Asve lea reaksjovnh nervesysteemesne mah ij maehtieh jïjtje stuvredh. Hijven daejredh asve ij leah vaarege jïh lajva boelhken mænngan.
Maahta abpe kråahpesne damtedh
Asvedidh lea ålvas aerkies jïh skabroeh domtedh. Dïhte tjarke domtese maam maahta abpe kråahpesne damtasovvedh. Seamma aejkien gosse aerkies dellie vaajmoe tsaapma varki jïh tjarke, aalka bovsedh jïh åedtjieh garres sjidtieh. Maahta aalka bïevestidh, såmskodh, svilkiestidh jallh tjööjjijste, jallh mïelki dåeresth dïedtemem damtedh guktie löövles voejngehte.
Voestes domtesem tjarkebe jïh tjarkebe sjædta, mohte boelhketjen mænngan ij leah dan tjarki. Dellie aalka sleapkedh, jïh asve unnede.
Asveste maahta bïlledh. Bene buerebe boelhketjen mænngan damta, jïh ij leah feerlege.
Asve maahta ovmessie vuekine damtedh ovmessie aejkine. Jïh ij åålegh daejrieh maam damta lea asve.
Muvhtene baakoem asvem nåhtede gosse maam akt tuhtjie gïerve. Jeahta asvede vuesiehtimmien gaavhtan jis pryövoem skuvlesne åtna jallh barkoes barkosne. Mohte asve lea jienebe goh beajjetjen aerkie, mij daamhtaj kaanne raessesne.
Ij åålegh daejrieh mannasinie asvede
Jeanatjommesh muvhtene asvedieh, bene jeerehtse man tjarki jïh man daamhtaj. Såemies asvedieh barre muvhtene. Jeatjah maehtieh dan tjarki asvedidh mij daamhtaj bååstide båetedh, jallh guhkiem asvedieh. Maahta aaj åenehks boelhki laktedh mij varki orriji.
Muvhtene daajra mannasinie asvede. Maahta båetedh gosse maam akt gïerve deahpade, jallh gosse naan gïem damta sealede. Maahta asvedidh daaresjimmien mænngan. Jallh jis naan datnem gaskeviermesne irhkie, jallh voejhkele nulliehtidh jallh vïegkehtidh.
Maahta pryöven åvteli jallh barkoegoerehtimmien åvteli asvedidh. Jallh gosse maam akt darjodh mestie bïlledh jallh ij lyjhkh. Dïhte maahta dan gïerve årrodh, mohte dellie gujht daajra mannasinie asvede. Maahta ånnetji aelhkebe dellie.
Maahta aaj asvedidh jis alkohovlem jovkedh jallh drogh nåhtadidh.
Maahta aaj asvedidh jïh ij daejrieh mannasinie, jallh aatijste mejstie ussjede ij asvedh. Muvhtene maahta destie tjarkebe asvedidh jïh jienebe bïlledh.
Ij gååvnesh naan tjïelke raaste dej asvehammoej gaskem. Dïhte aaj maahta årrodh naemhtie, daajra mestie asvedidh, mohte læjhkan tuhtjie dïhte dan tjarki, vuesiehimmien gaavhtan jis vaajmoetsaepmemem åådtje, såmskodh jïh bïevestidh pryövi jallh tenti åvteli.
Åeremem jïh domtesidie tsavtsa
Maahta gïerve sleapkedh jïh eensi åeredh gosse asvede. Maahta gaskoeh jïjjem fahkedh jïh destie åeremem stuvrie, jallhfeerh vaenie åeredh. . Gosse asvede aaj sjædta ovvissjeles, seknie jallh tramstarostijh, jallh aelhkebe hujnies sjædta jïh tjyörijidh.
Asve asveste
Gosse asvede maahta dan tjarki domtesh jïh reaksjovnh kråahpesne åadtjodh guktie maahta vïenhtedh edtja jaemedh jallh vuaralidh. Dïhte maahta dan gïerve årrodh guktie gaajhkem dorje guktie ij edtjh ikth vielie deahpadidh. Dellie maahta asvem damtedh juktie bïlledh galka viht asvedidh. Dam gohtje vuartoeasve.
Maahta aerkies årrodh juktie asvedahtjedh gosse jeatjajgujmie, jïh tuhtjie gïerve lea dan bïjre soptsestidh. Destie kaanne sjædta aalka ij almetjh råakh gïejgujmie sæjhta gaavnesjidh jallh ij aatem darjoeh maam sæjhta darjodh. Jis bælla asvedahtjedh destie jielemem gaertjiedidh.
Ij aatem darjoeh juktie veanhta destie asvedahtjedh ij leah hijven, juktie destie asvem tjarkebe sjædta. Dan sijjeste edtja aarebi viehkiem ohtsedidh. Gååvnese hijven viehkie.
Maam maahta jïjtje darjodh?
Maahta orrije asvedidh. Daamhtaj maahta vuekide gaavnedh asvem gïetedidh. Daesnie naan raerieh.
- Pråvhka viehkiem årrodh asven bïjre soptsestidh naan giejnie jearsoes. Baakoeh beaja gïerve domtesidie maahta darjodh aelhkebe ussjedidh jïh dejtie guarkedh.
- Jeanatjommesh viehkine gosse gïerve domtesi bïjre tjaeledh, jallh måaladidh jallh jeatjah vuekine skaepiedidh.
- Jis raessesne dellie asvem sjïdtede. Jis raessesne maahta funterdidh guktie maahta dam ånnene, jïh dan vuekien mietie asvem unnede.
- Maahta haarjanidh sleapkedh. Dah gååvnesieh gaskeviermesne jallh maahta cd:em åestedh apotehkesne.
- Asveste daamhtaj nåake åerieminie. Bene jis njaelkieslaakan åara dam ånnene. Dan gaavhtan vihkeles voejhkele eensi åeredh.
- Asve maahta unnedidh jis vaedtsedh jallh saavredh.
- Jis rïevhkeste, snuhkijh, alkohovlem jåvka jallh jïjnjh prïhtjegh jåvka maahta voejhkelidh dam vaeniedidh jïh vuejnedh jis viehkine sjædta. Jïjnjh nikotijne jïh koffeine maahta asvem sjïdtedidh jïh destie nåekebe åara.
- Maahta jïjnjh asvem bïjre lohkedh jallh raeriem jeatjijste åadtjodh, vuesiehtimmien gaavhtan gaskeviermesne. Siebrieh gååvnesieh gusnie raeriem jïh dåarjoem maahta åadtjodh jis lïhtsege.
- Jis sæjhta giejnie soptsestalledh, maahta ringkedh aktem dejstie telefovnejourijste mah gååvnesieh.
Ij edtjh alkohovlem jovkedh jallh jeatjah drogh vaeltedh juktie asvem unnede. Maahta damtedh viehkiem boelhketjem, mohte asve gujht bååstide båata jïh dellie kaanne vïerrebe.
Mij viehkide maahta åadtjodh?
Maahta aaj viehkiem åadtjodh vuekiem gaavnedh guktie ij asvedh. Daamhtemes båehtjierdimmie lea naan vuekie soptsestallemeterapije, medisijnh jallh sleapkedh.
Dïhte maam aktem persovnese hijven kaanne ij leah hijven mubpide. Dan gaavhtan vihkeles viehkiem åådtje mij lea sjïehtedamme mestie maam jïjtje daarpesjidh.
Maahta aelkedh dejnie, noeredåastovem, learohkehealsoem jallh hoksejarngem gaskesadta. Jis daarpesje dïhte gïem råaka maahta viehkehte jeatjide gaskesadtedh vuesiehtimmien psykologe jallh dåaktere.