Eanavuoigatvuohtaseminára
ILO-soahpamuša ratifieren gáibida politihkalaš čovdosiid
- vuoigatvuohtahistorjjálaš dutkamušat eai ovddit sámiid eanavuoigatvuohtagažaldaga čoavdima Suomas .
ILO - soahpamuša nr. 169 ratifieren Suomas gáibida politihkalaš čovdosiid .
Ratifierema eastagat eai váldojuvvo eret vuoigatvuohtahistojjálaš dutkamušain , maiguin lea buorebutge ájihuvvon soahpamuša fápmuiboahtin Suomas .
Sámedikki ordnen ILO-soahpamuša ja sámiid eanavuoigatvuođaid gieđahallan semináras Anáris gávnnahuvvui almmolaččat , ahte Suoma ráđđehus galggašii viimmat bargat áššis politihkalaš mearrádusaid , iige šat joatkit máŋggaid čielggademiid bargama , maidda leat gollan máŋggat jagit .
ILO-soahpamuša ratifierema dáfus vuoigatvuohtaministeriija diŋgon vuoigatvuohtahistojjálaš viiddes čielggadanbargu leamašan dušši .
ILO-soahpamuš vuolgá das , ahte eamiálbmogiid eanavuoigatvuođaid galgá nannet juohke dáhpáhusas , ledje dal eamiálbmogiidda gávnnahuvvon eanavuoigatvuođat dahje eai , dajai OTT Kaisa Korpijaakko-Labba .
OTT Kaisa Korpijaakko-Labba ( tiivistelmä )
Korpijaakko-Labba kritiserii erenomážit jagis 2006 válmmaštuvvan vuoigatvuohtaministeriija diŋgon dutkamušfidnu ollašuhttima ja dutkamušaid bohtosiid .
OTL Juha Joona čielggadeapmái gullan áššebábir jagis 1742 bajiduvvui almmusvuođas fidnu sensašuvdnagávdnosin .
Korpijaakko-Labba gávnnaha , ahte Tukholma kámmirkollegio arkiivvas gávdnon dokumeanta ii eisige lean gonagašlaš mearrádus , mainna sápmelaččaid geavahan eatnamat livčče virgeoapmahašmearrádusain sirdon kruvnnu eatnamin .
Gažaldagas lei dušše Guossámis leamašan ovtta ođđadálu guoskevaš eanariekteášši ja dan guoskan kámmirkollegio áššebábir , mii lei dušše kollegio cealkámuš .
Korpijaakko-Labba kritiserii eanavuoigatvuohtadutkamuša dahkkiid boastto čuoččuhusas , man mielde viiddes eanaopmodaga sirdin livččii dalle ollašuhtton kámmirkollegio mearrádusain .
Suoma stáhta ii leat Korpijaakko-Labba mielde velge bastán duođaštit lágalaš oamastanvuoigatvuođa fidnema eatnamiidda , mat leat dálá stáhta hálddus , sámiid ruovttuguovllus .
Vihkkehallama vuolde eamiálbmoga sajádaga guoskevaš rápmaláhka
Eana- ja meahccedoalloministeriija stáhtačálli Jouni Lind deattuhii ságastis geavatlaš čovdosiid gávdnoma , vuoi konflivttaid sáhtášii garvit ja maiddái joavkkuid ja ealáhusaid intreassaid oktiiheivehit .
– Oktan jurdagin ministeriijaid gaskasaš ovttasbarggus leamašan dakkár rápmalága ásaheapmi , mainna eamiálbmoga sajádat nannejuvvošii , muitalii Lind .
Son árvalii nuppástusaid ja ođđasit guorahallama guoskat erenomážit Meahciráđđehusa rolla .
Vehádatáittardeaddji Johanna Suurpää muitalii eamiálbmotvuoigatvuođaid leat gullan jo guhká Suoma olmmošvuoigatvuohtapolitihka prioritehtaidda .
Maiddái Suurpää sávai , ahte lassičielggadeamit sámiid eanavuoigatvuođain eai šat gáibiduvvošii .
– Suopma lei maiddái erenomáš aktiivvalaččat ovddideamen diibmá ON:id oktasaščoahkkimis dohkkehuvvon julggaštusa eamiálbmogiid vuoigatvuođain .
Vaikke julggaštus ii leatge stáhta njuolgga geatnegahtti áššebábir , das lea goittotge midjiide erenomáš mearkkašupmi .
Suopma čatnasii julggaštussii nannosit riikkaidgaskasaš álbmoga ovddas válmmaštallama sierra muttuin , gávnnahii Suurpää .
Julggaštusas dovddastuvvo ee. eamiálbmogiidda gullevaš iešráđđenvuoigatvuohta .
Ratifieren gáibida ođđa láhkaásaheami
Vuoigatvuohtaministeriija hálddahushoavda Olli Muttilainen muittuhii semináraveaga olmmošvuoigatvuohtajurddašeamis dáhpáhuvvan eamiálbmogiid guoskevaš nuppástusas .
– Go ILO ovddit vástideaddji soahpamuš vuođđuduvai paternalistalaš ja suddadeaddji figgamušaide , lea soahpamušas nr. 169 eamiálbmogat váldon dásseveardásaš oassebeallin mearridit árvvuin , eallimis ja ovdáneamis .
– Ovdáneapmi lea dáhpáhuvvan erenomážit jurddašeamis , mii guoská eamiálbmogiid eanavuoigatvuođaid , luondduriggodagaid ávkingeavaheami , iešidentifikášuvnna ja maiddái virgeoapmahaččaid geatnegasvuođa ráđđádallat dehalaš áššiid birra eamiálbmogiiguin , gávnnahii Muttilainen .
– Mearkkašahtti lávki diibmá dohkkehuvvon eamiálbmotjulggaštusas lea kánske kollektiivvalaš vuoigatvuođaid deattuheapmi .
Muttilainen mieđihii , ahte vuoigatvuohtaministeriija meannudii boastut dan álggahettiin eanavuoigatvuođaid čielggadeaddji dutkanfidnu .
– Vaikke gehččojuvvošiige , ahte ráđđádallangeatnegasvuohta ii lága mielde livččege lean , ii ná dehalaš fidnu , iige earáge eamiálbmoga sajádahkii dovdomassii váikkuheaddji doaimma livčče galgan álggahit almmá ráđđádallamiid sámiiguin .
Eanavuoigatvuohtagažaldaga čoavdinge ii lihkostuva almmá sierra oassebeliid ovttasdoaimma ja duođalaš vuhtiiváldima , gávnnahii Muttilainen .
Son kritiserii maiddái čuoččuhusa , man mielde ILO-soahpamuša sáhtášii ratifieret almmá lassidoaimmaid haga .
– Vuoigatvuohtaministeriija perspektiivvas soahpamuša ratifieren gáibida láhkaásahančovdosiid , son gávnnahii .
Johtilis čoavddus livččii viisáseamos
- Juridihkalaš čielggadeamit eai čoavdde ILO-soahpamuša ratifierema eastagiid .
Ratifieren lea vejolaš dušše dohkkehemiin positiivvalaš diskriminášuvnna prinsihpa , logai riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuohtaáššiid ráđđádallangotti ságajođiheaddji Nils Torvalds .
Positiivvalaš diskriminášuvnnain figgo duođalaš ovttaveardásašvuhtii .
Son anii ratifierema ájiheami váralažžan globalisášuvnna ja gávppálašvuođa ovdánettiin garra fártta .
Oktasaš ovdu oažžu ain dávjjibut sirdásit eret priváhta ovddu ovddas .
– Johtilis čoavddus ILO-soahpamuša ratifierema várás livčče dál viisáseamos ja áššit dušše váttásmuvvet ájahallama joatkašuvadettiin , son gávnnahii .
Torvalds mielas ee. Meahciráđđehus galggašii čuoldásit vuovdimis lasi bálsttáid , go dat dagaha dušše ođđa váttisvuođaid .
Sámedikki lahttu Pekka Aikio lei ilus das , ahte seminárai oassálasttii vuoigatvuohtamnisteriija lassin maiddái eana- ja meahccedoalloministeriija ovddasteaddji .
Eamiálbmotvuoigatvuođaid ovddideapmi justa eana- ja meahccedoalloministeriija hálddahussuorggis lea vásihuvvon guhká jo váttisin .
Aikio fuopmášahtii , ahte sápmelaččaid vuoigatvuohtasajádaga buorideapmi ii leat eret ovttaskas dáluin .
– Sámiid eanavuoigatvuođain lea jearaldat viiddes guovlluid geavaheamis ja oasálasvuođas mearrádusbargamii , son logai .
Aikio tulkon semináras máŋgii namuhuvvon vuoigatvuohtaministeriija diŋgon eanavuoigatvuohtadutkamušas lei , ahte ođđa dutkamušain figgui dasa , ahte heajuduvvo ovddit dutkamušaid duođaštanfápmu .
Näkkäläjärvi gáibida rabasvuođa ja nana oassálastinvuoigatvu ođa
Sámedikki ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi váillahii eanavuoigatvuohtagažaldagaid válmmaštallamii rabasvuođa ja almmolašvuođa .
– Eanavuoigatvuohtaáššiid ii sáhte válbmet olbmuin čihkosis , muhto áššiin galgá bastit hállat rahpasit , almmolaččat ja roahkkadit ja erenomážit muitalit das maid ILO-soahpamuša ratifieren geavadis dárkkuha , son dajai .
Näkkäläjärvi muittuhii Suomas barggu vuolde leahkki viiddes guovlohálddahusa ja láhkaásaheami ođasmahttinfidnuin , main sámediggi háliida leat aktiivvalaččat fárus .
Sámediggi ii hálit olgguštit guovllu suopmelašálbmoga iige ane sin ovdduid sápmelaš ovdduide vuostálassan .
– Sámedikki bargun lea ollašuhttit sámiid kulturiešráđđema ja ovddugohcima .
Seamma háve geahččalit oaidnit sámiid ruovttuguovllu oppalašvuohtan ja buoridit ja ovddidit guovllu buot ássiid eallindiliid , namuhii Näkkäläjärvi .
– Eat gáibit dakkár čovdosiid , mat vealahit suopmelaččaid , rihkkot olbmuid vuođđovuoigatvuođaid dahje bidjet suopmelaččaid ja sápmelaččaid muđuide vuostálágaid .
Eat gáibit ovttaskas olbmuid oamastan eatnamiid alccemet , nugo muhtimen lea čuoččuhuvvon .
Dáid baluid lea dušši gilvit , deattuhii sámedikki ságajođiheaddji .
Semináras ovdanbohte guokte earálágan guovlohálddahusmálle .
Kainuu guovlohálddahusa geahččalanfidnus muitalii hálddahushoavda Kalevi Yliniemi .
Professor Markku Suksi muitalii hálddahusođastusas , hálddahusmálliin ja Ålándda iešráđđemis .
Sámedikki dehaleamos bargun lea ollašuhttit sámiide eamiálbmogin vuođđolágas sihkkaraston iešráđđema , mii sámedikki bealiváldimiid mielde ii leat vel ollašuvvan geavadis .
Seminára sáhkavuorut :
Ságajođiheaddji Juvvá Lemet / Klemetti Näkkäjärvi
OTT Kaisa Korpijaakko-Labba ( čoahkkáigeassu )
Stáhtačálli Jouni Lind , Eana- ja meahccedoalloministeriija
Hálddahushoavda Olli Muttilainen , Vuoigatvuohtaministeriija
Ságajođiheaddji Nils Torvalds , Riikkaidgaskasaš olmmošvuoigatvuohtaáššiid ráđđádallangoddi