Eamiálbmogiid osolašvuođa galgá sihkkarastit davvi dimenšuvn Algâaalmugij uásálistemvuođâ kalga turviđ tave ooláádmudo oovtâstpargoost Otne nogai nubbi davvi dimenšuvnna parlamentáralaš forum . Forumas sámi parlamentáralaš ráđi ( SPR ) ovddastii Suoma sámedikki ja SPR ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi . Onne nuuvâi nubbe tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum , mast säämi parlamentaarlâš rääđi ( SPR ) ovdâstij Suomâ sämitige já SPR saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi . Forum sáddii nana signála davvi dimenšuvnna ovttasbargui oassálasti stáhtaide . “ Foorum vuolgâttij noonâ saavâ tave ooláádmudo oovtâstpaargon uásálistee stattáid . Foruma loahppaárvalusas gáibiduvvui , ahte stáhtat ovttasbarggus eamiálbmogiiguin ráhkadit málle , mo eamiálbmogiid oassálastin- ja váikkuhanvejolašvuođat sihkkarastojit davvi dimenšuvnna ovttasbarggus ” muitala Näkkäläjärvi , gii lei SPR:a ja eamiálbmogiid áidna ovddasteaddjin ráhkadeamen foruma loahppaárvalusa . Almosciälkkámušâst foorum váátá staatâid oovtâstpargoost algâaalmugijguin rähtiđ maali , maht algâaalmugij uásális ¬tem- já vaikuttemmáhđulâšvuođah torvejuvvojeh tave ooláádmudo oovtâstpargoost ” muštâl Näkkäläjärvi , kote lâi SPR já algâaalmugij áinoo ovdâsteijen valmâštâlmin foorum almosciälkkámuš . Davvi dimenšuvdna ( DD ) lea ovttasbargu njealji dásseárvosaš oassebeali Eurohpa Uniovnna , Ruošša , Norgga ja Islándda gaskkas . Tave ooláádmuddo ( TO ) lii oovtâstpargo neelji täsiárvusii kyeimi : Euroop Union , Ruošâ , Taažâ já Island kooskâ . Eatnandieđalaččat Davvi dimenšuvnna guovlu gokčá Oarjedavve-Ruošša , Nuortameara ja árktalaš guovlluid , fárus maiddái Barentsguovlu . Eennâmtieđâlávt tave ooláádmudo kuávlu luávdá Taveviestâr-Ruošâ , Nuorttâmeerâ já arktâsijd kuávluid , fáárunluhâmáin Barents kuávlu . Ovttastuvvan stáhtat ja Kanada leat davvi dimenšuvnna dárkojeaddjeriikkat . Ovtâstumstaatah já Kanada lává tave ooláádmudo tárkkojeijee-enâmeh . Davvi dimenšuvnnas leat njeallje guoibmevuođa : biras- , sosiála- ja dearvvasvuohta- , johtalus- ja logistihkka- sihke kulturguoibmevuohta . Tave ooláádmuddoost láá nelji kyeimivuođâ : pirâs- , sosiaal- já tiervâsvuođâ- , jotolâh- já logistiik- sehe kulttuurkyeimivuotâ . Vuosttas davvi dimenšuvnna parlamentáralaš foruma dollui Brysselis jagi 2009 . Vuossâmuš tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum tollui Brysselist ive 2009 . Sámit oassálaste forumii SPR:a ja árktalaš parlamentarihkáriid bissovaš komitea bokte . Sämmiliih uásálistii foorumân SPR já arktâsij parlamiänttárij pissoo komitea pehti . Parlamentáralaš forum evttoha eamiálbmogiid vuoigatvuođaid vuhtiiváldima davvi dimenšuvnna barggus . ” Parlamentaarlâš foorum iävtut algâaalmugij vuoigâdvuođâi vuotânväldim tave ooláádmudo par . ¬goost . Lean hui duhtavaš foruma loahppaárvalussii ja SPR barggai olu loahppaárvalusa ovdii . “ Lam uáli tuđâvâš foorum almosciälkkámušân já SPR poorgâi ennuv almosciälkkámuš oovdân . Čállingotti álgomuttu evttohusas loahppaárvalussan ii lean álggos sátnige eamiálbmogiid vuoigatvuođain . Čäällimkode vuáđusteijee iävtuttâsâst almosciälkkámuššân ij lamaš aalgâst säänigin algâaalmugij vuoigâdvuođâin . Dál eamiálbmogiid vuoigatvuođat leat vuhtiiváldon viidát loahppaárvalusas ja dan guoibmevuohtaprográmmain . Tääl algâaalmugij vuoigâdvuođah láá valdum vuotân vijđáht almosciälkkámušâst já ton kyeimivuođâohjelmijn . Lea dehalaš , ahte eamiálbmogiid vuoigatvuođat vuhtiiváldojit horisontálalaččat ” muitala Näkkäläjärvi duđavažžan . Lii tehálâš , et algâaalmugij vuoigâdvuođah váldojeh vuotân horisontaallávt ” muštâl Näkkäläjärvi tuđâvâžžân . Forum gáibida loahppaárvalusas , ahte davvi dimenšuvnna ja eamiálbmogiid gaskasaš ovttasbarggu galgá lasihit ja čiekŋudit . Foorum vaađâi almosciälkkámušâstis , et tave ooláádmudo já algâaalmugij koskâsii oovtâstpargo kalga lasettiđ já jieŋâlmittiđ . Birasguoibmevuođas forum ávžžuhii stáhtaid sihkkarastit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ovddidettiin ođasmuvvi energiija . Pirâskyeimivuođâst foorum avžuuttij staatâid turviđ algâaalmugij vuoigâdvuođâid uđâsmuvvee energia oovdeddijn . Lassin luondduresurssaid ávkingeavaheamis galgá giddet erenomáš fuopmášumi eamiálbmogiid vuoigatvuođaide ja kultur- ja birasváikkuhusaide . ” Lasseen luánduriggoduvâiguin ávhástâldijn kalga kiddiđ eromâš huámášume algâaalmugij vuoigâdvuođáid já kulttuurlijd já pirâslijd vaikuttâssáid . Lean erenomáš duhtavaš go loahppaárvalusas gáibiduvvui , ahte ođasmuvvi energiijahámiid ja luondduresurssaid ávkingeavaheapmi eai oaččo áitit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid . “ Lam uáli tuđâvâš ko almosciälkkámuš vátámâššân lâi , et uđâsmuvvee energiahamijguin já luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm ij uážu äštiđ algâaalmugij vuoigâdvuođâid . Maiddái Ruošša stáhta dohkkehii dás namuhuvvon hábmemiid . Meid Ruošâ staatâ tuhhiittij mieldičuávvoo hammiimijd . Bieggafápmorusttegat leat birra sámeguovllu áitán boazodoalu . Pieggâvyeimimuorâstuvah láá jieškote-uv sämmilij asâttem kuávluid áštám puásuituálu . Luondduresurssaid ávkingeavaheapmi , nugo oljju bovren , erenomážit Ruoššas lea áitán máŋggaid eamiálbmogiid áigáiboađu ja kultuvrra jotkkolašvuođa . Luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm , tego oljo poorám , eromâšavt Ruošâst lii áštám maaŋgâi algâaalmugij áigápuáđu já kulttuur jotkâšume . Sávvamis loahppaárvalus vuhtiiváldo Ruošša energiijapolitihkas . ” Tuáivumield almos ¬ciälkkámuš váldoo vuotân Ruošâ energiapolitiijkâst . ” Näkkäläjärvi muitala . Näkkäläjärvi muštâl . Forum evttohii , ahte sosiála- ja dearvvasvuohtaguoibmevuhtii váldošii ođđa oassi , mii guoská árbevirolaš ealáhusaid sihkkarastima ja ovddideami . ” Foorum iävtuttij , et sosiaal-já tiervâsvuođâkyeimivuotân valduuččij uđđâ uási , mii kuáská ärbivuáválij iäláttâsâiturvim já ovdedem . Dát lea oalle dehalaš evttohus . “ Taat lii uáli tehálâš iävtuttâs . Árbevirolaš ealáhusaid heajos gánnáhahttivuohta ja ealáhusaiguin barganeavttuid hedjoneapmi leat dagahan muhtin eamiálbmotservošiin lossa váttisvuođaid . Ärbivuáválij iäláttâsâi hiäjuskannattemvuotâ já iäláttâsâi hárjuttemiävtui hiäjunem lii jođettâm motomijn algâaalmugsiärvusijntuođâlijd vädisvuođáid . Ovdamearkan Kanadas , go njurjonáhki gávpi lea EU:a gildosa dihte geahppánan , meahcásteaddjiid boađut leat njiedjan ja máŋgasat leat gártan heaitit ealáhusa . Ovdâmerkkân Kanadast , ko nuárjunähkikävppi lii EU kieldimkeežild uccom , te miäcásteijee tienâstääsi lii hiäjusmâm já maŋŋgah láá karttâmluoppâđ iäláttâsâst . Dát lea dolvon sosiálalaš váttisvuođaide nugo alkoholismii ja juoba iešsorbmemiidda ” Näkkäläjärvi čilge . Taat lii jođettâm sosiaallijd vädisvuođáid tegu alkoholismânjá jobá jiešsurmijd ” Näkkäläjärvi muštâl . Davvi dimenšuvnna ođđaseamos guoibmevuohta lea kulturguoibmevuohta . Tave ooláádmudo uđđâsumos kyeimivuotâ lii kulttuurkyeimivuotâ . Forum deattuhii , ahte eamiálbmogiid aktiivvalaš oassálastin kulturguoibmevuhtii lea erenomáš dehalaš . ” Foorum tiäduttij , et algâaalmugij aktiivlâš uásálistem kulttuurkyeimivuotân lii eromâš tehálâš . Eamiálbmogiin lea olu addámuš kulturguoibmevuhtii . “ Algâaalmugijn lii ennuv addeelmâš kulttuurkyeimivuotân . Eamiálbmogiid musihkka , dáidda , duodji ja ovdanbukti dáidagat galggašedje leat guoibmevuođa guovddážis ” Näkkäläjärvi oaidná . ” Algâaalmugij muusik , taaidâ , tyeji já oovdânpyehtee taiduuh kolgâččii leđe kyeimivuođâ kuávdážist ” Näkkäläjärvi uáiná . Dál leat ožžon dehalaš áššiid foruma loahppaárvalussii ja mii galgat fuolahit das , ahte dat maiddái vuhtiiváldojit davvi dimenšuvnna sierra guoibmevuođain ja ovttasbarggus . “ Tääl lep finnim tehálijd aašijd foorum almosciälkkámušân já mij kolgâp huolâttiđ tast , et toh meiddei váldojeh vuotân tave ooláádmudo jieškote-uv kyeimivuođâin já oovtâstpargoost . Mii eamiálbmogat ja SPR galgat ráhkadit evttohusaid das , mo loahppaárvalusa dehalaš áššiid sáhttá ollašuhttit . Mij algâaalmugeh já säämi parlamentaarlâš rääđi kolgâp rähtiđ iävtuttâsâid tast , maht julgáštâsâst čuážžoo tehálijd aašijd puáhtá olášuttiđ . Erenomážiti mii galgat guorahallat dan , mo eamiálbmogiid osolašvuođa sáhttá buoremusat sihkkarastit davvi dimenšuvnna ovttasbarggus . Eromâšávt mij kolgâp suogârdâllâđ tom , maht algâaalmugij uásálistemvuođâ puáhtá pyeremustáá turviđ tave ooláádmudo oovtâstpargoost . Boahtit giehtadallat ášši SPR:a stivrra čuovvovaš čoahkkimis cuoŋománus ja sávvamis oažžut dalle válmmaštallanbarggu bures álgui ” , Näkkäläjärvi muitala . Puáttip kieđâvuššâđ ääši SPR stiivrâ puáttee čuákkimist cuáŋuimáánust já tuáivumield finnip talle valmâštâllâmpargo pyereest aalgân ” , Näkkäläjärvi muštâl . Davvi dimenšuvnna goalmmát parlamentáralaš forum lágiduvvo Ruoššas jagi 2013 . Kuálmád tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum uárnejuvvoo Ruošâst ive 2013 . Lasetiäđuh : Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi , Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . , +358505242109