Nomenh
Substantijvh, adjektijvh jïh pronovmenh maehtebe nomeninie gåhtjodh. Mijjieh dejtie kasusinie jïh taaline sojjehtibie.
Substantijve
Substantijve lea aate, almetje, dahkoe jallh mij akt maam ussjedibie lea konkreete jallh abstrakte ektievoete guktie vuesiehtimmien gaavhtan:
maana, tïjje, aavoe, gåetie, åssjele
Substantijven lea daamhtaj bijjie-lïhtse substantijve-jiehtieginie. Maehtebe raajesisnie utnedh substantijvh adjektijvh, pronovmenh jïh taale-baakoeh vuelie-lïhtseginie.
Gïehtjedh raajesem: Daah golme bïenjh
Baakoe bïenje maahta pronovmenem daate, taale-baakoe golme jïh adjektijve onne vuelie-lïhtseginie utnedh, daah golme onne bïenjh mij lea ektievoete raajesisnie.
Pronovmene
Pronovmene sæjhta jiehtedh substantijven sijjeste. Dïhte dan goerkesem åådtje substantijveste jallh tsiehkeste gusnie dam utnebe. Maehtebe teeksteste lohkedh mij substantijvide dïhte pronovmene vuesehte. Maehtebe aaj mïss'akt tjuvtjiedidh jïh dan mænngan pronovmenem utnedh. Pronovmene seamma vuekine sojjehtibie substantijvine. Raajesisnie pronovmene seamma sijjesne deavhta substantijvine, men ij dïhte maehtieh vuelie-lïhtsegem utnedh. Tjïjhtje pronovmene-dåehkieh gååvnesieh. Maahtah vielie dej bïjre grammatihke-gærjesne lohkedh.
Adjektijve
Adjektijvh leah baakoeh mah jïjtsevoeth jallh kvaliteeth buerkiestieh. Vuesiehtimmien gaavhtan:
guhkies, onne, tjeehpes
Gosse adjektijve oktegh raajesisnie, dellie dïhte lea substantijvine. Guktie vuesiehtimmien gaavhtan:
Lyövlehkem guadta.
Båetebe bueriebasse.
Kasush
Mijjieh nomenh gaektsine kasusinie sojjehtibie, akten-taalesne jïh gellien-taalesne.
Voestegh tjoerebe daejredh man gellie lïhtsh baakoe åtna, jis gööktelïhtsen-nomene jallh golmelïhtsen-nomene.
Gööktelïhtsen-nomenh leah nomenh mej leah göökte lïhtsh vuesiehtimmien gaavhtan bïenj-e jïh nomenh mej leah njieljie lïhtsh, vuesiehtimmien gaavhtan åår-e-dæjj-a, sop-tse-stimm-ie.
Golmelïhtsen-nomene golme lïhtsh åtna, vuesiehtimmien gaavhtan gaa-me-ge, åe-ru-ve.
Ij nominatijve-hammoe sojjehtimmieminngie-gietjem utnieh jïh mijjieh daam hammoem baakoe-gærjine gaavnebe.
Vuesiehtimmien gaavhtan:
gærja, skuvle, gaevnie, barkoe, mobijle.
Baakoeh
bijjie-lïhtse
overledd
substantijve-jiehtege
substantivfrase
vuelie-lïhtsege
underledd
ektievoete
enhet
Kontekst
Kompetansemål
- Læreplan i samisk som førstespråk
Inngår i
- Sørsamisk som førstespråk (Fag)
- Samisk som andrespråk (Fag)