Sámepolitihkka

8.4.2 Fápmudanvejolašvuohta

Sámedikki iešlági geažil sierra álbmotjoavkku ál-bmotválljen politihkalaš orgánan lea lunddolaš vuordit ahte Sámediggái eai sáhte biddjojuvvot hálddašanbargamušat eara láhkai go lágain.

Justiisadepartemeantta láhkaossodat celkkii dan gažaldaga čielggadeami oktavuođas galgá go Sámediggi oažžut stuorát bušeahttafriddjavuođa, ahte Sámediggi sámepolitihkalaš orgánan ii sáhte áddejuvvot vuollásaš orgánan departemeanttaid ektui. 1 Láhkaossodat celkkii maiddái ahte Sáme­dikki friddja sajádaga geažil lea vejolaš jearrat sáhttet go departemeanttat fápmudit válddi Sámediggái, ja gávnnahedje loahppajurddan ahte fápmu­deapmi galgá dahkkojuvvot lága vuođul dahje plenáramearrádusa vuođul. Dán árvvoštallama vuođul lasihuvvui čuovvovaš mearrádus sámelága paragráfii § 2 – 1 goalmmát lađđasii: Sámediggái sáhttá fápmuduvvot váldi hálddašit juolludusaid, mat juolluduvvojit sámi ulbmiliidda jahkásaš stáhtabušeahta bokte. Departemeanta mearrida njuolggadusaid Sámedikki ekonomiijahálddašeapmái. Eará surggiid hárrái ferte gávdnat eará fápmudanvuođu.

Birasgáhttendepartemeanta lea láhkaásahusa vuođul fágalaš ovddasvástádusjuohkima jd. birra fápmudan válddi Sámediggái kultumuitosuorggis kulturmuitolága vuođul. Dát lea geahččalanortnet, gč. kap. 7.7. Seammá go fylkkagielddas ge lea Sámedikkis oktiiordnenváttisvuohta ja galgá váldit oktavuođa hálddašanmuseaiguin ja Riikaantikvárain dárbbu mielde. Sámediggi lea fágalaččat biddjojuvvon Birasgáhttendepartemeantta ja Riika­antikvára vuollásažžan.

Sámediggái lea fápmuduvvon váldi mearridit njuolggadusaid ja ulbmiliid doarjjaortnegiid geavaheami jd. várás. Dán ákkasteapmi lea ahte Sámediggi dat galgá mearridit vuoruhemiid sámi kultuvrii ja servodateallimii, ii ge ráđđehus, gč. daid eavttuid sámelága ovdabargguin mat gusket sámi iešmearridanvuoigatvuhtii.

Šiehtadus dárkilet prosedyraid birra stáhta eiseválddiid ja Sámedikki gaskasaš konsultašuvnnaid várás leat ráhkaduvvon daid geatnegasvuođaid vuođul mat leat ILO-konvenšuvnnas nr. 169 6. artihkkalis. Šiehtadus lea mearriduvvon gonagaslaš resolušuvnnain suoidnemánu 1. beaivvi 2005. Geavadis konsultašuvdnageatnegasvuohta mearkkaša ovdamearkka dihtii ahte buot gažaldagat fápmudeami birra Sámediggái fertejit šaddat konsultašuvdnaáššin, ja geavatlaččat ii sáhte ráđđehus sirdit hálddašanortnegiid Sámediggái muđui go Sámediggi dasa miehtá. Ovdalgo konsultašuvdnavuogit ásahuvvojedje jagi 2005, lei cieggan dat geavat ahte hálddašanortnegiid fápmudeapmi/sirdin Sámediggái galggai čađahuvvot ovttasráđiid Sámedikkiin, gč. jahkásaš johtočállosiid sámi áššiid oktiiordnema ja meannudeami birra bušeahttaoktavuođas. Konsultašuvdnašiehtadus nanne ja formálisere dán geavada.