Ilisimatusarfik

Manguaraq
HJ Rinkip Knud {Rasmussen-illu}${prop,hyph-0|Rasmussenillu} allataanik sukuiaaneq.

Arnaq B. Johansen
Oqaasilerinermik, Atuakkialerinermik Tusagassiuutilerinermillu Ilisimatusarfik
Siunnersorti: Birgit Kleist Pedersen
{Mundtlig tradition}∞{dan}
1. Semester E2009

Imai

Siulequt	2
HJ Rink {naattumik}${dial,tt-ts|naatsumik} ilisaritinnera	3
Knud Rasmussenip {naattumik}${dial,tt-ts|naatsumik} ilisaritinnera	3
Esaia-p oqaluttuaa Knud Rasmussenip katersaaneersoq	3
Hendrik-up oqaluttuaa HJ Rinkip katersaaneersoq	4
Ole Petersen-ip oqaluttuaa Knud Rasmussenip katersaaneersoq	4
HJ Rink – allataa oqaluttuat tallimat aallaavigalugit	5
 Walter J. {Ong-ip}${prop,hyph-0|Ongip} oqaluttuat qangaaniit ingerlaavarsimasunut misissueriaasia tunngavigalugu sukuiaaneq	5
Oqaluttuani tamani pineqartut	6
Erlaveersiniooq	6
Aput	6
Angerlarsimaneq – angalaneq – angerlarneq	6
Naggasiut	6
{Bilag-liste}∞{dan}	6
Najoqqutat allattorsimaffiat	8

Siulequt
Oqaluttuat aallaavimmikkut assigiit qanoruna, sunalu tunngavigalugu assigiinngitsut? HJ Rink qanoruna suleriaaseqarsimasoq? Knud Rasmussenimi? Sooruna HJ Rink nammineerluni oqaluttuat {assigiinngittut}${dial,tt-ts|assigiinngitsut} malillugit oqaluttualiorsimasoq? Apeqqutit aallaavigalugit HJ Rinkip Knud Rasmussenillu oqaluttuat katersorsimasaanni atilik “Manguaraq” imaluunniit “Mannguaraq” {sukuiassuara}${dial,ssa|sukuiassavara}. Sukuiarnerani paasiuminaattortai {tikittassuakka}${dial,ssa|tikittassavakka}. Oqaatsit atorneqartut, Walter J. {Ong-ip}${prop,hyph-0|Ongip} oqaluttuanik {qangaaniik}${infl,sub|qangaaniit} ingerlaavarsimasunik misissuieriaasiani atorneqartut tikikkumaarpakka.
Qulequtami “Walter J. {Ong-ip}${prop,hyph-0|Ongip} oqaluttuat qangaaniit ingerlaavarsimasunut misissueriaasia {tunngavingalugu}${dial,g,ng-g|tunngavigalugu} sukuiaaneq”-mi oqaluttuat sukuiarnerini oqaluttuat {asiigiinngissusaat}${typo|assigiinngissusaat} {taakkartussuara}${dial,ssa;infl,plurtant|taakkartussavakka}, Walter J. {Ong-ip}${prop,hyph-0|Ongip} oqaluttuanik {qangaaniik}${infl,sub|qangaaniit} ingerlaavarsimasunik misissueriaatsimi najoqqutaliai, malillugit.
HJ Rinkip katersaaneersut marluk, Hendriup oqaluttuaa kiisalu HJ Rinkip nammineq oqaluttualiaa sukuiaaninni {tunngavigissuakka}${dial,ssa|tunngavigissavakka}. Knud Rasmussenip katersaaneersoq Esaiap allataa {tunngavigissuara}${dial,ssa|tunngavigissavara}, kiisalu Ole Petersenip oqaluttuaa Birgitte Sonnep databaseaneersoq Knud Rasmussenip isumagisimasaa {tunngavigissuakka}${dial,ssa|tunngavigissavakka}. {Erseqqissaatigissuara}${dial,ssa|Erseqqissaatigissavara} oqaluttuat tamarmik qallunaatut nutsigaammata.
{Erseqqissaatigissuara}${dial,ssa|Erseqqissaatigissavara} oqaluttuani tamani qaammatip inua “Qaammatip inua”-nik {taakkartussagakku}${infl,plurtant|taakkartussagakkit}, naak ilaatigut måneånd, månemand atorneqaraluartut {oqaluttuamiik}${infl,sub|oqaluttuamit} oqaluttuamut assigiinngitsunik taakkartorneqaraluartoq. Aammattaaq oqaluttuat ilaanni “Manguaraq” imaluunniit “Mannguaraq” atorneqarput, uanili “Manguaraq”-mik {taakkartortassuara}${dial,ssa;infl,plurtant|taakkartortassavakka}.




HJ Rink {naattumik}${dial,tt-ts|naatsumik} ilisaritinnera
Hinrich Johannes Rink, inuusoq (1819-93), qallunaaq nunatsinni ilisimasassarsiortoq. Allattariaasia  piffissamut “nationalromantik”-mut “grundtvigianisme”-mullu {assigusorujuuvoq}${dial,hypcorr,g-ng|assingusorujussuuvoq}, inuiaqatigiit anersaavat pingaartinnerullugu.1
HJ Rink-ip Knud Rasmussen-illu oqaluttuanik katersinermikkut {assigiinngissusaasa}${der,s-t|assigiinngissutaasa} ilaat ersarinnerpaaq tassaavoq; HJ Rink oqaluttuanik katersiniarluni aallarniutigigamiuk “Nalunaarut” 2, tassanilu allaqqavoq:
 {“OKALUALARUTINIK OKALUGTUANIGDLUNIT ILERKORSSUTINIGDLUNIT, NUNAP INUISA NANGMINEK SANAINIK, PINGARTUMIK ITSARNITSANIK SULE ERKAUMASSANIK...akilernekasaput, agdlakamik angíssusiat ajungíssusiatdlo napertordlugo.”}∞{kal,old} 3 {sic!}∞{eng} (ersersitara,ABJ)
Tassani ersereerpoq HJ {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} kalaallit peqqugai oqaluttuat namminerminut nassiunneqassasut. Tassanili oqaluttuat allaganngortinneqarput, oqaluttuanik ingerlatitseqqiisarneq qanilaartumik ingerlanneqartartoq atorneqarani. Kalaallit allaqqullugit pilerisaarpai {sakkungalugu}${dial,g,ng-g|sakkugalugu} akiliuteqarnissani.
Atuakkami siullermi aallaqqaasiummini HJ {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} ersersippaa oqaluttuat aallaavimminni assigiikkaluarlutik assigiinngitsunik oqaluttuarineqartarsimasut, taamaattumillu ilaatigut allanngorluinnartarsimasut sumiinneq, piffissami sumi qangalu, tusarnaartut paasinnissinnaassusiat tiguartisimassusiallu tunngavigalugit.  Oqaluttuallu qallunaatuumut nutsernerini oqariartaatsit ataasiakkaat allanngortittariaqartarsimallugit HJ Rink allappoq. Aammattaaq allappoq oqaluttuat assigiinngitsut ataatsimik aallaavillit imminnut sanilliunneqaqqissaariarlugit katitersimallugit, oqaluttuartup oqaasii malillugit.4
Malunnarpoq HJ Rink allattarnermini nunani allaneersunut kalaallit inuusaasiannut ilisimasaqanngitsunut nassuiaateqartartoq. Tamakku allatap ingerlanerani tikikkumaarpakka.
Knud Rasmussenip {naattumik}${dial,tt-ts|naatsumik} ilisaritinnera
Knud Rasmussen (1879-1933), Ilulissani inunngortoq, paasisassarsiorluni angalatooq, nunatsinni tusaamaneqarluartoq.
Knud Rasmussenilli katerseriaasaa HJ Rinkimit allaanerujuuvoq, tassa Knud Rasmussen nammineq angalaarluni ornigullunilu oqaluttuartut qanimut isigalugit nammineq tusarnaarlugit allattarami. Sapinngisaminik allanngortinnaveersaarlugit oqaluttuat qallunaatuumut nutsertarsimavai, kisiannili aamma maluginiarlugu oqaluttuartut ussersuutaat pissanganarsaarisarnerat allaganngortitsinermi ersigunnaartoq.
Knud Rasmussenip oqaluttuani allataani malunnarpoq oqaatsit “sakkortuut” toqqaannartumik atortarsimagai, assersuutigalugu Esaiap oqaluttuaani soorlu oqaatsit makku atorneqartut: {“dræbe”, “lunger”, “skelet”, “blod”}∞{dan}.  Tamakku allaganngortitsinermi oqaluttuamut “sakkortussusaatitut” Knud Rasmussenip atorsimasinnaavai.
Nassuiaasersuisarportaaq, soorlu Ole {Petersen-ip}${prop,hyph-0|Petersenip} oqaluttuaani allassimasoqarpoq:
{“De byggede så hus, hjulpet af folk på bopladsen, som de ikke kendte fra før...sagde de lokale, som nu var deres bopladsfæler.”}∞{dan} 5 (ersersitakka,ABJ)
{Esaia-p}${prop,hyph-0|Esaiap} oqaluttuaa Knud Rasmussenip katersaaneersoq
Oqaluttuami uani {Esaia-p}${prop,hyph-0|Esaiap} oqaluppalaavani sammisarineqarpoq qaminngaartarneq. Qaammatip inuata taamani inuinnaagallaramik qaminngaartarnilikkersaarutaa oqaluttuarineqarmat. Tassani ersersinniarneqarpoq Qaammatip najamminut asannilernera.
{“Engang da vi som sædvanlig skulde vælge os Kvinder under en Lampeslukningsleg, fattede jeg en heftig Attraa til min yngre søster, og netop som jeg havde mærket mig hendes Klæder vel, slukkedes Lamperne. Næppe var der bleven mørkt i Huset, før jeg greb min Søster, der var den eneste, jeg havde Lyst til at ligge hos.”}∞{dan} 6 (ersersitakka,ABJ)
Tassani ersersinniarneqarpoq qatanngutigiit {iloqutigiit}€{x|inoqutigiit} akornanni atoqatigiinneq pissusissamisuunngitsoq, taamaattumillu ileqqussaanngitsoq. Qaminngaartarneq qanga kalaallit atugarigamikku pissusissamisoortutut tamanna isigivaat. Qaminngaartarnerup tunuliaqutigivaa nammineq aaqatiginngisamik kinguaassiornissaq. Aaqatigiippallaat meeraat innarluuteqarsinnaammata, tamassumalu kingunerisaanik {kinguaassiortut utoqqaligunik piniussisussaarunnissaanut}£{x|kinguaassiortut utoqqaligunik piniussisussaarunnissaannut} periarfissaq annertunerulluni 7. Taamatut allanninnut pissutigalugu ersersinniarpara, una oqaluttuaq kristumiussuseq nunatsinnut eqqunneqareernerata kingorna pinngorsimasoq. Kisianni aappaatigooqartillugu, tassami qanga kalaallit akissutissaqartittutut upperisatik pisariaqartippaat sooq seqineqarnersoq, qaammateqarnersoq il.il.. Tuuaap saanikoriligai saninngortut Qaammatip inua nunamut nakkaatitsinerata, kingornalu saniit aputinngorlutik nunamut tunnerisa takutippaattaaq kalaallit takorluuisinnaanertik malillugu upperisaqarnerat, paasititsigami sooq nittaattarneranik. Soorlu HJ Rink siulequsiussamini kalaallit pillugit ima allattoq:
{“De kjendte ikke til nogensomhelst billedlig Fremstilling af Guddommen...Derimod ansaae de hele Naturen opfyldt med Aander eller Væsener, der paa forskjellig Maade traadte i Vexelvirkning med Mennesket”}∞{dan} 8
Kristumiussutsip eqqunneqareernerata kingorna oqaluttuaalersimasinnaaneranut tunngavik aana: Qaammatip inuata Manguaqqaap(a,2-1|Manguaqqap) apeqqutaa ima akigaa, imminut inuttut ajortutut nalilerluni:
{“ “Du har Ret, Solen er baade varm og stærkt lysende Morgenen, naar den staar op ; dette er fordi den altid hæver sig over gode Mennesker. Alle Mennesker er gode efter Nattens Søvn. Men om Aftenen, naar Solen gaar ned, er den baade kold og svagt lysende, fordi den da altid gaar ned over slette Mennesker.” “}∞{dan} 9 (ersersitara,ABJ)
Qaammatip inua imminut inuttut ajortumik taavoq, pissutigalugu kristumiussutsip eqqunneqareernerata kingorna eqqarsartaat malillugu inoqutigiit akornanni atoqatigiinneq pissusissamisuunngitsutut isigineqalermat.
Manguaqqap Qaammatillu inuata oqaatsitigut unamminerat kalaallit qanga ileqquannut tulluartutut isiginanngilaq, pissutigalugu oqaluttuatoqqani allani {taakkartorneqartuartarpoq}${infl,plurtant|taakkartorneqartuartarput} unamminerni, akiniaanerni allanilu unammisuni ajorsartoq toqumik kinguneqartitsisartoq. Assersuutitut taaneqarsinnaapput, siullertut, {Noah-p}${prop,hyph-0;prop,sandhi,h-0|Noap} “Kaassassassuk”-mik oqaluttuaa {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} katersaani siullermi saqqummertumi ilaasoq. {Kaassassuk qinngasaarinnitsini akiniarlugit toqorarpai}£{x|Kaassassuup qinngasaarinnitsini akiniarlugit toqorarpai}. Aappaattut Ulloriannguaq {Kristiansen-ip}${prop,hyph-0|Kristiansenip} atuakkiaani “Nunassarsiaq” 10-mi {Thorvald-qinngorluup}${prop,min-cap|Thorvald-Qinngorluup} Quloqqullu piseriarnermik unamminerat ajorsartumut toqumik kingunilik. Aamma uani ersersinneqarpoq kristumiussutsip eqqunneqareernerata kingorna oqaluttuaq pinngorsimasinnaasoq. Kingornatigut {allariingara}${dial,g,ng-g|allariigara}, qanga kalaallit upperisaqartarnerat namminneq {takorluusinnaassuertik}${typo,0-i;typo,0-s|takorluuisinnaassusertik} aallaavigalugu, kisiannili upperisat taakku marluk akuliusimasutut inissisimapput, {taammaattumik}${typo,m,2-1|taamaattumik} nalilernarpoq oqaluttuaq kristumiussutsip eqqukkiartuaarneqarnerani allanngoriartuaarsimasinnaasoq qanga kalaallit eqqarsartariaasaasa allanngoriartornerat ilutigalugu.
{Illua’tungaatigut}${cmp,apos-0|Illuatungaatigut} aamma tamanna akerlilerneqarsinnaavoq. Taamani kalaallit oqaatsitigut unammisarnerat ersersinneqarami “Paalup nuliarsarnera”-ni 11. Tamannali uani allatami itinerusumik eqqaassanngilara, sammisannut tulluartutut isiginnginnakku.
Qaammatip inua Manguaqqallu oqaatsitigut nukersornertaqanngitsumik unamminerminni marluullutik siku tuuminnik toortarpaat siku tamaat aalassatsillugu, kisianni qanoq ilillutik sikumiiginnarsinnaappat siku aalassatsittuarpassuk?  Manguaqqap qilalugartani kalillugu angerlaatereeraalu nunaqqataasut pilaqataapput, naak nalunngikkaluarlugu Qaammatip inuata {piniagaringaa}${dial,g,ng-g|piniagarigaa}, Qaammatillu inuata uffa piniakkaminik pisaqartut unammillerlugit toquttarai. Qaammatip inua Mannguaqqallu unammilernerminni inissisimaffigaat; Qaammatip inua sikumiippoq ungasippallaarani, Mannguaraq qaanngumiippoq. Ajugaaniukkamik uumasut pisarisarsimasatik taareerlugit siku tuuminnik anaagaangamikku aalassatserujussuartarpaat qanilliallattarlutillu. Uumasut; timmissat, aalisakkat taagoreerlugit Mannguaraq ajugaavoq, oqaatigineqarporli imminnut qanillivissimasut Mannguaraq ajugaammat. Oqaluttuami paasiuminaatsut arlaqarput, una aamma ilagaat, tassami imminnut ungasippallaanngikkaluarlutik uumasorpassuarnik taaguipput, Mannguararlu ajugaammat imminnut qanillivissimallutik. Tamanna ersiutaaginnarpoq oqaluttuaq ukiuni ikattuni ingerlaavarsimasoq, taamaattumillu allanngoriartuaarsimalluni. Aamma tamanna erserpoq, Qaammatip inua erlaveersiniuup iserneranut ima oqarami:
{“,,Slet er den Maade, hvorpaa du plejer at behandle dine Gæster!”}∞{dan}
Nammineq Qaammatip inua pulaartoqarpoq, kisiannili erlaveersiniuumut pulaartoqarneraalluni oqarluni.
Oqaluttuami eqqaaneqanngikkaluarpoq, kisianni Mannguaraq angakkutut naatsorsuussassaavoq, pissutigalugu angakkut pikkorissut kisimik qaammammukarsinnaammata inuunertik annaanngikkaluarlugu.
Hendrik-up oqaluttuaa HJ Rinkip katersaaneersoq
Hendriup oqaluttuaa Esaia-p oqaluttuaanut assingusorujuuvoq, assigiinngequtigivaali {Hendriup oqaluttuaa nassuiaateqarluarnera}£{x|Hendriup oqaluttuaata nassuiaateqarluarnera} oqaloqatigiinnertaqarneruneralu. Nassuiaateqarneruneranut ersiutaavoq, soorlu oqaluttuap aallaqqaataani allaqqasoq sooq qilalukkat sikumi ammanermukartarnersut, Knud {Rasmussen-lli}${prop,hyph-0;prop,0-i|Rasmussenilli} allagaani allaqqaannarpoq qilalukkat sinerissamut qanillisartut. Oqaloqatigiinnerusortaqarneranut assersuutitut taaneqarsinnaavoq Qaammatip inuata Manguaraq qaammammut pulaartinniarlugu ingerlaqatigalugu oqalunnera. Kiisalu qaminngaartarneq pillugu Hendrik oqaluttuarsimagaluartoq uanili HJ Rinkip oqaluttuami ilanngussimanngilaa, ungalulerlugu allaannarsimallugu atuakkami siullermi, qupperneq {165-mi}${num,0-i|165-imi} seqernup qaammatillu pinngornerat atuarneqarsinnaasoq. Tassani oqaluttuami, itisilinngikkaluarlugu taaneqarsinnaavoq, arnap qatanngutini angut {oqalorujuffigingaa}${dial,g,ng-g|oqalorujuffigigaa} {paasingamiuk}${dial,g,ng-g|paasigamiuk} qaminngaarnermi qatanngutimi qaninniarfigisimagaani, iviangini savimminik14 peerlugit qatanngumminut isaakkai, namminerlu arnap pinnersup qatanngunni malissimallugu animmat. Tassani {erseqqissaatigissuara}${dial,ssa|erseqqissaatigissavara}, seqernup qaammatillu pinngorneranik oqaluttuaq  allatorluinnaq Manguaqqamut {attuumanertaqanngittumik}${dial,tt-ts|attuumanertaqanngitsumik} oqaluttuarineqarmat. Tassani ersiutaaginnarpoq HJ Rink uteqattaaraluni {nutserininngittoq}${typo,ni-0;dial,tt-ts|nutserinngitsoq}, naak oqaluttuat taakku marluk imminnut attuumanngikkaluartut, ilimanaateqarlunilu Hendriup oqaluttuaa aamma allaaneroratarsimasinnaasoq. Qallunaalli atuartussat eqqarsaatigineruai, kalaallit inooriaasiannut ilisimasaqanngitsut. Tassani HJ Rink isorinarpoq, oqaluttuap aallaqqaataani allakkaluaramiuk {“Efter den mundtlige Fortælling”}∞{dan}, kisiannili qaminngaartarneq Hendriup oqaluttuaanut ilaasoq minillugu allaganngortitsineranut.
{Nassuiaateqarnerunera oqaloqatigiinnertaqarneruneratalu akissutigisinnaavaa}£{x|Nassuiaateqarnerunerata oqaloqatigiinnertaqarneruneratalu akissutigisinnaavaa} oqaluttuaq allakkatigut oqaluttuarineqarmat, toqqaannartumillu oqaluttuarineqarani ussersornertaqaranilu pissanganarsaarinertaqanngimmat. Taamaattumik aamma ilimanaateqarpoq HJ Rink nammineerluni nassuiaatinik oqaluttuamut ilanngussisarsimanissaa. Oqaatsit iliuutsillu nassuiarluarumallugit.
Qilalugaq qaqortaq qernertumik milalik marloriarluni oqaluttuarineqarpoq. Taaneqarportaaq Qaammatip qimmersua angisooq qaqortoq, qernertumik milalik. Tassuuna ersersinniarneqarpoq suna oqaluttuami sammisaanersoq, tassa suna tamarmi ajunngitsortaqarlunilu ajortortaqartoq. Soorlu tassa Manguaraq Qaammatillu inua nerilermata arnaq pinnersoq takkuppoq, tunukkami sunaaffa tunua qarsornerinnaasoq saaniinnaalluni.
Qalipaatit taaneqartut oqaluttuani allani aamma atorneqarput. “Kaassassuk”-mi Kaassassuk Ususaarmiarsunnguamut unammiaraluareerluni uternerata aqqutaani ujaqqat, aappaa qernertoq, aappaalu qaqortoq eqqaaneqarput. Kaassassuup inissisimanerani ujaqqat eqqaaneqarput nukittussuseq kanngusunnerlu assersuutigalugit. Aamma oqaluttuami “Kunuk iliarsunnguaq”-mi taakkartorneqarput. Tassuuna malunnarpoq oqaluttuat assigiinngitsut akuliussorneqartarsimasut piffissap ingerlanerani.
Oqaluttuami allanartutut tassanngaannarlu takkuttutut oqaatigineqarsinnaavoq Qaammatip inuata oqaasii toqusoorsimalluni iliuusissanut tunngasut.
Oqaatsit atorneqartut qanga qallunaatut {allagaangaluarlutik}${dial,g,ng-g|allagaagaluarlutik} paasiuminarput. Malunnarpoq HJ Rink kalaallit oqaasianik atuisoq, qallunaatut allassimagaluarluni. “Tok” 15. Aallaqqaasiusiamini HJ Rink allappoq
{“Ved gjengivelsen af Sagnene i det danske sprog har det været mig en Hovedopgave, efter bedste Evne at meddele dem nogenledes ordlydende med Originalerne.”}∞{dan} 16 (ersersitara,ABJ)
Ulu savimmik taagorneqarneranut patsisaaginnarpoq HJ {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} ulu qallunaatuumut nutsersimagaa qallunaat paasinnittariaasaat naapertorlugu, ersersinneqarlunittaaq, taakkartoriikkattut, oqaluttuaq qallunaanut atuagassianngorlugu tulluussarsimagaa.
Esaiap oqaluttuaata sukuiarnerani uteqattaarinerit atillu pillugit allatakka takuneqarsinnaapput. Tassami atit uteqattaarinerlu pillugit Esaiap Hendriullu oqaatsit {asiigiit}${typo,i-s|assigiit} atoramikkit. Tassuuna erserpoq HJ Rinkip Knud Rasmussenillu oqaluttuat malillugit allassimanerat nutserisimanerallu allanngortiterujunngikkaluarlugu.

Ole {Petersen-ip}${prop,hyph-0|Petersenip} oqaluttuaa Knud Rasmussenip katersaaneersoq

Ole Petersen-ip oqaluttuaa siullernit tamanit allaaneruvoq. Allaanerussutaasut pingaarnerit arlaqarput; siullertut taasariaqarpoq Manguaraq kujataamioq, qilalukkanik tusaamalluni, arni nulianilu naartusoq ilagalugit avannamut ingerlaarnerat. Aappaattut Manguaraq Qaammatillu inuata nukissorlutik unamminerat Manguaqqap toquneranik kingunilik. Manguaqqap {nuleernera}€{x|uillarnera} kingorna ernivoq {uigingaluanilu}${dial,g,ng-g|uigigaluanilu} atsiullugu, aanaanngortup kissaataa malillugu. {{Taassumallu}${pron,infl|Taassumalu} inersimalerami qilalugarnermi kinguninngua Qaammatip inua unammillugu ajugaaffiginera, qaammammullu pulaarsarneqarluni.}£{x|Taassumalu inersimalerami qilalugarnermi kinguninngua Qaammatip inua unammillugu ajugaanera, qaammammullu pulaarsarneqarnera.}
Manguaraq (ataataq) qilalugarniareerluni, naak sillimaqquneqarnikuugaluarluni Qaammatip inuata piniagarigaa, Qaammatip inuanut toqutaanera sukuiarneqarsinnaavoq piniapilunnermut ersinngitsumik inatsisitut. Tassa piniapiluppallaat pillarneqartarnerannut. Piniapilulluni pillarneqartarneq itinerusumik uterfigiumaarpara, erlaveersiniuup sukuiarnerani.
Uani oqaluttuami nukissorluni paaneq ersarissumik taaneqarpoq, qangalu kalaallit pissusaannut eqqaanarluni. Tassunga tunngatillugu {eqqaaneqarpoqakiniaaneq}${cmp,1-2|eqqaaneqarpoq akiniaaneq}. Manguaqqap (ernip) angunni Manguaraq Qaammatip inuanit toqunneqarsimasoq akiniullugu ajugaanera. Qanga kalaallit ileqqoraat akiniaasarneq toqumik kingunilik. Assersuutigalugu taaneqarsinnaavoq “Ersinngitsup piumasaa” 17. Tassani qatanngutigiit angutimittut isigisaminnut akiniaapput naak ataatamissut {misigissuseqarfigingaluarlugu}${dial,g,ng-g|misigissuseqarfigigaluarlugu}.
{Ole-p}${prop,hyph-0|Olep} oqaluttuaani malunnarpoq inuiannit allanit atortorineqartut atorneqarnerat, tassaasut: ataarutit kisitsillu 3. Kisitsit 3 qallunaat europamiullu oqaluttuatoqaataanni atorneqakkajuttorujuuvoq , assersuutigalugu HC {Andersen-ip}${prop,hyph-0|Andersenip} oqaluttualiaa “ikitsisaarniannguaq”-mi ikitsisit pingajussaat ikikkamiuk aanani qanganngoreersoq takuaa. Ataarutit aamma kalaallit qanga atugarinngilaat, taamaattumillu uani oqaluttuami nutaarsiassatut oqaatigineqarsinnaapput.
Manguaraq (erneq) peroriartornermini isertorluni sungiusartarpoq, nunaqqatiminnilu nakuunerpaalerluni. Isertorluni nukkissarneq ersiutaavoq pissarsuanngorusunnermut angakkunngorusunnermulluunniit. Takuinnartigu oqaluttuap Kaassassuup imaa.
Paasiuminaattortarivaa Manguaraq ukiukkut Qaammatip inuanukarnerarneqarpoq, kisiannili Qaammatip inuata Manguaraq {takutsitsivigaa}${typo,ts-t|takutitsivigaa} natermi ammagassaq ammaramiuk aasaasoq ammassiviup {naligingaa}${dial,g,ng-g|naligigaa}. Tassani takutinneqarpoq oqaluttuartup pissanganarsaarisarnera, eqqumiiginarsinnaasut ulluinnarni pisinnaanngitsut pisimasuutilerlugit.
Apeqqusernartoqarpoq Knud Rasmussen oqaluttuaq allakkamiuk naalisaasimanersoq, qallunaanut atuartussanut {kalaallit inooriaasiannut {ilisimaqanngitsunut}${der,0-1|ilisimasaqanngitsunut}}£{x|kalaallit inooriaasiannik ilisimasaqanngitsunut} atuagassianngortileramiuk. Uani pineruara Manguaqqap (ataataq) qilalugarniarami qilalugaq pingasoriarluni puitikkamiuk. Manguaqqalli (erneq) qilalugarnerani qilalugaq ataasiaannarluni puitinneqarmat. Tamannartaa isornartoqarpoq, oqaluttuami Manguaqqat (ataatap ernerullu) iliuusai oqaluttuarineqarmata assigiimmik, Manguaqqap (ernerup) Qaammatip inuanut ajugaanera, tamassumalu kingorna pisut minillugit. Manguaqqap (ataatap) misigisimasai tamaasa ernerata Manguaqqap misigai, taamaattumillu oqaluttuami uteqqinneqartarlutik marloriarlutik. Tassani ersersinniarneqarpoq, aammattaaq oqaatsit atorneqartut paasiuminartuupput. Oqaluttuami Manguaqqap atia allanneqartarpoq “M.”, tamanna atuartuulluni isorinarpoq, misinnarlunilu oqaluttuaq allaqqissaarneqarsimasoq tuaviortumik qaapiaannakkamillu. Aamma sunniuppoq allattariarsornikkut oqaluttuamik {pikkunarunnaatitsinermik}${typo,0-r|pikkunarunnaartitsinermik},  {kinaluunniit atuartoq ilimagaara {tinguartinniarneranut}${dial,g,ng-g|tiguartinniarneranut} akornusiunnissaa}£{|kialuunniit atuartup ilimagaara tiguartinniarnerminut akornutigissagaa}. Taanna isornartutut {taareerakkut}${typo|taareerakku}, sinnerani isumaqarpunga oqaatsit atorneqartut paasiuminartuusut.
Oqaluttuap, {allataangaluarluni}${dial,g,ng-g|allataagaluarluni}, oqaatsikkut ingerlaartarsimanera erserpoq Manguaqqap (ernip) aanaavata springpels-mik sananera aataarsuup amii atorlugit, oqaaseqatigiit pingasuusunit marloriarluni allaatigineqarnera.
Oqaluutinik atuinertaqarpianngilaq, taamaallaat Manguaraq, Qaammatip inuata qanoq ittuunera oqaluttuarineqanngilaq, erlaveersinioorli oqaatigineqarpoq {“denne kæmpe”}∞{dan}.
{Paasiuminaattut}${dial,tt-ts|Paasiuminaatsut} marlussuit nassaaraakka. Siulleq, ukiukkut Manguaraq (erneq) qilalugarpoq, Qaammatip inuata ajorsarfigereerlugu oqarfigaa ukiorpat 20 tikeraaqqullugu. Aappassaattut, Manguaqqap Qaammatip inuanut pulaartilluni, Qaammatip inuata natermi matuaraq ammarmagu Manguaqqap takuai inuit ammassisimasut. Ammassiviup naligisarpaa {qaammat juni aallartinnerani}£{x|qaammatip junip aallartinnera}. Manguaraq uterami aasarmanngooq kujammut angerlarput. Tamanna oqaluttuartup pikkunarsaarineranik tunngaveqarsinnaavoq.
Ole {Petersen-ip}${prop,hyph-0|Petersenip} oqaluttuaa “quiasaarinertaqartutut” taaneqarsinnaavoq, takuneqarsinnaavoq Qaammatip Manguaraq erlaveertissimasoq oqaluukkamiuk eqqoriartillugu suup kialluunniit erlaviginerai, akeqqillugulu sianiinnerarlugu Manguaraq, {taassumanningooruku}${typo,nn-mm;dial,g,ng-g|taassumammigooruku} erlavissui.
HJ Rink – allataa oqaluttuat tallimat aallaavigalugit
Allanit tamanit allaanerujussuuvoq. HJ {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} oqaluttuat tallimat aallaavigisimasai {akuliusimasut}${typo,s-ss|akuliussimasut} aamma nammineq ilanngussaqalaartarsimasoq malunnarpoq. Oqaluttuami HJ Rinkip oqaluttuat ilai tigulaariffigisarsimavai, oqaaseqatigiit, oqaluttuallu tulleriissaarneri akuliussortarsimallugit, namminerlu ilanngussisarsimalluni.
HJ {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} oqaluttuaata immikkoortiterneqarnera qalipaasersorneqarneralu, kiisalu oqaluttuat HJ Rinkip aallaavii, Bilag-tut tunuani takuneqarsinnaapput. {Erseqqissassuara}${dial,ssa|Erseqqissassavara} atuakkami “ {“Eskimoiske eventyr og sagn 1”}∞{dan},  {1982-mi}${num,0-i|1982-imi} saqqummerseqqinneqartumi allaqqasoq, HJ Rinkip oqaluttualiaata {aallaavigingai}${dial,g,ng-g|aallaavigigai} oqaluttuat tallimat, uanili oqaluttuap ataatsip sukuiarnerani oqaluttuat pingasut {aallavigisimagai}${typo,a,1-2|aallaavigisimagai}, namminerlu ilaartuillattaasimalluni. Oqaluttuat marluk HJ Rinkip allatai tamarmik sukuiarneqaraluarpata oqaluttuat tallimat aallaavigineqartut malunnarpoq.
Nammineq ilanngussisarsimanerani malunnarpoq kalaallit oqaluttuatoqaat allat aallerfigisarsimagai isumassarsiorfigalugillu. Assersuutigalugu {Sassumap}${pron,infl|Sassuma} arnaa aamma Kaassassuk. Aamma malunnarpoq, erlaveersiniooq eqqartuleramiuk, oqaluttuat tallimat siornatigut taakkartoriikkakka aallerfiginagit oqaluttuat “Manguaqqamik” aallerfigisimagai. Soorunami oqaluttuani tallimani erlaveersiniooq pillugu allaqqasoqarpoq, kisianni toqqaannartumik allaqqasoqanngilaq erlaveersiniooq quiasaarisartoq qungujuttumillu erlaveersisartoq.
{Sammisaatineqartutut}${typo,n-nn|Sammisaatinneqartutut} uani takutinniarneqarpoq Kanaap angakkussarnera. Tassami marloriarluni Kanak ilisimajunnaarpoq. Angakkussarneq {ulorianaattuinnaanngilaq}${dial,tt-ts|ulorianaatsuinnaanngilaq}, toqusutut qasseeriarlutik misigisarput angakkunngorniat, soorlu tassa Kanaap {aqqusaangasa}${dial,g,ng-g;typo,a-aa|aqqusaagaasa} {ilagingai}${dial,g,ng-g|ilagigai}; inngerpalaaq inuilaarsuarmi tusaavaa, ilisimajunnaarluni toqusullu {aqqutaatingoorluni}${dial,g,ng-g|aqqutaatigoorluni}. {Tunngavingaara}${dial,g,ng-g|Tunngavigaara} Knud Rasmussenip allataa angakkut pillugit. Aappaatigut angakkussarnera {illua’tungilerneqarsinnaavoq}${cmp,apos-0|illuatungilerneqarsinnaavoq}, tassami angakkut allanit tamanit pissarsuunerusut kisimik Qaammatip inuanukartarmata imaluunniit Sassuma arnaanukartarmata.
Rinkip nammineq ilanngussillattaasarsimanera takuneqarsinnaavoq, erserpoq ima allammat, naak oqaluttuani HJ {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} aallaavigisaani taama {allasimasoqanngikkaluartoq}${typo,s,1-2|allassimasoqanngikkaluartoq}. Tassa Sassuma arnaanik oqaluttuat ilaanni arnap utoqqaap Sassuma arnaa illaaqqusoq illaarpaa. Uani HJ Rinkip ilanngussaa {Sassumap}${pron,infl|Sassuma} arnaanut assingusorujuuvoq, tassami Manguaqqap Qaammatip inua anniartoq {supungamiuk}${dial,g,ng-g|supugamiuk} anniarunnaartillugu. Kaassassummik {oqaluttuamiik}${infl,sub|oqaluttuamit} aamma ilanngussivoq. Tassa Manguaraq Qaammatip inuata illuanut iserniarluni {katammiik}${infl,sub|katammit} {qaqisinnaanngittoq}${dial,tt-ts|qaqisinnaanngitsoq} Qaammatip inuata ikiorpaa.
Oqaluttuat tallimat assigiinngitsut oqaluttuamut “Manguaraq”-mut eqqaanartillugit, kisiannili eqqumeequteqartarmata paasiuminaallutillu HJ Rinkip ataatsimoortilersimagai, nammineq paasinninnini {aallavigalugit}${typo,a,1-2|aallaavigalugit}. Pissanganarsaarineq HJ Rinkip atorpaattaaq, soorlu erlaveersiniooq ilisaritinneqarmat quilertanartutut eqaattupilussuartut eqqartorneqarmat.
 Walter J. {Ong-ip}${prop,hyph-0|Ongip} oqaluttuat qangaaniit ingerlaavarsimasunut misissueriaasia tunngavigalugu sukuiaaneq
{Esaiap oqaluttuaa oqaaseqatigiit takisuut atorneqarput}£{x|Esaiap oqaluttuaani oqaaseqatigiit takisuut atorneqarput}. Tassunga ilisarnaataavoq oqaluttuaq oqittumik atuagassianngorlugu aaqqissorneqarsimasoq. Oqaluttuaani {inuit ilisaritinnerani}£{x|inuit ilisaritinneranni} oqaluutit {sakkungilluarneqarput}${dial,g,ng-g|sakkugilluarneqarput}, {taakkartorneqartarami}${infl,plurtant|taakkartorneqartaramik} inuk pineqartoq qanoq pissuseqarnersoq, soorlu Manguaraq pillugu ima allassimasulik
{“Manguaraq var en meget stærk Mand. Der var ikke noget Fangstdyr saa farligt, at han ikke turde binde an med det og dræbe det.”}∞{dan} (ersersitara,ABJ)
Taama iliornikkut tusarnaartunut siumut oqaluttuartoq nalunaareerpoq kina oqaluttuami pingaarnertut inissisimanersoq, {oqaluttuamilu arlaannit misilitassanik {aninguissaqqaartoq}${dial,g,ng-g|aniguissaqqaartoq}.}£{x|oqaluttuamilu arlaannit misilitassanit aniguissaqqaartoq} Oqaluttuami pisunik aalajangersimasunik uteqattaarisoqarpallaanngilaq, taamaallaat oqalunnerit uteqattaartinneqarput, soorlu Qaammatip inuata Manguaqqamut unammillernera, unamminerat erlaveersiniuullu oqasii. Pisunik uteqattaarisoqanngilaq.
Qanga pisimanersoq sumilu pisimanersoq nassuiarneqanngilaq. Oqaluttuap isikkua allagarpalaartorujussuuvoq {oqaluttuarpalaarnerminngaanniik}${infl,sub|oqaluttuarpalaarnerminngaanniit}, naak oqaluttuartorpalaartoqaraluarluni, oqaluttuap aallaqqaateqarnera, imaa, naggaserneqarneralu tassunga tunngavigaakka.
Hendriup oqaluttuaani oqaaseqatigiit takisuujupput, inuttat oqaluutit atorluarneqarnerisigut {ingerlannaq}${typo,a,1-2|ingerlaannaq} paasineqarsinnaapput oqaluttuami qanoq inissisimanerat. {Uteqattaarinertaqanngilat}${typo,l,1-2|Uteqattaarinertaqanngillat}, unammineq {Qaamatip}${typo,con,m,1-2|Qaammatip} inuata Manguaqqallu akornanni pisoq eqqaassanngikkaanni, tassanimi {oqaasigineqartut}${typo,s-t|oqaatigineqartut} arlaleriarlutik oqaatigineqarput uumasup pisarisimasap suussusaa allanngortilaaginnartarlugu 24. Piffissaq sumiiffillu taakkartorneqanngillat. Oqaluttuap oqaluttuarpalaartuunera annikillisinneqarsimavoq, taamaattumillu tamaat isigalugu atuartussamut {tulluussangaavoq}${dial,g,ng-g|tulluussagaavoq}. Atuartussamut {tulluussangaanera}${dial,g,ng-g|tulluussagaanera} ingerlaannaq {takuneqarsiinnaavoq}${typo,i,2-1|takuneqarsinnaavoq}, oqaluttuaq aallaqqaasiuteqartutut {naqqaniik}${infl,sub|naqqanit} aallartimmat, imaa kingusiinnaq tikinneqarluni, kiisalu naggasiuteqarluni.
Ole {Petersen-ip}${prop,hyph-0|Petersenip} oqaluttuaa siullerniit allaaneruvoq. Oqaaseqatigiit takisuut atorneqarput. Inuttat tungaatigut oqaluutit atorneqanngillat, taamaattumillu atuartup nammineerluni atuarnermigut inuttat qanoq ittuuneranik sukuiaasariaqarpoq. Manguaraq (ataataq) nakuarsuartut pinerrarittutulluunniit eqqaaneqanngilaq. Oqaluttualli ingerlanerani Manguaraq (erneq) oqaluutit {sakkungalugit}${dial,g,ng-g|sakkugalugit} oqaatigineqarpoq nunaqqatimini nakuunerpaasoq, tamannalu nalunarunnaartitsivoq oqaluttuap ingerlanerani Manguaraq (erneq) qanoq ingerlajumaarnissaanik, {aninguisinnaanissaanillu}${dial,g,ng-g|aniguisinnaanissaanillu} nalunaaruteqarluni. Oqaluttuatoqaq allanngortinneqarsimasutut isikkoqarpoq, tassami sumiiffilerneqarsimagami, tassani oqaluttuartup sumiuunera ersersinneqarpoq, namminerlu inuunerminut qanilaartunngortissimavaa {takorloorumarsarlugu}${typo,0-in|takorlooruminarsarlugu} tusarnaartiminut. Allanngortiterneqarsimaneranut takussutissap aappaa tassaapput ataarutit. Qanga kalaallit ataarutinik atugaqanngillat, tassuuna erserpoq {piffissap ingerlatillugu}£{x|piffissaq ingerlatillugu} oqaluttuaq {allanngriartorsimasoq}${typo,0-o|allanngoriartorsimasoq} oqaluttuartup qanga oqaluttuarineraa apeqqutaalluni. Piffissaq allaatillugu oqaluttuartup piffissaminut tulluussaarisimanera erserami, taamaattumillu oqaluttuami pisut {oqaluttartutp}${typo,t-0|oqaluttartup} piffissaanut tulluukkunnaarsimasut peerneqartarlutik taarserneqarlutilluunniit oqaluttuartup piffissaanut tulluussakkanik. Oqaluttuami pisut tulleriiaarneri allannguuteqalaarput, pissutaasinnaasut ilimanaateqartut marluupput, tassa Ole Petersen tusarnaartuminut pissanganarsaarisimassasoq. Uani eqqarsaatigaara, Manguaqqap erlaveersiniooq takummagu {aattaat}¢{dial,tt-ts|aatsaat} eqqaaneqarmat {Qaammatip inuanik Manguaraq erlaveersiniuumut sissueqquneqarsimasoq}£{x|Qaammatip inuanit Manguaraq erlaveersiniuumut sissueqquneqarsimasoq}. Tamanna Esaiap Hendriullu oqaluttuaani Qaammatip inuata qaammammut tikitsigatik Manguaraq mianersoqqusarpaa. Pissutaasinnaasup aappaa tassaavoq Olep oqaluttuami pisut tulluussarsimagai, oqaluttuami oqaluttuaq naaqqaarlugu tullianut ingerlaqqittarneq {atorsimassangaa}${dial,ng-g|atorsimassagaa}.
HJ Rinkip oqaluttuaa allanit aamma allaaneruvoq. Oqaaseqatigiit takisuut oqaluttuarpaluttut atorneqarput, soorlu
{“Alt som han vandrede, hørte han nogle, som sang Tryllesange, og da han nærmede sig dem og saae sig om, mærkede han, at han hævedes fra Jorden og fulgte de Afdødes Vei.”}∞{dan} (ersersitakka,ABJ).
Oqaluutit oqaluttuami atorneqanngillat, atuartoq nammineerluni inuttat qanoq inissisimaneri sukuiartariaqarpai. {Uteqataarinertaqanngilaq}${typo,t,1-2|Uteqattaarinertaqanngilaq}, taamaallaat Qaammatip inuata nassuiaataa, kingusiinnakkut uteqqinneqarpoq, pisut oqaluttuami allanngoreerneranni. Siuliani {allareernittuut}${infl,sub|allareernittut} HJ Rinkip oqaluttuaq nammineerluni ilallattaasarsimavaa, uani pineruara {Sassumap}${pron,infl|Sassuma} Arnaaniit tigulaariffeqarsimanera. Piffissaq sumiiffillu taakkartorneqanngillat.

Oqaluttuani tamani pineqartut

Erlaveersiniooq

Oqaluttuani tamani ilanngunneqarpoq erlaveersiniooq. Erlaveersiniooq oqaluttuani arnaatinneqarpoq, ilaatigut suiaassuseqanngitsumik angisuutullu aamma taaneqarpoq 26, oqaluttuarineqarlunilu uppatimigut ataneqarani, kanajoq nalikkaami saavaniitikkaa, illarsaaraluni qitilluni tivasartoq kiisalu nerisassaminik qinusartutut ilisaritinneqarpoq. {Angisuutit {saqqummiunneqarpoq}${typo,punct,0-dot|saqqummiunneqarpoq.}}£{x|Angisuutut saqqummiunneqarpoq.} Eqqarsaatiginarpoq erlaveersiniooq qanoq oqaluttuani isumaqartinneqarsimanersoq. Tassaasinnaavoq {isumaqartinneqartoq, inatsisit inuunermi eqqissisimatitsisut 27 unioqqutinneqannginnissaat}¥{punct,redun,komma-0|isumaqartinneqartoq}, taamaattoqanngippammi suna tamarmi sequmittussaammat 28. Esaiap, Hendriup Olellu oqaluttuaani Manguaraq tamatigut sissueqquneqarlunilu mianersoqqussummik oqaluuffigineqartarpoq, oqaluutsinninili soqutiginagu eqqarsaatini, pisaqarluarnissaq, kisiat orniginartinnerullugu. Taamaattumik tamanna tunuliaqutaralugu {oqarsinnaavunga erlaveersiniooq ilisarnaataasoq piniapiluppallaarnerup kingunerisinnaasaa}£{x|oqarsinnaavunga erlaveersiniooq ilisarnaataasoq piniapiluppallaarnerup kingunerisinnaasaanut}. Manguaraq piniapiluttutut oqaatigineqarsinnaavoq, pissutigalugu {qilalukkat tikikkaangamigit asuli anginersiuinnarluni pisarnera}£{x|qilalukkat tikikkaangamigit asuli anginersiuiinnarluni pisarnera}, qilalugarlu Qaammatip piniagaa piniarlugu, kiisa seqineq tarrikkiartulersartoq. Tassa soorlu {allareeringa}${dial,g,ng-g|allareeriga} seqineq nillertikkiartulerluni taartikkiartuleraangamilu inuit ajortut tungaannut ingerlalersartoq. Piniapiluppallaaraanni kingunerisinnaavaa nammineq piniarneqarneq. Tassami qungujoqqusaanngilarluunniit Manguaraq, qungujukkaluarunimi toqusussaavoq erlaveerneqarlunilu. Soorlu tassa inuit piniaraangamik pisamik naarmiui nerisaraat, assigaa erlaveersiniuumik nerineqarluni.
Aappaattut erlaveersiniooq allatut aamma isumaqartinneqarsinnaavoq, tassa arnat angutinut “naalaannartussaasutut” nalilerneqartarput, naak uimik pisaat suliarisaraluarlugit, atisassiuullugit, meeqqat annerusumik paaralugit uimi aallaqqanerani. Qaammatip inuata najaata 29 tamanna unioqqutissimagaa oqaluttuami Esaiap oqaluttuaani erserpoq.  Oqaluttuani allani qaminngaartarneq sammineqanngikkaluartoq, arnaq pinnersoq eqqartorneqaannarpoq tunua qarsornerinnaasoq. Tassani ersersinneqarpoq erlaveersiniuup taanna arnaq pinnersoq, Qaammatip inuata “kiffaa” erlaveersimagaa. Taamaattumillu inuunermi inatsisit unioqqutissimagai.
Tassuunakkut erserpoq erlaveersiniooq assigiinngitsunik marlunnit isumaqartinneqarsinnaasoq aammattaaq qanga kalaallit inooriaatsiniminnik ingerlatseriaasaanni inatsisit, inuunermi ersinngitsut assigiinngitsut oqaluttuanngorlugit saqqummiunneqartarsimanerat.

Aput

Oqaluttuani tamani ilanngunneqarportaaq Qaammatip inuata nuna apisikkaa. Tassani uppernarsarneqaannarpoq qanga kalaallit sooq nittaattarnera apisarneralu akissutissaqartinniarlugu tunngavissaqartinniarlugulu oqaluttuarisarsimagaat taama. Soorlu takutitassianngorlugu HJ {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} {“Eskimoiske eventyr og sagn med supplement”-mi}∞{dan} quppernerni kingullerni allassimasaa {“Oversigt over Sagnene efter deres indhold”}∞{dan} allaqqavoq oqaluttuaq “qilammiut” pillugit oqaluttuaasoq.

Angerlarsimaneq – angalaneq – angerlarneq

Oqaluttuani arlalinni kalaallit oqaluttuaataanni periuseq {“angerlasimaneq}${typo,0-r|angerlarsimaneq}-angalaneq-angerlarneq” atorneqartorujussuuvoq. Manguaqqamissaaq tamanna atorneqarpoq. Manguaraq ajorani angerlarpoq Qaammatip inuani pulaareerluni, naak aqqutaa misilitassaqartaraluaqisoq. Assersuutitut, itisilinngikkaluarlugit, taaneqarsinnaapputtaaq oqaluttuaq Sassuma arnaanik, Kaassassummik.

Naggasiut

Oqaluttuat assigiinngitsut sisamat aallaavimminni assigiikkaluarlutik sukuiarlugit malunnarpoq kalaallit qanga oqaluttuartarnermikkut pikkoriffeqarsimasut. Ulluinnarni inuunermi inatsisit assigiinngitsut upperisartillu eqqarsaatigalugit, soorlu tassa erlaveersiniooq pillugu sammisanni ersersinneqartut. Oqaluttuat assigiinnginnerannut pissutaaginnarpoq {sumiiffimmiik}${infl,sub|sumiiffimmit} sumiiffimmut, piffissamiillu piffissamut allanngorartuusut, soorlu HJ Rinkip Knud Rasmussenillu katersaanni takuneqarsinnaasoq. HJ Rink Knud {Rasmussen-illu}${prop,hyph-0|Rasmussenillu} oqaluttuat {allareernikuungaluarlugit}${dial,g,ng-g|allareernikuugaluarlugit} allaqqittaraat, oqaluttuartoq alla oqaluttuartillugu.
HJ Rinkip Knud {Rasmussennillu}${prop,n,2-1|Rasmussenillu} katerseriaasii eqqarsaatigalugit malunnarpoq, tamarmik immikkut oqaluttuat atuaruminartunngortittarsimagaat, taamaattumillu oqaluttuap oqaluttuarpalaartuunera isumaarutsillugulusooq ilisittarlugu, naak tamarmik immikkut, Walter J. {Ong-ip}${prop,hyph-0|Ongip} oqaluttuanik {qangaaniik}${infl,sub|qangaaniit} ingerlaavarsimasunik misissueriaatsimi najoqqutaliai malikkaanni, oqaluttuat ingerlaavarsimasut ilisarnaataannik ilanngussaqartaraluarlutik, allaganngortitsinerminni atuartussamut tulluussaarinerminni oqaluttuap qangatut ingerlaavarsimanerat allanngorartarnerallu, piffissamiit piffissamut sumiiffimmiillu sumiiffimmut unitsittutut issimagaat.




{Bilag-liste
Handlingsblok}∞{dan} oqaluttuat {asiigiinngitsut}${typo,i-s|assigiinngitsut} sisamat.
Qalipaasersuinermi oqaluttuat aallaavigineqartut.
Qalipaasersuineq, HJ {Rink-ip}${prop,hyph-0|Rinkip} oqaluttuat katitigaasa {takusassiarineret}${typo,e-a|takusassiarinerat}. Qalipaatit qanoq atorneqarneri:
Seqiniusaaq: Peder {Kragh-ip}${prop,hyph-0|Kraghip} katersaaneersoq {“Kanak’s månerejse”}∞{dan}.
Qorsorpaluttoq: Peder {Krgh-ip}${typo,prop,0-a;prop,hyph-0|Kraghip} katersaaneersoq {“kvinden hos Qaumatip inua”}∞{dan}.
Aappalunngusersoq ({orange}∞{dan}): Amos Daniel {“Aularsak kom til månen”}∞{dan}.
Tungujortoq: Albrecht Beck {“oqalugtuaq Atdluûnguaq”}∞{kal,old} ({sic!}∞{eng})
Aappaluttoq: HJ Rinkip nammineq ilassutai.














Najoqqutat allattorsimaffiat
Ong, Walter J. Orality and Literacy, The New Accent Series, CPI Antony Rowe,2002
Rasmussen, Knud Myter og sagn fra Grønland 1-3, bind I, Nordiske landes bogforlag,1978
Rasmussen, Knud Myter og sagn fra Grønland 1-3, bind II, Nordiske landes bogforlag,1979
Rink, HJ Eskimoiske eventyr og sagn 1, Nørhaven Bogtrykkeri a/s,1982
Rink, HJ Eskimoiske eventyr og sagn 2, Nørhaven Bogtrykkeri a/s,1982
Rink, HJ Nalunaerut,1858
Sonnes database, Petersen Ole, Manguaraq
Thisted, Kirsten, Som perler på en snor, 1993