Gynokologicno celaki pruba
Gynekologisk cellprovtagning

Skriv ut
Skriv ut

Konklusia

Konklusia

Kana ingrel pe pe vrama jekh gynokologicno celaki pruba šaj te ferij pe o manuš karing mačicako kirlesko cancer. Celaki pruba lel pe khatar e mačica thaj kodo šaj te sikavel vaj khaj si cellako parujipe so šaja te aresel khaj mačicako kirlesko cancer.

Maj but anda e cellake parujimata so si arakhle si maj lokho parujimata khaj sastčol anda peste, numa uni musaj te šinel pe tele. Ande uni čuddake bučia šaj vi e celaki pruba te sikaven vaj si cancer. Atunči si o cancer ande jekh anglunimasko stadiumo thaj o žutipe šaj te avel maj lokho thaj či avla kade but čore efektura.

Žuvlia ando Švedo si akharde pe vrami khaj gynokologicne cellake prubi, kado bušol screening. Te si e žuvli maškar 23 thaj 50 berš avel o akharipe sako trito berš. Thaj pala kodo avel jekh akharipe sako panšto berš ži khaj e žuvli si 60 beršengi. Te si e žuvli opral 50 berš šaj e rutini te aven ekcera maj kaver krujal ando them.

Šaj vi te mukhel pe cellake prubi te si e žuvli khaj barnmorska vaj gynegologo te avel jekh gynegologicno dikhipe anda kaver bučia.

Preparatci

Či trobuj te kerel pe či soski preparatcia, numa mišto si te na avel a žuvlia seksualne aktura anglal vaj te aven varisave kremura makle telal. Kade šaj e pruba te sikavel variso kaver. Či del pe prubi kana si a žuvlia lako žuvliano šon.

Sar žal e examinacia?

Kana si te del pe e pruba si te nandžarel pe e žuvli telal thaj te pašljol ande jekh gynekologicno skamin. Doktori vaj e bučiarni lel e pruba ekcera diferentno. Butivar lel pe jekh cino spatel so si kikidono karing e mačyca thaj pala kodo jekh cino kovlo bontovo ande mačycako kanalosko teluno kotor.

Butivar del pe vi atvetura pe diferentne pušimata kana lel pe prubi. E atvetura si importantne te avel jekh laši analyzatcia pe prubi.

Examinacia či dukhal thaj žal feri uni minutci. Atveto pe celaki pruba avel tela jekh vrama pe šov kurke.

Sar ačarel pe o manuš pala pruba?

E pruba si bi rizikako. Univar šaj te avel rat numa kado naj nasul.

Fäll ihop

So si jekh gynekologicno celaki pruba?

So si jekh gynekologicno celaki pruba?

Te mukhel pe celaki pruba

Jekh gynekologicno celaki pruba si jekh pruba so lel pe khatar kodo kotor anda mačyca so bušol mačycako mujthaj so avel avri anda e vagina. Pruba šaj te sikavel vaj si varisave celake parujimata so šaj te aresel khaj mačycaki kirlesko cancer. Maj but anda e parujimata so si arakhle si parujimata so sastčon anda pende, numa uni musaj te lel pe tele. Pruba šaj vi te sikavel cancer, vi te naj kodo normalno.

Te ingrel pe prubi pe vrama si jekh maj zurali defencia karing mačycaki kirlesko cancer ke arakhel pe celake prubi ži pun von kerdžile čačo cancer.

Celaki pruba lel pe khatar kodo kotor anda mačyca so bušol mačycako muj thaj so avel avri anda e vagina.

Mačyca = Livmoder
Anrengo than = Äggstock
Mačycako kirlo = Livmoderhals
Mačycako muj = Livmodertapp
Vagina = Slida

Kontroli pe vrami

Jekh gynekologicno celaki pruba si andre ande sastimaske kontroli, khaj bušol screening, khaj si e žuvlia akharde pe vrama. Ke e celako parujipe atunči šaj te arakhel pe thaj žutij pe sigo, kado kerdas ke e mačycako kirlesko cancer kerdžilas maj čudno sar maj anglal e paluno 40 berš.

Celake prubi ande kaver situatci

Jekh gynekologicno celaki pruba šaj vi te mukhel pe kana si o manuš khaj e barnmorska vaj khaj gynegologo thaj si kaver examinaci. Univar šaj e celaki prua te avel jekh kotor ande gynokologosko rodipe thaj univar te si parujipe kana avel o rat, numa šaj vi te avel jekh laši vrama te mukhel pe jekh screening pruba. Šaj te avel mišto te mukhel pe kodo kana si vrama pe pruba, vaj te si kade ke či gelas pe pe jekh maj sigo vrama.

Celako parujipe thaj cancer

Celako parujipe šaj te avel ke si variso so hibazi andral khatar bakteri vaj te si jekh virusoski infektcia. Kodo si e maj normalno doš khaj jekh celosko parujipe so šaj te sastčol anda peste. Kaver celake parujimata so šajas te aresel khaj mačycako kirlesko cancer, šaj te šinel pe avri.

Te si jekh celako parujipe so naj normalno kerel pe jekh rodipe thaj atunči akharel o doktori jekha pe examinacia. Atunči šaj o doktori te del propozalo te šinel pe avri o celako parujipe vaj te phenel te žukarel pe te sastčol kodo anda peste.

Butivar lel but vrama ži pun kerdžol o celako parujipe mačycako kirlesko cancer, normalno deš ži khaj dešupanš berš. Naj normalno ke arakhel pe gata cancer kana mukhel pe e prubi, numa univar kerdžol pe vi kodo. Atunči areslas o cancer ande jekh angluni fasa thaj o žutipe šaj te avel maj lokho khaj naj but nasul efektura.

Sako berš aresel karing 450 švedicka žuvlia mačycako kirlesko cancer thaj maj but žene šunen, karing 30 000 žuvlia, ke len si celako parujipe.

Fäll ihop

Žuvlia si akharde pe vrama

Žuvlia si akharde pe vrama

Žuvlia si akharde sako trito berš

Sa žuvlia maškar 23 thaj 50 berš len jekh akharipe pe celaki pruba sako trito berš. Pala kodo lel pe jekh akharipe sako panšto berš kana si e žuvli maškar 50 thaj 60 berš. Te si e žuvli opral 50 berš šaj te avel ekcera variatcia diferentno khaj trajij pe ando them. Žuvlia so aba line žutipe po celako parujipe šaj te keren maj dur kontroli pe celake prubi pala 60 berš.

Akharipe avel pe kodi adresa khaj o manuš si skirisardo thaj o manuš alosarel korkori vaj kamel te žal vaj te na žal.

Pe savo than mukhel pe prubi?

Kana avilas jekh akharipe pe calaki pruba khatar jekh barnmorska pe maj paše than, kado than bušol vi mödravårdscentral. Ande maj bute thanende avel jekh vrama thaj kadi vrama šaj vi te paruvel pe. Pe uni thana šaj vi te paruvel pe prubako than.

Te si kade ke mukhel pe celaki pruba kana si e žuvli pe jekh gynekologicno dikhipe, sar exemplo khaj jekh gynekologo kana vorbij pe pa preventivne žutimata, si vi e prubi registirime thaj pala kodo avel jekh kaver akharipe pala trin vaj panš berš.

Fäll ihop

Uni či trobuj te mukhen prubi

Uni či trobuj te mukhen prubi

Kodol so si maj terne sar 23 thaj kodol so si opral 60 naj akharde

Te si e žuvli tela 23 berš naj voj akhardi pe celake prubake kontroli. Celake parujimata si dosta normalne angla 23 berš, numa kodol hasajven vi anda peste khaj kodol terne žuvlia. Zurales čudno si te aresel kodole ternen mačycako kirlesko cancer.
Te si kade ke sas gynekologicno celako prubaki kontrolla thaj sas but normalne celake prubi ži khaj e 60 berš si o riziko cino te aresel a žuvlia mačycako kirlesko cancer.

Kodolen khas nas sekso či trobuj te mukhen prubi

Te si kade ke nas a žuvlia šoha sekso atunči či trobuj voj te mukhel celake prubi. Mačycako kirlesko cancer avel feri khaj žuvlia khas sas sekso thaj kodol so sas perde khatar jekh typo HPV, humant papilloviruso.

Te si kade ke e žuvli si homoseksualno

Te si jekh homoseksualno šaj te avel kodo mišto te žal pe te dikhel pe e celake prubake kontroli pe vrami ke o viruso šaj fajma te kerel parujimata thaj kado šaj vi te perel žuvlia khatar jekh kaver žuvli.

Te si kade ke si e mačyca avri šindi

Te si kade ke e mačyca si avri šindi (operatcia), kado bušol total hysterektomi, atunči či trobuj te žal pe pe celake prubake kontroli ke atunči ci vi a mačycako muj avri šindo khatar e operatcia. Numa te si kade ke e operatcia sas kerdi anda kodo ke sas mačycako kirlesko cancer vaj celako parujipe ande mačycako kirlo trobuj atunči te žal pe maj dur pe kontroli. Atunči lel pe jekh pruba khatar e vaginaki opruni righ.

Te si kade ke naj o manuš sekurno savi operatcia sas nakli vaj so sas avri šindo šaj te pušel pe kado pe kodi klinika khaj sas e operatcia. Barnmorskan pe kodo thaj vaj pe mödravårdscentralen šaj butivar vi te žutij te lel pe avri kadi informatcia. Te naj o manuš sekurno šaj te kerel pe jekh pruba te avel o manuš maj sekurno.

Fäll ihop

Kade žal e examinacia

Kade žal e examinacia

Preparatcia

Či trobuj te avel či soski preparatcia angla a celaki pruba, numa či trobuj oe te kerel pe seksualno akto vaj te makhel pe kremo ande vagina 24 časura angla e pruba. Atunči šaj te avel phares te ačarel pe o atveto pe pruba. Či mukhel pe prubi kana si a žuvliako šon.

Pruba khatar mačycako muj

Kana si te del pe e pruba si te nandžarel pe e žuvli telal thaj te pašljol ande jekh gynekologicno skamin. Kodo manuš so lel e prubi si jekh barnmorska vaj doktori, paravel lokhes e vaginake righa kusa normalne gynekologicne instrumentura so trobuj te aven thate pala e manušeski temperatura.

Sar e pruba si lini si diferentno than thanestar. Maj normalno si jekh spatel anda kašt vaj plastico so si gladžime karing a mačycako muj thaj pala kodo si jekh cino bontovo khaj azbal mačycako kirlesko kanalosko teluni righ.

E pruba žal sigo thaj lel feri varisavi minuta. Či trobujas te dukhal. Uni phenen ke šaj te ačardžol ekcera čores numa kodo nakhel sigo.

Pušimata khaj del pe atvetura

Butivar del pe atvetura pe pušimata kana kerel pe e prubi, sar exemplo

  • kana sas o paluno žuvliako šonesko džes, vaj kana agorisajlas a žuvliako šon
  • te si kade ke si a žuvlia varisavi preventivno protektcia thaj atunči savi
  • te lel pe žutipe kusa hormoni karing klimakteriake problemura
  • te si e žuvli phari vaj te arakhadžilas jekh šavoro tela paluno berš.

E informatcia si bišadi kusa e priba thaj kado kerel a laboratoriake maj lokho ande lengi buči.

Pala kodo šaj te šordžol ekcera rat numa kado naj nasul

Mačucaki kirlesko andral mukhel lokho rat thaj kodo si normalno ke avel ekcera rat pala e eximinacia. O rat hasajvel pala varisavo džes.

Phare žuvlia šaj te mukhen prubi

Prubi si bi rizikako thaj kado šaj te kerel pe vi kana si e žuvli phari. Rekomendatcia si te mukhel pe e pruba maj paluni data ande 15 kurko ande žuvliako pharipe ke maj angle šaj te avel phares te kerel pe jekh lašo rodipe.

Fäll ihop

Kana avel o atveto?

Kana avel o atveto?

Maj but anda e atvetura či sikaven či soske parujimata

O atveto trobujas te avel jekhe lilesa angla šov kurke, numa univar šaj te cirdel pe kodo maj lungo vrama. Karing 95 anda 100 prubi si bi parujimasko ande celake prubi thaj si atunči normalne. Atveto avel khere anda laboratoria.

Te si e pruba mukhli khaj gynekologicno than vaj pe jekh preventivno protektciako than si kodo kon las e pruba kon bišavel palpale o atveto.

Ande uni bučia či birij pe te kerel pe jekh laši analyzatcia, ke kam sas žuvliako šonesko rat andre. Atunči akharen a žuvlia pe jekh nevi celaki pruba.

Te sikavel e pruba ke si celake parujimata

Te sikavel e pruba celake parujimata kerel pe varisavo rodipe pe kodi pruba. Te si cine parujimata thaj si 30 berš resle vaj 35 berš, beršeski granitca si diferentno khaj e žuvli traji ando them, thaj pala kodo dikhel pe o nasvalipe sar jekh virusosko nasvalipe. Testo si kontrolovano vaj si varisavo HPV, humant papillomviruso, kado vazdel riziko pe mačycako kirlesko cancer. Feri kodolen so vi si HPV-typo trobuj te avel po jekh dikhipe. Te si cine parujimata thaj naj či sosko viruso trobuj atunči feri te lel pe jekh nevi celaki pruba po kaver berš.

Kana si sas celake parujimata so si e žuvlia so si tela 30 vaj 35 berš si jekh rekomendatcia te dikhel o gynekologo kado, numa si vi uni thana ando them khaj akharen jekha pe jekh celaki pruba vaj khaj jekh barnmorska. Žuvlia so si opral 30 vaj 35 berš thaj khaj si maj lokhi parujimate, len rekomendatcia te aven dikle khatar jekh gynekologo.

Celake prubi či den 100 procenti protektcia karing cancer

Kontroli pe vrami pe celake prubi del jekh zurali protektcia karing mačycako kirlesko cancer, numa na 100 procenti. Šaj te astarel pe mačycako kirlesko cancer vi te sikavnas e prubi ke sas normalno, numa kado si zurales čuda kana kodo kerel pe. Paša kodo khaj žal pe pe celake prubake kontroli si te žal pe vi pe kontroli te avel rat pala seksualne akti, vaj te avel rat khaj naj pe vrama kana si a žuvliako šon, vaj te avel maj but rat kana agorisajlas a žuvliako šon.

Mindik šaj te vorbij pe khaj sjukvårdsrådgivningen thaj te pušel pe pa kodo so vazdel jekh dar.

Manuš šaj te ačaren dar angla prubi thaj angla e atvetura

Manuš šaj te ačarel pe khino angla thaj pala prubi Sar exemplo šaj te avel manuš daravno vaj nervozno tela kodi vrama so o atveto si te avel pa prubi. Atunči šaj te avel mišto te žanel pe ke e celake prubi si jekh lašo drom khaj ferij pe karing cancer. E parujimata so si arakhle šaj pravie mindig te šinel pe avri jekha cina operatciasa thaj atunči hasavel o riziko po cancer maj angle.

Zurales čudno si kodo ke jekh pruba sikavelke aba si a žuvlia cancer. Kodol dati kana arakhel pe cancer pa celake kontroli so kado ande jekh angluni sigaki vrama thaj atunči žal o žutipe lokho thaj naj but nasul efektura. Pala e celake prubi birij pe te arakhel pe o nasvalipe te arakhel pe sigo thaj antunci si riziko maj cino te kerdžon e manuš zurales nasvale.

E žuvli alosarel korkori vaj e prubi si te aven garudine vaj šutine

E prubi so si mikhle khaj celake prubake thana si ašade thaj garade. Sar exemplo šaj te kerel pe koperatcia maškar e purane thaj e neve te trobuja te kerel pe neve prubi. E prubi šaj vi te žan maj dur ande kaver žanglimaske rodimata so si muklo pa jekh forskningsetisk (rodimasko eticno) komiteto. Te si kade ke či kamel pe e pruba te ašol garudini šaj te phenel pe kodo e manušenge so len e pruba, thaj von romun e pruba palakodo.

Informatcia pa e prubi si vi ašade ande jekh kvalitetno registro si si te žutij o žutipe savorenge maj angle. Te si kade ke či kamel pe peski prubi te aresen či kote šaj vi kodo te avel manglo thaj atunči lel von vi kotar kodo tele.

Fäll ihop
Skriv ut
Publicerad:
2013-11-18
Skribent:

Skiritori: Björn Strander, gynekologo, Gynekologiska mottagningen, Kungshöjd thaj Regionalt Cancercentrum Väst, Göteborg

Redaktör:

Redaktori: 

Monica Wallenius, 1177 Vårdguiden

Granskare:

Eksamineri: Inga Sjöberg, gynekologo thaj Doktori kana arakhadžol pe šavoro (förlossningsläkare), Ersboda hälsocentral, Umeå

Illustratör:

Illustrateri: Kari C Toverud, certifikovano medicinako illustrateri, Oslo, Norge