Sámedikki stivrra _oahkkima mearrádusat Sämitige stiivrâ čuákkim miärádâsah Sámedikki stivra čoahkkanii 5.3.2014 Anáris . Sämitige stivrâ čokkânij 5.3.2014 Anarist . Čoahkkima áššelisttás ledje virgeválljemat sihke cealkámušat . Čuákkim äššilistoost lijjii virgevaljiimeh sehe ciälkkámušah Sámedikki stivra mearridii válljet fásta doaimmahatčálli virgái Laila Aikio Anáris . Sämitige stivrâ meridij valjiđ fastâ toimâttâhčällee viirgán Laila Aikio Anarist . Virggi ohce čieža olbmo . Virge uccii čiččâm olmožid . Doaimmahatčálli bargun leat ee. áššegirje- ja ekonomiahálddahussii guoski barggut . Toimâttâhčällee pargon láá el . äššikirje- já ekonomiahaldâttâhân lohtâseijee pargoh . Sámedikki stivra mearridii válljet fásta birasčálli virgái Anni-Helena Ruotsala Helssegis jienaiguin 4-1 . Sämitige stivrâ meridij valjiđ fastâ pirâsčällee viirgán Anni-Helena Ruotsala Helsigist jienâiguin 4-1 . Virggi ohce ovcci olbmo . Virge uccii oovce olmožid . Birasčálli bargun leat ee. ruvkelága ollašuhttimii ja biodiversitehtasoahpamuša ollašuhttimii guoski barggut . Pirâsčällee pargon láá el . ruukilaavâ olášutmân já biodiversiteetsopâmuš olášutmân lohtâseijee pargoh . Birasčálli doaibmá áššemeannudeaddjin ealáhus- ja vuoigatvuođalávdegottis . Pirâsčällee tuáimá oovdânpyehten iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikoddeest . Guovloovdáneami stivrejeaddji lága mielde sámediggi gárvvista Lappi eanagoddeprográmma sámekulturoasi . Kuávluovdedem stivrejeijee laavâ mield sämitigge ráhtá Laapi eennâmkoddeohjelm sämikulttuuruási . Eanagoddeprográmma stivre eanagotti guovloovdáneami ja ásaha ulbmiliid eanagotti ovdáneapmái . Eennâmkoddeohjelm stivree eennâmkode kuávluovdedem já aasât mittomeeri eennâmkode oovdedmân . Lappi eanagoddeprográmma lea ođasmahtton Lappi lihtus Lappi-soahpamušas . Laapi eennâmkoddeohjelm lii uđâsmittum Laapi littoost Lappi-sopâmušâst . Sámedikki stivra dohkkehii čoahkkimisttis sámekulturoasi . Sämitige stivrâ tuhhiittij čuákkimistis sämikulttuuruási . Oasis lea višuvdna jahkái 2040 sihke sámekultursoahpamuš . Uásist lii uáinus ihán 2040 sehe sämikulttuursopâmuš . Sámediggi lea ásahan guhtta strategalaš válljema sámekultuvrra ovddideami várás eanagoddeprográmma doaibmabajis 2014-2017 . Sämitigge lii asâttâm kuttâ strategisâš valjim sämikulttuur oovdedmân eennâmkoddeohjelm toimâpaje ääigi 2014-2017 . Válljemat leat : ealaskas árbevirolaš ealáhusat ja árbevirolaš diehtu , Tä ´lvvsijdd – ealli nuortalaš kultuvrra guovddáš , bálvalusráhkadus doaibmi ráhkadussan , sámekultuvrra meroštallan skuvlenbálggis , giella ja kultuvrralaš riggodat sihke mánáid ja nuoraid Sápmi . Valjiimeh láá : eellimvuáimáliih ärbivuáváliih iäláttâsah já ärbivuáválâš tiätu , Tä ´lvvsijdd – ellee nuorttâlii kulttuur kuávdáš , palvâlemrááhtus tuáimen , sämikulttuur miäldásâš škovlimpäälgis , kielâ já kulttuurlâš rigesvuotâ sehe párnái já nuorâi Säämi . Stivra dohkkehii cealkámuša sosiála- ja dearvvasvuođafuolahusa ordnenláhkan . Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ornimlaahân . Evttohusa mielde Sosiála- ja dearvvasvuođaguovllut lágiduvvojit vuođu ala , masa gullet eanagottiid guovddášgávpogat sihke sierra meroštallama vuloš gielddat , main leat badjel 50 000 ássi . Oovdânpyehtim mield Sosiaal- já tiervâsvuođâkuávluh šaddeh eennâmkuudij kuávdáškaavpugij sehe sierâ meridum paijeel 50 000 ässee kieldâi vuáđun . Geavatlaččat sámiid ruovttuguovlu gulašii dán málles Roavvenjárggas stivrejuvvon sosiála- ja dearvvasvuođaguvlui . Keevâtlávt sämikuávlu kulâččij taan maalist sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlun , mon jođetteh Ruávinjaargâst . Sosiála- ja dearvvasvuođaguovlluid siste sáhttet leat maid vuođđodási guovllut , main lea ordnenovddasvástádus oasis sosiálafuolahusa sihke vuođđodearvvasvuođafuolahusas ja muhtun dáhpáhusain maid muhtun spesiálbuohccedivššu bálvalusain . Sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui siste pyehtih leđe meid vuáđutääsi kuávluh , main lii ornimovdâsvástádâs uásist sosiaalhuolâttâs sehe vuáđutiervâsvuođâhuolâttâsâst já motomijn tábáhtusâin meid motomijn spesiaalpyecceetipšo palvâlusâin . Vuođđodási guovllu sáhttá vuođđudit uhcimuštá sullii 20 000 ássi gieldda vuođu ala . Vuáđutääsi kuávlu puáhtá vuáđudiđ ucemustáá suulân 20 000 ässee kieldâ vuáđun . Sámiid ruovttuguovllu veahkadat ii leat doarvái , ahte sáhttá lágidit vuođđodási guovllu . Sämikuávlu aalmug ij pijssáá vuáđudiđ vuáđutääsi kuávlu . Sosiála- ja dearvvasvuođafuolahusa viidásut guovlluguovdasaš ja álbmotlaš bargguid koordinerema ja dikšuma várás leat lassin vihtta sierravástuguovllu , maid bargun lea jođihit ja heivehit oktii sosiála- ja dearvvasvuođaguovlluid ja vuođđodási guovlluid doaimma ja daid ordnen bálvalusaid . Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs vijđásub kuávlulij já aalmuglij pargoi koordinistmân já tipšomân láá lasseen vittâ sierânâsovdâsvástádâskuávluh , moi pargon lii stivriđ já oohtânheiviittiđ sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui já vuáđutääsi kuávlui tooimâ já tai ornim palvâlusâid . Geavatlaččat evttohus oaivvildivččii dan , ahte oppa Davvi-Suopma gulašii sierravástuguvlui , mii stivrejuvvo Oulus . Keevâtlávt oovdânpyehtim uáivildiččij tom , ete ubâ Tave-Suomâ kuláččij sierânâsovdâsvástádâskuávlun , mon jođetteh Oulust . Sámediggi lea fuolas das , ahte evttohusa váikkuhusat ja sierra molssaeavttuid váikkuhusat eai leat doarvái dutkojuvvon eaige čielggaduvvon . Sämitigge lii huolâstum tast , ete oovdânpyehtim vaikuttâsah já sierâ molsâiävtui vaikuttâsah iä lah tuárvi tutkum ijge selvâttum . Sierra molssaeavttuid goluid ja ekonomalaš váikkuhusaid galggašii rehkenastit ja rehkenastinvuođustusat galggašedje leat almmolaččat árvvoštallamis , vai sierra ordnenmolssaeavttuid sáhttá duođalaččat árvvoštallat . Sierâ molsâiävtui kuástádâsâid já ekonomâlijd vaikuttâsâid kolgâččij rekinistiđ já rekinistemvuáđustâsah kolgâččii leđe almolávt árvuštemnáál , vâi sierâ ornimmolsâiävtuid puávtâččij tuođâlávt árvuštâllâđ . Sámediggi atná hui stuorra váilevuohtan dan , ahte lága oktavuođas ii leat guorahallon sosiála- ja dearvvasvuođabálvalusaid ruhtadeami ovddideapmi . Sämitigge ana uáli stuorrâ väännin tom , ete laavâ ohtâvuođâst ij lah suogârdum sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ruttâdem ovdedem . Sámediggi atná evttohusa problemáhtalažžan sámiid gielalaš ja kultuvrralaš vuođđovuoigatvuođaid sihke gieldda iešstivrejumi perspektiivvas geahčadettiin . Sämitigge ana oovdânpyehtim čuolmâlâžžân sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuáđuvuoigâdvuođâi sehe kieldâlâš jiešhaldâšem uáinust . Ráđđehusa evttohushámus ii maiddái váldde vuhtii ollege vejolašvuođaid lágidit bálvalusaid rájáid rasttildeaddji oktasašbargun . Haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâs ij meid vääldi ollágin vuotân máhđulâšvuođâid orniđ palvâlusâid raajijd rastaldittee oovtâstpargon . Evttohus doalvvošii sámiid ruovttuguovllu oasil bálvalusaid čohkiideapmái , gaskkaid guhkkumii ja vejolaččat maid sámegielat bálvalusaid fuotnáneapmái . Oovdânpyehtim jođettiččij sämikuávlu uásild palvâlusâi čokkânmân , kooskâi šoddâmân já máhđulávt meid sämikielâlij palvâlusâi hiäjuusmân . Sámediggi ii dohkket sosiála- ja dearvvasvuođaministeria evttohusa ja gáibida , ahte evttohus válmmaštallo ođđasit nu , ahte evttohusa váikkuhusat , ruhtadeapmi , hárvves ássan ja sámiid gielalaš vuoigatvuođat bohtet váldojuvvot vuhtii bálvalusráhkadusa ovddideamis . Sämitigge ij tuhhit sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö oovdânpyehtim já váátá , ete oovdânpyehtim ráhtoo uđđâsist nuuvt , ete oovdânpyehtim vaikuttâsah , ruttâdem , härvis asâttem já sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah váldojeh vuotân palvâlemráhtus oovdedmist . Stivra attii cealkámuša eana- ja meahccedoalloministerias válmmaštallon geatkenáliid dikšunplána birra . Stivrâ adelij ciälkkámuš eennâm- já meccituáluministeriöst valmâštâllum ketkinaalij hoittámvuáváámist . Cealkámušas lea váldon vuhtii sámiid ruovttuguovllu bálgosiid oktasaš cealkámuš geatkenáliid dikšunplána birra . Ciälkkámušâst lii valdum vuotân sämikuávlu palgâsij ohtsâš ciälkkámuš ketkinaalij hoittámvuáváámist . Sámediggi evttoha máŋga dárkkálmahttima dikšunplánii . Sämitigge oovdânpuáhtá maaŋgâid tärkkilistmijd hoittámvuáváámân . Sámediggi evttoha ahte náliid muddemis ja dikšumis dahkkojuvvo oktasašbargu Norgga , Ruoŧa ja Ruošša stáhtaiguin sihke sámedikkiiguin . Sämitigge oovdânpuáhtá ete naalij heiviittâlmist já hoittáámist rähtih oovtâstpargo Taažâ , Ruotâ já Ruošâ staatâiguin sehe sämitigijguin . Sámediggi ii guottit evttohusa reviiravuđđosaš geatkevahágiid buhtadusvuohkin . Sämitigge ij kyeddit oovdânpyehtim reeviirvuáđulâš ketkivahâgij sajanmäksimvuáhádâhhân . Sámediggi evttoha vel , ahte geatkenálli ii stuoriduvvo ja vahátealliid elimineremis galggašedje eiseválddit fuolahit . Sämitigge oovdânpuáhtá lasseen , ete ketkinääli ij šoddâduu já háittuellei meddâlistem kolgâččij tábáhtuđ virgeomâhái tooimâst . Stivra dohkkehii cealkámuša Yleisradio jagi 2013 čilgehusa birra . Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš Yleisradio muštâlusâst ivveest 2013 . Cealkámušas sámediggi bijai merkii positiivvalaš ovdáneami Yle Sámi doaimmas . Ciälkkámušâst sämitigge piejâi meerkân mieđetteijee ovdánem Yle Sápmi tooimâst . Yle Sápmi lea lasihan nuortalaš- ja anárašgielat ođasbuvttadeami , ovddidan vuorrováikkuhusa ja ruoktosiidduid , álggahan sámegielat nuoraidprográmma sihke iežas riikkaviidosaš Tv-ođassáddaga . Yle Sápmi lii lasettâm nuorttâlâš- já anarâškielâlâš uđâspyevtittem , ovdedâm vuáruvaikuttemvuođâ já päikkisiijđoid , algâttâm sämikielâlâš nuorâiohjelm sehe jieijâs väldikodálâš tv-uđâsvuolgâttâs . Sámediggi evttoha , ahte Yle Sámi iehčanasvuohta lasihuvvošii ja dasa addojuvvošii Svenska Yle vear dásaš sajádat ja doaibmamii addojuvvojit doarvái resurssat . Sämitigge oovdânpuáhtá , ete Yle Sápmi jiečânâsvuotâ lasettuččij já toos adeluččij Svenska Ylen verdidittee sajattuv já tooimân adeleh tuárvi resurssijd . Yle Sámi prográmmaáiggi galggašii maid lasihit sihke erenomážit ovddidit ođđa interneahttavuđđosaš bálvalusaid erenomážit mánáide ja nuoraide ja bidjat resurssaid nuortalaš- ja anárašgielat prográmmabuvttadeapmái . Yle Sápmi ohjelmääigi kolgâččii meid lasettiđ sehe eromâšávt ovdediđ uđđâ internet-vuáđulijd palvâlusâid eromâšávt párnáid já nuoráid já lasettiđ resurssijd nuorttâlâs- já anarâškielâlâš ohjelmpyevtittâsân . Sámediggi buvttii ovdan maid dárbbu digiteret Yle Sámi arkiivva ja oažžut dan sámeservodaga atnui ealli arkiivva ja virtuála oahppanbirrasiid bokte . Sämitigge puovtij oovdân meid táárbu mutteđ Yle Sápmi arkkâduv digiháámán já adeliđ tom sämisiärváduv kiävtun ellee arkkâduv já virtuaallâš oppâmpirrâsij vievâst . Stivra dohkkehii guokte cealkámuša Eanodaga gildii . Stivrâ tuhhiittij kyehti ciälkkámuš Iänuduv kieldân . Gielda lei bivdán sámedikkis cealkámuša guovtte prošeaktaplána birra : sámeváikkuhusaid árvvoštallan gieldda mearrádusadahkanproseassas ja sámegiela ja – kultuvrra ealáskahttinprošeavttas . Kieldâ lâi pivdám sämitiggeest ciälkkámuš kyehti proojeektvuáváámist : sämivaikuttâsâi miäruštâllâm kieldâlâš miärádâstoohâmprosessist já sämikielâ já - kulttuur iäláskittemprojektist . Sámediggi árvvoštalai vuđolaččat plánaid gaskavuođa álbmotlaš láhkaásaheapmái , riikkaidgaskasaš geatnegasvuođaide sihke ođastusaide , mat leat barggu vuolde stáhtahálddahusas . Sämitigge miäruštâlâi vuáđulávt vuáváámijd kieldâlij lahâasâttem háárán , aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi háárán sehe uđâsmitmij háárán , maid valmâštâleh staatâhaldâttuvvâst . Árvvoštallama mielde plánain leat fárus dakkár evttohusat , mat eai gula gieldda iešstivrejupmái ja loavkidit sámi kulturiešstivrejumi . Miäruštâllâm mield vuáváámijn láá mieldi tagareh oovdânpyehtimeh , moh iä kulloo kieldâlâš jiešhaaldâšmân já luávkkájeh sämmilâš kulttuurjiešhaldâšem . Sámediggi anii plánaid hui váilevažžan ja láhkaásaheami vuostásažžan . Sämitigge oonij vuávámijd uáli vááijuvlâžžân já lahâasâttem vuástásâžžân . Sámediggi almmuhii ahte vuosttilda guktuid fidnuid . Sämitigge almottij , ete vuástálist kuohtuid projektijd . Sámediggi giddii fuopmášumi maid dasa , ahte Eanodaga gielda ii leat deavdán lágas mearriduvvon geatnegasvuođas gárvvistit ovttaveardásašvuođaplána ja evttoha ahte gielda beavttálmahttá sámi giellalága ollašuhttima . Sämitigge kiddij huámášume meid toos , ete Iänuduv kieldâ ij lah tiävdám lahâaasâtlâš kenigâsvuođâs rähtiđ oovtviärdásâšvuotâvuávám já oovdânpuáhtá , ete kieldâ pehtilit säämi kielâlaavâ olášuttem . Sámediggi almmuhii leat gárvvis oktasašbargui gielddain ovttaveardásašvuođaplána gárvvisteames ja sámiid gielalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid dorvvasteami várás Eanodaga gielddas . Sämitigge almottij , ete lii vaalmâš oovtâstpaargon kieldáin oovtviärdásâšvuotâvuávám rähtimist já sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuoigâdvuođâi turviimân Iänuduv kieldâst . Stivra nammadii sámedikki bargiidpolitihkalaš áššegirjiid čuovvunjovkui stivrra ovddasteaddjin Heikki Paltto . Stivrâ nomâttij sämitige pargoviehâpoolitlij äššikiirjij čuávvumjuávkun stiivrâ ovdâsteijen Heikki Paltto . Sámediggi sirddii nuortalaškulturguovddáža guoski ášši gieđahallama maŋit čoahkkimii , dasgo láiggu njealjehashaddi ii lean geavaheamis čoahkkimis . Sämitigge siirdij nuorttâlâškulttuurkuávdâžân kyeskee ääši kieđâvuššâm čuávuváá čuákkimân , ko lááigu neljihâšhadde ij lamaš čuákkim kiävtust . Sámedikki stivra mearridii lassin mieđihit bálkkáhis virgelobi sámedikki ságadoalli Klemetti Näkkäläjärvii 25.4.2014 - 26.5.2014 . Sämitige stivrâ meridij lasseen mieđettiđ pälhittes virgerijjâvuođâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvin 25.4.2014 - 26.5.2014 . Sámediggi dieđiha maŋŋelebbos mo ollesáigásaš ságadoalli barggut dikšojuvvojit su virgelobi áigge . Sämitigge tieđeet maŋeláá maht váldutoimâlii saavâjođetteijee pargoid hoittájeh suu virgerijjâvuođâ ääigi . Sámedikki stivra nammadii Sámedikki ovddasteaddjin Ohcejoga gieldda sámemusihka rávesolbmuidskuvlema ovddideami ovdačielggadanfidnu stivrenjovkui Anu Magga . Sämitige stivrâ nomâttij Sämitige ovdâsteijen Ucjuv kieldâ sämimuusik rävisolmoošškovlim ovdedem ovdâčielgiittâsproojeekt stivrimjuávkun Anu Magga .