Lohkijetjaalege saemiedigkiepresidentese Vibeke Larsen lij trygkesovveme paehperelåhkosne plaaran Nordlys njoktjen 22.b. 2017.
Dïhte noere båatsoesaemie Guovdageaidnuste aamhtesem tseegki staaten vööste mænngan goh Laanteburrie- jïh beapoedepartemeente lij nænnoestamme satne tjoeri bovtsetaalem giehpiedidh 150 bovtsijste 75 bovtside. Jovsset Ánte Sara lea iktesth tjïertestamme daate lij akte giehpiedimmie mestie idtji jieliemassem utnieh, naakede man bïjre digkiereakta aaj latjkaji. Men staate dåapmoem leejhti jïh minngemes bearjadahken (17.3.17) dellie aaj tjïelke sjïdti Sara aaj laakemaenniereaktesne vitni.
Hålogalaante laakemaenniereakta våaroemasse bïeji ij gåaredh ajve 75 bovtsigujmie gïehtelidh jïh dïenestem destie åadtjodh, jïh departemeenten nænnoestimmie lea dan åvteste akte mïedtelimmie Saran reakteste sov kultuvrine barkedh EN:n konvensjovnen mietie sivijle jïh politihkeles reaktaj bïjre. Laakemaenniereakta aaj tjïelkelaakan jeahta akte raaste gååvnese man stoerre goerpedehtemh staate maahta darjodh akten almetjen jieliedisnie – jïh daelie daan raasten bijjelen trööreme Jovsset Ánte Saran aamhtesisnie.
Mænngan 15 jaepieh åtneme daaroedehtieminie jïh stuvrehtimmine båatsoste mubpiej premissine dle minngemosth vihtiestamme båatsoealmetjen reakta jïjtse kultuvrese lea dïhte reerije prinsihpe, jïh mubpiej daerpiesvoete båatsoem stuvrehtidh mubpien sæjjan båata. Båatsoelaake jïjtsinie lea akte manifeeste staaten daerpiesvoetese båatsoem stuvrehtidh mubpiej daerpiesvoeti jïh premissi mietie. Daate dåapmoe tjuara sån jiehtedh båatsoelaake tjuara jeatjahtovvedh guktie dïhte lea gaskenasjonaale konvensjovni jïh almetjereaktaj mietie, aaj EN:n konvensjovne sivijle jïh politihkeles reaktaj bïjre artihkele 27 mij lea reaktan bïjre sov kultuvrine gïehtelidh sov dåehkien lïhtsegigujmie ektine.
Bïjre jarkan laantesne lea histovrijem don noere båatsoesaemien bïjre tjalmahtamme, jïh dåapmoe sæjhta aktem tïjjemålsomem bïejedh gusnie maehtebe soptsestidh Sara-aamhtesen åvtelen jïh mænngan. Laakemaenniereakta lea daejnie dåapmojne vihtiestamme EN:n konvensjovne sivijle jïh politihkeles reaktaj bïjre artihkele 27 vaarjele indivijden reaktan bïjre sov kultuvrine gïehtelidh. Politihkeles dïhte laakevedtije krirrie sïedtelgovveme jïh toelhkeste aalkoealmetji reaktam jïjtsh kultuvrine gïehtelidh mubpiejgujmie ektine dåehkiedaltesisnie.
Dåapmoe Hålogalaanten laakemaenniereakteste sæjhta aaj vihkelesvoetem åadtjodh gelline jeatjah aamhtesinie; aamhtesh bigkemedarjomi bïjre, reguleradimmieaamhtesh, aamhtesh gïelen jïh saemien maanagïertefaalenassem bïjre. Staate maahta jåerhkedh dov reaktam jïjtjedh kultuvrine gïehtelidh båarhte reguleradidh?
Nöörjen staate lea daejnie prosessine dom 25-jaepien båeries Jovsset Ánte Saram tjarke behtjiedamme. Naakede lea maehtedh nuepiem dassedh båatsoste jieledh, naakede jeatjah lea aktene gæmhposne nöörjen staaten vööste tjåadtjodh, goh Davide Goliaten vööste, dan aareh jieliedisnie. Jovsset Ánte Sara lea vyörtegsvoetem jïh vieksiesvoetem vuesiehtamme daennie aamhtesisnie. Gelliej jeatjah noeri saemiej åvteste mah sijhtieh bovtsigujmie aelkedh, dïhte gæmhpoem vaalteme jïh sov dïjrem dovne tjyölkehke jïh eerlegelaakan buakteme. Dïhte sïjhti ajve jieliemassem utniehtidh mejnie fuelhkie lea gïehtelamme gelline boelvine – jïh dïhte vitni. Ij leah ajve Jovsset Ánte mij leah vitneme, dåapmoe akte prinsihpeles seejebe gaajhkide saemide.
Filmesne “Veiviseren” jaepeste 1987 åejviealmetje earoem åådtje jïh sïjten orre guvhkiehtæjjine sjædta filmen minngiegietjesne. Dåapmoe Hålogalaanten laakemaenniereakteste sæjhta mijjen guvhkiehtæjjine sjïdtedh. Gæjhtoe Jovsset Ánte Sara dov vïssjelesvoeten åvteste! Mijjieh jienebh gïelh daarpesjibie goh datne, jïh mijjieh ååredæjjam daarpesjibie dejtie haestiemidie mah leah mijjen uvte. Datne akte åvteguvvie gaajhkide mijjese. Jïjnjh gæjhtoeh!