Saemien gïelh leah vihkeles fïereguhten gïeleutniejasse, saemien årroejidie jïh evtiedæmman saemien siebriedahkese. Saemien gïele ij leah ajve gaskesadtemen bïjre, men lea lïhke ektiedamme saemien identiteetese, kultuvreaarpan jïh ektievoetese. Saemien gïelh leah symbovle mijjen ektievoetese, mijjen aarpan jïh mijjen baantese mijjen maadtojde mijjen åvtelen. Gïelen tjïrrh akte ektievoete sjïdtede, saaht maam saemien gïelide almetje maahta jallh man vaenie jallh jïjnje akte almetje gïelem haalvoe.
Saemien gïelepolitihke lea dan åvteste dovne aktem dasseme gïelem bååstede vaeltedh, jïh saemien gïelem evtiedidh dejnie dajvine gusnie gïele aarkebiejjien jieliedisnie åtnasåvva. Jalhts gïeletsiehkieh leah joekehts dellie gïele mijjem ektede akten ektie sjaavnjoen tjïrrh saemien gïelh vaarjelidh, evtiedidh jïh nænnoestehtedh. Saemien gïelepolitihke lea aaj mieriekrïevenassi bïjre, laakestuvrehtimieh jïh aarkebiejjien bïjre gïeleutniejidie. Saemien gïelh leah gaajhki siebriedahkesuerkiej bïjre, jïh akte hijven gïelepolitihke tjuara dam vuesiehtidh. Saemiedigkie sæjhta saemien gïelh edtjieh govlesovvedh, åtnasovvedh jïh vååjnedh siebriedahkesne, jïh Saemiedigkien gïelestrategije Gïelelutnjeme – Giellalåpptim – Giellalokten fokusem beaja vååjnedehtiemasse, evtiedæmman, dåårrehtæmman jïh maahtoelutnjemasse gaajhkine njieptjine. Strategije sæjhta aktem sjïere barkoem bïejedh gïelefaalenasside maanide jïh noeride. Gïelelutnjeme – Giellalåpptim – Giellalokten aaj fokusem beaja laavenjostose jïh iktedæmman gaskem institusjovnh, årgaanh jïh siebrieh mah saemien gïeligujmie berkieh.
Mijjen visjovne lea saemien gïelh edtjieh akte iemie bielie årrodh siebriedahkeste, jïh gaajhkesh edtjieh nuepiem åadtjodh saemien govledh, vuejnedh jïh nuhtjedh gaajhkine siebriedahkesuerkine. Saemien gïelh edtjieh akte iemie bielie aarkebiejjeste årrodh dovne dejtie mah saemiestieh jïh daaroestieh.
Saemiedigkien gïelepolitihke aktem guhkies barkoem våaroeminie åtna jïh dam guhkiebasse barkoem salkehtimmine NBS 2016:18 Vaajmoegïele. Mijjen strategijh dejtie saemien gïelide sæjhta Saemiedigkien stuvremetjaatseginie årrodh dennie guhkiebasse barkosne Vaajmoegïeleste.
Doh bijjemes ulmieh Saemiedigkien gïelestrategijese – Gïelelutnjeme – Giellalåpptim – Giellalokten
- Mïrrestallije jïh seammavyörtegs gïelh
- Våajnoes jïh siebriedahkeguedtije gïelh
Daennie strategijesne 3 bijjemes barkoesuerkieh tjïerteste:
- Gïeleråajvarimmieh maanide jïh noeride
- Vååjnedehteme jïh laavenjostoe
- Dåårrehtimmie jïh maahtoelutnjeme
Veedtjh Gïelelutnjeme-tjaatsegem juktie vielie bïevnesh åadtjodh