#http://se.wikipedia.org/wiki/Olgešbellodat #29.11.12 Olgešbellodat Olgešbellodat (dárogillii Høyre) lea Norgga, konservatiiva politihkalaš bellodat, mii lea álggahuvvon 1884:s. Bellodat lea internašunála demokráhtalaš uniovnna miellahttu. Bellodat lea registrerejuvvon Bellodatregistarii. Olgešbellodat lea árbevirolaš olgešbellodat, ja lea maid dat áidna bellodat Norgga Stuoradikkis mii iežas bidjan olgešbeallái. Erna Solberg, Bergenis eret, lea leamašan bellodatjođiheaddji bellodaga riikačoahkkima rájes, mii lei miessemánus {2004:is}${num,suf|2004:s}. Jan Tore Sanner, {Bærumas}${prop,suf|Bærumis} eret, lea 1. nubbijođiheaddji ja Bent Høie, Randabergas eret, lea 2. nubbijođiheaddji. Henrik Asheim lea bellodaga nuoraidorganisašuvnna jođiheaddji, Olgešbellodaga Nuorat (Unge Høyre), ja Henrik Erevik Riise lea ovdaolmmoš bellodaga studeanttaorganisašuvnnas (Høyres Studentforbund). Olgešbellodat lei áigodagas 2001-2005, {dego}¥{redun|} stuorámus bellodat, mielde Kjell Magne Bondevika nuppi ráđđehusas oktanis Risttalaš Álbmotbellodagain ja Gurutbellodagain. Olgešbellodaga stuoradiggejoavkkus leat 30 áirasa stuoradiggeválggaid maŋŋel mat ledje 2009:s. Bellodatjođiheaddji Erna Solberg lea maiddái parlamenttalaš jođiheaddji stuoradiggejoavkkus, gos Jan Tore Sanner lea {nubbinjođiheaddji}${cmp,ess-nom|nubbijođiheaddji}. Olgešbellodat lea 3. stuorámus bellodat Stuoradikkis, Bargiidbellodaga ja Ovddádusbellodaga maŋis. Olgešbellodagas leat golbma aktiivvalaš oalgeorganisašuvnna (Unge Høyres Landsforbund, Høyres Studentforbund ja Senior Høyres Landsforbund). Dát organisašuvnnat leat dehálaš oasit Olgešbellodagas, ja sis leat sierra, riikaviidosaš organisašuvdnafierpmit. Sisdoallu [čiega] 1 Ulbmilpáragráfa 2 Historjá 3 Válgahistorihkka 4 Jođihangoddi 5 Čujuhusat Ulbmilpáragráfa [rievdat] ”Olgešbellodat áigu doalahit konservatiiva ovddastuspolitihka, mii lea huksejuvvon risttalaš kultuvrrašvuođu, riektestáda ja álbmotstivrra vuođul, ovddidit persovnnalaš- friddjavuođa ja sosiálalaš ovddasvástádusa, mielmearrideami ja eaiggádašrievtti, ja našunála ja internašunála ovttasbarggu.” Olgešbellodat presentere iežas dego sosiálalaš reforpmalašbellodat mii bargá daid konstitušuvnnalaš rámmaid mielde maid parlamenttalaš demokratiija bidjá. Bellodat lea {guhka}${vowlat,a-á|guhká} leamaš árvokonservatiiva ja liberálakonservatiiva. Olgešbellodat lei 1800-logus ovddemusat árvokonservatiiva bellodat. 1900-logus álge dat liberálakonservatiiva áššit {ihttin}${typo|ihtit} eanet. Olgešbellodat čuovvu odne vuosttažettiin Edmund Burke konservatiiva árbevieruid. Olgešbellodaga politihkalaš lávdi deattuha earret eará čuovvovaš áššiid: - Sihkkarastit stabiila ja oiddolaš rámmaid friddja ja {ođashábmemuš}€{w,adj|?} ealáhusdoaimma - Unnit vearuid ja {divvagat}€{divadiid} - Johtolagaid vuoruhit eambbo - Dutkamiid vuoruhit eambbo - Fokuseret eanet {máhtu}£{máhttui} ja {oahpu}£{ohppui} skuvllas - Gievrras ja spáitilis suodjalus - Lága ja ortnega doalahit {effektiivaláhččát}${vowc,á-a;conc,hčč-čč|effektiivalaččat} - Buoridit kvalitehta ja gelbbolašvuođa fuolahansuodjalusas - Unnidit almmolaš intervenšuvnna priváhta olbmuid eallimis ja bargguin - Ovddidit áktejumi, rabasvuođa ja gierdevašvuođa servodagas - Suodjalit klimá ja birrasa - Almmolaš ja priváhta bálvalusdoaimmaid {oaččut}${conc,čč-žž|oažžut} dássádahkan - Rájiid bidjat politihkkii ja vuoruhit guovddášbargguid Historjá [rievdat] Olgešbellodat álggahuvvui 25. beaivvi borgemánu 1884:s maŋŋel go álggahedje parlamentarisma Norggas. Emil Stang válljejuvvui bellodaga vuosttaš ovdaolmmožin. Beroštupmi Olgešbellodaga ektui lea rievddadan hirbmosit. Stuorámus oassi jienasteddjiin lei Olgešbellodagas 1894:s go 49,4 % jienastii Olgešbellodaga; dalle ledje dušše guokte bellodaga maid gaskkas sáhtii válljet. Olgešbellodagas ii leat goasse leamašan čielga eanetlohku Stuoradikkis. Olgešbellodat massii ollu jienasteddjiid soahtegaskaáiggis, earret eará go ilbme ođđa bellodagat. 1945:s 1970:i lassánedje bellodagas jienasteaddjit jámadit, ja 1973 válggaid maŋŋel lassánedje vel eanet. 1981-válggain oaččui Olgešbellodat 31,7 % jienaid, ja ledje bellodaga buoremus válggat 1924 rájes. Bellodaga deháleamos {politihkkas}${loan,conc,hkk-hk|politihkas} 1980-loguin lei Kåre Willoch, guhte lei stádaministtar 1981-1986. 1980-loguin ledje bellodagas eanet máksi miellahtu go goassege muđui, dalle sullii 100 000 olbmo. 1997 válggain oaččui Olgešbellodat 14,3 % - dalá heajumus válga {1945:a}${num,suf|1945} rájes. Bellodagas ledje goitge buori válggat 2001:s, ja besse ráđđehussii oktan Risttalaš Álbmotbellodagain ja Gurutbellodagain. {Jahki}£{Jagi} 2005:s ledje fas heajos válggat Olgešbellodaga ektui, ja ožžo dušše 14,1 %. 1900-jagiin álggahii Olgešbellodat huksema ođđaáigásaš johtolatfierbmádaga. Vuosttaš máilmmisoađi maŋŋel šattai Olgešbellodaga váldoášši ođđasit ásahit dearvvašlaš ekonomalaš politihka.