Sámediggi doarju Ilo 169-soahpamuša ratifiserema Sämitigge tuárju Ilo 169-sopâmuš ratifisistem Sámedikki čoahkkin mearridii 30.10.2014 guottihit Ilo 169-soahpamuša ratifiserema jienain 14-4 . Sämitige čuákkim meridij 30.10.2014 kyedittiđ Ilo 169-sopâmuš ratifisistem jienâiguin 14-4 . Čoahkkimis ledje eret golbma ovddasteaddji . Čuákkimist lijjii meddâl kulmâ ovdâsteijee . Anu Avaskari ja Pentti Valle guđiiga mearrádussii sierra oaivila . Anu Avaskari já Pentti Valle kuođijn miärádâsân spiekâsteijee uáivil . Sámediggi lea ráđđádallan čakčamánu loahpa rájes ráđđehusa evttohushápmosis eamiálbmot- ja čeardaálbmogiid guoski Ilo 169-soahpamuša ratifiseremis vuoigatvuohta- ja eana- ja meahccedoalloministeriijaiguin . Sämitigge lii ráđádâllâm čohčâmáánu loopâ rääjist haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâsâst algâ- já hiäimuaalmugáid kyeskee Ilo 169-sopâmuš ratifisistmist riehti- já eennâm- já meccituáluministeriöin . Ráđđádallamat joatkašuvve 28.10.2014 rádjai . Ráđádâlmeh juátkojii 28.10.2014 räi . Sámedikki ráđđádallin ledje sámedikki ságajođiheaddji Klemetti Näkkäläjärvi , I várreságajođiheaddji Tiina Sanila-Aikio ja II várreságajođiheaddji Heikki Paltto . Sämitige ráđádâllen lijjii sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi , I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto . Dievasčoahkkin dohkkehii soahpamuša ratifiserenáššebáhpáriidda lakton čilgehusa , mii guoská erenomážit soahpamuša artikla 14 . Almosčuákkim tuhhiittij čielgiittâs , mii lahtoo ratifisistemäššikirjijd , mii kuáská eromâšávt almossopâmuš artikkâlân 14 . Artikla 14 gieđahallá eatnamiidda ja čáziide gulavaš vuoigatvuođaid . Artikkâl 14 kieđâvuš enâmân já čáácán lohtâseijee vuoigâdvuođâid . Ráđđehusbellodagat leat dohkkehan čilgehusa ja ráđđehusa evttohusa vuođustusaid . Haldâttâspiäláduvah láá tuhhiittâm čielgiittâs já haldâttâs oovdânpyehtim vuáđđusijd . Ráđđehusa evttohus Ilo 169-soahpamuša ratifiseremis addo riikkabeivviide vejolaččat skábmamánu álggus . Haldâttâs oovdânpyehtim Ilo 169-sopâmuš ratifisistmist adeluš ovdâskoodán skammâmáánu aalgâst . ” Čakča leamašan hui hohpolaš ja ráđđádallamat leat gáibidan olu ja ráđđádallamat leamašan nu sámedikki ja stáhta gaskkas go maiddái stáhtaráđi sistege . ” Čohčâ lii lamaš uáli čoovgâs já ráđádâlmeh láá lamaš hástuliih já ráđádâlmeh láá toollum nuuvt sämitige já staatâ kooskâst ko staatârääđi siste-uv . Ságajođiheaddjit ráđđádalle gitta loahpa rádjai oažžun dihte sámiide nu buori ráđđádallanbohtosa go vejolaš . Saavâjođetteijeeh ráđádâllii loopâ räi vâi sij finniiččii sämmilijd nuuvt šiev ráđádâllâmpuáttus ko máhđulâš . Soahpamuša ratifiseremis lei gažaldat árvvuin , sámiid historjjás , sámekultuvrra árbevieruin ja eandalitge sámekultuvrra boahttevuođas . Sopâmuš ratifisistmist lii koččâmuš áárvuin , sämmilij historjást , sämikulttuur ärbivuovijn já puoh enâmustáá sämikulttuur puátteevuođâst . Mearrádus leamašan sihkkarit máŋgga sámediggelahttui váttis , nu maiddái munnjege . Miärádâs lii vissâsávt lamaš maŋgáid sämitiggejesânáid vaigâd já meid munjin-uv . Iežan oaidnu dasa , ahte mearridin várrugasat ávžžuhit dievasčoahkkimii soahpamuša ratifiserema vuođđuduvai maŋimuš muttus ožžojuvvon lasáhusaide čilgehussii ja ráđđehusa evttohusa vuođustusaide , mat addet buori vuođu soahpamuša ollašuhttimii . Muu jieččân uáivil toos , ete meridim várugávt iävtuttiđ almosčuákkimân sopâmuš ratifisistem vuáđudui majemuu muddoost finnejum lasattâssáid , čielgiittâsân já haldâttâs oovdânpyehtim vuáđđusijd , moh adeleh šiev vuáđu sopâmuš olášutmân . Jáhkán , ahte Ilo-soahpamuša ratifiseren fállá vejolašvuođaid dasa , ahte sámemánát ja nuorat besset šaddat ráfis almmá vaššiságaid ja vealaheami haga , hállat sámegiela ja bargat sámeealáhusaiguin dálá buoret máilmmis ” ságajođiheaddji Näkkäläjärvi vuođustallá . Oskom , ete ILO-sopâmus ratifisistem lááčá iävtuid toos , ete sämipárnááh já nuorah uážuh šoddâđ ráávhust vajesavâittáá já olgoštemttáá , sárnuđ sämikielâ já hárjuttiđ sämi-iäláttásâid tááláást pyereeb maailmist ” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi čiälgá . Ráđđádallamiid maŋimuš muttus čilgehussii láidehusoassái lasihuvvui teaksta , mas Suoma stáhta dovddasta , ahte sámiin leat iežaset kultuvrra , vuoigatvuođaid ja historjjá guoski áddejumit sámiid ruovttuguovllu hápmašuvvamis , návddašeamis , guovllu oamasteamis ja hálddašeamis . Ráđádâlmij majemuu muddoost čielgiittâs laiđiittâsuásán lasettui tekstâ , mast Suomâ staatâ tuubdâst , ete sämmilijn láá jiejah kulttuurliih , vuoigâdvuođâliih já historjáhliih ibárdâsah sämikuávlu hämmejuumist , naavdâšmist , kuávlu oomâstmist já haaldâšmist . Lassin artikla 14 vuođustusaide váldui sámiide hui dehalaš máinnašupmi sámiid siidavuogádagas sámiid árbevirolaš kultuvrra ja ealáhusaid institušuvdnan . Lasseen artikkâl 14 vuáđđusijguin valdui sämmilijd eromâš tergâd mainâšum säämi sijdâvuáháduumeest sämmilij ärbivuáválâš kulttuurlâš já iäláttâslâš instituution . ” Lean ilus , ahte dievasčoahkkin doarjjui Ilo 169-soahpamuša ratifiserema . ” Lam ilolâš , ete almosčuákkim tuárjui Ilo 169-sopâmuš ratifisistem . Soahpamuša ratifiserema eavttut eai lean sámiid dáfus vuordámušaid miel , muhto dát lea áidnalunddot vejolašvuohta . Sopâmuš ratifisistem iävtuh iä lamaš sämmilij tááhust tagareh , ko liččijm tuáivum , mutâ taat lii áinoošlajâsâš máhđulâšvuotâ . In jáhke , ahte livččiimet sáhttán beassat buoret ráđđádallanbohtosii . Jiem osko , ete liččijm puáhtám peessâđ pyereeb ráđádâllâmpuáttusân . Jos sámediggi livčče ratifiserema hilgon , vejolašvuohta livčče vejolaččat manahuvvon sohkabuolvvaid áigái . Jis sämitigge ličij hilgom ratifisistem , sáttá leđe ete mahđulâšvuotâ ličij monâttum suhâpuolvái ááigán . Lea hui dehalaš , ahte čilgehusas Suoma stáhta čatnasa ollašuhttit Ilo 169-soahpamuša geatnegasvuođaid dievasmearálaččat ” II várreságajođiheaddji Heikki Paltto muitala . Lii hirmâd tergâd , ete čielgiittâsâst Suomâ staatâ čonâdât olášuttiđ Ilo 169-sopâmuš kenigâsvuođâid ollásávt ” II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij . ” Munnje lei dehaleamos , ahte sámediggi mearridii stuorra jienaid eanetloguin ja sámediggi čájehii fámu ja dáhtu ovddidit sámiid vuoigatvuođaid . ” Munjin lâi puoh tehálumos , ete sämitigge toovâi čuávdusis stuorrâ jienâi eenâblovvoin já sämitigge čaaitij vyeimis já háálus ovdediđ sämmilij vuoigâdvuođâid . Ilo 169-soahpamuš lea hui dehalaš maiddái nuortalaččaide ja nuortalaččaid giličoahkkin leamašan fárus soahpamuša ratifiserenproseassas ja nuortalaččaid vuoigatvuođat leat dovddastuvvon čilgehusas . ILO 169-sopâmuš lii hirmâd tergâd meid nuorttâlâššáid já nuorttâlâšâi sijdâčuákkim lii lamaš fáárust sopâmuš ratifisistemprosessist já nuorttâlâšâi vuoigâdvuođah láá tubdâstum čielgiittâsâst . Jáhkán , ahte soahpamuša ratifiseren nanne nuortalaččaid giličoahkkima sajádaga . ” Oskom , ete sopâmuš ratifisistem naanood nuorttâlâšâi sijdâčuákkim sajattuv . ” I várreságajođiheaddji Tiina Sanila-Aikio gávnnaha . I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio paahud . ” Sámiide lea hui dehalaš , ahte čilgehusas čatnasuvvo dasa , ahte ovddiduvvojit eamiálbmotvuoigatvuođat . ” Sämmilijd lii hirmâd tergâd , ete čielgiittâsâst čonâdâteh ovdediđ algâaalmugvuoigâdvuođâid . Nuppiid sániiguin Ilo 169-soahpamuša ratifiseren ii dárkkut dan , ahte sámiid vuoigatvuohtasajádaga ovdáneapmi bisánivčče dahje ahte buot vuoigatvuođat livčče dál čovdojuvvon . Ađai Ilo 169-sopâmuš ratifisistem ij meerhâš tom , ete sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv ovdedem pisáničij teikâ ete puoh vuoigâdvuođah liččii tääl čovdâšum . Suopma čatnasa maiddái árvvoštallat soahpamuša ollašuhttima ovttasráđiid sámedikkiin . Suomâ čonâdât meid árvuštâllâđ oovtâst ohtsâsibárdâsist sämitiggijn sopâmuš olášuttem . Lea hui dehalaš , ahte čilgehusas Suoma stáhta dovddasta , ahte Suopma joatká barggu sámiid eamiálbmotvuoigatvuođaid ollašuhttima dihte sihke soahpamuša mearrádusaid ja geatnegasvuođaid dievasmearálaš ollašuhttima várás ovddidemiin láhkaásaheami ja hálddahusa ovttasráđiid sámedikkiin . ” Lii eromâš tergâd , ete čielgiittâsâst Suomâ staatâ tuubdâst , ete Suomâ juátká pargo sämmilij algâaalmugvuoigâdvuođâi olášuttem várás sehe almossopâmuš miärádâsâi já kenigâsvuođâi oles olášuttem várás nuuvt , ete oovded lahâasâttem já haldâttuv ohtsâšibárdâsâst sämitiggijn . ” ságajođiheaddji Näkkäläjärvi muitala duhtavažžan . saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl tuđâvâžžân . ” Dát lea ođđa álgu Suoma stáhta ja sámedikki gaskavuođain ja maiddái ođđa álgu sámediggái . ” Taat lii uđđâ aalgâ Suomâ staatâ já sämitige koskâvuođâin já meid uđđâ aalgâ sämitiigán . Mearrádusa mielde geahččagoahtit vássán áiggis boahttevuhtii ja fállat boahttevaš sámebuolvvaide ja sámediggái dálá buoret vejolašvuođaid doaibmat ja bajásdoallat iežamet kultuvrra . Miärádâs mield sirdep mii kejâstuv moonnâmääigist puátteevuotân já adelep puáttee sämisuhâpuolváid já sämitiigán tááláást pyerebijd máhđulâšvuođâid toimâđ já paijeentoollâđ jieijâs kulttuur . Ovttas sámediggelága ođastusain dát sámediggi ja stáhtaráđđi addet buori árbbi boahttevaš buolvvaide ” ságajođiheaddjit namuhit duhtavažžan . Oovtâst sämitiggelaavâ uđâsmitmijn taat sämitigge já staatârääđi adelává šiev äärbi puáttee suhâpuolváid ” saavâjođetteijeeh miärkkojeh tuđâvâžžân . ” Vaikke ráđđehusbellodagat leat soahpamuša ratifiseremis ovttamielalaččat , sámedikki bargu soahpamuša ratifiserema beales ii noga dása . ” Veikâ haldâttâspiäláduvah láá sopâmuš ratifisistmist oovtmielâliih , sämitige pargo sopâmuš ratifisistem várás ij nuuvâ taas . Sámediggi galgá ráhkkanit máŋggaid váljagoddegullamiidda ja gohcit beaktilit ovdduidis , vuoi soahpamuša ratifiseremii livčče riikkabeivviid viiddis doarjja ” várreságajođiheaddjit Sanila-Aikio ja Paltto guorahallaba jo boahttevaš hástalusaid . Sämitigge kalga ráhtádâttâđ maŋgáid váljukoddekulâmáid já toohâđ pehtilis hiäđukocceem , vâi sopâmuš ratifisistmân ličij ovdâskode vijđes toorjâ ” värisaavâjođetteijeeh Sanila-Aikio já Paltto suogârdává jo puáttee hástusijd .