14.2.2 Riikkaidgaskasaš bargu árbevirolaš kulturdovddahemiid
ja árbedieđu
suodjaleami birra WIPOs
árbediehtu ja kulturdovddaheamit
leat sámi kultuvrra ja identitehta
dehálaš oasit. árbevirolaš kulturdovddaheamit sáhttet
leat juoigan, muitalančehppodat
ja duodji. Muhtun árbevirolaš kulturdovddahemiid
suodjala vuoigŋadagusláhka
(mii gusto 70 jagi maŋŋágo
vuoigŋadahkki lea jápmán),
eará kulturdovddaheamit fas
leat suodjalusa haga, ja dat gullet sámi
kultuvrra oktasašárbái.
Gealddut ja riiddut sáhttet
bohciidit go iešguđetlágan
fámut háliidit
sámi kulturárbbi
osiid ja sámi árbedieđu
jorahit gávpin.
Jagi 2000 ásahii organisašuvdna WIPO
(World Intellectual Property Organization) lávdegotti
mii galggai čielggadit genehtalaš resurssaide, árbedihtui
ja folklorii (árbevirolaš kulturdovddahemiide) guoski
gažaldagaid (GRTKF). Lávdegotti ásahedje
dannego máŋga
riiddu čuožžiledje
geavahan- ja gávpevuoigatvuođaid
geažil genehtalaš resurssaide, árbedieđuide
ja folklorii/árbevirolaš kulturdovddahemiide.
Sihke Norga ja sámi organisašuvnnat (Sámiráđđi
ja Sámikopiija) oassálastet árjjalaččat lávdegotti
bargui. Lávdegotti barggus leat
leamaš viehka garra vuostálasvuođat
gaskal ovddádusriikkaid
ja industriijariikkaid, seammás
go álgoálbmotorganisašuvnnat
leat leamaš duhtameahttumat
ovdáneami njoahcivuođa
geažil. Norga lea geahččalan
doaibmat soabaheaddjin, ja lea earret eará lágidan
seminára válljejuvvon
oassálastiiguin jagi 2006
ja lea buktán konkrehta
kompromissaevttohusaid lávdegottis.
Ain lea eahpečielggas mii šaddá lávdegotti
barggu boađusin. Lea ráhkaduvvon
teakstaevttohus sihke árbedieđu
ja árbevirolaš kulturdovddahemiid/folklora
rievttálaš suodjaleapmái,
muhto miessemánus 2008 lea
ain sierramielalašvuohta
das galget go ollenge addit riikkaidgaskasaš geatnegahtti
njuolggadusaid dahje rávvemiid.
Dattetge lea bargu leamaš ávkkálaš váttisvuođaid kártema
ja čielggadeami oktavuođas.
Lávdegoddi váikkuha maiddái
eanet riikkaidgaskasaš diđolašvuhtii
ja diehtojuohkimii stáhtaid
ja regiuvnnaid sierranas čovdosiid
birra das mo galggašii suodjalit árbedieđu
ja kulturdovddahemiid.