Arnaq B. Johansen 3.p
16.11.2007
Kalaallisut allaaserinninneq

Allanngorneq

Inooraq {Olsen-nip}${prop,hyph-0;prop,n,2-1|Olsenip} atuakkiaaniit ”Silarsuaq ammarmat”-miit tigulaariffigalugu ”Jaasi” sukumiisumik {misissussuara}${dial,ssa|misissussavara}, naggataatigullu oqaaseqatigiit ” Uangaanerpa taama allanngorsimasoq?” inuusuttut inuunerannut naleqqiullugu.

Jaasi Hansimut ingerlatsippoq, qatanngutiminut Juliusikkunnukarniarluni angajoqqaami sumiinnerat apeqqutaatillugu, inunngorfimminulli Sisimiunut Danmarkimiit tikinnissani {oqaatiginngittoorsimallugu}${dial,tt-ts|oqaatiginngitsoorsimallugu}. Juuliusikkut illutaarisimasaannut, Jaasip {aattaat}¢{dial,tt-ts|aatsaat} paasisaanut apuukkamik Hansi ingerlaqqippoq. Jaasi Juuliusikkunnut kasuttoraluarami ammaanneqanngilaq, matulu ammariaraluaramiuk parnaaqqasoorluni. {Arnaq illumit {ungasinngittumik}${dial,tt-ts|ungasinngitsumik} anisoq Jaasip aperaa}£{instr-via|Arnaq illumit ungasinngitsukkut anisoq Jaasip aperaa} Juuliusikkut sumiinnerannik, arnallu akivaa Juuliusikkut ippassaammat Nuummukarlutik aallarsimasut. Jaasi eqqissiunnaarluni misigivoq, eqqarsarluni ilisarineqanngivilluni. {Inunermini}${typo,u,1-2|Inuunermini} aqqusaartakkani eqqarsaatigai, nammineq massakkut pakatsinini kisimi akisussaaffiginagu, inooqatigiillu akunnerminni pissutsit imminnut nuioraassimasut paasitissimagaat kina pisuunersoq. Pisuusoqanngilaq. Jaasi matup saani issialaariarluni ingerlassalluni aqqusinermut pivoq, {taxa-nik}${loan,hyph-0|taxanik} unittussarsiniassalluni, unittoqarpallu ikiffigeriarlugu taxartitsisup Jaasi sumunnassanersoq aalajangissagaa. Uani ersersippara {oqaluttuaap}${typo,a,2-1|oqaluttuap} ingerlanera takujuminartuusoq paasiuminartumik {tulleriissaangaalluni}${dial,ng-g|tulleriissaagaalluni}, kisianni Jaasip eqqarsarneri piffissani assigiinngitsuni ingerlapput, tunngavigaara Juusip arnaq aperereerlugu eqqarsaammernera:”siullermik eqqarsaraluarpoq arnaq suaarniarlugu…” kinguninngualu inuunermini aqqusaartarsimasani nuannertuinnaanngitsut eqqarsaatigilerpai ”…eqqaajortorpai, sivikitsuinnarmik taamaattorli naammattumik imminut oqarfigisinnaalluni maanna pakatsinini kisimi…”. Eqqartorneqartut ullutsinnut naleqqunnerupput, ullutsinnimi ilaqutariippassuit akunnerminni {isumaqatigiinngissuseqartarput}€{x|isumaqatigiinngissuteqartarput}, ilaatigut qaangeruminartut qaangeruminaatsullu. Qangami ilaqutariit akornanni ajornartorsiutit eqqartorneqarneq ajorput, inuup ajornartorsiutini kisimi pigisussaavai namminerlu aaqqinniartartussaallugit. Allakkamimi ersilluarpoq ilaqutariit akunnerminni {aaqqiagiinninneqartoq}${typo,0-g|aaqqiagiinnginneqartoq}, taassuma nalunaarpaa ullutsinni pisunut allagaq naleqqunnerusoq qangarnit.
  Allagaq oqaluttuaavoq, oqaluttualiaaneratut taaneranut pissutigaara allakkap naanera:”…Sumummi? Taxartup nammineq aalajangissavaa…”. Tassani erserpoq oqaluttualiaanera, pissutigalugu Jaasip nammineerluni {aalajaginngilaa}${dial,hypcorr,g-ng|aalajanginngilaa} sumunnassanerluni. Siunissani suunersoq naluaa. Atuakkallu qulequtaa ”Silarsuaq ammarmat” ersersitsivoq Jaasi sivikitsumik eqqarsarnermini itertutullusooq pisoq, tassami ilaqutariit iluminni aaqqiagiinnginnertik sumulluunniit {iluaqutaanngittoq}${dial,tt-ts|iluaqutaanngitsoq}, oqaramimi ”pisuusoqanngilaq”. Ullutsinnili ilaqutariippassuaqarpoq piffissani annerni minnernilu imminnut oqaluunneq {saperttut}${typo,t,2-1|sapertut} ilaqutariit iluanni aaqqiagiinnginneq pissutaalluni. Ilai imminnut pisuuteqattaattarput, ilai kinaassusersiuillutik ilaquttatik qinertarlugit, ilatik {narrungalugit}${dial,ng-g|narrugalugit} arrajammatagooq, kamajammatagooq, utoqqatsissutissarsiorlutik uffa imminnut pisuuteqattaallutik ataatsimoorsinnaajunnaarnikuullutik. Assersuutigalugu taaneqarsinnaavoq atuakkami ”Ajunnginnerpaamik Isumaqarluta”-mi  meeraalluni aallartitaasimasup Helene Thiesenip oqaluttuarnera malillugu anaananilu iluamik attaveqatigiikkunnaarnikuupput, {suunngittunnguaq}${dial,tt-ts|suunngitsunnguaq} {tikiraarnermi}${typo,i-e|tikeraarnermi} nalaani pissutaalluni isumaqatigiikkunnaarnikuugamik. Helenelli anaanaa oqarpoq panittut anaanatullu akornanni pissutsit taamaallaat atuuttut. Tassani erserpoq ilaqutariit akornanni qanoq inissisimasoqarnersoq. Piffissaq oqaluttuami atorneqartoq {sivikittunnguuvoq}${dial,tt-ts|sivikitsunnguuvoq}, pissutigalugu Jaasip Hansimit ingerlanneqarnera Juuliusikkunnut, Jaasillu Juuliusikkut illuata silataaniinnera tamarmik katillugit {sivikittunnguungami}${dial,tt-ts;dial,ng-g|sivikitsunnguugami}.
  Jaasi Danmarkimi ukiuni pingasuni najugaqareerluni inunngorfimminut Sisimiunut tikeraarpoq, kisiannili ilaquttani oqarfiginiarlugit puigorsimavaa, qatanngutiminukaraluaramilu parnaaqqasoorluni. Ukiuni pingasuni Danmarkimi najugaqarsimaneranut pissutaatippara oqarnera: ”…Danmarkimiikkaluarutta akisussagaluarpoq, Hansi qujanaq, Jaasi oqarpoq.” aamma ”Aammami ukiut pingasut ingerlanerinnaani inuit taama allanngornavianngillat.”. Sisimiuniinnera erserpoq, pissutigalugu Jaasip Nasaasaaq takugamiuk, ”Tappava Nasaasaaq kipungalluni…”,  ilaqutariit iluanni attaveqatigiinnginneq erserpoq oqaluttuap aallartinnerani ”Sumiinnissat nalugakku? Hansi aperivoq. –Nalunaanngitsoorama.”. Jaasip illoqarfiup ipernersua maluginiagaasa ilagaat, tassungalu atatillugu assilialersuutinngortinneranilu erserpoq Jaasikkut ilaquttanilu attaveqatigiinnginnerannut. Uparuarpaattaaq Hansikkut kommuneata illoqarfiup ipernera tunulliukkaat allaninngooq suliassaqaramik, aammalu ”immiaaqqat puukorsui”, taakku {assilialersutinngortikkaanni}${typo,u,1-2|assilialersuutinngortikkaanni} malunnarpoq Jaasi imigassamik akerliusuusoq.

  Meeqqat inuusuttuaranngoraangamik angajoqqaaminnut akerliunialertarput, misigalutillu kikkut tamarmik imminnut akerliuniartut, uffa namminneq inuusuttunngoriartulerlutik, taamaattumillu imminnut naniniarlutik sunut tamanut akerliuniartalertarlutik. Aamma tamanna misigineqartarpoq ilinniartut illoqarfitsik qimallugu ukiuni ilinniarsimallutik uteraangamik misigisaraat soorlu ikinngutitik ilaatigullu ilaquttatik allatut isummersortut iliortullu, uffa namminneq ilinniarnerminni inuttut perorsimallutik. Inuusuttuarangornermi ilinniareersimallunilu ilaquttanut angerlaqqinneq, marluullutik assigiiffeqarput, tassami tamarmik misigisarput allanngorsimallutik, ineriartorlutillu.
Inuusuttut aamma allanngorsimallutik misigisimasinnaapput maluginngisaminnik, soorlu imigassamik annertuumik atuisartut. Taakku misigisarput kikkut tamarmik inerterisut, sussa imernak, sussa {ikiaroornark}${typo,r-0|ikiaroornak}. Misigisarpaat kikkut tamarmik ilaquttatik, ikinngutitik ilaasalu meeqqatik ajattuisunngorsimasut, uffa namminneq imigassaq ikiaroornartorlu ilaqutariinneq tunullugu toqqaraat. Taanna inuusuttoq aamma inuusuttuaranngortunut, ilinniareersimallutillu angerlartunut naleqqiukkaanni assigiissuseqarpoq, naak allanngornermut tunuliaqutit assigiinngikkaluartut.

Qulequtaa ”Allanngorneq” tulluussoraara, pissutigalugu Jaasi Danmarkimeereerluni tikeraarluni illoqarfik ipeqanaarpaa, Juuliusikkunnukaraluaramilu parnaaqqasoorluni aallarsimammata suliassiissutip imarisaanut tulluukkami, Jaasimi itertutullusooq misigigami ilaqutariinnermik iluanni aaqqiagiinnginneq arlaannaanulluunnit {iluaqutaanngittoq}${dial,tt-ts|iluaqutaanngitsoq}, tassami pisuusoqanngimmat.