Sámi soga lávlla
Säämi suuvâ laavlâ
Sámi soga lávlla lea sámiid álbmotlávlla .
Säämi suuvâ laavlâ / Sámi soga lávlla lii sämmilij aalmuglâšlaavlâ .
Lávlaga sániid lea čállán sámiid mearkaalmmái Isak Saba / Sápp-Issát ( 1875-1921 ) .
Lavluu saanijd lii čáállám sämmilij merkkâalmai Isak Saba / Sápp-Issát ( 1875-1921 ) .
Son lei oahpaheaddji ja eret Finnmárkku Unjárggas , vuosttas sápmelaš riikkabeaialmmái .
Sun lâi Finnmark Uunjaargâst ( Unjárga / Uuniemi ) šaddaaš , lamaš máttáátteijee já vuossâmuš sämmilâš riijkâpeeivialmai .
Saba dikta válljejuvvui álbmotlávllan 13. sámekonfereanssas Åres borgemánus 1986 .
Saba tihtâ väljejui aalmuglâšlaavlân 13. säämi konfereensâst Årest porgemáánust 1986 .
Lávlagii lea bidjan nuohta norgalaš Arne Sørlie .
Lavluu nuotâ lii pieijâm taažâ Arne Sørlie .
Nuohtta dohkkehuvvui virggálaččat sámiid 15. konfereanssas Helssegis 1992 .
Nuottâ tuhhiittui virgálávt säämi 15. konfereensâst Helsigist ive 1992 .
Sámi soga lávlla lea jorgaluvvon guđa sámegillii ja maiddái suomagillii , man jorgalii Otto Manninen .
Säämi suuvâ laavlâ lii jurgâlum kuuđâ sämikielân já meid suomâkielân . Jurgâlus lii toohâm Otto Manninen .
Sámit lávlot Sámi soga lávlaga álo go ávvudit .
Aalmuglâšlaavlâ lávloo jyehi saajeest , kost tuálloo sämmilij juhle .
Dábálaččat dat lávlojuvvo čuoččat .
Isak Saba ( 1875-1921 )
Táválávt tot lávloo čuožžâd .
Isak Mikal ( Mikkel ) riegádii Per Sabbasena ja Britha Aikio čieža máná bearrašii nubbin nuoramus mánnán .
Isak Mikal ( Mikkel ) šoodâi Per Sabbasen já Britha Aikio čiččâmpärnisâš perruu nubben nuorâmužžân .
Su áhčči lei gávpejas , šibitdoalli ja guolásteaddji , ja danin bearaš suittiige ássat stuorát ja buoret viesus go máŋgasat earát .
Suu eeči lâi kävppijâs , šiiveettuállee já kyelipivdee , já tane peerâ suuitij-uv aassâđ vuohâsubbooht ka maaŋgah eres perruuh .
Maŋŋá Saba mánnávuođa ruoktu lea divvojuvvon ja lea dál oassi Várjjat Sámi Musea ( Varanger Sámi museum ) čájáhusa .
Tastoo Saba šoddâmpäikki lii tiivvum já tast lii rahtum uási Várjjat Sámi Musea ( Vaarjâg Säämi museo ) čáitálmâs .
Saba dovdet erenomážit das go son lea čállán sániid sámiid álbmotlávlagii , muhto son lei maid sápmelaš oahpaheaddji ja politihkkár .
Saba lii tobdos eromâšávt sämmilij aalmuglâšlavluu sännejeijen , mut sun lâi meiddei säämi máttááttee já politijkkár .
Vuosttas sápmelaš riikkabeaialmmájin Norgga Stuorradikkis jagiin 1907-1912 son ovddastii Finnmárkku bargiidbellodaga .
Vuossâmužžân säämi riijkâpeivialmajin Taažâ Stuorrâtiggeest iivijn 1907-1912 sun ovdâstij Ruija pargeipiäláduv .
Saba válljejuvvui riikkabeivviide , dasgo son lihkostuvai doalvut ovddosguvlui sámiid vuoigatvuođaid guoski prográmma , mas deattuhuvvui earet eará sámegielat ipmilbálvalusaid ja Biibbaliid dehálašvuohta sihke gáibiduvvojedje ovttalágan eanaoastinvuoigatvuođat .
Saba šoodâi väljejuđ riijkâpeivijd , ko sun luhostui tuálvuđ ovdâskulij sämmilij vuoigâdvuođâid kyeskee ohjelm , mast tiäduttui eres lasseen sämikielâlâš immeelpalvâlusâi já ráámmáttij tehálâšvuotâ já mast váttojii ohtâlâs eennâmuástimvuoigâdvuođah .
Dalle go Saba váikkuhii Norggas elle vel virggálaš dáruiduhttinpolitihka áiggi ja sámegiela ja sámekultuvrra geahččaledje jávkadit .
Ko Saba vaikuttij Taažâst lâi tobbeen vala virgálâš táruiduttempolitiik äigi , mon viggâmuššân lâi sämikielâ já sämikulttuur meddâlväldim .
Saba jámii álgogease 1921 dušše 46-jahkásažžan .
Saba jaamij algâkeesit ive 1921 tuše 46-ihásâžžân .
Sámi aviisa Nuorttanáste almmustahtii Saba jápmima maŋŋá muitočállosa , man mielde sámit ledje manahan dehálaš ovddasteaddjiset , guhte guđii maŋŋásis sohkabuolvvaid čađa ealli árbbi .
Säämi aavis Nuorttanáste almostitij forgâ Saba jäämmim maŋa muštočalluu , mon mield sämmiliih lijjii monâttâm tehálii ovdâsteijes , kote kuođâttij maŋŋaalsis suhâpuolvâi ááigán ellee äärbi .
Guldal ja lávllo davvisámegillii
Kuldâl já láávlu tavesämikielân
Audio : Annukka Hirvasvuopio-Laiti
Audio : Matti Morottaja , Ilmari Mattus , Aune Kuuva , Kirsti Ranta
( almmustahtton lávlu lobiin )
( almostittum lávloi luuvijn )
SÁMI SOGA LÁVLLA
SÄÄMI SUUVÂ LAAVLÂ
Sánit : Isak Saba
Nuohtta : Arne Sørlie
Jurgâlâm Matti Morottaja
Guhkkin davvin Dávggáid vuolde
Tääbbin tavveen Távgái vyelni
sabmá suolggai Sámieatnan :
mist lii stuorrâ Säämieennâm .
Duottar leabbá duoddar duohkin ,
Tuodâr liäbbáá tuoddâr tyehin ,
jávri seabbá jávrri lahka ,
jävri šiärráá jäävri alda .
čohkat čilggiin , čorut čearuin
Čoheh čielgijn , čoroh čuumâin
allanaddet almmi vuostá ;
alanedeh alme vuástá ;
šávvet jogat , šuvvet vuovddit ,
šäävvih juuvah , šuveh vyevdih ,
cáhket ceakko stállenjárggat
cäähih ciägu stälinjaargah
máraideaddji mearaide .
meendu muávroo meerâ siis .
Dálvit dáppe buolašbiekkat ,
Tälviv tääbbin puolâšpiegah ,
muohtaborggat meariheamit ,
muotâpuurgah merettemeh .
Sámi sohka sieluin mielain
Säämi suuhâ siäloin mieláin
eahccá datte eatnamiiddis :
iäccá kuittâg enâmijdis .
Mátkkálažžii manoheabit ,
Má háliist láá mánutteveh ,
giđđudeaddji guovssahasat ,
ki ordeijee kuovsâkkâsah ,
ruoškkas , ruovggas rođuin gullo ,
ruoškâs , ruovgâs roo oin kulloo ,
juhca jávrriin , jalgadasain ,
juucâ jaavrijn , jolgâdâsâin ,
geresskálla máđii miel .
kerrisskaalâ maa ij mield. .
Ja go geassebeaivváš gollut
Já ko kesipiäiváš páštá meecijn ,
mehciid , mearaid , mearragáttiid ,
meerâin , merâriddoin ,
golli siste guollebivdit
kole siste kuálásteijeeh
suilot mearain , suilot jávrriin
suiloh meerâin , suiloh jaavrijn .
gollin čuvget čáhcelottit ,
Kollen čyevih čäcilodeh ,
silban šovvot sámi deanut ,
silbân kolgeh Säämi juuvah ,
šelgot čuoimmit , šleđgot áirrut ,
šiälguh čyeimih , šaleh ááiruh ,
luitet albmát lávllodemiin
lyeštih almaah lávlustâlân
geavgŋáid , guoikkaid , goatniliid .
kiäváid , kuoškâid , kuánilijd .
Sámieatnan sohkagoddi ,
Säämieennâm suhâkodde
dat lea gierdan doddjokeahttá
tot lii killám toijuuhánnáá
goddi čuđiid , garrogávppiid ,
koddee čuu ijd , karokaavpijd ,
viehkis vearrevearrováldiid .
viehis veriviäru väldeid .
Dearvva dutnje , sitkes sohka !
Tiervâ tunjin , si hes suuhâ !
Dearvva dutnje , ráfi ruohtas !
Tiervâ tunjin , ráávhu ruotâs !
Eai leat doarut dorrojuvvon ,
Tust láá suá ih so âhánnáá ,
eai leat vieljain varat vardán
viiljâin vorrâ vardehánnáá .
Sámi siivo soga sis .
Sijvo suuhâ sämmilâš !
Máttarádját mis leat dovle
Madâräijiheh láá tovle
vuoitán vearredahkkiid badjel ;
vuostálastot , vieljat , miige
vuáittâm verrušeijee vievâid .
sitkatvuođain soardiideamet !
Vuástálistup viiljah mij-uv
Beaivvi bártniid nana nálli !
Peeivi parnij noonâ nääli ,
Eai du vuoitte vašálaččat ,
iä tuu vyeiti vajaliihkin ,
jos fal gáhttet gollegielat ,
jis tun toolah kollekielâd ,
muittát máttarmáttuid sáni :
muštáh maddârijdâd sääni :
Sámieatnan sámiide !
Säämieennâm sämmiláid !
Guldal ja lávllo anárašgillii