Kultuvra
Taaiđâ
Kultuvra
Juáigus
Suomas leat golbma juoiganárbbi : davvisápmelaš luohti , anáraš livđe ja nuortalaš leu ´dd .
Suomâst láá kulmâ juáigusärbivyevi : tavesämmilâš luohti , anarâš livđe já nuorttâlâš leu ´dd .
Árbevirolaš juoiggus leamaš álggos sámiid riittaide čadni ja luondduálbmogiidda mihtilmas albmabuktinvuohki heaggamáilmmi ja reálamáilmmi albmaneapmi .
Ärbivuáválâš juáigus lii algâaalgâst lamaš sämmilij riitijn čonnâšum já luándualmugáid tijpâlâš olgospyehtimhäämi já jieggâmaailm já tuođâlâš maailm tiettumhäämi .
Juigosat leat árgga rutiinnaid ja sosiálalaš diliid oassin .
Juáiguseh láá uássin aargâ rutiinijd já sosiaallâš tilálâšvuođâid .
Boazodoalus juigosiin lea vuodjeluvvon spiret ja ráhkaduvvon gaskavuohta geahččuealli ja olbmo gaskii .
Puásuituálust juáigusáin láá kovŋim piäđuid já lááččám koskâvuođâ ellee , mon paimândeh , já ulmuu kooskân .
Juigosiin oahpahit nuorat buolvva olbmuid ja fuolkevuogádaga birra , luonddus , báikkiin , boazodoallovugiin ja ealliin .
Juáigusijguin máttáátteh nuorâb suhâpuolvâ ulmuin já hiäimuvuotâvuáháduvvâst , luándust , paaihijn , puásuituálutaavijn já ellein .
Juigosiid fáttat šaddet servoša dehalašolbmuin , historjjálaš dáhpáhusain , boažodoalus , luonddubirrasis ja ealliin .
Juáigusij fáádáh šaddeh siärváduv merkkâulmuin , historjálâš tábáhtusâin , puásuituálust , luándupirrâsist já ellein .
Juigosat albmabuktet sosiálalaš vuogádaga ja kulturlaš jotkkolašvuođa .
Juáiguseh čäittih sosiaallâš vuáháduv já kulttuurlâš jotkuuvâšvuođâ .
Ovdamearkan mánáid juigosat leat variašuvnnat vánhemiid juigosiin , mat leat fas variašuvnnat sin iežaset vánhemiid juigosiin .
Ovdâmerkkân párnái juáiguseh láá variaatioh vanhimij juáigusijn , moh láá pelestis variaatioh sii jieijâs vanhimij juáigusijn .
Mánáid riegádettiin , juoiggus lea addojuvvon dego gástanama hámis vuos ovttageardásaš nuohttan ( tovdna ) maŋŋelis olmmošjuoiggusin dievasmahtimin .
Ko párnááh láá šoddâm , juáigus lii adelum tego ristânoomâ häämist vistig oovtkiärdánis nuottân maŋeláá riggodum olmoošjuáigusin .
Dát árbi lea measta jávkan Suoma sámiid siste .
Taat ärbivyehi lii masa lappum Suomâ sämmilij juávhust .
Juigosis eai leat álo sánit ( dajahusat ) , nuohtta ja jienageavahus leat dalle váibmosis .
Juáigusijn iä lah ain säänih , talle nuottâ já jienâkevttim láá kuávdâháást .
Oarjjasápmelaš vuohki juoigat lea albmabuktima dáfus gievrrat ja jienageavahus molsašuddá jođáneappot go nuortasápmelaš juoiganvuogis .
Viestârsämmilâš stijlâ juoigâd lii olgospyehtim peeleest vuáimálub já jienâkevttim molsâšuvá jotelubbooht ko nuorttâsämmilâš juoigâmstiijlâst .
Suoma Sámi Grand Prix oassegilvvu vuoiti 2014 , juoigi Petra Magga-Vars
Suomâ Sámi Grand Prix uásikišto vyeittee 2014 , jyeigee Petra Magga-Vars
Sámiid musihkkaárbbis eai olus geavahuvvo instrumeanttat .
Sämmilâš muusikärbivyevist iä keevti masa ollágin instrumentijd .
Dán áigge juoigama sáhttá dáktet dološ shamánaid geavahan mearvrresgáriin .
Tááláá ääigi juáigus puáhtá tahtâdiđ rumbuin , mii lâi tovle nuáidij kiävtust .
Dan lassin dovdat 3-5-suorbmaráigge njurgganas , fádnobiipa , mii ráhkaduvvui olbmoborranrási vesás .
Ton lasseen tobdeh 3-5-suormâräigásâš piili , mii rahtui puurrâmrääsi versost . Meid skilânâs tietih kevttum .
Maiddái skilanasaid diehtit geavahuvvon .
Ruoŧasápmelaš Maj-Lis Skaltje lea girjjistis Luondu juoiggaha govvidan juigosa čuovvovvaččat ( 2005 ) :
Ruotâsämmilâš Maj-Lis Skaltje lii suu čallust Luondu juoiggaha kuvvim juáigus čuávuvávt ( 2005 ) :
Juoiggus lea bohcco nuohtta
Juáigus lii poccuu nuottâ
Juoiggus lea ožžon šuoŋáid lottiid , jogaid ja biekkaid jienain
Juáigus lii finnim nuotâs luudij , juuvâi já piegâi jienâst
Juoiggus lea oanedan guhkes sevdnjes dálveijaid ,
Juáigus lii uánidám kuhes sevŋis tälvi-iijâid ,
lea leamašan skibirin viiddes meahcceguovlluin ,
lii lamaš skipárin vijđes meccikuávluin ,
lea addán fámu go miellla lea šlunddas ja bargu lossat .
lii adelâm vyeimi ko mielâ lii šlunde já pargo lussâd .
Juoiggus lea illu .
Juáigus lii ilo .
Juoiggus seailluha olbmo nuorran .
Juáigus ana ulmuu nuorrân .
Juoiggus lea muitinvuohki , oktasašillu ja vuohki čujuhit ráhkisvuođa .
Juáigus lii muštemvyehi , ohtsâšilo já vyehi čäittiđ rähisvuođâ .
Juoiggus ollá guhkkelii go sánit , lagada ja ovttasta sogaid , ustibažžaid ja olmmošbuolvvaid .
Juáigus uulât olgoláá ko säänih , aldeed já ovtâstit hiäimuid , skipárijd já olmoošsuhâpuolvâid .
Maiddái dat geat juo lea guođđán dán máilmmi
Meid taid kiäh láá jo kuáđđám taam maailm
Sámiid juoiganárbi leai váras jávkat .
Sämmilâš juoigâmärbivyehi lâi vaarâst lappuđ .
Kristtalašosku doalai juigosa hui guhká bahádábálažžan ja dan leat maiddái váldekultuvra badjelgeahččan .
Ristâosko oonij juoigâm viehâ kuhháá pahhaan já tot lii meid hálbášum väldikulttuur peeleest .
Suomas juigosa árvu álggii lassánit suopmelaččaid siste sámiid stuorra dáiddára Nils Aslak Valkeapää ( Á illohaš ) dáidaga mielde .
Suomâst juáigus áárvust anneem aalgij šoddâđ meid syemmilij juávhust sämmilij stuorrâ taaiđâr Nils Aslak Valkeapää ( Áillohaš ) taiđuu mield. .
Áillohaš buvtii juigosa servodatlaččat dohkkehahttin ja árvvusatnon dáiddavuohkin ja čujuhii juoiganárbbi sodjilvuođa ja ovdáneami .
Áillohaš puovtij juoigâm ohtsâškodálávt tuhhiittum já áárvust oonnum taaiđâhäämmin já čaaitij juoigâmärbivyevi njyebžilvuođâ já ovdánem .
Áillohaš buvttii juoiganárbái váikkuhusaid jazzis ja eará musihkkastiillain .
Áillohaš puovtij juoigâmärbivuáhán vaikuttâsâid jazzist já eres muusikstiijlâin .
Sámeservoša ja dáiddáriid aktiiva barggu boađusin juoiganárbi lea álgán ealáskit ja juoigama oahpahit maiddái skuvllain .
Sämisiärváduv já taaiđârij aktiivlâš pargo puátusin juoigâmärbivyehi lii álgám iälláđ já juoigâm máttáátteh meid škoovlâin .
Kristtalašosku ii jurddaš šat negatiivalaččat juigosis ja juoigan lea maiddái gullon girkuin .
Ristâosko ij ane innig kieldee koskâvuođâ juoigâmân já juáigus lii kullum meid kiirhoin .
Juoigama gullá geavatlaččat dušše Yle Sápmi prográmmain earet eará muhtun váldegottálaš konsearttaid dahje prográmmavurkemiid .
Juáigus kulloo keevâtlávt tuše Yle Säämi ohjelmijn muádi väldikodálâš konsert teikâ ohjelmvuárhá vuotânväldihánnáá .
Juoiganárbi lea goit ainge áitatvuloš .
Juoigâmärbivyehi lii kuittâg ain-uv uhkevuálásâš .
Bargoeallin , eretfárren sámiid ruovttuguovllus ja gielamolsun leat váikkuhan sámiid siste juigosa gullamii ja geavaheapmai .
Pargoeellim , meddâlvarrim sämikuávlust já kielâmolsom láá vaikuttâm sämmilij juávhust juoigâm kulluumân já kiävtun .
Sápmelaš juoigiin lea iežas gáhttoorganisašuvnna , Sámi juoigiid searvi .
Sämmilijn jyeigein lii jieijâs káttuservi , Sámi juoigiid searvi .
Stuorámus juoigandáhpáhus lea jahkásaččat Norgga Guovdageainnus beassážiid áigge lágiduvvon Sámi Grand Prix-gilvu , mas válljejit jagi buoremus juoiganluoiddastemiid .
Stuárráámus juoigâmtábáhtus lii Sámi Grand Prix-kišto , mii uárnejuvvoo ihásávt Taažâ Kuovdâkiäinust pessijái ääigi . Tobbeen väljejuvvojeh ive pyeremusah jyeigeeh .
Modearna sámemusihkkka
Tááláš sämimuusik
Dálásámemusihkka oažžu váikkuhusaid nannosit árbevirolaš juigosis ja albmabuktimin ođđa albmabuktinvugiid ja sámekultuvrra ovdáneami .
Tááláš sämimuusik váldá vaikuttâsâid ärbivuáválâš juáigusist já čáittá uđđâ olgospyehtimvuovijd já sämikulttuur ovdánem .
1960-logu rájes sámegielat musihkka álggii čuovvut áiggi trendiid .
1960-lovo rääjist sämikielâlâš muusik aalgij čuávvuđ ääigi ovdánemsuundijd .
Otná beaivve sámegillii rockki , poppi , etno , hevi , dánsamusihka , tekno , mánáidlávlagiid , sálmmaid ja ráp-musihka .
Taan ääigi sämikielân čuojâtteh rock , pop , etno , hevi , tanssâmuusik , tekno , párnáilavluid , saalmâid já rap-muusik .
Erenomážit sámegielat ráp-musihkka lea ožžon fuopmášumi maiddái álbmotlaš dásis .
Eromâšávt sämikielâlâš rap-muusik lii finnim huámášume meid aalmuglâš tääsist .
Anarâškielâlâš rappar Amoc
Girjjálašvuohta
Kirjálâšvuotâ
Sámegielat girjjálašárbi lea nuorra .
Sämikielâlâš kirjálâšvuotâärbivyehi lii nuorâ .
Máidnasiid muitaleapmi ja njálmmálaš muitalanárbi lea leamaš dehalaš sámekultuvrra oassi ja dieđusirdima buolvvas nubbái ja ráhkadan vuođu sámegielat girjjálašvuođa šaddamii .
Mainâsij mainâstem já njálmálâš mainâstemärbivyehi láá lamaš sämmilâš kulttuur já tiäđusirdem tergâdiih uásih suhâpuolvâst nuubán já lááččám vuáđu sämikielâlii kirjálâšvuođâ šoddâmân .
Vuosttas sámegielat prentosat ledje Ruoŧas jagi 1619 deaddiluvvon guokte kristtalaš girjji .
Vuossâmuuh sämikielâliih almostitmeh lijjii Ruotâst ive 1619 teddilum kyehti oskoldâhlii kirjáá .
Vuosttas davvisámegielat čáppagirjjálašvuođa bargu lei ruoŧasápmelaš Johan Turi čállán ja govuhan girji jagis 1910 Muitalus sámiid birra , mii lea muitalus badjesámiid eallimis .
Vuossâmuš tavesämikielâlâš čaabâkirjálâš kirje lâi ruotâsämmilii Johan Turi čáállám já kuvvim kirje ivveest 1910 Muitalus sámiid birra , mii lii muštâlus puásuisämmilij elimist .
Turi hálidii iežas sániid mielde muitalit eiseválddiide makkár leat sámiid eallin ja dilit , vai eiseválddit boađašedje dain diehtit .
Turi halijdij jieijâs saanij mield muštâliđ virgeomâháid ete maggaar lii sämmilij eellim já tile , vâi virgeomâhááh šaddeh tiettiđ tain .
Turi govvida girjjistis erenoamáš dárkilit sámiid eallima , historjjá ja sámiid álbmotárbbi .
Turi kovvee kirjestis uáli tárkká sämmilij eellim , historjá já sämmilij aalmugärbivyevi .
Maiddái girječálli , dáiddár ja badjealmmái , Ruoŧa Jelleváris eret Nils Nilsson Skum govvidii sámiid luonddubirrasa ja baozodoalu .
Meid čällee , taaiđâr já puásuituállee , Ruotâ Vääččirist meddâl leijee Nils Nilsson Skum kuvvij sämmilâš luándupirrâs já puásuituálu .
Muitaluvvui , ahte son árvvoštalai iežas girjji hátti das govviduvvon boazologu vuođul .
Lii ettum , ete sun piejâi hade suu kiirjijd tain kovvejum puásuilovo vuáđuld .
Beakkánin Skum šattai , eandalii girjjiinnis Same sita - samebyn ( 1938 ) .
Aalmug tiäđulâšvuotân Skum poođij vuosâsajasávt kiirjijn Same sita - samebyn ( 1938 ) .
Suoma sámeguovllus vuosttas mearkkašahtti sámegielat čáppagirjjálašvuođa girji lei vuovdaguoikkalaš oahpaheaddji Hans-Aslak Guttorma čoakkáldatgirji Koccam spalli ( Herännyt tuulispää 1941 ) .
Suomâ sämikuávlust vuossâmuš merhâšittee sämikielâlâš čaabâkirjálâš kirje lâi vuovdâkuoškâlii máttáátteijee Hans-Aslak Guttorm nurâldâh Koccam spalli ( Koccám spälli 1941 ) .
Čoakkáldagastis Guttorm ovddidii maiddái davvisámegiela čálalaš giela .
Nurâlduvvâstis Guttorm ovdedij meid tavesämikielâ kirjálâš kielâ .
Sámegiela girjegiela ovdánettiin ja sámeservoša kultuvrralaš moriheami mielde sámegirjjálašvuohta álggii ovdánit 1970-logu álggu rájes .
Sämikielâ kirjekielâ ovdánmijn já sämisiärváduv kulttuurlâš moránem mield sämikirjálâšvuotâ aalgij ovdániđ 1970-lovo aalgâ rääjist .
Girjjálašvuođas bođii vuohki govvidit servodaga dohkketmeahttun diliid ja láttiiduhttinproseassa váikkuhusaid sámiide .
Kirjálâšvuođâst šoodâi vyehi kuvviđ ohtsâškode tuhhitmettum tiilijd já lädijduttemproosees vaikuttâsâid sämmilijd .
Kirsti Paltto vuosttasromána Guhtoset dearvan min bohccot ( Voijaa minun poroni ) lei Finlandia-evttohassan jagi 1986 .
Kirsti Palto vuossâmuš roomaan Guhtoset dearvan min bohccot ( Kuáđuttus tiervân mii poccuuh ) lâi Finlandia-iävtukkâssân ive 1986 .
Nils-Aslak Valkeapää diktaepos Beaivi , áhčážan , 1988 ( Aurinko , isäni ) vuittii Davvirikkaid ráđi girjjálašvuođabálkkášumi jagi 1991 .
Nils-Aslak Valkeapää tihtârááhtus Beaivi , áhčážan ( Piäiváš , iäččám ) , 1988 vuoitij Tave-enâmij rääđi kirjálâšvuođâpalhâšume ive 1991 .
Suomas ii doaimma sámegielat girjjálašvuođa goasttideaddji goasttádus .
Suomâst ij tooimâ kuástideijee , mii kuástid sämikielâlâš kirjálâšvuođâ .
Norggas doaibmi Davvi Girji goasttida maiddái Suoma sámiid dahkan girjjiid .
Taažâst tuáimee Davvi Girji kuástid meid Suomâ sämmilij čáállám kiirjijd .
Girjjálašvuođa ovdáneami váttásmahttet sm á vva márkanat erenoamžit anáraš- ja nuortalašgielat čáppagirjjálašvuođas .
Kirjálâšvuođâ ovdánem taheh vaigâdin uccâ markkâneh eromâšávt anarâš- já nuorttâlâškielâlâš čaabâkirjálâšvuođâst .
Dán áigge čáppagirjjálašvuohta jorgaluvvo váldogiela ja sámegiela gaskkas .
Tááláá ääigi čaabâkirjálâšvuođâ jurgâleh väldikielâi já sämikielâi kooskâst .
Govvadáidda
Kovetaaiđâ
Vuosttas sápmelaš govvadáiddárat ledje girječálli Juhan Turi sihke norggasápmelaš John Savio .
Vuossâmuuh sämmiliih kovetaaiđâreh lijjii čällee Juhan Turi sehe taažâsämmilâš John Savio .
1900-logu álggus eallán Savio bođii dovddusin muorrasárgosiiguin , mat ovdanbuktet árbevirolaš sápmelaš fáttaid .
1900-lovo aalgâst iällám Savio šoodâi tobdosin muorâsárgusijnis , moh oovdânpyehtih ärbivuáválijd sämifáádáid .
Sápmelaš govvadáidaga golleáigodaga álggahii Nils Aslak Valkeapää sáme álbmoga mytologiijain ja luondogaskavuođas muitaleaddji dávvaliin .
Sämmilii kovetaiđuu kollepaje algâttij Nils Aslak Valkeapää sämiaalmug myytâin já luándukoskâvuođâst muštâleijee tavluidiskuin .
Govvadáidda váldá inspirašuvnnaidis dán áiggege nu báktetevnnegiin , shamanismmas , luonddus go duodjeárbbisge .
Kovetaaiđâ váldá movtijdem tääl-uv nuuvt källeesárgusijn , nuáidioskoost , luándust ko tyejiärbivyevist-uv .
Dán áigge govvadáidagis govvidit ain eanet sámiid vásihan servodatlaš dohkketmeahttun diliid ja láttiiduhttinpolitihka váikkuhusaid sámeservošii .
Tááláá ääigi kovetaiđuu vievâst kovvejeh ain eenâb ohtsâškodálijd tuhhitmettum tiilijd , maid sämmiliih láá feerim já lädijduttempolitiik vaikuttâsâid sämisiärvádâhân .
Erenoamážit Anáris ássi Merja Aletta Ranttila lea beakkán shamanismma ja mytologiija málagovain gieđahalli .
Eromâšávt Anarist ässee Merja Aletta Ranttila lii tobdos nuáidiosko já myytâid kieđâvuššee maalâkuvijnis .
Árbevirolaččat dáidda lea sárgojuvvon bohcconáhkiide , dán áigge dáidaga dahket hui máŋggaide materiálaide ja máŋggain eará materiálain .
Ärbivuáválávt taiđuu láá sárgum puásuinahkijd , tääl taiđuu rähtih viehâ maaŋgáid materiaalijd já maaŋgâlágán materiaalijn .
Dáiddár Outi Pieski dáiddabargu Sámekulturguovddáš Sajosis
Taaiđâr Outi Pieski taiđârááhtus Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist
Dánsa
Tanssâ
Sáme dánsaárbbis lea seilon dušše nuortalaččaid katrilla , mii lea ožžon váikkuhusaid ruošša dánsaárbbis .
Sämmilâš tanssâärbivyehist lii siäilum tuše nuorttâlâšâi katrilli , mii lii finnim vaikuttâsâid ruošâ tanssâärbivyevist .
Katrilli oahpahit Anára skuvllain ja Čeavetjávrris ja Njellimis leat iežas katrillajoavkkut .
Katrilli máttáátteh Aanaar škoovlâin já Čevetjäävrist já Njellimist láá jieijâs katrillijuávhuh .
Lea navdimis ahte sámiin leamašan shamanistalaš dološoskui ja bivdui gulavaš dánsaárbi , muhto das eai leat báhcán válddekeahttá dieđut sápmelaš álbmotárbái ii ge girjjálašvuhtii .
Nabdemist lii , ete sämmilijn lii lamaš toovlâš nuáidioskon já pivdon lohtâseijee tanssâärbivyehi , mutâ tast ij lah pááccám tiäđuid sämmilij aalmugärbivuáhán ige kirjálâšvuotân .
Filbma ja dokumeanta
Elleekove já dokument
Filbmadáidagis ja dokumeanttain lea boahtán vuohki muitalit sámekultuvrras ja dan árbbis sihke govat váldekulruvraid doaimmaid váikkuhusain sámekultuvrii ja oktonas sámesogaide .
Elleekovetaiđust já dokumentijn lii šoddâm vyehi mainâstiđ sämikulttuurist já ton ärbivuovijn sehe kuvviđ väldikulttuurij tooimâi vaikuttâsâin sämikulttuurân já ovtâskâs sämisuvváid .
Servodatlaš ovdanbuktin lea nana oassi sámi filbma - ja dokumeantadáidaga .
Ohtsâškodálâš olgospyehtim lii noonâ uási sämmilâš elleekove- já dokumenttaiđuu .
Sápmelaš filmma áigi álggii jagi 1987 , go Nils Gaup bagadalai filmma Ofelaš ( Tiennäyttäjä ) .
Sämmilii elleekove äigi aalgij ive 1987 , kuás Nils Gaup stivrij elleekove Tiennäyttäjä ( Ofelaš ) .
Filbma lei Oscar-evttohassan .
Elleekove lâi Oscar-iävtukkâssân .
Sámefilmma ” ođđa bárru ” 2000-logu álggus lea buktán oidnosii ođđa bagadallibuolvva .
Sämmilâš elleekove ” uđđâ pááru ” 2000-lovo aalgâst lii pajedâm oovdân uđđâ stivrejeijeesuhâpuolvâ .
Čalmmustahttima lea jođálmahttán filbmasuorggi lassánan oahpahus davvin .
Elleekovesyergi škovlim lasanem tavveen lii išedâm pajedem .
Jahkásaččat ođđajagemánus Anáris lágiduvvo eamiálbmogiid filbmafestivála Skábmagovat ( ” Kaamoksen kuvia ” ) lea sámefilmma guovddáš forum .
Ihásávt uđđâivemáánust Anarist uárnejum algâaalmugij ellekovefestivaal Skábmagovat ( ” Skammâkoveh ” ) lii sämmilii elleekove merhâšittee foorum .
Oktasašrádio álggahii jeavddalaš sámegielat rádiosáddagiid Suomas jagi 1947 golggotmánus .
Prográmmas lei álggos vuoiŋŋalaš prográmma sihke áigeguovdilis ođđasat .
Aalmuglâš symbooleh Säämi suuvâ laavlâ lii sämmilij virgálâš aalmuglâšlaavlâ .
Dán áigge sámerádio , Yle Sápmi , lea ain dehalamos sámegielat diehtojuohkingaskaoapmi Suoma sámiide .
Säämi suuvâ lavlui lii čáállám saanijd vuosmuš sämmilâš riijkâpeivialmai Isak Saba já nuotâ pieijâm taažâ nyettejeijee Arne Sørlie .
Säämi liipu lii vuávám sämitaaidâr Astrid Båhl .
Ton arttâ puátá nuáiduruumbust já maadâsämmilâš Anders Fjellner tiivtâst Páiven párneh ( Piäiváá päärnih ) , mast Fjellner kovvee sämmilijd piäiváá nieidân já kandân .
Liipu ruopsis riegis kovvee piäiváá já čuovjâd máánu .
Lippu já Säämi suuvâ laavlâ tuhhittuvvojii Sämmilij 13. konfereensâst Årest 1986 .
Aalmuglâšlavluu melodia tuhhiittui Sämmilij 14. konfereensâst Helsigist 1992 .
Yleisradio algâttij merikoskâsijd sämikielâlijd radiovuolgâttâsâid Suomâst ive 1947 roovvâdmáánust .
Ohjelmist lijjii aalgâst vuoiŋâlâš ohjelm sehe äigikyevdilis uđđâseh .
Yle Sápmi sádde prográmma davvisámegillii , anáraš- ja nuortalašgillii .
Tääl sämiradio , Yle Sápmi , lii ain tergâdumos sämikielâlâš tieđettemniävvu Suomâ sämmilijd .
vuolgât ohjelm tavesämi- , anarâš- já nuorttâlâškielân .
Yle Sápmi lea maid dehalaš čálalaš media , daningo dehalamos ođđasat leat čállon Yle Sápmi ruoktosiidduide .
Yle Sápmi lii meid tergâdis kirjálâš media , ko tergâdumoseh uđđâseh láá čallum Yle Sápmi päikkisiijđoid .
Yle Sápmi lea measta áidna media , gos sáhttá gullat sámiid juoiganárbbi ja ođđa sámemusihka .
Yle Sápmi lii masa áinoo media , kost puáhtá kuullâđ sämmilâš juoigâmäärbi já uđđâ sämmilâš muusik .
Yle Sápmi oažžui sámedikki sámi giellaráđi mieđihan gielladahku – bálkkášumi jagi 2013 .
Yle Sápmi finnij sämitige säämi kielârääđi mieđettem säämi kielâtaho – palhâšume ive 2013 .
Yleisradio kalga
Oktasašrádio galgá buvttadit lága mielde oassin servodaga bálvalandoaimma bálvalusaid sámegillii .
laavâ mield uássin ohtsâškodálâš palvâlemtooimâ pyevtittiđ palvâlusâid sämikielân .
davviriikkaid oktasaš sámegielat tv-ođđasat , Ođđasat , álge jagi 2002 álggus .
Ohtsâštave-eennâmliih sämikielâliih tv-uđđâseh , Ođđasat , algii ive 2002 aalgâst .
Dat buvttaduvvojit ovttasbarggus Suoma Yle Sámi Rádioin , Norgga NRK Sámi Radioin ja Ruoŧa SVT Sápmiin .
Taid pyevtitteh ohtsâšpargon Suomâ Yle Säämi Radioin , Taažâ NRK Säämi Radioin já Ruotâ SVT Sápmijn .
Čakčat 2013 Oktasašrádio álggahii iežas sámegielat tv-ođđasiid sáddema váldegotti fierpmis .
Čohčuv 2013 Yleisradio algâttij jieijâs sämikielâlij tv-uđđâsij vuolgâttem väldikode viermist .
Yle Sápmi buvttada Suoma áidna sámegielat mánáidprográmma , Unna Junná .
Yle Sápmi pyevtit Suomâ áinoo sämikielâlâš párnáiohjelm , Unna Junná .
Sápmelaš lei Suoma vuosttas sámegielat áigečála .
Sápmelaš lâi Suomâ vuossâmuš sämikielâlâš äigipajelostâ .
Dat almmustuvai davvisámegillii jagiid 1935–2002 .
Tot almostui tavesämikielân iivijn 1935–2002 .
Dán áigge áidna sámegielat aviisa lea Norggas almmustuvvi Avvir , mii almmustuvvá guovtti geardde vahkus .
Tääl áinoo sämikielâlâš aavis lii Taažâst almostuvvee Avvir , mii almostuvá kuohtii ohhoost .
Ánárašgielat searvi ( Anarâškielâ Servi ) lea almmustahttán Anarâš-lastta jagis 1987 .
Anarâškielâ Servi lii almostittâm Anarâš-loostâ ive 1987 rääjist .
Jagi 2011 addojuvvon ásahus aviissaid doarjagis dagai vejolažžan vuosttas geardde servodaga doarjaga mieđiheapmai sámegielat aviisamateriála buvttadeami várás .
Ive 2011 adelum asâttâs avisij torjust toovâi máhđulâžžân vuossâmuu keerdi ohtsâškodálâš torjuu mieđettem sämikielâlâš aavisamnâstuv pyevtitmân .
Doarjja lea mieđihuvvon ásahusa fápmui boahtima maŋŋá Lapin Kansai , mii buvttada sámegielat ođđasiid sihke deaddiluvvon aviisii ja fierbmái .
Toorjâ lii mieđettum asâttâs vuáimánšoddâm maŋa , mii pyevtit sämikielâlijd uđđâsijd sehe teddilum loostân ete viärmán .
Álbmotlaš symbolat
Sámi soga lávll a lea sámiid virggálaš álbmotlávlla .
Sámi soga lávlaga sániid lea čállán vuosttas sápmelaš riikkabeaialmmái ( stuorradikki áirras ) Isak Saba ja nuohta bidjan komponista Arne Sørlie .
Sámi leavgga lea plánen sápmelaš dáiddár Astrid Båhl .
Dan fáddá boahtá meavrresgáris ja lullisápmelaš Anders Fjellnera divttas Páiven párneh ( Beaivvi bártnit ) , mas Fjellner govve sámiid beaivvi nieidan ja bárdnin .
Leavgga rukses gierdu govve beaivváža ja alit mánu .
Leavga ja Sámi soga lávlla dohkkehuvvojedje Sámiid 13. konferánssas Åres jagi 1986 .
Álbmotlávlaga melodiija dohkkehuvvui Sámiid 15. konferánssas Helssegis 1992 .