LÁŠMMOHALLAN - OAHPPOPLÁNA

Ulbmil

Lášmmohallan lea oppalaš oahppahábmen fága mii galgá movttiidahttit fysalaš aktiivvalaš eallinvuohkái ja eallinagi lihkadanillui. Lihkadeapmi lea vuođđodoaibma olbmos ja fysalaš aktivitehtat leat deaŧalaččat buori dearvvašvuođa ovddideapmái. Lihkadankultuvra stoahkamiin, falástallamiin, dánsumiin ja olgodaddamiin lea oassin servodaga oktasaš oahpus ja identitehtaháhkamis. Fága galgá váikkuhit dasa ahte olmmoš seassá, muosáha, oahppá ja hábme rupmašiin. Fysalaš aktivitehtaid sosiála bealli dahká lášmmohallama deaŧalaš arenan ovddidit fair play ja áktet guhtet guimmiideaset.

Fága galgá leat mielde váikkuheame dasa ahte oahppit muosáhit ilu, hálddašeami ja inspirašuvnna go oassálastet iešguđetlágan aktivitehtain ja go ovttasdoibmet earáiguin. Fága galgá leat mielde dasa ahte mánát ja nuorat ovdánahttet iešdovddu, positiivvalaš ipmárdusa rupmašis, iešipmárdusa ja identitehtadovddu. Dat galgá ráhkkanahttit ohppiid árvvoštallat rumašovdagovaid ja lihkadankultuvrraid mat sáhttet váikkuhit iešdovddu, dearvvašvuođa, biebmodoalu, hárjehallama ja eallinvuogi. Oahppit galget ipmirdit maid iežas árjja mearkkaša go galgá joksat mihttomeriid ja makkár fáktorat váikkuhit aktivitehta- ja hárjehallanmovtta.

Oahppit galget ovdánahttit gelbbolašvuođa máŋggabealálaš meari stoahkamiid ja aktivitehtavugiid bokte, ovdánahttit máŋggabealatvuođa ja oahppat geavahit luonddu ja árvvusatnit dan ahte vánddardit ja birget luonddus. Fágas galget oahppit oahppat hárjehallama, eallinvuogi ja dearvvašvuođa birra ja movttiidahttot aktivitehtaide ja hárjehallamii. Fága galgá addit ohppiide fysalaš hástalusaid ja duostilvuođa fanahit iežas rájiid, sihke spontána ja organiserejuvvon aktivitehtain. Oahpahus lášmmohallamis galgá fuolahit sihke árbevirolaš ja molssaevttolaš lihkadanaktivitehtaid fágas ja arvvosmahttit geahččaladdat ja geavahit hutkáivuođa. Guovddážis fágas lea lihkadanstoahkan, máŋggabealálaš falástallan, fair play, dánsun ja olgodaddan,

Oahpahus fágas galgá addit ohppiide vuolggasaji eallinagi lihkadanillui ja hálddašeapmái iežaset eavttuid vuođul. Dán fága earenoamáš árvvoštallanortnegis lea dát vuhtiiváldon go ohppiid árjja lea oassi árvvoštallanvuođus. Máŋgga gelbbolašvuođamihttomeriin lea maid relevánta vuhtiiváldit ohppiid eavttuid árvvoštallamis.

Fága váldooasit

Fága lea juhkkojuvvon váldoosiide maidda leat hábmejuvvon gelbbolašvuođamihttomearit. Váldooasit dievasmahttet nuppit nuppiid ja fertejit gehččojuvvot oktavuohtan.

Fága lea oktasašfága, mii gullá buot joatkkaoahpahusa oahppoprográmmaide. Oahpahusa galgá danin heivehit sierra oahppoprográmmaide vai dat livččii ohppiide nu relevánta go vejolaš.

Lášmmohallanfágas leat gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel vuođđoskuvlla 4., 7. ja 10. ceahki ja maŋŋel Jo1, Jo2 ja Jo3 joatkkaoahpahusas.

Bajilgovva váldoosiin:

Jahkeceahkki	Váldooasit
1.–4.	Aktivitehtat iešguđetlágán lihkadanbirrasiin
5.–7.	Falástallanaktivitehtat	Olgodaddan
8.–10.	Falástallanaktivitehtat	Olgodaddan	Hárjehallan ja eallinvuohki
Jo1–Jo3	Falástallanaktivitehtat	Olgodaddan	Hárjehallan ja eallinvuohki

Aktivitehtat iešguđetlágán lihkadanbirrasiin

Váldosuorgi aktivitehtat iešguđetlágán lihkadanbirrasiin sisttisdoallá lunddolaš vuođđolihkademiid ovdánahttima ja automatiserema iešguđetge doaibmabirrasiin, sihke siste ja olgun. Organiserejuvvon aktivitehtat ja spontána stoahkan iešguđetlágán lihkadanbirrasiin leat guovddáš oasit. Váldosuorgi sisttisdoallá maiddái vuođđomáhtu rupmaša ja persovnnalaš čorgatvuođa birra.

Falástallanaktivitehtat

Váldosuorgi falástallanaktivitehtat sisttisdoallá viiddis meari iešguđetlágan falástallamiid, dánssaid ja molssaevttolaš lihkadanaktivitehtaid. Galgá biddjot deaddu lihkadanstoahkamii ja hábmen- ja doaimmahanaktivitehtaide mat leat heivehuvvon ohppiid eavttuide. Válljenmunni rievddada báikkálaš diliid ja oktagaslaš beroštumiid mielde. Oassálastin dánsumis ja dánssaid ovdanbuktin, sihke iežas ráhkadan dánssaid ja iešguđet kultuvrraid dánssaid, earret eará nuoraidkultuvrraid, leat oassin dás. Organiserejuvvon aktivitehtat, friddja aktivitehtat ja geahččaladdan leat guovddážin aktivitehtasuorgin. Dasa lassin lea fair play ja oktasaš njuolggadusat deaŧalaš oassi fágas. Doaba fair play sisttisdoallá dan ahte čájehit áktejumi guhtet guoibmáseaset iešguđet aktivitehtain. Ovttasdoaibman ja dat ahte dahkat guhtet guimmiideaset buorren leat guovddáš elemeanttat doahpagis.

Olgodaddan

Váldosuorgi olgodaddan sisttisdoallá máhtu ja gálggaid mat dárbbašuvvojit go galgá vánddardit luonddus ja árvvusatnit leat luonddus. Galgá deattuhit báikkálaš olgodaddanárbevieruid, lagasbirrasa geavaheami ja movt sáhttá dádjadit ja vánddardit luonddus iešguđetge jagiáiggiin.

Hárjehallan ja eallinvuohki

Váldosuorgi hárjehallan ja eallinvuohki sisttisdoallá movt iešguđetlágán aktivitehtat sáhttet váikkuhit ovttaskas olbmo dearvvašvuođa. Lihkadeami ja eallinvuogi oktavuođat, ovttaskas olbmo beroštumiid ja hálddašeami vuođul, leat guovddáš fáttát dán suorggis. Galgá maid deattuhit máhtu, vásáhusaid ja smiehttamušaid mat dárbbašuvvojit go galgá čađahit iešguđetlágán aktivitehtavugiid ja iešhárjehallama mat leat aktiivvalaš eallinvuohkái vuođđun, ja vuhtiiváldit iežas ja earáid eavttuid. Movt sáhttá fuolahit dearvvašvuođa ovddidahtti doaimmaid ja bargat ergonomalaččat riekta, leat maid deaŧalaš fáttát.

Diibmolohku

Diibmolohku lea almmuhuvvon 60-minuvtta ovttadahkan:

MÁNÁIDCEAHKKI

1.-7. jahkecehkiin: 478 diimmu

NUORAIDCEAHKKI

8.-10 jahkecehkiin: 223 diimmu

STUDERENRÁHKKANAHTTI OAHPPOPROGRÁMMAT, EARRET MUSIHKA, DÁNSSA JA DRÁMÁ OAHPPOPROGRÁMMA

Jo1: 56 diimmu

Jo2: 56 diimmu

Jo3: 56 diimmu

FIDNOFÁGALAŠ OAHPPOPROGRÁMMAT

Jo1: 56 diimmu

Jo2: 56 diimmu

Vuođđogálggat

Vuođđogálggat leat integrerejuvvon gelbbolašvuođamihttomeriide gos dat leat mielde ovdánahttime fágagelbbolašvuođa ja leat maid oassin das. Lášmmohallanfágas ipmirduvvojit vuođđogálggat ná:

Njálmmálaš gálggat lášmmohallanfágas mearkkaša hábmet oaivila guldaleami, hupmama ja ságastallama bokte. Dat mearkkaša earret eará gaskkustit jurddaváikkuhusaid ja muosáhusaid iešguđetge aktivitehtain. Olmmoš ovdanbidjá njálmmálaččat stoahkamiid, iešguđetlágán spealuid ja eará ovttasdoaibmamiid njuolggadusaid. Dat mearkkaša máhttit guldalit earáid ja addit responssa ja leat dihtomielalaš gii lea vuostáiváldi go hupmá. Njálmmálaš gaskkustangálga lea maid dárbbašlaš go galgá leat mielde lágideame aktivitehtaid.

Máhttit čállit lášmmohallamis mearkkaša vuosttažettiin čálalaččat ovdanbidjat aktivitehtaid ja aktivitehta árvvoštallama. Dát lea eanemus áigeguovdil bajit jahkecehkiin.

Máhttit lohkat lášmmohallamis mearkkaša máhttit viežžat, dulkot ja ipmirdit dieđuid fágaspesifihkka teavsttain. Dat addá vuođu árvvoštallat deaŧalaš beliid fágabarggus. Dat mearkkaša maiddái dulkot kárttaid ja ipmirdit govastagaid.

Máhttit rehkenastit lášmmohallamis mearkkaša earret eará máhttit mihtidit guhkkodagaid, áiggiid ja fámuid. Ipmirdit loguid lea dárbbašlaš go galgá plánet ja čađahit hárjehallanbargguid.

Digitála gálggat lášmmohallamis sisttisdoallá máhttit geavahit digitála reaidduid, iešguđetlágan mediaid ja resurssaid ulbmillaččat ja dohkálaččat go galgá čoavdit praktihkalaš bargguid. Dat mearkkaša earret eará viežžat ja gieđahallat dieđuid, plánet ja čađahit aktivitehtaid ja hárjehallamiid, ja kommuniseret ja dokumenteret dán.

Gelbbolašvuođamihttomearit 4. jahkeceahki maŋŋel

Aktivitehtat iešguđetlágán lihkadanbirrasiin

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• stoahkat ja leat mielde aktivitehtain iešguđetlágan birrasiin gos hástalit dovdagiid, motorihka ja koordinašuvnna
• geavahit vuođđolihkadanvugiid nugo guokkardit, viehkat, čiŋkut, njuiket, seaivut, jorgalit ja fierrat friddja ja organiserejuvvon aktivitehtain
• leat oadjebas čázis ja máhttit vuodjat
• vánddardit čáziid lahka ja čáziid alde ja selvehit várálašvuođaid
• ovttasdoaibmat earáiguin iešguđetlágán aktivitehtain
• dohkkehit rumašlaš eavttuid ja erohusaid iežas ja earáid gaskkas
• geavahit smávva veahkkeneavvuid ja apparáhtaid árbevirolaš ja molssaevttolaš lihkadanaktivitehtain
• sáddet, dustet ja stoahkat iešguđetlágan spáppaiguin ja leat mielde álkis spáppastallanspealuin
• suokkardit, stoahkat ja lihkademiin ovdanbuktit iešguđetlágán ritmmaide ja musihkkii
• leat mielde lávlunstoahkamiin ja iešguđetge kultuvrraid álkis dánssain
• geavahit sabehiid ja luisttiid gos dan sáhttá
• ráhkadit ja geavahit álkis kárttaid maid mielde dádjada lagasbirrasis
• geavahit biktasiid, veahkkeneavvuid ja eaŋkalis atnudiŋggaid go galgá birget luonddus oadjebas ja doaibmi vugiin
• ságastallat njuolggadusaid birra mat gustojit go vánddarda luonddus, ja máhttit vánddardit nu ahte ii guođe luottaid
• namuhit rumašosiid ja lihkadanvugiid
• čilget makkár mearkkašupmi persovnnalaš čorgatvuođas lea iežas ja earáid dearvvašvuhtii ja loaktimii
• čuovvut vázzi olbmuid ja sihkkelastiid johtolatnjuolggadusaid

Gelbbolašvuođamihttomearit 7. jahkeceahki maŋŋel

Falástallanaktivitehtat

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• čađahit iešguđetlágán aktivitehtaid ja leat mielde stohkosiin mat ovddidit sávrivuođa, koordinašuvnna ja eará rumašlaš ovdáneami
• geavahit vuođđoteknihkaid go vuodjá čoavjji nalde, čielggi nalde ja čázi vuolde
• čuovvut ovttasdagu ja ovttasdoaibmama njuolggadusaid ja prinsihpaid ja respekteret bohtosiid
• geavahit vuođđolihkadanmálliid ja vuođđoteknihkaid muhtin oktagaslaš falástallamiin, muhtin válljejuvvon joavkofalástallamiin ja molssaevttolaš lihkadanaktivitehtain
• geavahit čuoigan- ja luistenteknihkaid doppe gos lea vejolaš
• geahččaladdat rumašlaš ovdanbuktimiiguin ja dánsut iešguđetge kultuvrraid álkis dánssaid
• geavahit sihkkela oadjebasat johtolatfievrun
• čilget manne fysalaš aktivitehtat leat deaŧalaččat juohke beaivvi

Olgodaddan

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• dádjadit kárttain ja kompássain oahpes duovdagiin
• muitalit báikkálaš olgodaddanárbevieruid birra
• leat mielde iešguđetlágan olgodaddanaktivitehtain ja praktiseret oadjebas vánddardeami iešguđetlágán dálkkiid siste
• plánet ja čađahit idjadanmátkkiid
• praktiseret muhtun doaimmaid mat gullet sámi árbevirrui
• čađahit álkis álgoveahki

Gelbbolašvuođamihttomearit 10. jahkeceahki maŋŋel

Falástallanaktivitehtat

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• hárjehallat ja geavahit iešguđetlágan gálggaid muhtin válljejuvvon joavkofalástallamiin, oktagaslaš falástallamiin ja molssaevttolaš lihkadanaktivitehtain
• vuodjat čoavjji ja čielggi nalde ja buokčalit
• praktiseret fair play geavahettiin iežas gálggaid ja máhtu dasa ahte dahkat earáid buorren
• hárjehallat ja dánsut nuoraidkultuvrraid ja eará kultuvrraid dánssaid, ja ovttas mielohppiiguin ráhkadit eaŋkilis dánsunkomposišuvnnaid
• čilget ja čađahit heaggagádjuma čázis
• čilget ja čađahit heaggagádjudahtti álgoveahki

Olgodaddan

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• dádjadit kárttain ja kompássain iešguđetlágán duovdagiin, ja selvehit eará vugiid movt maid sáhttá dádjadit
• praktiseret olgodaddama iešguđetlágan luonddubirrasiin ja selvehit buohkaidrievtti
• plánet ja čađahit mátkkiid iešguđetge jagiáiggiin, maiddái idjadanmátkkiid olgun

Hárjehallan ja eallinvuohki

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• geavahit stoahkama ja iešguđetlágán hárjehallanvugiid ovdánahttit iežas rupmaša ja dearvvašvuođa
• praktiseret ja čilget hárjehallama vuođđoprinsihpaid
• čilget oktavuođa gaskal fysalaš aktivitehta, eallinvuogi ja dearvvašvuođa
• čilget movt iešguđetlágan rumašovdagovat ja iešguđet lihkadankultuvrrat váikkuhit hárjehallama, biebmodoalu, eallinvuogi ja dearvvašvuođa
• eastadit ja addit álgoveahki falástallanvahágiid oktavuođas

Gelbbolašvuođamihttomearit Jo1 maŋŋel

Falástallanaktivitehtat

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• praktiseret ja selvehit guovddáš njuolggadusaid dihto falástallamiin ja aktivitehtain
• praktiseret fair play das go searvada earáid, beroškeahttá eavttuin, dihto falástallamiidda ja aktivitehtaide
• geavahit iešguđet gálggaid nu ahte doibmet dihto joavkofalástallamiin, oktagaslaš falástallamiin ja molssaevttolaš lihkadanaktivitehtain
• geahččaladdat iešguđetlágan dánsunvugiiguin ja ráhkadit dánsenkomposišuvnnaid

Olgodaddan

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• praktiseret olgodaddama iešguđetlágan báikkálaš luonddubirrasiin

Hárjehallan ja eallinvuohki

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• selvehit fáktoriid mat váikkuhit aktivitehta ja hárjehallanmovtta
• praktiseret hárjehallanvugiid ja hárjehusaid mat gullet sávrivuođa, givrodaga ja lihkadannávccaid surggiide vai ovdánahttá rupmaša ja fuolaha iežas dearvvašvuođa
• plánet ja čađahit liekkadeami ja fanaheami ovdal ja maŋŋil iešguđet hárjehallanaktivitehtaid

Gelbbolašvuođamihttomearit Jo2 maŋŋel

Falástallanaktivitehtat

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• geavahit ja fievrredit fair play prinsihpaid lihkadanaktivitehtaide
• praktiseret hárjehallanvugiid buoridan dihte teknihka, taktihka ja ovttasdoaibmannávccaid joavkofalástallamis
• praktiseret hárjehallanvugiid buoridan dihte gálggaid oktagaslaš falástallamiin, dánssain ja molssaevttolaš lihkadanaktivitehtain

Olgodaddan

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• geavahit luonddu virkkosmahttimii, hárjehallamii ja olgodaddamii

Hárjehallan ja eallinvuohki

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• plánet, čađahit ja árvvoštallat hárjehallama das ahte ovdánahttit iežas rupmaša ja fuolahit iežas dearvvašvuođa
• geavahit hárjehallama vuođđoprinsihpaid sávrivuođa, givrodaga ja lihkadannávccaid hárjehallamii
• praktiseret hárjehusaid mat sáhttet eastadit vahágiid ja gollanváttuid, ja selvehit buriid bargoteknihkaid ja barganvugiid prinsihpaid

Gelbbolašvuođamihttomearit Jo3 maŋŋel

Falástallanaktivitehtat

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• čájehit máhtu ja iešguđetlágan gálggaid falástallamis, dánssas ja eará lihkadanaktivitehtain doaibmi searvamiin aktivitehtaide, hárjehallamii ja spealuide
• árvvoštallat iežas gelbbolašvuođa ja movt sáhttá ain ovdánit falástallamis, dánssas dahje eará lihkadanaktivitehtain
• ságaskuššat movt iežas fair play-doaimmaheapmi aktivitehtain, hárjehallamiin ja spealuin sáhttá váikkuhit earáid

Olgodaddan

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• plánet, čađahit ja árvvoštallat mátkedoaimmaid main atná kártta ja kompássa veahkkeneavvun ja eará vugiid movt maid sáhttá dádjadit

Hárjehallan ja eallinvuohki

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

• praktiseret ja ákkastallat aktivitehtaid ja hárjehallama mii lea heivvolaš go galgá ovddidit iežas dearvvašvuođa ja ságaskuššat hárjehallama vejolaš heittot beliid
• plánet, čađahit ja árvvoštallat iešhárjehallama mii atná vuođđun hárjehallama vuođđoprinsihpaid ja mii lea relevánta oahppi iežas ulbmiliid dáfus
• selvehit oktavuođaid gaskal jeavddalaš fysalaš aktivitehta, eallinvuogi ja dearvvašvuođa, ja maid mearkkaša váldit ovddasvástádusa iežas dearvvašvuođas

Árvvoštallan fágas

Loahppaárvvoštallama mearrádusat:

Oppalašárvosáni árvvoštallan

Jahkeceahkki	Ortnet
10. jahkeceahkki	Oahppit galget oažžut ovtta oppalašárvosáni.
Jo1 sierraluoddafágat fidnofágalaš oahppoprográmmain Jo2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Jo3 studerenráhkkanahtti ja fidnofágalaš oahppoprográmmat skuvllas Jo 3 lasáhus oppalaš lohkangelbbolašvuhtii	Oahppit galget oažžut ovtta oppalašárvosáni1

1 Go fága bistá máŋga jagi, de berre oahppi oažžut oppalašárvosáni dušše fága bajimus dásis.

Eksámen – oahppit

Jahkeceahkki	Ortnet
10. jahkeceahkki	Ohppiin ii leat eksámen.
Jo1 sierraluoddafágat fidnofágalaš oahppoprográmmain Jo2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Jo3 studerenráhkkanahtti ja fidnofágalaš oahppoprográmmat skuvllas Jo3 lasáhus oppalaš lohkangelbbolašvuhtii	Ohppiin ii leat eksámen.

Eksámen - privatisttat

Jahkeceahkki	Ortnet
10. jahkeceahkki	Fágas ii leat privatistaortnet.
Jo2 fidnofágalaš oahppoprográmmat Jo3 studerenráhkkanahtti ja fidnofágalaš oahppoprográmmat skuvllas	Privatisttat galget váldit njálmmálaš-praktihkalaš eksámena mii ráhkaduvvo ja árvvoštallojuvvo báikkálaččat.

Árvvoštallama oppalaš mearrádusat leat oahpahuslága láhkaásahusas.