Nïejtine daamhtaj munnieluajhtemem fïerhten asken dehtie puberteten raejeste jïh klimakterijen raajan. Seammasïenten munnieluajhteme dellie njevlieskïelte boernesgåetesne jassijes sjædta guktie maahta munniem dåastodh jis nåajsan sjïdtedh. Jis edtja nåajsan sjïdtedh dellie tjuara spermijerh tsavnose åadtjodh. Dellie maahta nåajsan sjïdtedh, mohte jis ij nåajsan sjïdth boernesgåetienskïelte olkese verteminie båata. Dïhte lea gujnelemmie.
Gåessie gujnelemmiem åådtje?
Mennie aalterisnie gujnelemmiem åådtje lea ovmessie. Dïhte dannasinie gaajhkh pubertetese ovmessie aalterisnie båetieh. Jis aareh jallh seente pubertetese båetedh ij maehtieh dam stuvredh.
Jeanatjommesh gujnelemmiem åadtjodh såemies aejkien 12-14 aalterisnie. Mohte maahta gujht dam åadtjodh gosse uktsie jaepien båeries jallh gosse 16 jaepien båeries jïh ij maam akt fïejle. Jis ij leah voestes gujnelemmiem åådtjeme gosse 16-17 jaepien båeries edtja dåakteren gåajkoe vaedtsedh.
Voestes gujnelemmie maahta hïehpede båetedh. Dïhte maahta gïerve domtedh. Kaanne ij naan jeatjah klaassesne lea gujnelemmiem åådtjeme. Kaanne funterde mah gujnelemmievaarjelimmiem edtja nåhtadidh jïh kaanne skaamesje jis edtja geerve almetjinie dejnie soptsestalledh.
Jallh lea voestes gujnelemmiem vuarteme. Jeenjemes voelph joe dam åådtjeme jïh geehpebe domtedh juktie aktem "tjiertesne" sjædta.
Man jïjnjh varta?
Man jïjnjh varta persovneste persovnese juaka, seammalaakan maahta juekedh gellie biejjieh varta. Daamhtaj 20-80 millilijhterh vïrrem varta gosse gujnelemmie, fagkan akte desilijhtere gosse jeenjemes. Mohte dannasinie vïrre kråahpengalkesh jïh njevlieskïeltem boernesgåeteste bleenti damta jienebe vertedh.
Jïnjh vertedh
Jeanatjommes tuhtjieh dah dan jïjnjh vertedh mohte kaanne ij leah dan jïjnjh. Mohte jis tjuara gujnelemmievaarjelimmiem målsodh dan daamhtaj gïerve sjædta jallh jis tjuara gellie gujnelemmievaarjelimmieh nåhtadidh juktie ij edtjh dej tjïrrh vertedh dellie lea veljijes gujnelemmie. Dïhte naemhtie sjædta jis lea eebne boernesgåetesne maam gyllemh luejhtedh. Destie sjædta verteme gïervebe vaenede jïh jienebe vertedh. Jis jïjnjh varta dellie sæjloes damta jïh aapere. Destie båata vïrrevierhtie vuelie sjædta.
Jis veljijes gujnelemmiem åtna maahta skuvlehealsoehoksem, noeredåastovem jallh hoksejarngem bïeljelidh. Dellie maahta tabledth viehkine årrodh guktie vaenede vertedh, vuesiehtimmien gaavhtan p-pillerh.
Ovahkedh gujnelemmie
Gosse gujnelemmiem åådtje dellie daamhtaj dïhte ovahkedh. Dïhte sæjhta jiehtedh dïhte ij båetieh seamma aejkien fïerhten asken. Jeanatjommesidie pruvhkieh ahkedh sjædta naemhtie fïerhten gujnelemmiecykelen, biejjien mænngan gujnelemmie aalka goske båetije gujnelemmie lea 21-35 biejjiej gaskem. Hijven daajra gosse gujnelemmie båata jïh dah daatoeh biejjielåhkose jallh jeatjah gærjese tjaeledh. Dellie aelhkies vuajna jis dïhte ahkedh båata jïh daajra medtie gosse båetije asken båata. Dellie aaj aajhtsa jis gujnelemmie seentebe båata naan asken.
Naan lea åålegh ovahkedh gujnelemmie, ij leah feerlege mohte jis tuhtjie vaejvie sjædta maahta ahkedh gujnelemmiem åådtje vuesiehtimmien gaavhtan p-pillerinie viehkine.
Gujnelemmie seentebe båata jallh gååte
Nåajsan
Iemie sjïeke gosse gujnelemmie gååte lea nåajsan sjïdteme. Guktie nåajsan sjïdteme dellie tjuara spermijerh tsavnose åadtjoeji, jïh dïhte mahte åålegh negkiemisnie. Jis gaajesjimmieseksem åtna jïh fïerskes spermam soermine åtna jïh dïhte ryöktesh tsavnose rijtie aaj vaahra nåajsan sjïdtedh.
Veanhta seentebe gujnelemmie destie båata nåajsan sjïdteme lea hijven teestem darjodh. Dam teestem maahta apotehkesne jïh beapmoehbovrine jïh dïenesjebovrine åestedh. Maahta aaj teestem åesehts darjodh noeredåastoevisnie jallh ietniehoksejarngesne.
Raessie, byjresemolseme jallh seagkanimmie
Gujnelemmie maahta aaj gaatodh jeatjah sjïekenistie. Jis gujnelemmie ajve måedtie våhkoeh seentebe jallh gååte akte jallh göökte askh maahta jïjnjh sjïekenistie, vuesiehtimmien gaavhtan byjresemolseme jallh jis ånnetji raessesne.
Jis gujnelemmie guhkiem gååte dellie hijven goerehtidh mestie naemhtie. Dïhte maahta vuesiehtimmien gaavhtan jis raessesne, nåake, tjarke saavredh, seagkanidh, beapmojne stuvredh jallh skïemtjedh. Dellie lea kråahpen vuekie jeahta maam akt båajhtoeh. Jis damta viehkiem jallh dåarjoem daarpesje dåeriesmoeride noeledh maahta vuesiehtimmien gaavhtan skuvlehealsoehoksem jallh noeredåastovem bïeljelidh.
Jis gujnelemmie haajpene guhkiem goh bieliejaepiem edtja åålegh dåakterem bïeljelidh vuesiehtimmien gaavhtan noeredåastoevisnie jallh hoksejarngesne. Dellie viehkiem åådtje daejredh mannasinie ij båetieh, åådtje gaskem jeatjebem vïrrepryövenassh vedtedh mah hormoneveahkah vïrresne mööledh. Jis daerpies dellie maahta tabledth åadtjodh mah darjoeh gujnelemmie viht aalka.
Vaejvieh gujnelemmien åvteli - PMS
Medtie våhkoem åvteli gujnelemmie aalka jïh dan raajan gosse båata dellie kaanne tjaatsijes kråahpesne sjïdtedh. Dïhte dorje guktie njammah sprankes jïh kråahpem bankes damta. Daate gohtje premenstruelle sprankeme, PMS. Hormonh dam darjoeh jïh aaj kaanne måarehks sjædta, måasere jallh hujnesne. Aaj åejjieh maehtieh saejriehtidh, sæjhta sïetesaath jallh njavsodh. Jeanatjommesidie gïeh PMS:em dååjrehtallieh vïerremes pråvhka årrodh golme jallh njieljie biejjieh gujnelemmien åvteli jïh haajpane gosse gujnelemmie aalka, mohte maahta aaj dam naan biejjieh gujnielemmesne damtedh.
PMS-dåeriesmoerh kaanne buerebe sjædta jis saavredh jallh lïegkestimmieheerjehtallemh darjodh. Aaj hijven eensilaakan åeredh jïh pryövoe lïegkedidh jïh ij raessesne dej biejjien gosse dejtie dåeriesmoeride damta.