Veajuiduhtti bargodoaibma

Geasa
Gielda lágida
Bargodoaimmas ráhkaduvvo soahpamuš
Bargodoaimmas oažžu ekonomalaš ovddu
Bargodoaimma bargguin ja sisdoalus sohppojuvvo ovttatolbmo mielde
Bargodoaimmas oažžu máhcahaga ja bargoduođaštusa

Veajuiduhtti bargodoaibma lea dárkkuhuvvon guhkesáigge bargguheapmái, guhte oažžu bargguhisvuođa vuođul áigáiboahtindoarjaga ja/dahje bargomárkandoarjaga.

Veajuiduhtti bargodoaimmas sohppojuvvo álo aktiverenplánas. Aktiverenplána ráhkaduvvo ovttas áššehasain, sosiálabargiin ja bargofápmorávvejeaddjiin. Plánas nammaduvvojit ulbmilat ja vuogit, maid vehkiin buoremusat ovddiduvvo áššehasa barggu oažžun, buoriduvvo su bargo- ja doaibmannákca ja dábálaš eallinhálddašeapmi.

 

Veajuiduhtti bargodoaimma lágideamis vástida álo gielda.

 Dan sáhttet ollašuhttit gielda dahje gieldaovttastupmi

sierra doaibmabáikkiin iešguđetlágan registrerejuvvon

searvvit,searvegottit

stáhta virgebáikkit ja

vuođđudusat

 

Bargodoaimmas ráhkaduvvo soahpamuš 

Veajuiduhtti bargodoaimmas ráhkaduvvo álo soahpamuš bargoaddi, gieldda ja áššehasa gaskkas. Soahpamušas meroštallojit bargodoaibmasadji, bargodoaimma bistu ja soahppioassebeliid ulbmilat doibmii.

Veajuiduhtti bargodoaibma álgá 3 mb álggahanbajiin. Plána dárkkálmahtto ja soahpamuš jotkojuvvo áššehasa dárbbuid ja sávaldagaid mielde. Bargodoibmii sáhttá oassálastit boatkkaheamet eanemustá 11 mb ja bajit sáhttet leat máŋggat.

Bargoáiggit, bargodoaimma ulbmilat ja doaimma sisdoallu meroštallojit nu, ahte áššehasa oppalašdilli vuhtii váldojuvvo. Bargodoibmii gullet joavkkus bargan ja dárbbu mielde sosiála- ja dearvvasvuohtabálvalusat ja maiddái ekonomiija- ja vealgerávven.

 

Veajuiduhtti bargodoaibma bistá 3 - 24 mánotbaji.

Bargobeaivvit leat soahpamuša mielde 1 - 5 beaivve vahkus.

Bargobeaivve guhkkodat lea soahpamuša mielde 4 - 8 diimmu beaivvis.

 

 

Muhtin dáhpáhusain beaiveruđa sadjái boahtá gieldda máksin áigáiboahtindoarjja, mii mearrašuvvá áigáiboahtindoarjjanorpmaid mielde.

Áššehassii šaddan duođalaš mátkegolut ruovttu ja bargosaji gaskkas buhttejuvvojit dárbbu mielde hálbbimus molssaeavttu mielde.

 

Veajuiduhtti bargodoaimma barggut sohppojit áššehasa dáidduid, sávaldagaid, vejolašvuođaid ja ulbmiliid mielde. Soahpamii oassálastet áššehasa lassin veajuiduhtti bargodoaimma jođiheaddji  ja bargoaddi ovddasteaddji. Veajuiduhtti bargodoaimmas ráhkaduvvo čálalaš soahpamuš.

Bargodoaimma ulbmilin lea áššehasa oppalašdili buorideapmi individuálalaččat ja dađistaga. Bargodoaibma sáhttá leat eallinhálddašandáidduid buorideapmi guhkálaš bargguhisvuođa maŋŋá dahje sulaid dábálaš beaivválaš bargu.

Dárkilut ulbmilat sáhttet leat:

 

fysihkalaš bargoveajuid buorideapmi

sosiálalaš dáidduid ovddideapmi

bargodieđuid ja -dáidduid beaivádeapmi

beaivválaš bargoritmai hárjáneapmi

bargguohcandáidduid ovddideapmi

Bargodoibmii gullet persovnnalaš bagadallan ja doarjja ja maiddái almmolaš bálvalusrávven.

Bargodoaimmat leat dávjá veahkehan barggut bálkáhuvvon bargi bagadallama ja gohcima vuolde. Barggut sáhttet laktásit omd. čuovvovaš doaibmasurggiide dahje bargguide:

 

- bivttasfuolahus

- čorgenbargu

- birasgáhttenbargu

- giddodatfuolahus

- girjerádjodoaibma

- sosiálasuorggi veahkehanbarggut ja

- doaimmahat- ja arkiivabarggut

Ođđa sajit ohccojit geažosáigge ja figgojuvvo, ahte áššehasa ovdanbuktin sávaldagat váldojit vuhtii. Veajuiduhtti bargodoibmii heivehuvvo bargodorvvolašvuohtaláhka ja gielda lágida bargodoaimma áigái bárteoaju. Veajuiduhtti bargodoaibma ii leat bargo- dahje virgegaskavuohta, nu ahte dan áiggis eai čoggo bargogaskavuođalágan ovddut nugo ealáhat dahje jahkeluopmobeaivvit. Dat ii maiddái lasit bargguhisvuohtadorvvu gáibidan barggusorruneavttu.

 

Oassebeliid ulbmilat bargodoibmii leat meroštallon oktasaš soahpamušas bargodoaimma álggedettiin. Bargodoaimmas oažžu máhcahaga gaska- ja loahppaárvvoštallamiin, masa oassálastet áššehas, bargoaddi ovddasteaddji, bargofápmorávvejeaddji ja veajuiduhtti bargodoaimma jođiheaddji.

 

soahpamuša ráhkadeapmi

gaskaárvvoštallan- ja loahppaárvvoštallan

bargoduođaštus

joatkkaplána

Oktasaš árvvoštallandeaivvademiin láhččojuvvo dađistaga áššehasa joatkinvejolašvuohta bargoeallimii, skuvlejupmái dahje eará vuogas molssaektui. Veajuiduhtti bargodoaimmas áššehas oažžu čálalaš bargoduođaštusa ja čálalaš máhcahaga bargo- ja doaibmanveajus ja maiddái joatkkaplána iežas barggolašvuođadili buorideapmin.

Joatkkaplánat leat bargofápmohálddahusa fállan bálvalusaid oasit nugo; bargoeallinválbmen, bargoiskkadallan, bargofápmoskuvlejupmi, bálkádoarjjabargu dahje dienasbargu rabas bargomárkaniin.