[KOLTANSAAME]

TEÂĐTÕS EEˊJJ 2012 KÅˊDDVAALIN
Lääˊddjânnam juâkkââtt kooˊddid, koin lij vuâđđlääˊjj mieˊldd jiõččvaaldšem.
Kooˊddi tuâjjan lij riâššâd aazzjid määŋgaid kääzzkõõzzid. Kååˊdd vaˊsttee
ouddmiârkkan päärnai peiˊvvhååid, vuâđđmätt’tõõzz, ââˊǩǩoummi kääzzkõõzzi
da tiõrvâsvuõđhuõl riâššmõõžžâst.
Kooˊddi pââimõs organ lij aazzji vaˊlljeem väˊlddõs. Väˊlddõõzz vuässlaid
leˊbe väˊlddõsneeˊǩǩid vaˊlljeet kåˊddvaalin neellj ekka vuârai. Puõˊtti
kåˊddvaal liâ pâˊsspeeiˊv 28.10.2012.
Kåˊddvaalin vueiˊtte jiõnsted da äˊlǧǧed võboršeˊǩǩen Lääˊddjânnam meerla
di tiõttum oudldõõzzin kååˊddest jälsteei jeeˊres jânnmi meerla.
Ahvenanmaa mäddkååˊdd vuuˊdest jeät õˊnnu kåˊddvaalid tän eeˊjj 2012.
Jiõnstemvuõiggâdvuõtt – ǩii vuäǯǯ jiõnsted
Vuäǯǯak jiõnsted kåˊddvaalin, jõs leäk Lääˊddjânnam leˊbe koon-ne jeeˊres
Euroop unioˊnne kuulli jânnam, Islaand leˊbe Taarr meerlaž da teâudak puõˊtti
oudldõõzzid:
- Teâudak mââimõõžžâst vaalpeiˊvven (28.10.201) 18 eeˊǩǩed
- Tuˊst lij dommkåˊdd Lääˊddjânnmest mââimõõžžâst 7.9.2012
Jõs leäk mõˊnne jeeˊres jânnam meerlaž, vuäʒʒak jiõnsted kåˊddvaalin, jõs
- Teâudak mââimõõžžâst vaalpeiˊvven (28.10.201) 18 eeˊǩǩed
- Tuˊst lij leämmaž dommkåˊdd Lääˊddjânnmest, pueˊtǩǩeeǩâni põõšši
jälstumuužž uuˊccmõsân kuõiˊt eeˊjj ääiˊj ouddâl 7.9.2012
Dommkåˊdd meäˊrrââtt dommkååˊddlääˊjj vuâđain. Tääuˊjmõsân dommkåˊdd lij
tõt kåˊdd, koˊst jälstak.
Eeˊjj 2012 kåˊddvaalin dommkåˊdd meäˊrrââtt tõn mieˊldd, mii kåˊdd lij
mieˊrǩǩuum jiõnsteei dåˊmmkåˊdden narodregister-riâššmõˊšše 7.9.2012 čiâss 24.
Taarebšeˊmmen vuäitak taˊrǩǩeed dommkåˊddteâđ maistraattâst.
Kåˊddvaalin vuäǯǯ jiõnsted tåˊlǩ jiijjâs dommkååˊdd võboršeeˊǩǩ.
2
Iˊlmmtõs jiõntemvuõiggâdvuõđâst puätt domoi
Narodregisterkõõskõs da maistraatt âˊnne jiõnstemvuõiggâdvuõttregisteer, koˊst
liâ puki jiõnstemvuõiggâdvuõttneeˊǩǩi teâđ. Jiõnstemvuõiggâdvuõttregisteera, ij
taarbâž iˊlmmtõõttâd jeeˊrben.
Maistraatt vuõlttad mââimõõzzâst 4.10.201 iˊlmmtõõzz jiõnstemvuõiggâdvuõđâst
leˊbe iˊlmmtõskoort juâkksiˊžže jiõnstemvuõiggâdvuõttnekka, ǩeän addrõs lij
teâđast. Iˊlmmtõskoortâst liâ vuäˊppõõzz jiõnstumuužžâst.
Vaalââˊntemvuõtt – ǩii vuäǯǯ leeˊd võboršeˊǩǩen
Leäk vaalânnsaž leˊbe vuäitak äˊlǧǧed võboršeˊǩǩen dommkååddad kåˊddvaalin,
teâudak puõˊtti oudldõõzzid:
- kåˊdd, koˊst joordak äˊlǧǧed võboršeˊǩǩen, lij dommkåddad
- tuˊst lij jiõnstemvuõiggâdvuõtt koon-ne kååˊddest
- jiõk leäkku väjjvälddai leˊbe peâmmam vueˊlnn åårrai.
Måtam riikk veˊrǧǧoummu da kååˊdd jååˊđteei veˊrǧǧoummu da tuâjjla jiâ leäkku
vaalânnsaž.
Võboršeeˊǩǩi piijjmõš kåˊddvaalid
Kåˊddvaalid vueiˊtte piijjâd võboršeeˊǩǩid
- registõllum paaˊrti
- jiõnstemvuõiggâdvuõttneeˊǩǩ, kook liâ vuâđđääm vaˊlljeemõhttõõzz
Vaˊlljeemõhttõõzzâst vuâđđumuˊšše taarbšet uuˊccmõsân lååi
jiõnstemvuõiggâdvuõttneˊǩǩed kååˊdd jälsteeˊjin, måttmin uuˊccab kooˊddin
tåˊlǩ kolmm leˊbe vitt jälsteei.
Kueiˊtest leˊbe jäänbõs paaˊrtjest lij vuõiggâdvuõtt raajjâd vaal-lett. Kueiˊtest
leˊbe jäänbõõzzâst vaˊlljeemõhttõõzzâst lij vuõiggâdvuõtt raajjâd õhttsažlistt.
Paaˊrtjest, vaal-leettast leˊbe õhttsažliistâst vuäˊǯǯe leeˊd kååˊddest jäänmõsân
pieˊllneˊb vuâra tõt mieˊrr ko väˊlddõsneeˊǩǩid vaˊlljeet. Väˊlddõõzzid vaˊlljeet
kååˊdd aassilååǥǥ mieˊldd 17-85 väˊlddõsneeˊǩǩed.
Ǩeäˊst-aa võboršeeˊǩǩest lij jiijjâs nââmar. Võboršeeˊǩǩin raajât põˊmmja
teäˊddum võboršeǩliisti kuällas, nââmarjiârǥâst ääˊljeeˊl nââmrest 2. Võboršeeˊǩǩ
liâ kuällsest jerruum paaˊrtji mieˊldd da õhttsažkuällsi mieˊldd da õhttsažliisti
mieˊldd. Võboršeeˊǩǩi kuällsest liâ puõˊtti teâđ: nõmm, võboršeǩnââmar da
ämmat. Lââˊssen kuällsest puätt õlmmsa
- kook paaˊrti liâ raajjâm vaal-leett
- kook vaˊlljeemõhttõõzz liâ raajjâm õhttsažliist
- kook paaˊrti jiâ kuul vaal-littu
- kook võboršeeˊǩǩ liâ õhttsažliist åålǥbeäˊlnn åårrai võboršeeˊǩǩ.
Võboršeǩliisti kuällas raajât 27.9.2012.
Jiõnstemääiˊj
Jiõnsted vuäitak vaalpeiˊvven pâˊsspeeiˊv 28.10.2012 leˊbe ouddâl vaalpeeiˊv
ouddjiõntumuužžâst. Jiõnsted vuäitak õõut vuâra. Kueiˊt vuâra jiõnstumuužžâst
šiõtteet polstjõs kriminaal-lääˊjjest.
Ouddjiõnstumuš:
Ouddjiõnstumuš älgg seärad 17.10.2012.
Ouddjiõnstumuš poott ålggjânnmest sueˊvet 20.10.2012 da Lääˊddjânnmest
mââibaarǥ 23.10.2012. Måttmin jiõnstempääiˊǩin lij vuäˊnkab jiõnstemäiˊǧǧ.
Jiõnsted vuäitak ooudbeäˊlnn koon ouddjiõnstempääiˊǩest haaˊlääk,
dommjânnmest leˊbe ålggjânnmest. Ouddjiõnstempääiˊǩ liâ
- dommjânnmest kooˊddi mieˊrreem ouddjiõnstempääiˊǩin, tääuˊjben
ouddmiârkkan kooˊddi pravleeˊnn’ja leˊbe pååˊšt
- määŋg Lääˊddjânnam eeˊttkâˊsttõõzz ålggjânnmest
- stroiˊttel, mâˊte hospitaal, sosiaalhuõl tuåimjemjuâkkaz da
polstjemstroiˊttel. Stroiˊttlin vuäiˊtte jiõnsted tåˊlǩ tåˊben håiddamnalla
åårrai leˊbe tõk valddum persoon.
- dommjânnam päärhååˊd, kook liâ ålggjânnmest ouddjiõnstemäiˊǧǧen.
Päärhååˊdest vuäǯǯ jiõnsted tåˊlǩ päärhååˊd personkåˊdd, määtkčeˊmmen
åårrai määtkla jiâ vueiˊt jiõnsted päärhååˊdest.
Jiõnstumuš vaalpeiˊvven:
Vaalpeeiˊv jiõntumuš lij pâˊsspeeiˊv 28.10.2012 čiâss 9-20.
Vuäitak jiõnsted vaalpeiˊvven tåˊlǩ tõn kååˊddest da tõn jiõnstempääiˊǩest,
kååˊtt lij mieˊrǩǩuum tuˊnne vuõlttuum iˊlmmtõskoˊrtte.
Dommjiõnstumuš:
Jiõnstemvuõiggâdvuõttneˊ ǩǩ, koon liikkumuš lij pannvââi leˊbe mõõn-ne
jeeˊres vaikkâdvuõđ tueˊǩǩen, ij-ǥa piâzz mõõnnâd takai jiõnstempäikka, vuäitt
jiõnsted dååma ouddjiõnstemäiˊǧǧen. Dommjiõnstumuˊšše âlgg iˊlmmtõõttâd
mââimõõzzâst mââibaarǥ 16.10.2012 ouddâl čiâss 16.
Iˊlmmtõõttmõš tuejjeet dommkååˊdd kõõskõsvaal-luˊvddkådda. Seämma täälast
jälsteei roodnairuåđpeâmmai vuäitt tiõttum oudldõõzzin jiõnsted seämma vuâra.
4
Nääiˊt jiõnstak
Jiõnstumuš tuejjeed jiõnstemsââˊjest. Vuäitak jiõnsted tåˊlǩ õõut võboršeeˊǩǩ,
kååˊtt lij mieˊrǩǩuum jiijjad kååˊdd võboršeǩliisti kuällsa.
1) Tuõđâst personvuõđad vaalveˊrǧǧnekka leˊbe čuäˊjed paass,
personkoort, vuejjamkoort leˊbe jeeˊres vaˊstteei äˊššǩeeˊrj.
Vaalveˊrǧǧneǩ oudd tuˊnne jiõnstemliipp.
2) Mõõn jiõnstemsâjja. Jiõntemsââˊjest vuäǯǯ leeˊd tåˊlǩ õhtt jiõnsteei.
3) Pii jiõnstemliˊppe tõn võboršeeˊǩǩ nââmar, koon jiõnstak. Vuâǯǯak
jiõnsted tåˊlǩ õõut võboršeeˊǩǩ. Nââmarpäiˊǩǩ lij kruuggtum jiõnstemliipp
siiˊsǩbeäˊlnn da teâud kruugg võboršeeˊǩǩ nââmrin. Jeäˊl ceert
jiõnstemliˊppe ni mâiˊd jeeˊres, leša tåˊlǩ võboršeeˊǩǩ nââmar. Pii
jiõnstemliipp mäccad nuˊtt, što nââmar kuâđđai siiˊsǩbeälla. Nääiˊt seilltak
vaalkäittmõõžž.
4) Viiǥǥ mäccad pijjum liipp vaalveˊrǧǧnekka. Vaalveˊrǧǧneǩ šteemplâstt
liipp.
5a) Jõs jiõnstak vaalpeiˊvven, kõõččâd šteemplõˊsttum liipp vaalčokka.
5b) Jõs jiõnstak ouddjiõnstumuužžâst, vaalveˊrǧǧneǩǩ oudd vaalkonfeârt,
koozz piijak šteemplõˊsttum liipp da liˊjmmjak konfeârt ǩidd.
Jõs jiõk jiõčč pââst tiuddeet jiõnstemliipp, vuäǯǯak ââˊnned jiõnstumuužžâst
vaˊlljuum veäˊǩǩteei leˊbe vaalveäˊǩǩteei. Veäˊǩǩteei ij vuäǯǯ leeˊd
võboršeˊǩǩen åårrai person. Veäˊǩǩteeˊjest lij peittastââˊnnemõõlǥtumuš, što son
seillad vaalkäittmõõžž leˊbe âânn jiõnstem õhttvuõđâst vuäǯǯam teâđaid peittast.
Lââˊssteâđaid
- Lââˊssteâđaid vaalin oudd kååˊdd kõõskõsvaal-luˊvddkåˊdd.
Personnallšem jiõnstemvuõiggâdvuõˊtte kuulli kõõččmõõžžid vaˊsttat
maistraatt. Kuhttu addrõõzz da teˊlfon-nââmar liâ iˊlmmtemkoortâst.
- Ouddjiõnstempääiˊǩi addrõõzz da äävaiåårramääiˊj, võboršeǩregister di
jeeˊres teâđ vaalin liâ vuõiggâdvuõttministeeria vaalseeidain www.vaalit.fi
- Teâđ kåˊddvaali võboršeeˊǩǩin liâ vuõiggâdvuõttministeeria vaalseeidain
kålggmannu rääˊjest da teâđ ouddjiõnstempääiˊǩin påˊrggmannu
peäˊlrääˊjest.
Vuõiggâdvuõttministeeria