Daltese: 2. jaepiedaltese
Aamhtese: maadtoeladtjh
Tijje: 3 – 5 tæjmoeh
Daate øøhpehtimmiesoejkesje vuesehte guktie maahtoeulmine 1. jïh 2. jaepiedaltesinie barka. Daate lea barkoe laahkoej bïjre. Maahta maahtoeulmide tjyølkehke darjodh lïerehtimmieulmine, mah leah akte sille juktie maahtoeulmide jaksedh.
Øøhpehtimmiesoejkesje sjyøhtehke barkoevuekieh vuesehte, guktie vihkielommes maehtelesvoeth meatan vaaltasuvvieh, jïh guktie lohkehtæjja øøhpehtimmiem learoehkidie sjïehtede, jïh dejtie vuarjesje iktemearan. Daesnie aaj vuesiehtimmieh guktie learohkh jïjtjemse jïh sinsitniem vuarjasjieh.
Aerpievuekien daajroe
Lohkehtimmien ulmie lea learohke edtja maehtedh
- laahkoeh dan lihke maadtoeladtjese nåhtadidh jïh soptsestidh mij neebne lea
Jeatjah sjyøhtehke maahtoeulmieh 4. jaepiedaltesen mænngan
Njaalmeldh gaskesadteme
Lohkehtimmien ulmie lea learohkh edtjieh maehtedh
- ovmessie njaalmeldh dïejvesh nåhtadidh, ovmessie tsiehkide sjïehtedamme
Maahtoeulmiem tjyølkehke dorjeme lïerehtimmieulmine, mah leah akte sille juktie maahtoeulmiem jaksedh.
Learohke edtja maehtedh
- dïejvesidie fuelhkie, tjidtjie, aehtjie, vïelle, åabpa, aahka, aajja, aajkohke, seasa jïh jyøne nåhtadidh
- ulmiem buerkiestidh dehtie dïejvesistie neebne
Maehtedh lohkedh lea daesnie maehtedh laahkojde lohkedh.
Maehtedh jïjtjemse njaalmeldh tjïelkesidh lea daesnie laahkojde guarkedh jïh jiehtedh.
Maehtedh jïjtjemse tjaaleldh tjïelkesidh lea daesnie naan laahkoeh tjaeledh.
Maehtedh digitale dïrregh nåhtadidh lea daesnie laahkoeh daatovrisnie tjaeledh jïh digitale dïrregh nåhtadidh gosse daejnie barka.
Lohkehtæjja aalka goerehtidh mah laahkoeh learohkh maehtieh, jïh mejtie gaajhkesh daejrieh jïh maehtieh dejtie reaktoe laahkojde nåhtadidh. Vihkeles lohkehtæjja åvtelhbodti ussjede mah laahkoeh dah learohkh maehtieh nåhtadidh. Muvhten aejkien tjuara aamhtesem siejhmelaakan gïetedidh, juktie aktegslearohkh krøøhkestidh.
Øøhpehth dah voernges dïejvesh goh tjidtjie, aehtjie, vïelle, åabpa, aahka, aajja, jyøne, jiekie, tsietsie, seasa, gåeskie, maake, muahra, jijmie jïh aajkohke, jïh soptsesth dej bïjre learohkigujmie.
1. Jïjtse bïjre soptsestidh
Baajh learoehkidie njaalmeldh jïjtse bïjre soptsestidh, sov fuelhkie jïh lihke maadtoeladtjh. Vihkeles gaajhkide learoehkidie meatan åadtjodh soptsestimmesne.
Dan mænngan maehtieh lïeredh laahkojde tjaeledh. Juktie baakoeguvvide nænnoestidh dah learohkh maehtieh guvviedidh jallh fotoh lïjmesjidh mah baakojde sjïehtesjieh.
2. Aktem aelhkie boelvemoerem darjodh
Daesnie guvvie aktede moereste aktine mierine, gusnie sijjie akten gåvvan learoehkistie jïh learohken nomme bijjemes. Njieptjine vuelebe lea sijjie guvvide jïh nommide eejhtegijstie /dejstie mah eejhtegi åvteste. Dennie vuelemassjen njieptjesne lea sijjie guvvide jïh nommide aahkeste gon aajjeste. Akte alternatijve lea guvvieh plaerijste jïh våhkoeplaerijste bietskiedidh, jïh aktem ussjedamme fuelhkiem/ heamtuvrefuelhkiem darjodh.
Gaaltije: Saemien 2-bïhkedimmie
Gaajhkh learohkh aalkovistie seamma laavenjassine berkieh, bene joekehtse lea dejnie veeljeminie learohke jïh lohkehtæjjah darjoeh. Muvhth berkieh, vuesiehtimmien gaavhtan naan gille dïejvesigujmie dennie ellen lihkemes fuelhkesne, mearan mubpieh jïjnjh dïejvesigujmie jïh laahkojgujmie berkieh siejhmelaakan.
Tjuara lïerehtimmiedarjomem sjïehtedidh learohki maehtelesvoetide. Vuesiehtimmien gaavhtan naan learohkh ajve laahkojde njaalmeldh nåhtadieh, mearan jeatjebh maehtieh dejtie dovne njaalmeldh jïh tjaaleldh nåhtadidh.
Lohkh vielie sjïehtedamme lohkehtimmien bïjre daesnie
Vuarjasjimmie iktemearan
Learohkh maehtieh njaalmeldh jïh/jallh tjaaleldh vuarjasjimmiem iktemearan åadtjodh. Vaeltieh våaromem lïerehtimmieulmine. Vihkeles bïevnesh bååstede vedtedh learoehkidie maam dah haalvoeh, mejnie dah tjuerieh vielie barkedh jïh guktie dah bøøremeslaakan maehtieh dam darjodh.
Learohkh jïjtjemse jïh sinsitniem vuarjasjieh
Lissine dam vuarjasjimmiem iktemearan lohkehtæjjeste, learohkh maehtieh jïjtjemse jïh sinsitniem vuarjasjidh.
Daesnie akte vuesiehtimmie maam learohkh maehtieh nåhtadidh gosse jïjtjemse vuarjasjieh, jïh gosse edtjieh sinsætnan bïevnesh bååstede vedtedh.
|
Nomme:
Biejjie:
Daltese: |
| Lïerehtimmieulmie |
Im daam nuekies hijven maehtieh |
Daam maahtam |
Daam hijven maahtam |
| nommem jiehtedh fuelhkien lïhtsegidie |
|
|
|
| ulmiem buerkiestidh dïejvesistie neebne |
|
|
|
Dievhtieh sjyøhtehke laahkoeh aarebi learohkh goerem nåhtadieh.
| Baakoeh mov fuelhkien bïjre tjaeledh |
Im daam buektehth |
Daam naa hijven buektehtem |
Daam hijven maahtam |
| Tjidtjie |
|
|
|
| Aehtjie |
|
|
|
| Åabpa |
|
|
|
| Vïelle |
|
|
|
| Aahka |
|
|
|
| Aajja |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
| |
|
|
|
Saemiedigkien plaakath: Laahkoe
BULL, ELLA HOLM 1980: Åarjelsaemien 2. Sæjroeh 40-101, + barkoegærja. Spïele gærjese Åarjelsaemien 2.
BULL, ELLA HOLM 1998: Laavlomh maanide. Indre Billefjord: Iđut.
Vuesiehtimmien gaavhtan laavlome: Manne aahkan aahkove
Kappfjell, Tom: Laahkoeh, Th. Blaasværs Forlag, 1991