ALGÂSALM ALGÂSIVNÁDÂS LAIĐIITTÂSSÄÄNIH OHTÂSŠ RIPP Sudotubdâstus (majemuu lehâstuvvâst) Sudopestim SALM PEEIVI RUKKOOS RÁÁMMÁTLUUHÂM JÁ SÄRNI OSKOTUBDÂSTÂS Majemuu lehâstuvvâst. Oskotubdâstâssân puáhtá kevttiđ meiddei saalmâ xx. Talle čuávvuvâš salmâ páácá meddâl. SALM OHTÂSŠ OVDÂRUKKOOS UHRESALM EHIDÂSRUKKOOS Vuárulaavlâ, Prefaatio já Pase Rukkoos já asâttâssäänih MII EEČI Majemuu lehâstuvvâst HIÄRÁ RÁÁVHU IMMEEL LÄÄBIS EHIDÂS JYEHIM KIJTTOSRUKKOOS Kijttosrukosin puáhtá kevttiđ meiddei saalmâ. ALESTÂS SIVDNÁDÂS VUOLGÂTTEM LOPPÂMUUSIK SUÁLDÁTSIÄRVUS KONFIRMAATIOMESSU Suáldátsiärvus konfirmaatiomessu viättoo suáldáátrippâškoovlâ maŋa messun, mast toimâttuvvoo máhđulâš rävisolmooškaastâ já konfirmaatio. = Servikodde čuážžu. Siskáldittum pittáid puáhtá kyeđđiđ meddâl ALGÂSALM Saalmâ saajeest puáhtá kevttiđ psaalmâ, kuorolávlum teikâ čuojânâsmuusik. ÁLGÂSIVDNÁDÂS LAIĐIITTÂSSÄÄNIH PSALM OHTÂSŠ RIPP Sudotubdâstus Siijđost XXX. Sudopestim SALM Salmâ labdas siskáldâsâs tááhust kaastân. Saalmâ saajeest puáhtá leđe eres muusik teikâ joskis smietâdem. RUKKOOS EVANGELIUM SÄRNI OSKOTUBDÂSTÂS KOČČÂMUŠ KAASTÂNPUÁTTEI RIISTÂMERKK Kaastânpuáttee luáštádât iddui oolâ. Konfirmistee taha riistâmeerhâ kaastânpuáttee muáđoid já raadan. KAASTÂPÁKKUM KAAST KOČČÂMUŠ KONFIRMISTOO ULMUID SIVNEDEM Toh, kiäh sivneduvvojeh, pyehtih lávluđ sivnedem maŋa konfirmistemlavluu. OHTÂSŠ OVDÂRUKKOOS UHRESALM EHIDÂSRUKKOOS Vuárulaavlâ, prefaatio já Pase Rukkoos já asâttâssäänih HIÄRÁ RÁÁVHU IMMEEL LÄÄBIS EHIDÂS JYEHIM KIJTTOSRUKKOOS ALESTÂS Táágu puáhtá kevttiđ meiddei alestâssaalmâ. SIVDNÁDÂS VUOLGÂTTEM LOPPÂMUUSIK Loppâmuusikin puáhtá leđe salmâ, kuorolávlum teikâ čuojânâsmuusik. SUÁLDÁTSIÄRVUS IMMEELPALVÂLUS = Servikodde čuážžu. Siskáldittum soojijd puáhtá kyeđđiđ meddâl. ALGÂSALM ÁLGÂSIVDNÁDÂS LAIĐIITTÂSSÄÄNIH SUDOTUBDÂSTÂS Siijđost XXX. SUDOPESTIM SALM PEEIVI RUKKOOS RÁÁMMÁTLUUHÂM SÄRNI OSKOTUBDÂSTÂS Oskotubdâstâssân puáhtá kevttiđ meiddei saalmâ xx. Talle čuávvuvâš salmâ páácá meddâl. SALM OHTÂSŠ OVDÂRUKKOOS MII EEČI Siijđost XXX. ALESTÂSSALM SIVDNÁDÂS VUOLGÂTTEM LOPPÂMUUSIK KIEDDIRUKKOOSPUDD MARSSI HYMNI RUKOSÂN SUÁITTIM Koččom: Kappeer meddâl uáivist. Vuoiŋâst. 1 ÁLGUSIVDNÁDÂS Eeji já (+) Alge já Pase Jiegâ noomân. SAAH RUKKOOS SALM RUKKOOS LOPÂTTEMSUÁITTU Koččom: Kappeer meddâl uáivist. Vuoiŋâst. 1 Siskáldittum pittáid puáhtá kyeđđiđ meddâl. ALGÂSALMÂ1 ÁLGUSIVDNÁDÂS Eeji já (+) Alge já Pase Jiegâ noomân. PSALM Psaalmâ saajeest puáhtá lávluđ saalmâ. RÁÁMMÁTLUUHÂM SÄRNI PEEIVI RUKKOOS Lohhoo miinii kirkkoive teikâ pirrâmpeeivi ááigán heivejeijee rukosijd. Rukkoos puáhtá hammiđ meiddei rijjâ. SIVDNÁDÂS Sivnedus mii puohváldálâš já ármugâs Immeel, Eeči já (+) Alge já Pase Jieggâ. LOPPÂMUUSIK1 Saalmâ saajeest puáhtá kevttiđ meiddei eres muusik. RUKKOOSPUDD PALVÂLUSSKIPPÁÁR JÄÄMMIM MAŊA Rukkoospuudâ puáhtá viettiđ tállân palvâlusskippáár jäämmim maŋa, ovdilgo uámikkâs lii fievridum -tolvum meddâl. Hiäivulii sajan puáhtá pieijâđ kinttâl, riistâ teikâ krusifiks. Rukkoospuudâ stivree suáldátpappâ, uámikkâs hovdâ teikâ palvâlusskippáár. Saalmâin puáhtá kevttiđ motomijd čuávvuvâš saalmâid: xx, xx, xx, xx. Saalmâid puáhtá kyeđđiđ meiddei meddâl. Ráámmátluuhâm maŋa puáhtá toollâđ uánihâš saavâ. Jis uámikkâs muáđuid puáhtá mudágávt luávdiđ rukkoospuudâ ohtâvuođâst, väriduvvoo taan tárguttâs várás väriduvvoo hiäivulâš lijne. ALGÂSALM ÁLGÂSIVDNÁDÂS LAIĐIITTÂSSÄÄNIH Saanijd puáhtá hammiđ meiddei rijjâ. Sun iätá: “Puáttiđ muu kuuv, puoh tij, kiäh leppeđ porgâmist já noođijn sillum. Mun adelâm tijjân vuoiŋâstâs.” PSALM Hiärrá lii muu keččee, ij must lah mihheen vááijuv. Sun tuálvu muu ruonâs kieddijd, sun joođeet muu čaasij kuuvl, tobbeen uážum vuoiŋâdattâđ. Sun virkosmit muu siälu, sun joođeet muu rievtis rađe mield noomâs kunnee tiet. Veik mun jođáččim sevŋis leevist, jiem polâččii masten paast. Dastko tun lah muu kuvlân. Tun suojâlah muu kieđâinâd, jođettah keččeesobijnâd. Kunnee Iäčán já Aalgan já Pase jiegân, tego lâi aaigij aalgâst, tääl lii já ain, avalâšvuođâst avalâšvuotân. Aamen. RÁÁMMÁTLUUHÂM Táágu puáhtá kevttiđ meiddei kirkkoive miäldásii teikâ eres ráámmátteevstâ. Kuldâlop Ráámmát sääni. SALM . Ovdâmerkkân salmâ xx RUKKOOS RIISTÂMERKK (JÁ MUÁĐUI LUÁVDIM) Rukkoospuudâ tuállee ciälkká: Hiärrá, adde sunjin avalii vuoiŋâstâs, avalâš čuovâ suu čyevvejus. Rukkoospuudâ tuállee taha riistâmeerhâ uámikkâs káálun já ciälkká: Sivnedus tuu puohváldálâš já ármulâš Immeel, Eeči já Alge (+) já Pase Jieggâ. Pase eŋgâleh läiđejus tuu avalii elimân. Rukkoospuudâ tuállee puáhtá luávdiđ uámikkâs muáđuid lijnijn teikâ táttuđ kiännii mieldiorroin porgâđ tom. LOPP SALM RUKKOOSPUDD SOOROOST Rukkoospuudâ puáhtá viettiđ uámikkâs pääihist, pargosaajeest teikâ ohtâduvvâst. Peevdi oolâ teikâ eres hiäivulii sajan puáhtá pieijâđ uámikkâs kove já kinttâl, riistâ teikâ krusifiks. Rukkoospuudâ tuálá suáldáátpappâ, uámikkâs hovdâ, palvâlusskippáár teikâ hyelkki. Ráámmátluuhâm maŋa puáhtá toollâđ uánihâš saavâ. Saalmâid puáhtá kyeđđiđ meiddei meddâl. ALGÂSALM ÁLGUSIVDNÁDÂS LAIĐIITTÂSSÄÄNIH Laiđiittâssaanijd puáhtá hammiđ meiddei rijjâ. Rähis usteveh. Jeesus koččo jieijâs kuuvl navcâttum ulmuid já murâšlijd. Sun iätá: “Puáttiđ muu kuuvl, puoh tij, kiäh leppeđ porgâmist já noođijn sillum. Mun adelâm tijjân vuoiŋâstâs.” PSALM Psalmân puáhtá leđe meiddei miinii eres kirkkoive miäldásâš psaalmâid. RÁÁMMÁTLUUHÂM Táágu puáhtá kevttiđ meiddei kirkkoive miäldásii teikâ eres ráámmátteevstâ. SALM RUKKOOS SIVDNÁDÂS Sivnedus mii puohváldálâš já ármulâš Immeel, Eeči já (+) Alge já Pase Jieggâ. Aamen. LOPP SALM Ovdâmerkkân salmâ xx teikâ xx Priivaat rippâ Ripâttettee puáhtá celkkiđ jieijâs sanijguin sudotubdâstâsâs teikâ sun puáhtá luuhâđ čuávvuvâš sudotubdâstâs. Riipâ vuástáväldee puáhtá luuhâđ sudotubdâstâs ripâttettein teikâ suu peeleest. Ripâttettee puáhtá luáštádâttâđ iddui oolâ. SUDOPESTIM RUKKOOS SIVNÁDÂS SALM RÁÁMMÁT TEEVSTAH JÁ RUKOSEH Kirkkoihe ADVENT JUOVLAH VÁSTUÄIGI PESSIJÁÁH HELDUVAH POSIJPEIVI Eres fáádáh IIĐEED EEHID MÁLÁSEH PUOH MUU RÁKKÁH KO EELLIM POVČÂGIT UUSÂM TORVO Jeesus iätá: “Mun lam pajaspajanem já eellim. Kote osko munjin, uážžu eelliđ, veik jáámá-uv, ige ohtâgin, kote iälá já osko munjin, kuássin jäämi.” Ruhâdâllup. Puohváldálâš Immeel, rähis almalâš Eeči. Mij lep ovdâstâd, já jäämmim lii kuoskâttâm mii. Palvâlusskipárâm NN lii jáámmám. Mij oskop suu já jieččân tuu kieđáid já turvâstep avalii ármusâd. Immeel, tun uáináh, magareh jurduuh mist láá. Oro mii alda, lohđut já máttát oskođ, et tun anah mist huolâ. Immeel, nanosmit mii osko toos, et tun lah stuárráb ko mii soro. Kijtto, et mij uážžup vuoiŋâstiđ tust nuuvt, et lep koccáám já vaibâm. Mij pyehtip ovdâsâd atâštusâidân já keččâlusâidân. Adde mijjân vyeimi já ruokkâdvuođâ toid pargoid, moh láá ain ovddiipeln, vijsesvuođâ já rähisvuođâ aldemuidân kuáttá. Immeel, tuu sääni nannee, et tun tiäđáh, maid mij aibâšep. Šyehkimeh-uv puátih tuu peljijd. Mij lyettip taanm lopádâsân já áánnup: kuulâ tääl meiddei joskis rukosân. - Joskis rukkoos. Almalâš Iäččám. Mij kijttep tuu eellim adalduvâst já ohtâsii määđhist. Iššeed mii turvâstiđ ármusâd, nuuvt et mij ohtii uážuččijm pajaniđ puoh rákkásijdânguin avalii elimân. Kuulâ rukosân Algaad Jeesus Kristus tiet. Aamen. Addâgâsadeleijee já lääđis lii Hiärrá. Sun lii kierdâvâš já suu ármu lii styeres. Ij sun avalávt mii suujât, ij sun avalávt toolâ vaje vaijeed. Ij sun máksám mijjân sudoidân mield, ij ráŋgášâm tego mij liččim ánsášâm. Tastko tego alme lii olluv eennâm paajaabeln, nuuvt lii Hiärá ármu styeres toid, kiäh paleh sust já rähisteh suu. Nuuvt kukken ko nuorttâ lii viestârist, nuuvt kuhás sun sirdá mii suddoid. Tego eeči äärmit párnáidis, nuuvt äärmit Hiärrá taid, kiäh paleh sust já rähisteh suu. Sun tobdá mii já tiätá mii aalgâ, sun muštá, et mij lep eennâm kovjâ. Ulmuu eellimäigi lii nuuvtko rääsi: tego kiedi kukká sun ráásu, já ko pieggâ jotá paijeel, ij sun innig lah, ige suu aassâmsaje suu tuubdâ. Mut Hiärá ármu cuápcu ääigist ááigán, tot lii avalâš toid, kiäh paleh sust já rähisteh suu. Puolvâst puolvân olá suu oskolâšvuotâ. Kunnee Iäčán já Aalgan já Pase Jiegân, tego lâi aalgâst, tääl lii já ain, avalâšvuođâst avalâšvuotân. Aamen. Jeesus iätá: ”Iälus tii váimu lah liävuttem. Oskođ Imelân já oskođ munjin. Muu Eeji pääihist láá maŋgâ viste - jiemhân mudoi eđâččii, et moonâm valmâštiđ tijjân aassâmsaje. Mun moonâm valmâštiđ tijjân saje mut puáđám talle maassâd já viežâm tii jieččân kuuvl, et uážuččijd orroođ tobbeen, kost mun lam. Tij tietivetteđ kale kiäinu tohon, kuus mun moonâm.” Ruhâdâllup. Immeel, Iäččám. Iššeed, et ep taan tove jurdâččiččii tuše jäämmim sevŋâdvuođâ, mut muštáččijm avalii eellim kirkkâdvuođâ. Mij oskop NN tuu haaldun já kijttep puoh ton pyereest, maid tun adelih mijjân suu peht. Adde addâgâs tom, moin mij rikoim nubijdân kuáttá. Lohđut mii sorostân. Iššeed mii keččâđ oovdâst leijee eellim ruokkâdávt já lyetittettee mieláin. Mij oskop já turvâstep Algasâd Jeesusân Kristusân, kote lii pajaspajanem já eellim. Aamen. Ovttaskas olbmo rihpas gii beare sáhttá dovddastit suttolašvuođas dahje juoga erenoamáš suttu ja oažžut suttubeastima. Rihpa sáhttá vuostáiváldit soalddátbáhppa, -diákon, eará searvegotti bargi dahje searvegotti lahttu. Rihpa vuostáiváldis lea jávohisvuođageatnegasvuohta. Rihppa dáhpáhuvvá báikkis, man oassebealit leaba soahpan ja gos lea vejolaš ráfis ságastallat. Rihpas suttu dovddasteami ja ándagassiiáddojumi sáhttá cealkit maid iežas sániiguin. Sálmmaid sáhttá guođđit maid eret. R Immeel, almalâš Eeči. Lam maaŋgânáál suddodâm tuu já aldemuidân vuástá. Jurduiguin, sanijguin, tavoiguin já porgâhánnáávuođáin lam rikkom pase tááttud. Eromâšávt mun tubdâstâm, et lam... Tot tiäddá muu uámitobdo. Tun uáináh meiddei taid suddoid, maid jiem lah ubâ suddon iberdâmgin. Kaađâm taam já ruhâdâlâm: Liččih munjin ármulâš, adde sudoidân addâgâs rähis algaad Jeesus Kristus tiet. V Hiärrám Jeesus Kristus lii ettâm máttááttâspárnáidis: “Kiäs tij addelvetteđ suddoid addâgâs, sunjin toh láá addâgâs adelum” (Joh. 20: 23). Taan pákkum mield Mun Jeesus Kristus palvâleijen kulluuttâm, et tuu sudoh adeluvvojeh tunjin addâgâs Eeji já (+) Alge já Pase Jiegâ noomân. R Aamen. V Ruhâdâllup. Puohváldálâš Immeel, rähis almalâš Eeči. Tun tuubdah mii hiäjuvuođâid. Tuše tun puávtáh piäluštiđ mii. Nanosmit iäláskittee jiegâinâd NN (nommâ) nuuvt, et sun meiddei ataštâsâi kooskâst luátáččij tunjin. Takkâ, et mij uážžup pääcciđ tuu kieđáid torvolijn mieláin já uážžup alestiđ tuu. Algaad Jeesus Kristus peht. R Aamen. Ko sij aldanii Jerusalem já lijjii puátimin Betfagen Oljovääri oolâ, Jeesus vuolgâttij oovdeld kyehti suu máttááttâspárnáin já eeđâi sunnui: “Mannee tuon siijdân. Tobbeen lii niŋálâsaasi čoonnum kiddâ já vársá ton paaldâst; kavnâvettee taid tállân. Väldee taid tast já pyehtee munjin. Jis kiinii iätá tunnui maidnii, västidee, et Hiärrá taarbâš taid mut maaccât taid forgâ. Näävt tábáhtui, vâi olášuuččij taat proffeet sääni: Ettâđ nieidâ Siionân: Keejâ, kunâgâsâd puátá! Sun puátá tuu kuuvl liägusin, raccastmáin aasijn, pargofiävru vársáin. Máttááttâspäärnikyevtis vuolgijn já porgáin tego Jeesus lâi koččom. Suoi puovttijn aasi já vársá já piejáin toi siälgán pihtâsijdis, já Jeesus čokánij aasi siälgán. Ulmuuh lijjii hirmâd ennuv, já sij lebbejii pihtâsijdis luodâ oolâ, iärráseh čuoppii muorâin oovsijd já lebbejii luodâ oolâ taid. Já olmoošjuávkku, mii juuđij suu oovdâst já maajeeld, čuárvui: - Hoosianna, Taavvid Alge! Sivnedum liävus tot, kote puátá Hiärá noomâst! Hoosianna olluvvuođâst! (Matt. 21: 1-9) Jeesus sáárnui vuod almugân já eeđâi: "Mun lam maailm čuovâ. Tot, kote čuávu muu, ij jođe sevŋâdâsâst, mut sust lii eellim čuovâ." (Joh. 8: 12) Jeesus, mii Hiärrá já Pestee. Tääl ive sevŋâdumos ääigi mij vyerdip tuu já tuu čuovâ. Kijtto, et tun puáđáh jyehi sajan tohon, kost lii palo já muurâš, já tohon-uv, kost tuu iä määti ubâ vyerdiđgin. Kijtto, et tun puávtáh fárustâd ilo. Tuu mij alestep. Ton ääigi adelij kiäisár Augustus miärádâs, et ubâ väldikoddeest juáháš koolgâi čälittuđ olmoošlohon. Taat čälittem lâi vuossâmuš já tábáhtui, ko Quirinius lâi Syyria koččomhälden. Puohah monnii čälittiđ jiejâs viäruluvâttâlmân, juáháš jieijâs kavpugân. Nuuvt meiddei Joovsep vuolgij Galileast, Nasaret kavpugist já moonâi čälittem várás Juudean, Taavvid kavpugân, tastko sun kuulâi Taavvid suuhân. Sun vuolgij tohon oovtâst myersseinis Máárjáin, kote lâi párnái vuástá. Sunnuu tobbeen orodijn poođij Máárjá äigi šoddâdiđ, já sun šoddâdij alge, vuoččinšoddâm. Sun kiesâdij párnáá já piejâi suu seeimin, tastko sunnui ij lamaš saje kyessitáálust. Ton kuávlust lijjii savzâkeččeeh iho olgon kuáđutmin iälus. Fakkist sii oovdâst čuážui Hiärá eŋgâl, já Hiärá kirkkâdvuotâ pirâstitij sii. Kuáđutteijeeh pevhištuvvii, mut eŋgâl eeđâi sijjân: “Elleđ poolâ! Mun almottâm tijjân ilosaavâ, stuorrâ ilo ubâ aalmugân. Onne lii tijjân Taavvid kavpugist šoddâm Pestee. Sun lii Kristus, Hiärrá. Taat lii merkkân tijjân: tij kavnâvetteđ párnáá, kote viälláá seeimist kiesâlduvâi sist.” Já siämmást lâi eŋgâl pirrâsist stuorrâ almalâš suátiviehâ, kote alestij Immeel näävt eeđân: Imelist lii kunnee olluvvuođâst, eennâm alne ráávhu ulmuin, kiäid sun räähist. (Luuk. 2: 1 – 14) Aalmug, kote sevŋâdvuođâst vaajâld, uáiná stuorrâ čuovâ. Toid, kiäh ääsih jäämmim suoivuu enâmist, páštá kirkkâdvuotâ. Tun toovah valjaas áávu, adelah stuorrâ ilo. Sij ilodeh tuu oovdâst tego valjenuurrâm ohtâvuođâst iloduvvoo, tego saallâsjyehimist alestuvvoo. Nuáđi, mii tiäddá sii uálgáduáivi, leeŋgijd, moh teddih ärdeid, já sii koččoo suábi tun tuájáh, tego tooijih Midian vääldi. Puoh taištâlemkiedijd tuolmâm stevileh, puoh voorâ tuolvâdem pihtâseh puáldojeh, toh kärttih tuulâ piämmun. Tastko pärni lii šoddâm mijjân, alge lii adelum mijjân. Sun kuáddá vääldi ärdeidis alne, suu nommâ lii Imâšlâš Rävvejeijee, Vievsâs Immeel, Avalâš Eeči, Ráávhu Uáiváámuš. (Jes. 9: 1–5) Mut ko äigi lâi tievvâm, Immeel vuolgâttij teehin Algees. Nisonist sun šoodâi já poođij laavâ vuálásâžžân. (Gal. 4: 4) Almalâš Eeči. Tun adelih áinoo Algaad šoddâđ olmožin, nuuvt et mij šodâččijm tuu pärnin. Tuálvu mii párnáidâd rijjâvuotân. Suovâ osko čuovâ päštiđ sanijnân já tavoinân. Kuulâ mii Algaas Jeesus Kristus, mii Hiärá peht. Jeesus eeđâi máttááttâspárnáidis: ”Jis kiinii táttu jotteeđ muu maajeeld, sun kiäldus jieijâs, vááldus riistâs já čuávus muu. Tastko tot, kote táttu piäluštiđ elimis, láppá tom, mut kote elimis muu tiet láppá, kávná tom.” (Matt. 16: 24 – 25) Paijeelkeččum sun lâi, ulmui hilgoldâs, pohčâsij almai, puácuvuotân uápis, kiäst puohah jorgettii kejâstuvâs meddâl. Huánášum sun lâi, mij ep suu manengin annaam. Já kuittâg-uv: sun kuodij mii pohčâsijd, vaaldij nuáđinis mii puácuvuođâid. Mij oskoim, et sun killáá ráŋgáštâs jieijâs tavoin, juurdijm, et Immeel suu toi tiet čáská já kuurât, veik mii rikkomušah lijjii suu čođâldittâm já mii paas tavoh suu hävidâm. Sun kierdâi ráŋgâštâs, vâi mist ličij ráávhu, suu häävih láá adelâm mijjân puárádâs. Mij čájádijm tego saavzah, juáháš mist jorgettij jieijâs kiäinun. Mut Hiärrá piejâi mii puohâi suddoveelgi suu kyeddimnáál. Sun pijnedui, já sun vuálánij toos, ij sun njäälmis lehâstâm. Tego lääbis, kote tuálvoo njuovâmân, tego savzâ, kote lii jávuttáá peskideijes oovdâst, ij sungin njäälmis lekkâm. (Jes. 53: 1 – 7) Hiärrá Jeesus, mij kijttep tuu lusis killámluodâstâd, mon tun juuttih já kuoddih riistâ. Kijtto tast, et tun lah koččom mii čuávvuđ tuu. Adde mijjân vyeimi kyeddiđ jieččân riistâ já tubdâstiđ ruokkâdávt tuu noomâ. Vuossâmuu peeivi sabbaat maŋa nisoneh jo tooláá iđedist monnii häävdi kuuvl já valdii jieijâs haahâm opsâoljoid fáárun. Sij vuottii, et keđgi lâi vierâttum häävdi oovdâst, já ko sij monnii siisâ háávdán, sij iä kavnâm Hiärá Jeesus rummâš. Ko sij lijjii täst hiämáskâm, sii oovdâst čuážžoin fakkist almaakyevtis šeris pihtâsijguin. Nisoneh palaskii já teddii kejâstuvâs enâmân. Mut almaakyevtis eeđáin sijjân: "Mondiet tij ucâvetteđ suu, kote lii elimin, jämmei juávhust? Ij sun lah tääbbin, sun lii pajanâm jämimist. Mušteđ, maid sun eeđâi tijjân, ko sun lâi vala Galileast: Näävt kalga keevvâđ: Ulmuu Alge adeluvvoo suddogâsâi kieđáid já riistânnävlejuvvoo, mut kuálmád peeivi sun paijaan jämimist." Talle sij muštii, maid Jeesus lâi sárnum. Ko nisoneh lijjii maccâm häävdi kuvlân, sij tolvuu täst sääni oovtânubálov máttááttâspáárnán já puoh iärásáid. Taah nisoneh lijjii Magdala Máárjá, Johanna já Jáákkub enni Máárjá, já vala iäráseh-uv sijguin. Sij muštâlii puoh apostoláid, mut taah arvâlii, et nisoneh sarnuu jyevdilâsâid iäge oskom sii. Piättár vuolgij kuittâg kaačân häävdi kuuvl. Ko sun kuovlâi siisâ, sun ooinij tuše kiessâmliijnijd, já sun vuolgij meddâl imâštâlân tom, mii lâi tábáhtum. (Luuk. 24: 1 – 12) Viiljah, mun macâttâm tii mielân ton evangelium, mon lam kulluuttâm tijjân. Tij leppeđ váldám tom vuástá já cuápcuvetteđ tast, já ton iššijn tij meiddei piäluštuuvetteđ, jis siäilutvetteđ tom tagarin ko mun tom kulluuttim; mudoi leppeđ tušij tiet šoddâm oskovâžžân. Puoh ovdemustáá mun adelim tijjân tiättun taam, mon mun jieš lijjim uážžum vuástáväldiđ: - Kristus jaamij mii sudoi tiet, tego lâi čaallum, sun hävdidui, sun cuvnui jämimist kuálmád peeivi, tego lâi čaallum, já sun almostui Keefasân já talle taid kyehnubálovásân. Tastmaŋa sun almostui siämmáá keerdi paijeel viiđâčyeđe viiljân, kiäin iänááh láá ain elimin, veik motomeh láá-uv jo nohádâm avalávt. Taan maŋa sun almostui Jáákkubân já tastoo puoh apostoláid. Majemustáá puohân sun almostui munjin-uv, kote lam tego koskân šoddâm. Näävt mij tastoo kulluuttep, mun tego sij-uv, já näävt tij meiddei leppeđ oskom. (1 Kor. 15: 1 – 8, 11) Tun jieh hilgo muu siälu tuonâ väldikoodán, jieh adde palvâleijed šoddâđ jäämmim vááldán. Tun čááitáh munjin eellim luodâ, tuu alda lii nuvâhánnáá ilo, tuu uálgispeln avalâš lukko. (Ps. 16: 10 – 11) Rähis almalâš Iäččám. Mij kijttep tuu pessijâšiiđeed syelimâsvuođâst. Iimâš lii tábáhtum. Jeesus hävdi lii kuárus. Tot, mii lii tábáhtum, lii nuuvt merhâšittee, et mijjân lii tom väädis iberdiđ. Mij alestep vuáimád já rähisvuođâd, mii lii jämimist-uv stuárráb. Teevdi mii puohâid pessijâšiiđeed iiloin. Lah avalávt alestum. Jeesus västidij: ”Jis kiinii räähist muu, sun nuávdit muu sääni. Muu Eeči räähist suu, já mij puáttip suu kuuvl já pääccip aassâđ suu kuuvl. Tot, kote ij muu räähist, ij nuávdit muu sääni - mut sääni, mon tij kulâvetteđ, ij lah muu jieččân, pic Eeji, kote lii muu vuolgâttâm. Taam mun lam sárnum tijjân tääl, ko lam vala tii kuvlânkulen. Piälušteijee, Pase Jieggâ, kiäm Eeči muu noomâst vuolgât, máttát tijjân puoh já maaccât tii mielân puoh, maid lam tijjân sárnum. Mun kuáđám tijjân ráávhu. Jieččân ráávhu mun adelâm tijjân, jiem taggaar mon maailm addel. Leppeđ Orroođ ruokkâdehin, elleđ vuáju epituáivun. Kuulâidhân, maid ettim: mun moonâm meddâl, mut puáđám vuod tii kuuvl. Jis rähističčijd muu, te ilodiččijd tast, et mun moonâm Eeji kuuvl, tastko Eeči lii must stuárráb. Lam sárnum täst jo tääl, nuuvt et tij oskoččijd, ko tot tábáhtuvá. (Joh. 14: 23 - 29) Ko talle poođij helduvpeivi, sij lijjii puohah čokkânâm oohtân. Fakkist kullui almeest šuvvân, tego ličij lamaš korrâ pieggâ, já tot teevdij ubâ ton táálu, kost sij lijjii. Sij oinii tullânjuollijd, tego njuohčâmijd, moh juáhášuvvii já luáštádâttii jieškođe-uv oolâ. Sij tievvii Pase Jiegâst já sárnuškuottii sierâ kielâiguin tom, maid Jieggâ adelij sijjân sárnumnáál. (Apt. 2: 1 - 4) Mun vááldám tii raddeest keđgivááimu meddâl já adelâm sajan uážživááimu. Puáđi Pase Jieggâ, já vuolgât almalii čuovvâd suonjârdem. Puáđi, kievhij Eeči. Puáđi, adalduvâi adeleijee. Puáđi, vááimui čuovâ, tun pyeremus lohdutteijee, siälu liägus kyessi já liegâsvuotâ. Pargoost tun lah vuoiŋâstâs, pakkâsist čuáskudâs, murrâšist lohđuttâs. Oo imâšlâš čuovâ, teevdi oskolijdâd vááimu kieŋŋâlvuođâid. Tuuttáá, Jieggâ. ij mihheen lah ulmust putes. Poosâ tom, mii lii tuolvii, njuoskâd tom, mii lii koškes, pyereed tom, mii lii hávádum. Toojâ tom, mii lii koorâs, lieggii tom, mii lii koolmâs. Uusâ puohâi, kiäh láá čájádâm. Adde oskovijdâd, tunjin lyetteid, pase adalduvâidâd. Adde osko nonnim, adde avdâgâs loopâ, adde avalii ilo. Ko Jeesus ooinij aalmugjuávhuid, sun pajanij vääri oolâ. Sun čokánij, já máttááttâspárnááh pottii suu kuuvl. Talle sun sárnuškuođij já máttááttij sii näävt: “Avdâgâsah láá jiegâstis kievhih, tastko sii lii oolmij väldikodde. Avdâgâsah murâšliih: sij uážzuh lohđuttâs. Avdâgâsah sijvuuh: sij ärbejeh eennâm. Avdâgâsah toh, kiäin lii vanhuskesvuođâ nelgi já koško: sij piämmojeh. Avdâgâsah toh, kiäh iärrásijd ärmitteh: sij ärmittuvvojeh. Avdâgâsah putesváimuliih: sij uážžuh uáiniđ Immeel. Avdâgâsah ráávhu rähteeh: sij uážžuh Immeel päärni noomâ. Avdâgâsah láá toh, kiäh vanhurskesvuođâ tiet váinuduvvojeh: sii lii oolmij väldikodde. Avdâgâsah leppeđ tij, ko ulmuuh tii muu tiet pilkkedeh já váinudeh já kieleestmáin sárnuh tist puoh paid. Ilodiđ já ávudiđ, tastko pälkki, mon tij almeest uážžuvetteđ, lii styeres.” Mun oinim uđđâ alme já uđđâ eennâm. Vuossâmuš alme já vuossâmuš eennâm láin lappum, ige meerâ lamaš innig. Oinim, maht pase kaavpug, uđđâ Jerusalem, luáštádâđâi almeest Immeel kuvlân juhlepihtâsijnis, tego myerssee, kote lii mučásmittum irge várás. Já mun kuullim väldičokkámsaje kuvlân korrâ jienâ, mii eeđâi: "Keejâ, Immeel aassâmsaje ulmui kooskâst! Sun áásá sii kuvlân, já sist šadda suu aalmug. Immeel jieš lii sii kuvlân, já sun sikko sii čoolmijn jyehi áinoo konnjâl. Jäämmim ij innig lah, ij muurâš, väidim ige väivi, tastko puoh oovdiš lii lappum." Toi Immeel, kiäh láá elimin já kiäh láá jáámmám, rähis almalâš Eeči. Adde Jeesus Kristus leđe mii torvo elimist já jämimist. Oro alda puohâid, kiäh ahevuššeh uámikkâsâidis. Lohđut sii murrâšist já iššeed sii väldiđ jyehi peeivi tuu kieđâst. Oro miiguin, ko áigám nohá já váimun julkká majemuu keerdi. Vääldi mii talle pááikán jieijâd kuuvl. Hiärá ármu lii tot, et mij vala eellip, suu läđisvuotâ ij nuuvâ kuássin. Jyehi iiđeed Hiärá ármu lii uuđâs, styeres lii suu oskolâšvuotâ. (Val. 3: 22, 23) Takkâ tunjin, almalâš Iäččám, Jeesus Kristus, rähis Algaad peht, et moonnâm iijâ varjâlih muu puoh paast já vaarain. Ruhâdâlâm tuu, varjâl muu onnáá-uv peeivi suddoost já puoh paast, nuuvt et puoh, maid poorgâm, ubâ elimân ličij taggaar, maid táátuh. Tastko mun adelâm jieččân, rummâšân já siällun já puoh tuu kieđáid. Pase eŋgâl liävus muin, amas paas vajalâš finniđ maggaargin vääldi munjin. Hiärá eŋgâl lii asâttâttâm kocceeđ. Sun syeijee taid, kiäh palvâleh Hiärá, já piälušt sii. Keččâđ, uáiniđ jieijâd čolmijguin! Smakkiistiđ, keččâđ Hiärá pyerivuođâ! Luholâš tot, kote tuurvâst sunjin. (Ps. 34: 8, 9) Varjâl muu tego čalmekolláád, luávdi muu suájáidâd suáján. Kiijtám tuu, almalâš Iäččám, Jeesus Kristus, rähis Algaad peht, ko lah onnáá-uv peeivi eehid räi ármulávt suojâlâm muu. já ruhâdâlâm tuu, adde munjin sudoidân addâgâs, puoh, maid lam porgâm puástud, já adde muu pääcciđ puáttee iijân siämmáá ármulâš suájásâd. Tastko mun adelâm jieččân, rummâšân já siällun já puoh tuu kieđáid. Pase eŋgâl liävus muin, amas paas vajalâš finniđ maggaargin vääldi munjin. Eehid lii puáttám, Imelâm, ármugâs liččih syejinân, sudoidân addgâs addelmáin, Jeesusâin rávhoin sivnedmáin. (Salmâ 89: 1. verstâ) Puohah keččih vyerdimáin tunjin, já tun adelah sijjân piämu rievtis ääigi. Tun lehâstah kieđâidâd já pyerivuođâstâd piemah puoh, mii iälá. (Ps. 145: 15, 16) Hiärrá Immeel, almalâš Eeči, sivned mii já táid adalduvâidâd, maid väldip vuástá tuu stuorrâ läđisvuođâst Jeesus Kristus, mii Hiärá peht. Jeesus kuuvl puáhtojii párnááh, et sun kuoskâččij sijjân. Máttááttâspárnááh nuttâlii pyehteid, mut ko Jeesus huámmášij tom, sun njunádui já eeđâi sijjân: "Tipteđ párnáid puáttiđ muu kuuvl, elleđ eesti sii. Sii sullâsij lii Immeel väldikodde. Tuođâi: kote ij vääldi Immeel väldikode vuástá tego pärni, sun ij tohon peesâ." Sun vaaldij párnáid askasis, piejâi kieđâidis sii oolâ já sivnedij sii. Jis kerd ohtâvuotâ Kristusân ruokâsmit já suu rähisvuotâ addel lohđuttâs, jis Jieggâ mii ovtâstit já jis tubdâp läđisvuođâ já mietieellim nubijdân kuáttá, te toohâđ muu ilo tievâslâžžân já orroođ ohtâmielâlâžžân. Labdos rähisvuotâ tii kuáimásâd, sovâlâšvuotâ já siämmáš mielâ. Elleđ poorgâ maiden jieččiivuođâst teikâ tušševuođâst, pic kolgâvetteđ leđe vyeligááh já jieškote-uv anneeđ kuáimád pyerebin ko jieijâd. Elleđ háputtâl tuše jieijâd hiäđu pic meiddei iärrásij pyeremuu. (Fil. 2: 1 – 4) Rähis almalâš Iäččám, kijtto, et lah adelâm mijjân ulmuid tááiđu rähistiđ. Iššeed mii ärmittiđ nubijdân, tego tun lah ärmittâm mii. Kijtto, et tuu rähisvuotâ puáhtá toohâđ tievâslâžžân tom, mii lii epitievâslâš já váijuvâš. Mij kyeđđip tuu kieđáid páikkán já puoh rákkásijdân. Kieŋŋâlvuođâst mun čuárvum tuu, Hiärrá. Hiärrá, kuulâ muu jienâ, vákšojus tuu peeljih muu rukkoos. Jis tun Hiärrá, anah mielâstâd suddoid, Hiärrá, kii talle killáá? Mut tust lii ármu, tun adelah addâgâs, et mij iäláččijm tuu paaloost. Mun vuárdám tuu, Hiärrá, vuárdám tuu ubâ siälustân já piejâm jieččân tuáivu sánásâd. Mun vuárdám Hiärá tego vaavtah iiđeed. (Ps. 130: 1 – 6) Taat aarni lii mist njajâliitijn, nuuvt et olmooš uáináččij tuon stuorrâ vyeimi puátimin Imelist ige mist alnaan. Mij lep jyehináál tedduu vyelni mut ep taggaar tiileest, mast ij peesâ olgos, ravvuuttemeh mut ep tuáivuttemeh, váinudum mut ep hilgum, enâmân čoskum mut ep tuššâdum. Mij kyeddip ain rummâšistân Jeesus jäämmim, nuuvt et meiddei Jeesus eellim puáđáččij mii rumâšist uáinusân. Hiärrá, ij tánávt kolgâm keevvâđ. Lam pettâšum já tuáivuttem. Tuubdâm jieččân hyennin já lam epiluhostum, tego eennâm ličij piättám juolgijdân vyelni, tego puoh, moos uskum, ličij pieđgânâm pittáážin. Maht mun killáám taam toske? Hiärrá, jiem tieđe, maht mun vajam ovdâskulij. Uáinám jieččân pirrâsist tuše sevŋâdvuođâ. Hiärrá, čääiti munjin luodâd. Adde muu uáiniđ veik šleđgiittâs čuovâstâd. Adde muu kavnâđ saijaam. Äärmit muu, Hiärrá. Hiärrá, tunjin mun turvâstâm. Ele kuássin hilgo muu. Tun lah vanhurskes, piälušt muu! Kuulâ muu, toomâ muu iššeen! Liččih munjin källee, mon suáján uážum patâriđ, värilanne, moos muu piäluštah. Tun lah muu källee já patâremsaje. Tun laiđiih já stivriih muu, tastko tun lah muu Immeel. Tun piästáh muu viermist, mon vajaliih láá pannaam muu oovdân. Tun lah muu torvo! (Ps. 31: 2 – 6) Mun pajedâm kejâstuvân vaarij kuuvl. Kost mun finniiččim iše? Mun uážum iše Hiärást, sust, kote lii sivnedâm alme já eennâm. Hiärrá ij adde juálgád suáibuđ, vaibâhánnáá sun varjâl. Ij sun vaaibâ, ij sun uáđi, sun lii Israel torvo. Sun lii syeijejeijee suoivâ, sun lii vahtâd, sun ij kaaidâ paldâstâd. Peiviv ij piäiváš vahâgit tuu ige mánudáá čuovâ iho. Hiärrá varjâl tuu puoh paast, sun suoijâl ubâ elimâd. vyelgimâd já puátimâd tääl já ain. (Ps. 121) Almalâš Eeči, jiem áánu tiervâsvuođâ jiemge puácuvuođâ, jiem jäämmim jiemge eellim, pic tom, et kiävtáččih tiervâsvuottân já puácuvuottân, elimân já jämimân tuu kunnen já jieččân avdâgâsvuottân. Tun ovttuu tiäđáh, mii munjin lii ävkkin. Tun ovttuu lah Hiärrá. Poorgâ, maid tun táátuh. Adde munjin teikâ vääldi must, mut iššeed muu táttuđ tom, maid tun táátuh. HIÄRRÁ, PUÁTTEEVUOT LII TUU KIEĐÂST Mut muu lukko lii leđe alda Immeel, mun turvâstâm Hiärán, Immeelsân, já muštâlâm puoh suu tavoin. (Ps. 73: 28) Hiärrá, liččih muin, ko čuávduseh oroh vädisin já puátteevuotâ lii epičielgâs. Iššeed muu lyettiđ toos, et elimân lii tuu kieđâst já et tun čááitáh munjin luodâ, mon mun koolgâm jotteeđ. Iššeed muu jurdâččiđ čielgâsávt já toimâđ meritiäđulávt. Ruokâsmit muu rievtisnáál kevttiđ taid adalduvâid, maid lah munjin adelâm. Čääiti munjin, et muu lukko ij lah olgoldâs luhostuumist já eellim älkkeevuođâst pic tast, et tun lah puohâst fáárust, kuulah muu já sáárnuh munjin. Ilodiđ ain Hiärást! Eeđâm vala ohtii: ilodiđ! Puáđus tii läđisvuotâ puoh ulmui tiättun. Hiärrá lii jo alda. Elleđ lah masten huolâst, pic pyehtiđ ain tom, maid taarbâšvetteđ, ruhâdâlmáin, ánumáin já kijttemáin Immeel tiätun. Talle Immeel ráávhu, mii mana puoh ibárdâs paijeel, varjâl tii vááimu já jurduid, nuuvt et tij cuápcuvetteđ Kristusist Jeesusist. (Fil. 4: 4 – 7) Hiärrá Immeel, tun vuolgâttih Algaad maailmân puoh eres visesvuođâttáá peic tot, et sun koolgâi kierdâđ já jäämmiđ. Sun poorgâi pargoos loopâ räi, já nuuvt sust šoodâi mijjân eellim já ilo käldee. Mij ruhâdâllâp tuu: toovâ illoom tievâslâžžân já adde mii uáiniđ, et sun iälá tääbbin mii koskâvuođâst, jyehi saajeest eennâm alne. Jeesus sanooiätá: ”Mun lam pyeri paaimân, rievtis paaimân, kote addel jiegâs saavzâi peeleest.” (Joh. 10: 11) Hiärrá lii muu keččee, ij must lah mihheen vááijuv. Sun tuálvu muu ruonâs kieddijd, sun joođeet muu čaasij kuuvl, tobbeen uážum vuoiŋâdattâđ. Sun virkosmit muu siälu, sun joođeet muu rievtis rađe mield noomâs kunnee tiet. Veik mun jođáččim sevŋis leevist, jiem polâččii masten paast, tastko tun lah muu kuvlân. Tun suojâlah muu kieđâinâd, jođettah keččeesobijnâd. Tun valmaštah munjin peevdi vajalijdân čolmij oovdân. Tun vuoidah muu uáivi opsâoljoin, já muu kalkkâ lii paijeelkolgee. Pyerivuođâd já rähisvuođâd pirâstiteh muu puoh eellimpeeivijnân, já mun uážum aassâđ Hiärá visteest peivijdân loopâ räi. (Ps. 23) Mij kijttep tuu, rähis almalâš Eeči, Jeesusist Kristusist, pyere paimânist, kote ain uáiná ubâ iälus ige kuássin lääppit čolmijnis oovtâgin áinoo saavzâ. Mij ruhâdâllâp tuu: Suovâ mii-uv kuullâđ sunjin, ko sun koččo mii kost lep-uv, ocá mii, ko lep čájádâm já piälušt mii. Jeesus västidij: ”Mun lam luoddâkiäinu, tuotâvuotâ já eellim. Ij kihheen peesâ Eeji kuuvl mudoi ko muu peht.” (Joh. 14: 6) Mut Hiärá ármu cuápcu ääigist ááigán, tot lii avalâš toid, kiäh paleh sust já rähisteh suu. Puolvâst puolvân olá suu oskolâšvuotâ puohháid, kiäh pisoh suu littoost, mušteh suu pákkumijd já eelih toi mield. (Ps. 103: 17, 18) Imelâm, Sivnedeijem. Mij kijttep tuu moonnâm suhâpuolvâin. Kijtto puoh ulmuin, kiäh ovdil mii láá pargoinis huksim taan eennâm. Mij muštep suáđist viirrâm já hávádum ulmuid, sii omâhijd já pääihi. Mij ruhâdâllâp jieččân eennâm puoh ässei peeleest: adde hovdáid vijsesvuođâ já ruokkâdvuođâ toohâđ rievtis miärádâsâid, adde eijijd já ennijd rähidvuođâ párnáidis kuáttá, adde nuoráid ruokkâdis luáttámuš elimân, adde párnáid torvolâš ulmuid alda. Iššeed mii uáiniđ jieččân saje já ovdâsvástádâs suhâpuolvâi salvânist. Avžuum ovdemustáá áánnuđ, ruhâdâllâđ, toollâđ ovdârukosijd já kijtteđ puoh ulmui peeleest, kunâgâsâi já puoh meridemváldálij peeleest, nuuvt et uážuččijm viettiđ joskis já rávhálii eellim, puohnáál hurskáht já árvugávt. Tággáár rukkoos lii pyeri já tohálâš Imelân, mii piälušteijei, kote táttu, et puoh ulmuuh piäluštuuččii já puáđáččii tubdâđ tuotâvuođâ. (1. Tim. 2: 1 – 4) Pase, puohváldálâš Immeel. Mij kijttep tuu puoh adalduvâin. Eromâšávt mij kijttep tast, et lah vuolgâttâm Algaad Jeesus Kristus mii koskâvuotân, mii viljân já Pesten. Adde mijjân suu noomâst mii suddoid addâgâs. Iššeed mii eelliđ tuu táátu mield. Máttát mii kijttevâžžân kevttiđ adalduvâidâd. Suoijâl já sivned mii eejieennâm já almugân. Adde puoh almugijd ráávhu já sovâlâšvuođâ. Sivned mii väldikode president, ovdâskode já haldâttâs. Nonnii já varjâl puohâid, kiäh palvâleh mii eennâm piäluštâsvuoimijn já räjikocceemlágádâsâst sehe ráávhuturvâstempargoin. Sivned paihijdân já omâhâsâidân, puoh rákkásijdân. Adde mii puáttiđ almalii väldikoddásâd, kost ovttuu uážžup kijtteđ já alestiđ tuu. Mut Jeesus kočoi sii kuvlâsis já eeđâi: ”Tij tietivetteđ, et haldâšeijeeh láá almugis hiäráh já eennâm váldáliih aneh almugijd vääldis vyelni. Nuuvt ij uážu leđe tii koskâvuođâst. Kote táttu tii juávhust šoddâđ styeresin, tot liävus nubij palvâleijee, já kote táttu šoddâđ tii koskâvuođâst vuossâmužžân, tot liävus nubij uárji. Ij Ulmuu Algegin puáttám tondiet, et nubeh suu palvâleh, mut palvâliđ já adeliđ jiegâs lonesin puohâi peeleest.” (Matt. 20: 25 – 28) Juáháš kalga tuuttâđ esivääldis vuálásâžžân. Ijhân lah esiväldi, mii ij liččii Imelist vuálgám, sust láá vääldikevtteeh finnim vääldis. Kote vuástálist esivääldi, paijaan tastoo Immeel njuolgâdus vuástá, já toh, kiäh näävt taheh, finnejeh ráŋgáštâsâs. Ij tot, kote parga olmânáál, taarbâš poollâđ virgeomâhâsâin peic tot, kote taha puástud. Jis tastoo táátuh eelliđ polâhánnáá esivääldist, toovâ olmânáál! Talle uážuh tast kijttosijd. Tot lii Immeel palvâleijee já tuáimá tuu pyerrin. Mut jis toovah puástud, poolâ! Esiväldi ij kyedi miehi tušij tiet. Tot lii Immeel palvâleijee já olášut veretahhei kullee ráŋgáštâs. Tondiet kalga miettâđ esivääldi vuálásâžžân, ij tuše ráŋgáštâs paaloost mut meiddei uámitobdo vátámâšâst. Tondiet tij viäruid-uv mäksivetteđ, tastko virgeomâhâsah láá Immeel palvâlusâst, ko sij tipšoh pargoidis. Adeliđ juáhážân tom, mii sunjin kulloo: kiäs viäru, toos viäru, kiäs tulli, toos tulli, kiäs palo, toos palo, kiäs kunnee, toos kunnee. Elleđ liähu kiässán maiden velgus, peic et räähistvetteđ nubijdâd. Kote räähist nube, lii tiävdám laavâ vátámâšâid. Pákkumijd "Ele toovâ näimirikkoos", "Ele kode", "Ele suáláád", "Ele anestuu", siämmáánáál puoh iärásijd-uv, puáhtá čokkiđ taan sáánán: "Räähist aldemud tego jieijâd." Rähisvuotâ ij toovâ aldemui maiden paaid. Näävt rähisvuotâ olášut ubâ laavâ. (Room. 13: 1 – 10) Puohváldálâš Immeel, almugij haldâšeijee. Onne mij kijttep tuu taan pyere enâmist, mon lah mijjân adelâm. Kijtto áármust, moin lah laiđim almugân maaŋgâi vädisvuođâi já taištâlmij čoođâ onnáá piäiván. Adde mijjân moovtâ já killeelvuođâ anneeđ huolâ kyeimistân já tááiđu toimâđ oovtâst. Stivrii mii sanijnâd, nuuvt et pisoččijm tááttud kiäinu alne já pesâččijm almalii eejieennâmsân. Jeesus eeđâi: "Mun kuáđám tijjân ráávhu. Jieččân ráávhu mun adelâm tijjân, jiem taggaar mon maailm addel. Orroođ ruokkâdin, elleđ vuáju epituáivun. Elleđ määvsi kiässán paa paain, pic viggâđ toos, mii lii pyeri puohâi čoolmijn. Jis lii máhđulâš já jis tot lii tist kiddâ, eelliđ ráávhust puohâiguin. (Room. 12: 17, 18) Puohváldálâš Immeel. Mij ruhâdâllâp tuu sivnádâs puohháid toid, kiäh pargeh maailmráávhu oovdân. Adde sii pargo miänástuđ. Iššeed taid, kiäin lii väldi, kevttiđ tom olmânáál. Iššeed sii olášuttiđ tuu táátu, nuuvt et ulmui koskâsâš luáttámuš já ráávhu olášuuččii já iäpádâsah, suáđih, vaje, viehâväldi já epivuoigâlâšvuotâ lappuuččii. Hiärrá, adde ráávhu eennâm oolâ. Pestem, räähti must ráávhud koskâuámi; nuuvt et tohon, kost lii vaje, puávtáččim addâgâsadelem, kost luávkkám, puávtáččim rähisvuođâ kost episovâlâšvuotâ, puávtáččim oovtâmielâlâšvuođâ, kost erehtum, čáitáččim tuotâvuođâ, kost iäpádâs, išediččim ooskon, kost epituáivu, pajediččim luáttámuš, kost sevŋâdvuotâ, čuovviiččim tuu čuovâ, kost soro, ceggiiččim ilo já lohđuttâs; nuuvt et oo Miäštár, jiem keččâliččii nuuvt čuuvtij uuccâđ lohđuttâs ko lohđuttiđ iärrásijd, uuccâđ ibárdâs ko iberdiđ nuubijd, táttuđ rähisvuođâ ko rähistiđ iärrásijd Tasko talle ko addel, finnee, ko lääppit te kávná, ko vájáldit, uážžu addâgâs, ko jáámá, paijaan avalii elimân. MII EEČI ‑RUKKOOS Mii Eeči, kote lah oolmijn, Pasottum liävus tuu nommâ. Puáđus tuu väldikodde. Šados tuu táttu meid eennâm alne nuuvtko almeest. Adde mijjân onnáá peeivi mii jyehipiäiválii leeibi. Já adde mijjân mii suddoid addâgâs, nuuvtko mij-uv addâgâs adelep toid, kiäh láá mii vuástá rikkom. Já ele joođeet mii kivsádâsân mut peesti mii paast. Tastko tust lii väldikodde já vyeimi já kunnee nuvâhánnáá. Amen.