#8.12.12

Friddjavuođa sáŋgáriid gudnejahtte


Mannan vahko čoagganedje 160 olbmo miehtá Suomabeale Sámi Ohcejohkii ávvudit Ohcejoga soahteveteránaid searvvi 40-jagi. Seammás sii gudnejahtte sámi soahteveteránaid, geat leat dagahan ahte Suopma bisui {iehčanassan}${infl,ess-attr|iehčanas riikan} ain nuppi {máilmmi soađi}¢{cmp,2-1|máilmmisoađi} maŋŋá.

Váile 30 jagi maŋŋá nuppi {máilmme soađi}¥{cmp,2-1;vowlat,e-i|máilmmisoađi}, jagis 1972, čoagganedje suoma davimus sámesoalddáhat Gáregasnjárgii ásahit iežaset veterána searvvi. Mannan vahkus ávvudii searvi 40-jagi. Ohcejogas leat leamašan oktiibuot {128 soahteveterána, geain dál leat dušše 13is eallimin}${suf|128 soahteveterána, geain dál leat dušše 13 eallimin}. Oassi sis ledje ain nu {virkui}£{verb,kongr,sg-pl|virkot} ahte besse boahtit doaluide. Ohcejoga soahteveteránaid lassin ledje maid vihtta lotta, ja guđádin sis lea Elina Niemistö, gii lea soahteveteránain {boarraseamos}${vowlat,a-á|boarráseamos}.

94-jahkásaš Niemistö leage searvvi {nubbinjođiheaddji}${case,ess-nom|nubbijođiheaddji} ja rabai ge ávvudoaluid. Sátnejođiheaddji Hans Nuorgam ii beassan boahtit buozalmasvuođa geažil. Buohkat dát 13 soahteveterána gudnejahttojuvvojedje erenoamážit {ánsomedjáljaiguin}${typo|ánsomedáljaiguin} sihke silbbas ja gollis. Jođiheaddji guovttosges {oaččuiba}${conm,b-g|oaččuiga} jo ánsoruossa, mii lea čuovvovaš ánsu maŋŋá gollemedálja.

Doaluin eai dušše gudnejahttán ovddeš soalddáhiid. Ávvudoaluide ledje boahtán 2 busse dievva maid soahteleaskkat, oarbásat ja {eváhkomátkálaččat}${conc,hk-hkk;conc,tk-tkk|eváhkkomátkkálaččat} sámeguovlluin numo Avvilis, Soađegilis ja vel Roavvenjárggas.

Dollui maid seammás erenoamáš girkobeaivi veteránaid várás. Ovdal láveje Suomabeale Sámi leanas doallat dušše ovtta soahteveteránaid girkobeaivvi, muhto dál dollojit golbma. Ohcejoga girkohearrá Arto Seppänen mielas dán lea vuogas doallat go soahteveteránaide vuoiŋŋalaš ja girkolaš áššit leat nu lahka sin váimmuid.

Ohcejoga girkohearrá muittuha ge ahte 60-70-logus leai Suomas dakkár imaš vuoigŋa ahte leai heahpadin leamaš soađis mielde, numo Dálvesoađis (1939-40), Joatkkasoađis Ruošša vuostá (1941-44) ja dasto velá Sámi soađis (1944-45) vuodjeleamen duiskalaččaid eret Davvi-Suomas.

–Dál lea lihkus áigi rievdan ja olbmot áddegoahtán ahte soahtái leai bággu searvat. Dál galgatge soalddáhiid barggu atnit árvvus, muđui han Suopma ge {livčče}£{verb,kongr,pl-sg|livččii} friddjavuođa haga 6.12.1917 rájes šaddat fas Ruošša vuollái ja seammá dillái go báltalaš ránnjáriikkat Estte, Latvia ja Litauen, joatká báhppa muittuheames soalddáhiid dehálaš barggus.

Jalvvi Veikko (Guttorm) ovddasta sápmelaččaid Suoma girkolaščoahkkimis ja son muittuhii alladásat gussiide ahte makkár dilli sámiin leamaš soađis go gearddi sámit eai leat beaggán soahttás álbmogin ja go gárte soahtat nuppiid sámiid vuostá. Dattege sámit gárte soahtái ja dál searvi gudnejahtii sin ánso-medáljaiguin sihke {bronššas}${conc,nšš-nss|bronssas}, silbbas, gollis ja ánsoruossa. Maiddái olusat earát ožžo {ánsomedjáljaid}${typo|ánsomedáljaid} dan ovddas go leat bargan árvosaš barggu soahteveteránaide buorrin maŋit áiggis.

86-jahkásaš Jouni Helander leamaš mielde lágideamen doaluid searvvi beales ja su mielas lihkostuvve doalut bures.

–Eat leat gal dán beaivvi áigge gillen muittašit soađi bahča muittuid, dovddasta son nuppi máilmmi soađis, man nohkamis lea jo vássán váile 60 jagi. Ilolaš joavku baicce ovddeš oahppásiid dearvvahadde ja ságastalle otná beaivvi áššiin. Ohcejoga soahte-veterána searvi dáiddii ná dál doallamin sin maŋimuš ávvudeami, veteránaid alla agi vuođul ii leat šat vuordámuš ahte searvi ávvuda šat 50-jagi.

Dattege soađit leat guođđán čiekŋalis luottaid Sápmái, mat ain bistet muittus maŋit buolvvain. Soahteoarbásiidda dát ávvubeaivi leai lossadin. Okta sis lea Nummela Máret (70) Ohcejogas.

–Mus gahčai áhčči soađis ovdal mu riegádeami, ja dakka maŋŋá massen fas eadnán, muitala Máret ganjalčalmmiid muhto moddjedettiin rávve fas eallima galgat dustet nugo dat boahtá.

Lasi soađi muttuin sáhttá lohkat Ohcejoga veteránaid searvvi {matrihkkel girjjis}¢{cmp,2-1|matrihkkelgirjjis} {almmustavvan}${vowc,a-u|almmustuvvan} jagis 2005, ”Sođiideamet veteránat”.