Sámediggi hálida anáraš- ja nuortalašgielaid jorgaleaddjiid Sämitigge áigu aanaar- já nuorttâsämikielâ kielâjurgâleijeid Sámediggi hálida vuođđudit anáraš- ja nuortalašgielaide fásta jorgaleaddjiid virggiid . Sämitigge haalijd vuáđudiđ ive 2008 pargoos algâttâm aanaar- já nuorttâsämikielâi kielâjurgeleijei viirgijd . Sámediggi evttoha ásahussii rievdádusa , mii dagašii vejolažžan fásta virggiid vuođđudeami ja daid deavdima . Fásta virggiid vuođđudeapmi gáibida rievdádusa sámedikkis addojuvvon láhkaásahussii daningo ásahus gáibida virggálaš giellajorgaleaddjiin ee. gielladutkosa . Gielladutkosa čađaheapmi ii leat vuos vejolaš dáin gielain . Sämitigge iävtut asâttâs nubástus , mii addel máhđulâšvuođâ virgij vuáđđudmân . Sámedikki doaimmahahkii lei vuosttaš geardde vejolaš bálkáhit anáraš- ja nuortalašgielaid giella-jorgaleaddjiid giđđat 2008 , go dárkkuhussii čujuhuvvui ruhta stáhta bušeahtas . Sämitige toimâttâhân puovtij vuossâmuu keerdi pálkkááttiđ aanaar- já nuorttâsämikielâlâš kielâjurgâleijeid kiđđuv 2008 , ko uáivil várás finnejui ruttâ staatâ budejetist . Sámegiela doaimmahagas barget juo ovdal bálkáhuvvon davvisámegiela giellajorgaleaddjit , geain golmmas ráhkadit jorgalusaid dušše Ohcejoga gieldda dárbbuide . Sämikielâ toimâttuvâst pargeeh jo ovdeláá pálkkááttum tavesämikielâjurgâleijeeh , main kuulmâs jurgâleh tuše Ucjuuvâ kieldâ tárboid . Viirgij vuáđudem váátá sämitiggeest adelum asâttâs nubástuttem , mast virgálâš kielâjurgâleijein váttoo el . kielâtutkos , mii ij lah vala máhđulâš čođâlditteđ nomâttum kielâin . Gielladoaimmahaga bargun lea ee. čuovvut ja ollašuhttit sámi giellalágas mearriduvvon sámiid gielalaš vuoigatvuođaid . Kielâtoimâttuv pargon lii el . čuávvuđ já olášutteđ säämi kielâlaavâst asâttum sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâid . Giellajorgaleaddjiid lassin gielladoaimmahagas barget sámi gielladorvočálli ja sámi giellaáššiidčálli , geat vástideaba ee. giellapolitihkálaš áššiid válmmaštallamis ja dikšuba davviriikkalaš sámi giellaovttasbargui gulli áššiid . Kielâjurgâleijei lasseen parga kielâtoimâttuvâst säämi kielâtorvočällee já säämi kielâašijčällee , kiäh västidává el . kielâpoolitlâš aašij valmâštâlmist já hoittáv teve-eennâmlâš säämi kielâohtâsâšpaargon lohtâseijee aašijd . Eará sámedikki stivrra čoahkkinmearrádusat Avvilis 21.11.2008 : Lase sämitige stiivrâ čuákkimmiärádâsah Avelist 21.11.2008 : Áššiid dikšun sámegillii ain gággat eisseváldiin - Sämikielâlâš ášástâllâm virgeomâháin ain-uv kaggâd Virgeeisseváldit eai leat lasihan bargiideaset sámegiela máhtu eaige sámegielat áššehasbálvaleami - Virgeomâhááh iä lah lasettâm pargeidis sämikielâ tááiđu já sämikielâlâš palvâlem Sámiid ruovttuguovllu virgeeisseváldiin leat ain unnán dakkár bargit , geat bastet bálvalit áššehaččaid sámegillii . Sämikuávlu virgeomâháin láá ain-uv tuše uccáá tagareh pargeeh , kiäh pasteh palvâliđ äššigâšâid sämikielân . Jagi 2004 fápmui boahtán sámi giellalága ulbmilin lei dahkat áššiid dikšuma eisseváldiin sámegillii lunddolažžan ja gulul unnidit dulkojumi , man leat vásihan unohažžan ja váigadin . Ive 2004 vuáimán puáttám uđđâ säämi kielâlaavâ uáivilin lâi toohâđ sämikilâlâš ášástâllâm virgeomâháin luándulâžžân já kepidiđ kuuloold unohâžžân tubdum tulkkum . Sámedikki stivra attii cealkámušas stáhtaráđi muitalussii , mii guoská giellaláhkaásaheapmái ja lea aiddo válmmaštallama vuolde vuoigatvuohtaministeriijas . Sämitige stivrâ adelij 21.11. ciälkkámuš valmâštâllâmvuálásâš staatârääđi kielâlahâasâttâs kyeskee muštâlusân . Sámediggi lea dahkan viiddis čilgehusa sámi giellalága ollašuvvamis jagiin 2004-2006 . Sämitigge lii toohâm vijđes čielgiittâs säämi kielâlaavâ olášuumeest iivvijn 2004-2006 . Dan mielde sámiid ruovttuguovllu gielddain ii leat dáhpáhuvvan mearkkašahtti rievdádus sámegielat bargiid ja bálvalusaid mearis . Ton mield sämikuávlu kieldâin ij lah tábáhtum tuođâlâš nubástus sämikielâlâš pargojuávhu já palvâlem meereest . Ruovttuguovllu gielddain dušše Ohcejoga gielddas sámegiella atnojuvvo virgegáibádusaid eaktun dahje earenoamáš ánsun . Sämikuávlu kieldâin tuše Ucjuuvâ kieldâst sämikielâ kiäččoo virgehoittám iähtun tâi sierânâs ánsun . Sámeguovllus bargi gielddaid ja stáhta bargiin dušše 9,5 % bastá bálvalit olbmuid sámegillii . Sämikuávlust pargee kieldâi já staatâ pargein 9,5 % pasta adeliđ äššigâšpalvâlem sämikielân . Sámegielat bálvalusat ordnejuvvojit eanemus čuvgehusdoaimmas nugo vuođđooahpahusas , mánáid baivedivššus ja ovdaoahpahusas . Sämikielâlâš palvâlusah uárnejuvvojeh enâmustáá čuovviittâstooimâst ađai vuáđumáttááttâsâst , párnái peivitipšoost já ovdâmáttááttâsâst . Measta visot eará sámegielat bálvalusat dáhpáhuvvet ain dulkonbálvalusaid ja áššegirjjiid jorgaleami bokte . Masa puoh eres sämikielâlâš palvâlem tábáhtuvá ain-uv tulkkâpalvâlusâi já äššikirjejurgâlusâi pehti . Earenoamáš váttisin leat vásihan sámegiela geavaheami áššiid divššodettiin telefovnnas . Eromâš váduhin lii tubdum sämikielâ kevttim puhe-limáin tábáhtuvvee ášástâlmist . Virgeeisseváldi ii dábálaččat bastte ordnet telefonbálvaleami sámegillii . Virgeomâhâš ij iänááš paste orniđ sämikielâlâš puhelinpalvâlem . Positiivvalaš ovdaneapmin adnojuvvo dat , ahte virgeeisseváldiid diehtojuohkin sámegillii lea lassánan ee. dan bokte go máŋggat eisseváldit leat almmuhan internetsiidduid maiddái sámegillii . Positiivlâš ovdáneemmin tuálloo virgeomâhái sämikielâlâš tieđettemtooimâ lasanem , el . maaŋgâi siärvusij internet-siijđoi almostittem meiddei sämikielân . Sámedikki iežas doaimmain positiivvalaš lea , ahte leat bastán bálkahit anáraš- ja nuortalašgielaid jorgaleaddjiid sámegiela doaimmahahkii jagi 2008 . Sämitige jieijâs tooimâst positiivlâš lii aanaar- já nuorttâsämikielâlâš kielâjurgâleijei pálkkááttemmáhđulâšvuotâ sämikielâ toimâttâhân ive 2008 . Cealkámušas giddejuvvo fuomášupmi maiddái dasa , ahte váldooassi sámi álbmogis báhcá buot sámi giellavuoigatvuođaid olggobeallái danin go sii ásset sámi giellalága oaiveáššálaš doaibmanguovllu , namalassii sámiid ruovttuguovllu olggobealde . Ciälkkámušâst kiddejuvvoo huámášume meiddei toos , et iänááš uási sämiaalmugist páácá puohâi säämi kielâvuoigâdvuođâi ulguubel ton keežild , et sij äässih säämi kielâlaavâ válduášálâš heiviittemkuávlu , ađai sämikuávlu ulguubeln . Nilla Tapiola ovddasteaddjin boazodoallo- ja luondduealáhusaid ráđđádallangoddái Nilla Tapiola ovdâsteijen puásuituálu- já luánduiäláttâsâi ráđádâllâmkoodán Ohcejohkalaš Nilla Tapiola namahuvvui sámedikki ovddasteaddjin eana- ja meahccedoalloministeriija ásahan boazodoallo- ja luondduealáhusdutkámuša ráđđádallangoddái njukčamánu 2010 rádjái . Ucjuvlâš Nilla Tapiola nomâttui sämitige ovdâsteijen eennâm- já meccituáluministeriö asâttem puásuituálu- já luánduiäláttâstutkâmuš ráđádâllâmkoodán njuhčâmáánu 2010 räi . Ministeriija bivddii sámedikki nammadit ráđđádallangoddái ođđa ovddasteaddjis čakčat jápmán rektor Lassi Valkeapää sadjái . Ministeriö táátui sämitige nomâttiđ ráđádâllâmkoodán uđđâ ovdâsteijee čohčuv jáámmám rehtor Lassi Valkeapää sajan . Tapiola várrelahttun bargá juo ovdal bargui nammaduvvon Ristenrauna Magga . Tapiola värijesânin tuáimá jo ovdeláá paargon nomâttum Ristenrauna Magga . Pet ra Magga eanagoaskinvahágiid buhtadusortnega čuovvu bargojovkui Petra Magga kuáskimvahâgij sajanmáksuvuáháduv čuávvumjuávkun Vuohččulaš Petra Biret Magga nammaduvvui sámedikki ovddasteaddjin eanagoaskima boazodollui dagahan vahágiid buhtadanortnega čuovvu bargojovkui . Vuáččulâš Petra Biret Magga nomâttui sämitige ovdâsteijen kuáskim puásuituálun tovâttâm vahâgij sajanmáksuvuáháduv čuávvumjuávkun . Bargojoavkku lea ásahan birasministeriija . Čuávvumjuávhu lii asâttâm pirâsministeriö . Urpo Vuolab várreovddasteaddjin meahcceráđđehusa Ohcejoga ovttasbargojovkui Urpo Vuolab väriovdâsteijen meccihaldâttâs Ucjuuvâ ohtâsâšpargojuávkun Urpo Vuolab nammaduvvui sámedikki várreovddasteaddjin meahcceráđđehusa Ohcejoga ovttasbargojovkui . Urpo Vuolab nomâttui sämitige väriovdâsteijen meccihaldâttâs Ucjuuvâ ohtâsâšpargojuávkun . Sámedikki várreovddasteaddjin bargojoavkkus lea ovdal bargan Pentti Pieski , gii lea bivdán ođđa várreovddasteaddji nammadeami dan maŋŋá go son lea sirdásan meahcceráđđehusa bargin . Sämitige väriovdâsteijen juávhust lii ovdeláá toimâm Pentti Pieski , kote lii pivdám uđđâ väriovdâsteijee nomâttem tast maŋa ko sun lii sirdâšum meccihaldâttâs pargen . Sámi evttohasat girjerájusveahkkeruđaid lávdegoddái Ovdâsteijeeiävtukkâsah kirjerájuišeruttâlävdikoodán Sámediggi evttoha oahpahusministeriijai sámiid ovddasteaddjiid ministeriija vuolde doaibmi girjerájusveahkkeruđaid lávdegoddái . Sämitigge iävtut máttááttâsministeriön sämmilij ovdâstâs ministeriö vyelni tuáimee kirjerájuišeruttâlävdikoodán . Lávdegoddi juohká girječálliide ja jorgaleaddjiide veahkkeruđaid ja stipeanddaid . Lävdikodde juáhá kirječälleid já jurgâleijeid išeruuđâid já torjuid . Ministeriija namuha lávdegoddái oktiibuot čieža lahtu ja daidda várrelahtuid . Mi-nisteriö noomât läbdikoodán ohtsis čiččâm jesânid já sijjân värijesânijd . Sámediggi ásahii evttohassan čuovvovaš olbmuid , geat ovddastit buot golmma Suomas hubmojuvvon sámegiela : Erkki Lumisalmi , Jouni Ilmari Jomppanen , Matti Morottaja , Anni Näkkäläjärvi , Hilkka Rasmus ja Rauna Paadar-Leivo . Sämitigge asâttij iävtun čuávvoo puohâi kuulmâ Suomâst sarnum sämikielâ ovdâsteijee ulmuid : Erkki Lumisalmi , Jouni Ilmari Jomppanen , Matti Morottaja , Anni Näkkäläjärvi , Hilkka Rasmus já Rauna Paadar-Leivo . Erkki Lumisalmi ovddasteaddjin Nuortalaškultuvrra doarjjafondii Erkki Lumisalmi ovdâsteijen Nuorttâlâškulttuursiättusân Erkki Lumisalmi nammaduvvui sámedikki ovddasteaddjin nuortalaškultuvrra ođđa doarjjafondii ( Kolttakulttuurisäätiö ) . Erkki Lumisalmi nomâttui sämitige ovdâsteijen uđđâ Nuorttâlâškulttuursiättusân ( Kolttakulttuurisäätiö ) . Sámi museafoanda ( Saamelaismuseosäätiö ) bivddii giđđat pateanta- ja registrerenráđđehusas lobi nuortalaškultuvrra doarjjafoandda vuođđudeapmái . Sämimuseosiäđus ( Saamelaismuseosäätiö ) táátui kiđđuv paateent- já registerhaldâttâsâst love Nuorttâlâškulttuursiättus vuáđđudmân . Lohpi foandda vuođđudeapmái bođii golggotmánus 2008 . Lope siättus vuáđđudmân poođij roovvâdmáánust 2008 . Foandda ulbmilin lea doarjut ja ovddidit nuortasámiid kultuvrra ja bajásdoallat ja stivret nuortalaškultuvrra guovddáža , mii lea Čeavetjávrris . Siättus uáivilin lii tuárjuđ já ovdediđ nuorttâsämikulttuur sehe alnetoollâđ já jođettiđ nuorttâlâškulttuurkuávdáá , mii lii Čevetjäävrist .