Ruffien 17.b. jïh 18.b. aalkoe-almetjetjirkijh leah meatan EN-govlehtimmine New Yorkesne. Govlehtimmieh lea ryöjredimmieh veartenekonferansese aalkoealmetji bïjre skïereden 23. jïh 24.b. 2014. Saemiedigkiepresidente Aili Keskitalo lea meatan govlehtimmine.
Aalkoealmetji ryöjredimmieh
Aalkoealmetjh abpe veartenistie leah 2011 raejeste jïjtjemse ryöjredamme EN:n veartenekonferansese aalkoealmetji bïjre 2014. Aalkoealmetji ulmie lea orreme laavenjostoem jïh barkoem iktedidh juktie meatan årrodh ellieslaakan, radtjoeslaakan, ryöktesth jïh seammavyörtegslaakan prosessesne åvtelen jïh jïjtjehke veartenekonferansesne. Aalkoealmetjh aaj ulmine åtneme viehkiehtidh dejnie dahkoestuvreldh galhkuvetjaatseginie veartenekonferansese.
Aalkoealmetjh leah regijovnaale ryöjredimmietjåanghkoeh tjïrrehtamme. Akte abpeveartenen aalkoealmetjekonferanse mij edtji ryöjredidh EN:N veartenekonferansese aalkoealmetji bïjre 2014 (Alta 2013-konferanse) lij Altesne ruffien 2013. Alta-bæjhkoehtimmiem akteraeresne nænnoesti Alta 2013-konferansesne. [Svaalhtese Alta-bæjhkoehtæmman]
EN-sjæjsjalimmie båasarimmiem sjugniedi
Goevten 26.b. daan jaepien EN:n presidente generaalekrirreste (PGA) sjæjsjali sjïere konsultasjovnh edtjieh dorjesovvedh prosessesne veartenekonferansen vööste, gusnie edtjin konsultasjovnh utnedh EN:n lïhtsegestaatigujmie jïh aalkoealmetjetjirkijigujmie fïereguhtene haeresne .
Daate sjæjsjalimmie reaksjovnh sjugniedi aalkoealmetjetjirkiji luvnie jïh gelline EN-lïhtsegestaatine, mah vïenhtin PGA-sjæjsjalimmie idtji aalkoealmetji reaktam gorredh meatan årrodh ellieslaakan, radtjoeslaakan, ryöktesth jïh seammavyörtegslaakan prosessesne veartenekonferansen vööste.
PGA:n sjæjsjalimmien gaavhtan aalkoealmetjetjirkijh Noerhte-Amerijhken regijovneste bïeljelin dah idtjin vielie sïjhth meatan årrodh laavenjostedh dan abpeveartenen aalkoealmetje-iktedimmiedåehkien tjïrrh (GCG). Saemien jïh arktiske bieleste sïjhtin vuertedh vuejnedh mejtie PGA sov sjæjsjalimmiem jarkaji akten vuakan maam doh jeanatjommes aalkoealmetjetjirkijh meehtin jååhkesjidh.
Gellie askh lin ovseekere boelhke gusnie PGA idtji jarkeme sjæjsjalimmine båetieh. Daate juerie darjoeji guktie eelkin ussjedidh mejtie veartenekonferanse sïjhti tïjjen åvtese bïejesovvedh, hiejhtesovvedh jallh tjïrrehtamme sjïdtedh bielelen aalkoealmetjh lin stïeresne.
EN aarebi sjæjsjalimmiem jarkoe
Suehpeden 30.b. daan jaepien PGA aktine orre sjæjsjalimmine båata mij aalkoealmetjidie meatan vaalta prosessesne. Sjæjsjalimmesne njieljie raeriestæjjah nammoehtamme sjidtieh. Doh göökte staateles raeriestæjjah leah Costa Riceste jïh Slovenijeste. Doh aarebi aalkoealmetjenammoehtamme raeriestæjjah Dr. Mirna Cunningham jïh Mr. Les Malezer leah doh mubpieh raeriestæjjah. Lissine PGA bæjhkoehti rååresjimmietjåanghkoeh edtjin aelkedh ruffien 3.b., jïh byögkeles govlehtimmieh edtjieh årrodh ruffien 17. jïh 18.b.
Aalkoealmetjetjirkijh leah guhkiem vuesiehtamme dovne vissjelesvoetem jïh fleksibiliteetem ihke prosesse veartenekonferansen vööste edtja jåerhkedh. Aalkoealmetjetjirkijh leah dam orre PGA-sjæjsjalimmiem jååhkesjamme. Aalkoealmetjetjirkijh dehtie Noerhte- Amerijhkedajveste vihth meatan prosessesne. Dan åvteste vihth nïerhkeme ryöjredimmine jïh raeriestimmine barkedh galhkuvetjaatsegasse.
Tjïrrehtamme rååresjimmieh
Ruffien 3.b. PGA voestes rååresjimmiem darjoeji EN-lïhtsegestaatigujmie jïh aalkoealmetjetjirkijigujmie. Rååresjimmietjåanghkoen aajkoe lij tjïelke raerieh åadtjodh dan barkose raeriestimmine galhkuvetjaatsegasse veartenekonferanseste.
Aalkoealmetji bieleste joekoen daejtie tsiehkide tjïertesti:
Arktiske aalkoealmetjeregijovne daejnie raeriestimmine bööti galhkuvetjaatsegen sisvegasse:
Akte gamte sïemesvoete ihke Alta-bæjhkoehtimmie lea vihkeles dejtie rååresjimmide guhkiebasse. Dïhte vijriesåbpoe prosesse akte aerpievuekien rååresjimmieprosesse sjædta. Tjuara åejvieleavloem barkoste bïejedh dejtie bilateraale prosesside sjïere laantigujmie, dåehkiejgujmie lïhtsegestaatijste jïh PGA:ine jïh dan njieljie raeriestæjjajgujmie.
EN:n byögkeles govlehtimmieh
Doh byögkeles govlehtimmieh leah New Yorkesne, ruffien 17. – 18.b. 2014. Rååresjimmijste, mah tjïrrehtamme sjïdtin ruffien 3.b. daan jaepien, lea sïemes golme paneeledigkiedimmieh utnedh govlehtimmine, daejnie golme teemine mah leah ållermaahteme Alta-bæjhkoehtimmesne:
Jienebh saemien tjirkijh daelie New Yorkese vuelkieh juktie meatan årrodh govlehtimmine. Saepmeste daah meatan; Rune Håkan Jonsson( Sveerjen Saemiedigkien jïh saemien parlamentarihkeles raerien presidente); Anne Nuorgam(Saemieraerie); Mattias Åhrén(saemien tjirkije); Aili Keskitalo( Nöörjen Saemiedigkien presidente); Kristine Nordling(Sveerjen Saemiedigkie); jïh John Bernhard Henriksen (Nöörjen Saemiedigkien gaskenasjovnaale tjirkije jïh
SPR-tjirkije veartenekonferansese).
Govlehtallije Aili Keskitalo, mobijle +47 97 12 93 05 jallh e-påaste aili.keskitalo@samediggi.no