COP 12 čoahkkima mearrádusat artikla 8(j):a ollašuhttima dihte COP 12 čuákkim miärádâsah artikkâl 8(j ) olášuttem várás Oassebeallečoahkkin mearridii váldit buot biodiversitehtasoahpamuša mearrádusain dás ovddos atnui tearpma eamiálbmot ja báikkálašservosat eamiálbmot- ja báikkálašservoša sajis . Uásipeličuákkim meridij väldiđ puoh biodiversiteetsopâmuš miärádâsâin puátteevuođâst kiävtun teermâ algâaalmug já páihálâšsiärvuseh algâ- já páihálâšsiärvus saajeest . ” Mearrádus lea historjjálaš . ” Miärádâs lii historjálâš . Eamiálbmogat leat vuordán badjel 20 jagi ahte biodiversitehtasoahpamušas dovddastuvvojit eamiálbmogat iežaset álbmogin . Algâaalmugeh láá vuárdám paijeel 20 ihheed ete biodiversiteetsopâmušâst tubdâsteh algâaalmugijd jieijâs aalmugin . Mearrádusa symbolalaš mearkkašupmi lea stuoris . Miärádâs symbollii merhâšume lii styeres . Go biodiversitehtasoahpamuš ovdalis válmmaštallui , okta evttohus lei geavahit Ilo 169-soahpamuša mieldásaš terminologiija dahjege eamiálbmot- ja čeardaálbmot , muhto dasa ii gávdnon guottiheapmi . Ko biodiversiteetsopâmuš aigijnis valmâstâllii , ohtâ iävtuttâs lâi kevttiđ Ilo 169-sopâmuš miäldásii terminologia ađai algâ- já hiäimuaalmugijd , mutâ toos ij lamaš kyedittem . Soahpamuša válmmaštallanmuttus lei goittotge ovttačilggolaččat čielggas , ahte artikla 8(j ) guoská eamiálbmot- ja čeardaálbmogiida , vaikke ii teaksta dakkárin boahtánge soahpamuššii . Sopâmuš valmâštâllâmmuddoost lâi kuittâg oovtčielgiitlávt čielgâs , ete artikkâl 8(j ) kuáská algâ- já hiäimuaalmugáid , veikâ tekstâ ij tagarin šoddâmgin sopâmušân . Mearrádus lei dehálaš Supmii ja čielggasmahttá dili . Miärádâs lâi tergâd Suomân já čielgâsmit tile . Mearrádus dárkkuha maiddái dan , ahte biodiversitehtasoahpamuš ovdána . Miärádâs meerhâš meid tom , ete biodiversiteetsopâmuš ovdán . Terminologiija nuppástuhttimis lea ráđđádallon guhká EU:a siste ja oassebeallečoahkkimis . Terminologia muttemist láá ráđádâllâm kuhháá EU siste já uásipeličuákkimist . Suoma birasministeriija ja sámedikki ovttasbargu leamašan áššis buorre ja Suopma lea áŋgiruššat terminologiija rievdadeami dihte . Suomâ pirâsministeriö já sämitige oovtâstpargo lii lamaš ääšist šiev já Suomâ lii porgâm korrâsávt terminologia muttem várás . Dat buvttii buori bohtosa , ” ságajođiheaddji Näkkäläjärvi illudii . Tot puovtij šiev puáttus , ” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi ilodij . ovas gurotbealde sámedikki ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi , ráđđádalli virgeolmmoš Eija Lumme , ráđđádalli virgeolmmoš Marina von Weissenberg ja luonddusuodjalanhoavda Ilkka Heikkinen Cop-12 čoahkkima sáles dohkkeheamen artikla 8(j):a guoski mearrádusaid . Kooveest čižetbeln sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi , ráđádâllee virgeolmooš Eija Lumme , ráđádâllee virgeolmooš Marina von Weissenberg já luándusuojâlemhovdâ Ilkka Heikkinen Cop-12 čuákkim salist tuhhitmin artikkâl 8(j):n kyeskee miärádâsâid . Sále lei tealttálágan ja álgočavčča buollašiid dihte čoahkkinlatnja lei viehka čoaskkis ja árktalaš čoahkkinbiktasat ledje dárbbašlaččat . Sali lâi teeltan rahtum já algâčoovčâ puolâšij tiet čuákkimtile lâi melgâd koolmâs já arktâsiih čuákkimpihtâseh lijjii tárbuliih Govva : Sámediggi . Kove : sämitigge Mearrádus ii nuppástuhte oassebeliid geatnegasvuođaid iige rievdat soahpamušteavstta . Miärádâs ij mute uásipeelij kenigâsvuođâid ige eres sopâmušteevstâ . Oktavuođain , main ovdamearkan čujuhuvvo njuolgga soahpamuštekstii , sáhttá geavahit ain tearpma eamiálbmot- ja báikkálašsearvvuš . Tiilijn , main ovdâmerkkân čujotteh njuolgist sopâmušteekstân , pyehtih kevttiđ ain teermâ algâ- já páihálâšsiärvus . Mearrádus oaččui maiddái čoahkkimii oassálastán eamiálbmogiid doarjaga . Miärádâs finnij meid toi algâaalmugij torjuu , moh lijjii ovdâstum čuákkimist . Suoma stáhtaráđđi lea jo ovdal linnjádan , ahte biodiversitehtasoahpamuša artikla 8(j ) guoská Suomas dušše eamiálbmot sámiid . ” Suomâ staatârääđi lii jo ovdil linjim , ete biodiversiteetsopâmuš arikkâl 8(j ) kuáská Suomâst tuše algâaalmug sämmilijd . ” Eamiálbmogat eai maiddái leat háliidan , ahte terminologiija nuppástus doalvvošii biodiversitehtasoahpamuša rahpamii , go dat livčče guhkes proseassa ja sáhtášii doalvut eamiálbmogiid duođalaš sajádaga hedjoneapmái . Algâaalmugeh iä lah meid halijdâm , ete terminologia muttem jođettičij biodiversiteetsopâmuš lekkâmân , ko tot ličij kuhes proosees já puávtâččij jođettiđ algâaalmugij tuođâlij sajattuv hiäjusmitmijd-uv . Mearrádus dárkkuha maiddái dan , ahte biodiversitehtasoahpamuša beavdegirjjiid oassebealit gieđahallet maiddái ášši ja mearridit , váldetgo terminologiija geavahussii . Miärádâs meerhâš meid tom , ete biodiversiteetsopâmuš pevdikiirjij uásipeleh kieđâvušeh meid ääši já merideh , väldih-uv terminologia kiävtun . Biodiversitehtasoahpamušas leat guokte beavdegirjji : Cartagena biodorvvolašvuohtabeavdegirji ja Nagoya beavdegirji genaváriin . Biodiversiteetsopâmušâst lává kyehti pevdikirje : Cartagena biotorvolâšvuođâpevdikirje já Nagoya pevdikirje geenivaarijn . Go soahpamuša oassebealit leat ovttamielalaččat terminologiija nuppástuhttimis , jáhkán terminologiija nuppástuhttima leat dáid beavdegirjjiid oassebeallečoahkkimis leat dušše teknihkalaš mearrádus . ” Ko sopâmuš uásipeleh láá oovtmielâliih terminologia muttemist , te oskom , ete terminologia muttem lii tai pevdikiirjij uásipeličuákkimist tuše teknisâš miärádâs . ” Näkkäläjärvi joatká . Näkkäläjärvi juátká . Oassebeallečoahkkimis dahkkojedje mearrádusat maŋŋit idjii galbma dálkkis fuolakeahttá . Uásipeličuákkimist tohhii miärádâsâid kuhháá iho čuáskimâs šooŋâst peerusthánnáá Govva : Sámediggi Kove : Sämitigge Čoahkkimis šihttojuvvui ahte ságastallo čiekŋalit temás ” guovllu oktavuođa hástalusat ja vejolašvuođat juhkkon árbevirolaš dieđu suodjaleamis árbevirolaš dieđu nannema dihte ja soahpamuša golmma ulbmila juksama dihte harmoniijas luondduin . ” Čuákkimist meridii toollâđ jieŋŋâlis savâstâllâm teemâst ” kuávlulii ohtâvuođâ hástuseh já máhđulâšvuođah juohhum ärbivuáválii tiäđu suojâlmist ärbivuáválii tiäđu nanodem várás já sopâmuš kuulmâ ulme juksâm várás soovâdvuođâst luánduin . ” ” Sámiid dáfus čuovvovaš čiekŋalis dialoga fáddá lea hui heivvolaš , go sámit leat okta álbmot njealji stáhta viidodagas . ” Sämmilij tááhust čuávuváá jieŋŋâlis savâstâllâm fáddá lii uáli šiev , ko sämmiliih láá ohtâ aalmug neelji staatâ kuávlust . Jáhkán , ahte sámiin lea olu addinláhkai dialogai . Oskom , ete sämmilijn láá ennuv , maid adeliđ savâstâlmân . Čiekŋalis dialoga dárkkuhussan lea čielggadit sierra stáhtaid ja eamiálbmogiid buriid geavadiid áššis ja válmmaštallat mearrádusaid dili vejolaš buorideapmin ” Nilla Tapiola čielggada . Jieŋŋâlis savâstâllâm ulme lii selvâttiđ sierâ staatâi já algâaalmugij šiev vuáháduvâid ääšist já valmâštâllâđ miärádâsâid tile máhđulii pyeredem várás ” Nilla Tapiola čielgee . Riikkaidgaskasaš artikla 8(j)-bargojoavkku bargun addui ee. ráhkadit eaktodáhtolaš rávvagiid eamiálbmogiid dievas ja mearkkašahtti oassálastimii das , mo stáhtat sáhttet buoremus vejolaš vugiin ovddidit láhkaásaheami ja hálddahusa artikla 8(j):a ollašuhttima várás . Aalmugijkoskâšii artikkâl 8(j)-pargojuávhu pargon adelii el . rähtiđ rijjâtátulijd ravvuid algâaalmugij tievâslii já vaikuttettee uásálistem vievâst tast , maht staatah pyehtih puoh pyeremus máhđulijn vuovijn ovdediđ lahâasâttem já haldâttuv artikkâl 8(j ) olášuttem várás . ” Eaktodáhtolaš rávvagat artikla 8(j):a ollašuhttima várás leat gávnnahuvvon Suomas ávkkálažžan . ” Rijjâtátuliih ravvuuh artikkâl 8(j ) olášuttem várás láá čaittâšum Suomâst tárbulâžžân . Dat čielggasmahttet stáhta ja eamiálbmogiid geatnegasvuođaid ja ráhkadit kriteeraid das , mo stáhta ja eamiálbmogiid ovttasbargu galgá dáhpáhuvvat ” Nilla Tapiola ja Pertti Heikkuri deattuheaba . Toh čielgâsmiteh staatâ já algâaalmugij kenigâsvuođâid já lääččih kriteerijd tast , maht staatâ já algâaalmugij oovtâstpargo kalga tábáhtuđ ” Nilla Tapiola já Pertti Heikkuri tiäduttává . Riikkaidgaskasaš artikla 8(j)-bargojoavku lea válmmaštallan doaibmanplána luonddu máŋggahámatvuođa dábálaš suvdilis geavaheamis . Aalmugijkoskâsâš artikkâl 8(j)-pargojuávkku lii valmâštâllâm toimâvuávám luándu maaŋgâhámásâšvuođâ táválii killeel kiävtust . Doaibmanplánas gieđahallojit soahpamuša artiklaid 8(j ) ja 10(c ) sullalasvuođat . Toimâvuáváámist kieđâvušeh sopâmuš artikkâlâi 8(j ) já 10(c ) ovtâstumesoojijd . Artikla 10(c ) suodjala kulturvugiid mieldásaš luonddugeavaheami . Artikkâl 10(c ) suoijâl kulttuurlij vuovij miäldásii luándukevttim . Čoahkkin mearridii evttohit oassebeliide , ahte dat válddášedje álbmotlaš biodiversitehtastrategiijaid oassin dábálaš luonddugeavaheami suodjaleami . ” Čuákkim meridij oovdânpyehtiđ uásipeelijd , ete toh váldáččii aalmuglij biodiversiteetstrategiai uássin táválii luándukevttim suojâlem . ” Mearrádusas deattuhuvvo , ahte árbevirolaš diehtu ja dábálaš luonddugeavaheapmi leat ekosystemalahkonanvuogi giddes oassi . Miärádâsâst tiädutteh , ete ärbivuáválâš tiätu já táválâš luándukevttim lává ekosysteemaldânemtäävi fastâ uásih . Suomas soahpamuša ollašuhttin eamiálbmogiid oasil lea deattuhuvvan artikla 8(j):i ja leage dehalaš vuodjut Suomas erenomážit artiklaid 8(j ) ja 10(c ) sullalasvuođaide ja beavttálmahttin dábálaš luonddugeavaheami suodjaleami ” Pertti Heikkuri muitala . Suomâst sopâmuš olášuttem algâaalmugij uásild lii vuájudâttâm artikkâl 8(j):n já lii-uv tehálâš vuáijuđ Suomâst eromâšávt artikkâlâi 8(j ) já 10(c ) ovtâstumesoojijd já pehtilittiđ táválii luándukevttim suojâlem ” Pertti Heikkuri muštâl . Biodiversitehtasoahpamuša oassebeallečoahkkin mearridii joatkit riikkaidgaskasaš artikla 8(j)-bargojoavkku mandáhta ja ásahii bargojovkui ođđa bargguid . Biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim meridij juátkiđ aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhu mandaat já asâttij pargojuávkun uđđâ pargoid . Čuovvovaš riikkaidgaskasaš artikla 8(j)-bargojoavkku čoahkkin dollo 2015. ” Oassebeallečoahkkima mearrádusat dárkkuhit dan , ahte riikkaidgaskasaš artikla 8(j)-bargojoavkkus leat boahttevuođas olu barggut . Čuávuváá aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhu čuákkim tuálloo 2015. ” Uásipeličuákkim miärádâsah uáivildeh tom , ete aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhust láá puátteevuođâst ennuv pargoh . Vaikke bargojoavku lea vuođđuduvvon gaskaboddosažžan , dat lea geavatlaččat olles soahpamuša giddes oassi . Veikâ pargojuávkku lii vuáđudum koskâpuddâsâžžân , te tot lii keevâtlávt ubâ sopâmuš fastâ uási . Suomas oassebeallečoahkkima mearrádusat dárkkuhit lasi barggu biodiversitehtabargojovkui sihke álbmotlaš artikla ( 8j)-bargojovkui , man boahttevuohta ja joatkka gieđahallojit dán čavčča ” Näkkäläjärvi deattuha . Suomâst uásipeličuákkim miärádâsah uáivildeh lase pargo biodiversiteetpargojuávkun sehe aalmuglii artikkâl ( 8j)-pargojuávkun , mon puátteevuotâ já jotkâ kieđâvuššojeh taan čoovčâ ” Näkkäläjärvi tiädut . a ” . Pertti Heikkuri já Nilla Tapiola čuávumin uásipeličuákkim Govva : Sámediggi Kove : Sämitigge “ Merhâšittee lii , ete algâaalmugeh iä ennuvgin lah ovdâstum staatâi delegaatioin . Taažâ , Suomâ já Ruotâ láá spiekâstuvah täst . Stuárráámus uáši algâaalmugijn láá ovdâstum aalmuglâšseervij já viärmáduvâi vievâst . Lii tuođâi tergâd , ete algâaalmugeh láá ovdâstum seervij peht uásipeličuákkimist , mutâ lii kuittâg hirmâd vaidâlittee , ete sii ovdâsteijeeh iä valduu uássin staatâi delegaatioid . Tot , ete sämmiliih láá ovdâstum staatâi delegaatioin maainâst staatâi čonâdâttâmvuođâst algâaalmugvuoigâdvuođâi oovdedmân já uásálâsvuođâ turviimân . Suomâ ij meid toohâm artikkâl 8(j):n lohtâseijee aašijn čuákkimmiärádâsâid , main staatâst já sämitiggeest ij lamaš ohtsâš uáinu . Anam taam tuođâi šiev já konstruktiivlâš äššin ” , Klemetti Näkkäläjärvi linjee .