Saemiedigkie prinsihpeles vuajnoeh jïh iedtjh reerie, mejtie buakta jïh vaarjele dennie gaskenasjovnale sijjesne. Vihkeles daate aalkoealmetjedimensjovne nasjovnale jïh gaskenasjovnale sijjine gorresåvva, jïh aamhtesh mah ulmiem utnieh aalkoealmetjidie åvtese båata, dovne dennie nasjovnale jïh gaskenasjovnale sijjesne.
Abpe aalkoealmetji jielede evtiedæmman bigkie, jïh guktie evtiedimmie gårreldihkie sjædta voenges, nasjovnales jïh gaskenasjovnales. Fleksibiliteete jïh jarkelimmie, kontinuiteete jïh orrestimmieh leah vihkeles dïejvesh juktie jirredebiejjien aalkoealmetjesiebriedahkh hammoedidh. Muvhtide aalkoealmetjedåehkide dle evtiedimmie dehtie daajbaaletje ektievoeteste akte buajhkoesvoete orreme, mearan mubpide dle jarkelimmieh siebriedahkesne jïjnjh tjoeperdimmieh sjugniedamme, jïh naaken dååjreme dah eah dam orre tïjjem haalvh. Jeenjesh dååjrieh dah eah åadtjoeh meatan årrodh dennie hijven evtiedimmesne, vuesiehtimmien gaavhtan dle tjïelke parallellh giefiesvoeten jïh aalkoealmetji gaskem. Jïh jeenjesh aaj ammes domtoeh dan daajbaaletje tekonologeles siebriedahkese mij dej minngemes luhkiejaepiej sjïdteme.
Saemiej kultuvrelle mobiliseringe, mij vihth eelki varke juhtedh 1960-låhkoen minngiegietjeste, darjoeji guktie daerpies sjïdti dam ræjhtoem gaskenasjovnale darjodh, jis kultuvre edtji guhkiebasse jieledh jïh evtiesovvedh. Jiene jienebe dle saemieaamhtese aalkoealmetji aamhtesinie sjïdti. Dah saemien siebrieh eadtjohkelaakan berkin 1970-låhkoen raejeste juktie meatan årrodh dennie gaskenasjovnale aalkoealmetjebarkosne, gaskem jeatjah gosse Aalkoealmetji Vearteneraerie tseegkesovvi (WCIP) jaepien 1975. Mænngan aaj aalkoealmetjh ILO-konvensjovnine nr. 169 barkeme, aalkoealmetji jïh tjiertealmetji bïjre jïjtjeraarehke staatine, EN’i bæjhkoehtimmine aalkoealmetji reaktaj bïjre jïh dejnie dynamihkeles evtiedimmine EN’i konvensjovneste, sivijle jïh politihkeles reaktaj bïjre jaepeste 1966. Dïhte gaskenasjovnale aalkoealmetjebarkoe, jïh dannasinie saemieh lin meatan desnie, ryöktesth ulmiem åtneme saemiej tseahkan. Daate joekoen tjyölhkehke sjïdti dennie prosessesne mij finnmaarhkelaaken vööste stuvri jaepien 2005. Dovne ILO, EN’i rase-sierrestallememoenehtse, EN’i sjïerereektije aalkoealmetji almetjereaktatseahkan jïh gaskenasjovnale almetjereaktaeksperth lahtestimmieh jïh juvnehtimmieh bööktin mah lin joekoen vihkeles ihke saemien reaktah jååhkesjamme sjïdtin, dan mearan sjïdtin, gosse finnmaarhkelaakem nænnoesti.
Dïhte raastedåaresth barkoe lea gaskem jeatjah nasjovnale jïh gaskenasjovnale forajgujmie, goh EN, Saemien parlamentarihkeles raerie, Barentslaavenjostoe, Arktiske laavenjostoe, noerhtelaanti laavenjostoe, noerhtedajvepolitihke, Interreg jïh dïhte noerhte dimensjovne (EU).