Arnaq B. Johansen 3.p
16.11.2007
Kalaallisut allaaserinninneq

Allanngorneq	

Inooraq Olsen-nip atuakkiaaniit ”Silarsuaq ammarmat”-miit tigulaariffigalugu ”Jaasi” sukumiisumik misissussuara, naggataatigullu oqaaseqatigiit ” Uangaanerpa taama allanngorsimasoq?” inuusuttut inuunerannut naleqqiullugu.

Jaasi Hansimut ingerlatsippoq, qatanngutiminut Juliusikkunnukarniarluni angajoqqaami sumiinnerat apeqqutaatillugu, inunngorfimminulli Sisimiunut Danmarkimiit tikinnissani oqaatiginngittoorsimallugu. Juuliusikkut illutaarisimasaannut, Jaasip aattaat paasisaanut apuukkamik Hansi ingerlaqqippoq. Jaasi Juuliusikkunnut kasuttoraluarami ammaanneqanngilaq, matulu ammariaraluaramiuk parnaaqqasoorluni. Arnaq illumit ungasinngittumik anisoq Jaasip aperaa Juuliusikkut sumiinnerannik, arnallu akivaa Juuliusikkut ippassaammat Nuummukarlutik aallarsimasut. Jaasi eqqissiunnaarluni misigivoq, eqqarsarluni ilisarineqanngivilluni. Inunermini aqqusaartakkani eqqarsaatigai, nammineq massakkut pakatsinini kisimi akisussaaffiginagu, inooqatigiillu akunnerminni pissutsit imminnut nuioraassimasut paasitissimagaat kina pisuunersoq. Pisuusoqanngilaq. Jaasi matup saani issialaariarluni ingerlassalluni aqqusinermut pivoq, taxa-nik unittussarsiniassalluni, unittoqarpallu ikiffigeriarlugu taxartitsisup Jaasi sumunnassanersoq aalajangissagaa. Uani ersersippara oqaluttuaap ingerlanera takujuminartuusoq paasiuminartumik tulleriissaangaalluni, kisianni Jaasip eqqarsarneri piffissani assigiinngitsuni ingerlapput, tunngavigaara Juusip arnaq aperereerlugu eqqarsaammernera:”siullermik eqqarsaraluarpoq arnaq suaarniarlugu…” kinguninngualu inuunermini aqqusaartarsimasani nuannertuinnaanngitsut eqqarsaatigilerpai ”…eqqaajortorpai, sivikitsuinnarmik taamaattorli naammattumik imminut oqarfigisinnaalluni maanna pakatsinini kisimi…”. Eqqartorneqartut ullutsinnut naleqqunnerupput, ullutsinnimi ilaqutariippassuit akunnerminni isumaqatigiinngissuseqartarput, ilaatigut qaangeruminartut qaangeruminaatsullu. Qangami ilaqutariit akornanni ajornartorsiutit eqqartorneqarneq ajorput, inuup ajornartorsiutini kisimi pigisussaavai namminerlu aaqqinniartartussaallugit. Allakkamimi ersilluarpoq ilaqutariit akunnerminni aaqqiagiinninneqartoq, taassuma nalunaarpaa ullutsinni pisunut allagaq naleqqunnerusoq qangarnit.
  Allagaq oqaluttuaavoq, oqaluttualiaaneratut taaneranut pissutigaara allakkap naanera:”…Sumummi? Taxartup nammineq aalajangissavaa…”. Tassani erserpoq oqaluttualiaanera, pissutigalugu Jaasip nammineerluni aalajaginngilaa sumunnassanerluni. Siunissani suunersoq naluaa. Atuakkallu qulequtaa ”Silarsuaq ammarmat” ersersitsivoq Jaasi sivikitsumik eqqarsarnermini itertutullusooq pisoq, tassami ilaqutariit iluminni aaqqiagiinnginnertik sumulluunniit iluaqutaanngittoq, oqaramimi ”pisuusoqanngilaq”. Ullutsinnili ilaqutariippassuaqarpoq piffissani annerni minnernilu imminnut oqaluunneq saperttut ilaqutariit iluanni aaqqiagiinnginneq pissutaalluni. Ilai imminnut pisuuteqattaattarput, ilai kinaassusersiuillutik ilaquttatik qinertarlugit, ilatik narrungalugit arrajammatagooq, kamajammatagooq, utoqqatsissutissarsiorlutik uffa imminnut pisuuteqattaallutik ataatsimoorsinnaajunnaarnikuullutik. Assersuutigalugu taaneqarsinnaavoq atuakkami ”Ajunnginnerpaamik Isumaqarluta”-mi  meeraalluni aallartitaasimasup Helene Thiesenip oqaluttuarnera malillugu anaananilu iluamik attaveqatigiikkunnaarnikuupput, suunngittunnguaq tikiraarnermi nalaani pissutaalluni isumaqatigiikkunnaarnikuugamik. Helenelli anaanaa oqarpoq panittut anaanatullu akornanni pissutsit taamaallaat atuuttut. Tassani erserpoq ilaqutariit akornanni qanoq inissisimasoqarnersoq. Piffissaq oqaluttuami atorneqartoq sivikittunnguuvoq, pissutigalugu Jaasip Hansimit ingerlanneqarnera Juuliusikkunnut, Jaasillu Juuliusikkut illuata silataaniinnera tamarmik katillugit sivikittunnguungami. 
  Jaasi Danmarkimi ukiuni pingasuni najugaqareerluni inunngorfimminut Sisimiunut tikeraarpoq, kisiannili ilaquttani oqarfiginiarlugit puigorsimavaa, qatanngutiminukaraluaramilu parnaaqqasoorluni. Ukiuni pingasuni Danmarkimi najugaqarsimaneranut pissutaatippara oqarnera: ”…Danmarkimiikkaluarutta akisussagaluarpoq, Hansi qujanaq, Jaasi oqarpoq.” aamma ”Aammami ukiut pingasut ingerlanerinnaani inuit taama allanngornavianngillat.”. Sisimiuniinnera erserpoq, pissutigalugu Jaasip Nasaasaaq takugamiuk, ”Tappava Nasaasaaq kipungalluni…”,  ilaqutariit iluanni attaveqatigiinnginneq erserpoq oqaluttuap aallartinnerani ”Sumiinnissat nalugakku? Hansi aperivoq. –Nalunaanngitsoorama.”. Jaasip illoqarfiup ipernersua maluginiagaasa ilagaat, tassungalu atatillugu assilialersuutinngortinneranilu erserpoq Jaasikkut ilaquttanilu attaveqatigiinnginnerannut. Uparuarpaattaaq Hansikkut kommuneata illoqarfiup ipernera tunulliukkaat allaninngooq suliassaqaramik, aammalu ”immiaaqqat puukorsui”, taakku assilialersutinngortikkaanni malunnarpoq Jaasi imigassamik akerliusuusoq. 

  Meeqqat inuusuttuaranngoraangamik angajoqqaaminnut akerliunialertarput, misigalutillu kikkut tamarmik imminnut akerliuniartut, uffa namminneq inuusuttunngoriartulerlutik, taamaattumillu imminnut naniniarlutik sunut tamanut akerliuniartalertarlutik. Aamma tamanna misigineqartarpoq ilinniartut illoqarfitsik qimallugu ukiuni ilinniarsimallutik uteraangamik misigisaraat soorlu ikinngutitik ilaatigullu ilaquttatik allatut isummersortut iliortullu, uffa namminneq ilinniarnerminni inuttut perorsimallutik. Inuusuttuarangornermi ilinniareersimallunilu ilaquttanut angerlaqqinneq, marluullutik assigiiffeqarput, tassami tamarmik misigisarput allanngorsimallutik, ineriartorlutillu.
Inuusuttut aamma allanngorsimallutik misigisimasinnaapput maluginngisaminnik, soorlu imigassamik annertuumik atuisartut. Taakku misigisarput kikkut tamarmik inerterisut, sussa imernak, sussa ikiaroornark. Misigisarpaat kikkut tamarmik ilaquttatik, ikinngutitik ilaasalu meeqqatik ajattuisunngorsimasut, uffa namminneq imigassaq ikiaroornartorlu ilaqutariinneq tunullugu toqqaraat. Taanna inuusuttoq aamma inuusuttuaranngortunut, ilinniareersimallutillu angerlartunut naleqqiukkaanni assigiissuseqarpoq, naak allanngornermut tunuliaqutit assigiinngikkaluartut.

Qulequtaa ”Allanngorneq” tulluussoraara, pissutigalugu Jaasi Danmarkimeereerluni tikeraarluni illoqarfik ipeqanaarpaa, Juuliusikkunnukaraluaramilu parnaaqqasoorluni aallarsimammata suliassiissutip imarisaanut tulluukkami, Jaasimi itertutullusooq misigigami ilaqutariinnermik iluanni aaqqiagiinnginneq arlaannaanulluunnit iluaqutaanngittoq, tassami pisuusoqanngimmat.