#29.11.12

Nils Gaup (riegádan 12. beaivvi Cuoŋománus 1955, Guovdageainnus) lea sámi/norgga filbmarešissevra ja neavttár.

Biografiija

Gaup {vázzi}¢{fin,0-i;conc,zz-cc|váccii} neavttárskuvlla Stáda Teáhterallaskuvllas, ja eksámena válddii {1978:is}${num,suf|1978:s}. Gaup lei earret eará mielde ásaheamis Beaivváš Sámi {Našunálateáhtera}${conc,š-ti;vowlat,u-o|Nationálateáhtera}[1], ovdalgo šattai dovddusin iežas filmmain Ofelaččain[2]. Filbma lei mielde Oscar-gilvvus {dego}¥{redun|} buoremus olgoriikkalaš filbman, dinii badjel bealle miljárdda ruvnno, ja šattai okta dan jagi bivnnuheames láigofilbman máŋgga {riikkain}£{kongr,pl-sg|riikkas}, earret eará Englánddas.

Su nubbi filbma Håkon Håkonsen bođii 1990:s, man ovddas Disney mávssii beali. Filbma mávssii 60 millijovnna ruvnno ráhkadit, ja šattai dalá áiggi divraseamos {Skandinavia}¢{vowc,a-á|Skandinávia} filbman. Jagi maŋŋel oaččui Nils Gaup fálaldaga ráhkadit {drámafilmma}${vowlat,a-á|drámáfilmma} Not without my daughter Sally Fieldain, muhto ii váldán fálaldaga vuostá. Son válljii baicca ráhkadit komedia/thrillera Hodet over vannet (1993), mii vuittii Amanda-bálkkašumi buoremus filmma ovddas. Hodet over vannet filbmejedje ođđasit USA:s mas leigga Cameron Diaz ja Harvey Keitel váldorollain.

Nils Gaup lei dovddus Hollywoodas, ja olbmot vurde su ráhkadit Bond-filmmaid vel. Son lei maiddái beaggán čeahpes filbmadahkkin go máhtii luonddus maid filbmet. Nu álggii Gaup rešisseret Waterworld Kevin Costneriin, muhto heittii go son oaivvildii ahte prošeakta šattai beare váttisin ja divrrasin (filbmaprodukšuvdna mávssii loahpas {175 milliuvnna}¢{conm,0-j;vowc,u-o|175 millijovnna} dollára). Gaup válljii dasto rešisseret western-filmma Tashunga Christopher {Lambertain}${vowm,a-i|Lambertiin} ja James Caanain. Dát filbma lei mihá hálbbit, muhto olbmot láite hirbmosit dan. Gaup lea ieš maid mieđihan ahte dát lei su heajumus bargu.

Dan maŋŋel lei Gaupa ođđa prošeakta {rešisseret NRK {drámaráiddu}${vowlat,a-á|drámáráiddu} Irén Reppenin}¢{fin,n-in|rešisseret NRK drámáráiddu Irén Reppeniin}. Jagi maŋŋel, 1999, lei son Misery Harboura rešissevra, mii lei ovttasbargu Norgga, Kanada, Ruoŧa ja Dánmárkku gaskkas.

Gaup álggii dasto 2002:s iežas stuora nieguin bargat; ráhkadit filmma Guovdageainnu stuimmiid[3] birra mat dáhpáhuvve 1852:s. Guovdageainnu stuimmit čájehuvvui vuosttaš geardde Romssa {Internašunála}${conc,š-ti;vowlat,u-o|Internationála} Filbmafestiválas[4] (Tromsø Internasjonale Filmfestival, TIFF), 16. beaivvi ođđajagimánu 2008:s. {Norggapremiere}${cmp,1-2|Norgga premieara} lei 18. beaivvi ođđajagimánus.

Gert Nygårdshauga romána Mengele Zoo 1989:s galgá filbman ráhkaduvvot, ja Nils Gaup lea dan filmma rešissevra.