{{Miehtsie}¢{conc,ts-tj|Miehtjie} lea {voernges}€{adj-noun|jarngesne} {monnoen}${vowlat,oe-e|monnen} jieliemisnie}¥{wo|Miehtjie lea mijjen jieliemisnie jarngesne}

Isak M Hætta, Eajsa jïh altese gåmma Inger Anne lægan {eatjohke}${conc,tj-dtj|eadtjohke} gosse {miehtsien}${conc,ts-tj|miehtjien} bïjre soptsesteminie. Repmie, {svihtjedimmieh}${vowc,i-ï|svïhtjedimmieh} jïh ååredæjjah soptsestieh man {vihkeles}£{infl,attr-pred|vihkele} {miehtsie}¢{conc,ts-tj|miehtjie} lea dejtie {guaktajde}${vowlat,a-i|guaktide}. ”Ean {monnoeh}${vowc,o-å|månnoeh} {miehtsesne}${conc,ts-tj|miehtjesne} {minnien}£{infl,prs2dual-conneg|mïnnh} lustestallemen {vuj}¢{w|jallh} haarjanimmien gaavhtan, mohte juktie daarpesjien dam”, {buerkestægan}${vowlat,e-ie|buerkiestægan}. ”{{Miehtsie}${conc,ts-tj|Miehtjie} lea {voernges}€{adj-noun|jarngesne} {monnoen}${vowlat,oe-e|monnen} jieliemisnie}¥{wo|Miehtjie lea monnen jieliemisnie jarngesne}. Hov lean byjjenamme daejnie. {Miehtsie}${conc,ts-tj|Miehtjie} lea biehkiem {monnoen}${vowlat,oe-e|monnen} {identitetine}${vowc,e-ee|identiteetine}.” {tjiertestægan}${vowc,i-ï|tjïertestægan}.

Jïh daej {{baakoj}${vowlat,o-oe|baakoej} gujmie}${cmp,2-1|baakoejgujmie} aatskadægan soptsestallemem mij faala buerie guvviem, {mah}¥{} {guktie saemieh jïjtjh gïehtjedieh {miehtsiem}¢{conc,ts-tj|miehtjiem}}¥{wo|guktie saemieh jïjtjh miehtjiem gïehtjedieh}. Eajsa jïh Inger Anne lægan gellien jaepien {Mieronjavvin}${typos|Mierojavrin} gaedtiebealesne {årrome}¢{Nom-PrfPrc|orreme}, naan gille {mijlh}${vowc,i-ï|mïjlh} {Guovdageajnoen}${conc,vd-vt|Goevtegeajnoen} noerhtelen. Meahcásteapmi jïh maaksemebarkoe lea dej guaktaj jielemevåarome. {Nov}¥{redun|} guktie aaj {jïjnjebh}£{case,nom-ill|jïjnjebidie} {almetjh}¥{redun|} Saepmesne, dah guaktah lægan {{jielemevåaromem jïh jearsoesvoetem åådtjeme {miehtsesne}${conc,hts-htj|miehtjesne}}£{infl,ine-ela|jielemevåaromem jïh jearsoesvoetem åådtjeme miehtjeste}}¥{wo|jielemevåaromem jïh jearsoesvoetem miehtjeste åådtjeme}.
”{Miehtseste}${conc,ts-tj|miehtjeste} lean åådtjeme daeverh mej {gujmie}${cmp,2-1|mejgujmie} lean maahteme åesiestidh”, Eajsa buerkeste. Guelieh lea åejviedaeverem, {sïjhke}€{foreign|tjoevtje} dellie joekoen. Provhkigan aaltoem låtnodh njealjehts {geeken}${conc,k-gk|geegken} åvteste . Dah utniejigan {daeveride}${vowc,e-ie|daevieridie} låtnodh javvoen, dïjnegen åvteste j.n.v. {Bossekop-maarhnesne}${hyph-0| Bossekopmaarhnesne} {vuj}¢{w|jallh} {Káresovvenisnie}${init,K-G|Gáresavvonisnie} {vuj}¢{w|jallh} jeatja maarhnesne.

Dovne Eajsa jïh Inger Anne lægan maanabaeleste joe {miehtsesne}${conc,ts-tj|miehtjesne} barkeme, jïh lïereme guktie edtja desnie {bearkedidh}${vowlat,e-a|bearkadidh}, jïh guktie maahta {{miehtsien}${conc,ts-tj|miehtjien}}£{infl,gen-ela|miehtjeste} {bueriemistie}${conc,m-b|bueriebistie} tjöönghkedh. Inger Anne {gïeti gujmie}¥{cmp,2-1|gïetigujmie} {vuesiehte}${vowlat,ie-e|vuesehte} man onnohtje lij goh satne {voesteges}${fin,ges-s|voestes} aejkien {aehtjebine}${vowlat,e-ie|aehtjiebinie} ektesne lij viermieh {vaaksjeminie}¢{w|jadtehteminie}, jïh eevre dan mænngan viermieh vaaksjodh lea {biehkiem}£{infl,acc-nom|biehkie} sov jieliemisnie. Mænngan jïjtsh maanah {åadtjojigan}${vowlat,o-oe|åadtjoejigan}, dellie lægan veele gïehtjedamme ahte maanah aaj {gelkin}${vowc,e-a|galkin} lïeredh ovmessie barkoem mij lea {miehtsesne}${conc,ts-tj|miehtjesne}, jïh {nov}¢{w|nimhtie} {aaj maahtoem mij govlesåvva daase}¥{wo|aaj maahtoem mij daase govlesåvva}.

{Miehtsesne}${conc,ts-tj|miehtjesne} hov lægan maanide ööhpehtamme guktie barkedh jïh tjöönghkedh. Eajsa jïh Inger Anne buerkiestægan ahte gaalka sjeakodh jïh {bïnhtedh}${vowc,ï-i|binhtedh}, eevre guktie jïjtse sjåljosne. ”{Miehtsie}${conc,ts-tj|Miehtjie} lea {mijjien}${vowlat,ie-e|mijjen} veasoe”, {jïehtjiejægan}${vowc,ï-i|jiehtiejægan}. ”Jïh sïjhtijibie gujhth jïjtjeme veasoem vaarjelidh, sjeakodh guktie {tjaebpies}£{infl,attr-adv|tjaebpieslaakan} vååjnoe. Aktem {darjomesem}${fin,mesem-massem|darjomassem} gosse {miehtsesne}${conc,ts-tj|miehtjesne} barka, hov lea stråmhpoeh tjoehpedidh, guktie stuerebe moeride buerebe {sjïdtieh}${vowc,ï-i|sjidtieh}, juktie dejstie dållenmoerh tjoehpestibie, olles barre stromhpestahkh {sjïdtieh}${vowc,ï-i|sjidtieh}. Gosse lea moerh tjoehpestamme jïh håålesjamme, dellie galka åeksieh {doerhkh}${conc,rhk-rk|doerkh} tjåanghkan bïejedh. ”Dah leah buerie {veasoem}£{case,acc-nom|veasoe} jïh beapmoeh {njåemelasse}${vowc,åe-åa|njåemielasse}”, Inger Anne jeahta. Aaj galka jeanojde johkide gïehtjedidh, luspine joekoen, galka vaaljedehtedh jïh gierkieh baavhkodh, guktie {tjaetsie}£{case,nom-acc|tjaetsiem} galkehte {jïh}¢{w|guktie} guelie {beasa}¢{w|baahtsa} voejedalledh. ”Iktesth {provhkien}${vowc,o-u|pruvhkien} {miehtsesne}${conc,hts-htj|miehtjesne} sjeakodh” buerkiestægan. ”Maanabaeleste joe dam lïerimen, v.g. dållesijjiem sööhpedh, jïh tsumhtsieh {pluevesne}£{infl,sgine-sgill|pluavan} {vuj}¢{w|jallh} {aavrosne}£{infl,sgine-sgill|aavrose} vöörhkedh. ”Mohte daej {biejji}${fin,i-iej|biejjiej} lean tjoeveramme {jeatjabi}${vowlat,a-e|jeatjebi} {mænngan}¢{w|minngesne} aaj sjeakodh”, {sjuehkesjijægan}${vowc,ue-oe;conc,sjij-sj|sjoehkesjægan}. ”{Ij leah goh}¥{redun,goh-0|Ij leah} daate {dåejmijes}${vowc,åe-åa|dåajmijes} {vuekiem}£{infl,sgacc-sgnom|vuekie} saemiej gaskemsh, tsumhtsieh jïh {lïpke}£{sgnom-plnom|lïpkh} laehpedh jeatjah {almetji}£{infl,plgen-plill|almetjidie} jïh juvri {byjreskisnie}£{infl,sgine-sgill|byjreskasse} goh, ” tjïertestægan.

Jïh {nov}€{foreign|nimhtie} leah jïjnjh vuekieh jïh vierhtieh {gaarvanamme {{miehtsiejielemen}${conc,ts-tj|miehtjiejielemen}}£{infl,sggen-sgela|miehtjiejieliemistie}}¥{wo|miehtjiejieliemistie gaarvenamme} {muhteste}¥{}, {jiehtjiejægan}${conc,htj-ht|jiehtiejægan}. Dej beeli maehtiejigan vïnhtsem jïh viermide {jaevriebealesne}£{infl,sgine-sgill|jaevriebealese} laehpedh, jïh idtjigan {streerhkest}${vowc,ee-e;conc,rhk-rk|strerkesth} {gelkin}${vowc,e-a|galkin} skilkesovvedh {vuj}¢{w|jallh} gaarvanidh. Daelie ij maehtieh maam gænnah laehpedh, {ij}£{infl,neg,sg3prs-negpl3prs|eah} {leah}¥{} {jearsoes}¥{} gaevnieh åadtjoeh raeffesne årrodh. {Utnijægan}${vowlat,i-ie|Utniejægan} årrojesaemiej nuepieh {miehtsiem}${conc,ts-tj|miehtjiem} nuhtjedh barre gaertjebe jïh gaertjebe {sjædteme}${vowc,i-ï|sjïdteme}. Ij maehtieh jïjtsh daeverh laehpedh, jïh ij {bïeselh}€{verb|åadtjoeh} {miehtsesne}${conc,ts-tj|miehtjesne} {minnedh}${vowc,i-ï|mïnnedh} dan {tijjien}${vowc,i-ï|tïjjen} gosse {lea}¥{} daerpies, saemiej vuekiej mietie. Gïjrege tjoeverigan aski aski vuertedh eannan åadtjoejægan jïjtsh göölemejaavran vuejedh. Juktie daerpies hov vuejedh, ihke vïnhtse, viermieh, beapmoe jïh {jïjjiedimmie-daeverh}${hyph-0;vowlat,ie-e;|jïjjedimmiedaeverh} tjoeverigan buektedh. ”Eevre goh skïemtjelasse domtoe, {{giesedovvem}${vowc,ie-ea,vowlat,e-a|geasadovvem} dohkoe}¥{wo|dohkoe geasadovvem}, juktie raakte tjoeverem aelkedh vaedtsedh {monnoen}${vowlat,oe-e|monnen} jaevrien {gïetskie}€{pp|gåajkoe}”, Inger Anne låasa. Mohte mij lea dle måane vuelkedh vaedtsien, gosse ij {buektiehth}${vowlat,ie-e|buektehth} deerpegh {buektedh}¥{mealtan buektedh}, dellie ij maehtieh barkedh.

Eajsa jïh Inger Anne {{våavhkasjieh}${conc,vhk-vk|våavkasjieh}}£{infl,pl3prs-dual3prs|våavkasjægan} {{miehtsiem}${conc,ts-tj|miehtjiem}}¥{wo|miehtjiem våavkasjægan} jïh sov {vaadtesh}${vowc,aa-a|vadtesh}.

Ij galkh {miehtsesne}${conc,ts-tj|miehtjesne} skovhtjedh, olles staaloe båata {vaalta}£{infl,sg3prs-conneg|vaeltieh}, {nov}€{adv|nimhtie} Inger Annen tjidtjie utni {jïehtedh}${vowc,ï-i|jiehtedh}. {Miehtsesne}${conc,ts-tj|miehtjesne} galka {{dåejmijes}${vowc,åe-åa|dåajmijes} laakan}¥{cmp,2-1|dåajmijeslaakan} dåemiedidh, jïh mojhteleslaakan vaanterdidh olles {miehtsiem}¢{conc,ts-tj|miehtjiem} måaroedidh. ”Jïh nov aaj”, tjïertestægan, ”iktesth tjoevere luhpiem {gïhtjedh}${vowc,ï-i|gihtjedh}.” Gosse lea galhkeme göölemistie, jïh gosse jaevrie lea guelieh {vedteme}${vowc,e-a|vadteme}, dellie galka {bueriesjugnedidh}${vowlat,e-ie|bueriesjugniedidh} jïh {gïjhtedh}${vowc,ï-i|gijhtedh}.
Tjaaleme:

Liv Østmo, goerehtimmien {våaromisnie}${vowlat,o-oe|våaroemisnie}, mïetsken 2009
{Provsjektejuhtiehtæjja}${conc,vsj-sj;vowlat,e-ee|Prosjeektejuhtiehtæjja} {Àrbediehtu-provsjekte}${hyph-0;conc,vsj-sj;vowlat,e-ee|Árbediehtuprosjeekte} Sámi allaskuvla

{http://www.arbediehtu.no}∞{url}