Goevten 6.b. lea byögkeles saevegebiejjie Nöörjesne jïh abpe laantesne heevehte dam biejjiem goh saemiej åålmegebiejjie. Jïjnjh heannadimmieh jïh symbovlh leah ektiedamme daan beajjan. Saemiedigkieraerie biejjiem heevehte juktie dah leah stïeresne gellene lehkesne laantesne. Vuartesjh vöölemes sæjrosne juktie nuhteligs svaalhtesh gaavnedh åålmegebiejjien bïjre.
Daate biejjie dam voestes saemien rïjhketjåanghkoem heevehte mij lij Metodistegærhkosne Tråantesne jaepien 1917. Daate lij voestes aejkieh saemieh lin tjåanghkenamme juktie tjåenghkies saemien aamhtesi åvteste barkedh nasjovnaalestaati raasti rastah. Jaepien 1993 lij voestes aejkien biejjiem heevehti.
Saemien saevege
Akte vihkeles symbovle heevehtimmesne goevten 6. biejjeste lea saevege. Saemien saevege lea tjåenghkies gaajhkide saemide, saaht mennie laantesne dah årroeh. 13. Noerhtelaanti saemiekonferanse mij lij Ååresne, Sveerjesne saevegem jååhkesji mïetsken 15.b. 1986, jïh dïhte saemien tjiehpiedæjja Astrid Båhl Skibotneste, Tromsesne lea dam evtiedamme.
Åejviemotijve lea gievreste veedtjeme jïh dikteste ”Biejjien baernieh” maam åarjelsaemie Anders Fjellner lea tjaaleme. Daennie diktesne Fjellner saemide vuesehte goh biejjien baernie jïh asken daktere. Gievlie akte biejjie (rööpses bieliegievlie)- jïh askesymbovle (plaave bieliegievlie).
Byögkeles jååhkesjamme symbovle
Jaepien 2003 saemien saevege byögkeles jååhkesjamme sjïdti Nöörjesne jarkelimmiej tjïrrh Saemielaakesne, jïh Laakesne saevegen bïjre tjïelti byögkeles gåetine. Stoerredigkie faamoem vedti Saemiedægkan mieriedimmieh nænnoestidh saevegeåtnoen bïjre. Saemiedigkie dam nænnoesti suehpeden 27.b. 2004. Saevegen lea byjjes statuse, men ij leah akte åålmegesaevege mij almetjerïekteles jïh staaterïekteles gånkarïjhke Nöörjem voebnesje.
Saemien åålmegelaavlome
Saemien åålmegelaavlome, Saemiej laavlome, lea akte dikte maam Isak Saba lea tjaaleme jïh maam bæjhkoehti Sagai Muittalægjesne jaepien 1906. Saemiekonferansesne Ååresne jaepien 1986 laavlomem nænnoesti goh saemien åålmegelaavlome. Arne Sørli melodijem darjoeji, jïh melodijem jååhkesjin dennie 15. Saemiekonferansesne Helsinkisnie jaepien 1992. Teekste lea jarkoestamme noerhtesaemien gïeleste dejtie jeatjah saemien gielide.
Åtnoe dïejvesistie “nasjonaldag”
Gosse saemiekonferanse jaepien 1992 nænnoesti goevten 6.b. edtja saemiej åålmegebiejjine årrodh, daate nænnoestimmie lij saemiengïelesne, jïh dïejvese ”sámi álbmotbeaivi” åtnasovvi , jallh saemiej åålmegebiejjie åarjelsaemien gïelesne. Gosse dam reaktoelaakan nöörjengïelese jarkoste dle samenes nasjonaldag sjædta . Muvhtine nöörjen jarkoestimmine lea maahteme vuejnedh ”samefolkets dag” , dan åvteste saemiej lea samenes, åålmege lea folk jïh biejjie lea dag. Sveerjen jarkoestimmesne saemiekonferanseste dïejvese ”samernas nationaldag” åtnasovvi.
Dah nöörjen dïejvesidie ”samefolkets dag” jïh ”samisk folkedag” leah tseegkesovveme dan åvteste dah jarkoestimmieh eah leah dan veele orreme, jïh aaj dan åvteste såemies dam dïejvesem ”nasjonaldag” åtneme goh kontroversielle. Saemiekonferanse badth våaroemasse bïeji saemieh akte åålmege (nasjon) jïh åtnoe nasjovnedïejvesistie ij tsihkestehtieh aktem jïjtse staatem. Dovne saemiekonferanse (mænngan Samerådet) jïh dah noerhtelaanti saemiedigkieh dam dïejvesem ”nasjonaldag” byögkeleslaakan nuhtjieh.
Lohkh vielie dan bïjre daejnie svaalhtesinie
Wikipedia:
Gáldu
Lovdata
Nuhteligs vierhtieh maanagïertide, skuvlide jïh mubpide