Govven/Guvvie/Foto: Sámediggi
Goevten 6.b. 1917 150 saadthalmetjh nöörjen jïh sveerjen bieleste lin tjåanghkenamme Metodistegærhkosne Tråantesne dan voestes saemien rijhketjåanghkose gusnie tjirkijh stoerre bielijste Saepmeste gaavnedin juktie ektie aamhtesem buektedh goh akte åålmege.
Skraejrie bööti aktede tjidtjiebistie govhte maanajgujmie, båatsoegujne jïh politihkere Elsa Laula Renberg Helgelaantesne akten baelien gosse daaroedehteme saemiej vööste lij tjarke, jïh akten baelien gosse nyjsenæjjah idtjin byörh fer jïjnjem vååjnesasse båetedh. Dïhte siebriem Brurskanken Lappkvindeforening (Brovresen Saemienyjsenesiebrie) tseegki, dïhte voestes nyjsenesiebriebarkoe jaepien 1910 – åvtelen nöörjen nyjsenæjjah steemmereaktam åadtjoejin. Elsa Laula Renberg jïh doh mubpieh åarjelsaemien nyjsenæjjah lin naakenh mijjen åvtenyjsenæjjijste dovne saemiej jïh nyjsenæjjaj reaktaj åvteste. Dejtie lij eevre vihkeles saemien ålmah jïh nyjsenæjjah tjoerin ektesne tjåadtjodh laanteraastaj dåaresth jis edtjin lyhkesidh gæmhposne jieliemassem jïh saemien kultuvrem gorredidh. Daate biejjie akte meerhkesjimmie dehtie voestes saemien stoerretjåanghkoste, mij ij lij ajve saemiepolitihken bïjre, men aaj akten raastennamhtah ektievoeten bïjre. Daan våhkoen gaajhkh noerhtelaanti Saemiepolitihkerh jïh tjirkijh mijjen åålmegistie vihth Tråantesne tjåanghkenamme juktie mijjen histovrijes heevehtimmiem aavoedidh abpe våhkoem.
Gïerve mijjen siebriedahkem mijjen uvte vuejnedh Elsa Laula Renbergen bielelen, jïh maehtebe onterdidh mejtie jïjtje naan åssjaldahkh utni guktie saemien siebriedahke sïjhti jïjtjemse evtiedidh båetijen aejkien. Dagke lij tuhtjeme illedahke lij nåake, daelie tjuetie jaepieh mænngan dïhte voestes saemien stoerretjåanghkoe? Mijjieh aktem stuhtjem geajnosne båateme, men annje akte guhkies geajnoe vaedtsedh. Saemien reaktah lin biejjieöörnegisnie aaj tjåanghkosne Tråantesne, gusnie joekoen båatsoe jïh ööhpehtimmietsiehkie saemien maanide lin teemaj gaskem. Gåabpegh aamhtesh leah annje joekoen sjyöhtehke mijjen siebriedahkesne.
Gaajhkh saemien gïelh leah tjïelkestamme goh håvhtadihks jallh itjmies håvhtadihks gïelh. Åarjel- jïh julevsaemien gïelh leah joekoen vaahresne. Mijjieh laakh jïh njoelkedassh åådtjeme mah saemien maanide jïh noeride reaktam vedtieh saemien lïerehtimmiem jïh lïerehtimmiem saemien gïelesne åadtjodh maadthskuvlesne, men mijjieh aaj daejrebe daan reaktan vööste meadtahtalla jaabnan. Joekoen daerpies reaktam saemienlïerehtæmman nænnoestehtedh. Raaktan daelie NOU 2016:18 – Vaajmoegïele lea govlehtimmesne. Akte stoerre tjaatsege raeriestimmiejgujmie laakide, råajvarimmide jïh öörnegidie saemien gïelide vijrieslaakan. Akte histovrijes nuepie dejtie saemien gïelide nænnoestehtedh jïh jåerhkedh guhkiebasse, jïh manne veanhtedem nasjonaale åejvieladtjh sijjen dïedtem steerieh. Saemien gïelemoenehtse tjïerteste staateles daaroedehteme lea stoerre konsekvensh åtneme saemiej gïeleåtnose eevre mijjen tïjjen raajan. Jïh taalh soptsestieh: göökte gåalmehts saemien åålmegistie eah saemesth daan biejjien. Saemiedægkan lea joekoen vihkeles åtnoem gïeleutniejijstie lissiehtidh jïh skreejrehtidh guktie gïelh vielie åtnasuvvieh. Saemien siebriedahkh leah jearohke aktede jielije gïeleste juktie lea gïele mij mijjen kultuvrelle aerpiem jïh mijjen aarvoeh guhkiebasse guadta.
Mijjese aaj daerpies dejtie saemien aerpievuekien jieliemidie vaarjelidh. Saemien miehtjieåtnoe, gööleme jïh båatsoe leah vihkeles faktovrh juktie tjåadtjoehtidh almetjh dajvine årroeh, goh våarome dïenestasse jïh goh våarome vaarjelæmman jïh evtiedæmman saemien kultuvreste jïh gïeleste. Båatsoe jïjnjh dejstie seamma åejviehaestiemijstie dååste daan biejjien goh 1917. Arealebigkemh stoerresiebriedahkeste, juvredåeriesmoerh jïh ovvantoeh gåatomelaanten bïjre leah biejjieladtje haestemh dejtie mah båatsosne gïehtelieh. Aamhtesinie mah leah bigkemedarjomi bïjre saemien aerpievuekien jielieminie, desnie dååjrebe saemieh eah stoerresiebriedahkeste govlelgh.
Göökten våhkoen gietjeste Jovsset Ánte Sara (25) Guovdageaidnuste vihth reaktasavkesne. Dïhte noere båatsoesaemie staatem steebni mænngan staate lij nænnoestamme satne tjoeri krievviem lahkan giehpiedidh jïh vitni. Rïekte rudtjine dïhte Hålogalaanten lagmannreaktam gaavnedi klååkemegïetedimmesne. Jeenjesidie daate aamhtese lea reaktan bïjre sijjen kultuvrine gïehtelidh jïh jïjtjh sijjen båetijen aejkien nænnoestidh. Gosse mijjieh daan biejjien Saemiej åålmegebiejjiem aavoedibie, dle annje juerie guktie lagmannreakta sæjhta dööpmedh. Dagke akte hijven nuepie jïjtje ånnetji ussjedidh båetijen aejkien bïjre. Saemien siebriedahkeevtiedimmien gaavhtan lea daerpies gaajhkh hijven faamoeh laessiem ektesne giesieh. Saemiedigkie edtja njueniehkisnie vaedtsedh, men daarpesjibie gaajhkh mijjen aarkebiejjien ambassadöörh mah dam saemien våajnoes darjoeh jïh saemien åvteste gæmhpoeh aarkebiejjien.
Saemiej åålmegebiejjie akte feestebiejjie. Akte biejjie mij lea vihkeles mijjese. Akte biejjie gosse vuajnalgibie jïh jååhkesjamme sjædta – jïh akte biejjie gusnie mijjieh mijjen raastennamhtah ektievoetem aavoedibie. Saemiej åålmegebiejjie aaj akte vihkeles biejjie sjïdteme daarojde. Manne geerjene sjïdtem gosse daajram laanten maanagïerth jïh skuvlh biejjiem meerhkesjieh, jïh tjïelth dovne dejnie saemien jïh nöörjen saevieginie saeviehtieh mijjen feestebiejjien. Sïjhtem datnem haestedh meatan årrodh aavoedimmesne. Jis aktem mijjeste råakh daan biejjien, gåårveldahkesne mijjen tjaebpemes gaptesne, læhkohth mijjem biejjine – maaje aktene dejstie saemien gïelijste. Dïhte mijjen vaajmoeh bækta.
Læhkoeh biejjine! Lihkku beivviin! Vuorbbe biejvijn! Gratulerer med dagen!