2.3.2 Konsultašuvnnat
Stáhta eiseválddiid
ja Sámedikki gaskka leat
leamaš máŋga
konsultašuvdnačoahkkima
daid prosedyraid ektui maid Sámediggi
dohkkehii geassemánu 1.
b. 2005 ja mat mearriduvvojedje gonagaslaš resolušuvnna
bokte suoidnemánu 1. b.
2005. 2007:s čađahuvvojedje
13 konsultašuvdnačoahkkima departemeanttaiguin. áššin
ledje: plána- ja huksenláhka,
mearrariggodatláhka, Norgga
posišuvnnat álgoálbmotjulggaštusbarggus,
doaibmabijut stuorradiggedieđáhusas guolástusaid
struktuvrapolitihka hárrái,
doaibmabijut stuorradiggedieđáhusas
gonagasreabbá hálddašeami
birra, láhkaásahus Finnmárkku
komišuvnna ja Meahcceduopmostuolu
váste, Finnmárkku
komi-šuvnna čoahkádus, Deanučázádaga guolástanlávdegotti
mandáhta ja čoahkádus,
sámi guovlluid suodjalanbarggu
njuolggadusat, sámi lotnolasealáhusaid árvoháhkanprográmma,
lastavuvddiid suodjalanplána Finmmárkkus,
guovllulaš dearvvašvuo-đadoaimmaid
doaibmadokumeanta ja oahppoplánat 9
iešguđet fágaide
vuođđo-
ja joatkkaskuvllain. Ođđa
boazodoalloláhkaevttohusa
ja stuorradiggedieđáhusa
guolástusaid struktuvrapolitihka
doaibmabijuid hárrái eai
ollásit čađahuvvon
konsultašuvnnat ovdalgo
láhkaevttohus ja dieđáhus
ovddiduvvojedje ja maid ii lean šaddan
ovttaoaivilvuohta Sámedikkiin evttohusaid
ektui. Sámediggi ii leat vuostálastan
Mearrariggodatlága dál ovddideamis,
muhto ahte proposišuvnnas galgá boahtit
ovdan movt Ráđđehus
johtilit geatnegahtto čuovvolit álgoálbmotdimenšuvnna
nu ahte láhka ollislaččat
lea čielga álbmotrievttálaš rámmaid
siskkobealde. Daid eará konsultašuvdnaáššiid ektui
mat leat loahpahuvvon 2007:s lea unnit dahje eanet leamaš ovttaoaivilvuohta.
Dál leat jođus
oktiibuot 9 konsultašuvnna
departemeanttaiguin. áššin
leat: minerálaláhka, luonddušláddjivuođaláhka,
rievdadusat sámelága
válganjuolggadusain, hálddašanođastus,
boahtte áiggi sámi
kulturmuitohálddašeapmi, čáhcefápmohuksen
Forsanvatnet guovllus Norlánddas,
doaibmabijut stuorradiggedieđáhusas
sámepolitihka birra ja Sámedikki
formalalaš sajádat
ja bušeahttaprosedyrat.
Dasa lassin leat jođus máŋga
konsultašuvnna suodjalanplánaid
ektui mat gusket sámi guovlluid
suodjalanbarggu njuolggadusaide.
Konsultašuvdnašiehtadusa
olis lea Sámediggi ožžon čielgaset posišuvnna
stáhta eiseválddiid
ektui go guoská lágaide
ja hálddahuslaš doaibmabijuide
main lea mearkkašupmi sámi
servodahkii. Mearrádusain
leat eanet gozihuvvon sámi
beroštumit ja vuoigatvuođat
ja legitimitehta lea šaddan
viidát. Sámediggái
lea deaŧalaš ahte álbmot-rievttálaš konsultašuvdnageatnegasvuođat,
mat leat konkretiserejuvvon konsultašuvdnašiehtadusas, čuovvoluvvojit.
Danne maiddái go ILO áššedovdikomitea
norgga áigodatraporttas
skábma-/juovlamánus
2003 celkkii ahte: «Proseassa ja sisdoallu čoavddekeahttá leat čadnojuvvon
oktii konvenšuvnna gáibádusas».
Konsultašuvdnaortnet
addá Sámediggái
vejolašvuođa
aktiivvalaččat
searvat láhkaproseassaide ja
eará áššiide
main lea stuorra mearkkašupmi
sámiide. Vásihus dán
rádjai lea čájehan
ahte Sámedikkis máŋgga
konsultašuvnnas lea leamaš gáržžes
vejolašvuohta ovddidit oainnus
láhkaevttohusa ráhkadettiin.
Dat lea dagahan dan ahte guovddáš sámepolitihkalaš prinsihpat
eai leat váldojuvvon mielde
viidáset proseassas. Ollu
oktavuođain leat departemeanttat boahtán
konsultašuvnnaide dárbbašlaš fápmudusaid
haga. Dát lea váttásmahttán vejolašvuođa
gávdnat oktasaš čovdosiid.
Konsultašuvdnaproseassas
lea maid leamaš váilevaš diehtojuohkin departemeanttaid
beales ja dokumeanttat leat váilon,
ja ahte čuolbmačilgehusat mat čatnasit
eamiálbmotrievttálaš áššiide
duvdiluvvojit boahtteáiggi
ja bálddalis proseassaide
mii lea dagahan dan ahte áššit eai šatta
ollislaččat árvvoštallojuvvot
ja meannuduvvot.
Konsultašuvdnaprosedyraid
ráhkadeami oktavuođas
stáhta eiseválddiid ja
Sámedikki gaskka lei ovttaoaivilvuohta departemeantta
ja Sámedikki gaskka ahte čađahit
sierra proseassa man bokte gávnnahit
prosedyraid Sámedikki bušeahttabargui,
danne go dan oktavuođas čuožžilit
sierralágan gažaldagat
ja čuolbmačilgehusat.
Juovlamánu 2005 konsultašuvdnačoahkkimis
Sámedikki presideantta ja
bargo- ja searvadahttindepartemeantta gaskka lei ovttaoaivilvuohta
das ahte biddjojuvvo hálddahuslaš bargojoavku čielggadit
ja ovddidit evttohusa Sámedikki
formalalaš sajádagas
stáhta ođđa
bušeahttaprosedyraid ektui ráđđehusa
ja Sámedikki gaskka. Bargojoavku
geigii raporttas cuoŋománus
2007. Bargojoavku evttohii sierra bušeahttaprosedyraid
maid bokte ovddiduvvojit earret eará gáibádusat ja
fálaldagat maid hárrái
konsulterejuvvo, ja mat bidjet láidestusaid
sierra bušeahtta stuorradiggeproposišuvdnii bajimuš ekonomalaš rámmaid
ektui Sámedikki doibmii
ja sámi ulbmiliidda muđui.
Ovttajienalaš Sámediggi
lea dorjon evttohuvvon bušeahttaprosedyraid. Sámediggi
konstatere ahte Ráđđehus
dán rádjai
lea signaliseren ahte ii hálit čuovvolit
bargojoavkku evttohusa, muhto háliida
baicce ovddidit čoahkkindagaldumiid
ovddabeallái ráđđehusa
bušeahttakonferánssaid.
Sámediggi lea movtta go konsultašuvnnat
bušeahttakonsultašuvnnaid
prosedyrain álggahuvvojit. Sámedikki
mielas lea dattetge hui váttis gozihit
geatnegasvuođaid mat čuvvot
ILO 169 artihkkaliid 6 ja 7 ahte galget šaddat duohta
bušeahttakonsultašuvnnat
buriin jáhkuin, dainna ulbmiliin
ahte šaddat ovttaoaivilii
ja oažžut
ollislaš dieđuid
buot dásiin go ráđđehus
geahččala hábmet
prosedyraid mat galget doaibmat ráđđehusa
dábálaš bušeahttaproseassas.