Puberteete aalka hormonigujmie. Hormonh leah ïebnh mah ovmessie reavsine kråahpesne sjidtieh. Hormonh tsevtsieh guktie kråahpe jåhta jïjnjh ovmessie vuekine. Vuesiehtimmien gaavhtan dah nahkerem, vïrrediedtesem, bïevsterh stuvrieh man jïjnjh tjaetsiem kråahpesne åtna. Hormovnh aaj dah mah nænnoestieh gåessie jïh guktie kråahpe jeatjahtahta.
Gåessie puberteetesne jïh guktie dam dååjrehte jeatjahtahta persovneste persovnese. Naan vuertieh goske gujnelemmiem åadtjodh jallh skaavtjoem sjïdtedidh mearan jeatjah tuhtjieh slæjhtoe sjïdtedh.
Jis aareh jallh seente puberteetese båata ij maehtieh jïjtje stuvredh. Nïejtide puberteete pråvhka aelkedh gåessie 10 jïh 12 jaepiej gaskem jïh baernide 11 jïh 13 jaepiej gaskem. Mohte dïhte daamhtaj aalka dovne aarebi jïh seentebe. Man båeries gåessie puberteetese båata lea aerpeles.
Abpe puberteete vïjhteste govhtese jaepieh jåhta jïh dennie tïjjesne gaajhkide joekehts sjidtieh. Puberteete daamhtaj aalka varki sjïdtede. Muvhtene maahta tjålhpoeh damtedh juktie gaajhkh bielieh kråahpesne eah seammasïenten sjïdtedieh. Vuesiehtimmien gaavhtan gïeth jïh juelkieh varki aalkovisnie sjïdtedieh.
Gåessie puberteeteste båata dellie gåhkoem sjïdtedamme.
Puberteetesne årrodh
Daamhtaj åådtje govledh puberteete gïerve boelhkem. Naemhtie maahta muvhtene årrodh, mohte ij gaajhkesidie. Jïjnjide luste jïh gïeltegs tïjjem jieliemisnie, gosse jïjnjh orre aath deahpadieh dovne jïjtjemdh jïh jeatjajgujmie. Jïjnjh lyjhkoeh sjïdtedidh jïh jienebe geerve kråahpem jïh guelmiem åadtjoeh, mohte ij gaajhkesh. Maahta båasaridh gosse kråahpe jeatjahtahta, muvhtene maahta damtedh ij leah ryöktesth meatan.
Muvhtine maahta damtesovvedh goh åssjelh jïh krïevemh gååvnesieh, vuesiehtimmien gaavhtan guktie edtja årrodh jïh vååjnedh nïejtine jallh baernine. Geerveh maehtieh åssjelh utnedh guktie noere “leah”, mejtie maehtieh negatijveles baakoejgujmie bïhkedidh, numhtie noerh leah vaejvies jïh rajjadieh. Edtja mujhtedh ij naan reaktam utnieh jeatjide nåakelaakan gïetedidh jïh reaktam åtna årrodh dam maam sæjhta årrodh.
Jis vaejvies damta maahta hijven giejnie soptsestalledh. Maahta vuesiehtimmien gaavhtan skuvlesåjhterinie, skuvlekuratovrine jallh naan noeredåastoevisnie.
Maam puberteetesne deahpede?
Njammah
Nïejtide voestes væhta puberteetese båateme njammah aelkieh sjïdtedidh. Maahta maam akt damtedh mij lea ohtje jïh garres njidtjie-vaahteren duekesne. Dïhte lea dah reavsah njammesne mejtie sjïdtedieh. Gosse njammah sjïdtedieh maehtieh siknjiedidh jïh baektjiedidh. Aaj daamhtah baektjede gosse dejtie mïsse håasedh jallh garres dejtie doehtedidh.
Daamhtaj akte njamma aalka sjïdtedidh åvteli dïhte mubpie. Daamhtaj njammah jåerhkieh ovmessielaakan sjïdtedidh.
Mahte bieliem baernijste åadtjoeh mïelkenreavsah mah dovne maahta vååjnedh jïh damtedh akten jallh gåabpegh mïelken-vaahteri nuelesne. Mïelkereavsah maehtieh aaj damtedh ånnetji baektjiedidh, mohte dïhte ij leah feerlege. Ånnetji mænngan dellie unnede viht. Kaanne göökte jallh golme jaepieh vaalta.
Sïehpe jïh goelkh kråahpesne
Puberteetesne sïehph åådtje. Dïhte aalka juelkiej gaskem sjïdtedidh. Dovne baernieh jïh nïejth maehtieh goelkh naepien vööste åadtjodh.
Aaj gaejnjielisnie sjïdtedieh jïh daamhtaj aaj jeatjah sijjine kråahpesne, vuesiehtimmien gaavhtan gïetide jïh juelkide. Baernide maehtieh aaj rudtjesne jïh prægkosne sjïdtedidh.
Baernide skaavtjoeh sjïdtedieh. Pråvhka bijjiebangsemisnie aelkedh jïh dan mænngan searoemidie jïh gaajpan. Naan dejstie jåerhkieh jeananidh jïh söökes sjidtieh.
Puberteetesne voepth buajtehks sjidtieh varkebe goh aarebi. Dïhte dan gaavhtan buejtiereavsijste jienebe buejtiem sjidtieh. Dannasinie kaanne tjuara voepth daamtasåbpoe bïssedidh enn aarebi.
Tsåvhnoe
Tsåvhnoe puberteetesne jeatjahtahta, dovne stuaradahkem jïh klaeriem. Buejtiereavsah tjïelkebe vååjnoeh mestie maahta aajhtsedh tsiehkieh jïh jeatjah njaltjesne mah leah iemeles jïh ij leah vaahreles. Bïevestahkh jïh jeatjah darjoeh tsåvhnoe jeatjahlaakan hopsoe goh aarebi.
Nïejtide dovne bæjngolen jïh sisnjelen tsïnnebangsemh stuerebe jïh mïrhkebe sjidtieh. Daamhtaj dah sisnjelen tsïnnebangsemh sjidtieh guktie dejtie vuajna ålkolen dejtie bæjngolen tsïnnebangsemidie. Aaj klitorisem sjïdtede. Tsïnne, boernengåetie jïh munniestuehkie mah kråahpen sisnie dah sjïdtedieh. Munnieluejhteme aalka.
Baernide dellie dah goelh mah aelkieh sjïdtedidh. Aaj båasa jïh boetje sjïdtedieh jïh stuerebe sjidtieh jïh båasa aaj mïrhkebe sjædta. Man jïjnje boetjem sjïdtede lea ovmessie persovneste persovnese. Aaj dah sisnjelen tjoelereavsah mejtie gohtje prostata jïh spoejeh. Åvtenjaltje stuarene jïh stuerebe sjædta jïh dan nuelesne aalka smegmam, veelkeslaakan badtja, sjïdtedidh.
Sperma
Gosse goelh sjïdtedieh maehtieh ånnetji baektjede. Dïhte pråvhka væhtam årrodh dah aelkieh spermijerh darjodh. Dïhte pråvhka deahpadidh gosse 14-15 jaepien båeries, mohte maahta gujht aelkedh dovne aarebi jïh dan mænngan. Jis sperma båata gosse dam luajhta, dïhte sæjhta jiehtedh tjoelenjoetseldh sjædta. Dellie maahta naan nåajsan darjodh jis tsïnneboetjemem åtna. Puberteetesne daamhtaj luejhtemem åadtjodh jïjjege gosse åara. Muvhtide daate deahpede barre naan aejkien mearan jeatjah luejhtemem fïerhten jïjjen åådtje gellien jaepiej raejesne.
Galkegh
Åvteli gujnelemmie båata aalka galkegh åadtjodh. Dam aajhtsa gosse ånnetji vïskesveelkes galkemem lijhkiemåvhkesne. Galkegh darjoeh guktie njevlieskïelth tsïnnesne måasodh, dah aaj darjoeh guktie tsïnnesne reejnes jïh infeksjovni vööste vaarjelieh.
Gujnelemmie
Gujnelemmie åådtje dïhte lea munnieluejhteme aalka. Dïhte sæjhta jiehtedh tjoelenjoetseldh, maahta nåajsan sjïdtedh jïh maanam åadtjodh.
Voestes gujnelemmie pråvhka båetedh medtie göökte jaepieh mænngan njammah eelkin sjïdtedidh. Daamtasåbpoe aalka dejnie barre ånnetji vïrrem lijhkiemåvhkese jallh paehpierasse båata gosse njaamede.
Daamhtaj aaj sïejhme provnelaakan galkegh åtna åvteli voestes gujnelemmiem åådtje. Dïhte lea kråahpen vuekie jiehtedh gujnelemmie båata. Vïrrebleenteme galkegh pruvhkieh mïrhke jïh provnelaakan årrodh, destie vïrre ånnetji gejhkie åvteli olkese båata.
Aalkovisnie daamhtaj gujnelemmie ij jaabnan båetieh. Maahta vuesiehtimmien gaavhtan gujnelemmie akten aejkien åadtjodh jïh dellie gellie askh vaesieh åvteli viht båata. Dïhte lea sïejhme jïh ij leah vaahreles.
Sekseoste
Maahta sekseostem utnedh, onanereeredh jallh seksem utnedh jeatjah vuekine jïh orgasmem åadtjodh joe åvteli tjoelenjoetseldh sjædta. Mohte gosse tjoelenjoetseldh sjædta dellie oste seksem utnedh jeanamidh. Jïlhts lea onanereereme joe gosse nuerebe dellie daamhtajommes puberteetesne jeenemessh aalka jienebe voerkes onanereeredh. Jïjnjh ussjedieh daamhtajommes dejtie mah leah seksen bïjre jïh daamhtaj aalka funterdidh guktie edtja damtedh dan voestes aejkien gosse edtja mubpine seksem utnedh.
Baernide maehtieh dah sekseåssjelh darjodh aelhkebe garresem åadtjodh. Muvhtene deahpede jïlhts ij guarkoeh mannasinie. Dïhte maahta vuesiehtimmien gaavhtan årrodh gosse bussesne tjahkesje mij firrie jallh gosse gearketjegeajnosne sygkelde. Dah firremh signaalh rïekte boetjese seedtieh, jïh ij aajlese. Destie maahta sjaejmoejidh jïh maahta aelhkie ussjedidh oktegh lea garresem åadtjodh jeajesne, jïlhts dïhte dan sïejhme.
Njaltja
Seammalaakan goh voepth varkebe buajtehkåbpoe sjædta aaj njaltjine. Dïhte destie buejtiereavsah jienebe buejtieh produseerieh goh aarebi, muvhtene jienebe goh daarpesje. Dam aajhtsa gosse njaltja gæjka, joekoen njuenien bïjre jïh gaallosne, mohte aaj searoeminie jïh rudtjesne. Gosse njaltja buajtehkåbpoe sjædta dellie aaj njavsodh jïh pormaskh åadtjodh.
Puberteetesne maahta aaj straanjes njaltjesne åadtjodh, maam gohtje njaltjastraanjes Dïhte naemhtie sjædta juktie njaltja seejkede varkebe enn dïhte sjïehtede. Nïejth daamhtaj dejtie njammine, sjeagkeminie jïh roejtine åadtjoeh. Baernine daamhtemes rudtjesne jïh åelkine. Dah straanjh tïjjen mietie spåallan.
Bïevestahke
Aalka aaj jienebe bïevestidh puberteetesne, dannasinie vihkeles fïerhten biejjien bïssede. Jis tuhtjie daarpesjidh, dellie maahta deodorantem gaejnelinie utnedh.
Gïele
Seammalaakan goh kråahpe dellie aaj gïele jeatjahtehtedh puberteesne. Gealoe sjïdtede jïh gïelebaanth gåhkadieh guktie gïele mïrhkebe sjædta. Daate gujht deahpede dovne nïejtide jïh baernide. Mohte baerniej gïele jienebe jeatjahtahta goh nïejti jïh dïhte maahta darjodh gïerve baernide gïelem stuvredh. Dïhte maahta naan aejkien kruepies sjïdtedh jallh tjoevkebe jïh mïrhkebe gïeline veekselde boelhken mietie åvteli mïrhkebe jïh gïengielåbpoe sjædta.
Kråahpe sjïdtede jïh jeatjahtahta
Puberteeten aalkovisnie daamhtaj gïeth jïh juelkieh varki sjïdtedieh. Dan mænngan gåhkoem sjïdtede. Maahta gellie centimeterh sjïdtedidh måedtie askine. Dam gohtje sveerjen gïelesne tillväxtspurt, gosse dan varki sjïdtedidh.
Kråahpe ij barre gåhkoem sjïdtedh, dan hammoem aaj jeatjahtahta. Nïejth pruvhkieh gemtebe ullemem åadtjoeh jïh baernieh gemtebe åelkieh.
Aareh jïh seente puberteete
Gåessie puberteete aalka lea ovmessie jïh gaskem jeatjebem aerpeles. Aareh puberteetese båetedh dovne luste jïh gïerve. Dan aareh puberteetese båata, åvteli gaektsie jaepieh illeme nïejtine jallh uktsie jaepieh baernine ij leah sïejhme. Jis puberteetevæhtah dan aareh åadtjoeji byöroe eejhteginie jallh jeatjah åeline soptsestidh jïh skuvlesåjhterem jallh hoksejarngem gaskesadtedh.
Jis ij puberteetevæhtah åådtjeme gosse 14 jaepien båeries dellie gohtje seente puberteete. Dellie maahta eejhteginie jallh jeatjah åeline soptsestidh jïh dej ektesne jallh jïjtje skuvlesåjhterem, noeredåastovem jallh hoksejarngem gaskesadtedh. Jis daarpesje dellie maahta puberteetem daalhkesigujmie viehkine aelkedh. Ij maehtieh jïjtje maam akt darjodh guktie varkebe puberteetese båetedh.
Jis tuhtjie gïerve ij seammalaakan voelpigujmie evtedh maahta hijven damtedh naan soptsestalledh, skuvlesåjhterinie, vuesiehtimmien gaavhtan buerie persovne mejnie maahta bïeljelidh. Viehkiem maahta aaj åadtjodh noeredåastoevisnie jallh hoksejarngesne.