Sámedikke doaibma jagis 2002

6 Sámi dearvvašvuođa- ja sosiálagažaldagat

Dearvvašvuođadepartementa ja Sámediggi leat ovttasbargan heivehit sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid. Dearvvašvuođadepartementta politihkalaš jođiheaddjit ja Sámediggi leat doallan čoahkkimiid dán birra. Dearvvašvuođaministtar galleda Sámedikki ja doallá fágalaš ságastallamiid 2003’ čavčča.

Dearvvašvuođadepartementa hálddaša geahččalan- ja ovddidanbargguid ruđaid NOU 1995: 6 Plan for helse- og sosialtjenster til den samiske befolkning i Norge» (Sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána Norggas) vuođul, ja «Máŋggabealatvuohta ja ovttadássásašvuohta» (Mangfold og likeverd) vuođul, mii lea ráđđehusa doaibmaplána sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid hárrái Norggas 2002–2005. Okta oassi dáin ruđain lea sirdon Sámediggái, ja adno eanas prošeavttaid hálddašeapmái ja Sámedikki áššeameannudanvirggiid ruhtadeapmái. Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhta hálddaša muđui ruđáid plána eará doaibmabijuid álggaheapmái.

2002:s evaluerejuvvui departementta ja Sámedikki čuovvoleapmi NOU 1995: 6 Plan for helse- og sosialtjenster til den samiske befolkning i Norge» (Sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána Norggas) oktavuođas. Bargu lei lagas ovttasbargu bargoaddi ja Sámedikki nammaduvvon referánsajoavkku gaskka. Evaluerema vuođđun lei movt sámi bealit ovdanbohtet báikkálaš hálddašeamis ja dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusbuvttadeamis dain guovlluin gos leat sámi geavaheaddjit. Sámi geavaheddjiid vásáhusat eai leat evalueremis seamma guovddážis. Raportta boađus lea ahte NOU 1995: 6 ja čađahuvvon prošeavttat leat boktán buoret ipmárdusa sámi geavaheddjiid erenoamáš dárbbuid hárrái. Dattege lea ain hástalussan ovttastahttit sámi perspektiivva dábálaš dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaide sámi guovlluin. Evalueremis bođii ovdan ee. ahte ain váilot bargit geain lea sámegielgelbbolašvuohta ja geain lea sámi kulturipmárdus, ahte ulbmillaš rekruterenpolitihkka lea váilevaš, ja ahte sámi geavaheaddjeplánat eai doala dási. Sámediggi ja Dearvvašvuođadepartementa leat guorahallan raportta. Sámediggi lea čoahkkimis Dearvvašvuođadepartementtain ovdanbuktán iežas oaivila das movt NOU-ruđat leat váikkuhan sámi servodahkii ja sámi pasientta/klientta ektui. Sámediggi čujuha ee. ahte NOU lea fágalaččat lokten sámi dearvvašvuođa- ja sosiálabargiid barggu vuogáidahttit vásáhusmáhtu ja čatnat dan fágalaš oktavuođaide, ja ahte sámi pasientta rolla ja dárbu lea iešguđet fágalaš ja politihkalaš oktavuođain ovdanboahtán earaládje go ovdal. Sámedikki prošeaktaruđat leat rahpan ođđa geainnuid ja doaibman movttiideaddjin dađistaga eanet suohkaniidda ja ásahusaide. Sámi kultuvra- ja servodatdilit leat dál oassin allaskuvllain, universitehtain ja dearvvašvuođa- ja sosiálasuorggi lassi- ja joatkkaoahpuin. Sámediggi čujuha maiddái ahte Norgga beroštupmi sámi dearvvašvuođa- ja sosiálagážaldagaide lea muđui nai mávssolaš Norgga eamiálbmotbarggus.

Evaluerema, gulaskuddaninstánssaid árvalusaid ja muđui prošeaktahálddašeami vuođul leat Sámediggi ja departementa ovttasráđiid gávnnahan ahte Sámediggi galgá beassat iešheanalaččabut hálddašit doarjjaruđaid. Ruhtageavaheapmi galgá ain čuovvut NOU 1995: 6 Plan for helse- og sosialtjenster til den samiske befolkning i Norge» (Sámi álbmoga dearvvašvuođa- ja sosiálabálvalusaid plána Norggas) vuođul, ja «Máŋggabealatvuohta ja ovttadássásašvuohta» (Mangfold og likeverd) doaibmaplána. Sosiála- ja dearvvašvuođadirektoráhta lea 2003:s juolludan 4,2 mill kr Sámi dearvvašvuođadutkama guovddáža dábálaš doibmii ja sámi guovlluid dearvvašvuođa- ja eallineavttuidiskkadeapmái. Dieđut čohkkejuvvojit 2003:s ja 2004:s ovttasráđiid Našunála álbmotdearvvašvuođainstituhtain. Ruđat muđui mannet suorggi sámi diehtojuohkinbálvalusa ásaheapmái Sámedikki olis, dulkaoahpahusa ovdaprošekteremii; jorgalemiide ja Dearvvašvuođabearráigeahču Finnmárkku ossodaga gelbbolašvuođa loktemii.