Fagstoff

Soptsese vuesiehtimmie

Helen Blind Brandsfjell

Listen

Tjaalegen aalkoe buerkeste

Gusnie heannede
Gïeh leah meatan

Tjaalegen åejvie-boelhkesne

Tjaelije soptseste maam heannede

Tjaalegen galhkuve buerkeste

Guktie sjædta

Soptsesem tjaeledh

Daesnie raerieh guktie datne maahtah soptsesem tjaeledh. Åvtelen aalkah tjaeledh, tjoerh tjaalegem soejkesjidh:

Mij lea soptsesen ov-vaantoe?
Mah almetjh råakebe?
Gusnie libie?

Tjaelieminie

Gosse datne tjaalegem tjaelieminie tjoerh ussjedidh, man varke jïh tjarke soptsesem soptsesth. Åenehks raajesigujmie dellie soptsese varkebe jåhta. Guhkebe raajesigujmie, mah byjresem jallh dah almetjh buerkiestieh, dellie soptsese ij dan varke juhtieh. Jis gaajhkh sööjmes juhtieh, dellie tjaalege ov-rovne sjædta. Men jis soptsese varke jåhta, dellie kaanne gïervebe sjædta dam guarkedh.

Mænngan leah tjaaleme

Mænngan datne leah tjaalegem tjaaleme, dellie tjoerh naan tsiehkieh gïehtjedidh:

Daate ektiedimmie-tjaalege?
Guktie leah soptsesen boelhkh ektiedamme? Daan aalkoe, åejvieboelhke jïh galhkuve.
Guktie soptsese gieltegåbpoe sjædta?

Datne lohkijem tjaalegasse böörh

Aalkovisnie mijjen göökte ulmieh:

Mijjieh tjoerebe tjaalegem aelkedh guktie lohkije sæjhta vielie lohkedh.
Mijjieh tjoerebe tsiehkiem åehpiedehtedh.

Vuesiehtimmie:

“Riepie lij ikth sualadamme naa jïjnjh bovtsh. Doh jeatjah juvrh lin viehkiehtamme leekeme. Jïh dle krovhten dle tseegkin.”1

Mijjieh lohkebe dellie tsiehkie lea riepie lea bovtsh sualadamme jïh dah jeatjah juvrh dejtie leekin. Dellie aelkebe ussjedidh guktie daate sjædta?

Ov-vaantoem åehpiedehtedh

Dellie edtjebe dah persovnh soptsesisnie åehpiedehtedh. Daesnie tjaelije tjuara soptsestidh dan jïjnje guktie lohkije soptsesem guarkoe. Daate boelhke ij daarpesjh dan gieltegs årrodh.

Vuesiehtimmie:

“Gosse dïhte bearkoe lij dle doelteme, dle dïhte riepie vaadtsa akten sporjehke deavan nïlle jïh dle gylje: “Dle maa manne vuajnam almetjh röövrigujmie jïh saejhtiejgujmie jis båetieh! » Gaajhkh juvrh dan bïllijin, hajkelin varke edtjin tjïekedidh. Njåemele jïh tjetskie hajkejigan akten krovhten nualan tjïekedigan."2

Daate lea maam riepie ussjede, dïhte sæjhta dah jeatjah juvrh edtjieh daebpede vuelkedh. Riepie sæjhta dejtie beltedh.

Vielie bïevnesh ov-vaantoen bïjre

Daennie boelhkesne edtjh vielie ov-vaantoen jallh heannadimmiej bïjre tjaeledh. Daesnie maahtah tjuvtjiedidh mïsse edtja båetedh, men aellieh fer jïjnjem tjaelieh.

"Numhtie dle tjïrrelgöötin dah altese bieljie-gietjieh. Jïh numhtie die leah dah tjeehpes daan biejjien aaj guktie åvtetje biejjieh. Dïhte tjetskie dïhte golh båelti dam altese siejpie-gietjiem aaj. Jïh numhtie die lea dïhte aaj tjeehpes.”3

Daesnie soptsestæjja buerkeste guktie tjetskien bieljie-gietjieh jïh siejpie-gietjie tjeehpes sjïdtin. Saemien soptsesinie gellien aejkien eatnemen jïh juvri bïjre.