8.1.3 Sámedikki hálddašanbargamušat
ja hálddahus
Sámedikkis ledje jagi
2007 sullii 120 hálddahusbargi.
Go Sámediggi ásahuvvui
jagi 1989, válddii Sámediggi
badjelasas Norgga sámeráđi
bargamušaid, ja maiddái
Norgga sámeráđi čieža
olbmo hálddahusa. Dađistaga
go doaibma viidánii hálddašanortnegiid
sirdima geažil departemeanttain
Sámediggái,
de lassánedje hálddahuslaš resurssat ge.
Hálddahusa stuorrun čatnasa maiddái
Sámedikki lassánan
politihkalaš doibmii – mii čuovvu
sámepolitihkalaš ovdáneamis
ja álgoálbmotrievtti
riikkaidgaskasaš ovdáneamis.
Sámedikki hálddahusas
leat ollu iešguđetlágan bargamušat,
ja dat lea máŋgii ođđasis
organiserejuvvon, politihkalaš dási
organiserema mielde.
Sámediggi oaččui
jagi 1993 rájes sámi
giellaruđaid, sámi kulturruđaid
ja sámi kulturmuitohálddašeami hálddašanválddi
departemeanttain. Sámediggi
mearridii skábmamánus 1992 ásahit
fágapolitihkalaš vuollásaš ráđiid
mat galge hálddašit
sámi doarjjaortnegiid mat dalle
sirdojuvvojedje Sámediggái. Seammás
mearriduvvui ahte vuollásaš ráđiid
hálddahusat galge báikáduvvot
bieđgguid sámi
guvlui.
Jagi 1994 ásahuvvui Sámi
kulturmuitoráđđi
Sámedikki vuollásažžan.
Sámi kulturmuitoráđđi
heaittihuvvui jagi 2000 ja dan hálddahus
ovttaidahttojuvvui Sámedikki hálddahusa
ossodahkan.
Sámediggevisti Kárášjogas rahppojuvvui
almmolaččat skábmamánu
2. beaivvi 2000. Seamma jagi válddii
Sámediggi badjelasas Sámi
bibliotehka, maid gielda dan ovdal jođihii.
Sámediggi organiserii dalle
girjeráju Girjerádjo-
ja diehtojuohkinossodaga oassin. Sámi
sierrabibliotehkas lea guovddáš sadji
sámediggevisttis, ja lea
buohkaid várás
geat dárbbašit
sámi girjerádjobálvalusaid.
Sámi oahpahusráđđi,
mii ásahuvvui jagi 1976
Girko-, oahpahus- ja dutkandepartemeantta rávvejeaddji orgánan,
heaittihuvvui 01.01.2000. Oahpahusráđi
hálddahus sirdojuvvui Sámediggái
seammás go máŋga
bargamuša sirdojuvvojedje Sámediggái.
Dat dagahii ahte Sámedikki
hálddahus stuorui sullii
25:in bargiin.
Go Sámediggi miessemánus
2000 mearridii rievdadit Sámedikki
ja dan vuollásaš fágaráđiid
struktuvrra, de ovttaidahttojuvvojedje vuollásaš ráđiid
hálddahusat Sámedikki
hálddahussii mat Sámedikki
mearradusa vuođul organiserejuvvojedje
ossodahkan.
Govus 8.2 Juolludeamit Sámediggái
1990 – 2008
Mánáid-
ja bearašdepartemeanta sirddii
jagi 2001 sámi mánáidgárddiid
sierra doarjaga hálddašeami
Sámediggái.
Jagi 2002 rájes sirdojuvvui Sámediggái
máŋgga
ortnega hálddašanovddasvástádus
maid Kulturdepartemeanta ovdal hálddašii, gč.
kap. 14.4.
Sámedikki hálddahus
organiserejuvvui ođđasis
jagi 2005, ja das leat dál golbma
ossodaga, Oahpahus- ja kulturossodat, Vuoigatvuođa-,
ealáhus- ja birasossodat, ja
Hálddahusossodat. Dasto
leat vel ásahuvvon guokte
bargoveaga, dievasčoahkkima
ja Sámediggeráđi
várás.
Jagi 1999 rájes, go Sámediggi
nettobušehttejuvvui, de
sáhttá Sámedikki
dievasčoahkkin juohkit ruđaid
poastadásis ja dan láhkai maiddái
juolludit ruđaid Sámedikki hálddahuslaš resursan.
Dál leat Sámedikkis čieža kontorbáikki
miehtá riikka. Sámedikki
váldohálddahus
lea Kárášjogas.
Eanaš eará kontuvrrat
leat oktiisajuštuvvon sámi
kulturásahusaiguin, nu mo
dat lea Saemien Sijtiein Snoasas, árran
julevsáme guovdátjiin
Divttasvuonas, Várdobáiki
sámi guovddážiin
Evenáššis, ája
Sámi Guovddážiin Gáivuonas,
ja Várjjat Sámi
Museain Unjárggas. Sámedikki
kontuvra Guovdageainnus fárre
Dieđavissui go dat gárvána
jagi 2009.