Sámedikkit illudit davviriikkalaš sámekonvenšuvnna dohkkehea Sämitigeh ilodeh tave-eennâmlâš sämisopâmuš tuhhiittem ovdán Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna válmmaštallan ja ovdáneapmi lea leamaš guhkes proseassa ja dat lea válmmaštallojuvvon davviriikkalaš áššedovdijoavkkus golbma jagi . Tave-eennâmlâš sämisopâmuš valmâštâllâm já ovdánem lii lamaš kuhes proosees já tot lii valmâštâllum tave-eennâmlâš äššitobdeepargojuávhust kulmâ ive . Konvenšuvdnahápmosa luobaheami maŋŋel jagi 2005 davviriikkalaš sámekonvenšuvnna ovddideapmi nogai stáhtaidgaskasaš ovttasbargun máŋgga jahkái . Sopâmušhammiittâs luovâttem maŋa ive 2005 tave-eennâmlii sämisopâmuš ovdedem nuuvâi staatâi koskâsii oovtâstpargoost maaŋgâ ihán . Dál ráđđádallamat konvenšuvnna dohkkeheami várás álget Ruoŧa , Suoma ja Norgga stáhtaid ja guoskevaš riikkaid sámedikkiid ovttasbargun jagi 2011 rájes . Tääl ráđádâlmeh sopâmuš tuhhitmân älgih Ruotâ , Suomâ já Taažâ staatâi já sämitigij oovtâstpargon ive 2011 rääjist . Dát mearriduvvui Ruoŧa , Suoma ja Norgga stáhtaid nd. sámeministariid ja guoskevaš riikkaid sámediggepresideanttaid oktasaščoahkkimis odne 22.11.2010 Stockholmmas . Taat meridui Ruotâ , Suomâ já Taažâ sämiaašijn västideijee ministerij já áášán kullee enâmij sämitigij presideentâi ohtsâščuákkimist onne 22.11.2010 Tukholmast . Davviriikkalaš sámekonvenšuvnna dohkkeheapmi lea šihttojuvvon ollašuhttojuvvot viđa jagis . Tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem lii sooppum olášittuđ viiđâ ivveest . Sámedikkit ledje sávvan , ahte ráđđádallamat sáhtále ollašuhttojuvvot jođáneappot , muhto ášši ovdáneapmi lea deháleamos . Sämitigeh láá tuáivum , et ráđádâlmijd puávtáččij toollâđ jotelub äigitavluin , mut tehálumos lii ääši ovdánem . Lea vuorddehahtti , ahte ráđđádallamiin šaddet váddásat . Lii vyerdimist , et ráđádâlmeh láá vaigâdeh . Konvenšuvdna livččii historjjálaš ja dan dohkkeheapmi dárkkuhivččii máilmmi vuosttaš stáhtasoahpamuša šaddama , man ulbmilin lea buoridit máŋgga riikka álgoálbmoga , sápmelaččaid , sajádaga . Sopmuš ličij historjállâš já ton tuhhiittem uáivildičij maailm vuossâmuu staatâsopâmuš šoddâm , mon uáivilin lii pyerediđ maaŋgâ staatâ kuávluin ässee algâaalmug , sämmilij , sajattuv . Ruoŧa , Suoma ja Norgga sámedikkiid ja Ruošša sámiid ovttasbargoorgána , Sámi Parlamentáralaš Ráđđi ( SPR ) , vuordá davviriikkalaš sámekonvenšuvnna ovddidit sápmelaččaid rájiid rasttildeaddji ovttasbarggu ovdalačča buorebun nu ahte dat lasiha sápmelaččaid oktiigullevašvuođa dovddu ja dahká SPR:s sápmelaččaid oktasaš alimus representatiivvalaš orgána iežas hálddahusstruktuvrrainis . Ruotâ , Suomâ já Taažâ sämitigij sehe Ruošâ sämmilij oovtâstpargo-orgaan , Säämi Parlamentaarlâš Rääđi ( SPR ) vuárdá , et tave-eennâmlâš sämisopâmuš oovded sämmilij raajijd rastaldittee oovtâstpargo ovdiist pyerebân lasseetmáin sämmilij oohtânkulluuvâšvuođâ já läčimáin SPR:st sämmilij ohtsii alemuu ovdâsteijee orgaan jieijâs haldâttâhráhtusijdiskuin . Vaikko sámedikkit leat davviriikkalaš sámekonvenšuvnna dohkkehanráđđádallamiin stáhta delegašuvnnaid oassin , de sápmelaččain lea oktasaš jietna . Veikkâ sämitigeh láá tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittemráđádâlmijn uássin staatâi delegaatioid , lii sämmilij jienâ ohtsâš . SPR ráđđádallá oktan jietnan davviriikkalaš sámekonvenšuvnna dohkkeheami várás . SPR ráđádâl ohtân juávkkun tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhitmân . SPR gáibida , ahte davviriikkalaš sámekonvenšuvdna ráđđádallojuvvo ollislažžan ja buot konvenšuvdnaháposa dáhkidan vuoigatvuođat ollašuvvet . SPR váátá , et tave-eennâmlâš sämisopâmuš ráđádâlloo oleslâžžân já puoh sopâmušhammiittâs tähidem vuoigâdvuođah olášuveh . Ruoŧa sámedikki ráđđehusa ságadoalli Ingrid Inga dadjá , ahte lea hui illudahtti ahte golbma Sámedikki oassálastet dásseárvosaš oassebeallin ráđđádallamiidda , mii guoská davviriikkalaš sámekonvenšuvdnii . Ruotâ sämitige sriivrâ saavâjođetteijee Ingrid Inga iätá , et lii uáli ilodittee et kulmâ Sämitige uásálisteh täsiárvusâžžân uásipeellin ráđádâlmijn tave-eennâmlii sämisopâmušâst . Mii vuolgit das , ahte sámedikkiid vejolašvuođat oassálastit ráđđádallamiidda sihkarastojuvvojit sierra stahtaid beales . Vyelgip tast , et Sämitigij iävtuh uásálistiđ ráđádâlmáid torvejuvvojeh áášán kullee staatâi tooimâst . Dat ahte ráđđádallamat galget leat gárvásat viđa jagi siste , mearkkaša maiddái ahte Ruoŧŧa dán áiggis sáhttá almmuhit , áigugo Ruoŧŧa nannet ja dorvvastit sámiid vuoigatvuođa iešmearrideapmái , vuoigatvuođa eatnamii ja čáhcái ja luondduriggodagaide álbmotrievtti prinsiippaid mielde . Tot äšši et ráđádâlmeh kalgeh nuuhâđ viiđâ ive siste , meerhâš meiddei tom , et Ruotâ taan äägi siste almoot aiguinis nanodiđ já turviđ sämmilij vuoigâdvuođâ jiešmeerridmân já enâmij já čaasij já luánduriggoduvâi haaldâšmân aalmugijkoskâsii vuoigâdvuođâ prinsiipâi miäldásávt . Suoma sámedkki presideanta Klemetti Näkkäläjärvi dadjá , ahte Suoma sámediggái ráđđádallamat davviriikkalaš sámekonvenšuvnna dohkkeheami várás lea earenoamáš dehálaččat , daningo Suopma šaddá davviriikkalaš sámekonvenšuvnna bakte dáhkidit sámi ealáhusaid ja kultuvrra suoji dáláža buorebut , čoavdit sápmelaččaid rivttiid eatnamiidda ja čáziide sihke dorvvastit sámediggái dárbahassii buriid resurssaid obanassiige doaibmat . Suomâ sämitigij saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi iätá , et Suomâ sämitiigán ráđádâlmeh tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhitmân láá eromâš teháliih , ko Suomâ kárttáá tave-eennâmlii sämisopâmuš pehti tähidiđ sämi-iäláttâsâi já - kulttuur syeje táálást pyerebeht , čuávdiđ sämmilij vuoigâdvuođâid enâmân já čáácá sehe turviđ sämitiigán tuárvi naavcâid toimâđ . Suomâ staatâ lii asâttâm maaŋgâ ihelovo ääigi ulmen uážžuđ aalmuglii čuávdus sämmilij eennâm- já čäcivuoigâdvuođâin , mut čuávdus uuccâm ij lah ubâ algâttumgin . Suopma ii sáhte šat čiehkadit álbmotlaš čovdosa ohcama duohkái . Suomâ ij pyevti onnig peittâttâđ aalmuglii čuávdus uuccâm tuáhá . Suoma stáhta šaddá čoavdit sápmelaččaid eanan- ja čáhcevuoigatvuođaid maŋimusat davviriikkalaš sámekonvenšuvnna oassin , nappo viđa jagi siste . Suomâ staatâ kalga čuávdiđ sämmilij eennâm- já čäcivuoigâdvuođâid majemustáá uássin tave-eennâmlii sämisopâmuš , ađai viiđi ive siste . Egill Olli dadjá iežas leat hui ilus go šiehtadallamat bohtet dál johtui . Taažâ sämitige president Egil Olli iätá lemin uáli ilolâš tast , et ráđádâlmeh peessih tääl joton . ” “ Nugo diehtit de lea leamaš veaháš soahpameahttunvuohta šiehtadallanplána ektui , erenoamážit Norggas , muhto go mii dál diehtit ahte lea ovttamielalašvuohta Suoma ja Ruoŧa sámedikkiid ja daid guoskevaš ráđđehusaid gaskka , de ii galgga johtui boahtin leat Norgga duohken . Tegu tiettip lii lamaš mottoom verd sierâmielâlâšvuotâ ráđádâllâmvuáváámist , eromâšávt Taažâst , mut ko mij tääl tiettip , et Suomâ já Ruotâ sämitigij já toi enâmij haldâttâsâi kooskâ lii oovtmielâlâšvuotâ , te algâttem ij uážu leđe Taažâst kiddâ . Áiggun geavahit vejolašvuođa rámiidit Suoma ja Ruoŧa čorgadis ja buori proseassa dihte dán rádjai , ja mielas vuorddán bargagoahtit dáinna historjjálaš doaimmain ; oažžut áigái oktasaš sámi konvenšuvnna golmma davviriikkas gos mii ássat . ” joatká Egill Olli . Tääl halijdâm kevttiđ tilálâšvuođâ pyerrin já rämidiđ Suomâ já Ruotâ táássážân ovdánâm fiijnâ já šiev prosessâst já mielâst vuárdám et porgâškyettip tain historjállijn toimáin : uážžup áigá sämisopâmuš kuulmâ tave-enâmist , mast aassâp ” , juátká Egil Olli . Ingrid Inga Klemetti Näkkäläjärvi Egil Olli Ruoŧa sámediggi Suoma sámediggi Norgga sámediggi 070 – 773 7762 +358 50 5242109 +47 78 47 40 00 Ingrid Inga Klemetti Näkkäläjärvi Egil Olli Ruotâ sämitigge Suomâ sämitigge Taažâ sämitigge