8.3 Sámedikki ovttasbargu báikkálaš ja regionála
eiseválddiiguin
Sámedikki gaskavuohta
gielddaide ja fylkkagielddaide lea muhtun surggiin muddejuvvon láhkamearrádusaiguin. Sámelágas, mánáidgárdelágas
ja oahpahuslágas leat mearrádusat
sámi dilálašvuođaid
birra mat njuolgga váikkuhit
gielddaide, ja leat dan láhkai mielde
muddemin Sámedikki ja gielddaid muhtun
gaskavuođaid. Ođđa plána-
ja huksenláhka (gč.
kap. 7.6 ja 20.2.1) § 5 – 4 čilge
Sámedikki vuoigatvuođa
ovddidit vuosteákkaid gielddaplánaide.
Láhkaásahus fágalaš ovddasvástádusjuogu
jd. birra kulturmuitolága
vuođul addá dihto
njuolggadusaid Sámedikki
rollii kulturmuitohálddašeami
ektui muđui. Iežas
váikkuhangaskaomiid bokte
lea Sámedikkis dattetge
vissis váikkuhus gielddaid
sámepolitihkalaš doaibmabijuide
mat ovdamearkka dihtii čatnasit sámi
gillii, kultuvrii, mánáidgárddiide
ja ealáhusaide. Muđui
lea gielddaid ja fylkkagielddaid ja Sámedikki
gaskavuohta gitta eaktodáhtolašvuođas
ja oasehasaid buorredáhtolašvuođas.
Vaikke vel máŋga
gieldda sámi guovlluin eai
vel leat ovddidan árjjalaš sámepolitihkalaš doaibmabijuid,
de lea Sámedikki ovttasbargu
gielddaiguin ovdánan positiivvalaččat
guhkes áiggi. Dat guoská erenoamážit daidda
gielddaide mat gullet Sámi
ovddidanfoandda geográfalaš doaibmaguvlui
ja sámegiela hálddašanguvlui. Sámediggi
lea leamaš ja šaddá ain
leat árjjalaš oassálasti
geavahettiinis váikkuhangaskaomiidis čađahit báikkálaš ja
guvllolaš doaibmabijuid
sihke ealáhus-, giella-
ja kultursuorggis.
Sámediggi searvá giellaforumčoahkkimii
guktii jagis oktan sámgiela
hálddašanguovllu
gielddaiguin ja fylkkagielddaiguin (Giella Giella forumii). Dan
lassin dollojuvvo jahkásaš čoahkkin
oahpahus- ja mánáidgárdeáššiid birra.
Sámedikki lassin, mii oktiiordne dán čoahkkima
oasi, oassálastet maiddái
davimus fylkkaid fylkkamánnit
ja suorgái gulli eará stáhtalaš doaimmahusat.
Sámediggi oktiiordne fierpmádatčoahkkimiid
sámi mánáidgárddiid
jođiheaddjiid várás,
sámi mánáidgárddiid
giellamielbargiid várás
ja fierpmádatčoahkkima «mánáidgárddiid
albmáid» várás.
Maŋŋágo
Finnmárkku Fylkkamánni
ja Romssa Fylkkamánni vuolggahedje ášši, ásahuvvui
jagi 2002 fierpmádat daid
gielddaid várás mat
ledje sámegiela hálddašanguovllu
olggobealde ja maid oahppiid viehka stuorra oasis lea sámegieloahpahus
Mátta-Várjjaga, Čáhcesullo, álttá, Ráissa,
Romssa gávpoga, Loabága
ja Skániid suohkaniin ja
vel Sámi allaskuvlla ja
Sámedikki várás. Čoahkkimat dollojuvvojit
oktii jagis. Fierpmádat
lea arena mas oktasaš áššit
leat digaštallojuvvon. Čoahkkimiin
lea leamaš vejolaš digáštallat
oahpahusfálaldaga organiserema
ja láhčima.
Sámediggi lágida
gielddakonferánssaid ge.
Jagi 2006 ledje fáddán hálddahusođastus
ja dan vejolaš váikkuhusat
Sámediggái,
gielddaide ja fylkkagielddaide sámi
guovlluin.
Mánáidgárde-
ja oahpahussuorggis čađahuvvojit
guktii jagis ovttasbargočoahkkimat
gaskal Sámedikki, Sámi
allaskuvlla ja golmma davimus fylkkamánni
bajásšaddan-
ja oahpahusetáhtaid. Maŋŋágo
Snoasa gielda lea beassan mielde sámegiela hálddašanguvlui,
de bovdejuvvo Davvi-Trøndelága
Fylkkamánni ge dáidda čoahkkimiidda.
Dasto searvá Sámediggi «Nordlándda
sámegieloahpahusa
Forumii» maid Nordlándda
Fylkkamánni lágida.
Sámediggi searvá oktii
jagis ovttasbargočoahkkimii viđain
davimus fylkkamánniin mat
leat mielde «Region Nord-nettverket på barnehageområdet»-fierpmádagas.
Sámedikkis lea čoahkkimastin-, hállan-
ja evttohanvuoiagtvuohta Davvi- Norgga ja Davvi-Trøndelága
riikaoasselávdegotti čoahkkimiin. Sámediggi
ja Riikaoasselávdegoddi
barget ovttasráđiid
earret eará ealáhus-
ja riikkaidgaskasaš áššiiguin
mat čatnasit árktisii
ja davviguovlluide.
8.3.1 Ovttasbargošiehtadusat
Sámediggi lea maŋimus
jagiid ásahan árjjalaš ja
formaliserejuvvon ovttasbarggu sámi
guovlluid fylkkagielddaiguin. Jagi 2002 vuolláičálle Sámediggi
ja Romssa fylkkasuohkan ovttasbargošiehtadusa
sámi áššiid
barggu birra. Dál lea Sámediggi
vuolláičállán ovttasbargošiehtadusaid
buot fylkkasuohkaniiguin Finnmárkkus
gitta Hedmárkui. Sámediggi
lea dovddahan sávaldaga oaččohit áigálii
ovttasbargošiehtadusa Oslo
gielddain ge. Šiehtadusat
leat vuolláičállojuvvon
bođui juohke golmmain davimus
fylkkagielddain ja oktasaččat
oarjelsámi guovllu fylkkasuohkaniiguin
Nordlánddain, Trøndelága-fylkkaiguin
ja Hedmárkkuin.
Šiehtadusaid ulbmil lea
nannet sámi kultuvrra, giela
ja servodateallima, ja nannet fylkkagielddaid ja Sámedikki
gaskasaš ovttasbarggu ja
ovttasbargoárenaid, ja dan láhkai
nanosmahttit barggu sámi
ja regionálapolitihkalaš áššiiguin.
Soahpamušat leat sierralágan
hápmásaččat. Giella-,
oahpahus- ja kulturdoaibmabijuid lassin leat ealáhusovddideapmi,
regionála plánen
ja areálahálddašeapmi govddážis
soahpamušain. Dat mii lea oktasaš buot šiehtadusain,
lea ahte sisttisetdollet viiddis ja konkrehta ovttasbarggu mii lea vuodduduvvon
politihkalaš dássái, eaktodáhtolašvuhtii
ja oasehasaid buorredáhtolašvuhtii. Šiehtadusat dovddahit
maiddái oktasaš ovddasvástádusa
ollislaš servodatovdáneamis,
ja sisttisetdollet sihke politihkkaovddideami ja oktilis ovttasbarggu máŋgga
suorggi hálddašeamis. Jahkásaš čoahkkimat
politihkalaš dásis
galget dollojuvvot gaskal Sámedikki
ja fylkkagielddaid šiehtadusaid
stáhtusa ja ovddidandárbbu
birra. Bealit ráhkadit jahkásaš raporttaid fylkkagielddaide
ja Sámediggái
doaimmaid, ovdáneami ja
ruhtageavaheami birra. Ovttasbargošiehtadusat
ođasmahttojuvvojit ja áigáduvvojit jeavddalaččat.
Ovttasbargu dálá fylkkagielddaiguin
lea leamaš buorre, gč. Sámedikki
jagi 2006 jahkedieđáhusa.
Sámedikki ja fylkkagielddaid
gaskasaš ovttasbargu ovdána dađistaga
ja Sámediggi atná dán ovttasbarggu
hui mávssolažžan. Geahča
maiddái Sámedikki
2007 jahkedieđáhusa čuoggá 2.1.1.
Sámediggi oassálastá regionála
searvevuhtii (RUP) Finnmárkkus
ja Romssa fylkkas. Ealáhusovddideami
ovttasbargu čađahuvvo
ovttasráđiid
sihke Innovasjon Norge:in, fylkkagielddain ja fylkkamánni
ealáhusossodagain ja gielddaiguin.
Eanaš lea ovttasbargu das
mii guoská ealáhusásahemiid
ruhtadeapmái ja eará ealáhuseallima
doaibmabijuid ruhtadeapmái.
Muhtun dáhpáhusain
lea Sámediggi maiddái
bargan ovttas álggaheaddjioahpahusain
ja fidnosuorgekurssaiguin. Sámediggi
lea bargamin miehtáriikasaš šiehtadallamiin
Innovasjon Norge:in (gč.
kap. 20.6.2).
Ovttasbargošiehtadusat
leat sihke sámepolitih-ka
ja regiovdnapolitihka ođđa
oassi mii sáhttá šaddat
hui dehálažžan máŋgga
oktavuođas.