Sámepolitihkka

15.4.1 Sámediggi kulturpolitihkalaš oassálastin

Sámediggái ovddasvástádusa sirdin lea leamašan dehálažžan vai ovdánahttá sámi kultuvrra. Seammás lea dehálaš váldit fárrui ahte dat doaibmabijut ja ortnegat mat leat sirdojuvvon, leat ovdánahttojuvvon Norgga nationála oktavuođas. Hálddahuslaš ráddjejupmi das mii gullá kulturpolitihkalaš ovddasvástádussuorgái, historjjálaččat ii leat nu čielggas ja rievddada. Danin lea dárbbašlaš ahte Sámediggi jođiha iešheanalis kulturpolitihka vai áimmahuššá ealli sámi kultuvrra.

Sámediggeráđi politihkalaš prográmma mielde áigodahkii 2006 – 2009, maid dievasčoahkkin doarjjui 2007 guovvamánus (ášši 10/07), lea Sámedikki politihka váldoulbmil kultursuorggis ovddidit girjás dáidda- ja kultureallima ja sihkkarastit iežas váikkuheami sámi kulturovdáneapmái. Sámediggi deattuha ahte sámi dáidda ja kultureallin lea girjái, ja Ráđđi áigu láhčit dilálašvuođaid dasa ahte áimmahuššat ja ain ovddidit girjáivuođa. Seammás deattuhuvvo ahte sámi kultuvrra čađa-heapmi ja viidáset ovdáneapmi lea nationála ovddasvástádus, ja ahte stáhta ferte hálddašit dan ovddasvástádusa gulahaladettiin Sámedikkiin. Sámediggeráđđi deattuha maiddái dan dehálaš doaimma mii ovttasbargošiehtadusain fylkkagielddaiguin lea kultursuorgái, erenoamážit dan dáfus ahte ovddidit oktasaš ipmárdusa gaskal dábálaš Norgga ásahusaid ja Sámedikki das ahte makkár dárbbut sámi servodagas leat kultursuorggis.

Sámediggi gieđahalai 2005 miessemánus Sámediggeráđi dieđáhusa sámi dáidaga birra (ášši 33/05). Dieđáhusa ulbmil lea čájehit dáiddapolitih­kalaš hástalusaid váldolinnjáid sihke našuvnnalaččat, regiuvnnalaččat ja báikkálaččat. Dieđá-husa mielde váilot Sd.dieđ. nr. 48:s (2002 – 2003) Kulturpolitihkka 2014 rádjái višuvnnat sámi dáidagii ja kultuvrii. Sámediggeráđi mielas lea dárbu čalmmustahttit sámi dáiddapolitihka dárbbuid ja fuolahit ahte sámi perspektiivvat ja višuvnnat maid birra muitaluvvo, biddjojit seammaárvosažžan daid dáčča go dáidda- ja kulturpolitihka galgá ovddidit ovddasguvlui. Dieđáhus addá bajilgova visot sámi dáiddasuorggis ja čilge suorggi gaskaomiid birra ja lagamus jagiid hástalusaid.

Sámediggeráđđi bijai 2004 suoidnemánus ovdan dieđáhusa sámi museaid birra. Dieđáhus bidjá vuođu sámi museaovttastahttimii njeljiin sámi museasiiddain – davvinuorta, davvioarjesámi, gaskasámi ja lullisámi museasiiddain. Oasseguorahallan Romssa ja Davit Nordlándda museaid birra gieđahallojuvvui Sámedikkis njukčamánu 1. b. 2007:s (ášši 06/07). Sámediggi mearridii heivehuvvon guovddášmodealla sámi museadoaimma ovdánahttimii guorahallansuorggis mas lea munni ráhkadit sierra sámi museasiidda (geahča kap. 14.8.3).

Sámediggi áigu čađahit árvvoštallama doarjja­eavttuin sámi ásahusaide ja organisašuvnnaide kultursuorggis, gč. ášši 46/06, čuoggáid 1.2 ja 18.2. árvvoštallamis galgá earret eará geahčadit dálá ásahusaid ja organisašuvnnaid mat leat Sámedikki bušeahta vuolde ja hábmet eavttuid go galgá beassat bušehttii mielde. Sámediggi ii áiggo váldit fárrui ođđa organisašuvnnaid ja ásahusaid iežas njuolggo doaibmadoarjja bušehttii ovdal go dieđáhus sámi ásahusaid birra lea Sámedikki dievasčoahkkima ovdii biddjojuvvon. Dát dieđáhus ovddiduvvo dievasčoahkkinii jagi 2008, gč. mearrádusa áššis 60/07 Sámedikki jagi 2008 bušeahtta.

Geahča maiddái Sámedikki 2006 jahkedieđáhusa (5. čuoggá) ja 2007 jahkedieđáhusa (6. čuoggá).