St.dieđ. nr. 28 (2007-2008)

Sámepolitihkka

12.6.2 Lassioahppofálaldagaid ráhkadeapmi

Sámi sisdoallu boahtá čielgaseappot ovdan riikka plánain ja dat bidjá ođđa gáibadusaid gealboloktemii. Dál jáhkket ahte bohtet dárbbut oažžut eambbo rievddadeaddji ja guvlui heivehuvvon liigeoahppofálaldagaid, ja gártá maid hástalussan oainnusin dahkat sámi perspektiivvaid váldo rámmaplánain ja ásahusaid iežaset fágaplánain sihke ovdaskuvllaoahpu ja oahpaheaddjeoahpu várás. Dasa lassin lea deatalaš láhčit dili nu ahte oahpaheaddjeoahppoásahusat maid ráhkadit gelbbolašvuođa mii lea mielde das ahte sámi perspektiiva boahtá mielde vuođđooahpu fágain.

Boksa 12.3 Ovddamearkkat Máhttoloktema oahppoplánaide gullevaš sámi fáttáin, mat leat gelbbolašvuođaulbmiliin

Dárogiella

  • dovdat ja dadjat sámi alfabehta bustávaid

  • čilget daid vuoigatvuođaid mat leat sámegielas ja gos gávdnojit iešguđet sámegielat Norggas, Ruoŧas, Suomas ja Ruoššas

Luonddufága

  • addit ovdamearkkaid das movt sámit atnet luondduriggodagaid

  • addit ovdamearkkaid álbmotdálkasiin, earret eará sámi dálkasiin, ja ságastallat erohusa gaskal alternatiiva dálkasiin ja skuvladálkasiin

Servodatfága

  • muitalit sámiid, Norgga álgoálbmoga birra, ja kultuvrra guovddáš osiid birra ja sámiid eallindili birra vikiŋgaáiggi rádjái

  • muitalit kultuvrra guovddáš osiid birra ja sámiid dili birra vikiŋgaáiggi rájes gitta dánskaáiggi loahpageahčái ja sámiid oktavuođa birra Davvikalohta stáhtaide dien áigodagas

Kristtalašvuođa-, oskkoldaga- ja eallinoainnumáhttu

  • čilget váldoosiid sámi ovdal-kristtalaš oskku religiuvnnas ja rievdama kristtalašvuhtii

  • guorahallat árvoáššiid main sámit beroštit dán áiggi

Historjá

  • čilget guovddáš osiid sámi historjjás ja digaštallat sámiid oktavuođa daiguin stáhtaiguin gos sámit ásse gitta sullii 1850 rádjái

Oahpahusdirektoráhtta lea atnán vuođđun Gávnos girjji vai šattašii gelbbolašvuođalokten riikkas ja lea bidjan Sámi allaskuvlii bargun ráhkadit liige­oahpahusa oahpaheddjiide vai besset oahppat Máhttoloktema sámi sisdoalu. Leat bivdán alla­skuvlla čalmmustahttit muhtin guovddáš sisdoalloosiid vai movttidahtáše oahpaheddjiid bargat sámi gelbbolašvuođa mihttomeriiguin ja vai livčče mielde buori máhttoovdánahttimis. Fálaldat váldojuvvo atnui 2007 čavčča.

Sámi allaskuvla lágidii Oslo allaskuvllain muhtin seminára bargiide universitehta- ja allaskuvllassuorggis, fylkkamánniid oahppoossodagain ja eará berošteddjiide ee. movttidahttin dihte liigeoah­pahusfálaldagaid ráhkadit. Romssa ja Nordlándda fylkkamánnit maid leat doallan semináraid sámi sisdoalu birra 2007 giđa.

Lea skuvlaeaiggádiid duohken árvvoštallat lea go dárbu liigeohppui mii livččii dan bargui čadnojuvvon mii dahkkojuvvo sámi gebbolašvuođa mihttomeriid ektui. Jus leat gelbbolašvuođa ovdánahttindárbbut, de besset skuvlaeaiggádat váldit oktavuođa allaskuvllaiguin vai besset álggahit ovttasbarggu dien suorggis. Diekkár ovttasbarggu sáhttá ovda­mearkka dihte regiunála dásis organiseret.