#11.12.12

Duottar-Lappi eanagoddelávva

Birasministeriija lea nannen Duottar-Lappi guovloláva 23.6.2010. Lávva lea gulahuvvon fápmui 9.8.2010.

Duottar-Lappi eanagoddelávvaguvlui {guovlogildii}${noun,cmp,nomsg,gensg|guovllugildii} gullet Eanodaga, Gihttela, Kolari ja Muoná gielddat. Váikkuhanguvlui gullet Duottar-Lappi lassin oppa Lappi eanagoddi sihke lagasguovllut Norggas, Ruoŧas ja Ruoššas.

Lávas gávdnojit oppa lávvaguvlui guoskevaš mearrádusat ee. duovdaga gáhttemis, gáddeguovlluid plánemis, dulve-, čoahkkáigahččan- ja fierranvárraguovlluin sihke boazodoalu ja luondduealáhusaid guovlluidgeavahaneavttuid dorvvasteamis. Vaikko eanagoddelávas leat mielde eanageavahanráddjehusat, de dat lea vuosttažettiin ovddidanneavvu. Lávas leat ovdamearkka dihte {máŋggalággan}${adj,typo|máŋggalágan} ovddidanavádagat. {Revontultentie}€{foreign|} lea riikkaidgaskasaš johtalusfávli, ja ruovdegeaidnojohtalusa {ovddidanvuloš}£{noun,attr,gensg,nomsg,case|ovddidanvuloža} oktavuohtan leat evttohuvvon riikkaidgaskasaččat mearkkašahtti Jäämerenrata ja turismma dárbbuid doarju ruovdegeaidnooktavuohta Levii. Dasa lassin lávas gávdnojit turismma ja virkkosmahttindoaimma sihke dálonguovllu ovddideami čuozáhatguovllut. Dákkárin leat geahččalan válljet dakkár guovlluid, main leat buoremus lunddolaš vejolašvuođat dálá doaimma, birrasa kvalitehta dahje johtalussii guoskevaš sajádaga vuođul.

Eanagoddeláva guovddášfierpmi hábmejit Eanodaga, Gihttela, Kolari ja Muoná váldočoahkkebáikkit, Levi, Ylläsa ja Olosa turismaguovddážat sihke 18 {dálonguovloguovddášgili}${noun,cmp,nomsg,gensg|dálonguovlluguovddášgili} ja guovddášdoaimmaid guovlu ja {guovddášgilli -merkejumi}¥{noun,cmp|guovddášgilli-merkejumi} ožžon Gilbbesjávri. Guovlostruktuvrra stuorámus nuppástusat dálážis leat turismaguovddážiid johtilis stuorrun, stuorra ruvkedoaimma riegádeapmi, Gihttela ja Kolari {gieldaguovddážiid}${noun,cmp,nomsg,gensg|gielddaguovddážiid} stuorrun, Gilbbesjávrri rádjegávpegili stuorrun ja johtalusoktavuođaid buorráneapmi.

Suoma stuorámus turismačohkiidanguovlu Levi-Ylläs-Olos-Bállas-Heahttá lea merkejuvvon lávvii turismma oktilaš geasuhusguovlun, turismma ja virkkosmahttindoaimma ovddideami čuozáhatguovlun, ja ulbmilin lea lasihit ainge dálážis ovttasdoaimma. Stuorra turismaguovddážat oktan lagasguovlluiguin hábmejit riikkadásisge erenoamáš mearkkašahtti ovddidanavádaga, man váikkuhus vuhtto {guovlogielddas}${noun,cmp,nomsg,gensg|guovllugielddas} ja oppa eanagottis.

Lávas čujuhuvvon suodjalanguovllut leat dálá dili mielde. Daid olggobeallai báhcci {dálonguovloguovllut}${noun,cmp,nomsg,gensg|dálonguovlluguovllut} leat vuosttažettiin dakkárat, main barget eanaš eana- ja vuovdedoaluin, ja Eanodaga davviosiin fas luondduealáhusaiguin ja boazodoaluin. Vuovdebargojoavkku barggu boađusin Levi ja Ylläsa turismaguovddážiid lahkosiidda leat čujuhuvvon virkkosmahttinguovlluid lassin eana- ja vuovdedoalu várás oaivvilduvvon guovllut, main olgolihkadeapmi galgá {leat}¥{verb, missing| galgá leat} sierra stivrejuvvon, ja Muoná davágeahčai álbmotmeahci báldii fas lea čujuhuvvon vuovdedoalu, turismma ja boazodoalu várás oaivvilduvvon guovlu.

Ruvkedoaibma ja -industriija dagahit máŋggaid merkejumiid eanagoddelávvii. Lávas gávdnojit Suurikuusikko, Hannukainena, Rautuvaara, Taporova, Kalkkikangasa ja Mannakorpi ruvkeguovllut sihke čuozáhatmerkejumiin Äkäsjokinjálmmi industriijaguovlu. Ruvkedoaimma ovddideami várás leat čujuhuvvon geaidnooktavuođat Äkäsjokinjálmmis dahje Palosaajos Ruŧŧii sihke ruovdegeainnu joatkin Hannukainena guvlui ja molssaektosaš ruovdegeaidnogeassimat Ruŧŧii. Turismma doarjun dihte Kolari ruovdegeaidnu árvaluvvo jotkojuvvot Ylläsii.

Eanagoddelávvaevttohusas árvaluvvojit muhtun almmolaš geaidnooktavuođat, mat galget ráhkaduvvot dahje mealgat buoriduvvot. Ovddidanprinsihppamerkejumiin lea merkejuvvon gaska Njunnás-Lismá, man geaidno-/mohtorgielkájohtalusa ovddideapmi galgá čielggaduvvot. Lávas gávdnojit maiddái deháleamos guvllolaš olgolihkadanjohtolagat ja mohtorgielkájohtolagat.

Lávvii leat merkejuvvon divrras buolžaguovllut dahje eará geologalaš čohkiideamit ja dasa lassin leat {čujuvvon}${verb,typo|čujuhuvvon} bieggafápmui heivvolaš duottar- ja várreguovllut. Maiddái galbmateknologiija testen ja dutkan lea dakkár doaibmasuorgi, mii ovdána dađistaga, ja dasa leat várrejuvvon guovllut Gihttelis, Muonás ja Eanodagas.

Uhcimustá guvllolaččat divrras kulturbirrasat leat merkejuvvon lávvii riikkadási logahallamiid ja Lappi kulturbirrasat oahpisin -fitnu vuođul. Sámekultuvra lea ožžon iežas sierramerkejumiid. Lávas ovdanbuktojuvvo maiddái sámiid ruovttuguovlu ja dasa guoskevaš dálá láhkaásaheami birra dieđiheaddji mearrádusat.