Buerie biejjie!
Voestegh tjoerem gaatelassjedh ihke
manne tjoerem daaroestidh dan diehre im manne åarjel-saemien
maehtieh.
Manne sijhtem gijhtedh ihke dijjieh
mannem bøøridh daan seminarese. Manne edtjim daesnie dæjman årrodh,
bene idtjim buektehth girte-tjåadtjoehtimmien gaavhtan. Dannasinie
leam joekoen geerjene ihke manne leam daesnie daelie.
Dah aamhtsh mah dijjieh edtjede
digkiedidh daennie Sijti Jarngesne leah vihkeles mijjen saemide.
Seminarh, goh daate, lea åajvoeh sijjieh gusnie saemieh maehtieh
gaavnedidh jih tjaånghkenidh. Almetjidie mah iedtjem utnieh
dejtie gyhtjelasside, dejtie lea aevhkies ektesne båetedh
digkiedidh.
Daate voestes lehkie lea gielen jih
identiteten bijre. Munnjien giele lea joekoen vihkeles, dovne mov
kultuvrelle identitetese jih fierhten beajjetje jieledisnie.
Mijjieh daejrebe saemien giele lea
jienebh dajvine unnebe-våårtege orreme, jih jijnjh
saemieh eah leah gielem maana-baeleste åådtjeme. Manne vienhtem
daejnie dajvine lea joekoen vihkeles saemien-gielem vihth
åvtese lutnjedh.
Reerenassen vuepsie lea
åarjel-saemien goh jielije gielem gorredidh. Daate barkoe mij lea
dorjesovveme muhteste åarjel-saemien øøhpehtimmie hiejmeskuvlesne
daennie Aarportesne, Elgåen byjjehtimmie-jarngesne jih
Rørosen dajvesne, lea daennie aktemieresne vihkeles.
Manne sijhtem åvtese vaeltedh
dah ektiebarkoe-latjkoeh Saemiedigkien jih Fylhketjielti
gaskem, åarjel-saemien dajvesne. Daate akte vihkeles dirrege jis
edtja saemien kultuvrem, gielem jih ektievuekiejielemem nænnoestidh
jih vååjnesisnie darjodh. Daennie latjkosne dellie Saemiedigkie ,
Noerhtelaante, Noerhte-Trøøndelaage jih Åarjel-Trøøndelaage jih
Hedmarhke åeliedamme eadtjohkelaakan diedtem ektesne vaeltedh,
åarjel-saemien kultuvrem jih ektievoetem vaarjelidh jih
evtiedidh.
Snåasen tjielte lea syøkeme sæjhta
meatan årrodh reeremedajvesne saemien gielese.
Reerenasse ij leah annje ohtsemem
gietedalleme. Manne sijhtem læjhkan jiehtedh manne tuhtjem hijven
Snaåse dam sillem vaalteme, jih numhtie vuesehte dah sijhtieh
åarjel-saemien gielem prijoriteredh jih vaarjelidh.
Mijjieh veasobe aktene guhkies
laantesne, guhkies gåhkaldahkigujmie, jih mijjieh saemieh daamtaj
utnieh mijjen jielemh jih mijjen voejnesimmie-viermie laanteraasti
rastah. Daate gujht stoerre haestemh vadta jis edtja murriedimmiem
damtedh dovne laantese, dajvese jih kultuvrelle
ektievyøkese.
Gosse edtja åarjel-saemien gielem
åvtese lutnjedh, jih kultuvren jih identiteten gaavhtan,
dellie lea joekoen vihkeles almetjh laanteraasti rastah ektesne
berkieh, dovne muhteste lohkehtimmie-soejkesjidie jih
kultuvredarjomidie.
Daennie aktemieresne dellie dah
saemien kultuvrejarngh, goh Sijti Jarnge jih Saemien Sijte ,
goh modtovrh daennie åarjel-saemien kultuvrebarkosne. Staate-raerie
aaj ååntjestalla åarjel-saemien kultuvrem evtiedimmienuepieh
vedtedh, jih daennie aktemieresne sijhtebe vuepsieslaakan barkedh
juktie Saemien Sijte åådtje altese gåetiem stueriedehtedh daennie
Stoerredigkieboelhkesne.
Lissene dah kultuvrejarngh sijhtieh
vihkeles gielese jih kultuvrese årrodh, dah aaj sijhtieh
jieleme-evtiedæmman goh faamoejarngh saemien dajvine
årrodh. Harald Baltoen åssjaldahkh akten maahtoe-jarngen
bijre lea daennie aktemieresne vihkeles.
Reerenasse daelie
aarvoe-skaepiedimmie provgrammine jielemesaktanimmide saemien
dajvine barka. Mijjieh sijhtebe jielemesjiehtesjimmide gorredidh,
mah leah saemien kultuvrese vihkeles, jih buerebe nuepieh
miehtjiejielemidie , vuelkemejielemidie jih vytnesjæmman vedtedh.,
aaj ektine jeatjah darjoejgujmie. Mijjen dan jijnjh gieltegs
jieleme-evtiedimmienuepieh dovne mijjen kultuvren jih byjresken
gaavhtan mijjen dajvine.
Vuesiehtimmien gaavhtan lea Byrkije
bearkoe daennie Aarbortesne akte dagkeres hijven prosjekte.
Ragnhild Sparrock Larsen jih altese gaalla
bovtsenbearkoem jijtsistie båatsoste stealladieh jih dejtie
dorjesidie bovrine jih beapmoesijjine duakasåvva. Naemhtie
maahta jaetjebigujmie åajvoe-laakan åarjel-saemien
tradisjovnh juekedh jih jielijedarjodh, jih manne aavoedem
dan bijre vielie daennie seminaresne govledh.
Reerenassen
noerhtedajve-straategijesne tjåådtje mijjieh edtjebe mijjen joekoen
diedtem vaeltedh aalkoe-almetji reaktide. Reerenasse sæjhta
dåarjodh guktie dah saemien institusjovnh buerebe barkoe-faamoem
jih maahtoe-tseegkemem åadtjoeh, jih aaj veanhta
vihkeles sjiehteladtedh guktie dah institusjovh maehtieh
eadtjohkelaakan meatan årrodh gaskenasjovnale barkosne.
Jienebh saemien institusjovnh
leah meatan sjidteme aktene aalkoe-almetje-nedteviermesne
noerhte-dajvine, jih Arran edtja
dam reeredh.
Manne daajram dovne Sijti Jarnge
jih Saemien Sijte leah bøøresovveme daan nedtevearman, jih
manne håhkoem numhtie sjædta.
Aalkoe-almetje-nedteviermie sæjhta
joekoen vihkeles årrodh maahtoedarjomasse jih maahtoe-evtiedæmman
saemide jih aalkoe-almetjidie. Evtiedimmie noerhtedajvine, jih
guktie vearolde jorkesåvva leah stoerre haestemh saemide jih
aalkoe-almetjidie, jih jis edtja dejtie haestemidie dåastoehtidh
dellie stoerre dotkemedaerpiesvoetem sæjhta årrodh, dovne
jielemidie jih ektievoetide.
Ektiebarkoe dah saemien
institusjovni gaskem, sæjhta faamoem jih nuepieh vedtedh dejtie
stoerre haestemidie dåastoehtidh.
Gosse soptsestem dotkemen bijre,
dellie sijhtem neebnedh dam orre saemien dotkemeprogrammem Nøørjen
dotkemeraereste, jih daelie dihte programme lea
govlehtimmesne departementinie.
Dejnie annjebodts
provgrammetjaaleginie lea åajvoeh-laakan barkeme jih dihte
vuesehte mah leah saemien
dotkemedaerpiesvoeth jih guktie edtja dej vihkelommes
dotkemeaamhtsi gaskem prijoriteredh.
Daate vuesehte jienebh saemieh
edtjieh skreejresovvedh saemien dotkemasse båetedh, jih aaj
eadtjalgovvedh saemien gielem dotkemisnie nuhtjedh. Joekoen
sjollehke ihke dennie provgrammesne åvtese buakta daate aaj
dotkemem dååjre mij lea åarjel-saemien gielese sjiehteles.
Jis edtja ektiebarkoem saemieh
gaskem jih laanteraastaj rastah nænnostidh, dellie
vienhtem IT jih gaskestallemeteknologije leah
gøøkte tsiehkiebaakoeh. Dovne gieleøøhpehtimmiem jih
skuvlelohkehtimmiem maahta gaskeviermen tjirrh åadtjodh, jih
saerniestimmiegalkeme ektiebarkoem aelhkebe dorje
Stoerredigkie jih Reerenasse
vuartasjieh guktie dagkeres øøhpehtimmie-nedtigujmie gåarede, jih
mijjieh sijhtebe abpe dajve Aarborteste Elgåese edtja buerie
øøhpehtimmiesijjieh åarjel-saemien gielesne åadtjodh.
Manne sijhtem neebnedh jienebh
departementh jih Staateministeren kontovre daelie utnieh
saerniestimmieh saemiengielesne dej gaskeviermiesæjrojne.
Jeenjemes lea noerhte-saemien, bene Reerenasse aaj sæjhta
luvle-saemien jih åarjel-saemien nuhtjedh. Manne sijhtem aaj åvtese
buektedh gaskeviermie lea hijven gosse edtja saerniestimmieh
geerjehtidh, aaj åarjel-saemien kultuvren jih institusjovni
bijre.
Jirreden edtja lehkiem sijjienommi
bijre saemien-gielesne åarjel-saemien dajvesne årrodh.
Mov lea jielemedaajroe
sijjienommigujmie Romseste, gusnie aerebi lij
traakestimmieh jih naa åavroes aamhtse.
Dam-daalah gujht almetjh
haarjanamme sijjienommigujmie, jih dah eah daelie dan tjarke
sijjienommide vuastalestieh.
Mov lea stoerre jaahkoe saemien
gielem sijjienommi tjirrh vuesiehtidh, jih vienhtem daate
akte vihkeles råajvarimmie saemien identitetem jih
ektievoetedomtesem nænnoestidh.
Minngemes dle sijhtem åvtese
buektedh mijjen Ofelas-prosjekte, gusnie saemien noerh geajnoem
vuesiehtieh jih nuhtjesuvvieh goh maahtoe-geerjehtæjjah, jih
darjoeh guktie dihte saemien vååjnedimmesne sjædta.
Prosjekte eelki jaepien 2004, jih
vååjneme goh akte ipmerijhken aavrehke prosjekte årrodh.
Dah tsieglh leah guessine feeleme
skuvlide jih siebriedahkide abpe laantesne jih naemhtie
riekte voejnesamme jih soptsestamme daaroen noerigujmie, dej
aarke-biejjiesijjine
Daan jaepien tsieglh leah dam
saemien aalfabetem gaskevearman biejeme, gusnie maahta
soptsestimmieh dovne noerhte-saemien, luvle-saemien jih
åarjel-saemien goltelidh.
Gosse Staateraerie orresth
aktem skuvlem Oslovisnie lij guessine, dellie aaj åadtjoeji
dam saemien aalfabetem mijjen tsiglijste lieredh. Prosjekte
vuesehte guktie maahta hijven saerniestimmieh saemien
kultuvren bijre almetji tjirrh buektedh. Hohke leah dan jijnjesh
dan prosjekten mietie gihtjeme, guktie daate prosjekte lea gihtjeme
vielie beetnegi mietie, ihke dah sijhtieh vielie minnedidh, uvtemes
maadthskuvlide.
Daate munnjien vihth diekie buakta,
dagkeres tjaånghkoesijjieh goh daate seminare. Manne aavoedem
daesnie årrodh daejtie gøøkte biejjide.
Mijjieh libie daelie
aalkeme Stoerredigkie-bievneminie saemie-politihken bijre
barkedh, mij mijjieh rååresjibie åvtese biejedh Stoerredægkan
tjakten 2007. Bievneme sæjhta
diejveldidh
jih
vuesiehtidh daan Reerenassen saemiepolitihke, jih aaj sæjhta
vihkeles aamhtsh jih råajvarimmieh åarjel-saemien dajvesne
bæjjese lutnjedh.
Dennie aktemieresne mijjieh
sijhtebe gaskestallemem jih vuajnoeh joekehth saemien
byjresistie utnedh, mejtie mijjieh byørebe leavloem biejedh daennie
barkosne.
Manne sijhtem dijjem haestedh
sjiehteles lahtesigujmie båetedh daan gijresne, mejtie
mijjieh byørebe leavloem biejedh åarjel-saemien dajvine.
Mov lea stoerre jaahkoe daate
seminare sæjhta buektedh jijnjh nuhteligs lahtesh jih digkiedimmieh
mah manne maahtam meatan vaeltedh dovne barkojne bievneminie jih
mov fierhten beajjetje barkoe Reerenassesne.
Gæjhtoe ihke mannem goltelidh
jih læhkoe seminarine!