Nuoraidráđđái Nuorra doaibmi – dovddastus Nuorâirááđán Nuorâ tuáimee - tubdâstâs Suoma Nuoraidovttasbargu - Allianssi ry mieđihii nuoraidbarggu vahkus 29.9. - 5.10. čiežanuppelot Nuorra doaibmi - dovddastusa doaibmiide ja fidnuide miehtá Suoma . Suomâ Nuorâioovtâstpargo - Allianssi ry mieđettij nuorâipargo ohhoost 29.9. - 5.10. čiččâmnubâlov Nuorâ tuáimee - tubdâstâssâd tuáimeid já projektáid pirrâ Suomâ . Okta dovddastusa oažžuin lea sámedikki nuoraidráđđi . Ohtâ tubdâstâs uážžoo lii sämitige nuorâirääđi . Nuorra doaibmi - dovddastus lea dárkkuhuvvon giitosin ja doarjjan nuorra doaibmiide ja sin fidnuide ja maiddái iežaset doaimmain nuoraid sajádaga ja sin doaimmaid ovddidan rávesolbmuide . Nuorâ tuáimee - tubdâstâs lii uáivildum kiijtosin já movdijtitten nuorâ tuáimeid já sii projektáid sehe rävisulmuid , kiäh láá jieijâs toimâiguin ovdedâm nuorâi sajattuv já tooimâ . Nuorra doaibmi - dovddastusat juhkkojit Nuoraidbarggu boahttevuohtafoorumas Helssegis 22.10.2014 . Nuorâ tuáimee - tubdâstâsâid jyehih Nuorâipargo puátteevuođâfoorumist Helsigist 22.10.2014 . Allianssi juohkán dovddastusa vuođustusat : Allianssi jyehim tubdâstâs vuáđustâsah : Sámenuoraid váikkuheami stuorra lávki váldui jagi 2011 , go sámedikkis mearriduvvui vuođđuduvvot nuoraidráđđi . Säminuorâi vaikuttem stuorrâ lävkki valdui ive 2011 , ko sämitigge meridij vuáđudiđ nuorâirääđi . Sámedikki nuoraidráđi 15-25-jahkásaš lahtut válmmaštallet daid sámedikki cealkámušaid , álgagiid ja eará bealiváldimiid , mat gusket sámenuoraid dahje sámenuoraid eallindiliid . Sämitige nuorâirääđi 15-25-ihásiih jesâneh valmâštâleh taid sämitige ciälkkámušâid , alguid já eres peleväldimijd , moh kyeskih säminuoráid teikâ säminuorâi eellimtiilijd . Nuoraidráđđi ovddida sámenuoraid gielalaš ja kultuvrralaš vuoigatvuođaid birra Suoma ja maiddái nanne sámenuoraid gullama sámekultuvrai . Nuorâirääđi oovded säminuorâi kielâlijd já kulttuurlijd vuoigâdvuođâid pirrâ Suomâ sehe naanood säminuorâi kulluuvâšvuođâ sämikulttuurân . Nuoraidráđi bokte sámenuoraide lea addojuvvon erenomáš kanála váikkuhit iežaset áššiide . Nuorâirääđi mield säminuoráid lii adelum eromâš kanava vaikuttiđ jieijâs aššijd . Sámedikki nuoraidráđis lea maiddái erenomáš áidnalunddot sajádat , dasgo dan lahtuin lea hállan- ja mieldeorrunvuoigatvuohta sámedikki dievasčoahkkimis . Sämitige nuorâirääđist lii meid eromâš áinoošlajâsâš sajattâh , tastko ton jesânijn lii sárnum- já mieldiorroomvuoigâdvuotâ sämitige almosčuákkimist . Sámedikki nuoraidráđđi lea álggahan dán jage Ofelaš-doaimma . Sämitige nuorâirääđi lii algâttâm taan ive Ofelaš-tooimâ . Fidnus juhkko diehtu sápmelašvuođas nuoraid bokte nuoraide . Projektist jyehih tiäđu sämmilâšvuođâst nuorâin nuoráid . " Sámediggi lea bargan guhká sámenuoraid sajádaga ovddideami dihtii ja dát lea duođaige fiinna dovddastus sámenuoraide ja sámedikki nuoraidráđđái . " Sämitigge lii porgâm kuhháá säminuorâi sajattuv oovdedmân já taat lii uáli šiev tubdâstâs säminuoráid já sämitige nuorâirááđán . Lea duo đaige fiinna , ahte nuoraidráđi bargu lea ožžon álbmotlaš dovddastusa ja lean bálkkašumis čeavlái . Lii tuođâi šiev äšši , ete nuorâirääđi pargo lii finnim aalmuglii tubdâstâs já lam palhâšuumeest čiävláá . Sámenuorat gártet deaividit hirbmat olu hástalusaid modearna servodagas ja nuoraidráđđi lea duođaige dárbbašlaš , vuoi nuoraid jietna , fuolat ja evttohusat bohtet gullojuvvot . Säminuorah kärttih kuáhtáđ uáli ennuv hástusijd tááláá ohtsâškoddeest já nuorâirääđi lii tuođâi tárbulâš , vâi nuorâi jienâ , huolah já iävtuttâsah šaddeh kulluđ . Dás lea buorre joatkit ovddosguvlui ja ovddidit doaimma ain viidásabbot sámenuoraid sajádaga ovddideami várás sámeservodagas ja suopmelaš servodagas . " Täst lii pyeri juátkiđ ovdâskulij já ovdediđ tooimâ ain vâi säminuorâi sajattâh ovdán sämisiärváduvvâst já syemmilii ohtsâškoddeest . " Sámedikki ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi muitala . Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi maainâst . Nuoraidráđi ságajođiheaddji Niila Rahko lea dovddastusas ilolaš : Nuorâirääđi saavâjođetteijee Niila Rahko lii tubdâstâsâst ilolâš : " Sámedikki nuoraidráđi ságajođiheaddjin lean ilolaš ja lihkolaš bálkkašumis . " Sämitige nuorâirääđi saavâjođetteijen lam ilolâš já luholâš palhâšuumeest . Sámedikki nuoraidráđđi lea vel hirbmat nuorra nuoraidorgána , man doaibmanbiras lea viiddis . Sämitige nuorâirääđi lii vala uáli nuorâ nuorâiorgaan , mon toimâkuávlu lii viijđes . Min doaibma ii livčče vejolaš almmá sámedikki doarjaga haga dálá viidodagas . Mij toimâ ij liččii mahđulâš jis mist ij liččii sämitige toorjâ tááláá vijđoduvvâst . Háliidange giitit sámedikki sin bargan guhkálaš barggus sámenuoraid sajádaga buorideami várás . Halijdâm-uv kijtteđ sämitige sii kuhes pargoost säminuorâi sajattuv pyeredem várás . Háliidan maiddái giitit ovddit nuorra doaibmiid geat leamaš ovddideamen nuoraidráđi ja ráhkadeamen doaibmandili mas lea somá bargat . Halijdâm meid kijtteđ oovdeb nuorâ tuáimeid kiäh láá lamaš oovdedmin mii nuorâirääđi já rähtimin tile mast lii suotâs toimâđ . Bálkkašupmi addá nuoraidráđđái nana álbmotlaš dovddastusa , mii lea dehalaš go doibmejuvvo viidát nuoraiguin . Palhâšume addel nuorâirááđán noonâ aalmuglii tubdâstâs , mii lii tehálâš ko tuáimá viijdáht nuorâiguin . Sámedikki nuoraidráđi bargun lea ovddidit , ovddastit ja gohcit sámenuoraid vuoigatvuođaid , sihke sámeguovllus ja dan olggobealde . Sämitige nuorâirääđi pargo lii ovdediđ , ovdâstiđ já kocceeđ nuorâi vuoigâdvuođâid , nuuvt sämikuávlust ko ton ulbuubeln-uv . Hástalusat barggus leat olu , eandalitge go eallit nuppástusaid siste ođđa ođastusaid dihtii , mat leat válmmaštallama vuolde ja vurdet dohkkeheami . Hástuseh tooimâst láá ennuv , eromâšávt ko eellip jorgáldâhmuddoost uđđâ valmâstâllâmnáál leijee já tuhhiittem vyerdee uđâsmitmij tiet . ILO-169 soahpamuša ratifiserema dehalašvuohta deattuhuvvá nuoraid gaskavuođas , dasgo dat guoskkaha juohke sámenuora olles loahppaeallima . Ilo-169 sopâmuš ratifisistem tergâdisvuotâ tiäduttuvá nuorâi kooskâst , ko tot kuáská jyehi säminuorân suu loppâeellim . Nuppe dáfus soahpamuš maiddái mearrida kultuvrra boahttevuođa . Nube tááhust sopâmuš meid meerrid mii kulttuur puátteevuođâ . Funet ráhkaduvvon soahpamuš hávkada ja suddada kultuvrra , bures dahkkon soahpamuš nanne ja suddje kultuvrra . Hyeneeht rahtum sopâmuš avkkâd já suddâd mii kulttuur , pyereest rahtum sopâmuš naanood já syeijee mii kulttuur . Mii nuorat deaividit beaivválaččat hirbmat earálágan reakšuvnnaid ravddas ravdii , mat olu vuođđuduvvet etnihkalašvuhtii . Mij nuorah kuáhtájep jyehi peeivi uáli ereslágánijd reaktioid roobdâst roobdân , mii vuáđuduvá ennuv mii etnisiteetân . Earáláganvuohta lea riggodat , muhto dat sáhttá maiddái leat noađđi . Ereslágánvuotâ lii vyeimivääri , mutâ tot puáhtá leđe meid nuáđi . Sámedikki nuoraidráđi barggu hástalusat vuolláisárggastuvvojit servodagas , gos sámenuorat galget čilget kultuvrra ja duogáža . Sämitige nuorâirääđi pargo hástuseh tiäduttuveh mii ohtsâškoddeest , kost säminuorah kalgeh čielgiđ sii kulttuur já tuávváá . Geahččalitge eanet juohkit dieđu váldoálbmogii sápmelašvuođas ofelaš-barggu olis . Viggâp-uv pyehtiđ väldiaalmug tiätun eenâb sämmilâšvuođâst ofelašpargo peht . Bálkkašupmi addá lassimearkkašumi bargui man bargat . Palhâšume addel lasemerhâšume paargon maid porgâp . Dan mearkkašupmi lassána jo beare dainna ahte diehtit , ahte min barggu atnet árvvus ja dat fuopmášuvvo maiddái riikkadásis . Ton merhâšume tiäduttuvá jo tuše táin , ete tiettip , ete mii pargo annoo áárvust já tot huámmášuvvoo meid väldikodálii tääsist . Lassin bálkkašupmi addá luohtehahttivuođa ja beaggima , mii veahkeha oažžut jurdagiidda , cealkámušaide ja buot bargamii stuorát deattu . Lasseen palhâšume addel oskottetteevuođâ já uáinus , mii iššeed finniđ mii jurduid , ciälkkámuššáid já puoh pargoid stuárráb tiädduáárvu . Sáhttitge dušše čeavlájit giitit ja gopmirdit . Pyehtip-uv tuše čiävláht kijtteđ já komerdiđ . Dás lea buorre joatkit . " Täst lii pyeri juátkiđ . " Govva Tanja Sanila . Kove Tanja Sanila .