Sámi soga lávlla Säämi suuvâ laavlâ Sámi soga lávlla lea sámiid álbmotlávlla . Säämi suuvâ laavlâ / Sámi soga lávlla lii sämmilij aalmuglâšlaavlâ . Lávlaga sániid lea čállán sámiid mearkaalmmái Isak Saba / Sápp-Issát ( 1875-1921 ) . Lavluu saanijd lii čáállám sämmilij merkkâalmai Isak Saba / Sápp-Issát ( 1875-1921 ) . Son lei oahpaheaddji ja eret Finnmárkku Unjárggas , vuosttas sápmelaš riikkabeaialmmái . Sun lâi Finnmark Uunjaargâst ( Unjárga / Uuniemi ) šaddaaš , lamaš máttáátteijee já vuossâmuš sämmilâš riijkâpeeivialmai . Saba dikta válljejuvvui álbmotlávllan 13. sámekonfereanssas Åres borgemánus 1986 . Saba tihtâ väljejui aalmuglâšlaavlân 13. säämi konfereensâst Årest porgemáánust 1986 . Lávlagii lea bidjan nuohta norgalaš Arne Sørlie . Lavluu nuotâ lii pieijâm taažâ Arne Sørlie . Nuohtta dohkkehuvvui virggálaččat sámiid 15. konfereanssas Helssegis 1992 . Nuottâ tuhhiittui virgálávt säämi 15. konfereensâst Helsigist ive 1992 . Sámi soga lávlla lea jorgaluvvon guđa sámegillii ja maiddái suomagillii , man jorgalii Otto Manninen . Säämi suuvâ laavlâ lii jurgâlum kuuđâ sämikielân já meid suomâkielân . Jurgâlus lii toohâm Otto Manninen . Sámit lávlot Sámi soga lávlaga álo go ávvudit . Aalmuglâšlaavlâ lávloo jyehi saajeest , kost tuálloo sämmilij juhle . Dábálaččat dat lávlojuvvo čuoččat . Isak Saba ( 1875-1921 ) Táválávt tot lávloo čuožžâd . Isak Mikal ( Mikkel ) riegádii Per Sabbasena ja Britha Aikio čieža máná bearrašii nubbin nuoramus mánnán . Isak Mikal ( Mikkel ) šoodâi Per Sabbasen já Britha Aikio čiččâmpärnisâš perruu nubben nuorâmužžân . Su áhčči lei gávpejas , šibitdoalli ja guolásteaddji , ja danin bearaš suittiige ássat stuorát ja buoret viesus go máŋgasat earát . Suu eeči lâi kävppijâs , šiiveettuállee já kyelipivdee , já tane peerâ suuitij-uv aassâđ vuohâsubbooht ka maaŋgah eres perruuh . Maŋŋá Saba mánnávuođa ruoktu lea divvojuvvon ja lea dál oassi Várjjat Sámi Musea ( Varanger Sámi museum ) čájáhusa . Tastoo Saba šoddâmpäikki lii tiivvum já tast lii rahtum uási Várjjat Sámi Musea ( Vaarjâg Säämi museo ) čáitálmâs . Saba dovdet erenomážit das go son lea čállán sániid sámiid álbmotlávlagii , muhto son lei maid sápmelaš oahpaheaddji ja politihkkár . Saba lii tobdos eromâšávt sämmilij aalmuglâšlavluu sännejeijen , mut sun lâi meiddei säämi máttááttee já politijkkár . Vuosttas sápmelaš riikkabeaialmmájin Norgga Stuorradikkis jagiin 1907-1912 son ovddastii Finnmárkku bargiidbellodaga . Vuossâmužžân säämi riijkâpeivialmajin Taažâ Stuorrâtiggeest iivijn 1907-1912 sun ovdâstij Ruija pargeipiäláduv . Saba válljejuvvui riikkabeivviide , dasgo son lihkostuvai doalvut ovddosguvlui sámiid vuoigatvuođaid guoski prográmma , mas deattuhuvvui earet eará sámegielat ipmilbálvalusaid ja Biibbaliid dehálašvuohta sihke gáibiduvvojedje ovttalágan eanaoastinvuoigatvuođat . Saba šoodâi väljejuđ riijkâpeivijd , ko sun luhostui tuálvuđ ovdâskulij sämmilij vuoigâdvuođâid kyeskee ohjelm , mast tiäduttui eres lasseen sämikielâlâš immeelpalvâlusâi já ráámmáttij tehálâšvuotâ já mast váttojii ohtâlâs eennâmuástimvuoigâdvuođah . Dalle go Saba váikkuhii Norggas elle vel virggálaš dáruiduhttinpolitihka áiggi ja sámegiela ja sámekultuvrra geahččaledje jávkadit . Ko Saba vaikuttij Taažâst lâi tobbeen vala virgálâš táruiduttempolitiik äigi , mon viggâmuššân lâi sämikielâ já sämikulttuur meddâlväldim . Saba jámii álgogease 1921 dušše 46-jahkásažžan . Saba jaamij algâkeesit ive 1921 tuše 46-ihásâžžân . Sámi aviisa Nuorttanáste almmustahtii Saba jápmima maŋŋá muitočállosa , man mielde sámit ledje manahan dehálaš ovddasteaddjiset , guhte guđii maŋŋásis sohkabuolvvaid čađa ealli árbbi . Säämi aavis Nuorttanáste almostitij forgâ Saba jäämmim maŋa muštočalluu , mon mield sämmiliih lijjii monâttâm tehálii ovdâsteijes , kote kuođâttij maŋŋaalsis suhâpuolvâi ááigán ellee äärbi . Guldal ja lávllo davvisámegillii Kuldâl já láávlu tavesämikielân Audio : Annukka Hirvasvuopio-Laiti Audio : Matti Morottaja , Ilmari Mattus , Aune Kuuva , Kirsti Ranta ( almmustahtton lávlu lobiin ) ( almostittum lávloi luuvijn ) SÁMI SOGA LÁVLLA SÄÄMI SUUVÂ LAAVLÂ Sánit : Isak Saba Nuohtta : Arne Sørlie Jurgâlâm Matti Morottaja Guhkkin davvin Dávggáid vuolde Tääbbin tavveen Távgái vyelni sabmá suolggai Sámieatnan : mist lii stuorrâ Säämieennâm . Duottar leabbá duoddar duohkin , Tuodâr liäbbáá tuoddâr tyehin , jávri seabbá jávrri lahka , jävri šiärráá jäävri alda . čohkat čilggiin , čorut čearuin Čoheh čielgijn , čoroh čuumâin allanaddet almmi vuostá ; alanedeh alme vuástá ; šávvet jogat , šuvvet vuovddit , šäävvih juuvah , šuveh vyevdih , cáhket ceakko stállenjárggat cäähih ciägu stälinjaargah máraideaddji mearaide . meendu muávroo meerâ siis . Dálvit dáppe buolašbiekkat , Tälviv tääbbin puolâšpiegah , muohtaborggat meariheamit , muotâpuurgah merettemeh . Sámi sohka sieluin mielain Säämi suuhâ siäloin mieláin eahccá datte eatnamiiddis : iäccá kuittâg enâmijdis . Mátkkálažžii manoheabit , Má háliist láá mánutteveh , giđđudeaddji guovssahasat , ki ordeijee kuovsâkkâsah , ruoškkas , ruovggas rođuin gullo , ruoškâs , ruovgâs roo oin kulloo , juhca jávrriin , jalgadasain , juucâ jaavrijn , jolgâdâsâin , geresskálla máđii miel . kerrisskaalâ maa ij mield. . Ja go geassebeaivváš gollut Já ko kesipiäiváš páštá meecijn , mehciid , mearaid , mearragáttiid , meerâin , merâriddoin , golli siste guollebivdit kole siste kuálásteijeeh suilot mearain , suilot jávrriin suiloh meerâin , suiloh jaavrijn . gollin čuvget čáhcelottit , Kollen čyevih čäcilodeh , silban šovvot sámi deanut , silbân kolgeh Säämi juuvah , šelgot čuoimmit , šleđgot áirrut , šiälguh čyeimih , šaleh ááiruh , luitet albmát lávllodemiin lyeštih almaah lávlustâlân geavgŋáid , guoikkaid , goatniliid . kiäváid , kuoškâid , kuánilijd . Sámieatnan sohkagoddi , Säämieennâm suhâkodde dat lea gierdan doddjokeahttá tot lii killám toijuuhánnáá goddi čuđiid , garrogávppiid , koddee čuu ijd , karokaavpijd , viehkis vearrevearrováldiid . viehis veriviäru väldeid . Dearvva dutnje , sitkes sohka ! Tiervâ tunjin , si hes suuhâ ! Dearvva dutnje , ráfi ruohtas ! Tiervâ tunjin , ráávhu ruotâs ! Eai leat doarut dorrojuvvon , Tust láá suá ih so âhánnáá , eai leat vieljain varat vardán viiljâin vorrâ vardehánnáá . Sámi siivo soga sis . Sijvo suuhâ sämmilâš ! Máttarádját mis leat dovle Madâräijiheh láá tovle vuoitán vearredahkkiid badjel ; vuostálastot , vieljat , miige vuáittâm verrušeijee vievâid . sitkatvuođain soardiideamet ! Vuástálistup viiljah mij-uv Beaivvi bártniid nana nálli ! Peeivi parnij noonâ nääli , Eai du vuoitte vašálaččat , iä tuu vyeiti vajaliihkin , jos fal gáhttet gollegielat , jis tun toolah kollekielâd , muittát máttarmáttuid sáni : muštáh maddârijdâd sääni : Sámieatnan sámiide ! Säämieennâm sämmiláid ! Guldal ja lávllo anárašgillii