2.8 Sámi geavahan- ja oamastanvuoigatvuođaid dohkkeheapmi,
ILO-konvenšuvnna nr. 169
artihkal 14
Opmodagaid ja geavahanvuoigatvuođaid dohkkeheapmi
ILO-konvenšuvnna nr. 169 artihkkala
14 nr. 1 vuođul lea stáhta eiseválddiid
iehčanas geatnegasvuohta.
Artihkal 14. nr. 1 válddahallá álgoálbmogiid
oamastanvuoigatvuođa ja
geavahanvuoigatvuođaid daidda guovlluide,
maid sii jogo leat geavahan ovttas earáiguin
dahje main sii leat ássan
dahje maid sii leat geavahan hálddašeaddji vugiin.
Danne lea artihkkalis 14 nr. 1 dehálaš erohus
dakkár eatnamis maid álgoálbmot «traditionally
occupy» ja dakkár
eatnamis maid «not exclusively occupied by them». Professorat
Ulfstein ja Graver celkkiiga go árvvoštalaiga ráđđehusa álgovuolggalaš finnmárkkuláhkaevttohusa
ahte:
«Det er i den forbindelse grunn til å fremheve at
begrepet occupy omfatter både det å bo i og det å utnytte
et område. Det at også andre har utøvd
en bruk i et område, vil derfor ikke i utgangspunktet medføre
at befolkningen av området ikke har vært eksklusiv,
med mindre de andre også har befolket området
ved både å bo i og utnytte det.»
(Dan oktavuođas lea
lunddolaš deattuhit ahte
doaba occupy sisttisdoallá sihke ássama
ja ávkkástallama
guovlluin. Dat ahte earát
ge ávkkástallan guovlluin,
ii nappo iešalddis mearkkaš ahte
guovllu álbmot ii leat leamaš áidnalunddot,
muđui go dat earát
ge leat ássan guovllus dainna
lágiin ahte sii leat ássan
doppe ja ávkkástallan guovlluin.)
Finnmárkkuláhkaproposišuvnnas
lea nannejuvvon ahte Finnmárkkus
leat sihke oamastan- ja geavahanvuoigatvuođat. Maŋŋá konsultašuvnnaid Sámedikkiin
nannejuvvui čielgasit finnmárkkulága
paragráfas 5 ahte sámi
geavaheapmi addá vuoigatvuođaid,
mii mearkkaša ahte vaikke
vel stáhta lea ge dan ádden
girdojuvvon geavaheapmin, de dat galgá leat
vuođđu sihke
oamastanvuoigatvuhtii ja geavahanvuoigatvuhtii. Dát
vuoigatvuođat fertejit dál dovdáhuvvot.
Dat čoavddus mii lea válljejuvvon
finnmárkkulágas, mearkkaša
danne Sámedikki oainnu mielde
ahte dassážiigo
dat lea dahkkojuvvon, de ferte sáhttit
dadjat ahte sámit oamastit
nu stuorra guovlluid fylkkas ahte sii eai sáhte álo
leat unnitlogus eatnamiid hálddašeami
oktavuođas.
