Dás don leat: Bargodepartemeanta < Dokumeanttat < Proposišuvnnat ja dieđáhusat < Dieđáhusat Stuorradiggái < 12 Alit oahppu og dutkan < 13.5 Norgga dutkansráđi... < 13.5.2 Eará prográmmadoaimmaid...

St.dieđ. nr. 28 (2007-2008)

Sámepolitihkka

Bláđe dokumeanttas: < 13.5.1 Sámi dutkama prográmma | 13.5.3 Organiseren > | Ovdasiidu

13.5.2 Eará prográmmadoaimmaid sámi perspektiiva

Lea deaŧalaš hukset fágalaš viidodaga sámi dutkamis. Okta veahkki dása lea Dutkanráđi bargu integreret sámi elemeanttaid eará osiide prográmmadoaimmastis. Sámi perspektiiva lea fárus ovdamearkka dihte ollu prográmmain mat gusket dálkkádahkii ja birrasii.

Prográmmas Eanadat earáhuvvame – kulturbirrasiid ja luondduvalljodagaid geavaheapmi ja hálddašeapmi, leat leamaš sámi elemeanttat siste álggu rájes. Oasit pro-grámmain NORKLIMA, Biras 2015 ja Areála ja lunduivuođustuvvon ealáhusovdá- nahttin (AREAL) sáhttet leat áigeguovdilat álgoálbmot- ja boazodoallováttisvuođaide.

Dearvvašvuođadutkanprográmmat Psyhkalaš dearvvašvuođa dutkan, álbmotdearvvašvuođaprográmma, Biras, genat ja dearvvašvuohta, deavvašvuođa- ja fuolahusbálvalusaid, mat buohkat álggahuvvojedje 2006 ja galget bistit njeallje jagi, sáhttet maiddái sisttisetdoallat sámiide guoski dutkama surggiideaset siskkobealde.

Boksa 13.2 EALáT ja riikkaidgaskasaš polárajahki

Dutkanprošeakta EALáT lea árktalaš ráđi dálkkádatraportta (ACIA) čuovvoleapmi ja prošeakta riikkaidgaskasaš polárajagi (2007 – 2008) vuolde. Prošeakta galgá geahččat mainna lágiin dálkkádatrievdamat váikkuhit bohccuid guohtumiidda. Dát galgá dáhpáhuvvat lagaš ovttasbargguin gaskal boazodolliid ja dutkkiid. Okta deaŧalaš ulbmil lea ovttaiduhttit árbevirolaš máhtu dieđalaš dieđuiguin iešguđetge regiovnnain árktisis. Norgga dutkanráđđi lea juolludan 9 milj. ruvnno prošektii 2006 maid Sámi allaskuvla/Sámi Instituhtta jođihit. Bargu dahkko ovttas dutkiiguin, boazodolliiguin ja gaskkusteddjiiguin geat ovttasbarget dutkansásahusaiguin Norggas ja eará riikkain, earret eará USAs ja Ruoššas. Ulbmil prošeavttain lea ráhkkanahttit boazoeaiggádiid ja eiseválddiid rievdamiidda mat sáhttet boahtit boazoguohtumiidda globála liegganeami ja árktisa geavaheami rievdama geažil. Prošeakta galgá veahkehit boazodolliid ieža unnidit ealáhusa raššivuođa ja defineret várrafaktoriid mat gusket boahttevaš dálkkádatrievdamiidda. EALáT- prošeakta buvttiha máhtu sihke boazodolliide ja eiseválddiide ovdánahttit sihke ođđa positiivva hálddašanstrategiijaid mat sáhttet leat ávkin lassánahttime boazodoalu gierdilvuođa rievdamiidda ja seailluheame guohtunareálaid boahtte áigái.

Dutkanráđđi ruhtada maiddái eará eamiálbmogiidda guoski prošeavttaid, polárajahke-áŋgiruššama siskkobealde. Dát guoská prošeavttaide Community Adaption and Vulnerability in the Arctic Regions, The Impacts of Oil and Gas Activity on Peoples in the Arctic, The Linguistic and Cultural Heritage Electronic Network ja Monitoring of Development in Traditional Indigenous Lands of the Nenets Autonomous Okrug.

Ođđa juolludemiiguin 2007, ožžo earret eará sámi dutkanprográmmat AREAL, Polárajahki ja eará áigeguovdilis prográmmat ruđa.

Sámiide guoski prošeavttat ožžot danne doarjaga iešguđetge prográmmaid siskkobealde mat ruhtaduvvojit ollu departemeanttaid bušeahtaid badjel. Addo maiddái ruhta sámi dutkamii luovos prošeavttaid siskkobealde, ja 2007 addui doarjja sámiide guoski instituhttaprošektii riektediehtagis.

Ráđđehusa davviguovlostrategiija buktui ovdan juovlamánu 1. beaivvi 2006. Strategiija deattuhii earret eará eamiálbmotdimenšuvnna máhttoovdáneamis davvin leame deaŧalaš. Strategiija mielde áigu ráđđehus láhčit dili nannet davviguovlluide guoski dutkama Norgga dutkanráđi bokte. Geahčá kap. 5.2 mas muitaluvvo davviguovlostrategiija birra.

Bláđe dokumeanttas: < 13.5.1 Sámi dutkama prográmma | 13.5.3 Organiseren > | Ovdasiidu