20.3.1 Eurohpa regiovdna- dahje unnitlohkogielaid soahpamuš
Eurohparáđđi
mearridii Eurohpa regiovdna- dahje unnilohkogielaid soahpamuša
(European Charter for regional or minority languages) jagi 1992
gáhtten dihte unnitlohkogielaid,
vai Eurohpa kultuvra seailluhuvvo oktan ovttastuvvon ja girjás
kultuvran. Soahpamuš geatnegahttá našunalstáhtaid čađahit
konkrehta doaimmaid seailluhan dihte regionála- ja
unnilohkogielaid, vai šaddet
oainnusin sihke politihkas, láhkaaddimis
ja geavahusas.
Norga vuolláičálii
soahpamuša skábmamánu
10. b. 1993:s, muhto dát
ii boahtán fápmui
ovdal njukčamánu
1. b. 1998. Soahpamuša nubbi
oassi mearrida ollu deaŧalaš ulbmiliid
ja prinsihpaid das mii guoská stáhtaid geatnegasvuhtii
sihkkarastit unnitlohkogielaid suodjaleami. Unnitlohkogielaid lihtu goalmmát
oassi sisttisdoallá viidát
ja bienalet njuolggadusaid mat addet eiseválddiide
konkrehta geatnegasvuođaid iešguđetge
surggiin, ee. dakkár surggiin
go oahpahusas, riektelágádusas ja
almmolaš hálddašeamis.
Norgga dáfus lea soahpamuša
goalmmát oasi ratifiseren
váikkuhan dušše
davvisámegillii.
Norga lea váldán
badjelasas geatnegasvuođaid
das mii guoská sámegillii oahpahusvuogádagas
(artihkal 8), riektevuogádagas
(artihkal 9), almmolaš hálddašeamis
(artihkal 10), hivvomediain (artihkal 11), kultureallimis (artihkal
12), ekonomalaš ja sosiala
diliin (artihkal 13), ja das mii guoská gielladillái
riikkarájiid rastá (artihkal
14). Maŋimusat namuhuvvon
artihkkalis giela dili birra riikkarájiid rastá lea
Norga dohkkehan geatnegasvuođa
láhčit
diliid nu ahte lea vejolaš ovddidit
ovttasbargama riikkarájiid
rastá ovdamunnin sámegillii, erenoamážit
gaskal regionála ja báikkálaš eiseválddiid
dan golbma davviriikkas.
Unnitlohkogielaid soahpamuša
15. artihkkalis čuovvu ahte
oasehasat galget buktit ovdan raportta politihka birra mii lea nugo
soahpamuša nuppi oasis,
ja doaimmaid birra mat leat dahkkon čađahan
dihte goalmmát oasi, maid
oasehasat leat dohkkehan ratifikašuvnnas.
Raporttat galget bid-djot ovdan juohke njealját
jagis. Norga buvttii ovdan iežas
vuosttaš raportta 1999,
ja 2002 biddjui Norgga nubbi raporta ovdan. Kultur- ja girkodepartemeanta
ovttastahttá raportabarggu
mas leat oasit guoskkahuvvon departemeanttain sámegiela
ja eará unnitlohkogielaid
doaimmaid birra sin ovddasvástádussurggiin.
