Dás don leat: Bargodepartemeanta < Dokumeanttat < Proposišuvnnat ja dieđáhusat < Dieđáhusat Stuorradiggái < 8 Dearvvašvuođaáššit < 9.2 Psyhkalaš dearvvašvuođasuodjalus

St.dieđ. nr. 28 (2007-2008)

Sámepolitihkka

Bláđe dokumeanttas: < 8.2 Psyhkalaš dearvvašvuođasuodjalus | 9.3 Somáhtalaš spesialistadearvvašvuođabálvalus > | Ovdasiidu

9.2 Psyhkalaš dearvvašvuođasuodjalus

Psyhkalaš dearvvašvuođa buoridanplána galgá ođastuvvot ja dalle leat ásahuvvon nationála gelbbolašvuođadoaimmat sámi álbmoga psyhkalaš dearvvašvuođasuodjalussii. Gelbbolašvuođadoaim­mat mánáid- ja nuoraidpsykiatriijii lea ásahuvvon Kárášjohkii ja Leavnnja rávisolbmopsykiatriijii. Dat leat organisatuvrralaččat čohkkejuvvon Sámi nationála psyhkalaš dearvvašvuođasuddjema gelbbolašvuođaguovddážii (SANKS). SANKS guovddážis lea našuvnnalaš ovddasvástádus leat fárus olaheame ovttadássásaš psyhkalaš dearvvašvuođa-suddjen fálaldaga olles Norgga sámi álbmogii.

Sierra várrejuvvun juolludemiin ođastanplánas lea leamaš stuora váikkuhus, ja SANKS lea čatnan alcces nana sámi fágabargoveaga. SANKS dutkan, bagadallan ja klinihkalaš doaimmat leat ovdánahttojuvvome. SANKS lea Leavnnjas ja dat lea rávis-olbmuid psykiátralaš jándorfálaldaga bokte ásahan ovttasbarggu suohkaniiguin. Das galget bargat ovttas bagadallama ektui ja doallat ovttasbargo-čoahkkimiid mat dagahit suohkana dearvvaš-vuođabálvalusa gearggusin váldit vuostá daid buhcciid geat leat beassan ruoktot. Ain lea hástalussan oainnusin dahkat dan doaimma mii lea SANKS:s regiunála dearvvašvuođafitnodaga siskkobealde ja maid iežaset suohkaniid ektui ja eará guovlluid ektui, vai gelbbolašvuohta boađášii eambbo geavaheddjiide ávkin.

9.2.1 Doaibmabijut maiguin eastadit mánáid ja nuoraid seksuála illásteami

Sámi servodat lea maŋimus jagiid vásihan ahte veagal­váldináššit leat ožžon ollu beroštumi preassas. Seksuála veagalváldin mánáid vuostá dáhpáhuvvá máŋgga báikkis, ii ge dat leat erenoa-máš sámi iđa. Go barget mánáid seksuála veagalváldima vuosttaldemiin sámi gilážiin, de dalle ferte leat gelbbolašvuohta sámi kultuvrras lassin dasa ahte lea gelbbolašvuohta oppalaččat seksuála veagalváldima birra.

SANK ásahii 2007:s fágajoavkku Guovdageain-nu suohkanii ja mas leat guokte psykologa. Dat guovttos leaba olles 2007:s fállan klinihkalaš bálvalusaid mat leat jurddašuvvon daid suohkana mánáide ja nuoraide geat leat vásihan seksuála veagalváldima. Das leat deattuhan oahpahusa skuvl­las, joavkočoahkkimiid nuoraiguin ja čoahkkimiid váhnemiiguin. Suohkanii leat ásahan telefonbálvalusa. Ja veagalváldiide maid leat fállan veahki. Sullasaš doaibmabijuid leat dál ásaheame Divttas-vuona suohkanii daid vásáhusaid vuođul maid Guovdageainnus leat vásihan.

Bláđe dokumeanttas: < 8.2 Psyhkalaš dearvvašvuođasuodjalus | 9.3 Somáhtalaš spesialistadearvvašvuođabálvalus > | Ovdasiidu