâs, puigâ säämi tyejeest. ¶ Säämi tyeje madduuh láá jieŋâlâsâst historjást. Tiiŋgâi maalih já hervimstiijhlah vuáđuduveh puáris anotiŋgáid, maid tovle masa juáháš koolgâi mättiđ rähtiđ. Nijbečeepij, šnikkárij, kuárroi tâi kođđei áámmátkodde ij lamaš. ¶ Säämi tyeje puárásumos ärbivyevi ovdâsteh čuárvi-, tähti-, muorâ- já nähkityejeh. Taneáárpu rähtim, päddiponnoom já tekstiilpargo sämmiliih láá oppâm uásild eres aalmugijn. Maaŋgah materiaaleh, moh láá puáttám viehâ maŋŋeed ulguupiälái kävppikoskâvuođâi vaikuttâsâst, láá kuittâg nobdum lemin ärbivuáváliih, nuuvt uáppáh ovdâmerkkân läđđee, silkke já silbâ säämi tyejeest láá. Nube tááhust ovdâmerkkâm silbâtiiŋgâin säämi kulttuur siäilut ain-uv tagarijd puáris nuorttâ- já koskâeurooplijd ärbivuovijd, moh láá vuolgâsojijnis jo kuhháá tassaaš lappum. Silbâ kiävttoo puáhháá čiiŋâin já šoljoin, mut meiddei juuhâmliitijn, suormâsijn, peljičiiŋâin já cimccâhpaadijn. ¶ Säämi tyeje škovlim Anarist ¶ Säämi tyeje škovlim Juhâmohheest ¶ Säämi tyeje aaleeb škovlim Säämi ollâškoovlâst ¶ Säämi tyeji ¶ Säämi tyeji ¶ Säämi tyejiamnâsij finnim turvim ¶ Säämi tyejiamnâsij finnim turvim ¶ Säämi tyeji koveráiđu ¶ Säämi tyeji koveráiđu ¶ Säämi tyejilinjâš: Laura Morottaja (anâraškielâ) ¶ Säämi tyejiäärbi luánduriggoduvváid lohtâseijee ärbivuávlii tiäđu turviimân addel Meccihaldâttâs almolii, nuuvtá vuoigâdvuođâ väldiđ staatâ enâmijn tyejiamnâsin ucessiähá meerijd poijuu, leeibi, suávi já suve. Meid ucessiähá meerijd viäddáid, kamuvsuoinijd, hajâsuoinijd já puurrâmraasijd puáhtá väldiđ nuuvtá. Almolâš väldimvuoigâdvuotâ ij kuoskâ aalmug- tâi luándumeeccijd, ige amnâsin tábáhtuvvee uđđâsistvyebdim tâi nuubán sirdem lah loválâš. ¶ Säämi taaidâ ¶ Säämi taaidâ ¶ Säämi taaiđâ já tyeje čáitálmâs kirkkopeivijd ¶ Säämi taaiđâ já tyeje čáitálmâs kirkkopeivijd ¶ Säämi taaiđâ, tyeje, ikonij já kirkkotekstiilij čáitálâmâs lehâstuvvoo Anarân Säämi kirkkopeivij ááigán. Povdiittâsčáitálmâsân uásálisteh čuávvoo taaidâreh Ruotâst, Taažâst já Suomâst: Britta Marakatt-Labba, Rannveig Persen, Aune Kuuva, Merja Aletta Ranttila, Pekka Hermanni Kyrö já Outi Pieski. ¶ Säämi vyehi? ¶ Säämi vyehi ¶ Säämi vyehi? ¶ Säämi aalmugpeeivi ohjelm Sajosist ¶ Säämi aalmugpeeivi ohjelm Sajosist ¶ Säämi aalmugpeeivi tiervâttâs 6.2. - tave-, aanaar- já nuorttâsâmikielân ¶ Säämi aalmugpeivi 6.2. ¶ Säämi aalmugpeivi 6.2. ¶ Säämi aalmugpeivi lii vala nuorâ juhlepeivi, syemmilâš almenááhkán tot merkkejui ive 2004. Aalmugpeeivist meridui kuittâg jo ive 1992 Helsigist uárnejum 15. sämikonfereensâst já ton madduuh oleh paijeel čyeti ive tuáhá, ihán 1917. Talle Taažâ Truándimist tollui vuossâmuš tave-eennâmlâš sämičuákkim, mon uáivilin lâi suogârdâllâđ sämmilij eellimmáhđulâšvuođâid já väldiđ pele sämmilijd kyeskee koččâmâššáid. Kieđâvuššâm aartâin tehálumoseh lijjii liihâdmân, enâmij kevttimân, puásuituálun já škovlâjotemân lohtâseijee koččâmâšah. ¶ Säämi aalmugpeivi onnuu Anarist, Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist kulttuurist já musikist naavdâšmáin. ¶ Sää´m keäpper ¶ Sää´m keäpper ¶ Sääʹmǩiõl ǩiõllvuäʹppes škoouʹli vääras ¶ Sää´mõjânnam sokkõ ’kå´ddõ ¶ Sää´mõjânnam Saa´mi lij! ¶ Sää´mõ sokkõ siõlin miõlin, ¶ Sää´mte´ǧǧ ââlmad tän mie´rrtie´ǧǧest miõttum veä´ǩǩtie´ǧǧid ooččâmnalla. Veä´ǩǩtie´ǧǧooccmõõžžid âlgg vuõltteed kulttuurvu´vddkådda mââimõõzzâst skamm’mannu 30 peei´v 2009 mõõnee´st ¶ Säänih: ¶ Säänih: Isak Saba ¶ Säänih kieláid láá šoddâm tuháttij et tuháttij iivij ääigi. Kielâ lii siämáá kejittis riggodâh ko täsnialme. Ulmuin ij ohtâgin vaje oppâđ jieškote-uv eenikielâ tievâslávt, ko kielah iä piso siämmáálágánin aaigij čoođâ. Kielah rievdih ubâ ääigi já jyehi suhâpuolvâ kuáđá jiejiâs eenikielân uđđâ saanijd já motomijd saanijd váldá ollásávt meddâl. Tegu almeest láá aigijdis rääjist ennuu tääsnih časkâm já nubeh oppeet iä lah vala ittáám uáinusân, te nuuvt tábáhtuvá meiddei kielâi säniriggodâhân. Säänih meiddei läpitteh meddâl eellim táárbuid tâi uđâsmiteh saanij siskáldâs. Säänih láppojeh, jis elimist ij lah innig toid ano. ¶ (säänih, nuotah já koveh) ¶ säänih, nuotah já koveh: Kerttu Vuolab ¶ Säänih suomâkielân ¶ šäävvih juuvah, šuveh vyevdih, ¶ Saahâ lii piäggám: ¶ Saake lea beagkeme: ¶ * Saalaatpevdi ¶ Saameksi rokkaavalle SomBy-yhtyeelle tunnustus kulttuuriteosta ¶ Saamelainen Kelan asiakkaana -selvitys julkaistu ¶ Saamelainen varhaiskasvatussuunnitelma ¶ Saamelaisalueen maisema-alueiden arviointiryhmä ¶ Saamelaisalueen maisema-alueiden arviointiryhmä ¶ Saamelaisarkiston kesän 2014 aukioloajat ¶ Saamelaisen oppimateriaalityön kehittämispäivä 17.9. ¶ Saamelaisen parlamentaarisen neuvoston kannanotto Lannanvaaran kaivoshankkeen ja kaivoksen perustamisen vaatimien kuljetusyhteyksien suunnittelusta ¶ Saamelaisen parlamentaarisen neuvoston nuortenlautakunta ¶ Saamelaisen parlamentaarisen neuvoston nuortenlautakunta ¶ Saamelaisen parlamentaarisen neuvoston puheenjohtajuus turvattu ¶ Saamelaisen parlamentaarisen neuvoston vetoomus Venäjän alkuperäiskansojen edustuksellisten elinten aseman kunnioittamiseksi ja Venäjän kansainvälisten velvoitteiden toteuttamiseksi ¶ Saamelaiset ¶ Saamelaiset Suomessa ¶ Saamelaiskulttuurikeskukseen tehdään tilat saamelaiskulttuuriin liittyvälle toiminnalle, Saamelaiskäräjien hallinnolliselle toiminnalle sekä saamelaiselle opetus- ja tutkimustoiminnalle. ¶ Saamelaiskulttuurikeskuksen arkkitehtuurikilpailu ¶ Saamelaiskulttuurikeskuksen rahoittamiseen on Lapin lääninhallitus myöntänyt 5 miljoonaa euroa Euroopan unionin aluekehitysrahaston varoja. ¶ Saamelaiskulttuurikeskuksen ravintoloitsija valittu ¶ Saamelaiskulttuurikeskuksen tarkoituksena on luoda saamelaisille paremmat edellytykset omaehtoisesti ylläpitää ja kehittää kieltään, kulttuuriaan ja elinkeinotoimintaansa sekä hoitaa ja kehittää kulttuuri-itsehallintoaan ja tukea saamelaisten yleisten elinolojen kehitystä. Kulttuurikeskus parantaa myös olennaisesti mahdollisuuksia levittää tietoa saamelaisista alkuperäiskansana. Saamelaiskulttuurikeskus tulee olemaan kansallisesti ja kansainvälisestikin kiinnostava ja vetovoimainen monikulttuurisuuden kohtaamispaikka. ¶ Saamelaiskulttuurikeskuksen toiminta: hallintopäällikkö Juha Guttorm p. 0400-142 518 www.samediggi.fi ¶ Saamelaiskulttuurikeskuksen toiminta: hallintopäällikkö Juha Guttorm p. 0400-142 518   www.samediggi.fi ¶ Saamelaiskulttuurikeskuksen toisen vaiheen työt valittu (1.9.2008) ¶ Saamelaiskulttuurikeskus ¶ Saamelaiskulttuurikeskus lyhyesti ¶ Saamelaiskulttuurikeskus Sajos ¶ Saamelaiskulttuurin ensyklopedia ¶ Saamelaiskulttuuriosio Lapin maakuntaohjelmassa 2014-2017 ¶ Saamelaiskäräjien avajaisten ohjelma ¶ Saamelaiskäräjien halituksen 13/2013 pöytäkirja ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen 14/2013 pöytäkirja ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen 5/2013 pöytäkirja ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen kokous 10/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen kokous 11/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen kokous 12/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen kokous 9/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen puhelinkokous/Sámedikki stivrra telefončoahkkin ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen pöytäkirja 1/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen pöytäkirja 2/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen pöytäkirja 3/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen pöytäkirja 3/2014 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen pöytäkirja 4/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen pöytäkirja 6/2013 ¶ Saamelaiskäräjien hallituksen pöytäkirja 8/2013 ¶ Saamelaiskäräjien järjestäytymiskokous ¶ Saamelaiskäräjien kokous 1/2009 on siirretty pidettäväksi tiistaina 10. pvä maaliskuuta alkaen klo 10 hotelli Luossajohkassa Utsjoella. Ks. ¶ Saamelaiskäräjien kokous 1/2012 ¶ Saamelaiskäräjien kokous 1/2013 ¶ Saamelaiskäräjien kokous 1/2014 ¶ Saamelaiskäräjien kokous 2/2012 ¶ Saamelaiskäräjien kokous 2/2013 ¶ Saamelaiskäräjien kokous 3/2012 ¶ Saamelaiskäräjien kokous 3/2013 ¶ Saamelaiskäräjien kokous 4/2012 ¶ Saamelaiskäräjien kokous 4/2013 ¶ Saamelaiskäräjien kokous hyväksyi lausunnon esityksestä ratifioida ILO 169-sopimus ¶ Saamelaiskäräjien kokous hyväksyi talousarvion vuodelle 2015 ¶ Saamelaiskäräjien kokous kokoontui vuoden viimeiseen kokoukseen 22.12.2014. ¶ Saamelaiskäräjien kokous siirretty ¶ Saamelaiskäräjien kokous 4/2014 ¶ Saamelaiskäräjien koulutusraportti nro 1 ¶ Saamelaiskäräjien kulttuurilautakunta jakoi vuoden 2013 kulttuuriavustukset ¶ Saamelaiskäräjien kulttuuripalkinto Juhan Erkki ”Reutu” Hetalle ¶ Saamelaiskäräjien lausunto Enontekiön kunnan projektisuunnitelmasta ¶ Saamelaiskäräjien lausunto Enontekiön kunnan saamenkielen ja kulttuurin elvytyssuunnitelmasta ¶ Saamelaiskäräjien lausunto Metsähallituslain uudistamisesta ¶ Saamelaiskäräjien lausunto Yleisradion hallintoneuvoston kertomuksesta vuodelta 2013 ¶ Saamelaiskäräjien muistio maa- ja metsätalousministeri Koskiselle ¶ Saamelaiskäräjien puheenjohtaja Klemetti Näkkäläjärvi peräsi maaoikeuskysymyksen valmisteluun avoimmuutta ja julkisuutta. – Maaoikeusasioita ei voi valmistella kansalaisilta piilossa, vaan asioista on pystyttävä puhumaan avoimesti, julkisesti ja rohkeasti ja erityisesti kertomalla mitä ILO-sopimuksen ratifiointi käytännössä tarkoittaa, hän totesi. ¶ Saamelaiskäräjien sihteeristö pidetään suljettuna 7.7. – 1.8. välisen ajan. ¶ Saamelaiskäräjien saamen kielen toimisto hakee pohjoissaamen kääntäjää ¶ Saamelaiskäräjien tervehdys kolttien asuttamisen 60-vuotisjuhlaan ¶ Saamelaiskäräjien tervehdys saamelaiset kirkossa -seminaarissa (pohjoissaameksi ja suomeksi) ¶ Saamelaiskäräjien tervehdys Vuotson Lapin markkinoille 26.7.2008 ¶ Saamelaiskäräjien vaalien ehdokasasettelu päättyy 5.8.2011 ¶ Saamelaiskäräjien vaalit 2015 ¶ Saamelaiskäräjien jäsen Pekka Aikio oli iloinen siitä, että seminaariin osallistui oikeusministeriön lisäksi myös maa- ja metsätalousministeriön edustaja. Alkuperäiskansaoikeuksien edistäminen juuri maa- ja metsätalousministeriön hallinnonalalla on koettu pitkään vaikeaksi. Aikio huomautti, ettei saamelaisten oikeusaseman parantaminen ole pois yksityisiltä tiloilta. – Saamelaisten maaoikeuksissa on kysymys laajojen alueiden käytöstä ja osallisuudesta päätöksentekoon, hän totesi. Aikion tulkinta seminaarissa useaan otteeseen mainitusta oikeusministeriön tilaamasta maaoikeustutkimuksesta oli, että uusilla tutkimuksilla pyrittiin heikentämään aiempien tutkimusten todistusvoimaa. ¶ Saamelaiskäräjät ¶ Saamelaiskäräjät asetti vaalilautakunnan valmistelemaan vuonna 2015 pidettäviä saamelaiskäräjävaaleja ¶ Saamelaiskäräjät etsii ravintolayrittäjää Sajokseen ¶ Saamelaiskäräjät hakee määräaikaista suunnittelijaa ¶ Saamelaiskäräjät hakee toimistosihteerin sijaista ¶ Saamelaiskäräjät hakee valmistelijaa ¶ Saamelaiskäräjät ilmoittaa haettavaksi saamelaismusiikkikeskuksen määräaikaisen suunnittelijan sijaisuuden ¶ Saamelaiskäräjät ja Inarin kunta kartoittavat pohjoissaamenkielisen kielipesän tarvetta ¶ Saamelaiskäräjät ja Sodankylän kunta kartoittavat pohjoissaamen kielipesän tarvetta ¶ Saamelaiskäräjät jatkaa Määräaikaisen kielipesäohjaajan hakuaikaa ¶ Saamelaiskäräjät kartoittaa saamenkielisen kielipesätoiminnan tarvetta Jyväskylän ja Tampereen seudulla ¶ Saamelaiskäräjät kartoittaa saamenkielisen kielipesätoiminnan tarvetta Oulun seudulla ¶ Saamelaiskäräjät kilpailuttaa Sajoksen ravintolan vuokrasopimuksen ¶ Saamelaiskäräjät kilpailuttaa Saamelaiskulttuurikeskuksen ravintolan vuokrasopimuksen ¶ Saamelaiskäräjät lii tavesämikielân Sámediggi , mon nomâttâs kevttih Suomâ lasseen Taažâ já Ruotâ Sämitigeh. Aanaarsämikielân Saamelaiskäräjät lii Sämitigge já nuorttâsämikielân Sää´mte´ğğ. ¶ Saamelaiskäräjät nimesi edustajiaan ¶ Saamelaiskäräjät on Suomen saamelaisten korkein poliittinen elin joka valitaan vaaleilla joka neljäs vuosi. ¶ Saamelaiskäräjät on tehnyt purkuhakemukset korkeimmalle hallinto-oikeudelle ¶ Saamelaiskäräjät sai tunnustusta artikla 8(j):n toimeenpanosta ¶ SAAMELAISKÄRÄJÄTSaamelaiskäräjätSajos99870 SAAMELAISKÄRÄJÄTSaamelaiskäräjätSajos99870 INARIPuh. 010-839 Saamelaiskäräjät teki esityksen saamelaisten kestävän kehityksen yhteiskuntasitoumuksen laatimiseksi ¶ Saamelaiskäräjät teki esityksiä valtion vuoden 2016 talousarvioon ¶ Saamelaiskäräjät toivottaa kaikille Hyvää Joulua! ¶ Saamelaismusiikin aikuiskoulutuksen esiselvityshankkeen ohjausryhmä ¶ Saamelaismusiikin aikuiskoulutuksen esiselvityshankkeen ohjausryhmä ¶ Saamelaismusiikin näyttely 26.7.-24.8. ¶ Saamelaismusiikkikeskus ¶ Saamelaisnuorten taidetapahtuma 27.3.2008 ¶ Saamelaisnuorten taidetapahtumassa 2010 jaetut stipendit. ¶ Saamelaisopetus ¶ Saamelaisopetus kotiseutualueen ulkopuolella ¶ Saamelaisteatteri Beaivváš esittää "Silbajavrin" Sajoksessa 30.11.12 ¶ Saamelaisten kansallispäivä otetaan almanakkaan 2004 ¶ Saamelaisten kansallispäivä Sajoksessa 6.2.2014 ¶ Saamelaisten kielipesien ja kielikylpykerhotoiminnan rahoitukseen 450 000 euroa ¶ Saamelaisten kielipesä- ja kielikylpykerhotoiminnan turvaamiseen 500 000 euroa ¶ Saamelaisten kulttuuri- ja kielipesätoiminta vuonna 2013 ¶ Saamelaisten kulttuuri- ja kielipesätoimintaan kotiseutualueella 550 000 euroa ¶ Saamelaisten parlamentti ¶ Saamelaisten sosiaali- ja terveyspalveluhankkeen päätösseminaari 20.9.2013 ¶ Saamen heimo hiljainen! ¶ Saamen in Finnland ¶ Saamen kansan puhe suomalais-ugrilaisten kansojen V maailmankongressissa Hanti-Manskissa 30.6.2008 ¶ Saamen kielen käyttö Utsjoella -selvitys ¶ Saamen kielet ¶ Saamen kielilain toteutuminen vuosina 2004 - 2006 ¶ Saamenkieliset sosiaali- ja terveyspalvelut v. 2008 ¶ Saamenkieliset sote-palvelut ja päivähoito vuonna 2013 ¶ Saamen kieliteko 2013 inarinsaame ¶ Saamenkäsityön oikeussuoja -seminaari pe 24.5.13 ¶ Saamen käsitöiden työpajat ovat päättyneet tälle kesää ¶ Saamen suku sieluin, mielin ¶ Saamien on Saamen maa! ¶ Saami Parliament ¶ Saami People´s right to self-determination in Finland K Näkkäläjärvi 150410 ¶ saa´mi sijvâs sooggõ se´st. ¶ Saara-Maria Salonen ¶ Saara-Maria Salonen (2011) ¶ Saari Joonas ¶ Saavah ¶ Saavâjođetteije ¶ Saavâjođetteijee ¶ (saavâjođetteijee) ¶ saavâjođetteijee ¶ Saavâjođetteijeeh (3) ¶ Saavâjođetteijee išedeijee ¶ Saavâjođetteijeekištoost nubben pááccám Tiina Sanila-Aikio tuáivu, et ovdebáá vaaljâpajan tijpâlâš kuovdin juáhásem ij väividiččii tääl álgám vaaljâpaje pargo. – Tuáivum tuođâi, et oovtâstpargovuoiŋâ sämitiggeest nanosmuvá, pááhud Sanila-Aikio. ¶ Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi ¶ saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi ¶ Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, Sämitigge, 050 524 2109 ¶ Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi uásálistij OA pisovâš ¶ Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi uásálistij OA pisovâš ¶ Saavâjođetteijee Näkkäläjärvi kieđâvušâi savâstis ILO 169-sopâmuš ratifisistem, sämikielâi iäláskittemohjelm tooimânpieijâm já sämitige resurssistem. “Suomâst láá tääl eromâš máhđulâšvuođah ratifistiđ ILO-sopâmuš. Ääšist ij taarbâš innig lase čielgiittâsâid, pic poliitlâš táátu” Näkkäläjärvi eeđâi. Sopâmuš iävtun lii čuávdiđ sämmilij vuoigâtvuođâid enâmân, časijd já luánduriggoduvâid. Taid puáhtá čuávdiđ sämitiggelaavâ, Meccihaldâttâs haldâšemmaali já eennâmkevttim kyeskee laavâi uđâsmittem ohtâvuođâst, saavâjođetteijee muštâlij. ¶ Saavâjođetteijee pargoost ¶ Saavâjođetteijee pargo tuálá siste uáli ennuv mađhâšem, ovdâstem já čuákkimijd. Pissoo pargojuávkkuoovdâstmij lasseen jođettâm sämitiggelaavâ § 9 miäldásijd ráđádâlmijd já uásálistám jieškote-uv váljukoddekulâmáid sehe puávtám sämitige tiervâttâsâid jieškote-uv tilálâšvuođáid. Pargoääigih láá kuheh, mut nube tááhust pargo addel uáli ennuv já lii maaŋgâpiälásâš. Tondiet astoäägi viettimprobleemeh taam pargoost iä lah. Saavâjođetteijee kalga uápásmuđ uáli vijđáht lahâaasâtmânaalmugijkoskâsáid olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâssáid já sämmilijd kyeskee havváid – uápásmem- já čäällimpargo lii ennuv. Lii tehálâš uápásmuđ meiddei äigikyevdilis tutkâmuššáid já uuccâđ vuovijd, maht sämmilij sajattuv já sämitige tooimâ puáhtá ovdediđ. Puoh kirjáliih sämitige iävtuttâsah, moid šadda muu vuáláčáálus, moonâm tärkkilávt čoođâ já keejâm, et toh västideh sämitige toimâohjelm já poolitlijd uulmijd já toovâm táárbumield nubástusiävtuttâsâid. ¶ Saavâjođetteijee paargon kulá meiddei oovtâstpargo sämmilij puásuituálleiguin já sämiservijguin. Anam táid kuáhtáámijd uáli tehálâžžân. Lii tehálâš kuullâđ sinoruotâstääsi táárbuid, já mielâstân kulâččâm taid tävjibeht-uv. Äigi tuše ij lah tuárvi. Saavâjođetteijee ovdâsvástádâsân kulá meiddei tieđettem sämitige poolitlâš tooimâst já lam viggâm-uv lasettiđ avusvuođâ já čoođâoinumvuođâ sehe savâstâllâm sämipolitiijkâst jieččân blogi pehti. Viigâm huolâttiđ meiddei tast, et puoh mii iävtuttâsah kávnojeh sämitige päikkisiijđoin. Tieđettemtooimâst ličij pyeredem vääri, mut karttâp toimâđ uccâ resurssijdân ooleest já ääigi vänivuotâ lii styeres. ¶ Saavâjođetteijee saavah ¶ Saavâjođetteijen uđđâ vaaljâpajan väljejum Klemetti Näkkäläjärvi tiäduttij kijttosavâstis sämiaalmug kuullâm sämitige pargoost. – Anneep áárvust ávusvuođâ já kuoimijdân. Oovtmielâlâšvuođâ kavnâm eromâšávt stuárráámusâin poolitlâš koččâmâšâin lii tehálâš, páhudij Näkkäläjärvi. Sun tiäduttij meid säämi nuorâirääđi merhâšume já áinoošlajâsâšvuođâ sämitige pargoost. – Mij kolgâp meid adeliđ nuoráid ovdâmeerhâ oovtâstpargoost já kuoimijdân kunnijâtmist. – Kriittisâš savâstâllâm lii še tehálâš, siämmáá ko maaŋgâlágánij uáivilij oovdânpyehtim já tuhhiittem. ¶ Tááláá ááigán heiviittum häämist säämi kulttuurkuávdáš áánsáš palhâšumelävdikode mielâst sajos – noomâ ollâtásásii arkkitehtuuris sehe kvaliteetlâš ja maaŋgâpiälásâš tooimâs siskáldâs keežild. Viärdádâskoválávt eeđân kulttuurkuávdáá arkkitehtuur hämmee Sajos pirâstittee enâduv ko oppeet kuávdáá tuáimeeh já toi pargoh kovvejeh ulmuid já sii tooimâ, mii Sajosist pargoo. ¶ Tááláá ääigist oppâmateriaalpargo kulá Sämitige pargoid, mii finnee ihásávt staatâtorjuu oppâmateriaal rähtim várás. Oppâmateriaalmeriruttâ kulá staatâ budjetist máttááttâsministeriö válduluákan já tobbeen máttááttâshaldâttâs toimâmanoid. Sämitigge taha ihásávt máttááttâshaldâttâsáin oppâmateriaalpargo kyeskee puáđussopâmuš já raportist toos materiaalpargo puátusijn. ¶ Tááláá ääigi säämi tyeji lii távjá taaidâtyeji já tast lii šoddâm maŋgâsáid iäláttâs tâi iäláttâs uási. Muččâdávt, hervejum niijbeh, nääpih (pccuu paččeemkukse), kuuvseh já čilbâliteh láá maŋgâsáid čiŋŋâtiiŋgah, maid iä raskii kevttiđ nuuvt tegu toi vuáđumaalih láá kevttum ihetuháttij ääigi. Säämi taaidâreh rähtih ubâ ääigi uđđâ maalijd, čiiŋâid, káárvuid já anotiiŋgâid, main heiviitteh ärbivuáválij materiaalâi, hämi- já hervimvuovijd. ¶ táálái riijkâraajij šoddâm ääigi aasâi enâmist tâi Tááláš sämimuusik ¶ Tááláš sämimuusik váldá vaikuttâsâid ärbivuáválâš juáigusist já čáittá uđđâ olgospyehtimvuovijd já sämikulttuur ovdánem. 1960-lovo rääjist sämikielâlâš muusik aalgij čuávvuđ ääigi ovdánemsuundijd. Taan ääigi sämikielân čuojâtteh rock, pop, etno, hevi, tanssâmuusik, tekno, párnáilavluid, saalmâid já rap-muusik. Eromâšávt sämikielâlâš rap-muusik lii finnim huámášume meid aalmuglâš tääsist. ¶ Tááláš sämimuusik váldá vaikuttâsâid ärbivuáválâš juáigusist já čáittá uđđâ olgospyehtimvuovijd já sämikulttuur ovdánem. 1960-lovo rääjist sämikielâlâš muusik aalgij čuávvuđ ääigi ovdánemsuundijd. Taan ääigi sämikielân čuojâtteh rock, pop, etno, hevi, tanssâmuusik, tekno, párnáilavluid, saalmâid já rap-muusik. Eromâšávt sämikielâlâš rap-muusik lii finnim huámášume meid aalmuglâš tääsist. ¶ Táálu leetuh 7,90 eurod ¶ Táálu leibi 13,50 eurod ¶ Táálu saalaat 9,50 eurod ¶ Táálu vorâsvuástákákku 8,40 eurod ¶ Tábáhtus álgá koskoho 7. cuáŋuimáánu Nivavaara vyelitääsi škoovlâst tme 18.30 Kiärun sämiteatter čáittusáin Ovtta guovvamánoija (Oovtâ kuovâmánuiijâ). Eehid juátkoo nuorâisaje Mondest tme 20.00 sämikielân rokkájeijee SomBy konsertáin. SomBy lii nijttám mááinu Suomâ lasseen Taažâst já Ruotâst. Moonnâm čoovčâ tot puovtij eurooplij ucceeblovokuávlui laavlâkištoost Liet internationaalâst vuáitu Sáámán. SomBy vuálgá joton Ruávinjaargâ tábáhtusâst deebyytalbumis Álas eana (pietittis eennâm) almostittemturneen. ¶ Tábáhtus álgá Suáđigil lihâdemhaalâst tuorâstuv 27.3. tme 11.00. ¶ Tábáhtus álgá vástuppeeivi 15.8 Säämi kulttuurkuávdáá Sajosist jo ärbivuáválâžžân šoddâm párnái- já nuorâipeivijn. Peeivi ääigi láá sämiuáppeid uáivildum muusikpargopáájáh sehe puohháid áávus já nuuvtá Ijahis ija násttážat-konsert. Párnáikonsertist kuullâp párnái jieijâs lávdástemij lasseen algâaalmugkuosij muusik. Vástuppeeivi klubieehid lii hooteel Kollehovist, kost musikkist västidává DJ Oula sehe anarâš ráppájeijee Amoc. ¶ Tábáhtus álgá Vuáču škoovlâst tuorâstuv tme 11. Taaidâtábáhtus teeman taan ive láá teatter já uánihiselleekove. Teatterčáittuseh láá uáinimnáálá tme 11.30 rääjist. Mini-filmifestivaalâ nuorâi jieijâs rähtim uánihiselleekuuvijn álgá teatterčáittusij maŋa. Tábáhtusân láá almottâttâm suullân 300 uásálisted. Lasseen tábáhtusân láá vyerdimist ovdii vyevi mield ennuu páihálâš ulmuuh. ¶ –tábáhtusân já ton váldu-uárnejeijen tuáimá Sämitigge. Suáđigil tábáhtusân uásálistii ohtsis paijeel 400 olmožid já kiišton uásálistii 12 tanssâjuávkkud. ¶ Tábáhtusâst, mii uárnejuvvoo ohtnubálovváád keerdi, pajedeh oovdân uccâ sämiucceeblovoid ađai nuorttâlâšâid já anarâšâid sehe sii muusik- já tanssâärbivuovijd, tego nuorttâlâškatrilli, livđe já leu´dd. ¶ - tábáhtusčällee Heli Huovinen, 050-401 8009 ¶ Tábáhtuskoveh ¶ Tábáhtus lii puáhtám oovdân maaŋgâid uđđâ taaidârijd já uásálistem toos lii ain lamaš valjaas. Säminuorâi taaiđâtábáhtus kulá väldikodálâš Nuorâ Kulttuur - tábáhtusân kejâlmâssân, mon puáhtá verdidiđ kuávlukieldâi tábáhtussáid. Väldikodálâš teema ( muusik, teatter teikâ tanssâ ) lasseen sämitábáhtusâst lii ain lamaš mottoom eromâš sämikulttuurân lohtâseijee teema. ¶ tábáhtustáálu (elleekove, muusik, čuákkimeh já konfereensah) ¶ Tábáhtus tekniikâst västideh sämitige palvâlemohtâduv tekniikalmaah Joonas Saari já Janne Lappalainen, säämi máttááttâskuávdáá Erkki Feodoroff já Tuupa Records Heikki Isokoski. Tábáhtustekniik orniimân uásálist meid Yle Sámi radio. Sajos Dolla-auditorio addel tábáhtusân fiijnâ raamijd, ko kiävtust lii teatter- já konserttáálu jienâ- já čuovâtekniik lasattâsâidiskuin. ¶ Tábáhtus uárnejui tääl oovcád keerdi já festivaal jieškote-uv tábáhtussáid uásálistii ohtsis suullân 2200 olmožid. Ijâttes ijjâ uárnejui vuossâmuu keerdi säämi kulttuurkuávdáš Sajosist já ton pirrâsân huksejum festivaalkuávlust. Festivaal luhostui jyehináál pyereest já Sajos tooimâi festivaalsaijeen eromâšávt. ¶ Tábáhtus uuđâs suomâkielân: ¶ Tábáhtus váldupeivi lii tuorâstâh, kuás uđđâ Säämi kulttuurkuávdáš Sajos tekniik já stuorrâ auditorio láá vuossâmuu keerdi oles kiävtust. Sali tiävá Njuárgámist, Ucjuuvâst, Taažâ Sirmáást, Kärigâsnjaargâst, Čevetjäävrist, Hettaast, Käresavonist, Ruávinjaargâst, Suáđigilist, Vuáčust, Avelist, Tiärmáást já Anarist tábáhtusan uásálistee nuorâin huolâtteijeinis já máttáátteijeinis. Tábáhtus láá valmâštâllâm mánuppoojijd škoovlâin já puđâldemjuávhuin. Tábáhtus hirmâd stuorrâ uásálistei meeri čáittá tom, et sämikielâlâš muusikpuuđâldmeh láá pivnuuh nuorâi koskâvuođâst. ¶ Tábáhtus válduteeman lâi väldikodálii Nuorâ Kulttuur –tábáhtus miäldásávt tanssâ. Ucjuuhân al-mottettii 13 juávkkud sehe ohtâ soolotánssájeijee, já ohtsis läävdi alne tánssájii aldasáid čyeti nuorrâd. Šlaajâin pivnohumos lâi tááláštanssâ, mon lasseen lijji kátutaansah sehe etnisiih taansah. Tanssâkavalkaad ruámárin toimii Tiina Sanila-Aikio Anarist, Solgryn Bär Tiänust sekä Anna Näkkäläjärvi Ucjuuvâst. ¶ Tábáhtus válduteeman lii väldikodálâš Nuorâ Kulttuur-teema miäldásávt tanssâ. Tanssâšlaajân láá Nuorâ Kulttuur -njuolgâdusâi miäldásvát tááláštanssâ, kátutaansah (show, street, break yet), etnisiih taansah, baaleet tâi jazz-/showtanssâ. Säminuorâi taaidâtábáhtusâst uáinip tááláštaansâ, kátutaansâ já etnisijd taansâid. ¶ Tábáhtus välkikodálii teemast, tanssâst, láá tärhibeh tiäđuh siijđoin http://sottiisimoves.fi/saannot_sa/ . Tábáhtusân ärbivuáválávt kullee sämikulttuurân lohtâseijee šlaajâst iä lah vala rahtum miärádâsah. Škvolim- já oppâmateriaaltoimâttâh váldá vuástá iävtuttâsâid, maid puáhtá toohâđ sleđgâpostáin roovvâdmáánu 25. peeivi räi. ¶ Tábáhtus äigitavlu kávnoo täst já muusikkišto lávdástemoornig täst. ¶ Tábáhtus ääigi puáhtá meiddei uápásmuđ säämi muusikkân, kirjálâšvuotân já tuojijd. Säämi tuájárij servi Sámi Duodji ry uásálist tábáhtusan oovdânpyehtimáin já vyebdimáin pyevtittâsâidis. ¶ Tággáár linjim lii toohum sämitiggijn toollum ráđádâlmij puátusin. Linjim vuáđuduvá biodiversiteetsopâmuš 8 j artiklan, mii kenigit staatâid suojâliđ algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu já Meccihaldâttâslaavâ 4 §:n, mii kenigit Meccihaldâttâsta turviđ sämikulttuur hárjuttem iävtuid. Linjim lii nanodâm váldujođetteijee Jyrki Kangas 20.1.2011. ¶ tâi ááhuin já äijihijn lii oppâm sämikielâ Taidetapahtuman 2009 säännöt - inarinsaame ¶ Taiđuu ovdedemkuávdáš lii pivdám sämitiggeest iävtukkâsâid staatâ taaiđâtoimâkuddijd. Taaiđâtoimâkodeh láá ohtsis čiččâm. Sämitige stivrâ meridij iävtuttiđ iävtukkâssân muusiktoimâkoodán Oula Guttorm, audiovisuaallii taaiđâtoimâkoodán Anne Risten Juuso já Pekka Aikio. Staatâ taaiđâtoimâkuudij pargon lii el. toimâđ jieijâs toimâsyergi äššitobden já meerrid motomijn išeruudâin. Taan paajeest sämikulttuurist iä lah lamaš ovdâsteijeeh taaiđâtoimâkuudijn. ¶ Tain seminaarijn haalijd sämitigge meid hästiđ já movtijdittiđ jieškote-uv peelijd porgâđ sämikielâ naanoodmân. Siämmást lii máhđulâšvuotâ savâstâllâđ sämikielâ já kulttuur puátteevuođâ ovdedemmáhđulâšvuođâin. Sämitigge haalijd turviđ sämikielâ puátteevuođâ nuuvt sämikuávlust ko ton ulguubeln-uv. ¶ ‹‹Takaisin ¶ talle eres ässeeh. Tallaa ääigi lâi sämmilijn pyeri Tallenna yhteystiedot ¶ Tammela Ritva ¶ Tampere ¶ Tamperelâš Matti puátá Sáámán já haalijd uápásmuđ Sämitige tooimân. Matti kuáhtáá el. Sämitige saavâjođetteijee. ¶ Taneárppu - tinalanka ¶ Tanja Kyrö, ¶ Tanja Kyrö, Hannu Kangasniemi, Mervi Skopelts ¶ Tanja Kyrö, Hannu Kangasniemi, Mervi Skopelts ¶ Tanja Sanila ¶ Tanska olmoošvuoigâdvuotâinstituut täsiárvu-uásáduv jođetteijee ¶ Tanssâ ¶ –tanssâjuávhust, mii lávdástâlâi Anarist Ijâttis ijjâ –muusiktábáhtusâst porgemáánust 2010. ¶ –tanssâjuávkku vuálgá ovdâstiđ säminuorâid väldikodálii MOVES -tanssâtábáhtusân, mii uárnejuvvoo 20. – 22. vyesimáánu Oulust. Juávhu stivrejeijee, máttáátteijee Bigga-Helena Magga muštâlij, et sun finnij idea taansân jakutialii ¶ Tanssâkavalkaad lasseen uárnejuvvojii Ucjuuvâst peeivi miätá jieškote-uvlágáneh pargopáájáh, moi orniimist västidij Sämitige haldâšem já Anne Kirste Aikio jodettem Johtti Nuorra –proojeekt. Arttân llijjii kreatiivlâš puđâldem, silbâtyejeh, kovekieđâvuššâm, sämimáccuhân kárvudâttâm, bändisuáittu sehe rap-muusik. Movtigumoseh kuhesmáđháliih ijâstellii Ucjuv škoovlâst vâi peessih uásálistiđ pargopáájáid tállán iđedist ovdil tanssâkišto algâttem. Pargopáájáid liččii lamaš haluliih eenâb ko äigi já sajeh adelii piärán. Pivnohumos páájáin lâi silbâtyejipáájá. ¶ Tanssâkejâlmâsân láá almottâttâm 8 juávkkud, já koveh láá puáttám suulân 100. Taan ive taaiđâtábáhtusân puátih päärnih já nuorah meid uáivikaavpugkuávlust, kost City-sámit –seervi jesâneh láá almottâttâm fáárun. ¶ Tanssâkišto lasseen Suáđigilist láá meid tanssâ-, muusik- já elleekovečájáttâsah. Säminuorâi jieijâs radioshow Sohkaršohkka lii mieldi. Tábáhtus tekniikâst västid Tuupa Records, kote pyevtit sämmilâš muusik. ¶ * Tánssámráánu ¶ * Tánssámráánu čájáttâssajan ¶ Tanssimatsi-baletčájáttâs 28.8.12. Aalmuglâšbalet. ¶ Tanssimatsi-baletčájáttâs. Aalmuglâšbalet 28.8.2012. ¶ Tapahtumassa seurattiin paneelikeskustelua, jonka myötä teemaa tarkasteltiin koulutuksen näkökulmasta. Paneelikeskustelua johti foorumin jäsen Eva Biaudet ja panelisteina toimivat Ecuadorin kulttuuriperintöministeri María Fernanda Espinosa Garcés, Saamelaiskäräjien varapuheenjohtaja Irja Seurujärvi-Kari sekä alkuperäiskansaerityismekanismin EMRIP:n (Expert Mechanism on the Rights of Indigenous Peoples) puheenjohtaja José Carlos Morales. ¶ Tapahtumat ¶ Tapani Kauppinen miäđuštij pianoin ¶ Tapiola Ilmari ¶ Tapiola ja Guttorm henkilöstöohjelman työryhmään ¶ Tapiola-Länsman Kaisa ¶ Tapiola Nilla ¶ Tapiola Nilla, sj. ¶ tapporetket, kirokaupat, ¶ - Tarbâšuvvojeh jotelis ráđádâlmeh uásipelij kooskâ tilálâšvuođâ tivomân, tiäddut ucceeblohováldálâš. ¶ - tárbu digitaallii materiaal vaalmâštmân ¶ Tarinoita pohjoisesta -tapahtuma ¶ Tarja Länsman ¶ Táru- já ruotâkielâlâš nomâttâs Sämitiigán lii Sametinget . Eŋgâlâskielân Sämitiggeest kiävttoo nomâttâs The Sámi Parliament. ¶ - tárukielân ¶ Tasavallan Presidentti Tarja Halonen avasi Saamelaiskäräjien vaalikauden ¶ Tasavallan Presidentti Tarja Halonen avaa Saamelaiskäräjien vaalikauden ¶ tast. ¶ Tauno Haltan saamelaiskäräjäkauden 2012-2015 avajaispuhe ¶ Tauno Haltta ¶ Tauno Haltta (Heidi Hänninen), Pirita Näkkäläjärvi (Martti Laiti), Jouni Näkkälä (Minna Näkkäläjärvi), Martti Hetta (Maarit Pajuranta), Marjukka Helander (Timo Portti), Outi Paadar (Raija Lehtola), Riitta Orti-Berg (Sisko Länsman) ¶ Tauno Haltta ja ¶ Tauno Haalta saahâ suomâkielân ¶ Taustamuistio opetusministeri Henna Virkkuselle 290509 ¶ táválâš čuákkimtekniikâst. ¶ * táválâš lieggâpurrâmuš ¶ Tave 2014- 2020 lii vuossâmuš tave-eennâmlijn Interreg-ohjelmijn mon EU-Komissio lii tuhhiittâm. Ohjelmist lává kyehti eennâmtieđâlii uásikuávlu; Tave já Säämi já ton olesbudjet lii suullân 76 MEUR, mii ana sistees Ruotâ, Suomâ já Taažâ ruttâdem. ¶ Tave 2014- 2020 lii vuossâmuš tave-eennâmlijn Interreg-ohjelmijn mon EU-Komissio lii tuhhiittâm. Ohjelmist lává kyehti eennâmtieđâlii uásikuávlu; Tave já Säämi já ton olesbudjet lii suullân 76 MEUR, mii ana sistees Ruotâ, Suomâ já Taažâ ruttâdem. ¶ - tave-eennâmlâš ohtsâšpargo. ¶ Tave-eennâmlâš sämikielâ reesuurskuávdáá pargo lii vákšuđ puoh sämikielâsyergi koččâmušâid oovtâspargoost sämitigijguin já eres sämikielâsyergi instituutioiguin. Lasseen kuávdáš tuálá ohtâvuođâid eres lágádâsáiguin ubâ sämikuávlust já aalmugijkoskâsávt. Kuávdáá tooimah já ovdâsvástádâssyergih láá dynaamiseh nuuvt, et kuávdáá tooimâid lii máhđulâš ovdediđ jieškote-uv paje sämikielâ kielâáámmátlâš tile já táárbu mield. ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmij Suomâ airâskode jeessân ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš olášutmân sihtejeijee ráđádâlmijn já toi aalgâtmist meriduvvoo puáttee sämipresideentâi já -ministerij ohtsii čuákkimist vyesimáánust. Sämitige stivrâ lii moonnâm čoovčâ rääjist ráđádâllâm jieijâs ráđádâllâmsajattuv pyereedmist. – Stivrâ meridij vyelgiđ fáárrun jotkâráđádâlmáid uássin staatâ delegaatio já uážui robdâiävtuid, moi mield sopâmuš ij ratifisistuu Suomâst, jis sämitigge ij tom tuhhit, muštâlij Näkkäläjärvi. ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ovdán ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem lii tehálâš lävkki ovdâskulij. Mij tiäduttep onne kuulmâ Tave-eennâm ráđádâllâmkuddijd čujottum ohtsii čalluustân, mon tehálâš lii ratifisistiđ sopâmušteevstâ, moin sämmilij olmoošvuoigâdvuođah torvejuvvojeh. Mij tiäduttep meid, mon tehálâš lii tuálvuđ ráđádâlmijd aktiivlávt ovdâskulij, vâi almottum viiđâ ive äigitavlust puáhtá toollâđ kiddâ. ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš uáivilin lii el. toohâđ ohtâlâžžân sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv päikkiriijkâinis já nanodiđ sämmilij máhđulâšvuođâid toimâđ riijkâ raajij paijeel já siäiluđ ohtân aalmugin. ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš valmâštâllâm já ovdánem lii lamaš kuhes proosees já tot lii valmâštâllum tave-eennâmlâš äššitobdeepargojuávhust kulmâ ive. Sopâmušhammiittâs luovâttem maŋa ive 2005 tave-eennâmlii sämisopâmuš ovdedem nuuvâi staatâi koskâsii oovtâstpargoost maaŋgâ ihán. Tääl ráđádâlmeh sopâmuš tuhhitmân älgih Ruotâ, Suomâ já Taažâ staatâi já sämitigij oovtâstpargon ive 2011 rääjist. Taat meridui Ruotâ, Suomâ já Taažâ sämiaašijn västideijee ministerij já áášán kullee enâmij sämitigij presideentâi ohtsâščuákkimist onne 22.11.2010 Tukholmast. ¶ Tave-eennâmlâš sämitigeh hoittájeh Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođettemvuođâ vuáruttuvâi kyevti ive poojijn. Ovdâsvástádâs čäällimkode tooimâst čuávu mieldi. ¶ Tave-eennâmlâš Säämi kielâkäldee (Sámi giellagáldu ) – haahâ ovtâstit piäđgui leijee säämi kielâ-ohtsâšpargo. Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitiigij kuhháá vuávám uđđâ kielâohtsâšpargo vuolgij joton ive aalgâst. Haahâ ovtâstit viiđâ sämikielâ (tave-, aanaar-, nuorttâ-, juulev- já maadâsämikielâ) pargeid ohtân kielâohtsâšpargo reesuurskuávdážžân. Uđđâ pargeeh teivâdii vuossâmuu keerdi Sajosist kuovâmáánu 20. peeivi. ¶ Tave-eennâmlâš säämi kielâlävdikodde almostit kielâsiijđoid www.giella.org ¶ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo viiđâd keerdi 2012 sämmilâšaašijn västideijee ministerij ja sämitigij saavâjođetteijei kuáhtáámist Oslost. Palhâšume mieđettuvvoo ovtâskâsulmuid tâi siärváduvváid Taažâst, Ruotâst, Suomâst tâi Ruošâst sämikielâ oovdedmân. ¶ Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume Kollekielâ juohhui koskoho 12. skammâmáánu Helsigist kuáhtásân sämikielâ oovdedmist ánsulum piälán. Sturuduvâs peeleest 12 500 euro árvusâš palhâšume juovvijn Ucjuv sämiservi Sámi Siida sehe uumajasämikielâ máttáátteijee já kielâpargee Henrik Barruk. ¶ Tave-eennâmlâš säminuorâi konferens Suáluičielgist ¶ Tave-eennâmlâš säminuorâi konferens Suáluičielgist ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ministerčuákkimist Helsigist ¶ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ministerčuákkimist Helsigist ¶ Tave-eennâmlâš aalmugtiervâsvuođâkonferens Tuurkust 24.8.2011 ¶ Tave-eennâmlâš aalmugtiervâsvuođâkonferens Tuurkust 24.8.2011 ¶ Tave-eennâmlii sämiašij virgeolmoošorgaan Suomâ airâskodde ¶ Tave-eennâmlii sämisopâmuš ráđádâllâmairâskodde ¶ Tave-eennâmlii sämisopâmuš ráđádâllâmairâskodde ¶ Tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem lii sooppum olášittuđ viiđâ ivveest. Sämitigeh láá tuáivum, et ráđádâlmijd puávtáččij toollâđ jotelub äigitavluin, mut tehálumos lii ääši ovdánem. Lii vyerdimist, et ráđádâlmeh láá vaigâdeh. Sopmuš ličij historjállâš já ton tuhhiittem uáivildičij maailm vuossâmuu staatâsopâmuš šoddâm, mon uáivilin lii pyerediđ maaŋgâ staatâ kuávluin ässee algâaalmug, sämmilij, sajattuv. ¶ Tave-enâmij sämisopâmuš Suomâ airâskode aalmuglâš tuávvášjuávkku ¶ Tave-enâmij sämisopâmuš Suomâ airâskode aalmuglâš tuávvášjuávkku ¶ Tave-enâmij sämitigeh láá vuáđudâm jieijâs oovtâstpargo-orgaanân Säämi parlamentaarlâš rääđi, mast láá mieldi še Ruošâ sämmiliih. Ruošâ sämmilijn ij lah vala jieijâs ovdâstâslâš orgaan, mut ton vuáđudem lii eennâm sämiaalmug vuáváámin. Säämi parlamentaarlâš rääđi västid eres lasseen tave-eennâmlâš säämi kielâoovtâstpargoost já ohtsijn aalmuglijn säämi symboolijn tegu Säämi liipust já liputtempeeivijn. Kaavnah lase tiäđuid parlamentaarlâš rääđi tooimâst Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitigij päikkisiijđoin. Sämitigeh vuárutteleh rääđi saavâjoođeetmân já čäällimkode pargoi tipšomân lohtâseijee aašijn. ¶ - Tave-enâmij sämmiliih láá ovdâmerkkâ maailm eres algâaalmugáid, ko sij ovdedeh uđđâ maallijd algâaamugij vuoigâdvuođâi turviimân. ¶ Tave- já maadâsämikielâ ¶ Tave-Laapi kameraservi ry čuovâkovečáitálmâs kesikišto (kiäsutteijeemus kove) vyeitteekove. Vyeitteekove vädlee Ulla Isotalo, Anarist. Kove lii valdum Äijihkeeđgist kuovâmáánust 2012. Čuovâkovečáitálmâs lâi Saijoos čuákkimaulast 1.7.-15.8.12. ¶ Tave ooláádmuddo (TO) lii oovtâstpargo neelji täsiárvusii kyeimi: Euroop Union, Ruošâ, Taažâ já Island kooskâ. Eennâmtieđâlávt tave ooláádmudo kuávlu luávdá Taveviestâr-Ruošâ, Nuorttâmeerâ já arktâsijd kuávluid, fáárunluhâmáin Barents kuávlu. Ovtâstumstaatah já Kanada lává tave ooláádmudo tárkkojeijee-enâmeh. Tave ooláádmuddoost láá nelji kyeimivuođâ: pirâs-, sosiaal- já tiervâsvuođâ-, jotolâh- já logistiik- sehe kulttuurkyeimivuotâ. Vuossâmuš tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum tollui Brysselist ive 2009. Sämmiliih uásálistii foorumân SPR já arktâsij parlamiänttárij pissoo komitea pehti. ¶ Tave ooláádmudo uđđâsumos kyeimivuotâ lii kulttuurkyeimivuotâ. Foorum tiäduttij, et algâaalmugij aktiivlâš uásálistem kulttuurkyeimivuotân lii eromâš tehálâš. “Algâaalmugijn lii ennuv addeelmâš kulttuurkyeimivuotân. Algâaalmugij muusik, taaidâ, tyeji já oovdânpyehtee taiduuh kolgâččii leđe kyeimivuođâ kuávdážist” Näkkäläjärvi uáiná. ¶ Tave-Suomâ kuávlunanošjuávkku ¶ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá pargon lii ovdediđ: ¶ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá (Poske) väldikodálâš sierânâspargon lii meridum sämikielâlâš aalmug palvâlemtáárbui vuotânväldim tárbulijn pargoin. Sämmilij pyereestvai¬jeempalvâlusâi ovdedem, toos kullee tutkâm, škovlim já árvuštâllâm láá sierânâsuássin Poske pargokiedist. Haldâšem peeleest Sämitige ohtâvuođâst tuáimee Sämiohtâdâh ana huolâ täin pargoin. ¶ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá ráđádâllâmkodde ¶ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâdâh ¶ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáš (Poske) ¶ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáš (Poske) ¶ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáš (Poske) lii uási väldikodálâš mättimkuávdášviärmáduv. Väldikodálávt mättimkuávdáštooimâ kyeskee laahâ (1230/2001) já asâttâs (1411/2001) lává puáttám vuáimán ive 2002 aalgâst. Poske lii Laapi ollâopâttuv, Sämitige, Kolpene palvâlemkuávdáá kieldâ¬ovtâstume já Oulu kuávlu áámmátollâškoovlâ ornim sopâmušvuáđusâš organisaatio, mon stivree já joođeet ráđádâllâmkodde. Poske lii ohtâ ohtâlâš toimâlâš oleslâšvuotâ, mii šadda kuulmâ kuávlulâš toimâohtâduvâst: Laapi já Pohjois-Pohjanmaa toimâohtâduvâst sehe Sämiohtâduvâst. Sämiohtâdâh västid sämmilij pyereestvaijeempalvâlusâi oovdedmist, mii lii Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättim¬kuávdáá väldikodálâš sierânâspargo. ¶ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávtdáá sämiohtâduv vuávájeijee ¶ - tavesämikielâ ¶ tavesämikielâ ¶ Tavesämikielâ, eenikielâ já čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Tavesämikielâ, eenikielâ já čaabâkirjálâšvuotâ ¶ Tavesämikielâ já –kielâlii máttááttâsân lii almostum jieijâs kulttuurân vuáđuduvvee kovesänikirje Oahpa sániid , mon anarâš- já nuorttâlâškielân já kulttuurân vuáđuduvvee kirjeh Oopâ saanijd já Mattu saa´nid láá almostittum jo ovdil. Algâalgâlii kirje lii ráhtám Matti Morottaja. Tavesämikielâlii kirje sánáduv lii ráhtám Kaisa Tapiola-Länsman já kuuvijd Sirpa Mänty. Lasetiäđuh täst . ¶ Tavesämikielâ já tavesämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Tavesämikielâ jurgâleijeeh/tuulhah Aanaarsämikielâ jurgâleijeeh/tuulhah Nuorttâsämikielâ jurgâleijeeh/tuulhah Sämikielâ–eŋgâlâskielâ–ruotâkielâ–suomâkielâ jurgâleijeeh/tuulhah ¶ Tavesämikielâ: Juulienna Näkkäläjärvi ¶ Tavesämikielâ kiđđâaabis (Áppes 2) uđâsmittum teddilâs já tavesämikielâlâš Skuvlla birasdiehtu 3 3, uáppee pargokirje (Skuvlla birasdiehtu 3, bargogirji) láá almostum. ¶ Tavesämikielâkielâlâš Wikipedia (Wikipediija, friddja ensyklopediija) ¶ Tavesämikielâ kielâpargee ¶ Tavesämikielâ kielâpargee ¶ Tavesämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Tavesämikielâlâš čällein palhâšui čiččâm Aanaar škoovlâ uápped: Elna Aikio (4. lk), Siiri Ranttila , Tuomas Vest , Hillá Portti (5. lk), Lifu Torikka (6. lk.), Jenna Portti já Xia Torikka (8. lk). Ucjuvnjäälmi škoovlâ uáppein palhâšui kulmâ : Sanna Aikio (8 ihheed), Tuuli Karekivi (9 ihheed) já Mihkku Laiti (10 ihheed). ¶ tavesämikielâlâš eenikielâ oppâkirjeest ¶ Tavesämikielâlâš kiirjijd árvuštâlâi Ruotâ sämitaaidâr, kirječällee já máttáátteijee Inghilda Tapio. Suu mielâst vyeitte valjim lâi vaigâd, ko maaŋgah kirjeh lijjii fijnáh já huolâlávt rahtum. Sun árvuštâlâi meiddei máhđulâšvuođâid teddiliđ já almostittiđ kiirjijd. ¶ Tavesämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ Tavesämikielâlâš oppâmateriaaleh ¶ - Tavesämikielâlâš päikkipalvâlempargee Tave-Aanaar kuávlust 26 022,00 € ¶ Tavesämikielâlâš ráámmát kávnoo čujottâsâst www.bibeln.fi ¶ Tavesämikielâlâš aabbis ´Áppes - Min meahci máidnasat´ kiđđâpaje pargokirje lii almostum. Pargokirjeest láá puohnâssân 126 sijđod já tuálá siste hitruus já ivnáás eenikielâ tááiđu ovdedeijee pargopittáid. ¶ Tavesämikielâlâš aabis Min meahci máidnasat čällee lii Inga Guttorm/ Oahptii Iŋgá já kovvejeijee Salli Parikka. Rááidun kullojeh aabis lasseen sierâ pargokirjeh čohčâ- já kiđđâluuhâmpaajij várás. ¶ Tavesämikielâlâš aabbis nubbe pargokirje almostui ¶ Tavesämikielân: ¶ - tavesämikielân ¶ tavesämikielân ¶ Tavesämikielân almostittojii viiđâ CD-skiäru verd saalmah, maid lavluu Heta salmâlávlumjuávkku (Helena Valkeapää, Anni-Marja Valkeapää, Ilmari Laiti, Wimme Saari, Marie Kvärnmo-Valkeapää ja Niko Valkeapää), oovtâ CD, mon láávlui Ucjuv salmâlávlumjuávkku (Janne Aikio, Maria Aikio, Annukka Hirvasvuopio-Laiti, Jenna Rasmus ja Niilo Rasmus) já oovtâ CD, mon lávloin Annukka Hirvasvuo¬pio-Laiti já Janne Aikio. Saalmah láá lamaš škoovlâi kiävtust ovdeláá iskâdâllâmversioin. Siiri Miettus já Ritva Torika škovlâradion ive 1989 rähtim tavesämikielâlâš mainâskuállus Lodderáidalas almostittui kyehtin CD-skiärrun, moid láá finniimist meiddei pargopittákirjáážih. ¶ Tavesämikielâ ohtâlâš tave-eennâmlâš ortografia ađai čäällimvyehi tuhhiittui ive 1978. Ton rääjist tavesämikielâlâš kirjálâšvuotâ lii almostittum eenâb ko ovdebijn ihečuođijn ohtsis já tot lii juksâm ovdiist vijđásubboid lohheepirrâduvâid. ¶ Tavesämikielâ pustaveh spiekâsteh mottoomverd suomâkielâ puustavijn. Keejâ já máttááttâl jienâdiđ! ¶ tavesämikielâst jurgâlâm Iisakki Mattus ¶ Tavesämikielâ sänikirje- já terminologiaportaal risten.no ¶ Tavesämmilâš juáigus lii tobdosumos ärbivuáválijn säämi vookaalmuusikšlaajâin. Tot lii tavesämmilij ärbivuáválâš muusik já ton nabdeh lemin ohtâ Euroop puárásumosijn ain ellee muusikärbivuovijn. Juáigus ađai lyeti lii ohtuunis oovdâbpuohtum vookaalmuusik. Juáigus čuásáttuvah pyehtih leđe maaŋgah, táválumoseh juáiguseh láá olmoošjuáiguseh. Juáigusáin čujottuvvoo juáigus čuásáttâhân já puohân mii toos lohtâs. Tot kote juáigá, ij juoigâ juáigus, pic juáigá kiännii (juáigus čuásáttuv). Ovdâmerkkân tavesämikielân iättoo: ”Mun juoiggan Heikka Niillasa”, ”Mun juoigâm Heeihâ Nijlâs”. Juáigus čuásáttuvah pyehtih ulmui lasseen leđe sajeh, elleeh, luándu tâi mii peri fáádáid mon jyeigee haalijd juoigâđ. Tavesämmilâš juáigusist láá maaŋgah páihálâšstiijlah já nanosumosávt iäráneh nubijnis Iänuduv-Kuovdâkiäinu já Tiänuleve juoigâmärbivyevih. Juoigâmärbivyevi lasseen lii tavesämmilijn noonâ salmâveisidemärbivyehi, mast kale tast-uv lii kulluumist juoigâmärbivyevi vaikuttâs. ¶ Tavlustâh: Sämmilij mere ovdánem Suomâst ¶ Tavlustâh: Sämmilij mere ovdánem Suomâst ¶ tâ´vven pue´lle kuuskõõz ââ´lmest. ¶ Teatris-tábáhtusâst juáhhojii stipendih já kunneekirjeh ohtsiš 38 juávkun já tábáhtusân uásálistii paijeel 1 000 nuorâd pirrâ Suomâ. ¶ Teatterhäämist: 12 ulmui. ¶ Teatterhäämist: 140 ulmui ¶ Teatterhäämist: 30 ulmui (koveh vuoluubeln) ¶ Teatterhäämist: 20 ulmui ¶ Teatteri Hopia Sajoksessala 27.10. ¶ Teatterkištoost palhâšui lasseen stipendáin Ucjuvnjäälmi škoovlâ 0-3-luokkalij Eallu lea dál gárddis (Iälu lii tääl käärdist) –nommâsâš teatterčájáttâs, mon lâi stivrim Siv Carita Holm. Nubbe stipendáin palhâšum Silbasuonat –nommâsâš juávkku ovdâstij páihálii Heta škoovlâ. Giđa ijat čuovgadat (Kiiđâ iijah nuuvt čuávgádâheh)-nommâsâš čájáttâs lâi stivrim Iŋgá-Máret Gaup-Juuso. ¶ Teatter lii vijđes taiđuu syergi, moos kulá maaŋgâlágán teatter tego muusik-, tanssâ- já sárnumteatter. Toos kuleh meid jienâkevttim, pihtâseh já lyevesuunnâttâllâm. Teatterist tarbâšeh maaŋgâlágánijd tááiđuid! ¶ Teddilum čielgiittâs lii finniimist Sämitige sämikielâ toimâttuvâst . Sämikielâlâš uánádâs lii luuhâmnáálá sämitige internet-siijđoin (Dokumentah > Sämitige čielgiittâsah já muštâlusah), main Selvitys Saamen kielilain toteutumisesta lii finniimist pdf-vuárkkán. ¶ Teeman muusik ¶ Teema ulmen lii toohâđ tobdosin Iänuduv já eres viestârpele juáigusärbivyevi sehe uđđâsub sämimuusik. Vildáás tuoddâreh kullojeh Ijâttes iijâ konsertijn, moh uárnejuvvojeh sehe säämi kultturkuávdáš Saijoos šiljo festivaalkuávlust ete Saijoos stuorrâ auditoriost. Festivaaloholoopâ falâldâhân kuleh meid ärbivuáválâš párnái já nuorâi peivi pargopájáidiskuin já konsertijdiskuin; muusikseminaar, mii uárnejuvvoo sämimuseo Siijdâst sehe sämimuusikân vuáijoo klubiehideh. ¶ Tego ovdil-uv, Sämitigge uárnee tábáhtusân bussisáátuid sämikuávlust. Tábáhtus lii áávus meiddei sijjân, kiäh puátih sämikuávlu ulguubeln. ¶ Tehálâš uási kielârääđi pargoost lii ohtsâšpargo säämi kielâlävdikuddijn sehe eres sämi- já ucceeblovokieláin já kielâtutkâmuššáin pargee pelijguin, moh láá ovdâm. Kotus (Päikkieennâm kielâi kuávdáš). Kielârääđist láá meiddei ovdâsteijeeh Euroop ucceeblovokielâi toimâttuv (EBLUL) Suomâ uásáduv, FIBLUL stiivrâst. ¶ Tehálâš äšši oovtâstpargoost lii tábáhtusâi já teividmij maaŋgâpiälásâšvuotâ, já tot et fáárun fättee nuuvt maŋgâs ko máhđulâš. Poolitlâš tooimâi lasseen ferttejeh leđe še eres-uv tooimah jieškote-uv aššijd mielâkiddiivâšvuođâ tobdeid. Taas ohtân ovdâmerkkân Laura-Maija maainâš ihásijd salibandy sämimiäštárvuođâkištoid, moh čuákkejeh oohtân neelji eennâm säminuorâid. Kištoin lii jo šoddâm jyehi-ihásâš ärbivyehi, mon viggâp siäiluttiđ. Kištoid lii uáivil toollâđ vuáruttuvâi jyehi neelji staatâst. “Sierâlágán tábáhtusâin uápásmuvá ulmuid eres náálá. Ulmuin iteh uáinusân sierâlágáneh peleh seminaarist, tegu veikkâ salibandy spelâdijn tâi sämimuusik festarijn ” , Laura-Maija valdâl. ¶ Teija Linnanmäki ¶ Teija Linnanmäki, govat Riitta Ahonen ¶ TEIK lasettuvojeh váhá čokkámsajeh já uceduvvoo čájáttâssaje: ¶ teikkâ puhelimáin ¶ Teivâdem fáddán lâi haldâttâsohjelm sämmilijd kyeskee uulmij já kenigâsvuođâi olášum. Piäluštâsminister Haglund já saavâjođetteijee Näkkäläjärvi pahudáin tuđâvâžžân, ete veikâ ovdâskoddepaje aldan loppâsis já algatileh lijjii vaigâdeh, te haldâttâsohjelm sämmilijd kyeskee ulmeh láá olášuumin tievâslávt.  ”Taat lii sämmilij tááhust uáli historjálâš, tastko ovdil lep finnim lopádâsâid, mutâ toh láá pááccám olášuuhánnáá. Haldâttâsohjelmist iä lah kuássin ovdil lamaš návt maaŋgah sämmilijd kyeskee ulmeh já oro, ete toh olášuveh tievâslávt”, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Teivâdep Sajosist 28.–29.03! ¶ Teivâdmist ellii čoođâ jieškote-uv sämitige já staatâ uáinuid tast, älgih-uv biodiversiteetsopâmuš miärádâsâin kevttiđ teermâ algâaalmugeh algâsiärvusij saajeest. Sämitigijn já tave-enâmijn lii ohtsâš uáinu tast, ete terminologia kalgeh mutteđ já terminologia muttem lii sämmilijn eromâš tergâd. ¶ Teknisâš ravvuuh ¶ Tekstâ: Anna Näkkäläjärvi 2011 ¶ Tekstâ: Elna Magga ¶ Tekstâ: Johanna Kivimäki ¶ Tekstâ: Matti Morottaja ¶ Tekstâ: Tiina Sanila-Aikio ¶ tel +358-(0)10 839 3100 ¶ tel +358-(0)10 839 3109 ¶ Tel. 358108393100 ¶ Tel: +46(0)70-33 99 575 Fax: +46(0)980-780 31 e-mail: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Tel.+47 22 24 71 75 ¶ - Telepropter ¶ Teos pyrkii antamaan kuvan saamelaisvaltuuskunnan vaiheista ja pääteemoista 30 vuoden aikana. ¶ Tepa-termâpaŋkki , Sänivuárkkákuávdáš TSK sänivuárhá (lekkâs uđđâ laasân) ¶ Terhi Harju ¶ Terve, rakas rauhan juuri, ¶ Terve, sitkeä sa heimo, ¶ Tervetuloa Samediggi - Saamelaiskäräjät sivustolle ¶ Tervetuloa Saamelaiskäräjien kotisivuille. ¶ Testi ¶ That´s how we heard it ¶ The boy kicked in the cradle ¶ The Finnish Contribution to the CBD Notification on March 29th 2011 ¶ The International Sámi Journal ¶ Their blood they blended together. ¶ The man hugged his woman ¶ The mother suckled her offspring ¶ The North American Sámi ¶ The Sámi Cultural Centre ¶ The Sámi Flag and Sámi People´s Day ¶ The Sámi in Finland ¶ The Slap - bäändi jesâneh (kooveest) láá Avveel luvâttuv, Aanaar paješkoovlâ já Säämi máttááttâskuávdáá uáppeeh. The Slap lávdástij tábáhtusâst jieijâs pitá “Čuovo mu” já “Njoara mirkkuid eatnamii!” , moi saanijd já nuotâ lâi ráhtám Elle Kokkonen. ¶ The Son of the Sun´s Courting in the Land of the Giants ¶ The suns, the moons and the stars ¶ The UN Permanent Forum on Indigenous Issues/ PFII ¶ Tiađáttâs ¶ Tieđettemčálusân láá čuákkejum tiäđuh OA párnáá vuoigâdvuođâi almossopâmušâst, mii viggá turviđ puohâi párnái hiäđu já sierânâs táárbuid. Tavesämikielâlâš tieđettemčáálus lii finniimist meiddei teddilum version pärniäššiváldálii toimâttuvâst. ¶ Tieđettemčáluseh ¶ Tieđettemtilálâšvuotâ ¶ Tieđettemtilálâšvuotâ almostittum postâmeerhâst, mii tuálloo Sajos kunnen ¶ Tieđettemtilálâšvuotâ almostittum postâmeerhâst, mii tuálloo Sajos kunnen ¶ Tieđettep täärhib ohjelmist maŋeláá jieččân nettisiijđoin Ávus uuvsâi Aalmugjuhleest, mii uárnejuvvoo koskoho 4.4. Tiäđust lii ivnáás, ilolâš já kulttuurnalliis juhlepeivi! ¶ Tiedote ¶ tiedote 20.2.2009 ¶ Tiedotteet ¶ Tiedotustilaisuus Saamelaiskulttuurikeskuksesta 14.4.2008 Siidassa, Inarissa ¶ "Tiervâ! Muu nommâ lii Ánná. Mii tuu nommâ lii?" Návt álgá vyeliškovlâliijd uáivildum vuosmuš anarâškielâ oppâkirje Hitruu! Ááhu kuuvl, mii almostui kiđđâluuhâmpaje aalgâst. Oppâkirje lii uáivildum vuáđuškoovlâ vyelimus luokáid já tot uápásmit uáppeid Ááná já Saammâl fáárust anarâškielân já kulttuurân. ¶ Tiervâpuáttim! ¶ Tiervâpuáttim ávudiđ Saijoos já Sämitige! ¶ Tiervâpuáttim ávudiđ Saijoos já Sämitige! ¶ Tiervâpuáttim avudiđ säämi kulttuurkuávdáš Sajos jieijâs postâmerkkâaarkâ almostittem! Tieđettemtilálâšvuotâ Sajos parlamentsalist álgá vuossaargâ 23.01. tme 12. Tilálâšvuođâst oovdânpuáhtoo nelji postâmeerhâ sistetuállee Sämikulttuur -uccâarkkâ já muštâluvvoo postâmerkkâaarkâ tuávváin. Tilálâšvuođâst lii meid máhđulâšvuotâ uástiđ uđđâ postâmeerehâid já vuosâpeeivi kooverttijd, moh láá finniimist rájálâš meeri. ¶ Tiervâpuáttim! Čuávu nettisiijđoid! ¶ TIERVÂPUÁTTIM ČUÁVVUĐ HITRUUS SÄMINUORÂI JUHLE! ¶ Tiervâpuáttim kielâiâláskittemehidân ! ¶ Tiervâpuáttim kielâiâláskittemehidân ! ¶ - tiervâpuáttim Sajosân, čuákkim álgá ¶ Tiervâpuáttim Säminuorâi taaidâtábáhtusân ! ¶ Tiervâpuáttim Säminuorâi taaidâtábáhtusân ! ¶ Tiervâpuáttim Sämitige nuorâirääđi uárnim säminuorâi konfereensân säämi kulttuurkuávdáš Sajosân Anarân 6.-7.2.2014. ¶ Tiervâpuáttim Sämitige nuorâirääđi uárnim säminuorâi konfereensân säämi kulttuurkuávdáš Sajosân Anarân 6.-7.2.2014. ¶ Tiervâpuáttim sämitige päikkisijdoid. ¶ Tiervâpuáttim Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkištodem puátusij almostittemtilálâšvuotân, mii tuálloo Sämimuseo Siijdâ auditoriost, Anarist tuorâstuv 4.12.2008 tme 15. ¶ Tiervâpuáttim Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkištodem puátusij almostittemtilálâšvuotân, mii tuálloo Sämimuseo Siijdâ auditoriost, Anarist tuorâstuv 4.12.2008 tme 15. ¶ Tiervâttâsâs juuhlán pyehtih še Euroop komissio jođetteijee Charlina Vitcheva, Svenska kulturfonden Leif Jakobsson, Kuovdâkiäinu kieldâ, Senaatti-kiddoduvâi toimâttâsjođetteijee Aulis Kohvakka sehe Sajos huksimproojeekt jođetteijen toimâm haldâttâhhovdâ Juha Guttorm. ¶ Tiervâ tunjin, ráávhu ruotâs! ¶ Tiervâ tunjin, si hes suuhâ! ¶ Tietoa kulttuurikeskushankkeesta Saamelaiset saavat Inariin oman kulttuurikeskuksen, jonka tarkoituksena on luoda saamelaisille paremmat edellytykset omaehtoisesti ylläpitää ja kehittää kulttuuriaan, kieltään ja yhteiskuntaelämäänsä, hoitaa ja kehittää kielellistä ja kulttuurista itsehallintoaan sekä tukea saamelaisten yleisten elinolojen kehitystä.  Lisäksi tarkoituksena on parantaa mahdollisuuksia levittää ja saada tietoa saamelaisista alkuperäiskansana. ¶ * Tiilámmenu juávhoid: Luuvâ lase. ¶ Tiina Aikio-Sanila já Merja Fofonoff, nuorttâlâškielâ ¶ Tiina Sanila-Aikio ¶ Tiina Sanila-Aikio, I värisaavâjođetteijee ¶ Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto sämitige värisaavâjođetteijen ¶ Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto sämitige värisaavâjođetteijen ¶ Tiina Sanila-Aikio já Pirjo Lotvonen lává čáállám nuorttâlâškielâlij posterij teevstâid. Anarâškielâlij posterij teevstâid lii čáállám Tanja Kyrö. Posterij koveh láá čuovâkoveh já taid lii váldám Ulla Isotalo. ¶ Tiina Sanila-Aikio lávdástâlmin Nuorttâlâšâi asâttem 60-ive juhleest. ¶ Tiina Sanila-Aikio (sj),Seija  Sivertsen, Erkki Lumisalmi, ¶ Tiina Sanila-Aikio (väärrin Pertti Heikkuri ) ¶ Tiina Sanila-Aikio ,     Nils-  Samuli Näkkälä ja     Maarit  Pajuranta ¶ Tiina Sanila band ¶ * Tiina Sanila Band (nuorttâlâš rock-muusik) ¶ Tijdâlamppu ađai Taikalamppu lii väldikodálâš párnáikulttuurkuávdái viärmádâh. Máttááttâsministeriö väljee jesânijd (kulttuurkuávdááh) Tijdâlamppu-pajan ucâmušâi vuáđuld. Puátteš Tijdâlamppu-paje šadda leđe viiđâihásâš (ii. 2009-2013) já säämi párnáikulttuurkuávdáš lii mieldi Laapi párnáikulttuurviärmáduv ohtsii ucâmušâst. ¶ Tijdâlamppu lii taikalamppu – mut mii lii Skuáppu? ¶ Tijdâlamppu lii taikalamppu – mut mii lii Skuáppu? ¶ Tijmá párnáikulttuurkuávdáš ornij sämikuávlu kieldâi sämikielâlâlâš peivikiäijoid kietkâmijd já säämi timmâsierâid. Taan ive peivikiäijoid skáppojuvvojeh uđđâ sierah, moh láá vuávájum já rahtum Juhâmohheest, Ruotâst. “Vyesi” –sierah láá muorâst rahtum, moi peeljijd puáhtá vittádiđ já peeljijd puáhtá molsođ oppeet koddepeljin uđđâ sierâi várás. “Vyesih” heivejeh pyereest peljičuopâstuvâi hárjuttâlmân, niijbe kevttim máttááttâlmân já njuárustâlmân. Sierâi idea vuáđuduvá säämi pargoid já kulttuurân. Ärbivuáválâš puásui-sierah láá oppeet finnim uđđâ, mielâkiddiivâš häämis! ¶ Tilálâšvuođâin toollum saavah láá finniimist tme 18.30 maŋa sämitige päikkisiijđoin čujottâsâst www.samediggi.fi > dokumenttipankki > Avajaiset já vihkiäiset. Njuálgu liŋkkâ täst. ¶ Tilálâšvuođâi ohjelmeh láá finniimist: ¶ tilálâšvuođâ jođetteijee Heikki Nikula. Tilálâšvuođâ išedeijen lijjii SMK kokkâuáppeeh. ¶ Tilálâšvuođâ lehâstij B.O.D-Corp Banca -paaŋki kulttuurkuávdáá viistijn Venezuela tehálumosáid irâttâseellim vaikutteijeid kullee paaŋki stiivrâ saavâjođetteijee Víctor Vargas Irausquín. Ambassaadâr Mikko Pyhälä kiijtij jieijâs sänivuárust čáitálmâs oovtâstpargokuoimijd já páhudij algâaalmugij vuoigâdvuođâi ovdedem lemin tehálâš uásisyergi Suomâ ovdedempolitiijkâst. ¶ Tilálâšvuođâ lekkâm já káhvástâllâm ¶ Tilálâšvuođâ lopâttem ¶ Tilálâšvuođâ ohjelm ¶ Tilálâšvuođâst lijjii mieldi Venezuela parlament algâaalmugij váljukode ovdâsteijeeh, juávhust meid algâaalmugij vuoigâdvuođâid piälušteijee aalmuglii finnoduv jođetteijee Noeli Pocatierra. Tobbeen lijjii valjeest politiik, kulttuursyergi já irâttâseellim vaikutteijeeh sehe diplomaatkode ovdâsteijeeh. Čáitálmâs já lekkâmtilálâšvuotâ láá finnim valjeest huámášume páihálijn aavisijn, radiost já televisiost. ¶ Tilálâšvuođâst, mii uárnejuvoo Sajosist, lává fáárust kirje kuástideijee Genziro Ito já čällee Kerttu Vuolab. Kuástideijee já čällee mainâstává kirjeest já ton šoddâmmudoin já västidává mielâstis kirje kyeskee koččâmâššáid. Tilálâšvuođâst lii kähvifalâdem. ¶ Tilálâšvuođâst, mii uárnejuvvoo Aanaar Sajosist, lii mieldi Itella Posti Oy ohtâvuođâhovdâ Pirjo Kumpula. Mieldi lahtosin Itella Posti Oy tiäđáttâsah täst . ¶ ” Tilálâšvuotâ lâi uáli liegâs já mist lâi eromâš savâstâllâm sahâalmain já váljukudij saavâjođetteijeiguin. Tilálâšvuotâ lâi kuohtui pelij peeleest luhostum já leim siämmáá mielâ tast, ete sämiaššijn lii máhđulâš peessâđ ovdâskulij positiivlâš já šiev vuoiŋâst. Áinoo vädisvuotâ lâi tuše ääigi nuuhâm. Mun tuáivum-uv, ete pyehtip juátkiđ savâstâllâm já jurdui lonottem val maŋeláá”, Näkkäläjärvi mainâstij. ¶ Tilálâšvuotâ liihistorjállâš. Säämi kielâtaho-palhâšume lii áinoošlajâsâš palhâšume mailmist. Sämitiggelii vuáđudâm säämi kielâtaho-palhâšume, mon uáivilin lii adeliđ tubdâstâssämikielâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv oovdedmân toohum ánsuliist pargoostSuomâst. Sämikieláin uáilduvvoo tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâ. Palhâšume uáivilinlii movtijdittiđ palhâšume uážžoo pyerediđ ovdiist-uv sämikielâ pyerrin toohum pargojá movtijdittiđ puohâid virgeomâháid pyerediđ sämikielâ sajattuv. Säämikielâtaho-palhâšume uážžoo lii valjim säämi kielârääđi. Säämi kielâtaho palhâšumelii taaidâpalhâšume, mii kalga spejâlistiđ sämikielâ já kulttuur riggoduv jámaaŋgânálásâšvuođâ. ¶ Tilálâšvuotâ lii rijjâ puohháid, kiäh tobdeh mielâkiddiivâšvuođâ aabisáid. ¶ Tilavaraukset ja markkinointi ¶ TILE- já PALVÂLEMVÄÄRRIDMIJD SAIJOOS VYEBDIMPALVÂLUSÂST: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. teikâ puh 010 839 3109. ¶ * Tile lii lasâttem ¶ Tiličielgiittâs ¶ Tilaa Sajoksen uutiskirje tästä ¶ Timo Tolvi (eennâm- já meccituáluministeriö) ¶ tiõrvõ, rää´kkes rääuhõ maaddõ! ¶ Titteli ¶ TIÄĐÁTTÂS ¶ Tiäđáttâsâid ¶ Tiäđáttâs má. haldâttâhhoovdâ valjiimist ¶ Tiäđáttâs má. haldâttâhhoovdâ valjiimist ¶ Tiäđáttâs sämitige ornim miäldustábáhtusâst 8(j)-čuákkimist ¶ Tiäddut, et mij sämmiliih lep ohtâ almug, ko mist láá ohtsâš historjá, kulttuur, kielâ já eennâmkuávluh, já et väldikudijrääjih iä uážu rikkođ mii ohtâlâšvuođâ; ¶ Tiäddut, et staatâin lii ovdâsvástádâs OA algâaalmugjulgáštâs vuáimánjoođeetmist, já čuujoot siämmást, et sämiparlamenttârijn já sämitiggeest lii ovdâsvástádâs anneeđ huolâ tast, et algâaalmugjulgáštâs njuolgâdusah tottâluvvojeh já nuávdittuvvojeh, ¶ Tiäđuh párnáá vuoigâdvuođâin aanaar- já nuorttâsämikielân ¶ Tiäđuh párnáá vuoigâdvuođâin aanaar- já nuorttâsämikielân ¶ Tiäđuid sämitige organisaatioin, ton toimâorgaanij pargoin, tooimâst já čuákánpiejâmist kaavnah sämitige päikkisiijđoin www.samediggi.fi . ¶ Tiänu kieldâ ¶ Tiänu kuálástemärbivuáhán kuleh tááláá ääigi kieldum rastapuáđu, tuohâstem já kullekoldem sehe vala kiävtust leijee luosâpuáđu já länipuáđu, viermipivdem čuážžoo viärmáin, koldem, kulgâdâhviärmáin pivdem, já stággu- já vuoggâkuálástem. Nuorttâlâškulttuur jieijâs eromâš jiešvyehi lii Njiävđám kiävŋást hárjuttum keeppilkoldem. ¶ Tiänu kuálástemärbivuáhán kuleh tááláá ääigi kieldum rastapuáđu, tuohâstem já kullekoldem sehe vala kiävtust leijee luosâpuáđu já länipuáđu, viermipivdem čuážžoo viärmáin, koldem, kulgâdâhviärmáin pivdem, já stággu- já vuoggâkuálástem. Nuorttâlâškulttuur jieijâs eromâš jiešvyehi lii Njiävđám kiävŋást hárjuttum keeppilkoldem. ¶ Tiänu kuálástussopâmuš ráđádâllâmairâskodde ¶ Tiänu kuálástussopâmuš ráđádâllâmairâskodde ¶ Tiänu mááccuh ¶ Tiänu mááccuhmalli lii rávhálávt hervejum, aainâs jis tom verdit Iänuduv-Kuovdâkiäinu máccuhân. Mááccuh kevttimkuávlu lii ruávásávt vääldin ubâ Tiänu čácádâshkuávlu. Mááccuh hervâiivneh láá ruopsâd já fiskâd. Eres maalijn spiekâstmáin nissoon mááccuh helmi tuárroo. Hiälmán mana olbepäddi masa love meetterid. Almaa mááccuh helmi ij hervejuu ollágin. ¶ Tiänu-pargojuávkku ¶ Tiänu säämi kielâkuávdáš, Deanu giellagáddi ¶ TIÄTU TÁIĐU & UTKE ¶ Tiörv! Mun lam Anna Lumisalmi, 21-ihásâš nuorttâsämmilâš nieidâ (2008) ¶ tme 10.50 – 11.00 ¶ tme 11.00 – 12.00 ¶ tme 12.00 – 13.00 ¶ tme 13.00 – 14.30 ¶ tme 14.30 - 15.00 ¶ tme 15.00 – 15.50 ¶ tme 15.00 Tiervâpuáttim ¶ tme 15.30 Puátusij almostittem ¶ tme 15.50- 16.00 ¶ tme 9.00 – 9.15 ¶ tme 9.15 – 10.50 ¶ Tobbeláá tavemuš täsni ¶ Tohálâšvuođâvátámâššân lii hiäivulâš aaleeb ollâškovlâtuđhos sehe uápásmem sämiaašijd já haldâttâhpargoid. Pargo miänástuvvee tipšom váátá šiev jođettemtááiđu, hárjánem pargojuávkkuhaldâttuvvâst, naavcâ vättee já ovdâsvástádâslâš porgâmân já šiev sämi- já suomâkielâ tááiđu. Ruotâ-/tárukielâ já eŋgâlâskielâ táiđu kiäččoo hiättun. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi II mield (vuáđupälkki 3233,46 eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Virge toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáá Sajosist. ¶ Toh, kiäh láá lamaš motomin kuhháá meddâl pääihist perruuttáá já maccâm tastoo pááikán, pyehtih identifisistuđ munjin, ko must koijâdeh, maid sämmilâšvuotâ munjin meerhâš. Tot lii tobdo, mon lii väädis valdâttâllâđ. Kieskâd valmâštum tihtâkirjestân taat lii kuittâg lamaš ohtâ muu viggâmuš. Kirje ličij uáivil almostittiđ puáttee ive pelni. Čálám tavesämikielân, mii lii muu eenikielâ. Ko lijjim Tamperest, te oroi ohtânmaanoost tagarin, tegu liččim vuálgus monnii eres ooláádmuddoost, kuus puávtám ain táárbu mield patâriđ, já miiba tađe pyereeb tobdo! Maŋgâsân muu vyelgim Tamperen, s. 1100 kilomeetter kiäčán pääihist, lii lamaš koččâmâšmerkkâ. Motomij mielâst lam tegu hilgom madduidân, patârâm meddâl. Äšši lii eidu nubijkejij. Sämmilâšvuotâ, Säämi já sämikielâ láá piäiválávt muu mielâst. Tuubdâm, et lam vuálgám meddâl, vâi puávtám puáttiđ maasâd styerebin, vâi muu išedeijee kietâ ličij stuárráb. ¶ Toimâ ¶ Toimâjođetteijee Petra Biret Magga                               Proojeektpargee Anne Länsman ¶ toimâm maaŋgâ päikkikoddeest sierâ kááijumsyergi pargoin ¶ Toimâohjelm kieđâvuš vijđásubboht ko eidusâš strategia sämikuávlu luándu maaŋgâhámásâšvuođâ tile já sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu tile.  Toimâohjelmist láá asâttâm toimáid äigitaavluid já ovdâsvástádâspeelijd. Toimâohjelmist láá maaŋgah sämmilijd kyeskee ulmeh. ¶ Toimâpaje ¶ Toimâpaje 2012-2015 jesâneh já värijesâneh: ¶ Toimâpaje 2012-2015 sämitige ornijdemčuákkim valjij Anarist 15.2.2012 saavâjođetteijen Juvá Leemit ađai Klemetti Näkkäläjärvi. Näkkäläjärvi tooimâi sämitige saavâjođetteijen še toimâpaajeest 2008–2011 ¶ Toimâpäikki lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist, Anarist. Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâiguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 14.11.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid pargoost addel nuorâičällee Kaisa Tapiola-Länsman, puh. 010 839 3134. Sämitiigán puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi já nuorâirááđán www.samediggi.fi/nuorat. ¶ Toimâpääihih ¶ Toimâpääihih (5) ¶ Toimâsaje lii sämitige monnii toimâsaajeest tâi sopâmuš mield eres saajeest. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 17.5.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. ¶ Toimâstivrejeijee ¶ -toimâsuárgán lohtâseijee sämmilijd kyeskee aašij kieđâvuššâm čuávvum jieškote-uv virgeomâhijn ¶ * Toimâtilehuolâtteijee Pauli Vuolab ¶ Toimâtoorjâ 4 800 € ¶ Toimâtoorjâ 2 000 € ¶ Toimâttâhčällee ¶ Toimâttâhčällee pargoin lii meridum sämitige pargo-oornig 29 §:st. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (sämitiggeest adelum asâttâs 1727/1995). ¶ Toimâttâhčällee virge ¶ Toimâttâhčällee virge ¶ toimâttâhčällee virge. ¶ Toimâttâm Matti Morottaja ¶ Toimâttâs ¶ toimâttem: Ulla Kurho, ¶ Toimâttuv fastâpargeeh: ¶ - toimâttuv hovdâ, ¶ -toimâttuv hovdâ ¶ Toiminnot ¶ Toiminta ¶ Toimistosihteeri Ritva Tammela ¶ Toimitilahuoltaja ¶ Toimitilahuoltaja Pauli Saijets ¶ Toimitilahuolto/Vahtimestari ¶ Toimitteijeeh: ¶ toim. já layout: Anni Näkkäläjärvi ¶ Toivo West čäällim 5-6 luokai eenikielâ oppâkirjeest almostui tääl nubbe teddilâs. Kiirján kullojeh meid ovdil almostum pargokirjeh 5- já 6 -luokkáid. ¶ tõndiõtt väi´mstes rää´kkast jânnmes. ¶ ton eennâmtieđâlâš kuávlust, moos eennâm kulá, já tooimâ ááigán 11.8.-31.12.2014. Proojeektpargee toimâsaje lii čäällimkode váldutoimâsaajeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist, Anarist. Proojeektpargee pargon lii nuorttâlâškielâlii oppâmateriaal vuávám, rähtim, kielâ tärhistem já jurgâlusâi rähtim. ¶ Tooimah ¶ Tooimâ vijđesvuotâ 4800 bruttom2 ¶ Tooimâ vijđesvuotâ    4800 bruttom2 ¶ Toomâjođetteijee ¶ Toomâjođetteijee Petra Biret Magga-Vars ¶ Toomâjođetteijee, Säämi párnáikulttuurkuávdáš ¶ toorjâpalvâlusah ¶ Toorjâucâmušâid kalga čujottiđ Sämitiigán majemustáá 30. skammâmáánu 2012 tme 16.15 räi čujottâssáin: Sämitigge, Sajos, 99870 Aanaar. Uuccâmluámáttuvâid já lasetiäđuid uážžu kulttuurčällest puh. 010 839 3103 já šleđgâpoostâ pehti Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Uuccâmluámáttuvâid puáhtá meid printtiđ Sämitige internetsiijđoin čujottâsâst www.samediggi.fi . Toorjâucâmušâid puáhtá toimâttiđ persovnlávt tâi äššialmaa pehti, teikkâ taid puáhtá vuolgâttiđ poostâst, äššialmaa mield, telekopion tâi šleđgâpoostâ pehti. Toorjâucâmušâi vuolgâttem tábáhtuvá vuolgâtteijee ovdâsvástádâssáin. ¶ Toorjâucâmušâid kalga čujottiđ Sämitiigán majemustáá 31. roovvâdmáánu 2013 tme 16.15 räi čujottâssáin: Sämitigge, Sajos, 99870 Aanaar. Uuccâmluámáttuvâid já lasetiäđuid uážžu kulttuurčällest puh. 010 839 3103 já šleđgâpoostâ pehti marjukka.helander(at)samediggi.fi. ¶ Toorjâucâmušâid kalga toimâttiđ kulttuurlävdikoodán majemustáá 30. skammâmáánu 2008 räi čujottâssáin: Sämitigge, Kulttuurlävdikodde, PL 41, 99801 Ucjuuhâ. Uuccâmluámáttuvâid já lasetiäđuid finnee kulttuurčällest puh. 010 839 3103 já fax 010 839 3131 sehe šleđgâpoostâst Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Toorjâucâmušâid puáhtá toimâttiđ persovnlávt tâi äššialmaa pehti, teikkâ taid puáhtá vuolgâttiđ poostâst, äššialmaa mield, telekopion tâi šleđgâpoostâ pehti. Toorjâucâmušâi vuolgâttem tábáhtuvá vuolgâtteijee ovdâsvástádâssáin. ¶ Toovláš historjá ¶ Torjuuh mieđettuvvojii čuávuvávt: ¶ Torjuuh mieđettuvvojii čuávvoonáál: ¶ Torjuuh mieđettuvvojii čuávvoo oornigist: ¶ Torjuuh mieñettuvvojii čuávvoht: ¶ To the west of moon and sun ¶ - Totkeet árvušteleh, et eennâmpáálust koskâmiäráklávt jáámá ohtâ kielâ jyehi nube oho. Tággáár liävttoin maailm suullân 6 000 tobdos kielâst joba 90 prosenttid jäämmih taan ihečyeđe ääigi. Nuorttâsämikielâ lii láppojeijee kielâi listoost, et nuorttâsämmiliih ferttejeh tääl rooččâđ kielâ piäluštmân, iätá Skopets. ¶ tot lii killám toijuuhánnáá ¶ Tot tuáimá ohtsâšpargoin sämikuávlu kieldâiguin, eres škovliittâs uárnejeijeiguin, tave-eennâmlâš uábbiorgaanijguin já staatâ máttááttâshaldâttâssáin. Sämitigge oovdâst sämmilij jienâ škovlimpolitiikâst. Sämikielâ já kulttuur sajattâh máttááttâsâst lii ohtâ tehálumosijn sämmilij puátteevuođâ koččâmâšâin. ¶ Triumf Rauna ¶ TSS-komitea lii adelâm ovdebijd avžuuttâsâid Suomân ¶ (TSS-sopâmuš ¶ TSS-sopâmuš ¶ TSS-sopâmuš 1 artikla täähid almugáid jiešmeridemvuoigâdvuođâ. Sopâmuš artikla 15 täähid juáhážân vuoigâdvuođâ uásálistiđ kulttuurelimân, navdâšiđ ton hiäđuin sehe navdâšiđ tieđâlij, kirjálij teikâ taaiđâlij pyevtittâsâidis jiegâlij já aamnâslij hiäđuid adelum syejeest. ¶ TSS-sopâmuš olášutmist Suomâst  5.7.2011. Raapoort kieđâvušeh komitea  53. čuákkimist Genevest skammâmáánust  2014. Sämitigge lii adelâm ciälkkámušis TSS-sopâmuš olášutmist Suomâst ¶ TSS-sopâmuš syeji ovdán ¶ TSS-sopâmuš syeji ovdán ¶ tuáimá puásuiolmožin Vääččir palgâsist. ¶ tuáimá sämikulttuur läänitaidârin ¶ – Tuáivim, et palhâšume movtijdit Meccihaldâttâs juátkiđ sämikielâ sajattuv ovdedem siärvaduvâst já movtijdit uásild meiddei eres-uv virgeomâháid pyerediđ jieijâs sämikielâlijd palvâlusâid, iätá säämi kielârääđi saavâjođetteijee Erkki Lumisalmi . ¶ - Tuáivum, ete haahâ puávtâččij nanodiđ já ovdediđ puoh sárnum sämikielâid já lasettiđ ohtsâšpargo staatâ raajij rasta. Palon nomâlâssân lii, ete sämikielâi terminologia já sänirááju šaddâ jyehi staatâst nuuvt jieškote-uvlágánin, ete tai kielâi sárnooh iä innig ibbeerd nubijdis, pahudij Paltto. ¶ Tuáivumield nuorâirääđi lii vuáháduttám sajattuvâs nuuvt säminuorâi koskâvuođâst ko väldikodálávt-uv tagarin tuáimen, mon piälán lii älkkee jurgâluđ säminuorâid kyeskee áášijn. Tuáivum, et love ive keččin puohâin säminuorâin láá aassâmsaajeest já kielâjuávhust peerusthánnáá siämmáálágneh máhđulâšvuođah oppâđ kielâ škoovlâst. Tuáivum meid, et säminuorah ain-uv anaččii áárvust jieijâs kulttuur já liččii čiävlááh sämmilâšvuođâstis. ¶ Tuáivup, ete raavâdviäsuirâtteijee piäjá tooimâ joton 1.5.2014 rääjist teikâ sopâmuš mield. ¶ - Tuáivup kolliimist ennuv. Tehálumos ulmen lii rähtiđ pisovijd ráđádâllâmmáhđulâšvuođâid Euroop Unionáin já finniđ sämikoččâmâšâid pyerebeht huámmášumán EU politiikâst. Eromâš ulmen lii turvâstiđ EU InterregSápmi -ruttâdemohjelm siäilum jiečânis ohjelmin, ton ruttâdem turvâstem já ohjelm haldâšem já virgeváldálâšvuođâ kepidem. Puoh pehtilumos ličij sirdeđ ohjelm haldâšem njuolgist sämitiigán. Tuáivup meid piätupolitiik ovdedem EU tääsist nuuvt, ete sehe piäđui suojâlem já sämipuásuituálu hárjuttem liččii täsitiädust já iäláttâs hárjuttem syeji lii turvâstum, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi paahud. ¶ Tuáivut Kerttu Vuolab ¶ Tuáivuttep puohâid tiervâpuáttám Säminuorâi taaidâtábáhtusan tuorâstuv 31.3.2011! ¶ Tuájáreh: Birit-Kirsti Länsman, Hilla já Jenna Portti ¶ Tuálvup sämikuávlu aalmugijkoskâsij kongresäššigâšâi tiäđulâšvuotân maaŋgâpiälásâžžân já siskáldâsâs peeleest ereslágánin čuákkimčuásáttâhhân. ”Anarân puátih toh finnoduvah já organi-saatioh, kiäh halijdeh tilálâšvuođâstis eeneb ko massatuurismčuásáttuv ađai rievtis sämikulttuur já áinošlajâsii luándu tuáimee palvâlušâiguin”, iätá haavâ kessen väljejum aanaarlâš, kote lii nuorttâsämmilâš Marja Männistö. ¶ Tuámárin toimâm Inga-Máret Gaup-Juuso, Tiina Sanila-Aikio, Heikki Nikula já Ailu Valle (kooveest) lijjii vädis pargo oovdâst valjiidijn säminuorâi ovdâsteijeid Tuurku tábáhtusân. Tuámáreh onnii tábáhtus muusiklâš tääsi pyerrin já kijttâlii eromâšávt ärbivuáválii juáigus já leu´dd mätteid já nuorâi láávdástmijn sirdâšem ilo já rehálâš musiik puđâldâs. Tuámáreh adelii tilálâšvuođâst meid jieijâs mättimčáittus suáittimáin, lávlumáin, juoigâmáin já räppäämáin. ¶ tuárjuđ já ovdediđ sämmilijd kyeskee tieđâlii tutkâmuš ¶ Tuávááš ¶ Tuimat tääl' on talven viimat, ¶ Tulevia tapahtumia kevät 2015 ¶ tulkkumčuákkimijn sehe muusik- já teatterčájáttusâin. Teknikkáreh išedeh meid ¶ * Tulkkumviistij stuáruduvah: 2 stk x 9,5 m2, 2 stk x 6 m2 já 1 stk x 8 m2 ¶ ** Tulkkumviistij stuáruduvah: 2 stk x 9,5 m2, 2 stk x 6 m2 já 1 stk x 8 m2 ¶ ** Tulkkumviistij stuáruduvah: 3 stk x 5 m2 já 1 stk x 7,5m2 ¶ Tulokset 1 - 1 / 1 ¶ Tulokset 1 - 2 / 2 ¶ Tulokset 1 - 5 / 5 ¶ Tulokset 1 - 6 / 6 ¶ tulossa ¶ Tuodâr liäbbáá tuoddâr tyehin, ¶ - Tuoddârij curmepoovsâ, tuot algâvuovdij nánnáás seireen - ¶ Tuõddâr kuâsttai tuõddâr tue´kken, ¶ Tuomas-Aslak Juuso ¶ Tuomas Juuso lii šoddâm Lahtist, mut nubálov ihásâžžân sun värree maasâd eejis päikkikuávlun kietâsuottâs Sáámán. Tyemes mana puásuiškoovlân já váldá tipšomnáál ečirohhees poccuid. Sun kuorâškuát äijihis, stuorrâ puásuiriggá, luodâid. ¶ Tuomas Magga (Kuttoor-Nijlâs Tyemes) tavesämikielân CD:n luuhâm uásih kuovdâkiäinulâš Anders Pedersen Bär (Máiza-Bier Ándde) kirjeest suápih nuuvt eenikielâ, historjá já oskolduv máttááttâs miädlusmateriaalân. Pedersen Bär čaalij muštâlusâid jieijâs elimist 1800-lovo loopâst, ko lâi tyemmejum faŋgâlân Kuovdâkiäinu stuuime maŋa. Škoovlâ pirâstiätu 3-oppâkirje almostittui tavesämikielâlâš jurgâlussân (Birasdiehtu 3), mon lii jurgâlâm Jouni Antti Vest (Jovnna-Ánde Vest). ¶ Tuomo Laiti ¶ Tuorâstâh 6.2.2014, Parlamentsali Solju ¶ Tuorâstuv 29.3. lii muusikkeejâdmâspeivi, mast väljejuvvoo säminuorâi ovdâsteijee väldikodálâš Nuori Kulttuuri -tábáhtusân. Tábáhtus uárnejuvvoo Tuurkust 25.–27.5.2012. ¶ Tuorâstuv muusikkejâlmâsân láá almottâttâm ohtsis 20 muusik- já lávdástelleejuávkkud jyehi kuávlust sämikuávlu já Ruávinjaargâ kaavpugist. Tuámáreh väljejh uáslistei koskâvuođâst säminuorâi ovdâsteijeid väldikodálâš Nuorâ Kulttuur Sounds -tábáhtusân, mii uárnejuvvoo vyesimáánust Tuurkust. Kištorááiđui kulmâ pyeremus palhâšuvvojeh stipendijguin. Tuámárijn nuorttâsämikielâ já rock-muusik oovdâst Tiina Sanila-Aikio, aanaarsämikielâ já maaŋgâid muusikšlaajâid Heikki Nikula, tavesämikielâ rap-musijkkár Áilu Valle já ärbivuáválii juoigâm miäštár Inga-Máret Gaup-Juuso. ¶ Turi čáálá sämmilij algâpuátimist el. návt: ¶ Tust láá suá ih so âhánnáá, ¶ Tutkâmuš ij lah vala puáhtám adeliđ sämmilij algâpuátimist täärhib kuvvim ko maid vuossâmuu sämikielâlâš proosakirje ive 1910 almostittám Johan Turi (1854-1936) čaalij. Turi kovvee kirjestis Muittalus samid birra (Muštâlus sämmilijn) vijđáht sämmilij ärbivuáválâš eellim. Kirje lii säämi kirjálâšvuođâ klassijkkár já tot lii jurgâlum maŋgáid maailm kieláid, meiddei suomâkielân. Turi kirje lii ain-uv šiev käldee sämikulttuurist. ¶ Tutkija vuonna 2012 perustettavaan Saamelaisarkistoon ¶ Tuula-Maija Magga-Hetta ¶ tuulet, tuiskut määrättömät, ¶ TUULHAH: Uárnip táárbu mield meid simultaantuulhâid. ¶ Tuupa Records Oy ivnáás ohjelmtoimâttâhân kuleh fiijnâ artisteh já taaidâreh.Tuupa haalijd ovdediđ já tuárjuđ sämikielâ já kulttuur, tondiet sij pyevtitteh já almostitteh iänááš sämikielâlâš muusik, mutâ spiekâstuvah tiäđust-uv láá! Sämmiliih artisteh: ¶ Tuupa Records Oy lii ubâ Suomâst tuáimee maaŋgâpiälásâš AV-syergi irâttâs. Tuupa Records fáálá áámmáttáiđulâš já ollâtásásâš palvâlem nuuvt paddim- ko videopyevtittembeln. Sij suunnâttâleh já olášutteh ovdâmerkkân:* Paddim- já miksempalvâlus,* Tábáhtustekniik,* Live-jienâtävistempalvâlusah,* Oovdânpyehtimvideoh / pyevtittâsoovdânpyehtimeh,* TV-já radiomáinuseh, * Muusikvideoh já * Formaatij muttim. ¶ Tuvalalâš čuudâlávloo Igor Koshkendei lávdástâlâi sämipárnáid porgemáánust 2011 Anarist. ¶ – Tuvalâš čuudâlavluu eromâš lávlumvyehi lii luptim mailmist stuorrâ mielâkiddiivâšvuođâ, mast lávloo áppád pyevtittiđ maŋgâ čyeijee jienâ siämmáá áigásávt. Maadâ-Siperia Tuva, mast Ijâttis iijâst lávdástellee Igor Koshkendei lii vuálgus, lii čuudâlavluu kuávdášlâš kuávlu, muštâl Ijâttis iijâ aalmugijkoskâsij aašij koordinaattor Marina Falevitch Säämi máttááttâskuávdáást. ¶ TV Nuorttâsämmilâš nuorâi jieijâs blogi täst ¶ Tv:st lii sämikielâlâš párnáiohjelm Unna Junná, sämiradiost puáhtá kuldâliđ Binna Bánna- párnái ohjelm já párnái kirjálâšvuotâ lii lasanâm puáhâin sämikielâin. Taat lii positiivlâš! Sämmilâšpárnáid iä lah ennustkin almostum loostah tavesämikielâlii Aku Anka (Vulle Vuojaš) maŋa. Muu mielâst Vulle Vuojaš kolgâččij uđđâsist ”iällááttiđ jieggáid”. Tot motivistá luuhâđ máttááttâlmist aaibâs puohâin kielâin. Nuoráid almostuvá tavesämikielâlâš nuorâilostâ Š-bláddi. Lostâ lii taanáigásâš já tuálá siste nuoráid lohtâseijee äigikyevdilijd fáádáid. Muu tiäđu mield neetist ij lah vala sämmilâšpárnáid falâldâh meendugin ennuv. ¶ Tyehin lii sämikielâi ovdánem já kirjálii kevttim lasanâm, mii lii lasettâm kielâ huolâttâs, ovdedem, tutkâm sehâ normâdempargo táárbu puohâin sämikielâin. Ohtsâš säämi kielâkuávdáš, moos tágáreh palvâlusah čuákkejuuččii, išedičij tiäđu kavnâmist. Lasseen kuávdáš nanodičij sämikielâi koskâsii viestâdem já oovtâstpargo. Kuávdáá pargoh liččii el. tutkâm, kielâhuolâttâs, kielâovdedem, terminologiapargo, normâdem, nommâčuágáldâpalvâlus, päikkinoomah já tieđettemtoimâ säämi kielâáámmátlijn koččâmâšâin. ¶ Tyeje nubbe uási lii stuorrâ čuovâkove, mast tijme-enâduv oolâ láá kovvejum herbaario šadoh. ”Toh hämmejeh ornamentlágán ase mii oŋâttuš oolmij kuávlun, luovvânmáin miäruštâllâm já luokittâllâm čulhoost”, tegu taaidâr jieš valdâl tyejees. Helander kuálmád tyeji ´Tuoddârist´ lii stellejum Sajos váldu-uuvsâ paajaapiäláá laasâ oovdân já tot kovvee piegâ sáimám ohtuunis laajišsuávváid. ¶ Tyeji ¶ Tyeji juáhhoo táválávt timmâ já korrâ materiaaláid. Nisoneh láá táválávt porgâm timmâ tuojijguin, moid lohhojeh poccuučeevđi, kuđâlmij já tekstiilij amnâstem. Almaah oppeet láá hammim tiiŋgâid korrâ täävtist, čuárvist, muorâst já metallist. Säämi tuáján lii tijpâlâš, et materiaalâi hammiimist tehálub lii lamaš materiaalâi jiešvuođáid vuáhádume. Ovdâmerkkân päähist rahtum kuuvseh já eres anoliteh láá kuovzum päähi jieijâs šoddâmsáigui mield. ¶ Tyejimarkkâneh lávurduv 13.12. tme 10–17 ¶ Tyejisuámsurtori já tyejimarkkâneh Sajosist 12.–13. juovlâmáánu 2014 ¶ Tyejisuámsurtori já tyejimarkkâneh Sajosist 12.–13. juovlâmáánu 2014 ¶ Tyejisuámsurtori uárnejuvvoo vástuppeeivi 12.12. tme 12–17 ¶ Tyejisuámsurtori uárnejuvvoo vástuppeeivi 12.12. tme 12–17 Puáđi suámsurtorin toohâđ kávnusijd! Nuubán taarbâšmettum mááccuh, jyevdilâs soljo, peljiheervah teikâ mii ihenis eres tyeji puáhtá leđe aarni tunjin. Lasseen suámsurtorist puávtáh kavnâđ tyejiamnâsijd, ovdâmerkkân kággáid, laaigijd, siilhijd, šiišnijd jna. Suámsurtorist lii meid ohtsâš pevdi, kuus puáhtá pyehtiđ vyebdimnáál ovtâskâs tävirijd, jis jieččân piävdán ij kavnuu tuárvi vyebdimnáál. Tyejisuámsurtori ääigi Sajosist lávloo vuáččulâš Tiina Aikio čuojâldittein Tony Brandtbergáin tme 14.00. Mušte, nube tušes tiŋgâ lii nube aarni já retro lii tääl onnáá vyehi! Psst, Saijoos niäljád Klubi-eehid álgá tme 20.00. Tyejimarkkâneh lávurduv 13.12. tme 10–17 Lávurduv lii vuárust markkânpeivi já vyebdeeh čokkáneh Saijoos aulan pirrâ sämieennâm. Markkâneh láá šiev saje uápásmuđ sämituojij majemuid uđđâ pieggáid já uástiđ juovlâskeeŋgâid. Markkânij ääigi tme 13.00 čuojât orjâlâškielâlâš  folk-rock juávkku Ravggon. Meid párnááh láá tiervâpuáttim markkânáid! Säämi párnáikulttuurkuávdáš Mánnu uárnee párnáid tyeji- já puđâldempáájá tme 10.00–12.00. Páájáást valmâšteh širottâsâid ärbivuáválijn materiaalijn. ¶ Tyejisäänih anarâškielân: ¶ Tyelji - talja ¶ Työ alkaa 7.1.2015 ja kestää aluksi 31.12.2015 saakka. Kelpoisuusvaatimuksena on Saamelaiskäräjistä annetun asetuksen (1727/1995) mukaisesti tehtävän edellyttämä koulutus ja saamen kielen taitoa. ¶ työntyy tyrskymerta päin. ¶ Työryhmä: ¶ Tähti- já čuárvipargoi materiaalân kiävttojeh poccuu čuárvi já täävtih, eres taavtij uásih, sehe kuusâ já soorvâ čuárvih. Täävtist já čuárvist ráhtojeh pastemeh, njuškomeh, laavhâ kääibih, náluskuápuh, nijbetoppiittuvah – tááláá ääigi meid čiiŋah. Lasseen hiärváás čuárvivuájuttâsah kiävttojeh maaŋgâin muorâtiiŋgâin, tegu kuuvsijn, naapijn, vyeijim- já mätkisoobijn, puttâlijn já kijssáin (čukke). Säämi ornamentiik lii valjaamus já muččâdumos muddoost eidu čuárvi- já tähtituojijn. Hervâkovoseh skuážurduvvojeh táválávt nijbekeijijn já ivnejuvvojeh leibiostoin tâi kuunáin. ¶ Tälvimaailm pivoh ¶ Tälvimaailm pivoh ¶ Tälvi Puupâ kuvlân ¶ Tälviv tääbbin puolâšpiegah, ¶ Tä´lvvsijdd –kolttakulttuurikeskus Sevettijärvelle hankkeen ohjausryhmä ¶ Tä´lvvsijdd –kolttakulttuurikeskus Sevettijärvelle hankkeen ohjausryhmä ¶ Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Täsiárvuváldálâš Färsuolluuh ¶ Täsiárvuváldálâš ( tavesämikielân) ¶ Täsivääldi president kanslia lostâmediatiäđáttâs 30.03.2012 täst. ¶ Täsivääldi President já rovvá Jenni Haukio puáttiv Saijoos salin. 3.4.2012. ¶ Täsivääldi President Niinistö já Sämitige saavâjođetteijee Näkkäläjärvi adelává kieđâid Sämitige lekkâmjuhleest 3.4.12. ¶ Täsivääldi President Niinistö já Sämitige saavâjođetteijee Näkkäläjärvi adelává kieđâid. ¶ Täsivääldi President saahâ Saijoos vihkjáin já Sämitige lekkâmijn 3.4.2012. ¶ täst ¶ täst. ¶ tästä. ¶ tät lij keârddam koddjireeisaid, ¶ Tääbbin puávtáh eelliđ keččâmin projektijd, moh láá Sämitiggeest joođoost. Nuuhâm projektij loppâraportijd kaavnah dokumentpaaŋkist PROJEKTEH-maapist. ¶ Tääbbin puávtáh eelliđ keččâmin projektijd, moh láá Sämitiggeest joođoost. Nuuhâm projektij loppâraportijd kaavnah dokumentpaaŋkist PROJEKTEH-maapist. ¶ Tääbbin puávtáh eelliđ keččâmin projektijd, moh láá Sämitiggeest joođoost. Nuuhâm projektij loppâraportijd kaavnah dokumentpaaŋkist PROJEKTEH-maapist. ¶ Tääbbin tavveen Távgái vyelni ¶ Tääl (2011) lam luhâmin vuossâmuu ive Laapi ollâopâttuvâst luokamáttáátteijen. Pajetääsist tubdâškuottim mielâkiddiivâšvuođâ ohtsij aašij tipšomân. Luvâttuvâst servim uppeekode stiivrâ tooimân já muu väljejii Aanaar nuorâiparlament jesânin. Tääl tooimâm Suomâ säminuorâi stiivrâ värisaavâjođetteijen já taan ive tooimâs algâttâm sämitige nuorâirääđi värisaavâjođetteijen. Toimâ säminuorâi hiäđui já vuoigâdvuođâi vyeijee seervijn lii orroom rievtisin já tuubdâm tom uáli tehálâžžân. ¶ Tääl kirje almostuvá uđđâ häämist: puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ láá kevttum siämmáá kirjeest. Tavesämikielâ lii čuovjis, anarâškielâ ruánáá já nuorttâlâškielâ oppeet ruopsis ivnijn. ¶ “Tääl lep finnim tehálijd aašijd foorum almosciälkkámušân já mij kolgâp huolâttiđ tast, et toh meiddei váldojeh vuotân tave ooláádmudo jieškote-uv kyeimivuođâin já oovtâstpargoost. Mij algâaalmugeh já säämi parlamentaarlâš rääđi kolgâp rähtiđ iävtuttâsâid tast, maht julgáštâsâst čuážžoo tehálijd aašijd puáhtá olášuttiđ. Eromâšávt mij kolgâp suogârdâllâđ tom, maht algâaalmugij uásálistemvuođâ puáhtá pyeremustáá turviđ tave ooláádmudo oovtâstpargoost. Puáttip kieđâvuššâđ ääši SPR stiivrâ puáttee čuákkimist cuáŋuimáánust já tuáivumield finnip talle valmâštâllâmpargo pyereest aalgân” , Näkkäläjärvi muštâl. ¶ Tääl lii mielâ nuuvt liävuttem, et halijdiččim olgoenâmáid nuuvt ennuv ko máhđulâš, vissâ mottoom ááigán aassâđ-uv, mut halijdiččim kuittâg vala motomin varriđ maassâd päikkikuávloid Anarân. ¶ Tääl aasâm Jokkmokkist (Juhâmokke), mast luuhim Sámij åhpadusguovdásjist (Säämi máttáátâskuávdáš), válduamnâsin nähki já tekstiileh. Säämi máttáátâskuávdážân moonnâm lii adelâm munjin ennuv, ko lam oppâm ennuv ärbivuáviljn tuojijn. Tääbbin uáppá še ennuv sämmilij historjást já eres sämikuávluin, sehe säämi ärbivuovijn. ¶ Tääm mun lam ilolâš, et puávtám jieččân uásild ovdediđ anarâškielâ sajattuv tááláá pargo pehti sehe meid muusik vievâst. ¶ tääsi: 1-3 lk ¶ tääsi: 1 lk ¶ tääsi: 2 lk ¶ tääsi: 3 lk ¶ tääsi: 7-9. lk ¶ tääsi: 7. lk. ¶ Tääsi: ovdâmáttááttâs - 3 lk ¶ tääsi: ovdâmáttááttâs - 3 lk ¶ tääsi: puohah ¶ tääsi: Suápá pyereest luuhâmkirjen vyelitääsist já kirje puáhtá kevttiđ vierekielâlij oppâmateriaalin še. ¶ tääsi: vuođuškovla ¶ tääsi: 3 lk ¶ tääsi: 4 lk ¶ tääsi: 5 lk ¶ tääsi: 6 lk ¶ - Taažâ haldâttâs nuávdit aktiivlâš sämipolitiik, mon vuáđđun láá eennâm vuáđulaavâ ´sämicekki´ (§ 110 a), ive 1987 asâttum sämilaahâ já aalmugijkoskâsâš pargo-ornijdume ILO sopâmuš nr 169. Vale mield sämmilijd kyeskee škovlimpolitiik lii heiviittum västidiđ ILO-sopâmuš vátámâšâid. ¶ Taažâ já Suomâ škoovlâin láá iäruh. Párnáin lijjii aalgâst munekááduh ohtsij škovlâpeeivij háárán, mut toh láá jo lappum. Haahâ lii-uv uáli eromâš, ko tot keččâl väldiđ kiävtun kuábbáá-uv eennâm škoovlâ puorijd peelijd. Škoovlâi kiävtust láá puoh Taažâbeln já Suomâbeln rahtum sämikielâliih oppâmateriaaleh já puoh eres-uv pyeremusah resursseh láá valdum anon. Ucjuuvâst lii vuoijâmhallâ já ollâtásásâš muusikluokka. Sirmá párnááh peessih vuoijâđ Ucjuv vuoijâmhaalâst, maggaar ij lah Sirmáást. Sirmáást oppeet lii eromâš šiev škovlâ- já pállučiehčâmšiljo. Ucebij škoovlâi vádisvuottân lii távjá, et tain váiluh amnâsmáttááteijeeh. Škoovlâi oovtâstpargoost lii lamaš ävkki taam-uv ääšist. Ucjuuvâst lii eres lasseen muusik máttáátteijee já Sirmáást oppeet tárukielâ máttáátteijee. ¶ Taažâ lii ratifisistâm Nagoya pevdikirje já Ruotâ já Suomâ valmâštâllâv sopâmuš ratifisistem. Čuakkimist onnii hirmâd tergâdin, ete Nagoya pevdikirje kenigâsvuođah valduuččii uássin jieškote-uv staatâ lahâasâttem siämmáánáál. ”Ko siämmáá ääigi ráđádâleh tave-eennâmlii sämisopâmušâst, mon ohtân ulmen lii oohtânsovâttiđ sämmilijd kyeskee lahâasâttem, lii velttidmettum, ete meid Nagoya pevdikirje ratifisistem uásild tággáár oohtânsovâttem ráhtoo” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi tiäduttij. ¶ Taažâ, Ruotâ já Suomâ koskâsâš sopâmuš ulmen lii rähtiđ sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv kyeskee oovtmiäldásâš tave-eennâmlâš njuolgâdusâid. Sopâmušâst liččii miärádâsah eres lasseen sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâst, ohtsâšpargoost sämitigij já staatâi kooskâ, sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš vuogâdvuođâin sehe iäláttâsâi háárjutmist. ¶ Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämiaašijn västideijee ministereh já tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeeh láá vuáđudâm tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume – Kollekielâ. ¶ Taažâst ¶ Taažâst já Ruotâst vyeimistorroo sämmilâšmiäruštâlmeh láá alda Suomâ njuolgâdus. Kj. www.samediggi.no já www.sametinget.se . ¶ Taažâst tavesämikielâ oovdâst Rolf Olsen (Tor Magne Berg), juulevsämikielâ Heidi Andersen (Sigmund Johnsen) já maadâsämilielâ Lena Kappfjell (Jonar Thomasson). ¶ Taažâ sämitige president Egil Olli iätá lemin uáli ilolâš tast, et ráđádâlmeh peessih tääl joton. ”Tegu tiettip lii lamaš mottoom verd sierâmielâlâšvuotâ ráđádâllâmvuáváámist, eromâšávt Taažâst, mut ko mij tääl tiettip, et Suomâ já Ruotâ sämitigij já toi enâmij haldâttâsâi kooskâ lii oovtmielâlâšvuotâ, te algâttem ij uážu leđe Taažâst kiddâ. Tääl halijdâm kevttiđ tilálâšvuođâ pyerrin já rämidiđ Suomâ já Ruotâ táássážân ovdánâm fiijnâ já šiev prosessâst já mielâst vuárdám et porgâškyettip tain historjállijn toimáin: uážžup áigá sämisopâmuš kuulmâ tave-enâmist, mast aassâp”, juátká Egil Olli. ¶ Taažâ sämitige saavâjođetteijee ¶ Taažâ sämitigge (Sámediggi/ Sametinget) vuáđudui ive 1987 (laahâ 1987:56) já tot algâttij tooimâs ive 1989. Sämitige kuávdášhaldâttâh tuáimá Kárášjuuvâst uđđâ parlamenttáálust, mii vihkui skammâmáánust 2000. Kaavnah lase tiäđuid ton päikkisiijđoin www.samediggi.no . ¶ Taažâ Sämitigge (Sámediggi/Sametinget) vuáđudui jieijâs lavváin ive 1987. Ton virgálâš lekkâmijd viettii 9.10.1989. ¶ Taažâ sämmiliih puásuituálleeh Ellen Maret Hætta já Berit Marie Eira poođijn seminaarân njuolgist pygálysâin. ”Puásuituálust sehe almaah ete nisoneh láá täsiárvusiih já pargoh juáhhojeh puohâi kooskân. Sämisiärváduv siste säminisonijn iä lah čuolmah täsiáárvu háárán, Hætta muštâlij”. Sehe Hætta ete Eira tiäduttáin, ete ”stuárráámus uhke puásuisämmilij kulttuur kuáttá já meid säminisonij máhđulâšvuođáid hárjuttiđ ärbivuáválijd iäláttâsâid lii Taažâ staatâ áigumuš pággunjuovvâđ pele Taažâ poccuin puáttee ive beln ”. Kuohtuuh puásuituálunisoneh tuođâi pooláin puátteevuođâs peeleest. ”Ubâ mii eellim lii puásuituálu, ton pirrâ huksejuvvojeh puoh, sämikielâ kevttim, tuojij materiaal já tai valmâštem, párnái peessâm mieldi sii jieijâs kulttuurân já taam ij ibbeerd Taažâ staatâ”, Eira tärkkilistij. ¶ Taažâ sämmilij ovdâsteijeevâš orgaan, sämitigge vuáđudui ive 1987 (laahâ 1987:56) já tot algâttij tooimâs ive 1989. Taažâ lii ratifisistâm ILO 169-sopâmuš algâaalmugij vuoigâdvuođâin. Taažâ vuáđulaahâ tuubdâst sämmilijd algâaalmugin. ¶ Taažâ täsiárvu- já ucceeblohováldálâš ¶ Taažâ vuáđulaahân lasettui ive 1988 nk. sämmilâšcekki (110a §), mon mield staatâ virgeomâháin lii kenigâsvuotâ orniđ tile tagarin, et säämi aalmugist lii máhđulâšvuotâ turviđ já ovdediđ jieijâs kielâ, kulttuur já ohtsâškodde-eellim. Siämmáá ääigi valmâštâllui meiddei sämilaahâ (Sameloven/ Sámeláhka 1987), moin vuáđudui vaaljâigijn väljejum Sämitigge (Sámediggi/ Sametinget). Sämmilij sajattâh eennâm algâaalmugin nanodui ive 1990, kuás Taažâ ratifisistij Aalmugijkoskâsâš pargo-ornijduv ILO algâaalmugsopâmuš nr. 169. ILO-sopâmuš vátámâšah láá tastoo valdum vuotân meiddei sierânâslaavâin, el. máttááttâslaavâst já sämilaahân ive 1990 lohtum kielâjurgâlusâin já Sämitige pargoin el. máttááttâs já škovlimpolitiik suorgijn. ¶ Taaiđâ ¶ Taaidâr Marja Helander tuojijd kieđâvuššee lostâmediatiäđáttâs täst. ¶ Taaiđâr Outi Pieski taiđârááhtus Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist ¶ Taaidâr Outi Pieski tuojijd kieđâvuššee lostâmediatiäđáttâs täst. ¶ Taaiđâtábáhtus ¶ taaidâtábáhtusâin 2001-2007. ¶ Taaidâtábáhtus álgá pargopáájáiguin jo oovce ääigi, mut eidusâš tanssâohjelm álgá tijme 12 Uc-juvnjäälmi škoovlâ juhlesalist. Tanssâjuávhuin vuálgá ohtâ ovdâstiđ säminuorâid väldikodálii Nuorâ kulttuur MOVES-tábáhtusân, mii uárnejuvvoo 20. – 22. vyesimáánu Oulust. Tuámárin toimâv čaittâleijee Ebba Joks Taažâ Tiänust já musijkkár Tiina Sanila-Aikio Čevetjäävrist. Lasetiäđuh: Niina Siltala, puh. 010-839 3134. ¶ Taaidâtábáhtusâst palhâšui meiddei Čevetjäävri škoovlâ filmâjuávkku, mii lâi valmâštâm uánihiselleekove nuorttâsämikielâlâš Idols-kištodmist. Aanaarsämikielâlâš 0-1-luokai uáppein šaddee juávkku finnij palhâšume čeepiht rahtum aanaarsämikilâlâš animaatioelleekuuvijn. ¶ Taaidâtábáhtusâst väljejuvvojeh säminuorâi ovdâsteijeeh Nuorâ Kulttuur SOUNDS –tábáhtusân, mii tuálloo Tuurkust 25.– 27.05.2012. ¶ Taaidâtábáhtus halijdui orniđ Ruávinjaargâst, ko kaavpugist äässih viehâ ennuv säminuorah, kiäh iä lah ovdil uásálistám taaidâtábáhtusân já tuše häärvih láá finnim sämikielâ máttáátâs škoovlâst. Säminuorâi taaidâtábáhtusah láá uárnejum 1970-lovo rääjist. ¶ Taaidâtábáhtus koveráiđu ¶ Taaidâtábáhtus koveráiđu ¶ Taaidâtábáhtus lâi uáli pyereest luhostum. Tot lii siäiluttâm sajattuvâs sämipárnái já –nuorâi sehe sii máttáátteijei tehálâžžân teivâdensaijeen. Lasseen tot fáálá máhđulâšvuođâ pyehtiđ uáinusân škoovlâi mättim já kulttuurpuđâldâs. Puáttee ive lii väldikodálâš teeman muusik, já juurdân lii orniđ Säminuorâi taaidâtábáhtus stuárráábin ko kuássin uđđâ kulttuurkuávdáást Sajosist. ¶ Taaidâtábáhtustiäđáttâs 27.1.2010 ¶ Taaiđâtábáhtus uárnejeh vuáruiivij jieškote-uv kieldâin já toos kočoh puoh sämipárnáid já - nuorâid sehe sämikielâ teikâ sämikielâlii máttááttâsâst leijee párnáid já nuorâid. ¶ Taaidâtábáhtus valmâštellen sämitiggeest tuáimá Anni Näkkäläjärvi (anni.nakkalajarvi(at)samediggi.fi). Tärhibeh ravvuuh já tábáhtus njuolgâdusah toimâttuvvojeh škovláid puorijn muunijn. Čuávu meiddei sämitige päikkisiijđoid www.samediggi.fi . ¶ Taaidâtábáhtus valmâštellen sämitiggeest tuáimá oppâmateriaalvuávájeijee Anni Näkkäläjärvi (anni.nakkalajarvi(at)samediggi.fi) oovtâst nuorâčällee Niina Siltalain (niina.siltala(at)samediggi.fi). Ruávinjaargâst uárnejum taaidâtábáhtus raapoort 2010 lii uánimnáálá sämitige päikkisiijđoin: Nuorâi taaidâtábáhtus . ¶ Taaidâtábáhtus valmâštellen sämitiggeest tuáimá oppâmateriaalvuávájeijee Anni Näkkäläjärvi (anni.nakkalajarvi(at)samediggi.fi) oovtâst nuorâičällee Inka Nuorgamijn (inka.nuorgam(at)samediggi.fi). Čuávu nettisiijđoid! ¶ - taaidâtábáhtusvästideijee Anni Näkkäläjärvi, 040-511 1821 ¶ Taaksih: Aanaar já Avveel taaksih. ¶ taam njuálguliiŋkâst ¶ Taan ive láá tavesämikielâ já maadâsämikielâ moh loptejuvvojeh uáinusân. Tavesämikielâ sárnoo Ruotâst, Taažâst já Suomâst já maadâsämikielâ Ruotâst já Taažâst. Taa uánihávt árvuštâllâmkomitea agâstâllâm mane eidu Máret Sárá já Lajla Mattsson Magga uážžuv palhâšume ive 2010: ¶ Taan ive Säminuorâi taaidâtábáhtus kávnoo meid facebookist: ¶ Taan kiiđâ vuolgij joton meiddei nuorttâsämikielâlii aabis kietâčäällimpargo. Tiina Sanila-Aikio lii valmâštâllâm kietâčáállus já pargo kárvánâš loppâivveest. Nuorttâsämikielâlii kielâpiervâltooimâ puátusin lii vyerdimist, et uđđâ vuosâluokkaliih nuorttâsämikielâ máttááttâsân láá puátimin čohčuv 2011. Ulmen lii finniđ aabis jo tai uđđâ vuosâluokkalalij kiävtun. ¶ Taan kirje uáivilin lii pieijâđ joton tuu anarâškielâ oopâid! Kirje fáádáh tuálih siste argâpiäiválijd tilálâšvuođâid ja toid kullee kuávdášlijd saanijd, mut meiddei kielâoopâ, vâi peesah aalgâ rääjist uápásmiđ kielâ ráhtusân. ¶ Taan kovesänikiirján láá čuákkejum anarâškielâ kuávdâšsäänih ašij mield. Kovvejum säänih láá suullân 500, iänááš uási tain nomineh. ¶ Taan kovesänikiirján láá čuákkejum tavesämikielâ kuávdâšsäänih ašij mield. Kovvejum säänih láá suullân 500, iänááš uási tain nomineh. ¶ taan liiŋkâ pehti ¶ Taan oppâkirjeest lii biologia, eennâmtiätu já tiervâsvuođâtiätu. Biologia oosijn oopah meeci iäláánšlaajâid já uážuh tiäđu tast, maht meeci raavâdkuáluseh šaddeh. Eennâmtiäđust uápásmuuh eennâmpáálu luándun já ulmuu elimân jieškote-uv kuávluin eennâm-páálust. Uážuh tiettiđ, maht ulmuuh Aasiast já Australiast eellih já uápásmuuh tai eennâmoosij ellee- já šaddošlaajáid. ¶ Taan siijđost láá koveh Saijoos tábáhtusâin ive 2013 ääigi. Uđđâsumos kove pajemužžân. ¶ Taan siijđo uánihis čujottâs lii www.samediggi.fi/kvsopimukset ¶ Taan siijđo uánihis čujottâs lii www.samediggi.fi/kvsopimukset ¶ Taan siijđo uánihis čujottâs lii www.samediggi.fi/suositukset ¶ Taan siijđo uánihis čujottâs lii www.samediggi.fi/suositukset ¶ Taan uásist kaavnah vaaljâpaje 2012-2015 dokumentijd. ¶ Taan uásist kaavnah vaaljâpaje 2012-2015 dokumentijd. ¶ Taas kun kesäpäivän kehrä ¶ Taat kirje almostui vuossâmuu keerdi ive 1979. Ko sämikielâ algâmáttááttâsâst kevtiškuottii uccâ puustavaid, te šoodâi tárbu teddilittiđ uđđâsist taan kirje. Lâi meiddei tárbu uđâsmitteđ nuotâi aloduv já lasettiđ nuotâid. ¶ Taat kirje heivee sänikirjen maaŋgâahasáid: kielâpiervâlist párnááh pyehtih keččâđ kuuvijd oovtâst tipšoin já tienuuvt oppâđ saanijd savâstâllâm peht. Škoovlâst kirje puáhtá kevttiđ vuosmuu luokast pajaskulij kiddâ luvâttuv já áámmátškoovlâ räi. Já kale taan kovesänikirje puáhtá puárásub-uv olmooš luuhâđ. Suotâshân tot lii keččâđ maht anarâškielân piergee uđđâääigi pirrâsist. Kirje puáhtá kevttiđ sehe eenikielâlâš párnái máttááttâsâst já meiddei uáppeiguin, kiäh loheh anarâškielâ vieres kiellân. ¶ - Taat lii historjálâš tilálâšvuotâ. Vuossâmuu keerdi säämi parlamentaarlâs orgaan tuálá čuákkim Euroop parlamentist. Siämmást kollim addel sämmilijd máhđulâšvuođâ vaikuttiđ EU tääsist. Halijdep taan tääsist EU áinoo algâaalmugin oovdânpyehtiđ mii já eres väldikulttuurij čárvumist ellei aalmugij já juávhui táárbuid, Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi maainâst. ¶ ”Taat lii stuorrâ vuáittu sämmiláid já čáittá, ete ruukilaavâ kenigâsvuođâid iä pyevti hoittáđ sämikuávlust tuše ciälkkámušlattiimijguin. Ruukilaahâ lii puáhtâm uđđâ kenigâsvuođâid já taid kalga väldiđ tuottân. Ruukilaahâ lii sämitiigán-uv uđđâ äšši já mist vaaldij jieijâs ääigi selvâttiđ maid ruukilaavâ olášuttem tuođâlávt váátá já ovdilko finnejijm lääččiđ ääšist tuáimee oovtâstpargomaalijd palgâsijguin, sämi-iäláttâsâi hárjutteijeiguin já siijdâiguin. Väidimijd valmâštâlâi mist juávkku, mast lijjii má. oovdânpyehtee Inga-Briitta Magga, lahâčällee Aimo Guttorm já vuáláčällee. Lam tuđâvâš, ete mii pargoost šoddii puátuseh”, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi maainâst. ¶ ”Taat lii tergâdis lävkki ovdâskulij já lam uáli ilolâš tast, ete algâaalmugij sajattuv torvejeh meid aalmugijkoskâsávt. Aalmuglávt taam pargo kalgeh juátkiđ meid puáttee haldâttâspaje ääigi, paahud piäluštâsminister Haglund. ¶ ”Taat lii uđđâ aalgâ Suomâ staatâ já sämitige koskâvuođâin já meid uđđâ aalgâ sämitiigán. Miärádâs mield sirdep mii kejâstuv moonnâmääigist puátteevuotân já adelep puáttee sämisuhâpuolváid já sämitiigán tááláást pyerebijd máhđulâšvuođâid toimâđ já paijeentoollâđ jieijâs kulttuur. Oovtâst sämitiggelaavâ uđâsmitmijn taat sämitigge já staatârääđi adelává šiev äärbi puáttee suhâpuolváid” saavâjođetteijeeh miärkkojeh tuđâvâžžân. ¶ taattojen jos neuvot muistat: ¶ ”Taat uđđâ teddilâs Antoine de Saint-Exupéry kirjeest Uccâ priinsâš ... čuávu tárkká algâalgâlâš ameriklâš teddilâs ive 1943, mii áinoo teddilâssân almostui kirječällee eledijn.” ¶ Uábbám, viljâm! ¶ Uábbi ¶ Uáinip Hettaast! ¶ Uáinus aulast raavâdviäsun. 4.1.2012. ¶ Uáivilčaalâ: Suomâ, Ruotâ já Taažâ kalgeh turviđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ Uáivilčaalâ: Suomâ, Ruotâ já Taažâ kalgeh turviđ sämmilij vuoigâdvuođâid ¶ uáivilin lii toimâđ iššeen čaallum nuorttâsämikielâ vuáhá dutmist já adeliđ škoovlâi kiävtun riäidu, mon vievâst nuorttâsämikielâ kirjekielâ laavâvuálásâšvuođah já njuolgâdusah čielgejuvvojeh uánihávt, já toh uáppojeh iänááš ovdâmeerhâi vievâst. ¶ Uáiviminister Jyrki Katainen lâi povdám sämitige stiivrâ eehidškoovlân kuldâlem várás , fáádán lâi haldâttâsohjelm sämmilâškirjimij olášuttem. Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto láin 12.12.2012 staatârääđist kuldâlemnáál. ¶ Uáiviminister Jyrki Katais haldâttâsohjelmist láá čonâdâttâm uđâsmittiđ aalmuglii biodiversiteetstrategia, killeel ovdánem ohjelm já olášuttiđ uhkevuálásij luándutiijpâi toimâvuávám. Biodiversiteetstrategia olášutmist čonâdâteh turviđ sämmilii kulttuurlii täävi já ärbivyevi kevttiđ luándu. Staatârääđi tuhhiittij prinsiipmiärádâs ”Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim strategiast ivvijd 2013-2020, luándu peeleest – ulmuu pyerrin” ( nk. Biodiversiteetstrategia ). Prinsiipmiärádâs stivree biodiversiteetstrategia olášuttem Suomâst. Prinsiipmiärádâsâst láá váldám vuotân biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim miärádâsâid sopâmuš olášuttem oovdedmân sehe EU miärádâsâid biodiversiteet suojâlmân. ¶ Uálgisbeln Sämitige Anni Näkkäläjärvi fiijnâ mááccuh. 4.4.2012. ¶ Uáli tehálâš sopâmuš sämmiláid lii meiddei Ovtâstum aalmugij biodiversiteetsopâmuš, mii kenigit staatâid suojâliđ algâaalmug ärbivuáválâš luándun lohtâseijee tiäđu já luándu maaŋgâhámásâšvuođâ. ¶ Uánihávt ¶ Uánihávt sämikielâ toimâttuvâst ¶ Uánihis animaatioelleekove uccâ kandii ferimijn, elimist já jämimist. Taat lii stivrejeijee pärnivuotmušto kyelesalâsist já maht sun irâttij koddeđ kyele siämmáánáál ko lâi uáinám ete eejis koddá. Viiljâžeh lává Tiänu riddoost. Uccâviiljâš uáiná ko stuorrâviljâ kiäsá suu eellim vuossâmuu kyele riidon. Suái lává kuohtuuh uáli moovtah... ¶ Uánihis eksistens ääigi láá kiergânâm tábáhtuđ ennuv sierâlágáneh ääših ¶ Uánihisfilmâ lii taaidâtábáhtus teeman tääl vuossâmuu keerdi. Mini-filmâfestivaalâst čáittojeh nuorâi sämikielâlâš uánihisfiilmah, moh láá rahtum majemuu kyevti ive ääigi. Maaŋgâin škoovlâin lii uárnejum mediaškovlim, mon puátusin nuorah láá peessâm rähtiđ elleekuuvijd. Škovlim ij lah kuittâg uárnejum puohâin sämikuávlu škoovlâin já tääsi lii lamaš molsâšuddee. Taam keežild elleekoveh kiäččojeh Vuáču tábáhtusâst mini-festivaalân, ige kišton. ¶ uáppá anarâškielâ já kulttuur škovlimohjelmist SMK:st ¶ uáppá insnerin puálunjunošij škovlimohjelmist ¶ Uáppásm Sämiarkkâduv päikkisijđoid . ¶ Uáppei puáris testament ¶ Uárjibeln piäiváš já máánu ¶ Uárjul puáđu ¶ Uárnejeijei mielâst lii lamaš tehálâš tuárjuđ tom puđâldemtooimâ, mii säminuoráid lii tijpâlâš já maid puoh enâmustáá puđâldeh. Tondiet juoigâm já lávlum láá šlaajân távjáb ko iärráseh. Muusikkovedâlmeh láá meid lamaš pivnuuh já tai rähtim lii ravkkâm uccâ, tuárisbeln leijee škoovlâin ennuv puđâldemtooimâ. Iä lah halijdâm, ete säminuorâi taaiđâtábáhtus čana nuorâid tuše ärbivuovij kattiimân peic meid eres taaiđâšlaajah láá vuáruluvâi fáárust. ¶ Uásálistee Škovlâ Äigi Fattiimeh ¶ Uásálistmist tilálášvuotân almottuvvoo jogo šleđgâpoostân tâi puhelimáin Irmeli Moilanenân (irmeli.moilanen(at)samediggi.fi / 050-5691255) majemustáá majepaargâ 16.9. Tilálâšvuođâ puáhtá čuávvuđ meid streaming –vuolgâttâssân internetčujottâsâst sogku.fi/live. ¶ Uási 1 ¶ Uási 2 ¶ Uási 3 ¶ Uási 4) ¶ Uásipeličuákkimân já ton miäldustábáhtussáid  uásálistii ohtsis suulân 20 000 olmožid pirrâ maailm 194 sierâ staatâst. Suomâ uásálistij čuákkimân uássin Euroop Union delegaatio. EU- staatah hämmejii ohtsii uáivil koordinaatiočuákkimijnis. ¶ Uásipeličuákkimist láá savâstâllâm vijđáht meid biodiversiteet já tiervâsvuođâ koskâsii ohtâvuođâst. Afrikast šoddâm ebola-kriisâ lii toohâm ääšist uáli äigikyevdil. ”Lii pyeri, ete biodiversiteetsopâmuš ohtâvuođâst láá kiddim huámmášume tiervâsvuođâ já luándu koskâsii ohtâvuotân. Algâaalmugeh, kiäh eellih luándust, láá vuossâmuuh indikaattoreh luándu tiileest tastko luándumoivášmeh, tego šoŋŋâdâhnubástus, čyecih enâmustáá eidu tooid já aalmugij pyereestvaijeem lii čonnâsâm luándu maaŋgâhámásâšvuotân já putesvuotân”, Klemetti Näkkäläjärvi tiädut. ¶ Uásipeličuákkimist tohhii miärádâsâid kuhháá iho čuáskimâs šooŋâst peerusthánnáá ¶ Uásipeličuákkimist äššiubâlâšvuotâ, mii vaatâi puoh enâmustáá savâstâlmijd já ráđádâlmijd, kuoskâi biodiversiteetsopâmuš ruttâdmân já staatâi ruttâdemuásán sierâ sopâmušinstrumentijn. Nk. ovdedemenâmij biodiversiteettooimâi ruttâdem já torjuu juáhásem lii lamaš hástulâš savâstâllâmfáddá. Uásipeličuákkim meridij anneeđ vyeimist ive 2012 sooppum ruttâdemmiärádâsis já kyevtkiärdásmitteđ ovdedemenâmáid čujottum aalmugijkoskâsii luándu maaŋgâhámásâšvuođâ ruttâdem ive 2015 räi. Lasseen uásipeelijd movtijdittii tuárjuđ rijjâtátulávt nk. ovdedemenâmij luándu maaŋgâhámásâšvuođâ tuárjoo projektijd. Uásipeličuákkim miäruštâlâi, ete ihásávt luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turviimân kevttih maailmvijđosávt 1,3 miljard dollárid (n. 1,07 miljard eurod). ”Lii čielgâs, ete luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turvim váátá laseruttâdem já EU já eres ráhtulâšvuođâlum staatâi ekonomâlii torjuu ovdedemenâmáid. Ráhtulâšvuođâlum enâmijn lii meid stuorrâ ovdâsvástádâs luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turviimist maailmvijđosávt. Jis ovdedemenâmij luándu maaŋgâhámásâšvuotâ juátká hiäjusmem, tast lii maailmvijđosâš vaikuttâs luándun, ekonomian, ulmui tiervâsvuotân já šoŋŋâdâhnubástusân. Eennâmpáálu luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turvim váátá puohâi tooimâid”, saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi paahud. ¶ ”Uásipeličuákkim lii tergâdis tábáhtus, ko algâaalmugijn lii puigâ máhđulâšvuotâ vaikuttiđ. Tast-uv láá vaikuttâsâidis, ete sämmiliih uáinojeh čuákkimsoojijn. Lasseen čuákkimeh adeleh máhđulâšvuođâ viärmádâttâđ já jurduid puáhtá lonottiđ vijđásubboht-uv luándusuojâlmist já puohháid ohtsii luándu tiileest sehe algâaalmugij já sämmilij vuoigâdvuođâin”, Nilla Tapiola já Pertti Heikkuri tiäduttává. ¶ Uásipeličuákkim meridij väldiđ puoh biodiversiteetsopâmuš miärádâsâin puátteevuođâst kiävtun teermâ algâaalmug já páihálâšsiärvuseh algâ- já páihálâšsiärvus saajeest. ¶ Uásipeličuákkim ohtâvuođâst uárnejuvvoo vuossâmuš Nagoya pevdikirje uásipeličuákkim. Pevdikirje kieđâvuš geenivaarij finnimvuođâ já hiäđui jyehim.” Suomâ ij lah vala sopâmuš uásipeeli, peic Suomâ valmâštâl sopâmuš ratifisistem. Lii tehálâš čuávvuđ vuossâmuu uásipeličuákkim já maht sopâmuš kenigâsvuođah láá olášuttum enâmijn, moh láá ratifisistâm sopâmuš. Sopâmuš lii algâaalmugáid tergâdis, ko tot kieđâvuš meid algâaalmugij geenivaarijd lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu já hiäđui jyehim. Eromâš mielâkiddiivâš lii, maht pevdikirje algâaalmugáid kyeskee kenigâsvuođah láá olášuttum já magarijd avžuuttâsâid uásipeličuákkim addel pevdikirje uásild” Näkkäläjärvi maainâst. Sun lii meid pargojuávhu jeessân, mii valmâštâl sopâmuš ratifisistem Suomâst. ¶ UÁSTUMÁHĐULŠVUOĐAH ANARIST OST ¶ Ubâ enâmist sämikielâ teikâ sämikielâlâš vuáđumáttááttâs finnejeh ohstis 542 uápped. Luvâttuvâi oohtânrekinistum sämikielâ uáppeemeeri 71. ¶ - ubâ sosiaalsyergi viärmádâhlâš, maaŋgâáámmátlâš já maaŋgâtoimâlâš palvâlemhaamijd, pargovuovijd, konsultaatioid sehe toid kullee iskâdâllâmtooimâ, ¶ Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 10.12.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid pargoost addel vs. kielâtorvočällee Tarja Porsanger puh. 050 343 1299. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Anarist 22.11.2012 Sämitigge ¶ Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 12.3.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. ¶ Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 13.12.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar teikâ šleđgâpostáin čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Lasetiäđuid meriáigásâšvuođâst addel saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, puh. +358(0)50 5242109. Sämitigge lii Suomâ sämmilij alemus miärádâsrähtimorgaan. Sämitigge fáálá áinoošlajâsii pargopirrâs já máhđulâšvuođâ ovdediđ sämmilij sajattuv aalmuglávt já aalmugijkoskâsávt. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ päikkisiijđoinis www.samediggi.fi ¶ Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 2.4.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. ¶ Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 30.9.2014 tme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid pargoost addel elleekovekuávdáá vuávájeijee Tarja Porsanger puh. 050 569 6065, tarja.porsanger(at)samediggi.fi. ¶ Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 16.12.2011 tme 16.00 räi čujottâssáin Angelintie 696, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid pargoost addel haldâttâshovdâ Juha Guttorm, puh. 010 839 3102. Sämitiigán já säämi kulttuurkuávdáš Sajosân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi ¶ Ucâmušâst kalga čielgiđ taid sierânâs lasekoloid, moi luávdimân išeruttâ occoo. Jis ucâmuš ráhtoo säämi kielâlaavâ 18 § vuáđuld, kalga ucâmušâst čielgiđ meiddei, et occee lii mainâšum lahâsaajeest uáivildum ovtâskâs olmooš. Jis occen lii ovtâskâsvuoigâdvuođâlâš siärvus teikâ vuáđudâs, kalga ucâmušân lahteđ siärvus teikkâ vuáđudâs kyeskee registerváldus sehe majemustáá nanodum ruttâtuálulopâttem, toimâčielgiittâs já tilitärhistemciälkkámuš. ¶ Ucâmušâst kalga čielgiđ taid sierânâs lasekoloid, moi luávdimân išeruttâ occoo. Jis ucâmuš ráhtoo säämi kielâlaavâ 18 § vuáđuld, kalga ucâmušâst čielgiđ meiddei, et occee lii mainâšum lahâsaajeest uáivildum priivaat uásipeeli. Jis occen lii priivaatvuoigâdvuođâlâš siärvus teikkâ vuáđudâs, kalga ucâmušân lahteđ siärvus teikkâ vuáđudâs kyeskee registerváldus sehe majemustáá nanodum ruttâtuálulopâttem, toimâčielgiittâs já tilitärhistemmuštâluš. ¶ Ucâmušlattiimist nuávdittuvvoo staatâtoorjâlaahâ (688/2001). ¶ Ucâmušluámáttâh ¶ Ucâmušmonâttâlmist nuávdittuvvoo staatâtoorjâlaahâ (688/2001). ¶ * Uccâjuovlâpevdi 2013. Pivde falâlduv. ¶ Uccâ priinsâš ¶ Uccâ uábáš ¶ Ucceeblohoašij ráđádâllâmkodde ¶ Ucceeblohoraamisopâmuš ¶ Ucceeblohováldálâš já olgoštemlävdikodde lává páhudâm, ete sämikielâlij párnái peivitipšo ornim siähálâskielâjuávhust suomâkielâlâš párnáiguin joođeet älkkeht olgoštemkiäldu vástásâš tilán. ¶ Ucceeblohováldálâš ( tavesämi-,aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân) ¶ Ucceeblohováldálii čielgiittâs puáhtá uáinusân vááijuvvuođâid meiddei škoovlâi sämikielâ máttááttâsâst. Ko aalmug puáráásm, kalga smiettâđ meid eenikielâs peeleest sämmilâš puárásij tilálâšvuođâ. Uáivikaavpugkuávlu sämmiliih tuáivuh jieijâs saje, mii adeličij máhđulâšvuođâ kulttuur alnetoolâmân meiddei kaavpugist. ¶ Ucceeblohováldálii rähtittem tutkâmuš rahtij Anne Länsman uásild sämikielâlâš sahhiittâlmij vuáđuld. Tutkâmuš almostittui já sämikielâ já sämimáttááttâs tilálâšvuođâst savâstâllui ucceeblohováldálii, sämitige já pärniäššiváldálii ornim seminaarist Helsigist 13.11. ¶ Ucceeblovoraamisopâmuš (Finlex) Kuávlulijd já ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplâš vuáđukirje (Finlex) Aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâsah Suomân (Sämitigge) ¶ Ucceeblovoraamisopâmuš teemaatliih čielgiittâsah ¶ Ucemus olmoošmeeri: 10 olmožid ¶ (ucemustáá 10 olmožid) ¶ Ucjuuhâ: ¶ Ucjuuhâ: Hotelli Utsjoki. ¶ Ucjuuvâst Ilmari Tapiola já Asko Länsman ¶ Ucjuuvâ sämiluvâttâh: Onni Länsman (tavesämikielâ) já Rauna-Maaria Näkkäläjärvi (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv já Tiänu kieldâi škovlâoovtâstpargoost lii jo kuhes historjá. Ohtsiih čuoigâmkištoh láá uárnejum 1960-lovo rääjist já uáppeeh láá kolliistâllâm viššâlávt ránnjáeennâm škoovlâin. Ucjuv já Sirmá škoovlah algâttáin vijđásub oovtâstpargo 1990‐lovo aalgâst já tot lii vijđánâm eromâšávt 2000‐lovvoost. Tääl lii joođoost OVTTAS! –haavâ nubbe uási. ´Ovttas´ lii tavesämikielâ já uáivild ´oovtâst´. ¶ Ucjuv já Aanaar kieldah: ¶ Ucjuv kieldâ ¶ Ucjuv kieldâ škoovlâin sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs adeleh ohtsis 124 uáppei, mast lasanem oovdeb ihán 16. Sämikielâlâš máttááttâs koskâvuođâlâs uási lii stuárráámus Ucjuuvâst. Sämikielâlii máttááttâs uási lii šoddâm iivij mield čielgâsávt. Taan luuhâmive meid sämikielâ amnâsmáttááttâs uáppei meeri lii lasanâm 18. ¶ Ucjuv kieldâ sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi já peivitipšo turviimân ohtsis 211 881,35 eurod: ¶ Ucjuv kieldâ (tavesämikielân) ¶ Ucjuv kyelituáluráđádâllâmkodde ¶ Ucjuvlâš Nilla Tapiola nomâttui sämitige ovdâsteijen eennâm- já meccituáluministeriö asâttem puásuituálu- já luánduiäláttâstutkâmuš ráđádâllâmkoodán njuhčâmáánu 2010 räi. Ministeriö táátui sämitige nomâttiđ ráđádâllâmkoodán uđđâ ovdâsteijee čohčuv jáámmám rehtor Lassi Valkeapää sajan. Tapiola värijesânin tuáimá jo ovdeláá paargon nomâttum Ristenrauna Magga. ¶ Ucjuvlâš vuoigâdvuođâtiettuu kandidaat/ värituámmár Aimo Guttorm väljejui Sämitige lahâčällee fastâviirgán, mii lâi lamaš áávus moonnâm čoovčâ rääjist. ¶ Ucjuvnjäälmi škovlâ: Hildá Länsman (tavesämikielâ) já Oula Järvensivu (tavesämikielâ) ¶ Ucjuvnjäälmi škovlâ máttáátteijee Nilla Tapiola muštâl, että haavâ vuossâmuš uási lâi-uv eenâb uápásmem já škoovlâin lijjii tuše uánihis äigikooskâ vuáváámeh. Haavâ nubbe uási lii vijđedâm oovtâstpargo já párnáin láá kyehti ohtsii škovlâpeeivi ohhoost. Tot uáivild tom, et Ucjuvnjäälmi vyeliškoovlâ uáppeeh maneh ohtii ohhoost škoovlân Siirmán já nube peeivi Sirmá uáppeeh puátih škoovlân Ucjuuhân. ¶ Ucjuvnjäälmi škovlâ Tiänu Suomâbeln já Sirmá škovlâ Tiänu Taažâbeln lává jo kuhháá porgâm oovtâstpargo. Ucjuv já Tiänu kieldâin lii meid peivikiäččuoovtâstpargo. Párnááh uáppih tubdâđ kuoimijdis jo peivikiäjust. Tane oovtâstorroom lii sijjân älkkee já sii mielâst lii hävski, et oovtâstpargo juátkoo meid škoovlâst. Taat oovtâstpargo lii uáli eromâš sämikuávlust já meid Taažâ já Suomâ kooskâ. Škoovlah halijdeh-uv vijđediđ oovtâstpargo, mii lii siäiluttâm sämikielâ já kulttuur já vijđedâm párnái várdusijd. Ohtân ulmen lii keččâliđ uážžuđ ááigán ohtsii máttááttâsvuávám, vâi škoovlah puávtáččii porgâđ eenâb já pyerebeht oovtâst. ¶ Ucjuv servikodde (tavesämikielân) ¶ Ucjuv škovlâ: Hánsa Korpi (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv škovlâ: Minna Länsman (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv škovlâ: Piret Järvensivu (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv škovlâ: Tuomo Laiti (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv sämiluvâttâh: Anni Kaisa Koivisto (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv sämiluvâttâh: Mira Länsman (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv sämiluvâttâh: Oula Järvensivu (tavesämikielâ) já Hilda Länsman (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv sämiluvâttâh: Sunná Länsman (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv sämiluvâttâh: Tommi Länsman (tavesämikielâ) ¶ Ucjuv sämmilâš Helga lijkkoo aasâđ Helsigist. Suu stuorrâuábbi Suvi oppeet ij ibbeerd mii kaavpugist kiäsut. Oobižeh viettiv uáivikaavpugist huolâttis peeivi. ¶ Uđâsarkkâdâh ¶ Uđâsmittum čäcilaahâ šoodâi vuáimán ive 2012. Laavâ 2 lovo 8 mield sämikuávlust leijee teikâ vaikuttâsâi peht toos ulâtteijee čäcituáluproojeekt kalga olášuttiđ tienuuvt, ete tot ij uccáá stuárráb meerijn hiäjusmit sämmilij máhđulâšvuođâid kevttiđ sijjân algâaalmugin kullee vuoigâdvuođâid paijeentoollâđ já ovdediđ kulttuuris sehe hárjuttiđ ärbivuáválijd iäláttâsâidis. Haldâttâs oovdânpyehtimist čäcilaahân (HE 277/2009 vp) taam ceehi uásild páhudeh, ete proojeekt puáhtá motomijn tábáhtusâin leđe säämi kulttuurhäämi já návt iävtuttum hiäjusmittemkiäldu tááhust merhâšittee talle-uv, ko tot vaaikut ovdâmerkkân tuše oovtâ sämiperruu eellimtiilijd. ¶ Uđâsmittum ruukilaahâ šoodâi vuáimán ive 2011 syeinimáánust. Ruukilaavâ mield torvolâšvuođâ- já kemikaalvirgádâh Tukesist šoodâi ruukivirgeomâhâš, mii mieđeet ruukilaavâ miäldásijd luuvijd. Ruukilaahâ looppât sirdumääigi maŋa maašinlâš kollekuáivum Lemmee aalmuglâšmeecist. Maašinlâš kollekuáivum hárjutteh Aanaar kieldâst já Säämi palgâs kuávlust Suáđigil kieldâst. ¶ Uđâsaassâm álgá ¶ Uđâsaassâm mield staatâ, kirkko já mađhâšeijeeh peerustškuottii sämikuávlust. Meid viärutteijee peerustškuođij tave Sämienâmist. Sämmiliih sättih mäksiđ viäruid jobâ puoh aldakuávlu staatáid, ko staatâi rääjih iä lamaš tavveen čielgah. Vuossâmužžân uđâsaassâm juuvsâi Iänuduv já Aanaar. Uđâsaassâm mield eennâmtuálu poođij meid sämikuávlun. Aanaar já Ucjuv sämmilijd eennâmtuálust šoodâi kuálástem- já pivdokulttuur uási. Uđâsaassâm mield sämmilijd algii jurgâlittiđ ristâoskon já taat jođettij sämikielâ sajattuv hiäjusmân sehe sämmilii tovláá osko lappuumân. ¶ Uđâsaassâm ääigi tááláá Suomâ já Taažâ taveuásih luhhii Tuárnus já Kiemâ Laapijd. Uđâsaassâm mield máddáá sämijuávhuh suddâluvvii syemmilâš kulttuurân. Tain kulttuurijn láá pááccám motomeh tiivtâpitáh já eđâlduvah. ¶ Uđđâ 2 momentân: ¶ Uđđâ haldâttâsohjelm tuárju sämikulttuur ¶ Uđđâ haldâttâsohjelm tuárju sämikulttuur ¶ Uđđâivemáánu 2009 ¶ Uđđâivemáánu 2010 ¶ Uđđâivemáánu 2011 ¶ Uđđâivemáánu 2012 ¶ Uđđâivemáánu 2013 ¶ Uđđâivemáánu 2014 ¶ Uđđâ já juo ovdeláá almostittum oppâmateriaalâid puáhtá tiiláđ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst . Materiaalah láá škovláid nuuvtá. ¶ Uđđâ já ovdeláá almostittum sämikielâliih oppâmateriaaleh láá finniimist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist. Lasetiäđuh täst . ¶ Uđđâ kielâlävdikodde tuáimá ive 2011 loopâ räi já tot oovdâst ohtsis čiččâm sämikiellâd. Parlamentaarlâš rääđi čokkânij Ruávinjaargâst 14.4. ¶ Uđđâ kišto njuolgâdusah sehe vuossâmuu nommâkiišton puáttám tuhhiittum iävtuttâsah kávnojeh Säämi kulttuurkuávdáá päikkisiijđoin www.samediggi.fi/skk 18.1.2010. ¶ Uđđâ nommâkištoost palhâšumelävdikodde tuhhiittij árvuštâllâmnáál 142 nommâiävtuttâssâd (iävtuttâsah tiäđáttâs lahtosin), moh lijjii toohum já toimâttum toos kišto njuolgâdusâi miäldásávt. Huolâlii já tärhis árvuštâllâm puátusin kišto 10-jeessânsâš, kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatioi, Senaatti-kiddoduvâi já arkkitehtitoimâttuv ovdâsteijein čuákkejum palhâšumelävdikodde meridij oovtmielâlávt kulluuttiđ aanaarsämikielâlâš nommâiävtuttâs Sajos kišto vyeitten já valjiđ tom siämmást säämi kulttuurkuávdáá nommân. (palhâšumelävdikode čuákánpieijâm tiäđáttâs lahtosin) ¶ Uđđâ oppâkirjeh almostum ¶ Uđđâ oppâkirjeh almostum ¶ Uđđâ oppâkirje luvâttuv tavesämikielâ eenikielâ máttááttâsân almostui ¶ Uđđâ oppâkirje luvâttuv tavesämikielâ eenikielâ máttááttâsân almostui ¶ Uđđâ oppâmateriaalah škoovlâ aalgân ¶ Uđđâ oppâmateriaalah škoovlâ aalgân ¶ Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já nuorttâlâškielâ máttááttâsân ¶ Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já nuorttâlâškielâ máttááttâsân ¶ Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já tavesämikielâlâš máttááttâsân ¶ Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já tavesämikielâlâš máttááttâsân ¶ Uđđâ oppâmateriaaleh sämikielâlii máttááttâsân ¶ Uđđâ oppâmateriaaleh sämikielâlii máttááttâsân ¶ Uđđâ oppâmatriaalah almostum ¶ Uđđâ oppâmatriaalah almostum ¶ Uđđâ oppâmvyevih ¶ Uđđâ orjâlâškielâlâš matematiik rááiđu lii valmâštum ¶ Uđđâ orjâlâškielâlâš matematiik rááiđu lii valmâštum ¶ UĐĐ PAJEUÁPPEI STIPENDEH: 1. Ucjuuhâ Jani Guttorm 2. Ucjuuhâ Milla Pulska 3. Iänudâh Nils-Juhan Juuso 4. Avveel Leena Niittyvuopio 5. Avveel Marjinga Sara 6. Suáđigil Reeta Pyhäjärvi ¶ uđđâ ruukilaavâ heivitmist sämikuávlust. ¶ Uđđâ siijđoi teknisâš olášutmist västidij Solinum Oy já olgohäämist máinustoimâttâh Studio Borga. ¶ Uđđâsist Šoddâm ¶ UĐĐ SUUNNÂTTÂLLÂM SÄÄMI TYEJEEST ¶ Uđđâ sämimuusik ¶ Uđđâ teddilâs Pekka Sammallahti säämi-suomâ-säämi sänikirjeest (Sámi-suoma-sámi sátnegirji) lii almostum. Sämitigge almostittij nálásâšteddilâs Girjegiisá Oy algâaalgâst ive 1993 almostittum kirjeest. ¶ Uđđâ teermih já noormih ¶ Uđđâ teermih já noormih ¶ Uđđâ teermih já noormih: ¶ - uđđâ teknologia vijđes kiävtunväldim sosiaalsyergist, ¶ U-häämist: 15 ulmui ¶ U-häämist: 25 ulmui. ¶ U-häämist: 44 ulmui ¶ U-häämist: 8 ulmui. ¶ Ulda ¶ * Ulda (tavesämikielâlâš juáigusetno!) ¶ Ulla Aikio-Puoskari ¶ ulla.aikio-puoskari(at)samediggi.fi irmeli.moilanen(at)samediggi.fi ¶ Ulla Aikio-Puoskari, škovlimčällee Irmeli Moilanen, škovlimvuávájeijee ¶ Ulla Aikio-Puoskari (västideijee toimâtteijee) ¶ Ulla Magga ¶ Ulla Magga, Ailu Valle ¶ Ulla-Maija Kankaanpää, Riitta Nisonen, Markku Töllinen ¶ Ulla Piela ¶ Ulme 14. Ekosysteemijd, moh pyevtitteh velttidmettum palvâlusâid, macâtteh ovdii tilán já torvejeh nuuvt, ete väldih vuotân sosiaallijd, ekonomâlijd já kulttuurlijd uáinuid. Tast väldih vuotân eres lasseen čáácán, tiervâsvuotân, iäláttâssáid já pyereestvajemân lohtâseijee ekosysteempalvâlusâid sehe sämmilij táárbuid algâaalmugin. ¶ - Ulme 18. Luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim tááhust merhâšittee sämmilij ärbivuáválii tiäđu já vuáháduvâid sehe biologilij resurssij ärbivuáválii kevttim kunnijâteh, iäláskiteh já suojâleh aalmuglii lahâasâttem já aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi miäldásávt nuuvt, ete ovdedeh ärbivuáválii tiäđu suojâlmân kyeskee haldâttuv já lahâasâttem. Almossopâmuš olášutmist väldih vuotân sämmilij tievâslii já pehtilis uásálistem puoh tárbulijn taasijn almossopâmuš já uásipeličuákkimij miärádâsâi miäldásávt. ¶ Ulmeh olášittojeh oovtâstpargoost säämi reesuursulmuiguin, kiäh västideh pargopáájái já teemapeeivij stivriimist. Reesuursulmuuh sirdeh mättimis já ärbivuáválâš tietimis nuorâb ulmuid. Kulttuur tubdâm iššeed párnái já nuorâi sämi-identiteet nanosmem, mii lii iähtu sämikulttuur siäilumân já jiešiävtulâš ovdánmân. ¶ Ulmeh puátteevuotân ¶ Ulmen lii meiddei uápásmittiđ nuorttâsämikielâlâš rävisaalmug jieijâs eenikielâ čaallum háámán sehe adeliđ išeriäidu toid nuorttâlâššáid, kiäh láá vájál dâttám eenikielâs já halijdeh algâttiđ tom oppâm. ¶ Ulmuu čälihánnáá historjá lii eenikielâ, mii lii olmoošvuođâ já rähisvuođâ historjá. Taat historjá kunnijât eellim já rähisvuođáin naanood uđđâ puolvâ cevziđ elimist. Taam ulmuuh taheh talle ko mainâsteh tâi loheh já čäällih čaabâkirjálâšvuođâ kiirjijd. Vaahâg et čaallum historjá lii annaam áárvust tuše numerijd, lohomeerijd já jäämmim: Kuás ain kii kii-uv suátihiäráid lii koddám nuuvt já nuuvt ennuu ulmuid. ¶ Ume konferens tuhhiittij julgáštus tave-eennâmlii sämisopâmušâst sehe julgáštus, mii kuáská s ämmilij ärbivuáválij aassâmkuávlui luánduriggoduvâiguin ávhástâlmân . Suomâ sämitige oovce jesânid kuođđii sierâ ciälhus luánduriggoduvâiguin ávhástâlmân sämmilij ärbivuáválijn aassâmkuávluin kyskee julgáštus artiklân 4. Eres oosijn puoh Suomâ sämitige ovdâsteijeeh torjuu julgáštus. ¶ Unesco almosčuákkim tuhhiittem julgáštuš lii lááččám vuáđu aamnâsttâs kulttuuräärbi já kulttuurolgospyehtimij suojâlemsopâmuššáid. Julgáštuš artiklast 4 páhudeh, ete kulttuurlii maaŋgâhámásâšvuođâ piäluštem lii eettisávt velttidmettum já iärutmettum olmoošáárvu kunnijâttem uási. Toos kulá čonâdâttâm olmoošvuoigâdvuođáid já vuáđurijjâvuođáid, eromâšávt vuoigâdvuođáid, moh kuleh ucceeblovoi já algâaalmugij ulmuid. J ulgáštuš olášuttemvuávám saajeest 14 Unesco jeessânstaatah čonâdâteh riemmâđ toimáid eromâšávt algâaalmugij ärbivuáválâš tiäđu kunnijâtmân já siäilutmân, ton áárvu tuubdâstmân eromâšávt pirâssuojâlmist já luánduvarij haaldâšmist, sehe tááláá tiettuu já páihálâš tiäđu ävkkin anemist nuuvt ete toh tievâsmiteh nubijdis. ¶ Unesco kulttuurlii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almosmaailmlâš julgáštuš ¶ Unesco sopâmušah ¶ Unna Juná ohjelmlaiđiisteijen algâttáin čohčuv 2007 Petra Magga já Sofia Jannok. Sunnuu lasseen Unna Juná láá tavesämikielân laiđiistâm tai iivij ääigi še Simon Issát Marainen, Maret Steinfjell, Per-Josef Idivuoma já Oula Guttorm. Tääl Unna Juná laiđiisteh tavesämikielân Irene Länsman, Niillas Holmberg já Anna Näkkäläjärvi, aanaarsämikielân Heli Huovinen já nuorttâsämikielân Anna-Katariina Feodoroff já Leena Fofonoff. ¶ Unna Juná toimâttâs Anarist: ¶ Unna Junnáást uáinip ärbivuáválii tuoijum. Avveel nuorttâsämikielâ kielâpiervâlist Tiina Sanila-Aikio, Janna Marja Semenoff Iina Tarkiainen já Masi Valtonen. Kove: Yle Sámi radio.Unna Junnáást uáinip ärbivuáválii tuoijum. Avveel nuorttâsämikielâ kielâpiervâlist Tiina Sanila-Aikio, Janna Marja Semenoff Iina Tarkiainen já Masi Valtonen. Kove: Yle Sámi radio. ¶ Unna Junná lii sämikielâlâš párnái ohjelm mon rähtim lii tehálâš párnái sämikielâ tuárjum tááhust. Unna Junná addel jiejâs spesiaalsteppâl eres ohjelmij juávhust. Pargoost kalga mušteđ ubâ ääigi čuásáttâhjuávhu já sii jurdâččemmaailm já kulttuurtuávváá. Pargo tuárju muu váldupargo ko čuásáttâhjuávkku lii siämmáš, vyehi fattiđ sämmilâšpárnáid lii tuše nubbe. ¶ Unna Junná lii YLE Sámi Radio sämikielâlâš párnái TV-ohjelm. Unna Junnáást lii oovtâstpargo meid Ruotâ televisio sämitoimâttâs SVT-Sápmijn já Taažâ almosradiofinnodâh NRK sämikielâlâš párnái TV:in eres lasseen materiaal loonootmist. ¶ Unna Junná video ¶ Unna Junná video ¶ Unna Junná vuolgâttuvvoo Suomâst TV-2:st pasepeeivij tme 7.45 já uđđâsist FST5-kanavast tme 08.15. Ohjelmeh láá rahtum ihásávt 30; 15 kiđđâ- já 15 čohčâpaajeest. Ive 2011 aalgâ rääjist YLE Sámi radio já SVT Sápmi lává ráhtám sierânâs párnáiohjelm. Unna Junná paasij YLE Sámi Radio pyevtittem párnáiohjelmân já tom rähtih ivveest 15 ohjelmâd, moh vuogâttuvvojeh kiđđâpaje ääigi. ¶ Unna Junná aalgij ive 2007 ¶ Unna Junná aalgij ive 2007 ¶ Unna-Maari Pulska 2012 ¶ Upeita juhlavöitä esillä Sajoksessa! ¶ Urho Kekkosen kansallispuiston neuvottelukunta ¶ Urho Kekkosen kansallispuiston neuvottelukunta ¶ Urho Kekkos aalmuglâšmecci (uásild) ¶ Urho Kekkos aalmuglâšmeeci hoittám- já kevttimvuávám rähtimist ¶ Urpo Vuolab nomâttui sämitige väriovdâsteijen meccihaldâttâs Ucjuuvâ ohtâsâšpargojuávkun. Sämitige väriovdâsteijen juávhust lii ovdeláá toimâm Pentti Pieski, kote lii pivdám uđđâ väriovdâsteijee nomâttem tast maŋa ko sun lii sirdâšum meccihaldâttâs pargen. ¶ Urpo Vuolab väriovdâsteijen meccihaldâttâs Ucjuuvâ ohtâsâšpargojuávkun ¶ Uruniemi Camping ¶ * Uruniemi Camping , Uruniementie 7, 99870 Inari, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Uruniemi Camping lii Anarist mučis saajeest Aanaarjäävri riddoost. Mätki Aanaar markkânân lii 2 km já Avelân 38 km. Uáđđimsajeh viistijn já kámpáin láá ohtsis 53. Kámpáin láá šleđgâliegâttâs, jieŋâskäppi, liteh já vuoššâmmáhđulâšvuotâ. Uási viistijn já kámpáin lii riššo, hiivsig, sävni já televisio. Lakaneh lasemáávsust. ¶ Ustevlâš tiervuođâiguin Niina Siltala, nuorâičällee ¶ Utkevuoigâdvuotâ ¶ Utsjoen saamen kielikeskuksen ohjausryhmä ¶ Utsjoen saamen kielikeskuksen ohjausryhmä ¶ Uuccâmluámáttuvah täst ¶ Uuccâmluámáttuvâid já lasetiäđuid finnee vs. kulttuurčällest puh. 010 839 3134 sehe šleđgâpoostâst anne.lansman(a)samediggi.fi . ¶ Uuccâmnáál ¶ uuccâmnáál ¶ Uuden saamelaisen elokuvatietokannan julkistamistilaisuus ti 19.6. Sajoksessa ¶ Uusi nuorisoneuvosto on asetettu Uumajassa ¶ Uutisarkisto ¶ Vaččai tääib lie tä´lvvõ fiõlli, ¶ Vaenies niejth ålmide ¶ Váhá sruárráábij párnái kiirjijn palhâšuvvojeh Kärisavvoon škoovlâ 6. luoka Ellen-Máret Juuso Geatki ohcá iežas bearráža já Kärigâsnjaargâ škoovlâ 6. luokkalij Mánná duoddaris, mast “muštâluš lii suámi já koveh fiijnáh. Tast lii meiddei nk. ruopsis läigi mii tuálvu mainâs ovdâskulij.” ¶ Váijuvâš teikâ maŋanum ucâmušah iä kieđâvuššuu. ¶ Vaikka suunnittelutehtävä osoittautui vaikeaksi, kilpailu toi palkintolautakunnan mukaan esiin erilaisia ja mielenkiintoisia lähestymistapoja Saamelaiskulttuurikeskuksen suunnitteluun. Erityisen vaativaksi osoittautui Ylä-Lapin luonnonmaisemaan sekä Inarin kyläkuvaan soveltuvan rakennushahmon kehittäminen sekä saamelaisen kulttuuriperinteen muoto- ja mielikuvamaailman ilmentäminen tämän päivän arkkitehtuurissa. Edellä mainittujen näkökohtien lisäksi palkintolautakunta kiinnitti arvostelussaan huomiota kilpailuehdotusten toiminnalliseen laatuun, toteutettavuuteen, taloudellisuuteen sekä kestävän kehityksen periaatteiden toteutumiseen. Kilpailussa ensimmäiselle sijalle nostettu ja toteutuksen pohjaksi suositeltu ehdotus on toiminnallisena ratkaisuna tehokas ja kehityskelpoinen, ja se täyttää parhaiten edellä mainitut rakennuspaikasta ja tehtävästä nousevat erityisvaatimukset. ¶ Vaikuttâsâid sämikulttuurân puáhtá árvuštâllâđ ubâ vuávámproosees ääigi ¶ Vala kiergân almottâttâđ vyebden suámsurtorin teikâ markkânáid! ¶ Váldálâš kieđâvuš raportistis Suomâ sämmilijd kyeskee lahâasâttâs, Suomâ aalmugijkoskâsijd kenigâsvuođâid, sämmilij vuoigâdvuođâid, tave-eennâmlâš sämisopâmuš sehe sämmilâšmiäruštâllâm. ¶ ”Váldálâš váátá Suomâ tähidiđ sämmilij ovdâstâs Ilo-sopâmuš ratifisistemprosessist. Sämmilij tááhust váldálii avžuuttâs tast, et Ilo-sopâmuš ratifisistem ohtâvuođâst kalga tubdâstiđ sämmilij vuoigâdvuođâ hárjuttiđ puásuituálu ärbivuáválii vyevi mield lii tuođâi tehálâš, ko tááláá ääigi syemmilâš puásuituálulahâasâttâs viggá oovtnálásittiđ säämi puásuituálu. Lii čielgâs, et váldálâš vuárdá et Suomâ täärhist puásuituálu kyeskee lahâasâttâs”, Näkkäläjärvi muštâlij. ¶ VÁLDUAULA 300 m2. ¶ Váldu-ilmuuh: Anni-Saara já Aslak Paltto ¶ Válduolmooš: Eero Mattus ¶ Válduolmooš: Helga West ¶ Válduolmooš: Niiles West ¶ Válduolmooš: Pilvi Vuomajoki ¶ Válduolmooš: Tuomas Aslak Juuso ¶ VÁLDUSALI 195-430 ulmui, 417 m2. Čuággán auditorio Dollast já Dollagáddi-salist ¶ Váldusali (ovtâstittum) ¶ Váldusali (ovtâstittum) ¶ * Váldusalist juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. Falâdemtiiláámijd kalga rähtiđ ovdil čuákkim, puh 010 839 3109, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ Váldutoimâlâš saavâjođetteijee ¶ Váldutoimâlâš saavâjođetteijee ¶ Váldu-uáivil lasseen fáálá kulttuurkuávdáš vijđes, uđđâáigásâš já ollâtásásâš ohtsâškevttimvistij (čuákkim-, auditorio-, maaŋgâtoimâ- já lavdastâllâmsajeh sehe studiovisteh) áánsust eromâš máhđulâšvuođâid orniđ áinoošlajâsâš pirrâsist maaŋgâmuđušijd čuákkimijd, konfereensâid já tábáhtusâid. ¶ Váldu-uárnejeijee sämitigge haalijd, et taaidâtábáhtus lii nuuvt maaŋgâ säminuorâ ooláádmuddoost, ko máhđulâš. Tábáhtus ohtân uáivilin lii meiddei movtáskittiđ sämikielâ luhâmân. Taaidâtábáhtus tuárju talle sehe nuorâi taaidâpuđâldâsâid et sämikielâ kevttim. Maaŋgah tobdos sämitaaidâreh láá finnim vuossâmuid lávtástâllâmvuáttámušâid eidu taam tábáhtusâst. Tábáhtus lii áinoo jyehi-ihásâš sämikielâlâš nuorâitábáhtus Suomâst. ¶ Váldu-ulmuuh: Anastasia Sverloff, Katri Jefremoff, Marjo Semenoff, Pauliina Nykänen, Heimo Semenoff ¶ Váldu-ulmuuh: Ante Heatta, Sunna Valkeapää, Ilmari Laiti, John Steinar Båhl, Irene Länsman, Mari Hiltunen ¶ Váldu-ulmuuh: Ante já Oula Heatta ¶ Váldu-ulmuuh: Ingá já Ánne Koivisto, Niiles Holmberg, Kirsti Paadar ¶ Váldu-ulmuuh: Matti Koivunen, Klemetti Näkkäläjärvi, Rauna Rahko, Anni Näkkäläjärvi ¶ Váldu-ulmuuh: Päivi Laivamaa, Sisko Länsman, Njuárgám vyelitääsi uáppeeh. ¶ Váldu-ulmuuh: Seija Sivertsen, Heini Wesslin, Čevetjäävri škoovlâ uáppeeh ¶ Valentina Sovkina. Kove: Sandro Weltin  © Euroop Rääđi ¶ Valentina Sovkina saahâ suomâkielân ¶ Valjii jieš njálgá kähvileeibi: vuojâčalmenisu, kaaneelnisu, wiener, myerjipiirakka, oomeenpiirakka teikâ toscapiirakka. ¶ Valjii sálttáá kähvileeibi: vuástáleibi, šavepiärgu-vuástáleibi teikâ cocktailpiirakah já vuojâ/manevuojâ. ¶ Valjim, toimâttâm já suomakielân jurgâlâm: Kirsti Siraste ¶ Valkeapää Nihkolas ¶ Valle Ailu ¶ Valle Pentti ¶ - Valmâštâllâđ Suomâ uáivilijd aalmugijkoskâsijd biodiversiteetsopâmuš čuákkimáid, moh lahtojeh artikla 8(j):n ¶ valmâštâllâmproosees njunošjuávkku ¶ valmâštâllâmproosees pargojuávkku ¶ valmâštum rááhtuslâš hämmejeijen Laapi ollâopâttuvvâst ¶ Valmâštuvvim pajeuáppen Avveel luvâttuvâst kiđđuv 2009 já čohčuv vuolgim Tuárnusân Humanistlii áámmátollâškoovlân luuhâđ aalmuglâštooimâ já nuorâipargo, ađai oovtâ ive kiergânim luuhâđ ovdil paargon puáttim. Pargo lasseen ličij uáivil valmâštuđ-uv majemustáá pelniäljád ive keččin. ¶ Valokuvanäyttely Sajoksen kokousaulassa ¶ valtahiset harjat, huiput ¶ Valtion elokuvataidetoimikunta ¶ Valtiosihteeri Jouni Lind, Maa- ja metsätalousministeriö ¶ Valvira ¶ Vanha Inari -iltapäivä Matti Lehtolan kanssa 1.3.2013 ¶ Varaideaskka vuohčudan oktii ¶ Varausehdot ¶ Varis Kalle ¶ Varaa pikkujoulusi Sajokseen! ¶ * Vasatokka , Rivdul. Anarist 10 km keejist lii luámu- já kurssâkuávdáš Vasatokka, mii palvâl eromâšávt leirâškoovlâid já nuorâijuávhuid. Kesiohjelmist el. miällum-, vandârdem-, sundedem- já kolletoidemmoheh. Tälviv ohjelmist el. čuoigâm- já muotâkamuvmoheh, muotâveerrâm, meccitááiđui máttááttâllâm já tälvivuoggâpivdo. ¶ Vástuppeeivi 16.4. piäsá meiddei säämi aalmuglâšohtsâškodde ađai säämi seervih já ornijdumeh oovdânpyehtiđ uáinuidis sierânâsraportistei. Sierânâsraportistee kolliimân lohtâseijee aalmugijkoskâsii konferens teeman láá sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ algâaalmugin, eennâm-, čäci- já luánduriggodâhvuoigâdvuođah, párnááh já nuorah eromâšávt kielâ já máttááttâs uáinimčievâst sehe olmoošvuoigâdvuođâsopâmušâi kocceem já meriáigásâšraportistem jieškote-uv riijkâin. ¶ Vástuppeeivi adelui olgos Katainen I haldâttâs haldâttâsohjelm. Ohjelm lii historjállâš sämmilij tááhust. Vuossâmuu keerdi haldâttâsohjelmist lii asâttum ulmen sämikulttuur já sämmilij vuoigâd¬vuođâi olesváládlâš ovedem. ¶ Vástuppeivi 7.2.2014 Parlamentsali Solju , tulkkum puoh sämikieláid ¶ VCard -muodossa ¶ ”Veikâ haldâttâspiäláduvah láá sopâmuš ratifisistmist oovtmielâliih, sämitige pargo sopâmuš ratifisistem várás ij nuuvâ taas. Sämitigge kalga ráhtádâttâđ maŋgáid váljukoddekulâmáid já toohâđ pehtilis hiäđukocceem, vâi sopâmuš ratifisistmân ličij ovdâskode vijđes toorjâ” värisaavâjođetteijeeh Sanila-Aikio já Paltto suogârdává jo puáttee hástusijd. ¶ Veikkâ motomeh kirholiih teevstah láá jo finnâšum nuorttâsämikielân, te Skopets mielâst liččii vala ennuv jurgâlemnáál. – Kastuu, hävdidem, pääihipasottem já ehidâspalvâlus teevstah puávtáččii nuorttâsämikielâ kulosân meid pääihist já peerâtilálâšvuođâin toimâttum palvâlusâin. – Suomâ pipliaservi lii pieijâm joton arkkâpispe Leo jođettâsâst ubâ evaŋgelium jurgâlem nuorttâsämikielân; tuáivup, et jurgâlus valmâštuvá aldapuátteevuođâst. Nuorttâsämikielâlâš evaŋgelium adeličij máhđulâšvuođâ kevttiđ evaŋgelium luuhâmpittáid puohâin immeelpalvâlusâin, main toh láá, iätá Skopets. ¶ Veikko Feodoroff vsj. ¶ Veikko Guttorm ¶ Veikko Guttorm, Anna  Näkkäläjärvi- Länsman, Anu Avaskari, ¶ V eikko Guttorm ja Aimo  Guttom (čällee) ¶ Veikko juuđij škoovlâ kuittâg ive verd Anarist säämi ristâlâš nuorâskoovlâst, mast máttááttii čäälliđ já luuhâđ sämikielâ. Veikko lâi siämmást páhudâm, et škovlâ ij lah suu saje. Haalijddijn tobbeen ličij puáhtám juátkiđ oopâid já valmâštuđ monnii ámáttân. Sun lâi kuittâg škoovlâst ive loopâ räi – ij tuostâm koskâldittiđgin tom. Tobbeen pesâdijn sun poođij juátkiđ puásuipargoid, já siämmáá kiäinu alne lii pissoom onnáá peeivi räi. Miärádâsâs riemmâđ pajeolmožin sun ij lah kuássin kaattâm já sun rammust, et pajealmaa áámmát kulá pyeremussáid. ¶ Veikko Magga lii vuáččulâš pajeolmooš, Vuáču kuávlust iällám pegâlmâs ”Itäpuolen Keisarinna” ađai Ponku Iŋgá maajeeldpuáttee. Veiko oppeet láá kočodâm ”Itäpuolen Keisarin”. Veikko muštâl, et puásuipargoh lijjii sust voorâin, já et sunjin lâi jo uccâkaandâžin čielgâs, et sust šadda pajeolmooš. Eeji čage kuáđutmân tarbâšij juátkee, iäge eres ámáttâh elâččâm ubâ mielâstkin. ¶ Veikko muštâl, et puásuituálu lii vuáttám nubástusâid majemui ihelovoi ääigi já maainâš tain ohtân stuárráámussân moottorfiävrui puáttim. Toh vaikuttii čuuvtij puásuituálun já ton ovdánmân tááláá háámán. Moottorkiälháh šoddii kiävtun täälvi ááigán já moottoripyeráid kevttii kesičage ucâmân sehe čohčâčokkiimân . Lasseen sun maainâš sijdâkudij koskâsvuođâst tábáhtuvvee kuáđuttem meddâl pääccim ohtân stuárráámusâin nubástusâin Säämi palgâs kuávlust. Tááláá ääigi Säämi palgâs puoh poccuuh láá siämmáin kuátumijn eereeb oovdâ sijdâkode. ¶ Veikko muštâl, et sun finnij jieijâs vitá tállán šoddâmis maŋa, tegu vyehin lii lamaš. Vittá poođij ärbivuáválâš vyevi mield suuvâst jottáám vittáást. Veiko vittá poođij suu eeji vitá ucánjáhháá rievdâdmáin. Sun ij mušte, kuás vittádij vuossâmuu keerdi, mut muštâl, et tot tábáhtui jo uáli tooláá. Vittádiđ sun oopâi čuávumáin, maht iäráseh vittádii já eeji ravvuiguin. ”Porgâmáin uáppá.” ¶ Veikko muuštâč jieijâs moonnâm ivijdis já toid lohtâseijee tábáhtusâid. Muštoh láá ennuv já masa jyehi tove heevij miinii eromâš. Veikko muštá, et tovláá ääigi sämikielâ kullui vala mestâ jyehi saajeest, mut talle-uv viehâ harvii. Veikko muštâl, et sist lâi päikkikiellân suomâkielâ já sämikielâ. Enni sáárnui tavesämikielâ já eeči-uv maatij tom, mut västidij monnii suujâst ovttuu suomâkielân. Ucánjáhháá šalligâšmáin Veikko muštâl jieijâs sämikielâ tááiđu hiäjusmum já maaŋgâi saanij vájáldum ko ij lah kiävttám kielâ. Sun kuittâg iätá, et piergee ain sämikieláin, mut sänivuárkká ij lah innig nuuvt viijđes. Sun paijeentuálá sämikielâ tááiđus kuldâlmáin säämi radio. Sun muštâl, et kuldâl radio eenâb-uv sämikielâ keežild ige nuuvtkin uđđâsij keežild. Kuldâldijn sun muuštâč kielâ já mielân mäccih lappum säänih. Televisiost puáttee sämikielâlâš uđđâsijd sun čuávu koskâttuvâi, mutta šalligâš toi puáttim Suomâst iho. ¶ Veikkoost lii vyehin čuávvuđ še sämipolitiik já sun lii čuávvum oppeet äigikyevdilâžžân šoddâm ILO 169-sopâmuš ovdánem já iätá, et Taažâst lii šiev tile, ko tobbeen sopâmuš lii jo ratifisistum. Sun tuumáá, et Suomâst-uv ličij jo äigi toohâđ miärádâs ko tot lii lamaš joođoost jo nuuvt kuhe. ¶ Veikko smiättá puudâ já ciälkká tastoo jieijâs tiervuođâid nuorâ pajeulmuid: ”Kuuloold tom uáppá, ij tast lah ennuv ravvimnáál. Meeccist ko uáppá jotteeđ, já kiäinuid kogo poccuuh jođettuvvojeh. Toh puáris kiäinuh, main lii älkkee jođettiđ. Ij tast mihheen, šiev já rijjâ áámmát. Jieh kyehti siämmáálágán peeivi uáini.” ¶ Veikko uáiná Säämi palgâs puátteevuođâ čuovâdin. Sun iätá, et kuáttumenâmeh láá šiev oornigist já jäävviltile lii kohtulâš pyeri. Lasseen iänááš uási Säämi palgâsist lii Urho Kekkos aalmuglâšmeeci siste, mii lii mottoomlágán piäluštâs já vyevdih šeštâšuveh čuoppâmijn. Sun iätá puátteevuođâ lemin ton-uv tááhust pyeri, et ko stuárráb ahepuolvâ vuálgá te palgâsân pääccih ucceeb puásuituálleeh já nuorah piergejeh talle pyerebeht. ¶ Veli-Pekka Lehtola: Saamelaiset – historia, yhteiskunta, taide. ¶ veljesriidan raastamaton, ¶ veljesveren vuotamaton ¶ Veljet, mekin torjukaamme ¶ Venezuela uáivikaavpugist Caracasist lehâstui koskoho 30. njuhčâmáánu 2011 venezuelalii čuovâ-kovvejeijee Antonio Briceño uđđâsumos čáitálmâs, sämiarttâsâš 520 puásujid. Lekkâmtilálâšvuotâ kiäsuttij suullân 700 ulmuu juávhu. Lekkâm spesiaalkyessin lâi Suomâ Sämitige värisaavâjođetteijee, kielâtieđâldeijee Irja Seurujärvi-Kari. ¶ Verdiddijn ovdii já tááláá puásuituálu sun muštâl, et sijdâkudij mield kuáđuttem lâi ton tááhust pyereeb, et jieijâs čage puovtij haldâšiđ tärhibeht iäge piäđuh peessâm älkkeht koddeđ poccuid. Sun iätá, et tááláá ääigi sijdâkudij mield kuáđuttem ij kuittâg lah Säämi palgâs kuávlust máhđulâš eres lasseen jäävviltile keežild. ”Ovdil lijjii šiev jävilenâmeh. Talle ellii čaggeest masa jyehi peeivi já poccuuh lijjii lojebeh. Suopânjáin ulâttij älkkeht njuárustiđ poccuid. Poccuid sirdii čuávuvâs sajan ubbâsân kuáivuđ”, Veikko Muuštâč já juátká: ”Pusuihân lâi hárjánâm leđe tiätu kuávlust, ige tot tobbeen uápis kuávlust halijdâm vyelgiđ kuussân. Čage kuittâg ain čuoigii pirrâ, já jis oroi lemin nuuvt, et mottoom lii kárgáámin, te talle tom ellii čuoigâ jurgâlmin maasâd čaagan. ”Onnáá peeivi puásuituálust porgâdijn lii riävtui pággu porgâđ maidnii eres pargoid puásuituálu lasseen. Kiälháid já pehheid kalga kooskâi lonottiđ já tot šadda tivrâsin. Puásuituálu ohtuunis iä keelijd toi tolâmân.” ¶ Veronica Larpes-Papadopoulou ¶ Vest Anja ¶ * Videoráđádâllâmtekniik já -ohtâvuotâ ¶ Videostudio ¶ viehis veriviäru väldeid. ¶ viehkis vearrevearrováldiid. ¶ viekkaat väärän veron viejät. ¶ * Vielgiskággá stuárudâh: xx m x xx  m ¶ Viigâm toimâđ nuuvt, et nuorâirääđi tieđettičij aktiivlávt jieijâs tooimâin. Jiem halijdiččii taggaar tile, et rääđi tuálá čuákkimijd já meerrid aašijn, mut eres nuorah iä ubâ tieđegin kiäh čuákkimijn čokkájeh, tađe eenâb ko äššilistoin tâi eres aašijngin. Lasseen aanaarsämmilâžžân šadda luándulávt-uv kiddiđ huámášume aanaar- já nuorttâsämikielâlij nuorâi kielâlijd vuoigâdvuođáid. ¶ viiljâin vorrâ vardehánnáá. ¶ Viimeksi päivitetty ( 01.03.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 01.05.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 01.06.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 01.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 01.07.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 01.09.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 01.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.04.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.05.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.06.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.06.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.06.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.07.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.09.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.09.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.09.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.10.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.10.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.12.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.12.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 02.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.03.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.04.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.05.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.06.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.06.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.06.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.12.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 03.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.01.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.01.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.04.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.06.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.07.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.07.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.10.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 04.12.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.03.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.04.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.04.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.05.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.06.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.06.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.08.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.09.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.09.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 05.11.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 06.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 06.04.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 06.04.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 06.07.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 06.09.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 06.10.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 06.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 06.11.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.02.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.02.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.06.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.06.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.10.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.11.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.11.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.11.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 07.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 08.04.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 08.06.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 08.10.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 08.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 08.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.01.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.02.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.02.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.03.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.03.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.04.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.10.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.12.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.12.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 09.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 10.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 10.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 10.05.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 10.09.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 10.10.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 10.10.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 10.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 10.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 11.03.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 11.09.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 11.11.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 11.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.02.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.02.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.03.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.03.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.04.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.08.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.10.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.11.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 12.12.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.08.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.09.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.11.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.11.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.11.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 13.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.01.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.02.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.03.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.04.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.04.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.05.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.05.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.05.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.08.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.08.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.08.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.09.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.11.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 14.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.02.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.02.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.03.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.08.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.08.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.12.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 15.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.01.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.02.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.08.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.09.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.11.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.11.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.12.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 16.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.02.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.03.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.04.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.06.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.06.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.09.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.10.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.11.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.12.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 17.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.01.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.01.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.02.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.04.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.04.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.09.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.09.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.10.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.10.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.11.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.11.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 18.12.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.01.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.02.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.07.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.08.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.08.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.09.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.10.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.12.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 19.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 20.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 20.02.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 20.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 20.06.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 20.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 21.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 21.03.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 21.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 21.09.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 21.10.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 21.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 21.11.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.02.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.04.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.06.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.08.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.11.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.11.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.11.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 22.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.03.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.03.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.04.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.04.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.05.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.06.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.09.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.09.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.09.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.10.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.11.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.11.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.11.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.12.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 23.12.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.01.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.02.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.02.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.03.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.06.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.07.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.09.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.10.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 24.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.02.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.03.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.03.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.04.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.04.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.06.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.06.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.07.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.08.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.09.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.09.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.09.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.10.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 25.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.01.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.02.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.02.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.04.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.05.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.06.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.10.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 26.11.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.01.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.03.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.03.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.04.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.05.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.06.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.09.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.10.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 27.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.01.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.02.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.02.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.03.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.05.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.08.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.09.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.09.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.11.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 28.12.2010 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 29.02.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 29.04.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 29.05.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 29.06.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 29.09.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 29.10.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 29.11.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.01.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.01.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.03.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.04.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.04.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.05.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.05.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.06.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.07.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.08.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.09.2013 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.09.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.10.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.10.2009 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.11.2008 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 30.11.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 31.03.2014 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 31.05.2011 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 31.05.2012 ) ¶ Viimeksi päivitetty ( 31.10.2012 ) ¶ Viirgij vuáđudem váátá sämitiggeest adelum asâttâs nubástuttem, mast virgálâš kielâjurgâleijein váttoo el. kielâtutkos, mii ij lah vala máhđulâš čođâlditteđ nomâttum kielâin. ¶ - vijđes já maaŋgâpiälásâš tooimâ sehe ton ¶ Vijđodâh: 117 m2 (kobdemus saajeest s. 16 m x 8,5 m) ¶ Vijđodâh: 20 m2 (s. 5,5 m x 3,5 m) ¶ Vijđodâh: 30 m2 (n. 5,5 m x 5,5 m) ¶ Vijđodâh:40 m2 ¶ Vijđodâh: 50 m2 (s. 9 m x 5,5 m) ¶ Vilddas ¶ * Vilddas (kuhes karrieer ráhtám etno-juávkku) ¶ * Villa Lanca , 99870 Inari, puh +358 (0)40 748 0984, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Villa Lanca lii persovnlâš ijâstâllâmtáálu Aanaar markkânist uccâ juávkun. Villa Lancast láá 5 kyevti ulmuu viste. Keessiv Cafe Lancast meid viinibaari já purâdempalvâlus. Villa Lanca lii kaskoo Aanaar markkân, suulân 500 meetter keejist Sajosist. ¶ virgálâš sämikuávlu miäruštâllui jo 1970 -lovvoost. Sämitiigán laavâst asâttum jiešhaldâšem kuáská sämikuávlu, mii lii tááláá ääigi meid säämi kielâlaavâ válduášálâš heiviittemkuávlu. Tot uáivild tom, et sämmilij jieijâs kielân lohtâseijee vuoigâdvuođah, tegu vuoigâdvuotâ kevttiđ sämikielâ virgeomâháin já ášástâldijn virgálâš orgaan čuákkimijn tâi vuoigâdvuotâ finniđ palvâlem sämikielân, lii vyeimist taam kuávlust vijđásubbon ko eres kuávlust Suomâst. Sämikuávlun kuleh Iänuduv, Aanaar já Ucjuv kieldah ollásávt já Suáđigil kieldâst ton taveuási (Vuáču siijdâ kuávlu ađai Säämi palgâs kuávlu). ¶ Virge miänástuvvee tipšom išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos sehe šiev nuorâiaašij já haldâttâstooimâ tubdâm. Virgetevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV já tast III-II juávhu mield (vuáđupälkki 2448,54 – 2505,49 eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase sehe pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. ¶ Virge miänástuvvee tipšom išedeh šiev sämikielâ njálmálâš já kirjálâš táiđu sehe kelijdeijee hárjánem toimâttâhpargoin. Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Toimâttâhčällee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávđáá Sajosist. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VI já tast II juávhu mield (vuáđupälkki 1822,14 eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 20.12.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin : Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid virgeest addel ekonomiačällee Hilkka Kukkonen, puh. 010 839 3104. ¶ Virge mon toimâsaje lii sämitige säällimkoddeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Aanaar markkânist. Virge tohálâšvuođâvátámâšah láá sämitiggeest adelum asâttâs 5 § (1727/1995) miäldásiih. ¶ - Virgeomâhááh iä lah lasettâm pargeidis sämikielâ tááiđu já sämikielâlâš palvâlem ¶ Virgerijjâvuođâ mieđettij sämitige stivrâ čuákkimistis 30.4. Saavâjođetteijee sajasâžžân tuáimá sämitige vuossâmuš värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari. ¶ Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V/II – IV/IV mield (vuáđupälkki 2 090,20 – 2 437,04 eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.5.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid virgeest addel säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh. 050-4939 018. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsât www.samediggi.fi ¶ Virkkuuvääri Luuhâmkirje čohčâ ¶ Virkkuuvääri Luuhâmkirje kiđđâ ¶ virreh sjoevelin aktese ¶ Visio: ¶ Visit Inari ¶ Viäruhaldâttâh sämikielâg luámáttuvah ( tavesämi-,aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân) ¶ voiton väärintekijöistä. ¶ Vorâidis vuáčudâm oohtân ¶ Vorâs raapoort váátá Suomâ ruokâsmuđ sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu turviimist. Raapoort mield sämmilij ärbivuáválâš tiäđust já ärbivuáválâš luándukevttimist lii tehálâš merhâšume aainâs tavekuávlu luándu maaŋgâhámásâšvuotân. Onne pirâsministeriön luovâttum raapoort raahtij pirâsministeriö asâttem vijđesvuáđusâš äššitobdeejuávkku. ¶ vs. Haldâšemčällee ¶ vs. IV Kielâjurgâleijee ¶ vs. IV Kielâjurgâleijee ¶ vs. Kalle Varis ¶ vs. kielâašijčällee Outi Paadar Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ¶ vs. Kielâjurgâleijee ¶ vs. kulttuurčällee Marjukka Helander ¶ Vs. Kulttuurisihteeri ¶ - vs. nuorâičällee Inka Nuorgam, 050-382 5179 ¶ vs. škovlimčällee Irmeli Moilanen 18.8. - 14.11.2014 ¶ Vs. škovlimčällee Irmeli Moilanen (30.11.2014 räi) ¶ Vs. säämi kielâtorvočällee ¶ Vuáččulâš pajeolmooš ¶ Vuáččulâš pajeolmooš ¶ Vuáččulâš Petra Biret Magga nomâttui sämitige ovdâsteijen kuáskim puásuituálun tovâttâm vahâgij sajanmáksuvuáháduv čuávvumjuávkun. Čuávvumjuávhu lii asâttâm pirâsministeriö. ¶ Vuáču mááccuh lii Suáđigil sämmilij ärbivuáválâš malli já ivnijdis peeleest alda Aanaar mááccuh. Mááccuh hervâiivneh láá ruopsâd, ruánáá já fiskad. Nisonij kappeer hervejuvvoo kuittâg Iänuduv-Kuovdâkiäinu kappeer náálá ivnáás padijguin – ij kuittâg nuuvt korrâsávt. ¶ Vuáču škovlâ: Anne Sieppi (tavesämikielâ) ¶ Vuáču škovlâ: Anni Aikio (tavesämikielâ) ¶ Vuáču škovlâ: Jouni Hetta (tavesämikielâ) ¶ Vuáču škovlâ: Juuso Hetta (tavesämikielâ) ¶ Vuáču škovlâ: Salla Rouvinen (tavesämikielâ) ¶ Vuáču škovlâ: Sunna Nikodemus (tavesämikielâ) ¶ Vuáđđumáttááttâs 1 - 6 iheluokáid uáivildum uđđâ orjâlâškielâlâš matematiik rááiđu lii valmâštum. Lohkoleaika -nommâsâš rááiđu kyehti majemuš jurgâlus, viiđât já kuuđât luoká uáppeekirjeh kiđđâ- luuhâmpajân láá valmâštum já taid puáhtá väldiđ anon ive 2013 aalgâst. ¶ VUÁĐUHÄÄMI 260 ulmui ¶ Vuáđukárttá/ Pohjakartta (dwg) ¶ Vuáđukeeđgi muvrámtilálâšvuotâ 2010 ¶ Vuáđukeeđgi muvrámtilálâšvuotâ 2010 ¶ Vuáđulahâváljukodde lii keččâm ciälkkámušâstis (PeVL 32/2010 vp) haldâttâs oovdânpyehtim tááhust, mast čuávui ruukilaavâ asâttem (HE 273/2009 vp), ete koččâmušâst leijee ruukilaavâ 50 § njuolgâdusah tähideh vuáđulaavâ 17 § 3 momentist já OA aalmugjeessânvuoigâdvuođáid já poolitlijd vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš (SopS 7-8/1976, KP-sopâmuš) 27 artiklast torvejum sämmilij vuoigâdvuođâid kielân já kulttuurân (el. puásuituálun). Ain ovdâskulij váljukode mield ruukilaavâ 50 § meridum merhâšitteevuođâkriiteerijd tulkkojeh já heiviitteh vuáđuvuoigâdvuođâmietimielâlâš vuovvijn já väldimáin vuotân OA olmoošvuoigâdvuotkomitea KP-sopâmuš 27 artiklan kyeskee tulkkumvuáháduv. ¶ Vuáđulaavâ 1 7 § 3 moomeent mield sämmilijn aalgâaalmugin lii vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur. Vuáđulaavâ 17 § 3 moomeent uáivildem sämmilij kulttuurin já ärbivuáválâš sämmilâš iäláttâssân tuálih puásuituálu, kuálástem, miäcástem (HE 248/1994 vp já PeVM 17/1994 vp) sehe sämitige mield meid nuurrâm já sämityeje. Sämikulttuurân loheh sämmilij ärbivuáválijd iäláttâsâid já toi táálááš hárjuttem haamijd. Laavâ 121 § 4 moomeent mield sämmilijn lii sämikuávlust sii kielân já kulttuurân kyeskee jiešhaldâšem tađe mield ko laavâst asâtteh.  Haldâttâs oovdânpyehtimist vuáđulaavâ rievdâdmân páhudeh, ete njuolgâdusáin viggeh toos, ete puáttee lahâaasâtmist meridiččii sämmilij jieijâs kielân já kulttuurân kyeskee aašijn toimâorgaanijd, toimâväldiraajijd já pargoid sämihaldâttâhân, kieldâlii jiešhaldâttâhân já staatâ haldâttâhân. Sämmilij kulttuurjiešhaldâšem ličij vuáimálâš já sämmiliih puávtâččii jiejah ovdediđ tom (HE248/1994). ¶ Vuáđulaavâ 22 § mield almos väldi kalga turviđ vuáđuvuoigâdvuođâi já olmoošvuoigâdvuođâi olášum. Haldâttâs oovdânpyehtimist vuáđuvuoigâdvuođânjuolgâdusâi väldimist vuáđulaahân páhudeh, ete njuolgâdus ulâttiččij almos vääldi turvimkenigâsvuođâ aalmugijkoskâsâš sopâmušâin torvejum olmoošvuoigâdvuođáid.  Aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuotsopâmušâi siskáldâs miärášuvá aalmugijkoskâsij kocceemorgaanij vuáháduvvâst. Haldâttâs oovdânpyehtimist mainâšeh eromâšávt aalmuglâš- já poolitlij vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš (KP-Sopâmuš) já Euroop olmoošvuoigâdvuotsopâmuš (HE 309/1993). ¶ Vuáđulaavâ já sämitiggelaavâ valmâštâlmist já asâttum laavâi almosvuáđustâsâin lii vuolgum tast, et sämmilij kielâs já kulttuuris kyeskee jiešhaldâšem lii ovdáneijee, ige maŋasmannee. Vuáđulaavâ njuolgâdusah ovtâstittum säämi jiešhaldâšemorgaan, sämitige, vuáđđudmân merhâšii aalgâ já pooliitlâš-haaldâtlâš raamij toohâm puátteevuođâst tábáhtuvvee säämi jiešhaldâšem siskáldâslâš oovdedmân. Joton vuálgám kuávluhaldâšem uđâsmittem, lehâdijn maaŋgâid staatâ haldâšempargoid kyeskee njuolgâdusâid já sirdedijn pargoid virgeomâháást nuubán, addel máhđulâšvuođâ säämi jiešhaldâšem turviimân já ain oovdedmân iivij 1993-1995 lahâvalmâštâlmist páhudum prinsiipâi já ulmij miäldásávt. ¶ Vuáđumáttááttâs čođâldittám uáppeeh: ¶ VUÁĐUMÁTTÁÁTTÂS ČOĐÂLDITTÁM UÁPPEI STIPENDEH: 1. Kärigâsnjargâ Tiia Pohjanrinne 2. Čevetjävri Wille-Akseli Feodoroff 3. Kilbišjävri Laura Romakkaniemi 4. Aanaar Juulienna Näkkäläjärvi 5. Aanaar Saana Lappalainen 6. Suáđigil Aleksi Syrjä 7. Vuáčču Karen-Anni Hetta 8. Ucjuvnjälmi Áile Risten Holmberg 9. Hetta Juhani Kultima 10. Hetta Nilla-Máhtte Magga 11. Avveel Paula Rauhala ¶ Vuáđumáttááttâs já luvâttuv Máttááttâsvuávám vuáđustâsah-äššikiirjijn lii anarâškielâst eenikielâ já viereskielâ sajattâh. ¶ Vuáđumáttááttâs kuálmád luokan uáivildum aanaarsämikielâlâš pirâstiäđu uáppee kirje já pargokirje láá almostm. Kirjeh láá Otava ´Koulun ympäristötieto´ –kirjerááiđu heiviittum jurgâlusah. Kiirjijd lii jurgâlâm Ilmari Mattus. Rááiđu niäljád luoka kirjeh láá pargo vyelni. Luuvâ lase ¶ Vuáđumáttááttâslaavâ 10 § kenigit sämikuávlu kieldâid adeliđ sämikielâ mättee uáppei máttááttâs iänááš sämikielân. Laavâ 12 § mield eenikiellân máttáátteh uáppee máttááttâskielâ mield suomâ-, ruotâ- teikâ sämikielâ. Laavâ 15 § mield kieldah kalgeh tuhhiittiđ máttááttâsvuávám. Sämikielâlâš (nuuvtko meid suomâ- já ruotâkielâlâš) máttááttâs várás rähtih já tuhhiitteh jieijâs oppâvuávám. Staatârääđi tuhhiittem tijmejuáhuasâttâs (8 § 4 mom) váátá lasseen, ete škoovlâst, kost láá sämikuávlust ässee uáppeeh, kalga valjimiävtulâš amnâsin leđe sämikielâ. ¶ Vuáđumáttááttâs tavesämikielâliih kuálmádluokkaliih finnejeh kiävtun uđâsmittum eenikielâ oppâkirje ¶ Vuáđumáttááttâs uđđâ matematiik oppâkirjerááiđun láá almostum kyehti uđđâ tavesämikielâlâš oppâkirje. Uđđâ oppâkirjeh láá čohčâluuhâmpaje oppâkirjeh 5-6 luokkáid. Lohkoleaika- nommâsiih oppâkirjeh láá jurgâlum WSOY Matikka-nommâsâš rááiđust. Uđđâ ráiđu kalga valmâštuđ tavesämikielân puáttee kiđđâluuhâmpaje räi. Oppâkirjeráiđu almostittoo še anarâškielân. ¶ Vuáđumáttááttâs uđđâ matematiik oppâkirjerááiđun láá almostum nelji uđđâ tavesämikielâlâš oppâkirje. Uđđâ oppâkirjeh láá kiđđâluuhâmpaje uáppeekirjeh 1–4 luokkáid. ¶ Vuáđuškoovlâ lam jottáám Kaamâsist (1-3lk) já Anarist (4-9lk) sehe luvâttuv Avelist. Pajeuáppeekappeer finnim maŋa ive 2003, eellim jođettij muu sierâlágán pargosoojij maŋa luuhâđ peerâpeivitipšon säämi máttááttâskuávdážân Avelân, kost valmâštuvvim nomâttum ámáttân čohčuv 2008. Tääl poorgâm Anarist anarâškielâ kielâpiervâlist ađai peivikiäjust, mast párnáid sárnuh tuše anarâškielâ. ¶ Vuáđuškoovlâ maŋa vuolgim molsâuáppen Taažân Kárášjuuhân, vâi opâččim eenâb säämi já taažâ kulttuurist. Tast maŋa oppim hooteel- já mađhâšemsyergi Murmansk ollâopâttuvâst. Opâdijn porgim ennuv pargoid. ¶ Vuáđuškoovlâ pajeluokai anarâškielâlii máttááttâs várás lii almostum uđđâ eennâmtiäđu oppâkirje já oppâmvihko, Amerik já Amerik Oppâmvihko . Tavesämikielân lii almostum jieijâs kulttuurân vuáđuduvvee kovesänikirje Oahpa sániid, mii ana sistees 500 säännid. ¶ Vuáđuškoovlâ sämikielâ algâuáppei kirje já heivee pyeremusâht pajetáásán. ¶ Vuáđustâlmeh ¶ Vuáhádâhäššitobdee ¶ Vuáhádâhäššitobdee ¶ vuáháduvâidis. ¶ vuáittâm verrušeijee vievâid. ¶ Vuáksápihvi 20,50 eurod ¶ Vuástálistup viiljah mij-uv ¶ Vuâsttla´sttepõ viilljõ, mij še, ¶ Vuávájeijee ¶ Vuávájeijee pargoid kuleh muusikkuávdáá tooimâ vuávám, olášuttem sehe ovdedem. Säämi muusikkuávdáá vuávájeijee tuáimá meid el. Ijâttes ijjâ- algâaalmugij muusiktábáhtus pyevtitteijen. Pargo álgá 7.1.2015 já juátkoo 12.10.2015 räi. Pargo lii sajasâšvuotâ. ¶ Vuávájeijee pargoid kuleh muusikkuávdáá tooimâ vuávám, olášuttem sehe ovdedem. Säämi muusikkuávdáá vuávájeijee tuáimá meid el. Ijâttes ijjâ- algâaalmugij muusiktábáhtus pyevtitteijen. Pargo álgá 7.1.2015 já juátkoo 12.10.2015 räi. Pargo lii sajasâšvuotâ. ¶ Vuávájeijee pälkki miärášuvá Sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV/II miäldásávt (vuáđupälkki 2560,57 eurod/mp). Vuáđupäälhi lasseen pargoost máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Vuávájeijee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 30.12.2014 tme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. ¶ Vuávájeijee, Saamelainen musiikkikeskus ¶ Vuávájeijee virgesajasâšvuođâ ¶ Vuávájeijee virgesajasâšvuođâ ¶ Vuávámkišto olášittui kuovâ-njuhčâmáánust 2011 já kiišton kuáđđojii ohtsis 31 iävtuttâssâd, main palhâšumelävdikodden toimâm Sajos kevtteeorganisaatioin čuákkejum ohtsâštoimâorgaan oovtâst arkkitehttoimâttuv ovdâsteijein tuhhiittij árvuštâllâmnáál 30 iävtuttâssâd. Lävdikodde hilgoi oovtâ (1) kištoiävtuttâs, ko tot lâi toimâttum lävdikoodán kišto njuolgâdusâi vuástásávt. ¶ Vuávámkišto uáivilin lii kavnâđ säämi kulttuurkuávdáš Sajosân ollâtásásii já mučis, táálu vuoiŋân suáppee áinoošlajâsâš paaneellasâlijnekovvoos, mii lááčá táálu siisâ persovnlâšvuođâ já tubdâttet-teevuođâ. Lasâliijneh tarbâšuvvojeh iänááš toimâttâhviistijn. ¶ Vuodduuh - paulat ¶ Vuoden 2015 Ijahis idjassa kuullaan säveliä villeiltä tuntureilta ¶ vuoitán vearredahkiid badjel; ¶ Vuolab-Lohi Kaarina ¶ vuolgât ohjelm tavesämi-, anarâš- já nuorttâlâškielân. Yle Sápmi lii meid tergâdis kirjálâš media, ko tergâdumoseh uđđâseh láá čallum Yle Sápmi päikkisiijđoid. Yle Sápmi lii masa áinoo media, kost puáhtá kuullâđ sämmilâš juoigâmäärbi já uđđâ sämmilâš muusik. Yle Sápmi finnij sämitige säämi kielârääđi mieđettem säämi kielâtaho –palhâšume ive 2013. ¶ vuolgât ohjelm tavesämi-, anarâš- já nuorttâlâškielân. Yle Sápmi lii meid tergâdis kirjálâš media, ko tergâdumoseh uđđâseh láá čallum Yle Sápmi päikkisiijđoid. Yle Sápmi lii masa áinoo media, kost puáhtá kuullâđ sämmilâš juoigâmäärbi já uđđâ sämmilâš muusik. Yle Sápmi finnij sämitige säämi kielârääđi mieđettem säämi kielâtaho –palhâšume ive 2013. ¶ Vuolgâttâsâst kuullâp čuákkimsalist sarnum kielâ. Sämitige čuákkimist puáhtá kevttiđ anarâš-, nuorttâlâš- já orjâlâškielâ sehe suomâkielâ. Internetvuolgâttâsân ij taan tovváá finnii tulkkum jieškote-uv kielâi kooskân. ¶ Vuolgâttâsâst kuullâp čuákkimsalist sarnum kielâ. Sämitige čuákkimist puáhtá kevttiđ anarâš-, nuorttâlâš- já orjâlâškielâ sehe suomâkielâ. Internetvuolgâttâsân ij taan tovváá finnii tulkkum jieškote-uv kielâi kooskân. ¶ Vuolleskuvlla matematihkka ¶ Vuonna 2015 alkuperäiskansojen musiikkitapahtuma Ijahis idja järjestetään sille vakiintuneena ajankohtana elokuun puolessa välissä Inarin kirkonkylällä. Festivaalin tapahtumapäivät ovat 14–16.8.2015 ja kahdettatoista järjestettävän tapahtuman teema on Vilda duoddarat (suom. Villit tunturit). ¶ Vuosittainen Kalottiakatemia kokoontuu Sajoksessa la 18.5.13 ¶ Vuosmuš anarâškielâ algâoppâkirje vyeliškovlâlijd lii almostum ¶ Vuosmuš anarâškielâ algâoppâkirje vyeliškovlâlijd lii almostum ¶ Vuosmuš anarâškielâ algâoppâkirje vyeliškovlâlijd ¶ Vuosmuš tuhháát säännid anarâškielân ¶ Vuosmuš tuhháát säännid -kirje lii jurgâlum eŋgâlâskielâlâš kirjeest “ The First Thousand Words in English ”. ¶ Vuossâmužžân jieijâs liipu sämmiláid iävtuttij taaidâr Synnøve Persen, kote meiddei vuávái jieijâs lippuiävtuttâs. Persen kuulmâivnásâš liipu kiergânii kevttiđ el. Alta čäcivyeimiruustig já puáđu vuástálistem ohtâvuođâst 1970- já 1980-lovoi jorgalduvâst, mut tot ij pááccám kuhheebáigásâš kiävtun. ¶ Vuossâmuš artikla 8(j)-pargojuávkku lii ton maŋa ko kuulâi ärbivuáválii tiäđu haldâšeijeid toohâm almolijd miäruštâlmijd sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđust, utkevuoigâdvuođâst já vuáválii luándukevttimist. ¶ Vuossâmuš nuorttâsämikielâ škovlâkielâoppâ almostittui Čevetjäävrist lávurduv 29.8. toollum juhlij ohtâvuođâst. Kielâoppâkirje láá ráhtám Satu já Jouni Moshnikoff já Eino Koponen. Kielâoopâ uáivilin lii vuáháduttiđ čaallum nuorttâsämikielâ já adeliđ škovlâlijd riäidu kirjekielâ njuolgâdusâi oppâmân. Tuáivumist lii, et kirje meiddei iššeed rävisaalmug jieijâs eenikielâ kirjálâš haaldâšmist já tuáimá iššeen toid, kiäh halijdeh oppâđ jieijâs kielâ uđđâsist tâi oppâđ nuorttâsämikielâ uđđâ kiellân. ¶ Vuossâmuš Suomâ sämmilâš sämiservi, Samii Litto (Sámiid lihttu), vuáđudui Suomâst ive 1945. Servi lâi mieldi vuáđđudmin Sämimuseo Siijdâ oovdâstmannee, olgomuseo. Tot lâi sämmilij vaastâ syemmilij sämiaašijn perustum ulmui vuáđudem Laapi čuovviittâssiärván. Ive 1956 sämikonferenssist vuáđudui Tave-enâmij sämirääđi. Tot kočoduvvoo tääl noomáin sämirääđi, ko Ruošâ sämiseervih pottii mieldi oovtâstpaargon ive 1992. ¶ Vuossâmuš sämmilâšparlamiänttárij čuákkim uárnejui Ruotâ Juhâmohheest 24. kuovâmánnu 2005. Juhâmohheest meridii, et sämmilâšparlamiänttárij konferens uárnejuvvoo kuulmâ ive kooskâi. Nubbe sämmilâšparlamiänttárij čuákkim uárnejui Ruávinjaargâst roovvâdmáánu 29. peeivi 2008. ¶ Vuossâmuš säämi parlamiänttárij čuákkim tollui Ruotâ Juhâmohheest 24. kuovâmáánu 2005. Nubbe säämi parlamiänttárij čuákkim uárnejui Ruávinjaargâst roovvâdmáánu 29. peeivi 2008. Säämi parlamentaarlâš rääđi lii vuáđudum 2000-lovo aalgâst já tot tuáimá Tave-enâmij sämitigij oovtâstpargo-orgaanân. Meid Ruošâ sämmiliih uásálisteh rääđi paargon. ¶ Vuossâmuš tavesämikielâlâš kárttáčuágáldâh škoovlâi várás lii almostum. ´Skuvlla kártagirji´ lii uáppee vuáđučuágáldâh já tast kávnojeh tiäđuh Suomâst, Tave-enâmijn já sierâsnâs eennâmoosijn. Káártái lasseen kirjeest lii luvâttâllâm jiečânâs staatâin oovtâst jieijâs lipuiguin já tavesämikielâlâš usâttâh. Luuvâ lase ¶ vuossâmuš ulme lii jyehiđ äigikyevdilis vuáđutiäđuid säämi siärváduvâst já säämi aalmugist onnáápeeivi syemmilâš já tave-eennâmlâš siärváduvâin já uápistiđ perusteijeid eres käldeesijđoid interneetist. ¶ Vuossâmuš uuccâmrieggee lii áávus uđđâivemáánu 15. peeivi – kuovâmáánu 28. peeivi 2015 koskâsii ääigi. ¶ Vuossâmuš uuccâmrieggee lii áávus uđđâivemáánu 15. peeivi – kuovâmáánu 28. peeivi 2015 koskâsii ääigi. ¶ Vuossâmuš Säämi kielâtaho -palhâšume Meccihaldâttâsân ¶ Vuossâmuš Säämi kielâtaho -palhâšume Meccihaldâttâsân ¶ Vuossâmuš tavesämikielâlâš škoovlâ kárttákirje almostui ¶ Vuossâmuš tavesämikielâlâš škoovlâ kárttákirje almostui ¶ Vuossâmuu čuákkimân uásálistii čyeđeverd ulmuuh já sij pottii Ruotâst já Taažâst, ige historjállâš čuákkim vala uáivildâm merikoskâsijd já väldikode raajijd rastaldittee sämmilâš ovtâspargo älgim. Liijká ton merhâšume lâi styeres: Vuáđu puáttee paargon lâi laaččum, já sämmilij ohtsâš čokkânem huámášui. Kiäččoo, et sämmilij poolitlâš tiäđulâšvuotâ koccái eidu talle. ¶ Vuossâmuuh sämikielâlâš jurgâlusah WSOY Matikka-rááiđust almostittojii ive 2011. Tavesämikielâlâš rááiđust váiluh innig 5-6 luokai kiđđâkirjeh, moh kalgeh almostuđ ovdil puáttee kiđđâluuhâmpaje. Anarâškielâlâš čohčâluuhâmpaje oppâkirje Lohosierâ 1 lii almostittum ive 2011. ¶ Vuossâmuuh sämmiliih kovetaaiđâreh lijjii čällee Juhan Turi sehe taažâsämmilâš John Savio. 1900-lovo aalgâst iällám Savio šoodâi tobdosin muorâsárgusijnis, moh oovdânpyehtih ärbivuáválijd sämifáádáid. Sämmilii kovetaiđuu kollepaje algâttij Nils Aslak Valkeapää sämiaalmug myytâin já luándukoskâvuođâst muštâleijee tavluidiskuin. Kovetaaiđâ váldá movtijdem tääl-uv nuuvt källeesárgusijn, nuáidioskoost, luándust ko tyejiärbivyevist-uv. Tááláá ääigi kovetaiđuu vievâst kovvejeh ain eenâb ohtsâškodálijd tuhhitmettum tiilijd, maid sämmiliih láá feerim já lädijduttempolitiik vaikuttâsâid sämisiärvádâhân. Eromâšávt Anarist ässee Merja Aletta Ranttila lii tobdos nuáidiosko já myytâid kieđâvuššee maalâkuvijnis. Ärbivuáválávt taiđuu láá sárgum puásuinahkijd, tääl taiđuu rähtih viehâ maaŋgáid materiaalijd já maaŋgâlágán materiaalijn. ¶ Vuossâmuuh sämmiliih kovetaaiđâreh lijjii čällee Juhan Turi sehe taažâsämmilâš John Savio. 1900-lovo aalgâst iällám Savio šoodâi tobdosin muorâsárgusijnis, moh oovdânpyehtih ärbivuáválijd sämifáádáid. Sämmilii kovetaiđuu kollepaje algâttij Nils Aslak Valkeapää sämiaalmug myytâin já luándukoskâvuođâst muštâleijee tavluidiskuin. Kovetaaiđâ váldá movtijdem tääl-uv nuuvt källeesárgusijn, nuáidioskoost, luándust ko tyejiärbivyevist-uv. Tááláá ääigi kovetaiđuu vievâst kovvejeh ain eenâb ohtsâškodálijd tuhhitmettum tiilijd, maid sämmiliih láá feerim já lädijduttempolitiik vaikuttâsâid sämisiärvádâhân. Eromâšávt Anarist ässee Merja Aletta Ranttila lii tobdos nuáidiosko já myytâid kieđâvuššee maalâkuvijnis. Ärbivuáválávt taiđuu láá sárgum puásuinahkijd, tääl taiđuu rähtih viehâ maaŋgáid materiaalijd já maaŋgâlágán materiaalijn. ¶ vuossâmuu kielânis; tâi2) et sun lii taggaar ulmuu maajeeldpuáttee, Vuossâmuu nommâkiišton puáttám tuhhiittum iävtuttâsah. ¶ Vuossâmuu palhâšume 40 000 eurod vuoitij iävtuttâs nommâmerháin ”ađa” (oođâ), mon tahheeh lijjii arkkiteht SAFA Janne Laukka, arkkit.pu Tuomas Niemelä já arkkit.pu Milla Parkkali. Palhâšumelävdikode mield iävtuttâs lâi toimâlâs čuávdusin pehtil já ovdánemtohálâš já tiävdá pyeremustáá kištottâlmân asâttum hästee uulmijd. ¶ vuostálastot, vieljat, miige ¶ vuäittam veäreld tue´jjeei pâ´jjel. ¶ Vyeitee sahâvuáru ¶ Vyeitteeiävtuttâs tahhee palhâšuvvoo 1 000 euroin. Nubbân puáttám iävtuttâs lonestuvvoo 200 euroin já kuálmádin puáttám 100 euroin. ¶ - Vyerdim ij taam tilálâšvuođâst lah čuávdus, pááhud ucceeblohováldálâš. Suomân tarbâšuuččij huápust sämikielâ iäláskittemohjelm, tegu sämitigge lii iävtuttâm. Ucceeblohováldálii mield sämikielân lohtâseijee tooimah iä tááláá tiileest ole kuhás iäge keellijd kielâi puátteevuođâ turviimân. - Suomâst lii stuorrâ ovdâsvástádâs algâaalmug kielâ siäilumist puáttee suhâpuolváid, ucceeblohováldálâš tiäddut. ¶ Vyesi-kesimáánu jorgálduvâst tuállojeh puásuičuákkimeh já puásuialmaah tivodeh tälvikavnijdis já pieijih taid čoovčâ räi vuárkán. Puásuisämmiliist lii talle rijjâäigi puásuipargoin kidâ kesimiärkkum räi. Äigi kiävttoo maaŋgânáál pyerrin, ovdâmerkkân viistij já mašinij tivomân. ¶ Vyesimáánu 2008 ¶ Vyesimáánu 2009 ¶ Vyesimáánu 2010 ¶ Vyesimáánu 2011 ¶ Vyesimáánu 2012 ¶ Vyesimáánu 2013 ¶ Vyesimáánu 2014 ¶ Vyesimáánu pelimudo räi uáinusist lamaš čáitálmâs lii olášittum Briceño kyevti Säämi čuovâkuvvim-määđhi puátusin. Aanaar kuávlust kesimáánust 2009 já njuhčâmáánust 2010 kolliistâllâm Briceño mielâkiddiivâšvuođâ sämikulttuurân finnij áigá aainâs sämikielâ, ton saanij rigesvuotâ sehe kielâ uhkevuálásâš sajattâh. Keesi čuoškâvalje já täälvi 30 ceehi puolâšij kooskâst zoomaastâllâm Briceño šoodâi vaikuttuđ eromâšavt tast, ko sämikielâst kávnojeh 520 poccuu, 187 muottuu tâi jieŋâ já 144 enâduv uáivildeijee sääni. “Ko mađhâšim vuossâmuu keerdi Sáámán, te enâduv monotoonsâšvuotâ imâštutij muu. Taat epituođâlâš siämmáálágánvuotâ lâi kuittâg tuše čuávumâš muu kejâstuv rájálâšvuođâst iäruttiđ tuom pirrâs ovtâskâsčuággáid” , Briceño muuštâš. ¶ Vyesimiärkkum álgá jonsahpeeivi suulâin já talle ubâ peerâ värree tuoddârân aassâđ. Tuoddârist aassâm tábáhtuvá iänááš kuáđist tâi láávust, mii addel páárnážân šiev já rievtis kove sämmilii eellimhäämist. Miärkkumij kooskâst ulmuuh pivdeh kyele já siärvásteleh kuoimijdiskuin, ko puohah láá čokkânâm siämmáá kuátisiijdân. ¶ Vyesimiärkkumij maŋa poccuuh uážžuh leđe tuoddârist ráávhust čoovčâ räi. Ovdil čohčâpargoi älgim puásuisämmilii paargon kuleh muorjim, kamuvsuoinij čuoppâm, kyelipivdo já jáhálij pajedem. Čohčuv mudoi-uv puásuialmaah rahtteteh táálván huolâtmáin moottorkiälháidis já eres puásuituálust tarbâšum pargopiergâsijdis. ¶ Vyesinähkikappeer - vasannahkalakki ¶ Vähemmistövaltuutettu Johanna Suurpää ¶ Vähemmistövaltuutettu Johanna Suurpää kertoi alkuperäiskansaoikeuksien kuuluneen jo pitkään Suomen ihmisoikeuspolitiikan prioriteetteihin. Myös Suurpää toivoi, ettei lisäselvityksiä saamelaisten maaoikeuksista enää vaadittaisi. – Suomi oli myös erittäin aktiivisesti edistämässä viime vuonna YK:n yleiskokouksessa hyväksyttyä julistusta alkuperäiskansojen oikeuksista. Vaikka julistus ei olekaan valtiota suoraan velvoitta-va asiakirja, sillä on kuitenkin meille erityistä merkitystä. Suomi sitoutui julistukseen vahvasti kansainvälisen yleisön edessä valmistelun eri vaiheissa, totesi Suurpää. Julistuksessa tunnustetaan mm. alkuperäiskansoille kuuluva itsemääräämisoikeus. ¶ Väidimijd pyehtih toohâđ ovtâskâsulmuuh teikâ ovtâskâsulmui juávhuh, moh eteh, ete koččâmâšâst leijee sopâmušstaatâ lii luávkkám sii almossopâmušâst tubdâstum ekonomâlijd, sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođâid, ( 2 artikla).  Väidimeh tahhojeh TSS-komitean (1 artikla). ¶ Väinö Seurujärvi ja Harri  Hirvasvuopio ¶ Väinö Seurujärvi ja Harri  Hirvasvuopio ¶ Väldikodálâš Nuorâ kulttuur-tábáhtus teeman lii teatter já tábáhtus uárnejuvvoo Lappeenrantaast 22.-24.5.2009, lasetiäđuh www.nuorikulttuuri.fi . Puáttám ravvui mield väldikodálâš tábáhtusân lii máhđulâš vuolgâttiđ oovtâ säminuorâi ovdâsteijee (ovdâmerkkân juávhu). ¶ Väldikodálâš tanssâtábáhtus SottiisiMoves tuálloo Tamperest 11.-15.6. Tábáhtusân väljejuvvojeh säminuorâi ovdâsteijeeh, jis juávkku stivrejeijein haalijd uásálistiđ tábáhtusân talle ko kesiluámuh láá jo álgám. Tábáhtus väldikodálii teemast tärhibeh tiäđuh láá siijđoin http://sottiisimoves.fi/sottiisi/ . ¶ Väldiuási sämimáttááttâsâst adeleh sämikuávlu kieldâin, moh finnejeh taan máttááttâsân sierânâs vittádum staatâtorjuu. Sämikuávlu kieldâin sämikielâlâš já sämikielâ máttááttâsâst láá ohtsis 549 uápped. Lasanem lii lamaš othsis 33 uápped oovdeb škovlâihán verdiddijn. ¶ välkkyy airo, vilkkuu sauvoin, ¶ Väridemnáál tuše škoovlâi kesiluámui ääigi. ¶ Värijeessân ¶ Värijeessân: ¶ Värijesâneh: ¶ Väriovdâsteijee/ -h ¶ Väriovdâsteijee/-h ¶ Värisaavâjođetteije ¶ Värisaavâjođetteijee ¶ Värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari saahâ eŋgâlâskielân. ¶ Värisaavâjođetteijee pargoid tipšo pelestis Anne-Maria Magga. Eres stiivrâ jesâneh láá Aletta Lakkala, Unna-Maari Pulska já Sara Wesslin. Värijesânin tuáimih Mikkel Näkkäläjärvi, Rosa-Máren Magga, Aslak Holmberg, Leena-Maaret Niittyvuopio sehe Ida-Maria Helander. ¶ Väyrynen Anna-Liisa ¶ Vääččir já Čaarmâuáivái meccikuávluh já uásild Pänituoddâr meccikuávlu. ¶ Väärridmeh: ¶ Vaacah - lapaset ¶ vaalilautakunnan sihteeri ¶ vaalilautakunnan suunnittelija ¶ Vaaljâin väljejuvvojeh 200 aalmugovdâsteijed meridiđ mii ohtsijn aašijn. Ive 2011 ovdâskoddevaaljah uárnejuvvojeh pasepeeiivi 17.4.2011. Lasetiäđuh vaalit.fi -siijđost paječálusist “Tietoa eduskuntavaaleista eri kielillä” tâi ¶ Vaaljâi toimâttem ¶ Vaaljâluvâttâllâm lii uáinimnáálá vaaljâive njuhčâmáánust 10 maŋalâs argâpeeivi, ij kuittâg argâlávurduv. Vaaljâluvâttâllâm täärhib uáinimnááláorroomääigist já -saajeest almottuvvoo almolâš kulluuttâssáin. ¶ Vaaljâluvâttâllâm rähtim já toos ucâlum ¶ Vaaljâluvâttâlmân merkkejum sämmiliih uážžuh almottâs jienâvuoigâdvuođâstis, vaaljâluvâttâllâm uáinimnááláorroomääigist já -soojijn já eres vaaljâi tooimâtmân kullee aašijn poostâ peht vaaljâive kuovâ-njuhčâmáánust. Puohháid jienâvuoigâdvuođâ pivdám ulmuid vuolgâttuvvoo ovdil vaaljâluvâttâllâm uáinimnáálápieijâm tiätu tast, ete láá-uv sii merkkejum vaaljâluvâttâlmân vâi iä. ¶ Vaaljâlävdikodde ¶ Vaaljâlävdikodde merkkee vaaljâluvâttâlmân taid sämmilijd, kiäh lijjii jienâvuoigâdvuođâliih ive 2011 vaaljâin. ¶ vaaljâlävdikode čällee ¶ vaaljâlävdikode saavâjođetteijee ¶ Vaaljâpaje lekkâmeh láá juhlálâš tilálâšvuođah jieškote-uv enâmist. Suomâ sämitige uđđâ vaaljâpaje (2008–2011) lekkâmeh tuállojii Ucjuuvâst njuhčâmáánust 2008. Vaaljâpaje lehâstij Täsivääldi President Tarja Halonen. Taažâ já Ruotâ sämitige uđđâ vaaljâpaje lává lekkâm Taažâ Kunâgâs Harald já Ruotâ Kunâgâs Kaarle XVI Kustaa. ¶ Vaaljâpaajeest 2004-2007 almostittum materiaal ¶ Vaaljâvuávájeijee ¶ Vaanhimij já párnái tooimâst lijjii meiddei puátuseh. Kuáhtám maŋa haldâttâsrääđi jesâneh čokkânii já meridii, et ääsi kalga tipšođ. Sämipárnááh kolgii peessâđ keččâđ TV-ohjelmijd jieijâs kielân já nuuvt tábáhtui-uv. Vuossâmuš Unna Junná ooinij peeivičuovâ čohčâmáánu 16. peeivi 2007. Ohjelm rahtui ive 2010 loopâ räi oovtâstpargoost SVT Sápmijn. ¶ Wallin ja Näkkäläjärvi tyytyväisiä saamelaiskysymysten etenemiseen ¶ Washed and fed the child. ¶ West Juha ¶ West Toivo ¶ Wimme ¶ Wimme ja SlinCraze Ijahis idjassa Inarissa ¶ WIPO ađai maailm jiegâlii omâduv ornijdâh (eŋgâl. World Intellectual Property Organisation) lii Ovtâstum aalmugij sierânâsornijdâh. Suomâ staatâ lii WIPO jeessân. WIPO válduášálâš pargon lii ovdediđ tagarij tooimâi ovdedem, moi tárguttâs lii älkkeedittiđ jiegâlii omâduv pehtilis suojâlem ubâ mailmist já oovtnálásittiđ aalmuglii lahâasâttem taan syergist; ruokâsmittiđ tagarij aalmugijkoskâsij sopâmušâi rähtim, moh uáivildeh jiegâlii omâduv suojâlem ovdedem já huolâttiđ jiegâlii omâduv aalmugijkoskâsâš suojâlem älkkeeditmist sehe táárbu mield registeristmist taan syergist sehe registeristmân kyeskee tiäđui almostittem. ¶ WIPO instrument ärbivuáválii tiäđu, aalmugärbivyevi já geenivarij suojâlem várás ¶ www.calliidlagadus.org/leksikon ¶ www.facebook.com/Saamelaisarkisto ¶ www.galdu.org ¶ www.ijahisidja.fi ¶ www.kalevalaseura.fi ¶ www.lapsiasia.fi ¶ www.regjeringen.no ¶ www. sajos.fi ¶ www.samediggi.fi ¶ www.samediggi.fi/haettavana ¶ www.samediggi.fi/sanastot ¶ www.samediggi.fi/skabma ¶ www.samediggi.fi/tulkit ¶ www.samediggi.no ¶ www.samer.se ¶ www.sametinget.se ¶ www.siida.fi ¶ www.sottiisimoves.fi ¶ www.saamicouncil.net ¶ www.tuuparecords.fi ¶ Xia Torikka ¶ Yhdenvertaisuus- ja tasa-arvosuunnitelma työn alle ¶ Yhdenvertaisuuskonferenssi 14-15.8.2013 ¶ Yhteydenotto/Tarjouspyyntö ¶ Yhteystiedot ¶ YK:n erikoisraportoija James Anaya vierailee Lapissa ensimmäistä kertaa raportointimatkallaan ¶ Yleisradio algâttij merikoskâsijd sämikielâlijd radiovuolgâttâsâid Suomâst ive 1947 roovvâdmáánust. Ohjelmist lijjii aalgâst vuoiŋâlâš ohjelm sehe äigikyevdilis uđđâseh. Tääl sämiradio, Yle Sápmi, lii ain tergâdumos sämikielâlâš tieđettemniävvu Suomâ sämmilijd. ¶ Yleisradio algâttij merikoskâsijd sämikielâlijd radiovuolgâttâsâid Suomâst ive 1947 roovvâdmáánust. Ohjelmist lijjii aalgâst vuoiŋâlâš ohjelm sehe äigikyevdilis uđđâseh. Tääl sämiradio, Yle Sápmi, lii ain tergâdumos sämikielâlâš tieđettemniävvu Suomâ sämmilijd. ¶ Yleisradio kalga ¶ Yleistieto ¶ YLE Sámi radio ¶ YLE Sámi radio (keejâ Unna Junná ja Binna bánna) ¶ YLE Sámi radio (párnái TV-ohjelm Unna Junná, párnái radio-ohjelm Binna Bánna) ¶ Yle Sámi radio vuolgât ohjelmid puohâin kulmáin Suomâ sämikielân. Aanaar- já nuorttâsämikielâlâš vuolgâttâsâi uási lii kuittâg čuuvtij ucceeb ko tavesämikielâlâš vuolgâttâsâi uási. ¶ YLE Sámi radio vuolgât ohjelm kuulmâ Suomâ sämikielân ¶ Yle Sápmi ¶ YLE Sämi radiost láá lamaš párnái ohjelmeh jo ovdil 2000-lovo. 1980-lovvoost vuolgâttui škovlâradio já lávurdâhiđedij vuolgâttâsâi ohjelmijn lijjii meid párnáid toimâttum uásih. Ovdil YLE Sämiradio pyevtittem Binna Bánna-ohjelmijd Taažâ almosradiofinnoduv NRK pyevtittem sämikielâliih párnáiohjelmeh kullojii meid Suomâst. ¶  YM, MMM, LVM, TEM, Sämitigge ¶  YM, MMM, TEM, LVM, OKM, Sämitigge ¶  YM, MMM, TEM, Sämitigge ¶ Ympäristö ¶ Ympäristösihteeri ¶ ympäristösihteeri A ¶ ympäristötieto 4", Otava 2005) ¶  YM, TEM, MMM, Sämitigge ¶ Yrjö Musta ¶ Yrjö Musta joođeet säämi škovlimaašij ohtsâšpargo-orgaan ¶ Yrjö Musta joođeet säämi škovlimaašij ohtsâšpargo-orgaan ¶ Yrjö Musta, sj. ¶ Yrjö Musta, Škovlim- já oppâmateriaallävdikode saavâjođetteijee ¶ Yrjö Musta (Teija Linnanmäki), Rauni Äärelä (Anna-Liisa Väyrynen), Inker-Anni Magga (Maarit Magga), Asla Järvensivu (Kati Eriksen), Aslak Holmberg (Pirjo Länsman-Kiimalainen), Seija Sivertsen (Pirjo Lotvonen), Liisa Holmberg (Outi Länsman) ¶ Zoja algâttij nuorttâsämikielâ máttááttâs päikkisijdâstis Paje-Tolâmist ive 1999. – Máttááttâs ornijm priivaat viistijn ohtii ohhoost, motomin tävjibeht-uv. Máttááttâs adelijm maaŋgâin čuákkipaaihijn, meid Murmanskist, já keevtijm máttááttâsâst argâeellim teemaid, muštâl Zoja. ¶ Zoja iätá, et nuorttâsämmiliih láá lamaš ain iäljáreh mainâstiđ já mainâseh tuálih siste ennuv nuorttâsämmilâš historjá já ärbitiäđu. ¶ Zoja Nosova lii nuorttâsämikielâ algâjalgejeijee. Sun áásá Ruošâbeln Paje-Toollâm siijdâst, stuorrâ Murmansk kaavpug já nuorttâsämmilij aassâmkuávlui kooskâst, moh láá Suomâ nuorttârääjist. Zoja lii šoddâm puásuisämmilâš perrui Kuáláduvnjaargâ taverido Myetkivuonâ riddoost, Myetkivuonâ siijdâst. Suu pärnivuođâ ääigi nuorttâsämikielâ, mii lii še Zoja eenikielâ, lâi kuávlu táválâš kielâ. Zoja pärnivuođâ päikkisijdâ lii tááláá ääigi toppum kuávlu, mii kulá Ruošâ suátiviehân. ¶ Zoja Nosova lii toimâm nuorttâsämikielâ ovdâsteijen meid puoh neelji staatâst sarnum sämikielâid ovdâsteijee säämi kielâlävdikoddeest. Lävdikodde tuáimá Tave-enâmij sämitigij oovtâstpargo-orgaan, Säämi parlamentaarlâš rääđi vuálásâžžân. ¶ Zoja Nosova luuvâi kirje mainâsijd nuorttâsämikielân páádán, mast pargojuávkku Katri Fofonoff, Eino Koponen, Jouni Moshnikoff, Tiina Sanila-Aikio já Seija Sivertsen huolâttii mainâsijd nuorttâsämikielâ tááláá čäällimvuáhán. Zoja muštâl meid, et sun tivodij teevstâ taađeest, ko huámášij feiluid. – Ovdâmerkkân muorâi noomah lijjii jurgâlum puástud ruošâkielân, muštâl Zoja. ¶ Zoja Nosova muštâl ovdâmeerhâid keevâtlâš kielâoovtâstpargoost. – Jovnâ eelij mii kolliistâlmin já huámášáim, et sárnoon nuorttâsämikielâ ucánjáhháá eresnáál. Joovnâst lijjii sämikielâliih säänih, moid suomâkielâ lâi vaikuttâm. Muštâlim sunjin, moh säänih lijjii algâalgâliih nuorttâsämikielâ säänih já toin vuovvijm muoi porgáim jieččân kielâhuolâttâs. ¶ Zoja Nosova – nuorttâsämikielâ algâjalgejeijee ¶ Zoja Nosova – nuorttâsämikielâ algâjalgejeijee ¶ Äigi 23.5. – 24.5.2012 ¶ Äigi-iäru Maadâ-Korean lii +7 tijmed. Puhelimeh iä tooimâ lyetittetteht Maadâ-Koreast, mon tááhust máhđulijd ohtâvuođâvälimijd ääšist tuáivup šleđgâpoostâ peht. ¶ Äigikyevdilis ¶ – Äigi lii laddâm tave-eennâmlâš sämisopâmuš kyeskee ráđádâlmij aalgâtmân. Tave-enâmij sämitigij saavâjođetteijeeh já staatâi sämiaašijn västideijee ministereh čokkâneh Osloost vyesimáánu 25. peeivi sooppâđ ráđádâlmij äigitavlust já monâttâllâmvuovijn. ¶ Äigitavlu ¶ Äimi - äimä, nahkaneula ¶ äiti ¶ Äššitobdeejeessân ¶ Ärbi ¶ Ärbivuáválâš sämimuusik ¶ Ärbivuáválâš sämmilâš siärvádâhrááhtus lii sijdâ, mii lii meid kočodum sämisijdân. Sijdâ lii táválávt hiäimuvuotân vuáđuduvvee ovtâstume, mii hárjut iäláttâsâid tiätu ärbivuáválâš suhâkuávluin. Sämmilijn láá lamaš siijdah kuálástem, pivdem já puásuituálu várás. Sijdâvuáhádâh lii lamaš ohtsâš jiešvuotâ puoh Suomâ kuulmâ sämikielâ- já kulttuurjuávkun.  Puásuituálust siijdah, moh kočodeh suomâkiellân tääl ”tokkakunta”, láá ain palgâsij siste puásuituálu hárjuttem ohtâduvah. ¶ Ärbivuáválâš tiätu ¶ ärbivuáváliih kieđâ tááiđuh, ¶ Ärbivuáválii sämimusikkist láá maaŋgah vuáđuprinsiipeh, moh láá siämmáásullâsiih Viestâr-Siberia maaŋgâi algâaalmugij musikkijn. Taah aalmugeh láá eres lasseen nenetseh, enetseh, nganasaneh já selkupeh. Tehálumos ovtâsteijee tahhee lii tot, et muusiklii olgosadelem riäidu lii ulmuu jienâ, iäge čuojânâsah lah kevttum. Nubbe tehálâš ovtâsteijee tahhee lii tot, et nuusik oovdânpuáhtoo ohtuunis. Taah prinsiipeh tuálih tiäivás ärbivuáválii sämimusikkist. Ärbivuáváliih säämi vookaalmuusikšlaajah oovdânpuáhtojeh instrumentâittáá já toh láá táválávt oovdânpuohtum ohtuunis. ¶ Ärbivuáválii tiäđu iäláskittemprojektij olášuttem lii álgám. ¶ Ärbivuáválii tiäđu iäláskittemprojektij olášuttem lii álgám. ¶ Ärbivuáválii tiäđu iäláskittemprojektij olášuttem lii álgám. ¶ Ärbivuáválii tiäđu syeji ovdán ¶ Ärbivuáválii tiäđu syeji ovdán ¶ ärbivuovij tâi sierânâslahâasâttâs mield; já ¶ ässee miätá Sämieennâm, já ko sämmilâš äiginis Äššigâsjuávhu cocktailtilálâšvuotâ Saijoos Dollagáddi-Salist 4.1.2012. ¶ Äššigâš puáhtá suáittiđ ulmuu puhelinnumerân jo-uv njuolgist suu njuálguvaljimnu-merân 010 839 +neeljinummeersâš vyelinummeer tâi mätkipuhelinnumerân. Sämitige pargojuávhu uđđâ puhelinnumereh kávnojeh čujottâsâst www.samediggi.fi > Ohtâvuođâtiäđuh. ¶ Äššigâšrävvejeijee ¶ Äššikirjepivdem ¶ Äššitobdee Elina Helander-Renvall (Laapi ollâopâttuv arktâlâš kuávdáš) ¶ Äššitobdee Heikki Paltto (sämitigge) ¶ Äššitobdeejesâneh: ¶ Äššitobdeesahâvuárui tuállen el. Marja Vaarama (THL), Elina Uusitalo (Valvira) já Eine Heikkinen (Valvira) ¶ Äärelä Rauni ¶ Aabis 2 Kiđđa-aabis ¶ Aabis juohhui Aanaar markkân škoovlâ anarâškielâ máttááttâsjuávkun. Anarâškielâ máttááttâsâst algâttii ohtsis kuttâ vuosâluokkalii já ohtâ ovdâškovlâlâš. ¶ aabis kietâčällee já tavesâämikielâlii aabis kietâčällee, kovvejeijee já máccoo láá mieldi já muštâleh aabisist já ton valmâštâllâmpargoost. ¶ Aage Solbakk 1997: Sámi historjá II. ¶ Aaibâs čohčâmáánu algâpeeivijn finnip teddilâsâst Inga Guttorm čáállám já Salli Parikka kuvvim Áppes – Min meahci máidnasat -aabis. Kirje máccumist västid Minna Saastamoinen . Kiirján kárván škovlâihán maŋeláá ive 2011 meid hárjuttâskirje. ¶ Åland olgoštemäššialmai ¶ Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j) pargojuávkku iävtut algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu syeje ovdedem ¶ Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j) pargojuávkku iävtut algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu syeje ovdedem ¶ Aalmugijkoskâsâš artikkâl 8(j)-pargojuávkku lii valmâštâllâm toimâvuávám luándu maaŋgâhámásâšvuođâ táválii killeel kiävtust. Toimâvuáváámist kieđâvušeh sopâmuš artikkâlâi 8(j) já 10(c) ovtâstumesoojijd. Artikkâl 10(c) suoijâl kulttuurlij vuovij miäldásii luándukevttim. Čuákkim meridij oovdânpyehtiđ uásipeelijd, ete toh váldáččii aalmuglij biodiversiteetstrategiai uássin táválii luándukevttim suojâlem.” Miärádâsâst tiädutteh, ete ärbivuáválâš tiätu já táválâš luándukevttim lává ekosysteemaldânemtäävi fastâ uásih. Suomâst sopâmuš olášuttem algâaalmugij uásild lii vuájudâttâm artikkâl 8(j):n já lii-uv tehálâš vuáijuđ Suomâst eromâšávt artikkâlâi 8(j) já 10(c) ovtâstumesoojijd já pehtilittiđ táválii luándukevttim suojâlem” Pertti Heikkuri muštâl. ¶ Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j)-pargojuávkku (Open-Ended Ad-Hoc Working Group on Article 8(j) and related provisions) valmâštâl biodiversiteetsopâmuš puáttee uásipelisopâmuš, mii tuálloo ive 2012 Intiast já taha iävtuttâsâid uásipeličuákkim artikla 8(j) kyeskee miärádâssân. Sopâmuš artikla 8(j) suoijâl algâaalmugij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiäđu. Suomâ sämitige ovdâsteijeeh uásálistáin čuákkimân Suomâ staatâ delegaatiost. “Euroop Union ohtsâš uáivil suáppoo ohtsijn koordinaatiočuákkimijn. Lam uáli tuđâvâš toos, et Suomâ sämitiggeest lâi rievtis vaikuttemmáhđulâšvuotâ EU iävtuttâssáid já EU meid tuálvui mii iävtuttâsâid ovdâskulij” , muštâlij Nilla Tapiola. ¶ Aalmugijkoskâsâš biodiversiteetpargojuávkku ¶ Aalmugijkoskâsâš miärádâstoohâm ¶ Aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiikâst Sämitigge halijdičij, et Suomâ tiäduttičij olmoošvuoigâdvuođâpolitiikâstis eromâšávt algâaalmugij jiešmeridemvuoigâdvuođâ já –sajattuv ovdánem. Suomâ kolgâččij tuárjuđ sämmilij vaikuttemmáhđulâšvuođâid meid Euroop Unionist.Sämitige uáinu mield aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiikâst já ovdedemohtsâšpargoost kolgâččij vuáijuđ meiddei arktâsâš algâaalmugáid, ko Suomâ lii čonnâsâm Arktâsâš Rääđi paargon. Suomâ aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiik tiäddučuágástuvâin kalga algâaalmugij uasild vuáijuđ jiešmeridemvuoigâdvuođâ lasettem lasseen meiddei vuovij kavnâmân šoŋŋâdâhnubástusân vuáháduumán já viggâđ siäiluttiđ algâaalmugkielâid já -kulttuurijd. Sämitige uáinu mield Suomâ olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš tiäddučuágástuvah kalgeh leđe čoođâmanneeh puohâin Suomâ tooimâin, iäge ovdâmerkkân energiapoolitlâš koččâmâšah uážu moonnâđ Suomâ olmoošvuoigâdvuođâi tiäddučuágástuvâi paijeel. ¶ - aalmugijkoskâsâš ovdánem čuávvum. ¶ Aalmugijkoskâsâš pargoseervi ILO sopâmuš nr 169 algâaalmugij já hiäimuaalmugij vuoigâdvuođâin lii tuhhiittum ive 1989. Sopâmuš lává ratifisistâm tave-enâmijn Taažâ já Tanska. Sopâmuš ratifisistem lii lamaš Suomâ olmoošvuoigâd-vuođâpooliitlii ulmen kuhháá. Sopâmuš ratifisistem valdui vuossâmuu keerdi ulmen uáiviminister Jyrki Katais haldâttâsohjelmân. Sopâmuš tehálumoseh artiklah 14 já 15 kieđâvušeh algâaalmugij vuoigâdvuođâ enâmân, čáácán já luánduvaarijd. ¶ Aalmugijkoskâsâš sämiseminaar čuávvumnáál Interneetist ¶ Aalmugijkoskâsâš sämiseminaar čuávvumnáál Interneetist ¶ Aalmugijkoskâsâš äššitobdeepargojuávkku lii luovâttâm ive 2005 iävtuttâs tave-eennâmlâš sämisopâmuššân. Taan ive (2010) älgih sopâmuš ratifisistmân sihtejeijee ráđádâlmeh. Sopâmuš uáivilin lii rievdâdiđ oovtnálásâžžân sämmilijd kyeskee lahâasâttâs tave-enâmijn já pyerediđ sämmilij sajattuv ohtân aalmugin kuulmâ staatâ kuávlust. Sopâmu š uáiná, et staatâi rääjih iä koolgâ estiđ sämmilij oohtânkulluuvâšvuođâ. Sopâmuš meid iävtut, et staatah kalgeh riemmâđ toimáid moh helppejeh sämmilij iäláttâsâi porgâm já sämmilij kulttuurlâš táárbui olášume staatâi raajij paijeel. Sopâmuš ratifisistem lii rääđi tehálumos ulme. ¶ Aalmugijkoskâsâš äššitobdeepargojuávkku luovâttij iävtuttâsis tave-eennâmlâš sämisopâmušân ive 2005. Staatâsopâmušráđádâlmijd Suomâ, Taažâ já Ruotâ staatâiguin sopâmuš sessiistem já tuhhiittem várás algâttii ive 2011. Lii tárguttâs, ete taid finnejeh loopân ive 2015 loopâ räi. Äššitobdeepargojuávhu iävtuttem sopâmušhammiittâs ulmen lii oohtânheiviittiđ sämmiláid kyeskee lahâasâttem, lääččiđ iävtuid sämikielâ, kulttuur já sämi-iäláttâsâi ovdánem várás nuuvt, ete staatâ rääjih estih sämmilij ohtsâšpargo nuuvt uccáá ko máhđulâš. Sopâmušhammiittâs čuákkee tergâdis kenigâsvuođâid eres aalmugijkoskâsâš sopâmušâin já julgáštušâin tego ILO 169-sopâmušâst já algâaalmugjulgáštušâst. ¶ Aalmugijkoskâsávt miänástum Adjágas váldulávdástellen Ijâtti ¶ Aalmugijkoskâsávt miänástum Adjágas váldulávdástellen Ijâtti ¶ Aalmugijkoskâsávt miänástum sämmilâšmuusikjuávkku Adjágas puátá porgemáánust Anarân Ijâttis ijjâ – algâaalmugij muusiktábáhtus váldulávdástellen. ¶ Aalmugijkoskâšii artikkâl 8(j)-pargojuávhu pargon adelii el. rähtiđ rijjâtátulijd ravvuid algâaalmugij tievâslii já vaikuttettee uásálistem vievâst tast, maht staatah pyehtih puoh pyeremus máhđulijn vuovijn ovdediđ lahâasâttem já haldâttuv artikkâl 8(j) olášuttem várás. ¶ Aalmugijkoskâsii artikla 8(j)-pargojuávhu pargoost lii savâstâllum maŋgii biodiversiteettân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu maacâtmist maasâd algâaalmugsiärvusáid. Čuákkim iävtut, ete aldapuátteevuođâst uárnejuvvoo viijđes čuákkim valmâštâllâđ rijjâtátulijd ravvuid ärbivuáválii tiäđu maacâtmân. Ravvuuh puáđáččii čuávvoo aalmugijkoskâsii 8(j)-pargojuávhu valmâstâllâmnáál já ain ovdâskulij 13 uásipeličuákkim tuhhiittemnáál. ”Ärbivuáválii tiäđu macâttem lii tehálâš maaŋgâ algâaalmugân. Sämmilij ärbivuáválii tiätun lohtâseijee arkkâdâhmateriaaleh láá valjeest nuuvt Suomâ arkkâdâhlágádâssâin ko olgoenâmijn-uv. Suomâst kolgâččij algâttiđ savâstâllâm já čielgimpargo, ete maht arkkâdâhmateriaal finnejuččij pyerebeht, ovdâmerkkân digitistmáin, sämmilij olámuudon ovdâmerkkân sämiarkkâdâhân teikâ sämimuseo Siijdân”, sämitige värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij. ¶ Aalmugijkoskâsiih olmoošvuoigâdvuotsopâmušah láá staatâsopâmušah. Taid ratifisisteh Suomâst aasâtmáin asâttâs, mii ana sistees sopâmuš miärádâsâid. Olmoošvuoigâdvuotsopâmušâid kalga Suomâst väldiđ vuotân talle ko uđâsmiteh lahâasâttem, riehtivuáháduvvâst sehe eromâšávt vuáđulahâváljukode peleväldimijn.  Sämmilij tuođâlâš syeji šadda vuoigâdvuođâin, maid aalmugijkoskâsiih sopâmušah já aalmuglâš lahâasâttem tähideh. ¶ Aalmugijkoskâsiih sopâmušah ¶ Aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuođâsopâmušâi tulkkuumist já heiviitmist västideijee olmoošvuoigâdvuođâorgaaneh láá távjá kiddim čuávdusijnis huámášume julgáštuš kenigâsvuođâid. Algâaalmugjulgáštuš kenigâsvuođáid čujotteh eromâšávt aašijn, moh kyeskih olgooštmettumvuotân, kulttuurlâš kuoskâmettumvuotân já jiešmeridemvuoigâdvuotân. Algâaalmugjulgáštušâst lii merhâšittee raavâlâš árvu ton ollâ lavâlâšvuođâ tiet, tastko OA almosčuákkim merhâšittee eenâbloho tuhhiittij julgáštuš já algâaalmugsiärvádâh tuárju julgáštuš. ¶ aalmugist, mii eennâm väldidem tâi asâttem tâi Aalmug já kielâsárnooh ¶ Aalmugjeessân- já poolitlijd vuoigâdvuođáid kyeskee almos-sopâmuš ¶ aalmugjuávhuin sosiaallâš, kulttuurlâš já Aalmugjuhle/Ávus uuvsâi peeivi tábáhtusvästideijen lâi Sämitige Siiri Jomppanen (čiž.). ¶ Aalmuglâšarkkâduv uáivihovdâ, staatâarkkâdâhtipšoo Jussi Nuorteva luovât tilálâšvuođâst Sajos sämiarkkâdâhân Syennjil nuorttâsämmilij tovláá arkkâduv. ¶ Aalmuglâš artikla 8(j) äššitobdeepargojuávkku ¶ Aalmuglâš artikla 8j-pargojuávhu jeessân já saavâjođetteijee ¶ Aalmuglâš biodiversiteetpargojuávhu jeessân, sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi lii tuđâvâš Suomâ sämitige uážžum tubdâstâsân. ”Mij lep porgâm tuođâi ennuv aalmuglávt já aalmugijkoskâsávt-uv artikla 8(j):n olášutmân já tiäđust-uv mii uážžum tubdâstâs lieggee. Oovtâstjottee rooli puáhtá še ovdâsvástádâs já pargo lii vala ennuv oovdâst sämmilij ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân Suomâst”, saavâjođetteijee hundâruš. Staatârääđi tuhhit čohčuv prinsiipmiärádâs aalmuglâš biodiversiteetstrategian ihán 2012. ”Sämitigge vuárdá biodiversiteetstrategiast já eromâšávt ton olášutmist ennuv. Vyerdip, et Suomâ olášut aalmugijkoskâsâš oovtâstjotten aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort oovdânpuáhtám tooimâid”, Näkkäläjärvi tiäddud. ¶ Aalmuglâš biodiversiteetstrategia já -toimâohjelm ¶ Aalmuglâšlaavlâ lávloo jyehi saajeest, kost tuálloo sämmilij juhle. Táválávt tot lávloo čuožžâd. ¶ Aalmuglâšservitoimâ ¶ Aalmuglâš symbooleh ¶ Aalmuglii lahâasâttem lasseen sämitige tooimâ stivree sämitige čuákkim tuhhiittem pargo-oornig , mast aasât el. viirgijn, sierâ orgaanijn já tai pargoin sehe haldâttâhlattiimist sämitiggeest. Vaaljâpaje aalgâst sämitige čuákkim tuhhit toimâvuávám ubâ vaaljâpajan. Toimâvuáváámist aasât uulmijd sämitige tooimân. Tärhibijd ihásijd uulmijd asâtteh jieškote-uv ive budjetist . Sämitige pargoviehâpolitiik stivrejeh pargoviehâpoolitlijn äššikiirjijn , moid kuleh pargoviehâpoolitlâš ohjelm sehe täsiárvu- já oovtviärdásâšvuotâvuáváámeh. Sämitige váldutoimâsaje lii Anarist säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Sämitiggeest láá lasseen uálgitoimâsajeh Iänuduvvâst já Ucjuuvâst. ¶ Aalmuglij ucceeblovoi suoijâlmân kyeskee almossopâmuš ¶ Aalmuglij ucceeblovoi suojâlmân kyeskee almossopâmuš ratifisistii Suomâst ive 199 8. Sopâmuš olášuttem čuávvu ravvimkomitea, mii čuággán äššitobdein. Komitea addel avžuuttâsâid sopâmuš olášuttem várás ministerrááđán. Ministerrääđi addel komitea avžuuttâsâi vuáđuld avžuuttâsâid jeessânstaatáid sopâmuš olášuttem várás. Sopâmuš kieđâvuš aalmuglij ucceeblovoi kielâlijd já kulttuurlijd vuoigâdvuođâid. Sämmilijd loheh aalmuglâš ucceeblohhoon sopâmuš pirrâsist tego ovdâmerkkân romanijd já suomâruátálijd-uv. ¶ Aalmugovdâsteijee Pekka Haavisto já sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi ¶ Aalmugpeeivi ehidist Saijoos auditoriost uárnejuvvoo puohháid ávus já mávsuttem konsert, kost lávdásteh Tiina Sanila-Aikio, Lars Heaika Blind, Boŋkkas, Oobižeh sehe Ima Aikio-Arianaick já Miro Mantere. Konsert puáhtá čuávvuđ meid live-stream peht interneetist. Aalmugpeeivi konsert orniimijn västid Sämitige nuorâirääđi sehe Säämi muusikkuávdáš. Konsert maŋa tme 19.30 rääjist Sajosist uárnejuvvoo Sámi Grand Prix- Suomâ juoigâmuásikišto, mii meid lii kuldâleijeid ávus tábáhtus. Juoigâmuásikišto ulmen lii kavnâđ ovdâsteijee Kuovdâkiäinu pessijâšmarkkânij Sámi Grand Prix-juoigâmuási loppâkiišton. Juoigâm raađhâkišto laiđiist Niiles-jouni Aikio. ¶ Aalmugtanssâärbivyehi já katril tánssám láá meiddei puáttám Ranska hovitaansâin nuorttân uássin nuorttâsämmilâš kulttuur. Mätki Piäiváškunâgâs hovist nuorttâlâi enâmáid lii lamaš kukke, já ton määđgi ääigi katril lii-uv hámášum algâkäldeestis masa tubdâmettumin. Katril tánssám máttáátuvvoo aainâs Čevetjäävri škoovlâst já tot išedij sirdeđ katriltááiđu meiddei nuorâb puolvân. ¶ Aalmugvuoigâdvuođâlávt láá algâaalmugijn sierânâs vuoigâdvuođah. Suomâ, Ruotâ já Taažâ haldâttâsâi ovdâsvástádâsâst lii turviđ sämmilij vuoigâdvuođâid, moh láá puáttám sii sajattuvâst algâaalmugin. ¶ Aamnâsttâs kulttuuräärbi suojâlemsopâmuš ¶ Aamnâsttâs kulttuuräärbi suojâlemsopâmuš šoodâi vuáimán Suomâst ive 2013. Sopâmuš olášutmist västid máttááttâs- já kulttuurministeriö. Sopâmuš olášuttem kocá haldâttâsâi koskâsâš aamnâsttâs kulttuuräärbi suojâlemkomitea. Sopâmuš tuubdâst ete algâaalmugijn lii tergâdis uási aamnâsttâs kulttuuräärbi pyevtitmist, suojâlmist, paijeentolâmist já uđđâsisträhtimist já návt meid kulttuurlâš maaŋgâhámásâšvuođâ já olmoošlâš kreatiivlâšvuođâ oovdedmist. Sopâmuš ulmen lii suojâliđ aamnâsttâs kulttuuräärbi já visásmittiđ äššiomâhâš siärváduvâi, juávhui já ovtâskâsulmui kulttuuräärbi kunnijâttem (artikla 1). Aamnâsttâs kulttuurärbi uáivild sopâmuš 2 artikla mield el. vuáháduvâid, kuvviimijd, olgospyehtimijd, tiäđu, tááiđuid – sehe tooid kullee piergâsijd, tiiŋgâid, artefaktijd já kulttuurlâš tiilijd – maid siärváduvah, juávhuh já motomijn tábáhtusâin ovtâskâsulmuuh tubdâsteh uássin sii kulttuuräärbi. Taam aamnâsttâs kulttuuräärbi, mii sirdášuvá suhâpuolvâst nuubán, siärváduvah já juávhuh rähtih eivi uđđâsist sii pirrâs háárán, vuáruvaikuttâsâst luánduin já jieijâs historjáin, já tot puáhtá sijjân tobdo identiteetist já jotkuuvâšvuođâst, já návt oovded kulttuurlâš maaŋgâhámásâšvuođâ já olmoošlâš kreatiivlâšvuođâ kunnijâttem. Aamnâsttâs kulttuuräärbi pirrâdâhân kuleh el: ¶ Aanaar ¶ Aanaarkielâ ¶ Aanaar kieldâ ¶ Aanaar kieldâ: ¶ Aanaar kieldâ já Säämi palgâs: ¶ Aanaar kieldâ kirjerájutooimâ ovdâsvástádâsolmooš lii kirjerájutooimâjođetteijee Eija Leivo. ¶ Aanaar kieldâ ovdâsteijen lii čuovviittâshovdâ Katriina Morottaja (väriovdâsteijen Laila Aikio), Iänuduv kieldâ ovdâsteijen máttáátteijee Berit-Ellen Juuso (väriovdâsteijen Oula-Matti Palojärvi), Ucjuv kieldâ ovdâsteijen kieldstiivrâ saavâjođetteijee Antti Katekeetta (väriovdâsteijen Arja Alaraudanjoki) já Suáđigil kieldâ ovdâsteijen čuovviittâstooimâhovdâ Hilkka Orava (väriovdâsteijen Risto Varis). ¶ Aanaar kieldâ škoovlâin sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst láá ohtsis 262 uápped, mast lasanem oovdeb ihán 22. Jieijâs uáppei lasseen Aanaar kieldâ máttáátteijeeh adeleh káidusmáttááttâs ohtsis käävci luvâttâhuáppei. Aanaar kieldâ sämimáttááttâs uáppeemeeri lii lasanâm täsivávt ive 2007 rääjist. ¶ Aanaar kieldâ sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi já peivitipšo turviimân ohtsis 247 859,25 eurod: ¶ Aanaar kieldâ/Sämikirjerááju ¶ Aanaar kieldâ/Sämikirjerááju ¶ Aanaar kieldâ (tavesämi-,aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân) ¶ Aanaar kirkkosiijdân ive 2012 valmâštuvvee säämi kulttuurkuávdážân huksejuvvojeh sajeh sämmilâšhaldâttâsân (sämitiigán), sierâlágán kulttuur-, máttááttâs- já tutkâmtooimân sehe vala tááláá-áigásiih čuákkim- já maaŋgâtoimâsajeh auditorioidiskuin. Kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid toollâđ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšemes sehe ovdediđ almolâš eellimtiilees. Lasseen kulttuurkuávdáš fáálá ovdiist pyerebijd máhđulâšvuođâid levâttiđ já jyehiđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. ¶ Aanaar kyelituáluráđádâllâmkodde ¶ Aanaar kyelituáluráđádâllâmkodde ¶ Aanaarlâš eidu valmâštum artesaan Sunna Valkeapää lii keesi 2013 sämikietâtuojij ¶ Aanaarlâš puđâldâsteatter Ivaloiset oovdânpuáhtá Aimo Vuoris čáállám čáitálduv Votkaturistit Sajos Dolla-Salist tuorâstuv 2.2.2012 tme 19. Liipuid uuvsâst tme 18 rääjist. Stivrejeijee: Ritva Savela. ¶ Aanaarlâš The Slap já ucjuvlâš Hilbes, moh ovdâstii Säminuorâid väldikodálâš Sounds 2012 -tábáhtusâst, ožžuu kijttosijd lávdástâlmijnis já mättimijnis. Kuohtuuh juávhuh ožžuu tábáhtusâst kunneemainâšume. The Slap já Hilbes väljejuin Anarist njuhčâmáánu loopâst uárnejum Säminuorâi taaidâtábáhtusâst säminuorâi ovdâsteijen väldikodálâš tábáhtusân. ¶ Aanaarliih Tiernanieidah Saijoos uccjuovlâohjelm lávdástellen. 14.12.12 ¶ Aanaarlii Tytti Bräysy iävtuttâs “Eloa ikkunassa” já ruávinjargâlii Anna-Leena Pyylampi iävtuttâs “Riskuna” lává väljejum vyeittem säämi kulttuurkuávdáš Sajos lasâliijnij kovvoos vuávámkištoost. Kuohtuuh uážžuv iävtuttâsâstis 500 euro stuárusii palhâšume. ¶ Aanaar markkân lii tobdos säämi tuáijárij já taaidârij päikkin já sii ollâtásásij já áinoošlajâsij pyevtittâsâi vyebdimsaijeen. Muštevetteđ väridiđ čuákkimjuávkun ääigi uástusij rähtimân. ¶ Aanaar paješkoovlâ teatterjuávkku Beaivvi áhkubat vuálgá ovdâstiđ säminuorâid väldikodálâš Nuorâ Kulttuur -tábáhtusân Lappeenranta-kaavpugân vyesimáánust. Ivnáás já čeepiht pivtâstum juávkku šadda 8.-9. luokaid väzzee nuorâin. Čáitáltâs Beaivvi bártni soagŋomátki kieđâvuš Piäiváá alge kuáššummääđhi já tom lii stivrim Petra Biret Magga. ¶ Aanaar paješkovlâ: Anne Seipiharju (anâraškielâ), Rauna Saijets (tavesämikielâ) já Elle-Maari Kokkonen (tavesämikielâ) ¶ Aanaar paješkovlâ: Gabriela Satokangas (tavesämikielâ) já Tytti Kuusisto (nuorttâsämikielâ) ¶ Aanaar paješkovlâ: Jussa Seurujärvi (anâraškielâ), Piäkká Moilanen (anâraškielâ), Ylva Hakovirta (anâraškielâ), Irina Saijets (tavesämikielâ já nuorttâsämikielâ) já Nina Nuorgam (tavesämikielâ) ¶ Aanaar paješkovlâ: Mari Guttorm (tavesämikielâ) já Sunna Nousuniemi (tavesämikielâ) ¶ Aanaar paješkovlâ: Sakke Kaitsalo(tavesämikielâ) ¶ Aanaar siijdâst orroo sämikulttuurkuávdáš Sajos västid tááláá kulttuurmađhâšeijee, nk. tááláá humanist hástusân peessâđ jieš uásálistiđ feerim pyevtitmân, leđe feerim kuávdáást. Suu táárbuid jurdâčen lii rahtum Saijoos pargopáájáhammiittâs. Puáttee keesi Sajosist olášuttojeh ärbivuáválij já váhá táálái-uv säämi tuojij pargopáájáid, main ärbivuovijn kiddiistum mađhâšeijeeh peesih jieš rähtiđ säämi tuojijd mätkimušton. ¶ Aanaar siijdâ säämi kulttuurkuávdáš Sajosist olášutteh jo nube keesi ärbivuáválij já váhá tááláá ääigi-uv sämituojij pargopáájáid taan keesi. Pargopáájáin ärbivuovijn kiddiistum mađhâšeijeeh peesih jieš rähtiđ sämituojijd mätkimušton já siämmást oppâđ sämituojij historjást já ärvivuovijn. ¶ Aanaar škovlâ: Saara Seipiharju (anarâškielâ) ¶ Aanaarsämikielâ ađai anarâškielâ ¶ Aanaarsämikielâ jurgâleijee – Tanja Kyrö ¶ Aanaarsämikielâlâš kiirjijd árvuštâlâi kirječällee já taaidâr Aune Kuuva, kiän iävtuttâs mield palhâšume adeluvvoo Aanaar vyelitääsi 5-6 luokkalij Marjut Ahvenlampi, Pekka Moilas, Riikka Morottaja, Anne Seipiharju já Jussá Seurujärvi kiirján Lappum uábbi. Kirjeest lii hitruus já kiäldulâš muštâlus já uáli fiijnâ koveh. Mainâsist láá ennuu tábáhtusah já tast lii fantasia. ¶ Aanaarsämikielâliih láá Suomâst áinoo sämmilâšjuávkku, mii lii ärbivuáválávt aassâm tuše oovtâ staatâ kuávlust. Inarinsämikielâ tile lâi uáli heeitug vala 20 ihheed tassaaš. Aktiivlâš Anarâškielâ seervi já maaŋgâlágán kielâ iäláskittemhaavâi puátusin kielâ lii finnim uđđâ sárnoid já iäláskittemhaavah juátkojeh ubâ ääigi. Aanaarsämikielâ iäláskittem lii pyevtittâm puátusijd. ¶ Aanaarsämikielâ riehtâčäällimvyehi, ortografia, tuhhiittui ive 1992. Aanaar markkânist ive 1997 algâttâm anarâškielâ kielâpiervâl juátká tooimâs kieldâlâš pieivikiäččusaijeen, mon Aanaar kieldâ hááhá uástupalvâlussân Anarâškielâ seervist. Anarâškielâlâš vuáđumáttááttâs algâttui 2000 -lovo aalgâst. Majemui iivij Aanaar markkânist škoovlâs algâttâm anarâškielâlâš uáppei juávkku lii lamaš stuárráb ko tavesämikielâlâš uáppei juávkku. Anarâškielâ iäláskittemtoimâ juátkoo havváin, mast el. škuávlejuvvojeh uđđâ anarâškielâtáiđusiih máttáátteijeeh. Haavâ joođeet ive 2007 aanaarsämikielâst (áinoo já vuossâmuš mailmist) tuáhtárân nágáttâllâm Marja-Liisa Olthuis. ¶ Aanaarsämikielâ sárnoo tuše Suomâst, nuorttâsämikielâ meiddei Ruošâst. Suomâst kuábbáá-uv kielâ sárnuh suullân 300 olmožid iänááš Aanaar kieldâst, mii lii Suomâ áinoo neeljikielâlâš kieldâ. Ton virgálâš kieláid kuleh suomâkielâ lasseen kulmâ sämikielâ. ¶ Aanaar sämikirhoost tme 15 älgee ekumeenlâš lekkâmimmeelpalvâlus lii pispemessu. Tuáivup, et kirhomiänoid uásálisteeh liččii sajestis majemustáá 14.45. Tieđettep tilálâšvuođâ täärhib ohjelmist maŋeláá mii nettisiijđoin. ¶ Aanaar sämikirjerááju kirjerájutipšoo lii Tuija Guttorm. ¶ Aanaar sämikirjerááju puhelinnummeer: +358 (405929915) ¶ Aanaar sämikirjerááju tuáimá Aanaar kieldâkirjerááju aldakirjeráájjun, sehe táálu ornijdumij kirjeráájjun. Aanaar sämikirjerááju oovded sämikulttuur já sämikielâi asâttuv Suomâst viärmádâtmáin ubâ Sämikuávloin. ¶ Aanaarsämmilâš Ella Sarre kirje "Anarâš pivtâstem" almostittoo Sajosist vuossaargâ 17. peeivi juovlâmáánust. Sarre kirje oovdânpuáhtá anarâš pihtâsijd ja tyeijiäärbi anarâškielân. Toos lasseen anarâškielâlâš máttááttâs iššeen láá almostum kyehti matematiikkirje Lohosierâ 1, kiđđâ já Lohosierâ 2, čohčâ. ¶ Aanaarsämmilâšvuotâ meerhâš munjin kielâ sárnum lasseen tom, et puávtám kevttiđ anarâšmááccuh, maid kiävtám maaŋgâin jieškote-uv tilálâšvuođâin sehe meid lávdástâldijn. Ko maaŋgah toskedeh, maid piejâččii paijaalsis tilálâšvuođáid, must taat probleem ij ennustkin lah lamaš, ko puávtám kevttiđ sämimááccuh maaŋgâin sierâlágán tilálâšvuođâin. ¶ Aanaarsämmiliih ađai anarâšah láá áinoo sämmilâšjuávkku, mii áásá ärbivuáválávt tuše oovtâ enâmist já oovtâ kieldâ kuávlust. Ko eres sämmiliih láá jieškote-uv suujâi keežild molsom aassâmsaajees, láá anarâšah aainâs-uv ubâ historjállâš ääigi aassâm siämmáá saajeest, Aanaarjäävri pirrâsijn. Sijjân suápá nomâlâssân säämi kirječällee Johan Turin ceelhâ: "Mist ij lah kullum, et mij liččijm puáttám teehi kosten." ¶ Aanaarsämmiliih - Anarâškielâ seervi já Sämimuseo Siijdâ pyevtittem tiätupakkeet ¶ Aanaarsämmilij ärbivuáválâš muusik lii livđe. Livđe-ärbivyevist lii ohtâvuotâ tavesämmilij juáigusáid. Liivđeh láá eres lasseen ulmuin já ellein. Uásild aanaarsämmilijn já tavesämmilijn lii lamaš ohtsâš repertuaar. ¶ - Aanaar tavesämikielâlii peivikiäččujuávhu tooimâ turvim 23 431,95 € ¶ Aarrânkeeđgih aajâriddoin ¶ aassâđ já eelliđ. Já sämmilâš lii aassâm miätá aava Turjan tunturisto ¶ << Alkuun ¶ - arkkitehtuurlâš hämikielâ. ¶ * Aula stuorrâ laasâi oovdân (kj. kove) puáhtá muuneeld tiiláám mield pieijâđ pevdijuávhuid ovdâmerkkân puurâdmij várás. ¶ - čuákkim vuáválâš orniimeh. ¶ * Čuojânâsah ¶ < Edellinen ¶ - Egil Olli täst ¶ - Heikki Paltto täst ¶ * Leeibih, vuojâ, juhâmuššân čääci já säppi ¶ * Oda-Liv Koivisto, Kaamasentie 3300, 99910 KAAMANEN puh.+358 (0) 400-443 157, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. . Kielah: suomâ, saksa já eŋgâlâskielâ. ¶ -  Staatârääđi kiddee eromâš huámmášume tave luándu háváduvâšvuotân, čuávvumtárboid já uhketahhei muuneedmân sehe suojâlmân já pištee kevttimân aalmuglávt nuuvt, ete čielgâsmit eennâmkevttimân lohtâseijee lahâasâttem já haldâttuv sehe oovtâstpargoost arktâlâš kuávluin já Baareents euroarktâlâš kuávlu staatâiguin ovdedeh sämmilij vuoigâdvuođâid algâaalmugin el. nuuvt, ete čielgâsmiteh eennâmkevttimân lohtâseijee lahâasâttem já uásálisteh aktiivlávt aalmugijkoskâsii oovtâstpaargon algâaalmugij vuoigâdvuođâlii já tuođâlii suojâlem nanodem tiet. ¶